SUN-TZU

SAVA SANATI
Trkesi Adil Demir

KASTA

YAYINEV

SAVA a

SANATI

inli f i l o z o f s a v a S U N - T Z U ' n u n g n m z d e n 2 5 0 0 yl n c e y a z d S A V A S A N A T I isimli b u e s e r i n 1 3 b l m d e n oluan 3 8 4 SAVA TEORS g n m z e kadar t m strateji uzmanlarnn ve Harp A k a d e m i l e r i n i n t e m e l k a y n a k kitab o l m u t u r . "SAVAMADAN KAZANMAK" prensibini a n a d o k t r i n o l a r a k alan b u e s e r : Taktik ve stratejik savalara yol gsterdii kadar, g n m z e k o n o m i k v e s a n a y i s a v a l a r n a d a klavuzluk e t m e k t e , E K O N O M S T v e P O L T K A C I L A R A d a yol g s t e r m e k t e d i r .

T h o m a s Cleary'nin

1910 b a s m l

" T h e A r t of W a r " adl e s e r i n d e n Adil Demir tarafndan evrilmitir.

ISBN: 9 7 5 - 6 5 4 4 - 3 6 - 8 eviri ADIL DEMR

Yaynlayan KASTA YAYINEV Tel: 0 2 1 2 - 5 2 0 5 9 7 0 Kapak Tasarm RENK AJANS M. TANJU AK AD B a s k & Cilt KUAK OFSET Himaye-i Etfal Sokak Yldrm han N o : 1 - 2 - 3 Caalolu - istanbul Tel: 0 2 1 2 - 5 2 7 4 1 0 3

n c Bask Mart 2 0 0 8

SUN-TZU

SAVA SANATI
o SAVAMADAN EKONOMST YOL KAZANMAK VE DOKTRN POLTKACILARA ESER GSTEREN

K A S T A

Y A Y I N EV

H i m a y e - i Etfal S o k . N o : 6 Dr. O r h a n b e y Han C a a l o l u - i s t a n b u l T e l : 0 2 1 2 5 2 0 5 9 7 0 Fax: 0 2 1 2 511 3 6 6 8 E-mail: kastasyayinevi@gmail.com

SUNU a
SAVA
Bundan sava (Sunzi prestijli bin lavuzluk kaclara gecede lar, ve ekten arsnda. byk sunda Sava bilmeyen raras tabn vasz kolojisinin stnlk bir sz i ekime okurlarna zafer ve i Sun bingfa) ve beyz ettii Feodal geme Sun de yaamna bugn Sun baardr,' Sanat ve yaklak Tzu adl etkileyici yldr gibi gerekse tm bugn modern becerisini Tzu'nun pek Tzu'nun doktrininin bugnn mcadelenin ana sava doru yollarnn hemen ve kolaylkla Sanat sadece aratrmanlarnn her Sun klasik byk bir ok

SANATI
iki bu bin eser, askeri de lider be

BARIIN
yz sava Sava ve gerek yl

KTABIDIR
nce nl filozof

tarafndan eseridir.

yazlm

olan stratejileri Sanat'nn strateji

Sava tarihinin teorileri uzmanlarna idareci ve

Sanat en iki kpolitibir adamsiyaset Gerbaen konubitmek uluslaKisapsikar byk acmakarpratik satarih kitap

Asyal yol topluma Japonya'da

iadamlarna modern gsteren retilerini, baar kimse, nl byk i gerek ana fikir ve ile

gstermektedir. neredeyse bilim an bugnk kazanmak oynad iindeki gerekse k tutar. olabilmek, fiziinin, rakiplere Kitap bugnk koullarla derslerinin

toplumdan

modern Japonya'nn

uygulamlardr.

Savamadan rol dnyas kiisel, hatlarna yenilmez rekabetin analizi ile

birlemilerdir. rekabet konusunda verdii politikasnn okunarak grlecek uygulama yararlar Sava da ya

kazanmak,

kazanmann yaamnda

anlalmasdr. zaman sahip benzer

dikkatle

deerlendirildiinde Tzu'nun bulunacaktr. askerlerin

lalabilecei kullanmnn layabilecei Bence. rencileri

becerisine

iadamlarna ya da bir

yararlanaca

olmaktan lanma mnda doru ilmez ya'da, melini rlr. rinin azndan Uzak nimum meye, gafil tam daha saldrs' in nlarndan amn, neren teknolojik ca maddi yaset hem destek makta zamanda ve

ok alann bulacak yorumlamay el kitab

bugnn en ve ok bu becerecek olacaktr. Sava Taoizm'den bugnk ve olacan i

dnyasndaki dnyasndaki ikibinbeyz akll Sanat gerekse Uzak nemli Dou'ya bize de hasmna gibi bu dv Kitabmzn in iyi dolaysyla i

kullanm snrsz yllk adamlarnn incelendiinde eseri

ve sava vaz Dou

yararortageAstegen gibi miverblm felsefesi 'savunma okuyarak,

Sun gerek

Tzu'nun

psikolojinin,

bilim

ve lde zg Sava

teknolojinin etkilendii dv Sanat'ndan Bilindii iinde zarar

oluturan Hatta, de Dou g avlamaya anlamyla iyi prensibi tarihi birbiriyle Taoizm, gelimeyi tehlikelere alannda de

yntemle-

Taoizm'den esinlenmi dv

dndrr. benzer manevra Sava sava felsefesi insan gc glerin zihinsel ayn srekli ekilde durarak ya Tao felsefe maksimum

yntemleri ile ekilir geri

kullanm yneliktir.

gereinde

yaparak Sanat modelinin olan ve

dman

okunduunda ve daha boyunca srekli maddesel de da dikkat ynlerinin Taoizm yannda

anlalacak

anlalacaktr. dnce olmutur. karm ne gelimenin olarak abalar. hem zamann da dncesini savan
ADL

Taoizm, belirleyici elien ve

davraYaolduunu karr, yaratainsanln Siihtiyalar

dalgalanmalarn

gelimeyi

vurgularken eker; ayn

manevi ynetilenin iktidarlarn

dengelenmesine

ynetenin, yklmasna yanstayn deil

DEMR

erevesinde olan

olumasna nedenle Sanat, kitabdr. sadece

olmutur. Sava barn

Bu da

STANBUL L 26 Austos 2001

NDEKLER ASAVA SANATI BARIIN ANAHTARIDIR 9 25 38

Sava Sanat Ve T a o i z m Sava Sanatnn Yaps ve i e r i i Tarihi e r e v e

B-

SAVA SANATI ( T a m m e t i n olarak 1 3 B l m 3 8 4 M a d d e )

Blm I B l m II B l m III B l m IV Blm V Blm VI B l m VII B l m VIII B l m IX Blm X Blm XI B l m XII B l m XIII C-

Planlama

(25 M a d d e )

43 46 49 52 54 57 61 64 66 70 74 81 85

Savan Maliyeti (19 M a d d e ) S a v a t a Strateji (19 M a d d e ) Taktik (20 M a d d e ) Enerji (23 M a d d e ) G c n Kullanm (34 M a d d e ) S a v a t a M a n e v r a (37 M a d d e ) T a k t i k D e i t i r m e (14 M a d d e ) O r d u n u n i l e r l e m e s i (45 M a d d e ) Araz F a k t r (31 Madde) A r a z i d e D o k u z K o n u m (68 M a d d e ) A t e l e Saldr (22 M a d d e ) C a s u s l u k V e i s t i h b a r a t (27 M a d d e )

Y O R U M L A R L A SAVA SANATI 87 93-233 234-240

SAVA SANATI YORUMCULARI Y O R U M L A R L A SAVA SANATI K a s t a Yaynlar d i e r sava dizileri ve anlar.

SAVAS SANATI VE TAOZM a

Eski lusu, edilen Otac rn ruhunu hreti bir i n karde yksne gre, en ileri bilim en "En otacdan bir z a m a n l a r bir i n s o y olarak kabul en saralarndan zamannn adamlarndan gencine,

tn olann

kim o l d u u n u s o r m u . cevap vermi, grp, daha byk aabeyim, kmadan kmaz." ortaya kt anda de yaad aar, mahallenin yok hastalklaettii iin, ortaya dar hreti

evinin bu

duvarlarndan kardeim, nedenle onun ben

"Ortanca yok eder, dna kmaz." "Bana

hastalklar

gelince, Bu

damarlar

u r u p l a r hazrlar,

masaj yaparm. Bu gesi, der. Yal may yii, neticiler konu iin

nedenle hretim hangimiz en yapan

h e r y e r e yaylr." stn?" bir bir Ming kstas dnemi bilyneten tm y-

" i m d i size s o r a r m "te, liderler, bundan otacnn de, klmaya

zerine y o r u m daha

komutanlar ve nemli

lkeyi

bilmiyorum" Sun de-

szlerine ayn yneliktir.

paralellik Byk

gsteren ustann nl en

Tzu'nun felsefesi gereksiz "Dman Yine ayn savamann dman lisi, dmann

ekilde elinden g e l d i i n c e atsavamadan gibi yenmek byk

ordularn otacnn eitli

ustalktr,"

bu d n c e y i yanstan en syledii seviyeleri boa kartr,

byk rnektir. Sun Tzu'ya gre de, En daha kt usta komutan, geleni, ise daha az deneyimsonra komutan

vardr. ondan en

tuzaklarn askeri en

destekilerini glerine byk kentleri kimse

yok eder; saldrr;

dmann

surlarla evrili ykdeki davisi

k u a t m a y a kalkar. kardein hastalklar n c e d e n terneinde tarafndan tannmamas

nedeniyle

olduu sava

gibi, ve

Sun Tzu nce gerektii glerin

da,

eski a l a r d a yaam en deerli savalar, olmalar aslnda bu daha sava nedeniyle nedenle tarihiler de tarih dlbaKaklilham bi-

komutanlarn yeterince

balamadan tarafndan tarafndan Eldeki arya zanma trlerini kayna lim sefi,

kazanm kadar

bilinmediklerinin, izer.

deerlerinin kullanm Tzu'nun in ile

anlalarak,

l e n d i r i l m e d i k l e r i n i n altn ulamay stratejisi, olan

minimum Sun

ile m a k s i m u m Savamadan popler

amalayan genel

hatlaryla Sanat Sava

tarihinin

oluturan Tedavi

Dv Sanat'nn zerindeki yazlmakta felsefesinin nce, Tao

Taoist d n c e n i n yzyllardr klasiklii ikibin

damgasn Sanat

tamaktadr. etkisi ve Sava

Taoist dncenin adamlarnca Sanat stratejisinin Bundan bulunduu va te Sanat Ching da

incelenip Taoizm

gerek feliinde SaTaoakSun

g e r e k s e siyasi a l m a l a r n d a da yaklak yine i v e d (Yol v e G ) olmaktan ne ok

kabul edilmektedir. in'in Klasii yazlm olan in hmanizm gsteren

b e y z yl

savalar srecinde ayn ile dnemde doan birlikte ayn aklc bir

mnn Tzu hatta

sosyal bizlere,

koullarndan savamann daha

esinlenmitir.

Sava

konusuna

duygusal sava

yaklam doru ne

nedenlerinin zme ortaya

anlalmasnn ekilde nleze-

sorununu atmalarn Bilim

ekilde

kavuturabileceini,

kmadan

nebileceine rindeki

klavuzluk

etmektedir. Sava Sanat buna de Sava karlk Taoist Sanat Sanat'nn Cay-

adamlar, felsefi ve

Taoist d n c e n i n siyasal kabul bu doktrinleri etmektedir.

etkilerini

yzyllardr y a z m a k t a ,

dncenin stratejisinin nerdii drclk' nn jisi ve lik Y e t e n e i

klasikliini ve bunun

Sava

bilginin ycelii, da Taoist deyi olarak

bilginin s a l a y a c a Yenilmezgelecek, bilgi 'Savatan ve gl davrapsikoloher

sonucunda kabul usta

olan,"derin

bir y a n s m a s Sava

edilmektedir. sava iyi bilir atma ki, dmann

Sanat'na

gre,

mekanizmalarn

ylesine

hareketini Eski zerindeki

derhal

alglayp, Taoist

her

olasla

uygun

en

doal chi

m a n e v r a y en az g kullanm alarn etkisini (Denge ve A r m o n i

ile u y g u l a r . Chung-ho

almalarndan, szlerle tanmlar:

Kitab) T a o i s t bilginin ve p r a t i i n sava aadaki

Derin bilgi, sknty skntnn tehlikeyi tehlikenin olumasndan nce, olmadan nce, belay bela gelmeden

olumasndan nce. yok olmay yok nce kestirebilmektir.

Gl davran, beden tarafndan zorlanmadan nce bedeni eitmekte, zihin tarafndan idare edilmeden nce zihni hazrlamakta, dnya tarafndan ynetilmeden dnya zerinde almakta, grevlerin basks altnda kalmadan grevleri yerine getirmektir Derin bilgi prensibi ile sknty dzene, tehlikeyi gvene, yok olmay varolmaya, belay baarya dndrebilmek mmkndr. Gl davran ile beden uzun yaama, zihin ile derin dnce yeteneine, dnya bara, grevler baarya kavuturulabilir
Bu ncesini zrlamakta her t r d e n da tepki Yine szlerin de tanmlad Asya'l sadece ayn gibi, lm Tao fikrine ya da Zen dderin haann-

benimsemi erdemini ama deil, deiik

savalar zamanda

ulatklar zihinlerini

soukkanllk

karlarna

kacak

koullar altnda, hassasla Kitab

zaman d e r ki:

yitirmeden kullanrlar.

gsterecek

ulamakta

D e n g e ve A r m o n i

Sessizlik iinde kavramak, abalamadan baarmak, grmeden bilmek bunlarn tm Tao'nun duygu ve yantlardr. Sessizlik iinde kavramakla her eyi anlamak, abalamadan baarmak ile her eyi baarabilmek, grmeden bilmek ile her eyi bilebilmek mmkndr. Hareket olutuktan sonra hissedip anlamak, anlamak saylmaz. Byk abalardan sonra baarmak, baar saylmaz. Grdkten sonra bilmek, bilmek saylmaz. Bu durum hissetme ve karlk vermekten uzaklamay gsterir. Gerekten hissedebilmek ve de olaylar olumadan grebilmek birbirlerine bal nleyebilmek, olarak geli-

en yeteneklerdir. Hibir karlksz hi bir ey elde meyecei bir yere gitmez

Taoist eitli dncenin kar

ey anlalmadan hissedilemez. edilemez, hi kimse fayda grbiri de yaamdaki ve karlk akm Ayn

amalarndan en da uygun

oluumlara Sava

hassasl olmaktr. saysz

verme yeteneini altndaki potansiyel Ayn dv gider. sine Sun temleri yaam sunar. kavram da

gelitirmeye yardmc Sanat rencilerine

kaynak ve uzak d o u kadar geri kendide dv ynsavunma

iinde gelitirildii Taoizm Sar etkisi

dnlen altnda,

sanat olan

yine

M.3.Yzylda

efsanevi

imparator zamanna mparator vahi retilen bireysel sihirli

E f s a n e y e g r e Sar Taoist bir ile e l e g e i r i r . sava kaynan toplum bir Bu

kabileleri,

bilge tarafndan bilimindeki oluturur.

dv metodunun

prensipleri

Tzu'nun Sar

sava ve

tekniklerinin duu kle

mparator'dan

bin yl s o n r a , sona sava klasik ve

in'in iinde bulunhmanist analitik iin ve yol eitimey-

modelini tantran nemli verildii /

erdirerek in'e eseri olan, eseri

ynetim dnsel

kavramn retilerin olmutu.

komutanlar da Taoist yazmlard. Sun Tzu'nun

dncenin

dier

/ Ching a d l

Ching

zellikle

dv

sanatlar karak

klasik

sanat

gsterici sava min dana

Ching'in t e m e l
ne

prensipleri geleneksel

yntemlerinde bireysel getirmiti.

Taoist

savunma ve sonraki i

sava teknikleri en nemli gibi M.

temellerini belge binin kaleme Sava Savan retimi

/ Ching'dir.
rnda

Ching'ten
Ayn in'i

Taoist birinci

Tao-te
ortalaalnan Sakaenge-

Sava de

Sanat

mahveden sava paralel

savalar srasnda kavram gsterir.

Tao-te
nat'na

Ching

konusunda ou zaman savatan

olduka

bir y a k l a m olduunu,

z a n a n l a r iin gellediini, rektiini

bile ykc zorunlu

kalnmadka

kanlmas

vurgular.

Tao retilerine inanan bir lider, dnyay silahla zorlamaya kalkmaz, nk bu tr zorlama aslna geri dner, ordunun bulunduu yerde sadece allar biter, byk savalar bereketsiz yllar takip eder Silahlar uursuz aletlerdir Silahtan baka zm kalmadnda bile soukkanl olmak, agzllkten kanmak, zaferi kutlamamak yaplacak en iyi eydir Zaferi kutlayanlarn gzn kan brmtr ve bu tr insanlarn dnyaya yarar olamaz
Benzer Tzu'ya inde der ki; gre olan yaklam sava kararl sava iindeki Sava Sanat da fke ve Sun uzak, peChing

agzll yenilginin temel kazanan soukkanl,

nedenleri sava, fkeli,

olarak tanmlar. duygusallktan kzgn, Tao-te alma

savadr. kaybetmeye

mahkumdur.

savata lenler,
Sun tm gklerin ekilde "iyi

Askerlikte baarl olanlar askercilik yapmazlar, iyi olanlar kzmazlar, dmanlarna kar galip gedmanlarna kar herhangi bir duygu beslemezler.
d e r ki; "Savunmada katmanlarnda baarl olanlar topran olanlar ise Bu yaparlar.

Tzu en

derinliklerine kendilerini

saklanabilir,

saldrda

baarl

yksek

manevra

koruyarak kesin zafere saklayarak uzak d o u hibir

ularlar." eyi yokmu gibi

Benzer yansmay tccar hazinelerini

ticaret d e y i m l e r i n d e de grebiliriz, Bu d e y i m l e r , Tao klailk r e n ifade e t m e k geHan (Huai-

g s t e r i r , " y a d a "yi u s t a i z b r a k m a z . " siinin ve geleneksel cileri olan Tao Eyaletlerin arasnda nan-tzu) elerini Zen amacyla Budistlerince siyasi sonunu kendi

dv sanatnn sanatlarn

benimsenmitir. Yasalarnda ile dramatik rgtlenmenin takiben g e r e k sivil gelen ilgili y a z l a r b u l u n m a k t a d r . iktidara ve yazld bilinen Huan Sava Tao Savaan klasikleri

rekse askeri ynleri Hanedan'nn adl

balarnda bir y e r e kitapta

nemli

sahip olan blm

Efendileri

bir t a m

Sanat'nn t e m e l

oluturan Taoist sava

bilimine ayrlmtr.

nemli lunca.

Sava sanatnda unsurdur. Duru hamleye hazrlk

stratejinin anlalmazl en belirsiz, hamleler ngrlemez yapmak imkanszdr.

o-

Bir komutan savata yenilgiden kazandran ey ngrlemeyen aklcl yan hareket tarzdr

uzak tutup, zafer ile izi alglanama-

Yalnzca durumu bilinmeyene etki edilemez. Bilgeler ngrlmezlik pelerinine saklanr, bylece duygular alglanamaz; belirsizlik iinde hareket ederler, o zaman yollar kesilemez.
Sava Sanat'nda Sun Tzu, ki g r n m e z ol. O iitilmesin. der. Gerek gelerek mal felsefi Sun Tzu, gerekse Huan Efendileri zaferin bir ise araya norbir atmann ortaya kamayaca, zaman dmannn "Olabildiince gizlen, yle ki sesin senin kaderi yle bile

O l a b i l d i i n c e g i z e m l i ol,

elindedir."

insanlarn

gzyle

grlemeyecei birleirler. kat

dncesindeki

bak z e r i n d e

Sun Tzu'nun

Sava Sanat doru bir li-

gibi Huan Efendileri'nin stratejileri de, re olarak a m a yine de en derlikle yaplmas gereken

atmay en son aolarak alglarlar.

kurallar altnda,

bir o p e r a s y o n

Bir komutan kendi bana grmeli, bilmelidir Bunun anlam, komutann bakalarnn gremediini grmesi, bakalarnn bilemediini bitmesidir. Bakalarnn gremediini grmek parlak zeka. bakalarnn bilemediini bilmek stn zekadr ilk kazanan parlak, stn zekallardr. nk sadece onlar saldrlmas olanaksz yerlerde savunma yapabilir, direnilmesi imkansz yerlere saldrabilirler.
Taoizm'in ralellik eserde ieren, ve gsterir. geni birisi, de kavramlar siplerinden Sava o k sk Taoist bir askeri reti kurallar ve iinde hem bir ruhsal pratikle ve ana / paadl

eitimde

bar

sava pren-

ereve fiziksel tam

kullanlr. de

Ching

belirtildii

zere Taoist

uygulamann

hem

psikolojik anlamlar ayrld fiziksel boluk uygu-

"boluk ve doluluk" ynetimidir. Sanat'nda blmn Taoist dv sanatnn

doluluk ynetimi,

11

lamalarnn olsun olarak oluturur. yanstrlar:

kaynakalarndan rgtsel Boluk ve

olduu ve

gibi,

askeri

o l s u n sivil de

hkmetlerin aklayan

sosyopolitik temellerini kesin dncelerini u

Doluluk anlayn Efendileri

baarnn yolu ekilde

Huan

Bu bir "Boluk" ve "Doluluk" meselesidir Astlar ile stler arasnda ayrlk varsa, komutanlar ve subaylar birbirlerine etki edemiyorsa, birliklerde tatminsizlik olumusa, buna "Boluk" denir. Sivil Ynetim akll, askeri ynetim iyi, astlar ile stler tek bir dncede, istek ve enerjilerini birletirmilerse buna "Doluluk" denir. Becerikli lider halkn enerjiyle besleyerek , bakalarnn "Boluklarn da doldurabilirken; beceriksiz lider bakalarnn "Doluluu" nnde kendi halknn enerjisini boaltr. Adalet malar yona noktalar
Askeri sosyal y e r alr. kitabn sosyal

ve olanlar

refah

tm

halka

ulatnda, greve zayf

devlet alo ve
ile

ulusal layk

krizlere

zm atandnda, baar
adl bu temelleri,

olabildiinde, planlama kesindir.

ya da her

pozisgl
ilgili

grebildiinde,
siyasal de /

glerin temeller Sava dzene,

rgt nem da

Ching

eserin konuya

retileri zel ya

arasnda verilmi, ahkkoBu iin

Sanat'nda ynetimin Sun

ilk b l m

stratejik olarak Tzu'ya gre

rakiplere, uygun

etik d e e r l e r e , genel

poplaritesine kar

laka ayrlmtr. k bir g r u p ullar

koullar altnda

b y k bir g r u b a dzen, Huan

galip gelebilir ve bu ile a h l a k o l u t u r u r .

da adalet,

dayanma

husus da yine

Efendileri tarafndan askeri strateji n c n d n l e r i n d e n d i r .

vurgulanan nemli,

G yalnzca geni bir arazi ile byk nfus topluluu deildir. Zafer sadece gl silahlarda deildir. Gvenlik sadece yksek duvarlar ya da derin ukurlar meselesi deildir Otorite sadece kesin emirler ile kat cezalar deildir. Yaayabilen bir rgt kurabilenler saylar az da olsa yaayabilirler, oysa can ekien toplumlar byk olsalar bile yok olurlar

Bu Tzu'nun eski Liang in'in

konu en

M. nl

nc askeri

yzylda byk

yaam,

Sun Zhuge

retilerini takip ederek

bir h r e t e

ulaan',

strateji

uzmanlarndan

tarafndan

da vurgulanmt.

Askeri operasyonlarn Tao'su savalarn uyumunda yatar Asker arasnda uyum olmas halinde asker, zerinde bask olmasa da doal olarak tm gcyle mcadele eder. Ama. askerle subaylar arasnda itimat yoksa, savalar kendilerini savatan uzakta tutar: gven duyacaklar emirleri duymayan asker gizli gizli konumaya ve eletirmeye balar. Orduda ikiyzllk ktnda komutan eski bilge krallarn tm aklna bile sahip olsa, basit bir kyl srsn bile yenebilmek olanaksz olur. Bu konuda eski bir ataszn akldan karmamak gerekir." Askeri operasyon atee benzer: kontrolden karsa kendini yakar, bitirir. "
Zhuge'nin dehas izimleri ve kendisi l a r d a y e r alr. y l e s i n e b y k t r ki, b t n yazlar, yasa-

h a k k n d a yazlan

her e y T a o c u

Eski alarda iyi yneticiler silahlanmadlar, iyi silahlananlar sava hatlar kurmadlar, iyi sava hatlar kuranlar savamadlar, iyi savaanlar kaybetmediler, iyi kaybedenler lmediler.
Bu szler, Tao-te olan, Zhuge Ching'in Liang savan en son olan are olduu dncesini, Sava Sanat'nn de bu ana fikri byk Anvurgulamaktadr. nedenle

bir d e v a m Tao'nun

savamadan ayrca

kazanmak

doktrini'ni klasik

dne aralardr,

n e m verir. kullanlmas nin artk

"Silahlar kt kanlmaz ermi daha

kehanetin olmadka

kullanlmamaldr."

cak Liang da T a o ' n u n tarihi tezi olan sona olduu' ok

'orijinal insanlk devrikatlmaktadr. gerekse yaklam-

dncesine

Liang da Sun Tzu gibi i s a v a s o r u n u n a e i l m i ve bu nedenle askeri lar almalar lkenin gerek siyasal emniyetine ynelik odaklanmtr. pratik r e t i l e r l e aklc

zerine

16

Askeri meselelerin ynetimi snrlardaki ya da snr blgelerindeki sorunlarn ynetimindedir. Bu ynetim tarz, otonte ve askeri cesaretle, direnenlerin ve asilerin yok edilerek vatann korunmas ve lke barnn salanmasdr. Medeniyetin askeri hazrla ihtiyacnn en byk nedeni budur. Hayvanlarn peneleri ve dilerinin amac da budur Elenirken birbirleriyle oynayp, kzdklarnda da birbirlerine saldrrlar. nsanlarn peneleri ya da dileri yoktur, insan bu amala zrh ve silah kullanarak kendini savunur. lkeler darlar lke ayn gvendedir, de yine bu amala kullanr. ordular lke besler, hkmglyse, amala bakanlar Yardmclar

yardmclar zayfsa
Sun Tzu'nun verilmesi Huan

tehlikededir.
li-

Burada Zhuge, kip e t m e k t e d i r . derlik Zhuge kiisel sine hem olduu eklinde hakknda en de, fazla Sun nem

liderlik d n c e l e r i n i tahem de askeri gereken bal ahlaki unsurlardandr. liderlik g c n n olduu gcn dncekendisini, etkisi gc liderlik m a d d e s e l zerindeki

S u n T z u ' y a g r e h e m sivil Tzu v e Efendileri'nin

niteliklere ve kadar ahlaki

popler bilince bir k a v r a m d r ; hem de inanlr. yazar:

katlmaktadr. insann

Taoist d n c e y e gre bakalar Ulusal

z kontrol unlar

gsterdiine Zhuge

savunmann

Sonunda her ey komutanlarn askeri olan gvene kalr Popler olmayan bir komutandan kesine fayda gelir ne de ordusuna.
Bir komutan birliini Tzu'nun fikrinden lirtir. k a r a k t e r tahlili halkn gl inkar olmann yntemine eden ana kayna gre,

liderliine ne l-

popler olmayan Sun Tzu, gnl Sun vurgular.

komutandr.

olarak

minimalist sava felsefesi, beslenir. Zhuge

t o p l u m u n o r t a k ilgi a l a n ilgilendiini nedenle ve ile be-

L i a n g y i n e T a o - t e C h i n g ' d e n alnt aralardr, bu kulla-

y a p a r a k akll nlmas olmayan

savann t o p l u m u n tmyle kehanetin olmadka kanma

"Silahlar kt kanlmaz Zhuge,

kullanlmamaldr." savatan gerekesi Sava Sadncesi

stratejisi

olmayan

atmadan

17

nat'nn mann lardr. halknn zen

yakn

bir

inanr stratejisi bak. dl

olduunu nceden

gsterir.

"Silah

kullan-

tek yolu, kalbine

belirlenmi

operasyonhak-

B u l u n d u u n arazi ve iklim koullarn Askerine tehizatn incele,

dikkatle incele, kullanm yolunun

knda e i t i m ver, gster,

ve ceza y n t e m l e r i n i n ak o l m a s n a stratejisini zeringvenli ve tehlikeli blgeleri ne z a m a n ilerlemek koullarn zamanlasavunman zagz nne altnda gre dllendir, iyi gr,

dmann

d e k i t e h l i k e l i g e i t l e r e d i k k a t et, a y r t et, masna fer al. ya da geri ekilmek gerektiini ol, saldr lm ve askerlerini hazrla, gvene ancak tm

iki t a r a f n d a k o u l l a r n a r a t r , adapte gcn yaam

artrrken meselesini

kuvvetlendir, planlar Ordunu, tam

yeteneklerine bunlar

yerine getirdikten

sonra ve

yalnzca dman anahtar

sahip

komutanlarn gre

komutas savata olan

stne gnderebilirsin." Tzu'nun olan liderliin Sava en Sanat'na baarnn srat ve baldr. koordinasyon s a d e c e s t r a t e j i k hazrpsikolojik da-

Sun la d e i l ,

byk dayana

yanmaya da

Z h u g e yle yazar:

Komutan, lkesi iin yararl bir aratr. nce stratejiyi belirleyip, sonra da uygulamay yneten komutann komutas aknt iinde yzmeyi baaran bir dal gibidir. Dman ele geirii bir ahinin avna saldrdr. Sakinken gerili bir yay, harekete getiinde almaya balayan bir makine gibi.durdurulmaya alld yere girer, en gl dman bile kendisine direnemez. ayet komutann gr yetersiz, askerleri hzl deilse, zerinde fikir birlii olmayan bir strateji, elinizde bir milyon kiilik bir ordu bile olsa dmana gerekli korkuyu veremez.
Sun byk el ile rn lanr. ilgili Tzu'nun klasik e s e r i n d e n , Sava 'baarl Sanat'nn stratejinin ana en

kitab' olarak b a h s e d e n Z h u g e , kendi dncelerini zetler. Grleri

askeri rgtlenme temalagele-

toparlayarak

genellikle Taoist

nekten

kaynaklanan sava

eitimi ve ruhu

zerinde odak-

18

Size dmanlk gstermeyenlere kt dnceler beslemeyin. Size kar kmayana saldrmayn. Bir mhendisin verimlilii yalnzca bir uzmann gzleriyle llebilir. Sava planlar yalnzca Sun Tzu'nun stratejisi ile hazrlanabilir
Sun rn ve vurgular. Tzu'yu takip eden Zhuge, dmann oyununu beklenmedik bozmaktaki basknla-

sratin

avantajlarn

Planlama gizli, saldr abuk olmaldr. Ne zaman bir ordu ayn avn kapmak zere dalmakta olan bir ahin gibi dmann ele geirir, bendini kran bir nehir gibi savarsa, dmanlar onun nnde dalp gider. Buna ordu momentinin kullanm denilir.
Daha Sanat'nn rinde, mas ayn nce de belirtildii biri durumlarla Zhuge zere de ilgili bu Sun nasl Tzu'nun tutkusuz Sava Esekalnile

ana t e m a l a r n d a n retir. Dikkatle

objektif olmaktr. k o n u d a da

karlalacak gerektiini

Sun Tzu

fikirdedir.

h e s a p l a n m saldrnn

avantajlarn

belirtir:

Savata usta asker sinirlenmeyen askerdir. ferde usta asker korkusuz askerdir. Bu nedenle akll sava nceden kazanr, oysa cahil asker kazanmak savamak zorundadr
Burada g ve adam hakkndaki Zhuge, kaybyla Sun aynen Tzu'nun, yazar. yetersiz

Zaolan iin

planlamann, sonular

sonulanan

harekatlarn

uyarlarn

Bir lke gerekli malzemeyi yksek fiyatla almak zorunda kaldnda tkenmi, malzemelerini uzun mesafelere tamak zorunda kaldnda fakirlemitir. Saldrlar tekrarlanmama!/, savalar oaltlmamaldr. G, kapasiteyle orantl bir ekilde kullanlmal, ar kullanmann gc tkettii unutulmamaldr. Gereksizden kurtul, lken bu ekilde bar dolacaktr. Rekabet edemeyenden kurtul, lken bu ekilde kazanl kacaktr.

19

Zhuge, va Sanatnn zaferin

son ve

olarak Tao-te Huan hakk

Ching'in,

Sun

Tzu'nun

Sa-

Efendileri'nin

geleneine

uyarak

anlalmaz olann

o l d u u n u yazar:

Baarl saldr, dmann kendisini nasl savunacan bilemedii saldrdr. Baarl savunma, dmann nasl saldracan bilemedii savunmadr. Bu nedenle savunmada baar yksek duvarlara balanamaz. Bu nedenle yksek duvarlar, derin su ukurlar gvenlii garanti edemez. Salam zrhlar ve etkili silahlar da ayn ekilde gl olmay garantileyemez. Dman bir arada kalmay tercih etmise hazr olmad yerden saldr: dman saldr hatt kuruyorsa, seni hi beklemedii yerde karsna k.
'Bilinmez anahtar nle olarak Sava Taoist salar. dan nabilire Bir Sun de olurken bilmek' fikri Bu en pek gl ok kere Taocu zaferin dbirini ynleri bir y a n zekadeerbir d i e r Akln pek kabul Batl hebu

yinelenmektedir. arasndaki

strateji

Sanat

balardan pratik

oluturmaktadr. felsefenin Tzu'nun bu ayn nl retilerinin getirdii a n l a m a k b i z e e l i k i l i g e l e b i l e c e k bir i k i l e m i a n l a m a o l a n a bir y a n d a n sava lanetleyip da sava stratejileri r e t m e s i konuya anda bulur. ile b a k m a k g e r e k l i d i r . birbirinden farkl alardan ikilemine ile bir T a o i s t t e k n i k t i r . yazl eliki ve ikilemler bu iyiliin Orada bir e l i k i olarak alglainsan

bir d e T a o f e l s e f e s i n i n

sna bak bakn lendirilmesi rnek, Yolu

yntemle zm Tao-te "Cennet de bir men insancl olduu

Sava Sanat'nn kar. insancl halk Kore de,

Ching'de ve

acmaszlk

t e m a s n d a ortaya cehennem

deildir.

ok ey s a m a n d a n ederler."diye

kukla kpekler gibi Tao-te Ching'in

k a b u l edilir.

Bilgeler

deildir,onlar da yazmtr, gnlerde 1950lerdeki bu

saman Bar

kpek gibi Anlamas'nn

nl filozofu.

aratrman ardndaki

yazdan

'Canavarn

geminden Budist

kurtulmas' hi d e

olarak

bahsetmise

Taoistler asndan

i n s a n l k d

olarak alglanmam t a m tersine

retide olduu mitir.

gibi

bir o b j e k t i f l i k a l m a s

olduu

belirtil-

M o d e r n a k m a g r e d e b u t r bir d n c e bir p s i k o l o g ya da sosyologun, ok, lkelerin aklc davranlar, kararlarn etkisi dnceleri biraraya ve beklentilerinin sinden sel mez. Sun Tzu'nun klasik eserinde olgu de belirtildii zere Sava Sanat'nda psikolojisinin trden kullanmay yenlere de Bu olduu Tzu'nun minimize belirtilen kan d k c l k t e n yneliktir. bu gten ok toplum hangi gc istebu gerekse bamsz toplumsal tezine gelme-

evresel faktrlerin benzer bir

altnda,

g e r e k bireydeerlerden teye gide-

kontroln

tesindeki dnceden

kaynakland

gcn

anlamaya kadar

nsanlarn kanmak

duygularla

ynlendirilebileceini

anlamak

arzulayanlar k altnda

byk yarar salar. bakldnda ok koullama siyasal, Sava zerine psikolojik Sanat'nn bir ve alma maddi Sun davetten

silahlanmaya faktrlerini

grlr. mesleki ediierek

atmalarn amac ksa bu sava

bu ekilde tm

derinliiyle analiz e t m e k t e k i tevik e t m e k t e n salamaktr. ile

ok savan paralel-

kesilmesini

Tao-te Ching lik g s t e r i r :

k o n u d a da Sava Sanat

Elimde tuttuum ve dllendirdiim hazinem var. Birisi efkat, ikincisi tutumluluk, ncs ise bakalar zerinde ncelik iddia etmemek. efkatten cesaret doar, tutumluluk bize gr sahas salar, bakalar zerinde ncelik iddiasndan kanma da yaam gvenlii getirir. efkati, cesareti ve tutumluluu brakan, alakgnlll terk ederek saldrganl tercih eden ksa zamanda yok olur. Savata efkat zafere ulatrr, savunmada efkat ise gvenlii salar.
Klasik sine ait eserinde Sun Tzu Hoca askeri saldry "durkendielde eetkililik'

durulmadka dilmesinin her

kendini yakacak baar' kadar ne kolay

bir a t e e " deilse

benzetir ve her z a m a n de 'stn

'atmasz

stratejisinin

stratejisinin baar Sanat rektiini

genellikle hi de

anlamsz bir neyin, ne ey

vahet

ve

yok

olmay

mi-

nimize edebileceini ounlukla stratejisi bilmenin, Egzotik meme, lanr. nr. lam bilinmez Yine uzak Hareketsizlik Hareket enerji bu

bizlere retir. ne

Taoist d n c e y e gre kazanlr; bilmek dikkat Sava gekadar ekieren kaynakieren Bilimi ankaynaklatam yaplmamas

yapmadan zaman

neyi,

zaman sava olma ve ile

yapmay sanatnn gibi

n e m l i o l d u u n u n altn izer. uzak ve dou tutulmaz dv niteliklerini Bilimi'nden tekniklerini Yaam Bilimi'nden Sanat'nn hakkndaki (Hsi-yu Mool

Sanat, dou da

Taoism'in Taoism'in

Varlk kltr

Sanat

Yaam

Varlk Bilimi kullanmn Daha

g e n e l d e zihin iermektedir. alarda,bu biri olan

ilgilenirken, Sava

iki k a v r a m n d e n g e s i n d e d i r . ileri Ming konu belirleyici olaachi) ile saldrgr Hanedan'nn Bat (1368-1644) Yolculuu drt

Taoist nst

kitabndan

lmszle lerini ihmal

kavumutur. yaam ihmal

Bat Y o l c u l u u , Tao d n c e s i n i n bilimini gelimenin edilmesinin g sahibi

lar a l t n d a k i e s k i i n ' d e hie sayarak, etmenin, gre

nemli doktrindururken Tzu nun gibi so-

i n c e l e r k e n varlk bilimini zerinde ya da Sun ne

maddesel zekasz ba

psikolojik gelimenin retilerine Bu nuta

olmann biridir.

nular rettiine en gzel r n e k l e r d e n kitaptaki kral kahraman sihirli medeniyetinin maymun klcn eytan'n kullanmada er oyunlar maalesef snda silahlarla maymunlara oynatr. lkesinin komutan olan Ancak, uyanan eytann bana g e e n dnyay ile alar. klc da lkesine

karlat bir m a y m u n

bir m a y m u n kraldr. So-

kartran geri

bir e y t a n y e n e r e k , dndnde, lkesindeki yaptrarak kl disava

u s t a l a a r a k silahor olur. oyuncak

Hatta

kllar

bu sava baarsz komu

maymun Kafageroyuncak

kendisini sava

kontrol

etmekte

olur.

bir d n c e y e oyunu

kaplarak kendilerinin

oynamalarnn

lkelerce

21

ek

sava Bu

almas Onnc mi?

olarak Yzyl

algland eseri ne

dncesine kadar da

kaplr

v e b u s e f e r k e n d i s i d e g e r e k bir s i l a h l a n m a y a r n a g i r i i r . gnmz yanstyor deil may, tr.

ykdeki maymun kendini arzuyu

kral e l i n d e k i g c aklszca k u l l a n birbirine kattktan sonra kendine dmesini kaynaklanan anlaDikkabalar. belirtilen dayanlmaz kendi iinde

d o a l dzeni bozarak ortal yok edecek tuzaa dtnde varlk ise yitirerek, Maymun'un

Tuzaa

bilimini Buda Taoist pimesini

aratrmaya ynelir. ile karlatnda Ching'de

tini aklclk ve b i r l e m e y e t o p l a r . d Tao'cu Ruh din adamlar kendisine iindeki eser I yaratkla savamas ancak maymun kar ele konulmaz geirir ve so-

gerektiini Simya Buda, grecelilik maymunu Be dan unlar

sylerler ve Kazannda

tlerler, kainatn

kral bu g e l i m e d e n kaar. maymunun kanununu be yzyl element ekmeye sonra gururunu dana kendisine aklayarak hapsederek Kuan Yin

kibirinin

n u l a r n d a n ac piman

m a h k u m eder. yaptklarngiderek yatt hapishaneye

Budist tarihi

olmu

maymunun

yazar:

Ne kadar kt ki sihirli maymun halkna hi Aklsz bir kahramanlk gsteriine kapld. lgn bir yrekle evresini yakp ykarak lmszlerin toplantsnda;

hizmet

etmedi;

Byklk tutkusunun kasrgasyla egosunun peine Mutluluk cennetine kotu. Yzbinlerce askerin arasnda, Kendisine direnecek yoktu; Gkyzndeki en yksek cennet katnda rktc bir varlkt o. Ancak ne zaman ki artc Buda ile karlat, Merak ediyoruz, artk kim bilir ne zaman yeniden karak ayn eyleri yapmaya kalkabilecek?

kaplp

ortaya

2}

imdi caklarn peine aziz, madan geirir. rana recektir.

maymun Azizler

artk s e r b e s t kendisini tm bir

braklmas artla bu zere yalnzca

iin

azizlere brakasa-

yalvarmaktadr.

serbest

sylerler; dmekte

artk

gcn Ancak

aydnlanma Son olarak brakhalka vebir

kullanacaktr. uzun yoluna

aydnlanma serbest

d e c e k e n d i s i iin d e i l t m t o p l u m iin o l a c a k t r . maymunu nce Bu halka kmak bir t e d b i r a l a r a k maymun ban maymunun bana

tutkuya skarak

kaplarak yanl dayanlmaz bir

bir d a v ac

kalktnda

S a v a S a n a t y z l e r c e yldr, sik eserlerinden biri bana gsteren olarak eserin en nemli her s a v a n n kay unutan d a n skldn

s t r a t e j i n i n en n e m l i klaAncak Tarih bizce bu bu halkendi eserini okuyan bir s i h i r l i g t a r a f n -

bilinmektedir. halkadadr. nasl

bilgelii Sun Tzu'nun geirdii bann

savalarn

rneklerle doludur

SAVA Tao Tzu'nun Her bir iki bilge

SANATININ felsefi Tao

YAPISI ve siyasal

VE

ER altndaki Sun

retilerinin Sava eserde bir bizlere halinde Sanat, de

etkisi

klasii

Tao-te

Ching

adndaki

e s e r l e bir b a k a a d a n d a nerilen andran rilmesi mutlak bilgenin

paralellik gsterir. deyiler destan kendi aksi kahramanlarn Kitaplarda yerine getikabul sylenmektedir. retilerinin taktirde ise nerilerini

azndan

seslenerek baarnn,

baarszln tartma

olduunu

sylemekte ve bir k s m ok eklinde Sanat de

e t m e z bir s l u p ile i l e t m e k t e d i r Taocularn yaratlmayp, araya Ayn fikri tedir. Sava mini zere, plann alrlar." Sava harekattan faktrden manevralar konusunda Uyum, Sava Sanat gereken askeri her be li n c e m u t l a k a gz n n e alnlmas nemle bahseder: hava, Sanat'nn herhangi ve birinci blm I Planlama'nn de nce nevurgulamaya "Liderler hazrlar," ayrlmtr. Ching'de yapmadan belirtildii mutlaka olarak dnce her iki bugn getirilmesi T a o - t e C h i n g ' i n yazar deyilerin iin de ne hazrlandn benzer ileri tarafndan ve bir srmtr Sonu esinlendii edilmekdaha Sava eserin eski derlenmesi srlebilir.

kaynaklardan

bilim

adamlarnca yaygn

olarak kabul

bir e y i

"Liderler sorunlar

inceleyerek nlemini

arazi,

derlik ve disiplin faktrleri. Bu balamda "Uyum" faktr,

RUSU

sivil l i d e r l i k l e d a h a d o i birlii k o n u s u n a eibir h k yBu ayn k o n u d a sahedefe gre drst

siyasal

l i d e r ile

halk a r a s n d a k i Konfys'e bal "halkn

lir.

Gerek Tao, Sun Tzu,

gerekse

met T a o ' n u n va neltilmesi"

" U y u m Yolu"na Uyumdan

olmaldr. liderle

dncesi

olarak sz e t m e k t e d i r .

25

Hava f a k t r , hem halkla doru orduyu ilgilenir.

yani

sava ana

iin hem konu

uygun halkn da hem de

mevsimin retim sava sava

seimi

oluturan

askerler

de askeri

destekleyen gcnn doru kalannda iin

Buradaki hem

kullanmnn seilerek ordunun

salanmasdr. retimin nemi mevsim

Bu

mevsimin ilerleyen masn

faktrlerinden gsterir. sava

en

az zararla

salamaya verilen Faktr'ne gibi arazinin

Arazi gereken ve gvenlik en

gelince

esnasnda engebeler,

geilmesi boyutlar kulI bi-

uzunluu, faktrler unsur

arazideki mutlaka olarak

nceden ortaya takibi

ngrlerek,

planlanmaldr. lanm Ching'de Askeri gren olma, ana de

Burada, "Avn husus

yreyi

iyi t a n y a n

klavuzlarn kmaktadr. allklarda

nemli

klavuzsuz

ter,"denilerek bu

bir k e r e d a h a v u r g u l a n m t r . kriterleri yine kabul Budist tarlann ekili olbilnsan gvenilir hem de Bu Konfyanizm'ce de kriterler, sahip zeka, zeka, olunan filizlerin kararllktr.

Liderlik

hakkndaki Sava Sanat

hem geleneksel Taoizm insana gre, nem

deerlerdendir. verme, "zekasz benzer. yabani ise

cesaret ve

bilgelere duu ihmal

insancllk, Cesaretsiz otlarn

srlmemesine arazideki eden

temizlenmemesidir. rn

cesaret

olgunlam

bimesini

memektir." D i e r iki d e e r o l a n dere lardr. Szkonusu sel temi den dr. rek dayanma ile, askeri faktr, kriterlerden ile verimlilik ana beincisi konular olan disiplin, ile ilgilenir. ceza ve rgtDisiplin dl sisniteliklerbalantlemrindekilerin gvenilir o l m a k ve ve itaatini k a r a r l l k bir liolgusadakatini kazandran

kulland

mekanizma ilkeleri ve

olan ile

liderlerde

mutlaka aranlan temel dorudan

gvenilirlik ve benimsenecek verilir. Yine

kararllk bir d l Sava"

Savalar t a r a f n d a n adil ve d e n g e l i olarak k a b u l e d i l e ceza sisteminin bitmek kurulmasna bilmeyen sa-

byk nem valara

"Eyaletler

srasnda

zm

arayan

dnrlerin

oluturduu

Yasallk

26

Okulu

da Bu

kiisel f e o d a l y n e t i m ile hukukun koyar: blmn ortaya ardndan "Askeri de

s i s t e m i n i n y e r i n e aklc Sanat

r-

gtlenme nemini siz

nemini vurgulamtr. Sava aldatmacann ierir. etkibyk makEtkiliyken gibi, olan "En "Savata harekat aldatmacay

Gcnz varken durun." zayf ustalk tr ve

kendinizi beceriksiz

gsz

gsterin. yazld ilac ve

Tao-te

Ching'de ve zaferin

gzkmektedir. yegane

simum verimliliin kar olmaya baldr;

srpriz fakbilinmez yanl ancak iin gl

taraf hakknda t a m bu nedenle becerileri Sun

bilgiye sahip olurken sr t u t m a akll

dman iin

ynlendirme Genel son ve dr. aredir. zorlu bir hazrlkl

ana sanatlardandr. sava sava g r e akll gerekten kar karya sava zorunlu her d u r u m olmadka

olarak die-di Tzu'ya ancak

olmal,

dmanla ok, geri

gelmekten

kanmalka-

Sun Tzu,

dmana dorudan ekilme dengeyi dmann nem Sanat'nn

saldrarak stn gelmeye dmann dmann kzgnln zet kriterini genel maneviyat kendisine byk gzlerimizin savan nemli

almaktan natlar ile kar usta,

yntemleriyle

arasndaki kullanmaya Sava Sava

bozmaya, fkesini, byk blm

oynayarak

verir.

Burada

olarak

nne serer: lke ve silah rn halk

Sosyal, Sanat'nn

psikolojik ve fiziksel faktrler. ikinci olarak Bu en etkilerine zellikle ayrlmtr. blmdeki

zerindeki prensibidir.

ana t e m a uzun

sava

esnasnda lke

sratin ve kaynaklar

etkinliin zerindeki

olduu

uzak lkelerdeki savalao l u m s u z etdersi bkanlmas kullanlmasna halkn zkaynak

srmesinin Kaynaklarn, verilmitir. azaltmak o k akn

kisi v u r g u l a n a r a k b u t r u z u n s a v a l a r d a n retilir. yk nem maliyetini sn, oranda en ele enerjinin Savan edilen salk tutumlu lke Sun lke verir. ve Tzu

zerindeki kullanm Kullanlmamaksimum Burada da ama, d-

amacyla

yerine daha

kaynaklarnn esirlerinden

geirilecek blmde,

dman

yararlanlmasn nem

nc byk

konu savata strateji'dir. Ana

yine tasarrufa verilmitir.

27

mana

dorudan yerine

doruya dman

saldrarak ve olabildiince

dman

yok

etmeye sava geisalanolduu

almak rerek, masdr. gibi nl

dman

kaynaklarn az zayiatla yararn ele

aldatmacalar dman

kullanarak hedef

kaynaklarndan

maksimum

Burada

zkaynaklarn

tasarrufunda

dman doktrini,

kaynaklarnn "En bu iyi

da olabildiince zarar g r m e d e n Bu k o n u d a S u n Tzu U s t a bizlere savamadan kazanlan zaferlk Sun b-

ele g e i r i l m e s i prensibidir. dir."deyiini retir Sun Tzu olarak, Tzu, en ana iyi blmde

zafer

bizlere taktikler de gsterir. kazanmak olduu planlarn batan iin

ama savamadan yntemin dmann

bozmak

olduunu, rnn likten kesin rumda uzakta ile

bu yaplamazsa dman

izole e d e r e k z o r d a

rakmak gerektiini retir. ayrlmas zafer

Usta bu konuda da zaman faktmutlaka acelecihakk ancak verilerek bu duve hazrlklarn izer. gibi bir vurgulayarak

nemine dikkat eker,ancak sratin gerektiinin de gerektiinin olmas igal Blm kuvveti dmann eaer. Temel de altn

yaplmas

Kazanlacak zaferin masraf kapsndan

gerektiini kullanma syler. gc

kalnabileceini

ile

orantl yine

harekat stratejileri Gl dur. Bu dkouzak getirir."

devam I

prensip

ayndr:

manla nuda yecek Ayn iik dei, almaya

dorudan Ching'de koullara meyanda, balysa bu konumlara sen

savatan direnmek strateji da, kar her sava

olabildiince kt ne kader kadar

benzer ekilde,"stesinden byk

gelinemedenilmitir. haber deI Yine

oranda

alannda

karlalabilecek gerekir.

uyum

gstermek

Ching'de lirtilmitir.

hususun

nemi,"geilmezle

karlatnda beosz sa-

d e i t i i n d e g e i l m e z geilir olur." deyiiyle Usta, usta savann edecek ancak zaferi kesin

Sun Tzu larak den sonra

kazanacan Tzu'ya ne

grdnde garanti

savaaca,

dncesinne zaman bilen

bize z a f e r i

be y n t e m d e n

eder.Sun

gre zaferi zaman

kazanacak sava kanacan

savaacan,

savatan

2S

vadr.Usta vetle birliine Bu byk hemen maz, Tzu yan, time engel sava edilen, ite

komutan

ne zaman

az,

ne z a m a n asker ve hazrdr, Askeri

b y k kuvfikir komutanok

saldracan sahiptir, son hemen sava byle

bilir,

emrindeki

subaylar

beklenmedik olduka zaman

koullara

lar s i y a s a l o t o r i t e n i n g d m n d e d e i l d i r . husus ve hassastr. askerler sivil liderlie ahlaki entellektel hibir sorumluluk ykler. Savalar balatlSun tanma-

tarafndan gleri

balatan

genellikle

hkmetlerdir.

bir d u r u m d a etmesinin, da ana orduya

elindeki

askeri

deerlendiremeyen mdahale Bu olduu,"gereini konuda zafere elde alanndaki

bir s i y a s a l "askeri mesele en en anlatr.

ynetimin

askeri yne-

dengeleri bilgidedir. etmemesi nemli

bozarak zafere Sivil ynetimin ddekabul tarafn

mdahale

gerektii olarak Hangi biriminde

ncesi

giden

yoldaki bilginin bu

silah

edilecek

ksa z a m a n kaynaklanr. iyi de ile

erlendirilmesi kazanacan Tzu zin bizlere,

gerekliliinden belirleyen

be y n t e m i karnzdakini

d e e r l e n d i r e n Sun tanyorsanz sikaranskazanma kar

"Kendinizi ve

iin t e h l i k e y o k t u r , yeterince ancak zaman her ne

kendinizi kendinizi savata

iyi b i l m e n i z e r a m e n ne de karnzdaki

nzdakini nz v a r d r , sanz o

tanmyorsanz yine tehlike

bilmiyor-

karyasnz

demektir."der. Sava en tr. nemli Yine Sanat'nn bir drdnc biri yaklamla koullara Sun bir v a r l k Tzu blm Sun uyumda sava stratejisinin k o n u s u n a ayrlmburada zaferin olMu bir Du ve anlalmaz oysa belirli unsurlarndan Taoist deiik "ekilsiz olan taktik

Tzu

anahtarnn makta bu ken, hususu,

olduunu olan

retir anlamak olmay

yorumcularndan Anlalamayan ayrmak

anlalamaz,

konumda

kolaydr. pasif

kazanrgerekir. Bugrmek,

anlalr olan Anlalmaz geri olan

k a y b e d e c e k t i r . " szleriyle belirtir. kalmaktan da ekilmek ya gstermemeyi saklanmak deildir.

Anlalmazlk rada nemli dmana

bakalarnn

gremediklerini becermektir.

kendini

Burada yn-

t e m yine a l d a t m a c a l a r d a d r . rerek, hzl Bu ne zaman iyi yenilmez rinin daha hareket etmek, byk avantaj dourur.

Frsatlar zellikle Sun Tzu, bir daha ki,

dmandan nce gbilinir dmana kar

dnceyi takiben olduunu der,"Ve

kesin zaferin yolunun kalnacann "Kendinizi zayf Tzu olbu bir vurgular. yalnzca Sun

hareket edilecei ya da yapn,"

hareketsiz

bilinmesinde

dmannza

duu anda yklenin. blmde ordu ii

Unutmayn yerlerde

iyi s a v a l a r y e n i l m e l e disiplin ve ahlakn

olanaksz olduu nemini Sava vurgular.

konulanrlar."

rgtlenmenin, beinci

Sanat'nn kullanmdr. ordunun

blmnn Moment,

konusu ya da hareSun

Enerji'dir. Moment'in ket Tzu, yan nn

Enerji'den

kastedilen

sava alannda G,

Burada vurgulanan dinamizmini ile

halindeki sra bir

simgelemektedir. ve gerilla Savata sayda

bize r g t l e n m e geleneksel arada ve

becerisi

koordinasyonun

neminin savamanevra taktik koana bine deil i psikolojik

sava yntemlerinin bahseder. izerek altn

kullanmndan srprizin

deiiklii deiikliin koullarn Sun temas reysel yani

sonsuz

kullanlmas etkileyerek Tzu'nun ii

gerektiini, ne karr.

dmann

dman

kolayca

vurulabilecei retilerinin Bu sayede yerine

n u m a g e t i r m e n i n yararlarn "Enerji" bal rgt

konusundaki birlikteliktir. zorunluluu

d a y a n m a ve olma

yeteneklere "yi

rgtn

ordunun

tmnn

oluturaca

"G"n

momenti

kacaktr. ordunun

komutanlar sava alannda sonu ararlar." kaynaklanan gce bugn en birlikten

bireylerden ve bu

momentinden sona

Tzu'nun ekimeleri bu zel dnyaca savalar Sun rekse tm neden, nem

gcn

erdirerek Japonlarn

birliktelik eski

salamasna tarihi

verdii bireysel ge-

kendisini ve eserini Samuray'lardan Sanat'nn bu

dv sanat t m byk zelliktir. Asya'da

bilinen olan

alardaki ayran

Tzu'nun

Sava

gerek

modem

dnyada

kadar yararl

bulunmasndaki temel

birliktelik iindeki " M o m e n t ' e verdii n e m d e d i r .

30

Kitabn rn ne kavramlar

altnc

b l m , " B o l u k ve Kullanm sava Taoist fikir

Doluluk"

kavramlaBu temellerini tketirken bizi yenil-

karan

Gcn Ana

konusuna

ayrlmtr.

yzyllardr

ynteminin enerjisini vererek de i

oluturmaktadr. zayf d t mez yapar. savata rnda mannn gelmesini ketme Sun daki deil

dmann

kendi enerjini koruma becerisidir. anda saldrma hem Bu taktiklerin en bugnn olarak

Bu b e c e r i bize, d m a n n biri b u g n yalnz manevraladayaklarna tsavalar kendi

kapasitesi sosyal hem

basitlerinden "yi

yaygn

kullanlmaktadr.

ayana

gitmezler, korurken "Bir

dmann

salarlar." enerjini dmannn bir dier enerjisini bilinmez olmann yapsz fonksiyonudur. kuruluuntamamlanr. Sun Tzu ile

Kendi Tzu'nun

becerisi

szleriyle, karnza

ordunun

yapsnn

mkemmellik kimse

ordunun kendi

olmas belirli

O zaman

bir s t r a t e j i ,

ile k a m a z . " dman

ayrca d m a n l a r m z n psn ve dman ancak belirli

glerini belirli

bir y a p y a g e glerinin yasrekli test d-

tirmesine d m a n tevik etmemizi reaksiyonlarn kendi tler. etmemizi, mandan Bu elde glerimizin

aralarla

gerek durumunu

saklamamz

bir d z e n d e srpriz dinamik arac bir karn

olmay ve olmayp, Sun

akkanlk yalnzca potansiyel Tzu Usta de enerjiyi baarl

bir s a v u n m a v e tutmann

aracdr. Tao-te

bir o r d u y u a k a n s u y a bir e k l i zere kan Sun belli feri su, olmamasna

benzetir,

bilindii gibi s u y u n da belirli Ching'de tersine belirtildii bilir. Zatam karsna

zayf s a n l a n u

yapsnn

her e n g e l i Tzu'nun bir k a l b kazanma

amasn, szlerine olamaz.

andrmasn, da belli gre

ypratmasn

kulak verelim:" Askeri deiim silahl

bir b i r l i i n gstermek ile il-

Suyun

bir k a l b y o k t u r .

yetenei

dmana

ve koullara adaptasyondan geer. Sava Sanat'nn yedinci gili o l u p o r d u n u n ralar ve n hazrln hakknda Sun Tzu'nun nemini

Buna deha denir." atma ile s a v a m a n e v Haberalma Sun Tzu, giren

blm

sava alanndaki dzeni anlatarak konuya

grlerini zetler.

31

"Hesabn yaptktan sonra harekete ge. gren ol. kazanr; I silahl savan kural hakknda Ching'e baktmzda da

Uza ve yakn

ilk

b u d u r . " der. Ayn benzer

konu

ekilde,"Hazr minimalist / teyremaksiuzakta Esanve Dolu-

O zaman

ans yanndadr." der. karakteristik zellii olan dman boluk de, sahip "stekli

Her z a m a n k i "Dmann ini mum dur; luk v e latr:

m e l c i g r n S u n T z u u s z l e r l e bir k e r e d a h a t e k r a r l a r : enerjisini tketin, Doluluk ve yntemini komutanlarnn dmandan iin kopartn." prensiplerinden

yararlanma kalma

s e n d e l e y e n ve kaana saldr," szleriyle vurgular. becerisine Ustal, Ustal. Sanat'nn biri sekizinci olan Taktik Sun blm Tzu Usta sava ya bu uyum olacak sava Ustal, G Boluk Enerji Sava prensibine ynelik drt Yrek ustaln varln Ustal

rarengiz

Uyumluluk ke luluk

ustalnn da Uyum"ko-

talarndan konusuna yaratma yapsn tesine uyum

Deitirme

ayrlmtr.

konuda,

mutanlar avantaj arazinin nn ok

karlarna

kan

koullara sahip bile

salayarak bulunduklar yararlanama"anlayfelakete kopeine seni

yeteneine ezbere abala, Bu bu

deillerse, bundan I aban

bilseler

yacaklardr." demektedir. gtrecektir." ullara ceini nat'nn Sun Tzu dmelerinin Taktik diyerek

hususta uurdaki kendi

Ching'de,

komutanlarn yerine

iinde baka

bulunduklar

salamak

nyarglarnn

kendilerine felaketten deitirme bu konusu nitelii

kader g e t i r m e y e Sava Sakural, gelen

ifade etmektedir. doal olan olarak bir d i e r n e m l i Usta zerimize karlamaya hazr o l m a y a ummaktan baldr.

konuyu,

"askeri

operasyonlarda ok, dmann

dmann dman yacan gili dr olarak,

gelmeyeceini hazrlkl ok,

olmak;

saldrma-

dnmekten "yapnz

dmann

saldramayaca zerinize ar sal-

k o n u m d a bulunmaktr." Tao'cu alacak olursanz,

I C h i n g ' d e d e b u k o n u ile ildiyerek kar-

salamlatrmadan

gcnz tketirsiniz."

miza

kacak nemi Sava

dmanla Sanat'na

karlamaya hazr kalmaz.

srekli

olarak

hazr

olmann hazrl yan Sun Tzu

belirtilmektedir. gre olmak yalnzca iin liderin yeterli malzeme olmaolamaz. bolm her snrl Zihinsel hazrl

anlamnda g, bu konuda

fiziksel

zaferi

garanti

etmek dikkat

da zafere ynelik be tehlikeye ar

psikolojik

yutlarna i i n ar fke, birisi,

bakarken sofuluk,

eker.Bunlar, arlklarn

i s t e k l i o l m a k , y a a m a k i i n ar b a n a akll blm Usta bu

i s t e k l i o l m a k , ar kullanabilezerine

ar kendi

duygusallktr.Bu

bir d m a n t a r a f n d a n ordularn Bunlar, ilk zel

cek zaaflar haline Dokuzuncu yazlmtr. as lojik

gelebilir. ilerlemesi k o n u d a da sava sanatnn fiziksel, olarak zerinde dikkat

Sun Tzu

zerinde durmutur alardr. arazinin arazideki tepelerin bir ne Fiziksel belirgin yksek gneli da

sosyal ve psikokonulaekerek, pozis-

adan

nlacak zellikle yonlarn, bol

noktalarna

noktalarn, yamalarn, vurgular. dman

nehir Tm

yukar bu

doal

kaynaklarn boyutlara eitleri gcn ya g-

olduu

yrelerin yandan

nemini

bakarken zerine da cn Her saysal msa da, durur. cn halk

hareketlerinin maddi

yorumlar

getirir. hibir z a m a n edicisi inkar konumunda de bulunmanemle yararl gdes-

kadar Sun Tzu

stnln baarl konularda olan etmek,

sosyal ve psikolojik faktr ve etkilerin fiziksel olabileceinin saysal ar zerinde her z a m a n tam stnlk gcn Grup de

karsnda "Askeri

olmayabilir, yanna

nemli

saldrganlktan

arnarak,

konsantre

dmann baarmaktr."

kestirerek,

ekmeyi

almasn bireysel

tekleyen dmana y v e tahsil

bir b a k a olmadan

Sava Sanat dmann liderle baldr. kendini

deyii

yle yazlmtr: sava anla-

"Stratejisi

h a f i f e alan

esir dmekten

Kurtaramaz." arasnda Okulu karlkl

Dayanma, ve eitime bu

takipileri

ilgi g e r e k t i r i r . konuda,

Bunun

g e r e k l e m e s i de byk lde Konfys bilgelerinden stne eitmeden dman

Mencius

"Askerini

gnderen Sun ile Tzu birletir;

komutan da, bu sana

onlar

perian

eden

komutandr."der. sava sanat ve diyerek eitim Bu

"Emrindekileri

kltre ynlendir,

zafer getirecektir."

kltrn zafer zerindeki Onuncu ana ilgi alan ayr trleri gili sus B l m arazi

nemine dikkat ekmektedir. k o n u s u n a eilir. blmde de Arazi bir h a ile ildhuuyumluluk zerinedir. irdelenir. Arazi tipleri yanstlmas bu sosyal zerinde ve

taktik m a n e v r a ve incelenerek, dier

ayr

h a n g i tr a r a z i d e nasl

reket tarz t a k i p e d i l m e s i g e r e i yntemlerin komuta Sun lmcl birlikteliin ocuklarn seve gide rin dan arya kolayca Bu olarak konulara kiinin nmeye ihtiya gsterir. A n c a k , edecek

meseledeki temel

maddi,

psikolojik olduu ilgi y i n e kendi seve sev-

e v r e ile i l i k i l e r i n i n d e e r l e n d i r i l m e s i n d e d i r . Tzu, moral gibi burada zerine o der. ayrca olan zaman liderliin sorumlu Ana organizasyon bak, hatalarndan sz eder. uruna

etkileridir:"Askerlerine senin bu lme arada askerlere de

atlacaklardr." haar

Sun Tzu

kalmamas

gerektiini,

aksi taktirde askerleuyarmagelen genel enTzu: asla seve

ocuklara nceden hem

dnebileceini bilgi de toplama

edemez. blmde anlamna konusu da dmann dmann konumlarn ve ilenmektedir. kendi Haber almadan glerinin anlamak

haber alma hem renme, gebe ve "Kendini nin fere Ayn iin

durumunu Sun iin

zayf n o k t a l a r n iyi tanyorsan

ile a r a z i

renmek kastedilmektedir. zafer senin iyi ile y e r y z n

dmann

tehlikede deildir. dmann giden iyi

Gkyz

biliyorsan koullarn bizlere hazrlan

zafer asla t k e n m e z . " yolun haber

diyerek evre getiini iyi

bilmenin zafere giden yolu almadan C h i n g ' d e de, blm, Bu "Balangta Dokuz iyice

atn ya da zaanlatr. ki s o olarak bu sosse-

konuda I Onbirinci

nunda

Dana d e r t g e l m e s i n . " d e n i l m e k t e d i r . Arazide arazi Konum ile blmde detaylandrlarak

adlandrlmtr. arazinin yaln yal evre iinde

konumundan hangi

ok sosyal hangi

konumu

konumda

h a r e k e t tarznn

34

iinde

hangi

konumda

hangi bu

hareket tarznn d o k u z arazi,

seilmesi

ge-

rektiine Sun Tzu

ynelik tler Usta tarafndan Arazi Arazi Arazi Arazi Arazi Arazi

bulunmaktadr.

(a) a t m a l (b) Yakn (c) h t i l a f l (d) A k (f) C i d d i (e) A n a h t a r (g) Z o r A r a z i (h) K u a t l m (i) l m c l olarak va ya "atmal da sivil "Yakn tarafa mektedir. alarna geiren dir. ren

Arazi

Arazi" Arazi", Arazi" genel olarak zerinde lmcl arazi sapareline

adlandrlmtr. atmalarn "htilafl gerekletii bitiik Arazi", da arazilere halinde denil-

birbirine salayan

dman

denilirken,

ekime

avantaj

arazilere.verilen

isimdir. arazilertersine arazi oldar hebi-

"Ak Arazi",

h e r iki t a r a f n "Ciddi

rahatlkla girebildii "Yakn Arazi"nin ya tam da

"Anahtar Arazi"den anlalan, arazilerdir. Arazi", lkelerin hibir birbirlerinin

i l e t i i m i i n kilit g r e v i g bulunan

dman mann olup, men

derinliklerinde zor olan arazi zellii

dilimleridir. "Kuatlm olmalardr.

"Zor Arazi", fayda Araziler"e

girilmesi giri

girmi

salamad nemli

paralarna son

denilir.

olanaklar zerinde

derecede

bu tr arazilerin en

pusuya ok uygun

" l m c l Arazi",

bulunulduunda

savaa girimek ya da yok olmak seeneklerinden Tanmn yapt Tzu, asker her arazi tr iin ve ya uygun iinde

rinin s e i l m e s i n i m e c b u r e d e n arazi t r l e r i n e d e n i l m e k t e d i r . taktikleri bulunulan fakvurgumutanlatan arazi trlerini lar.Farkl avantajlar, laka Sun de atma taktiklerine, sosyal uyumun ricat

yapsnn arazi

zerindeki araziye uyum, ve

psikolojik nemini da

ekleyerek trlerine insan

ilerlemenin bunlar

duygular

koullar - tm

incelenmelidir."

35

Sava saldrda

Sanat'nn ile

onikinci

blmnde Bu

incelenen eitli

konu kun-

atein

kullanm

zerinedir. ksaca

konu,

daklk yntemleri "Ate"in silahlardan insanlk ken Tzu iin biri en Sun

kundaklama sonrasna ynelik teknik incelenmesi Byk ile b a l a r . en bu dile lmcl blmde getirir . gereSun sevk yaad adaki Hoca birini

hazrlklar ve stratejilerin olmas baka

Tzu'nun

nedeniyle are

duygusal

dileklerinden kalmadka

"Silahlar ancak felaket Hoca, kendisinden etmemeli, dikkate tr eye, maz." Sun mn zilen olan Tzu, harekete varlna

kullanlmas

aralardr." "Hibir askeri

Kundaklama kzgnlk ve

konusundaki iinde sava

szlerini

beklenmeyen

bir a b u k l u k l a s o n a e r d i r e n ordusunu son ile iinde

hkmet sava

liderler gazap gerektiini sana taktirde

kkrtmacl derecede vurgulamgryorsan fke nebir l k e canlanablalt ib-

yapmamal."diyerek alnmas ge, "Yalnz,

sonularnn akl yarar

olanca

sonunda aksi

olacan vazge.

hareketten

gazap sevince bir d a h a

dnebilir, kavuamaz, Sanat'nn kitabn strateji

ancak yok olmu ller y e n i d e n onnc birinci iin en ve

asla Sava ve

son

casuslua strateji

ayrarak

blmnde

konusu Bu

byk gereksinim

haber a l m a y a geri d n m bu d n y l e de kitab r e t i m tarzna casuslarn iin uygun olarak haber alma kaynaklar Bu

tnletirmitir. minimalist lileri bir mizi olan

b l m d e kendisine zg verimlilik hedefli grevhaolup, nemini yllarca anlatmaya mcadele balar." Askeri edilir.

r e k e t l e r bir l k e i i n s o n u o l m a y a n t k e t i m gnlk zafer salayacak ddr." c a s u s l a r y a d a gizli ajanlar gerekleecei "Mahalli casuslara Sun Tzu, ayrr. Dman len arasndan dl vermekten insanlk kanarak, bilgileri dmann edinmekteki

nedenle renmetmyle

durumunu baarszlk

be k a t e g o r i y e insanlar verir. adn

Operasyonlarn tutulacak iindeki "

blgedeki Casus" dman

muhalif grevliler Casus";

arasndan

grevlendiricasuslarnn

casuslara

yakalanan

36

iki t a r a f l "Devirme mana Casus"

altrlmalar Casus"

yntemi

ile

yaratlan olmayan

casuslara bilgileri da ise

ise d"l

denilir. amacyla

Gerek

szdrmak adn

gnderilen

casuslara ad isimdir.

vermitir.

"Yaayan

Casus"

edindii

bilgilerle gelip geri d n e n c a s u s l a r a verilen Sun pratikteki sosyal va ve Tzu'nun liderlik a s n d a n baknda byk karmaklna casuslarn "Casuslar, kurnazlk casusluu

"Casusluk" her z a m a n nem erer. baarnn Sun

konusunun olduu bir Tzu gibi Sadgerve,

psikolojik faktrlere olduunu

verilmitir. bu

Sanat,

kullanmndaki aklclk ve bilgi

liderlik insanlk

meselesi ncesini, ve ek adalet bilgi

syleyerek sona

olmakszn, diye

gsterilmeksizin ok

kullanlamaz; alnamaz." kullanma bildirir. iyi

casuslardan aklar hnerini

olmakszn

"yalnzca

gsteren

p a r l a k bir h k m d a r y a d a akll olabilir" d i y e r e k son kararn

bir k o m u t a n z a f e r d e n e m i n

37

TARH Sava yzyllar d Ching Sanat'nn Bu eski

EREVE in'de M.. beinci ve dneminde beyz yl nc yazlnce I

arasndaki nl

"Savaan dnem

Eyaletler" yaklak hanedan

bilinmektedir. adl

eseri

k a l e m e alm olan dnemidir.

bilgeler tarafndan olarak bilinen k ele hailisonra-

kurulmu, nedann snda kilerin iin yen

in t a r i h i n d e C h o u paralanma otorite ile

Hanedann hanedan sona

ortaya kan bozulmas harekete Bu

boluu

eyaletler arasndaki ermek en

sonulannca

geirmek bilmenemli

geen

eyaletler arasnda yazlm eserler

bir a t m a

balamtr. arasnda Stratejisi yk Eyaletlerin bir d i z i anlamndaki Savaan

dnemde cel Chan

olanlarndan "Zhanguo ve askeri

Savaan

kuo t s " e adl anlatld

e s e r d e d n e m e ait s i y a s i iinde b u l u n m a k t a ve

ilikilerin

Eyaletler d n e m i n i n bizlere o

bir e i t g r a f i k a n l a t m

dnemi yanstmaktadr.

Gasplar kendilerini lord ya da kral ilan ettiler; dzenbazlar ya da komplocular kendilerini sper g yapacak ordular kurdular. Her birisi dierinin yaptn artrarak taklit edip sonsuz bir yara giritiler. Sonunda birbirlerini tuzaklara drerek kanl meydanlarda yok ettiler; yllar boyu sren sert atmalar sonucunda byk eyaletler iin arpp kk eyaletleri ellerine geirdiler. Bu kan davas sresince babalar ile oullar bile birbirlerine kar ktlar, kardeler birbirine gvenmezken karlar, kocalar birbirlerinden ayr dtler. Kimse iin gvencenin kalmad bir odam olutu. Deerler odadan yok oldu. Yllar getike bu durum her geen gn daha ktleti,. odada birbirleriyle durmakszn savaan yedi byk ,be kk eyalet kald. Bunun tek nedeni bu eyaletlerin snrsz agzll ve ne kma konusundaki olaanst hrslaryd.

38

"Savaan yaam Konfys kimeye denlerini

Eyaletler" byk insan

dneminin hmanist, yzyllar

hemen filozof boyu ve

arifesinde eitmen i eneeseri

bulunan yaamn, anlamaya srkleyen

lkesini

srecek klasik

deerlerindeki Eyaletler" Wei, ister.

ypranmann

vakfetmiti.

Konfys'n dnemi, ile karlamas

"Semeler"'de, tler verdii Wei "Dini gn dzenleri meseleler

"Savaan

Konfys'n canlandrlr. sava askeri ertesi insanlk ortakendisine

bir h k m d a r l a hkmdar yardm hibir

Hanedan'nn konularn

Konfys'ten Konfys var, yok." ancak diyerek

konusunda dzeni hakknda

hakknda

bilgim

almam boyu

h k m d a r terk eder. Hkmdarn yzyllar Savaan Taoist dncelerinden bu yk kartmalarn olan anlatan M . d r d n c ve tam tarafndan Konfkendiher ne

kavramn nc snda ele Wei sine," kadar

yzyllarda, yaam

Eyaletler d n e m i n i n filozof Chuang-tzu gre Hui, yazlarna syler. Wei

alnmtr. Eyaleti'ne orada Yen Hui,"

Chuang-tzu'nun gitmek istediini

ys'n en yakn

r e n c i l e r i n d e n Yen

hocasna giderek Konfys

ne yapacaksn?" diye sorar. Duyduuma tam olgunluk gre Hkmdar ise da de dneminde hatalarndan bir olmad lkesini almk ka-

hayatnn

allmadk yormu.

bir t a r z d a y n e t i y o r , nsanlarn lenlerin gidin" hesab

ders halkn

samasapan

ekilde gibi

ldresiye

kullanyormu. rk Wei eyaletlere Eyaleti'ne

yolu da y o k m u .

Ben sizin,

" d z g n e y a l e t l e r d e n kp, duymutum. Bu olmamn ancak

dediinizi

nedenle, doru orada ile gre bu ko-

giderek oradakilere yardmc "Gitmek iin

olduunu bulacan O tr. nudaki

dndm." hazrlanmsn olacak." az kimse Konfys bir teze nedeni uygulamaya almtek ey c e z a l a n m a n zamanlarda barsever nedeni teorilerinin pek

Konfys,

Mencius'un Bunun Konfys'n

insanclln

aratrldnda, beceriksizlii

uygulanmamasnn

uygulamaclarn

olmutur.

Bir d i e r t e -

39

ze

gre

ise

Konfys'n

politikalarnn gerek

uygulanmam insancl

olve

masnn

nedeni ile

yneticilerin

anlamyla bar

adaletli olmay Lao-tzu baka bizlere masz yapda dklar Eski acmaszln, hmanizmann oluturduunu bir s a v a er tir. nl anlalmas uygulayanlar da

i s t e m e m i olmalardr. Chuang-tzu'nun genel ynelik olarak yaklamlardr. saldrgan esas Bu tr birlikte anlatr. humanizmasn ile Chuang-tzu, acsaklazgr gerek zgr engel de iyi duygusal kendilerini Lao-tzu yapdaki anlamyla insanlar, gizleyerek soruna insanlarn ar ilerinde

alardan iddete

grnmekle olduklarn

duygusall alardaki kat doal

acmaszlkla Taoist haliyle Ayn ustalar yaratt ortaya

katlederek bizlere soukluun gibi

hmanizmann

ortaya kmasn objektifliin

engellemektedirler.

kabilmesine

anlatmtr. Buda

Konfys

kendisi

klanndan bilgesi halinde

g e l m i olan kendi atmalarn

K o n f y s zamannn dikendimizce sona ereceini sylemikainatn kurban grrda saygibi

lmmzn

Lao-tzu'nun insanlk olarak sz d kullanlabilen

bu ii

konudaki bilgelerin saman

acmaszln, insanlar dinsel dolu korkuluklar Chuang-tzu Onun

olduunu,

dklerini syleyen dramatik nekler de esasnda neliktir. Bu saldrganl sn lamszlna allmtr. Hindistan'aa, mi yank lard.

szlerinde

buluruz.

acmaszlk

rnekleri

verir.

verdii

i v e d a t m a l a r n filozoflarca ok,

nlenmesine yyar acmasz gdan-

antihumanizma, aklama kar bir

amacndan tedavi

saldrganlk olarak

besleyen

agzllk ve sahiplenme yntemi yanm

duygularnn

kullanlmaya gmlmegsteriyor-

Budistler

yrelerde

bedenleri

ziyaret etmeye nedeni,

byk zen ilerindeki ziyade

Bunu yapmalarnn duygularn

agzllk ve dncelerini

sahiplenme

rktmekten

insanlk idealine ve r n e k t o p l u m

m o d e l i n e y n e l t m e k idi.

40

Ayn yaralarn en gibi, luklar ba larndan

ekilde,

Sun

Tzu

Usta Bunu

da

okurlarn

savan duygukuatma olarak olumsuz-

a n l a m a y a davet eder. olan savan balayarak,

yaparken saldr

de savan ve

safhalarndan

ihanet ve y a b a n c l a m a sonundaki kaynaklarn yamyaml kadar tm tam Bunu kullanrken deerlerin Sava

znde

insan ve doal sava ve

nitelendirilebilecek dikkatini, Bu unsuru va yen insancl adan

sonularna

gzler nne serer. ekmeye Taoist

de okurlarnn deeri ile

toplumsal alr.

anlalmasna gzlemlenen anlalmasnn Sanat bu

bakldnda, dnce ok

Sanat'nda kitaba tam metnin

yer ald bir kltr Saanlamyla

ynteminin

katmaktan

okuduumuz barl ikilem

anahtarn ynyle

oluturduunu retilere

syleyebiliriz.

p e k aldr e t m e -

kiilerin dikkatini e k m e k t e o l d u k a baarl o l m u t u r . Taoist felsefede hemen aleyhtar kendi h e r z a m a n s t a n d a r t bir Sanat'nn da ikiolmasndadr. prensipleri gerisine Sava sarkar, yarac kitabn olarak znde kar kullanlmtr. sava savan Dman oynar. Sava

reti lemi Sanat sinde

savaa

ereve-

gerekletirir. srlarn duygularyla

hatlarnn dman

dmann rekleryle,

ortaya

kartr,

askerlerinin

41

SAVAS 3

SANATI
Blm I

PLANLAMA SUNTZU 1 . Sava hiptir. 2. sinlikle sinde lm-kalm dnlemez. Sanat, gz sava koullarnn deerlendirilmebe nemli mutlaka etkisi nne alnmas zorunlu meselesidir. Bu Gvenlie kavumann keyahut yok olmann yoludur. 3. Sava faktrn nedenle ihmal edilmesi d e r ki, sanat bir d e v l e t iin yaamsal neme sa-

altndadr. (Ahlak) Faktr, Faktr, Faktr, Faktr' dr. ahlak simgeler. Savalarn komuyaolmalarnn tehlikelere gece ile nedenidir. aldrmadan souk ksa y a ile v a d i , Astlarn Faktr,

4. Bu faktrler: (a) U y u m (b) H a v a (c) Arazi

(d) L i d e r l i k (e) D i s i p l i n 5. Uyum tanlar ile amlarn 6. zaman hie Hava ile uyum

faktr iinde sayarak, Faktr Faktr,

komutanlaile da scak, uzun

rn t a k i p e t m e l e r i n i s a l a r . gndz, gereken ak arazi mevsim zorluklarn t e h l i k e ile g v e n l i k , ne kartr. boazlar

7. Arazi mesafeleri,

alnmas

ve dar geitleri,

l m ya da y a a m anslarn etkiler.

43

8. Liderlik Faktr zekann, saretin, leriyle larn dzenin ahenk bakm 10. Bu mutan zafere ve baarl 1 1 . Bu taktik rulara simgesidir. Faktrnden ilerlemesi, gerekli be iin 9. Disiplin paylam, ordu

insanclln,

gvenin,

ce-

anlalan

ordunun tm arasndaki

birimrtbe

iinde ile o r d u saylan

subaylarn

lojistik d e s t e i bilerek

salayacak yolkullanan her ko-

harcamalarnn faktr asla sava

kontroldr. Bilmeyense

olacak, nedenle,

kaybetmeyecektir.

ulaamayacaktr. alannda yapacanz stratejik aadaki sosormalsnz. Faktrne" sahip? kararlarda be faktr e r e v e s i n d e kendinize

benzer sorular 12. Sorular: (a) (b) (c) (d) (e) (f) Hangi Hangi Hangi Hangi Hangi

komutan komutan komutan taraf daha

"Ahlak

daha yetenekli? Hava ve Arazi disiplinli? Faktrlerinin

avantajlarn

kullanabiliyor?

ordu daha gl? orduda ceza-dl d a h a adil? cevaplar deerlendirezafere ya da yenilgiuykehanetini yapabilirim. uygulayacak nerilerimi etmeyin. komutan Kaderleri dinlemeyen soruya verilecek kavram daha

Hangi tarafn subay ve askerleri daha eitimli? dzenli,

(g) H a n g i 13. Bu 14. yedi

rek zafer ya da y e n i l g i n i n Benim ulaacaktr.Onu uygulamayan dir. 15. nerilerimden masn sat gre fayda da karnza kesinlikle 16.Koullar planlarnzda olacan kacak, ne takip

nerilerimi edin.

komutanlar

takip

faydalanrken, size yardm

kurallara olabilecek olsa yeni

uysun

h i b i r frdurumlara yapmakta

karmayn. kadar lehinize ae zaman unutmayn. zaman, deiiklikler

sakn

42

"AIRTMA" SUN TZU 17. T m nr. 1 8 . S a v a iin 3 3 sz g s t e r m e l i ; sizmi gibi unuz burnunun izlenimi durmal; dibinde en
^ " ' 3

ve

"ALDATMACALAR"

d e r ki, savalar aldatmacalara ve gl artmaya kendinizi dayag3

o l d u ^ u n u z d a ,'

kuvvetlerinizi vermeli;

harekete geirirken, olduunuzda dman yemler dman gvenli ise ise

hareketdmann

d m a n a yaklatnzda, uzakta

uzakta oldu-

olduunuza yanltacak her sinirli

inandrmalsnz. kullann. ise ise, Dzeninizi, dkandrn, vurun. kendinizi ok uzakta durun. sinirlendirsizi kk

19. Dman 20. Dmann 2 1 . Dman meye aln. grmesini salayn.

k o n t r o l n z yitirmi gibi yapp, cenah man saldrsna hazrlayn. Kendinizi

Sizden gl yapda

daha

zayf g s t e r i p d m a n n

2 2 . D i n l e n m e k istediinde rahatsz edin. ik d u r u m d a y s a 2 3 . Hazr lerde blmeye, olmad ynelik a y r m a y a aln. anda taktik saldrn, hi

Gleri birleummad yer-

karsna kn. 24. Zafere uygulamalarnzn dman nceden anlalamamas iin g e r e k l i gizlilik t e d -

ta'rafndan

birlerini aln. 25. Zaferi saplamay cesi vaa bu mutlaka arada kazanan k o m u t a n sava n c e s i en ok heyitiren zafer komutan Bu hesab ise sava nsaplan kar, yapmamtr. yenilgi nedenle yapandr. nce Sava

yeterince

girmeden da

mutlaka Plan

yapn.

Ancak, nem

her i h t i m a l e

hesabn ve stratejisini verdiiniz

yapmay

unutmayn.

yapmaya

zafer ya da yenilginin belirleyici faktr olacaktr.

\5

B l m II SAVAIN MALYET

SUN TZU 1. S a v a kadar nna cephe lara, sava, bu

d e r ki, alannda sava bulunan bin adet hafif zrhl, yz bin sava bir o zrhl alave zrhge-

ar zrhl

arabasnn

yan

sra

savalarn

kilometrelerce sava

tedeki alannda

tanmalarn gerisindeki

salayacak harcamalar, gibi

malzeme,

cephede

bulunacak

konuklarn

arlanmas

ufak t e f e k g e r e k s i n i m l e r i , maliyeti kle az bin gm

sava arabalarna d e n e c e k tm grrsnz. Yz bin

alt a l t a g e t i bundan sakrlgcise,

rip t o p l a y a c a k o l u r s a n z g n d e e n rekeceini aa donatlamaz 2. Sava valarnzn maya nzn devletin balar. 3. Hele baladnda, bir a n a lkenizin

s a v a l k bir o r d u gecikecek savama grrsnz. sefer imkanlar

zafer hedefi

olursa,

silahlar zellikle bir de,

krlemeye, baladn

evkleri

kuattnzda,

hzla a z a l m a y a zaferle

kstl

salayabilecei kalp,

olanaklar ekilen evkiniz krlp,

skntya gcnz bulunan yararlanBu byle e de anyan

demeyecektir. 4. Silahlarnz yetersiz tkenip, dier maya komutanlarn almak ne Bu iin sizin hazineniz eridiinde daha yaptnz olursa harekete nce yannzda arlklardan hi bir

getiklerini olsun

greceksiniz. kimse

durumda, 5. laml

k a d a r akll nedenle, ramen,

bir d u r u m u n y a r a t a c a olmasna

sonular savata akl ile

engelleyemez. acelecilik zaman aptallkla yitirmenin

yana gelebileceini

kimse syleyemez.

46

6. Uzatmal memitir. 7. Sava 8. gre umut

savatan kazanla akll

kazanla kapatmann bilen komutan Savaa

km

bir l k e

grlkii

yolunu kiidir. mevcut

bulacak

s a v a n v e r e c e i z a r a r l a r e n iyi Deneyimli, planlamasn balamaz. 9. Sava ara ve nimlerini mazsn. 10. Devlet uzak d m a n tek ihtiyacn kalan o r d u n u n seltir. kalr. 13. Dk halkn diinde ek vergi mzrak, balar tar. 14. zeme Bu nedenle, alr. lkesinden el konacak yok akll yaam seviyesi, maliyesinin lkenden bulmann yollarna bak. yapar.

olanaklarna

girince takviye gelmesine d i e r lojistik g e r e k s i atlarna a yem kal-

malzemelerini, Dman O zaman

getir.

arazisinde

sava esnasnda ordunun daha ok

zayfl,

vatanndan lojistik d e s -

arazisinde gerektirir.

savamas,

Uzaktan yardmla y a a m a k zorunda

halk fakirleir. halkn yaam seviyesini drr.

1 1 . t e y a n d a n o r d u n u n y a k n d a olmas fiyatlar ykYksek fiyatlar da 12.Yaam seviyesi dtnde, halk ar y k altnda yznden ksm yay, araardmalkendi kztrkrlan saok, bu ile

g tkenmesi gelirlerinin masraflar ise

trnanda onarm, kzlerin

kalmaz, devletin

byk

olarak alnrken, kalkanlarn

va arabalarnn ekecek

eksilen atlarn, malzeme almna bir yaplan

zrhlarn,

ikmali,

arabalar

harcamalarla giderlerini bir a r a b a yemi

komutan alnacak yirmi

mana ykmaya kendi dmandan

Dmandan kacak bir

araba hayvan

malzemeye;

uval

l k e s i n d e n g e t i r i l e c e k yirmi uvala eittir. 15. Dman mamz gerekir. paylatrlmas 16. Bu sava arabas etmek istiyorsak askerimizi Bu da alnacak ganimetlerin ile y a p l a b i l i r . amala, ele sava esnasnda sava on ya da daha ok arabalarn ilk arageirildiinde asker arasnda

47

bay

ele

geirene

verin. katp

Arabalardaki savaa

dman edin.

bayraklarn kendi geen kendi Ele

kendinizinkiyle deitirin, arabalarnzn safna e s i r l e r e ise iyi d a v r a n n . 1 7 . Ele g e e n gcnz artrmakta 18. Savata derini, lkesinin kiidir.

ele g e e n s a v a a r a b a l a r n devam

dman kullann.

g a n i m e t l e r i n i ve esirleri sefer deil, ordu tehlike

amacnz bar ya

uzun da

zafer olsun. halknn kayaamasn

1 9 . u o k iyi b i l i n m e l i ki, elinde tutan

komutan iinde

48

B l m III SAVATA STRATEJ

Sun

Tzu

d e r ki, en pratik kavram, Ayn dman lkeYakp

1 . Sava Sanat'nn sini t m y l e , ykmann 2. mann zp, 3. mesini nnda zarara kimseye Bu faydas

uratmadan olmaz.

ele g e i r m e fikridir. ekilde, snrszdr. savaarak baar

bir o r d u y u zapd-

da t m y l e ele g e i r m e n i n nedenle, stn baar tetmek en 3. (a) (b)

nimetleri

savalarn

tmnde

d e m e k deildir. krmaktr. stn

stn

direncini krmaktr. En

savamadan

Komutanln en iyi ikinci

meziyeti d m a n

plann birlemeydakua-

meziyet d m a n glerinin o r d u s u n a sava

engellemektir. 3. (c) En ncs ise d m a n taarruzda kt bulunmaktr. bir k e n t i n

m e z i y e t ise s u r l a r l a k o r u n a n biri,

tlmasdr. 4. Savata ana kurallardan surlarla bile sunu taktik, bou likle dur. 6 . Akll man kentlerini lider dman ordusunu ele savamadan, bilir. dkuatmadan geirmesini Dman korunan kentlerin Kuatmada kullanlacak kontrol en sava etmesini m m k n olabildiince kanmaktr. hazrlanmas komutan orduBu kuatlmasndan gerelerinin bilmeyen gibi

aylar s r e c e k t i r . 5. fkesini dman ordusunun stne karnca az te baa srs birinin baka gelen yollayandr.

daha savan en

banda zelbu-

bouna yok olmasndan kuatma esnasnda

sonu getirmez.

byk felaket

kralln

sava

meydannda ile b i t i r i r . sava

uzun

srecek savalardan bouna

ok

sava oyunlar dndan adam bile Stratejik

7. Ordusunu

meydanlarnda gz zafere kural: ise

krdrmabir buna gc misli gcn her en te

imparatorluk yitirmeden denir. nemli misli Sava on

tahtna kesin bir

dikebilir. ulaabilir. Elindeki

Bylece

8. Savata dmandan b y k ise s a l d r ; zayfsa alanda akllca yapmak

ordunun be

byk

dman

kuat;

iki m i s l i b y k ise o r d u n u i k i y e b l . hala a t m a y a girebilirsin; d u r m a n d a f a y d a var; geri ekilmek uzakta ancak

9. Gleriniz eitse dmandan dmandan itir. 10. Her ne k a d a r , mmknse olduu de, daha yakn salam ise,

zayfsak

yaplacak

k k bir k u v v e t l e genelde asla byk

inat

bir d i r e n i zafere

kuvvetlerin

gerei

unutulmamaldr. kalesidir. hata Kalenin her n o k t a s ile o r d u s u n u n ba-

1 1 . Komutanlar devletin devlet gl; 1 2 . Bir k o m u t a n na f e l a k e t getirebilir. 13. (a) inde mamas. 14. ninde Orduya bu yapaca

kale r k s e devlet zayftr.

ilerleme veya geri

ekilme emri verdifarknda ol-

ordunun (b)

emri

uygulayamayacann koullar

Buna orduyu topallatrma da denir. Ordudaki dnmeksizin Bu, orduyu kalkmas. askeri askerin zihgz

kralln y n e t i r gibi y n e t m e y e huzursuzluk yaratr. 15. sar. 16. O r d u n u n rumdan tacaklar dier Kesindir. huzuru Bu da (c) Zor koullara

uyum Bu,

prensibini

nne almakszn,

subay seimi. kaar, orduya

askerin gvenini saryitirirse bu duyarazaferi bilmeli-

gvenini anari

prenslerin

yararlanmaya

alp,

sorun

getirecek,

olanakszlatracaktr. 1 7 . Z a f e r iin yiz: be ana koulun bulunduunu

(a) S a v a , valmayacam (b) Sava, iyi kullanan (c) ayn Sava,

ancak bilen

ne

zaman

s a v a l p ne z a m a n

sa-

kazanr.

e l i n d e k i zayf g c d e k u v v e t l i g c d e ordusunun kazanr. dmann en hazr olmadgi zaman bekher seviyedeki personeline

kazanr.

ruhu veren (d) Sava, bilen

lemesini

kazanr. askeri kapasiteye sahip olup, komutan sonutan dman girseniz ve kendinizi iyi sivil y n e t i m biliyorsanz, olabilirsiniz. her ne kendinizi kazanr. emin Ne

(e) S a v a , tarafndan 19. yzlerce Kendinizi zafere de yenilgi

mdahale edilmeyen Sonuta, savaa bilip, bile

dman

bilmiyorsanz, sizin iin

kazanacanz

karn yenilgiyle biliyorsanz, kanlmazdr.

de tanabilirsiniz.

dman

gireceiniz

her s a v a t a

51

B l m IV TAKTK

SUN TZU 1 . Eski dan frsat Ancak,

d e r ki, nce kendilerini yenilgi olaslnuygun

savalar,

uzakta tutarlar; kollarlar. 2. Yenilgiden dman 3 . yi

s o n r a d a d m a n y e n m e k iin kendimizi korumak bizim

elimizdedir. an-

y e n m e frsatn

bize d m a n verir. koruyabilir,

bir s a v a yenmeyi

kendisini yenilgiden garantileyemez. stn yetenekli

cak d m a n

4. Sonu olarak, olmasa da sava 5. Yenilmezlik y e n m e k ise s a l d r y 6. S a v u n m a d a dr 7. Savunmas saklanabilirken, rndan ruma sava , ataa 8. Zaferi ustalnn 9. Savap, kalkar. ancak

k o m u t a n g c yeterli baldr, dman sal-

kazanmay savunma gerektirir. kalmak, ile nl ile

becerebilir. taktiklerine

g yetersizliini gsterir, komutan nls bir topraktaki st

ise a r g g s t e r g e s i d i r . her d e l i e katmanlakoatakl cennetin elimizde

Sonuta, gr ele

kendimizi

d i e r e l i m i z d e ise m u t l a k z a f e r y e r alr. alanmza girdiinde tm grmek lkenin simgesi gibi, zirvesi deildir. geirildiinde, byk ustalnn zirvesi deildir. bir g c n keskin gr olmad

lkeler de sava bir t y

"Aferin!" d e m e s i 10.Yerden deildir. Ay, gk grltsn

kaldrmak kulak

gnei

grmek

duymak da

hassasln

gstermez.

52

1 1 . Eskilerin vann sadece

akll

sava kazanmas

dedii sava ile deil, ne

aklllk u n kolayne yap-

savata

sava

lkla k a z a n m a k t a g s t e r d i i 12. Kazand 13. Zaferlerini m a m a k zaferi man 14. olaca unda maya kum lir. Usta ele g e i r i l m i t i r . sava, karmaz. zafer zaferler getirir. hata de cesaret madalyas

beceriklilikle elde etmitir. kendisine nl bir a k l , Hata

yapmayarak nk, kendisi

kazanr.

kesinletirir.

zaten iin

yenilmi

bir d olanaksz doduatmah-

yenilginin y e n m e frsat

pozisyonu bu frsat

hazrlar,

dman

15. Savata ancak zaferi komutan

stratejisine sonra

sahip girer.

komutan Yenilgiye

kazandktan

ise n c e a t m a y a g i r e r ,

zafere sonra yneiler, Disiplin Fakt-

16. G e r e k lider A h l a k F a k t r n rne smsk yapr; 1 7. Askeri (a) (c) (e) lme, Kontrol, Dengelenmesi, Hesaplama, Zafer, kstaslardr. varln Miktar Topraa; Zafer, (b) M i k t a r b y l e c e baary metotta,

k o n t r o l a l t n a alr.

(d) O l a n a k l a r n nemli meye; mesi'ne

18. l m e lenmesi,

Miktar

Kontrol,

l-

Hesaplama, borludur.

Kontrol'ne;

Olanaklarn

Denge-

Hesaplamaya; bir

Olanaklarn karsna

Dengelenbir topkokan-

19. Muzaffer lama ordunun

ordunun

kacak

arl,

demir gllenin kadardr. bir o r d u n u n benzer.

karsnda kefeye gc derin bir

n a c a k bir b u d a y t a n e s i 2 0 . Saldrya yona akan geen nehir sularna

53

Blm V ENERJ

SUN TZU

d e r ki,

1 . B y k b i r g c n k o n t r o l ile b i r k a k i i n i n k o n t r o l ayn rekir. 2. K u m a n d a n z retleme altnda bulunacak byk bir ordu ile iak k bir birlik a r a s n d a kullanm deiir. dman saldrsna veya sarslmadan dorudan etkisinin dayagvencesi baldr. dman tana zerindeki benzemesi, metod, yumurta zayf girdeirmen dmann atmaya dolayl yaplacak 3. Ordunuzun nabilmesinin manevralara 4. karsndaki b y k bir f a r k y o k t u r . Sadece p r e n s i p l e r e baldr. Sadece rakamlarn blnmesi ge-

Ordunuzun

ve gl yanlarn mekte dadr. 6. yeryz durmaz; Beceriyle gibi gne ya kullanlr;

kefetme bilimindeki ancak zaferin uygulanan da ay gibi

baarnza baldr. dolayl metotlarya da gibi

5 . Her t r l s a v a t a d o r u d a n

gvencesi dolayl da

taktikler domak

hava iin

tkenmez;

nehir ya

rmaklarn

ak

yeniden

batar; no-

drt m e v s i m gibi geri g e l m e k zere gider. 7. S a d e c e yedi tann ve karmndan 8. S a d e c e siyah) olmasna be nota b u l u n m a s n a karn ana karn renk ( bu mavi, sar, bu yedi pek ok m e l o d i yaratlr. krmz, beyaz be rengin karm ile s n r -

sz r e n k r e t i l e b i l i r .

54

9. S a d e c e drt tad (ac, eki, tatl, tuzlu) b u l u n m a s n a karn taya bu drt tadn karmlar ile s o n s u z s a y d a lezzet orikiden kar. 10. Savata, fazla saldr dorudan ve dolayl A n c a k bu da dolayl iki olmak zere metodun metod m e t o d u yoktur. metod karm-

lar e i t l i m a n e v r a y n t e m l e r i n i o l u t u r u r . 1 1 . Dorudan birbirine balanr. bitmez. 12. Ordularn sna kan talar layan zer. 14. Bu nedenle, vermede abuk usta sava saldrda k o r k u n , kararsa o k u n atlmasdr. grlts yanltcdr. iinde Btn dzensizlik karklk karar olandr. kargaa de ve bu ahinin saldrs sel basknna benzer. Karparabenbile s r k l e r . kalitesi ahenge, avna saldrp zamanlamaya da s o n u n d a Bu sonsuz dairede ilerlemek gibidir. Asla

1 3 . V e r i l e c e k bir k a r a r n szlndeki

15. Enerji g e r i l m i yay, 16. Savan varm gibi iinde o r d u n u n zamanda cesaretin; gzkse ba

ile s o n u g r l m e y e b i l i r , ilacdr. dzensizlik, dzensizlik enerji disiplinin; pelerinin

a n c a k bu ayn korku,

yenilginin

17. allm 18. Dzenlilii k s a c a bir b l m e rtmek, kesi hip nr; ilerisi altna iin

allm

allm zayflk, meselesidir.

glln Cesareti

hazrlaycsdr. altna . s a k l a m a k ile

rkeklik gsterisi

biriktirmektir.

G c zayflk m a s ustalna saustalkla dman kullayeme srekli

a l m a k s a sava taktik dman baz yanltc

manevrasdr. manevralar verip

19. Bylece dman komutan, dmana

harekete zorlama yemler

nemsiz

saldrtr. 2 0 . Yemleri srekli hareket e t m e y e zorlar; tar, dman bazda, bekler. birleik e n e r j i n i n e t k i s i n e inanr; ar beklentide bisavalarndan bulunmaz. 2 1 . Akll s a v a , reysel olarak gstererek dman s o n r a d a asl ordusuyla pusuya ya-

55

Becerisini doru adamlar seip, enerjiyi retip, nn ise 2 2 . Savalar, Unutmamal masn ki

yan yana getirerek birleik kullandnda, dmaakarlar.

kullanmakta gsterir. birleik enerjiyi aa yuvarlanan talar gibi Sava, budur. rettikleri enerji akan binlerce metredizgin yuvarlak talatalarnn

zerine tepelerden tepelerden de

bir t a d z l k t e h a r e k e t e d e m e z ; akamaz.

drt keli yuvarlak ol-

salamaldr.Ustalk 2 3 . Usta savalarn

lik d a l a r d a n y u v a r l a n a r a k d o l u rn momentidir. Bu,

enerji hakkndaki szlerimin sonudur.

56

GCN KULLANIMI
SUN TZU 1. Sava kalr, sonradan banda kendi 2 . Akll dmann dii savan d e r ki, alanna gelip , tkenir. kendi kararn dmana izin eder kabul kendi da ettirir; istekararn zorlamasna msaade vermez. ya vuraca yiyecei ilk gelip dmann savaa bekleyen girense din daha

Blm

VI

gelir g e l m e z

sava

3. D m a n a avantaj ekilde 4. bolsa ' kr, feleri yaklamasna darbelerle dmann

sunarak dmann ya

yaklamasna kamp

olanak tanmaz. yorar, h a r e k e t e t m e y e zor-

Dman

dinlenmeye msaade

ekildiinde etmez.

ala drr, 5. Dman

kurmusa

layarak d i n l e n m e s i n e

savunmaya zorlayacak noktalarda gzbulunmad baardan noktalara dmann komutan bilmeyen arazide geni mesaemin olmann yolu, Savunimkanbile-

beklenmedii yerlerde bulunur. 6. Ordu, 7. dmann r a h a t a alabilir. Saldrlarnzdan savunulmayan de gvenliinden saldrmaktr. saldrmasnn

dmanca manzn sz o l d u u meyen tan rini ise

noktalar tutarak emin baarl saldrr;

olabilirsiniz. neyi savunduunu olan kar baarl komumevzileSenin saolmay

8. Saldrda dmana neye

savunmada

saldrdn

dmana

savunandr. 9. K u r n a z l k ve gizlilik d e n i l e n kutsal sanat! grnmez olmay; senin sayende duyulmaz

yende

renip,

dmann

kaderini elimizde tutuyoruz.

57

10. Dmann ken direnile dman takibinden 1 1 . Dman yksek bir t e p e d e zusundaysak koullarmzda ortada olsa 13. mandan biliriz. arada tek g tn liriz. 16. ustaca ayn rini toplu bir Dmana

zayf

noktalarn

h e d e f alrsanz

ilerler-

karlamazsnz; rahatlkla ister derin mevzide bizim

dmandan

abuksanz isterse bizim izleri

kurtulursunuz. bir h e n d e i n a r d n d a , istediimiz yere ekip, a t m a y a g i r m e k ar-

bulunsun,

dman

savamaya

zorlamalyz. ise, kampmzn izlerle oynayarak dman d-

12. Sava bile, artabiliriz.

arzulamadmzda braktmz pozisyonunu blmeyi ayr,

Dmann

renip,

kendimizi

gizleyerek glerimizi paralara

datmadan

bir a r a d a t u t a bir

Bu arada dman 14. Dman tutarsak halinde dmann kabiliriz.

baarmak ok nemlidir. kendi glerimizi birimlerinin ayr karsna s-

blerken

15. Bylece

zayflattmz

dman

kuvvetlerine

bir g l e s a l d r a b i l i r s e k ,

dmanlarmz zora d r e b i arzuladmz dman engel pek kalacak; noktay ok ok

saldrmay O zaman

saklamalyz. noktada

olasl

anda gz nne almak z o r u n d a birletirmesine

bu da gleKarmza

olacaktr.

bir d m a n g c y e r i n e b l n m b i r i m l e r k a c a k t r . 1 7 . B y l e bir d u r u m d a d m a n , n cephesini glensolunu her birden kuvvetlendiryne destek g c n yikaygs dkalktnda kalktnda ard san cephesini, ise

dirmeye meye

zayflatacak; her c e n a h

salamaya tirecektir.

abaladnda

18. Olas man birimlerini lama da vaa

atmalara zayflatacak,

her an

hazr o l m a bu

dman

tr abalara zorkendimizi cenah Hele sasa bir

bize saysal

stnlk salayacaktr. bilirsek,

19. Savalacak yer ve z a m a n konsantre edebiliriz. 2 0 . A m a , yer, v e z a m a n cenaha,

b i l i n e m i y o r s a sol

ardlar nclere yardm

edemeyecektir.

58

de

ordunun

noktalar

arasnda

byk mesafe varsa

bu

p r o b l e m d a h a d a l d r c d u r u m alr. 21 . Byle bizden zimle stn bir d u r u m d a d m a n kuvvetleri say olarak bile d m a n onun bibile o l s a s o n u n d a z a f e r b i z i m o l a c a k t r . stnken Bu da caydrabiliriz. planlarn anlamaya kabiliyetini kartmaya, dikkatle hangi munok-

22. Dman sayca bizden savamaktan kefetmeye, baldr. 23. anlayn. Dman Saldrya kztrp zorlayp, ordusu ile

zafere ynelik stratejilerini gcn, kendisini kendi

nceden hareket ortaya

k u v v e t l i v e zayf n o k t a l a r n 24. Dman kayese ederek hangi

g s t e r m e y e zorlayn. ordunuzu gl, en sizden

noktalarda

t a l a r d a s i z d e n zayf o l d u u n u 25. Taktik nz b u ustalktr. suslarndan korunmu manevralar manevralar ve

kefedin. esnasndaki byk baarcasaklamakta taktisyen ne gstereceiniz dmann beyinlerinden anlayamaherkes gaan

dmandan

Manevralarnz bylece olacaksnz. zafer

sakladnzda

dmann sizin

26. Unutmayn, yan dmann rebilir, ancak 2 8 . Size lamayn.

yaptnz

hatal t a k t i k l e r i s a y e s i n d e g e l e c e k t i r . uyguladm taktikleri gremedii , zafer kimsenin zafer yolunu

27. Zafer esnasnda stratejilerimdir.

kazandran

bir t a k t i i koullara akna

bir d a h a t e k r a r gerekli dei-

Ancak,

metotlarnz taktikler savata

gre

iklikleri yaparak srdrebilirsiniz. 29. Askeri 30. Bylece uzakta durup, 31 . Su suyun benzer. etkili yol Bildiiniz glden asker de gibi su doal olarak y k s e k l e r d e n aalara akar. uygulanacak zayfa saldrmaktr. nasl t o p r a n eimine gre akarsa, akar. savata da sabit durumuna gre

zafere dmann 32. Suyun koullar yoktur.

nasl s a b i t bir e k l i y o k s a ,

59

33. Taktiklerini ren komutan kendi zafere

dmana ulaacaktr. (su,

gre

deitirebilmeyi metal,

beceher Drt

34. Be e l e m e n t zaman gnlerin mevsimin etkilerinin

ate, sra, da bu

aa, ayn

toprak)

b a l a r n a eit d e r e c e d e yan

belirleyici olmaz. med-cezir

etkileimi,

uzamas-ksalmas

be e l e m e n t i etkiler.

60

Blm

VII

SAVATA MANEVRA
SUN TZU der ki, h k m d a r d a n alr. toplayp, deiik glerini konnitelikleri bir p o -

1 . Savata komutan emrini 2 . yi bir k o m u t a n , askerde santre ettiinde, tada birletirmen, 3. Bundan en zor itir. lua, talihsizlii 4. Savan MACA, man anda taktik sizi bulunan

ordusunu

dengelemelidir. s o n r a taktik m a n e v r a gelir. iindeki kazanma en nemli hrsna Taktik manevra dorudnyann ktlk tohumlarn dntrmek biri

nsanlarn

en zor iidir. sanatlarndan ile uzun taktik ordu doru olan ALDATDtayollar manevra yetenei orantldr.

karsnda amaca

beklerken, ulamak

dolambal dman

kip e d e r e k d m a n n vurarak bir s i l a h l a disiplinsiz, tehizatl kalm casna ayr rip, lerce yaplamaz.

arkasna geip,

beklemedii baka

manevralardan ile yapmak

5. Manevray kalabalk hale 6. Avantajl olursunuz. sevk

disiplinli konuma

bir

avantajl; tam ge uar-

bir s r y l e y a p m a k t e h l i k e l i d i r . geebilmek beklerseniz ayn iin ordunuzun ok bir birlii ounlukla ve

gelmesini de

te yandan birliin olur. geirmek gece yorucu

amala

etmek ele

malzeme uruna,

ekipmanndan emir vekilometrekogemesini

kalmasna tam

neden

7. Avantaj srecek

ordunuza

tehizatla, uzun, nc

gndz

durmakszn dman eline

yrylere

zorlarsanz,

mutanlarnzla, izlemekten

birliklerinizin

baka

bir a v a n t a j

kazanamazsnz.

61

8. O r d u n u z u n g l likler geride 9. olursanz, a n c a k yar nuzun kalacak;

birimleri

hzla i l e r l e r k e n , dmana mil yol

ar birulat-

bylece

birlikleriniz elli

n d a y o r g u n v e a n c a k o n d a bir g c n d e o l a c a k t r . Dman hem gle artmak sava amacyla yapacak de nc amala birliklerinizin otuz liderini yitirecek h e m yaparsanz

meydanna varacaksnz. kilometre yol ordu-

10. Ayn

t e ikisi v a r a c a k t r . 1 1 . Malzeme, silah, m h i m m a t ve e k i p m a n n y i t i r m i bilmediimiz bataklklarn, dost gk e n d i s i n i n y i t i k bir o r d u o l d u u n u s y l e y e b i l i r i z . olduu olanaklar

bir o r d u n u n lerle

12. Sahip 13.

ibirlii y a p a m a y z . nceden uurumlarn, dalarn, bir ortuzaklarn Yresel avantaja bilmediimiz klavuzlar eviremeyiz. hareketlerini, da blme amacn kararn dsana duygularn, topraklardan

ormanlarn, 14. olanaklarn mandan evre

d u y u g e i r m e k a k l ii d e i l d i r . kullanmadan doann

15. Savata gizle.

Kazanrsn. birletirme ya

16. Birliklerini

koullar verdirtecektir. 1 7 . R z g a r g i b i hzl, 1 8 . Saldr o r m a n gibi y o u n ol. dmana gibi direnite yalve y a m a d a ate,

n d a ol. 19. Planlarnz g e c e n i n 20. Yamalamada ltrn. Yeni yerleri dalanaca karanl grlmez olsun, arasnda bfays a l d r n z ise g k g r l t s g i b i i n s i n . ganimeti askerleriniz de fethettiinizde dn, askerlerinizin

imkanlar yaratn. tasarla.

2 1 . Harekete g e m e d e n Bu da manevra sanatdr. 23. gereklidir. "Ordu Ynetim de

2 2 . A l d a t m a c a s a n a t n e n iyi b i l e n z a f e r e u l a a c a k t r . Kitab" der ki; Sava alannda Bayrak ve

s y l e n e n s z f a z l a ileri g i t m e z . Cisimler kolay, flamalar da bu yzden gerekir.

Davul ve g o n k l a r bu y z d e n kolay g r l e m e z .

62

24. Bayrak, laklarn, askeri gzlerini bir b t n 25. Bu karsnda ise dur. 26. Gece dz zun g z n , 28.

flama, bir

boru ve gonklar askerlerimizin zerinde

ku-

nokta tek

younlatrabilmenin, gelmi bir ordunun gerilemek ite bugn-

haline g e t i r m e n i n aralardr. gvde kitleleri ate ve ve haline byk cesareti bile aar, sanat

ekilde

ilerlemek en

olanakszlar

Byk

ynetme davul

savanda, ise

iaretlerini,

savalarnda 27. Ordu

bayrak

flama

iaretlerini

ordunu-

kulan e t k i l e m e k t e ruhunu, ruhu sabah bu

kullann. keskindir; leyin bayrak

k o m u t a n akln yitirebilir. kampa dnmektedir. nedenle, deil, zaman askerini dmann olduu, Buna geri ruh yorgun saldrtr.

Ordunun balar;

sallanmaya ruhunun dnme 30. kargaay dman bilmek, mek. ken

a k a m s a akl zaman

2 9 . Akll keskin

bir k o m u t a n , olduu girdii

beklentisine denir. ve Disiplin

o k u m a sanat

skunetle uzakta

dmandaki iken hedefe rahat,

dzensizlii, yakn rahat olmak, bekleye-

beklemek-inisiyatif henz

kullanma

sanatdr.

31. Dman zorluklarla dman

urap dururken mcadele denir. dzenli,

alkla

ederken

karn t o k olabilgvenli gz-

Buna g tasarruf sanat 32. Bayrak ve flamalar bir orduya sanatdr. 33. Tepede mevzilenmi kar bilen saldrmaktan

sakin,

kanmak ya da

koullar tepe aa etme.

deerlensaldrya Savama dnen b-

dirme

gemi dmana arzusu orduya rak. kuvvetli

ilerlemek askeri dman saldrma. yemi

k u r a l l a r a aykrdr.

34. Savamay 35. Dmann

takip

dmana

gsterdii

kapma.

Evine

satama. ordusunu Sanat kuattnda denir. bir a k n o k t a ok zorlama.

36. Dman 37. Buna

Bunalm dman Sava

63

TAKTK DETRME
SUN TZU d e r ki, komutan emrini hkmdardan kamp alr, orduYkyap. Kugereemir-

B l m VIII

1. Savata, sunu toplar, 2. Zor sek yollarn Tehlikeli

g l e r i n i bir a r a y a g e t i r i r . koullar birletii altndaki yollarda olan yerlerde yapma. ibirlii mttefiklerinle yerlerde

pozisyonlar

cra

oyalanma.

a t m a altnda strateji deitir. 3. Girilmemesi ken leri ordular, vardr. 4. Taktik 5. Bunlar lunduu pratik beye lkenin avantaja 6. Sava sahip 7. o l s a bile, deiikliklerin anlayamayan koullarn eviremez. Sanat'nn Plan gereken mevziler, gereken kuatlmas

mitsiz koullarda sava. yollar, saldrlmamas kentler, hkmdar tam zorlanmamas

gereken

dinlenmemesi

gereken

avantajlarn komutan olarak

olarak anlabu-

y a n k o m u t a n b i r l i k l e r i n i nasl y n e t e c e i n i iyi bilir. ise, bilse ierisinde bile tam bilgisini tecrsahip

Deitirme Be

dersinde Avantaja ve

olmayan liderin

sava

rencisi,

adamlarn en Akll

iyi e k i l d e k u l l a n a m a y a c a k t r . planlarnda avantaj dezavantaj olarak

beklentileri 8. Bu

bir p o t a d a e r i y e c e k t i r . sayede ana yandan, avantaj beklentilerimiz ortasnda zorunlu bile plana dnp amacmza yakalamaya; ulaabiliriz. karmza

deitiinde, 9. te kmas den olas

zorluklarn

bir a v a n t a j

kendimizi felaketler-

korumaya

hazr o l m a l y z .

64

10. yaratarak,

Dman srekli

komutanlarn, saylarn dman azalt.

balarna

eitli

dertler

megul et; cazip yemlerin

peine bouna

d r t e r e k zorla, sini ummaktansa bize

1 1 . S a v a Sanat bize d m a n n z e r i m i z e g e l m e m e karlamaya hazrlkl olmamz, pozisdmann yonlarmzn retir. 1 2 . Bir k o m u t a n n y a p a c a lir. (a) D i k k a t s i z c e s a r e t , (b) K o r k a k l k , (c) A c e l e c i l i k , (e) A d a m l a r n a gtrr. 13. Bu yebilecei be hata bir k o m u t a n n , lideri sava alannda ileneden be sava gnahdr. katledildiinde Bunlar nemseyin. yok olmaya gtrr. kkrtlabilir. endie ve t e r e d d d e d m a n a esir d m e y e g t r r . hakaretlerle ar utanmaya gtrr. be hata felaket g e t i r e b i saldrmamasn dilemektense bizim

dmann

saldrsn

imkanszlatrmasn

(d) e r e f D k n l ,

dknlk,

1 4.Bir ordu yenildiinde, mutlaka bu be gnahtadr.

65

ORDUNUN LERLEMES
SUN TZU 1 . imdi znz dman 2. karnza yn. 3 . NEHR ince 4. ortasnda 5. olun, olan SAVA:Ordunuz nehirden olan dman nehri g e t i i n d e olabildinehir geiyorsa, En iyi an nehrin dmaolursanz ksa z a m a n d a lerlemekte karlamak Saldr nehri uzaklasn. DA alarak d e r ki, meselemiz ordunun iaretlerinde olsun. SAVAI:Kamp kurun. kamp kurmasnda. Dalar G-

B l m IX

a b u k g e i p vagnei

dilere yakn yerleri tercih edin. yksek iin noktalarda Savamak tepelere trmanma-

zere saldrmayn. ne kadar

nn y a r s n n g e t i i y a r s n n h a l a s u i i n d e o l d u u a n d r . hususunda gemek saldrmayn. mesafeli silahlarnz gnee bakar ekilde araziye yerletirin. SAVAI: savamak Bataklklar zorunda Dmana nehir yuamacunutmasabrsz sakn zere nehir k e n a r n d a d u r m a k t a

dmana 6. Uzun

dmandan kar

yksek

saldrmayn. 7. BATAKLIK geerken kalrsanz, ksa z a m a n d a 8. Bataklkta bataklktan kmak olsun. Arkanz aalara verip ve ard-

nz e n yn ki

elinizde su ve o t u n u z vardr. 9. DZ ALAN SAVA ID z Sar

savan. alanda sanz nz t e p e l e r e v e r i p , d m a n n n z e aln. mparator'un pek ok dbilgileridir.

10. Bu sava bilgileri

mann y e n m e k t e kulland stratejinin temel

66

11. Tm dnlk alanlar arazide

ordular

yksek zen

yerleri

alak

zeminlere,

aykuru ko-

karanlk yerlere tercih ederler. gsteriyor, salgn k a m p yerlerini hastalklardan askerlerinizi ya da

12. Askerlerinize kuruyorsanz, Bir tepeye rumu olursunuz. 13. eimi lece doal sa hem

Salkl

bir o r d u z a f e r e d a h a y a k n d r . nehir karnza hem yamacna de geldiinizde Byalarak yerlein.

ardnza,

gnei

askerlerinizi

korumu maksimum

pozisyonunuzun olacaksnz. gemeyi Bu du-

avantajlarndan 14. T e p e l e r e nehir

faydalanm

saanak kabarm,

yamurlar kprm

indiinde olabilir. derin

tasarladnz r u m d a en rn, sakl iyisi 1 5 . Dik rklarn

beklemektir. uurumlarn, sk sel y a m a l a r n n , olabildiince uzakta kaln. dikkat edersaldrya olmardmana tr uzakta bu kalmaya ukurlakn, allklarn, bataklklarn byk ya-

vadilerin,

bulunduu bu de

blgelerden kalmadka

abuk

byle yerlerden zorda 1 6 . Siz ken, getiinizde sna zen tl dman

tr y e r l e r d e n buralara dmann

srklemeye; ardnda

alanlarn

gsterin. evresinde tepeler, ya da y k s e k otlarla kapl kam tarlalar, pusu allklarla koru-

17. Kampnzn gletler,

luklar varsa bu alanlar adamakll Bu tr alanlar, 18. D m a n ise sizin yorsa, bulunduu 19. D m a n 20. kurmak

kontrol edin. isteyen dman basknsakin

clarnn ve c a s u s l a r n n en o k t e r c i h ettikleri yerlerdir. size sakin yaknlamasna doal gcne birlikte ulam bir durmakla yerine ramen sizi hala pozisyonun inanyor d e m e k t i r . kkrtyorsa, gzk-

zerine gelmenizi Dmann

istiyor d e m e k t i r . kolay

kamp aalar sizi

m u t l a k a s i z e bir y e m g s t e r i y o r d u r . 21. Ormandaki arasndaki hareketlenme alt ilerlediinin simgesidir. Sk o t l a k l a r d a g z k e c e k

dmann

perdelemeler anlamndadr.

dmann

phelendirmeye

67

22. Aniden rkm balarnn ama Toz reket makta lklar 23. Ufukta geni

ykselen

kular

bir

pusunun bulutlar Toz

belirtisidir. sava araalak ise yaphazrsaldr hareket

h a y v a n l a r ani ilerlemekte bir a l a n a ufak, kk

bir b a s k n n olduunu dalm

habercisidir. bulutlar

g z k e c e k y k s e k toz gsterir. ise eitli da

piyadeler yaklamaktadr. ynlere dalmakta kamp leri g e r i h a -

bulutlar eden

ufak toz

ve

dman

b i r l i k l e r i a t e iin o d u n t o p l a m a k t a d r . bulutlar verilen dmann belirtir. sesle komutlar, sert

olduunu 24. Sakin dmann

younlaan komutlar, iaretleridir.

saldrya

geeceini; ne

gsterileri ederse, 26.

ise d m a n n g e r i e k i l e c e i n i n dmann bir

2 5 . Hafif sava arabalar bu belirtisidir. Belirgin anlama

gelir de yanlara

sava dzenine g e m e k t e o l d u u n u n ile birlikte gelmeyen artar, bar asbu

nerileri tuzak kerler blk, 2 8 . Baz yemdir.

belirtisidir. birlikleri arasnda kouturma

27. Dman

blk t o p l a n r l a r s a kritik an gelmitir. birlikler ilerlerken mzraklarna kalmtr. kazanabilecei konduu kargaa yerlerde varsa avantajl dman bir pozisyon Gece zayfaskerler tkenmitir. yoktur. otoritesi bozuktur. komutann hareket ediyorsa askeise a s k e r y o r g u n kzlerini koymusavabazlar geri e k i l i y o r s a , yaslanyorsa,

29. Askerler 3 0 . Su musa, grd ordu 31 . susuz

ackmlardr. i m e k ol-

getirmeye giden askerlerin

ilk ii s u

Dman halde

hareket etmiyorsa, dmann sinirleri

3 2 . Kularn grlt yapan tr. rin dur. 34. Dman, kesip yorsa, maya yemeye hazr adrlarna Bayraklar, 33. Kampta

flamalar aa

yukar

iine fitne d m t r . atlarn

S u b a y l a r kzgn budayla

beslemeye, atee lene

balarsa,

yemek

kazanlarn

dnmeyeceklerini, anlamalyz.

kadar

olduklarn

68

35. sesle

Kk

gruplar asker

halinde

fsldaan olumas

ya asker

da

alak

konuan 36. ok

gruplarnn gsterir.

arasnda tkendibeg-

m u h a l e f e t i n varln fazla ini, lirtir. ,37. rnce Coku ile

dl

dmann

kaynaklarnn

o k f a z l a c e z a ise a r s k n t savaa giriip,

koullarnn varln dmann gcn gsterir.

korkuya 38. Gelen

kaplmak haber almann zaafn e l i l e r bize birlikleri derecede kompliman kzgnlkla

yapyorsa,

dman

atekes

istemektedir. ilerler, karmza dikikalkmazsa olmamz geh e m e n eit Bu durumda d m a n yadg i r m e y e ya da geri dnmeye

39. Dman lir a m a a t m a y a bu durumda son rekir.

uyank ve tedbirli dmanla hemen,

4 0 . Birliklerimizin gc ise dman genellikle ey, yapmamz gereken kndan takip 41. mana Dman

dorudan

saldrmaz.

glerimizi toplamak, planlamay duymayan

e d e r k e n takviye salamaya hor g r p , gven mahkumdur.

almaktr. ihmal eden, askere

esir d m e y e 42. Komutanna asker

ceza veriltaatsiz as-

diinde asker ker

komutanna inanan

itaatkar askere

olmayacaktr. ceza

ise

asla z a f e r

kazanamaz. uygulanmazsa yine yitireceinden baarsz olasa-

Komutanna komutanna 43. Bu lamak iin dier yandan giden en ordu caktr.

gvenini

nedenle

askerin

komutanna

inanmasn adl

ayrm

gstermeden

bir y a n d a n

davranp, Bu zafere

elik gibi disiplin altnda tutmalyz. askere, emre

kesin yoldur. itaat alkanl v e r i l m i s e Disiplin zaferin gvendiini k a z a n iki Aksi bir halde disiplin yoktur. hem

44. Eitimde disiplinlidir. 45-ayet gsterip, ynl olur. anahtardr.

komutan

adamlarna itaat i s t i y o r s a ,

h e m de emirlerine kesin

69

Blm X ARAZ FAKTR

SUN TZU

d e r ki,

1 . Alt e i t arazi vardr. (a) D z g n (b) Kark (c) hmal (d) Dar arazi. arazi. e d i l e c e k arazi. tepeler. uzak da pozisyonlar. rahatlkla girebilecei arazilere arazinin Malzeavantajla ele

geitler.

(e) U u r u m l u 2. Her iki

(f) D m a n d a n tarafn Dzgn Arazi yksek, denilir.

3. Bu tr araziye d m a n d a n gneli blgelerini tutmaya koruyun. kolay O melerinizi balarsnz. 4. Terk 5. dman Bu edilmesi tr bir dikkatle

nce gelmeye; zen gsterin. savaa

zaman

olmakla hazrlksz araziye

birlikte

yeniden

g e i r i l m e s i zor olan yenebilirsiniz. Ama,

araziye

Kark Arazi denir. dmana saldrp, olanaksz ele hazrlanm, bekliyorsa ve

araziden bu

d m a n sizi

yenemezseniz konumu trdense

dnnz da

o l a c a k ; sizin iin f e l a k e t l e r b i r b i r i n i t a k i p e d e c e k t i r . 6. Arazinin geiremeyecei Arazi bile denir. 7 . B y l e bir a r a z i d e , ilerlemektense kkrtmak gerekir. g e l d i i n d e saldr dman b i z e c a z i p bir y e m v e r s e zerinize bir k s m gelmeye zerimize gerileyerek dman Dman avantaj ordusunun bizde olacaktr. h e r iki t a r a f n bu tr ilk a d m d a hmal arazilere Edilecek

70

8. Dar g e i t l e r e 9. nize zn Dman yi

gelince, sizin

ilk e l e g e i r e n dmann dar bir geidi

sizseniz ele

kuv-

vetlerinizi dikkatle yerletirip, ordusu engel olduunda,

gelmesini

bekleyin. geirme-

dar geidin ilk siz

dmanca ele

korunu tarykze-

inceleyin.

korunuyorsa zerine gitmeyin. tepeleri geirmiseniz, bekleyin.

10. Uurumlu sek ve gneli rine g i t m e y i n . karmay 12. varsa girmek man dir. ve

noktalara yerleip dman Dman geri

1 1 . Dman sizden deneyin. Dmanla her ikinizin

nce davranp yerlemise,

ekiliyor gibi y a p a r a k y e r i n d e n olduka savan byk sonucu ana bir da mesafe savaa her za-

aranzda de gibi

gleri

birbirine

yaknsa

kolay

olmayaca olmayabilir. alt

lehinize 13. Bu

prensip Arazi f a k t r n n sahibi bir komutan doal bu

prensipleridikkatle

Sorumluluk

prensipleri

incelemelidir. 14. O r d u n u n ok komutann (a) Geri (b) Ba (c) (e) (f) in bilir.Bu nlar: ekilme kaldrma. olmak. bana nedenlerin dnda,daha bela gelehatalarndan kaynaklanacak alt

k. Kargaa. Bozgun. k a l m a k l a b i r l i k t e a y e t bir b i r l i birm i s l i bir d m a n k a r s a b u ancak subaylar zayfsa

(d) Harap

1 5. Dier koullar ayn karsna kendisinin on kalr. 16. Askerler ok gl ba kaldrmadr. 1 7 . st ba manla savaa Subaylar ktr. subaylarn emrini liin t e k ans

Geri e k i l m e . sonu gl asker zayfsa, amirlerine kendi 'Harap sonu

kzgnlkla beklemeden sonucu

ba

kaldrp, d-

komutann

balarna Olmak'tr.

kalkmalarnn

7I

1 8 . Bir k o m u t a n zayf, ler a k , b e l i r g i n stlk ordu olmayp, baylar da askerler de katmanlar komutan

otoritesini yitirmi, verdii emirdeiiyorsa; rast gele gerek emrindeki sustne bu

srekli

belirli g r e v l e r e s a h i p d e i l v e dzensiz, dmann Kargaa. gcn

k u r u l m u ise

d u r u m a tek ad verilebilir. 1 9 . Bir de, kendi n drtr y a dunun sonucu zayf

sezemez salortek d-

bir b i r l i i n i

kendinden gl ihmal

gl

dmana karsnda bunun

da s e m e saflarna

birliklerini

dman

yerletirmeyi sahibi her

ederse,

olabilir.Bozgun. komutann bir sra, yenilgiye en

20. Sorumluluk 2 1 . Arazinin mttefikidir. tehlikeleri, sorulardr. 22. mutan yan Bu sezme yetenei,

m e m e k i i n d i k k a t e t m e s i g e r e k e n alt y o l v a r d r . doal koullar yan askerin kontrol, nemli gcn zorluklar, test koAncak,bunun mesafeleri hususlar kazanr. dmann

zafere giden grme bilip

glerin kapasitesi sava

bir k o m u t a n n kullanan da

srasnda ya

sava

Bunlar

bilmeyen zafer bile

kullanamabayal-

komutan

kaybetmeye

mahkumdur. olaca savan. kesinse, Ama, hkmdar savan

2 3 . Savan nzdaki zaferle varsa an, kesini derin hkmdar bile 24.

sonucunun istemese

sonulanmayacan savamayn. Dmana kar

gryorsanz, sava

kazannca savaan, bilen, gibi

kavuaca slen tek amac

eref ve hreti k o r u m a k olan vadilere gibi kadar

dnmeden

gereinde

tn d m a n

karsnda geri ekilmesini z takip ocuklarnz

komutanlar lkelerinin edeceklerdir. lmeyi

mcevheridir. bakn, Onlara her eye sizi yetikin tercih

25. Askerlerinize oullarnz bakn,

yannzda

edeceklerdir. 26. Ancak, kullanamyorsanz; rinizi askerinize dkn yumuak kalpli askerleriniz o l d u u n u z halde otorite olduunuz arasnda halde emirlehkargaa

dinletemiyorsanz,

12

km

sryorsa,

askerleriniz yaramaz ocuklara dnmtr. savaa hazr hazr giden hazr olduunu bilmemize debirger-

H i bir ie y a r a m a z l a r . 27. Askerlerimizin ramen, ilsek, likte dmann savaa savaa olmadnn olmadn henz yolun farknda bilmekle

zafere giden yolun 28. Dmann askerlerimizin

ancak yarsndayz demektir. savaa hazr o l m a d

kendi

eini

gremiyorsak zafere 29. Dmann savaa bulduumuz

henz yarsndayz olduunu, kendi ramen, uygun yarsnar-

demektir. savaa hazr doal hazrlkl koullarn giden askerimizin zerinde olmadn dayz maz, olduunu zafere bilmemize yolun yine

savamaya

gremiyorsak asker,

demektir. 30. Deneyimli harekete getiinde nl asla birliini asla k a y b e t m e z . 3 1 . Sonu olarak "Sava Sanat'nn bir d e y i i n Bunun yab i l d i i n i z k a d a r k e n d i n i z i d e bilipheniz olmasn. tanyorsanz zaferiniz ke-

den bahsedelim: "Dman yorsanz, nnda, sin zafer konusunda biliyor, 'Cennet'i

'Dnya'y

olacaktr."

73

Blm XI ARAZDE DOKUZ KONUM

SUN T Z U d e r ki, 1 -Sava Sanat d o k u z tip arazi t a n m l a r . (a) K a r k (b) Yakn (c) htilafl (d) A k (f) Ciddi Arazi Arazi Arazi Arazi Arazi Arazi Arazi lkemizde yaplyorsa girmemize bu iki tr bu arazi t r n e henz "Yakn byk kendi Arazi" avantaj

(e) A n a h t a r (g) Zor (i) Arazi

(h) K u a t l m mitsiz 2. Sava "Kark Arazi" snrlarmzn denir. 4. Sahip kendi denir.

Arazi

3. Dman

arazisine

ramen araziye da

yaknndaysak olunmas her

tarafa

s a l a y a n araziye "htilafl Arazi" denir. 5 . H e r iki t a r a f n d a k o l a y l k l a g i r i p k a b i l d i i a r a z i y e "Ak Arazi" 6. alan denir. kralln arazilerinin birleme noktasnda yer Bu tr arazilere sahip barna girmi olmasna kaleleri bulunmakta ise

arazilere "Anahtar Arazi" denir. 7 . Bir o r d u d m a n lkesinin dman

olan krallk, i m p a r a t o r l u u n da b y k ksmna s a h i p olur. karn, ardnda kuvvetli

b u l u n d u u arazi

k o n u m u "Ciddi Arazi" olarak adlandrlr. zor olan dalk o r m a n l a r , allk y a m a -

8. Geilmesi

lar, b a t a k l k l a r l a kapl a r a z i l e r e "Zor A r a z i " d e n i r .

74

9 . Dar v a d i l e r d e n ck kei yollar ile denir.

geilerek

ulalabilen, arazilere

iinden

daraArazi" baa

klabilen

"Kuatlm bir o r d u y l a halinde denir.

B u t r a l a n l a r d a z a y f bir b i r l i k k o c a 10. Sadece gecikmeden araziye savamamz

kabilir. iinden sa kabileceimiz 1 1 . htilafl Arazi'de "mitsiz Arazi"

Kark A r a z i ' d e s a v a m a . saldrma.

Yakn A r a z i ' d e d u r m a . kapatma. Anahtar

12. Ak Arazi'de d m a n n yolunu Arazi'de mttefiklerinle 13. Ciddi Arazi'de luna d i k k a t l e d e v a m siz A r a z i ' d e ile ardlar olan sava. deneyimli ordu komutanlar et. stratejini ibirlii yap. dman

yamala.

Zor Arazi'de yogeir. mit-

14. Kuatlm Arazi'de 15. Eskinin lard. liklerle zor lere rnda man Bylece,

gzden

dmann ustalar yedek

ncler: olmubirglerin engel birlikbal

arasndaki ibirliini den

ahengi bozmann

bozmann yan verdii sra

karargahlarnn birliklerin

kendilerine

duruma

imdadna

yetimesine komutlarn

oluyor,komutanlarn ulamasn 16. D m a n

subaylarna

da durduruyorlard. kuvvetleri avantaj ekilde bir a r a y a g e l d i i n d e biliyorlard. salayacan saldr ne iin grdkleri ilerlemekte diye zaolan sorulbekhareketsiz bekliyorlard. yapardnz?" aman bile a r a l a -

dzensizlik yaratmasn 17. Kendilerine ilerliyorlar, 18. "Dzgn bir

grmediklerinde karsnda da

kuvvetli duunda irmeye

bir d m a n , alr,

" D m a n iin o k n e m l i olan sonra dmann silahtr. cevap verirlerdi. srat ana

bir e y i e l i m e g e dilemesini

lerdim."diye d ihmal nun an

19. Savata kollayn. edilmi

Dmann geip,

hazr o l m a korunmas bir o r d u -

Beklenmedik yollardan igal

noktalardan vurun. etmekte iine olan Dmann ne kadar girerse-

20. Dman topraklarn prensipleri unlardr:

75

niz

askerleriniz 2 1 . Zengin

arasndaki

dayanma

kadar artar.

D-

man in ar

askerleriniz arasndaki aknlar dzenle. 22. Adamlarnn kesinti yapma.

dayanma yok eder. ordunu emin ol. besleyebilececretlerinden Ordunu

lkelere girdiinde, durumundan Enerjini, kan

gcn

younlatr.

srekli ki, rin ya

hareket halinde tut, 23. Askerlerini

deiik harekat planlar gelitir. olanaksz olduu kar da lm tehlikesi glerinin olana noktalara sr bir a s k e kar karasile karya olan

lesiye savasnlar. beceremeyecei olan askerler de

lmle subaylar kapal,

i yoktur.

zirvesine kalmayan

karlar. 2 4 . k yollar r. Hele, bir d e verirler. Byle bir durumda askerleriniz olur; emir beklemeye her her emir kodurbu kulaklar getirilir; kirite verdiiniz gsterirler, kama kerler k o r k u d u y g u s u n u yitirirler. yabanc olutururlar. mcadele 25. bile nuda dur. annda Yardm gelmesi de Direnme gleri sonsuzlainat bir c e p h e sk bir zor gzkyorsa,

topraklardaysa,

grmeden yerine sonsuz

snrsz s a d a k a t batl

gvenebileceiniz askerlere arasndaki itikatlar, nem baka korku paraya ok

dnrler. kehanetleri vermiyorlarsa

26. Asker

O zaman lmden 27. Askerlerimiz olmak

kalmaz.

zengin

istememelerinden deildir. sava

deildir. bu da kesinlikle l m e k verdiinizde, gz her ilerinde ykabir

mrleri ok uzun o l m u y o r s a , istemelerinden hngr, kahraman 29. Kafasna una hngr 28. Askerlerinize yanlar kabilir. Usta emri

alayanlar,

zrhlarn

yalaryla birisinin

Ancak savaa girdiklerinde pheniz taktisyeni olmasn. ngrakl zehirle sava

olacandan saldrrsan,

ylana saldrr;

benzer. kuyru-

kuyruundaki geirir;

saldrrsan,

dilerini

gvdesine

saldrrsan,

h e m d i l e r i ile h e m d e k u y r u u ile s a l d r r .

76

30. Bana, Aralarnda tan Yueh'in araya

"Bir o r d u n g r a k l y l a n a b e n z e y e b i l i r m i ? " c e v a b m " E v e t , " tir. olan Komutan nehri Wu ile Komubir f r t geerken anlamazlk

diye s o r a c a k olursanz, askerleri

ayn t e k n e d e

naya y a k a l a n a c a k olurlarsa, geleceklerdir. 3 1 . S a v a t a z a f e r iin, aralarmzn t o p r a k t a k i 32. Savata yksek seviyeye nlaca lerdedir. 3 4 . inin ehli tir g i b i , 35. ok dimdik durup, grevidir. 36. yanl Subaylarnn, bir cesaret

s o l e l i n s a e l e y a r d m g i b i bir atlarmzn ynetim koumlarna, prensibi ve her sava iin bu

izlerine g v e n yeterli deildir. asker askerin iyi belirlemek ayn

bir o r d u n u n seviyesi

ulamasn sorusunun

salamaktr. a n d a nasl en kullaseimcevab arazi pozisyonlarndaki

3 3 . G l l k ile z a y f l n

k o m u t a n o r d u s u n u s a n k i bir k i i y i y n e komutandr. gizlilii disiplini gven altna almak; salamak kafasn komutann

elinden tutarak yneten konumayarak, adaletli olarak

askerlerinin kartrp,

gerektiinde

rapor ve olaylarla

her eyi s o r g u l a m a l a r n deitirerek, kark yollar dmanletercih

engellemesini de nnn meli, kendi kamp

bilmelidir. planlarn dolayl, kritik hakknda salkl deitirip, esas en amacn bilgi e d i n m e s i n i

37. Sava dzenlerini, ordusu yerini

ederek dmandan 38. Ordu trmanp altndaki

saklamay anda,

baarmaldr. yksek bir y e r e gsorduElini krar;

komutan,

merdiveni

atmasn yiyecek

bilmelidir.

termeden ordusunu dman 39. Gemilerini yakar, ynnn rek, anlalmasna

iine b a k a trl s r e m e z . kazanlarn bir b u t a r a f a y n e l t e r e k bir noktaya en srenemli

s u n u k o y u n s r s g i b i bir o t a r a f a , olanak 40. Dman tehlikeye grevlerindendir. kendi planna

yaratmaz. uygun komutann

dmesini

salamak

77

4 1 . Dokuz arazi lemler, saldrya ana veya doasnn 42. kadar ileri

trnn

her birine g r e alnacak n ynelik taktikler zenle genel ile insan ne almaldr. prensip,

savunmaya mutlaka o

kanunlarn askerin

Dman gidilirse

arazisinde

ilerlerken

kadar dayanma gsterecei ise t a m t e r s i n e kargaa daha

prensibidir. olasdr.

Snr y a k n l a r n d a

4 3 . Kendi inde, dir. 44. Dman yakn 45. nnde m Arazi ise arazi 46. yakn Bir labiliyorsa,

lkeni ardnda brakp, demektir. yollarn bulunduu

k o m u araziye girdiiletiim kuruanahtar arazidesinciddi arazidesin. arazi

kritik arazidesin birleen

Drt ynde

lkenin

ilerine

girdiinde

arazisinde

fazla

ilerlemediinde kaleleri

bulunduun gerinde bu araziye araziye

arazidir. Dmann dar geitler denir. Bu k salam olana dank ise, bakarm. art birliklerime dikkat eder, savunmam zerinde hzyokalm, kuatlmitsiz ama bulunmaktaysa yoksa arazide tm

bu

denir. durumda, olmasna adamlarma Yakn a r a z i d e birliklerimin arasnda

birlii alarm. temas

4 7 . htilafl a r a z i d e , landrrm. 4 8 . Ak unlatrdm. 49. almaya makszn Ciddi arazide, Birleen arazide Zor

dikkatimi yollarn

bulunduu ikmalini

anahtar gvence

arazide altna dur-

m t t e f i k l e r i m l e ibirliini ararm. malzeme arazide ise alrdm. dikkatimi geri ordumu

ilerletmeye mitsiz

verirdim. arazide arazide, ordumun sylerdim. kuatldn, askerde olaekilme yollarn hayatlarnn kuraskerlerime

5 0 . Kuatlm kapatrdm. tulmasnn 51. yardm an st

mitsiz o l d u u n u Bunun inat nedeni,

dman tarafndan olduunu bilen

gelmesinin

olanaksz

bir d i r e n i g c ,

s n r s z bir s a v a m a i s t e i -

nin

ortaya

kacan;

askerlerimin

tehlike

altnda

her e m r i ibirlii bir or-

yerine getireceini 52. Durumunu yapamayz. ormanlarn, duyu yz. 53. gz ard Sava edemez.

bilmemdir. bilmediimiz uurumlarn, ii deildir. komu prenslerle bataklklarn, bilen dalarn,

nceden akl

tuzaklarn

bilmediimiz salad

topraklardan avantajlar drt, lkeye

geirmek

Yreyi

klavuzlardan kullanamabe prensibi

yararlanmadka,

doann bir bir

prens prens

aadaki gl bir

54. Sava komutanlktaki engellemekteki duundan karsna yardm nda, dman dnda

saldrdnda birlemesini dmana olmttefiklerini

ustaln, baarsyla

dman

kuvvetlerinin Kendisini olas

gsterir.

gl

gsterip, caydrr.

dmann

kmaktan

55. Dier lkelerle istemektense, ban dman dmanlarnn

ibirlii y a p m a k t a n ya da o n l a r d a n kendi gizli planlarn uygulayarak baardgeirir, planlarn orele korkutur. Bunu

dndrr, fazla

kentlerini

zorlanmadan

krallklarn da emirler

sona erdirir. k u r a l d d l l e r ver, hakkyla grevi nceki buyur. plan Bunlar deil, yaptnda, syle. sr;

56. Askerlerine

d u n u t p k t e k k i i l i k bir b i r i m m i g i b i y n e t t i i n i g r e c e k s i n . 57. Askerlerine lm Sonucu, zaferle parlaksa gster. 58. Ordunu dnecektir. 5 9 . nsan rini sonuna 60 doas gerei zora dmedike yeteneklekadar kullanmaz. kendi k o n u m u n u d m a n hedefleardna inatla baarsn sarkmak, soD u r u m skntlysa sakn tehlikesine, bir e y s y l e m e .

zorluklara

. Savata zafer, Dman ince

rine g r e a y a r l a m a k l a gelir. 61 . saflarnn hesapla nunda dman 62. Buna komutann ldrme getirecektir.

k a z a n m a k denir.

7l)

63. Komutay pat, 64. e l i n e al. Sava

ele a l d n d a ,

cephedeki ol,

n yollar

ka-

r e s m i k a y t l a r y o k et, e l i l e r i n g e i i n i e n g e l l e . konseyinde kararl durum kontroln

6 5 . D m a n n ak brakt 66. man Dmann Dman kutsal bul. zorla. birliklerinin

kapdan ele

ieri dal. geirerek dzamanlamasn

varlklarn

ilerleme

r e n m e n i n bir y o l u n u 67. Glerini 68. Dmann ekingen Dman ol; a

hazrlamadan an bulduun an

bitirici s a v a a g i r m e . kadar yeni tavan gelin gibi gibi frla. yaban

buluncaya

iin artk o k g e t i r .

80

ATELE SALDIRI

Blm XII

SUN TZU

d e r ki, be yolu vardr. ikincisi silah, malzeme aralar mhimmat tayan Birincisi askerleri depolarn yakmak; depolarn yakdryak-

1 . Atele saldrnn kamp maktr. dncs maktr. maktr. 2. Saldrya larna sahip maldr. 3. A t e l e saldrnn gnleri 4. vardr. Uygun mevsim saldr annda ise yakmaktr, dmann ncs Beinci yol

malzeme

da d m a n en

b i r l i k l e r i n i n a r a s n a ate atnemli malzeme koulu her an ate olanakhazr t u t u l zel olup; olun-

gemenin

olmaktr.

Gerekli

mevsimi, havann

yangn kuru be

balatmann aylar hazr

olduu olasla

zel g n l e r rzgarn y k s e l d i i 5. Atele maldr. 6. (a) Ate den dman

gnlerdir.

esnasnda

kampna

yaklatnda halde

gecikmeasker-

d m a n a saldr. 7. (b) Ate d m a n a yaklat dman bekle. Saldrma. ulatnda saldrmak kampn Uygun kal. o l d u u n y e r d e kal. olanakszsa, bekleme.

leri h a l a s e s s i z i s e , iin

8. (c) Alevler yeterli ykseklie koullar u y g u n s a saldr; yoksa, 9. iinde zaman Rzgara (d) kendi 10. (e) kar Dardan kendine saldr. balattnda, Yangn atele yangn saldr

kmasn

bekleyip,

rzgarn

ardnda

saldrma.

8I

1 1 . Gndz kan leri ise a b u k d i n e r . 12. Her o r d u d a linmeli, yldzlarn

rzgar uzun bu

srelidir.

Gece esintibizel

a t e l e ilgili

b e o l a s l k o k iyi atele saldr

hareketi arac

izlenmeli, olarak

gnleri takip edilmelidir. 13. Atei dir. dir. 14. Suyla elinden drp, dman durdurulabilir, ama tm olanaklar salkote usta bir alnamaz. ruhunu kullanmakszn alan ve komutan kaynak nceden dmana anssz kaybndan hazrlar; sava kazanmaya sonu, komutan saldr kullanmak zeka belirtisiS u y u saldr arac o l a r a k k u l l a n m a k ise g g s t e r g e s i -

15. Giriimcilik mutandr.nk deildir. 16. Bilge komutan ey kritik vaa 17. Avantaj olmadka olmadka 1 8 . Hi kalkmamal. 1 9 . Size rinizde yete maz; kaln. Zamanla 20. sokmamal,

zaman

planlarn

kaynaklarn

deerlendirir. hareket etme; kazanacak kullanma; bulunduun kendi fkesi iin pozisyon iin sa-

grmedike savama. hi bir

ordularn

bir h k m d a r o r d u l a r n komutan

kendi

hrs

savaa

bir a v a n t a j fke

salayacaksa mutlulua,

ilerleyin,

yoksa yememnunikurulakomutan orduyu

sinirlenme

dnebilir. 21 . Ancak, 2 2 . Bu yok edilen bilge bir k r a l l k a s l a y e n i d e n h k m d a r dikkatli, iyi ller c a n l a n a m a z . nedenle, Bir l k e y i b a r i i n d e y n e t m e n i n , budur.

tedbirli olmaldr.

gl tutmann yolu

82

CASUSLUK VE STHBARAT
SUN TZU 1 . Yz gndermek, naklarn me kargaalk klecektir. duu olduu sonu rumunu bin d e r ki, askerlik bir o r d u y u gnlk lke en kurup, uzak yz savalara bin da gd-

B l m XIII

halkn

zerine b y k yk bindirir, harcamalar de, sava iinde insanlar

devletin olabyk aile o l -

tketir.Sadece olacak, Yz b i n

kadar ykselebilir.

dnda beyz

tkenen askerin

yollarnda bin

az drt,

d n l e c e k olursa, anlalabilir. kuvvetler, kar ihmal 2. D m a n iin

etkinin

n e k a d a r g e n i bir a l a n d a iinde oluacak bir du-

bir k a g n

yllarca

karya

durabilirler.Bu dnerek

byleyken,

maann, 3. Bu rna y a r a r l lere

dllerinin ekilde

devamn

dmann davrantr.

renmeyi

e t m e k i n s a n l k d kii

davranan iyi

lider o l a m a z , ulaamaz.

hkmdaasker-

o l a m a y a c a gibi z a f e r e de kolaylkla baldr. ruh armakla ancak istihbarat sava

4. Bilge h k m d a r l a , oranla 5. Bu da 6. STHBARAT'a

bir k o m u t a n n kazanp,

normal

zafere

ulamas

gelmez. baka

T e c r b e ya insanlardan

hesaplamayla da Dmann

retilemez. durumu

renilebilinir. 7. Be tr casus (a) Yresel (c) D e v i r m e (d) H k m l (e) H a y a t t a (b) c a s u s l a r . casuslar. casuslar. kalan casuslar. kullanlr.

casuslar.

83

8. Bu Kutsal

be tr c a s u s u n

hepsi

bir a r a d a

kullanldnda Buna, "plerin

gizli i s t i h b a r a t s i s t e m i n i Kullanm" denilir.

k i m s e ele g e i r e m e z . kymetli

Bu g her h k m d a r n en 9. Yresel kiilerden casuslardan dman haber alma

kaynadr.

anlalan

bir b l g e d e y a a y a n kullanmdr. dman aley-

hizmeti almaktr. subaylarnn ele g e i r i l i p ,

1 0 . " C a s u s " hine kullanlan

1 1 . "Devirme Casuslar", dman 12. " H k m l " ya mak amacyla eitli zim casuslarmzca 13. "Yaayan getirmeyi suslardr. deildir. baaran Baka 14. Ordu suslardr. Casuslar", casuslardr. en yakn bir birim hi baka da "l

casuslardr. Casus"lar dman olarak yanltbica-

davranlara ynlendirilip sonra da dmana bilinli belirtilen

dman

kampndan

haber

iinde hi

takipte tutulacak casuslar kadar

kiiler calayk

dle

Yeryzndeki

bir m e s l e k c a s u s l u k k a d a r hi k i m s e c a -

gizlilie sahip deildir. 15. Doal sus olamaz. 1 6 . C a s u s l a r iyilik v e d r s t l k o l m a d a n y n e t i l e m e z . 17. Casuslarn 1 8 . Uyank ol! vermise, tetmek, tanlarn, betilerin raporlarn anlamak ve d o r u l u u n d a n e m i n o l m a k iin i n c e z e k a s e v i y e s i g e r e k i r . H e r i iin c a s u s k u l l a n . gelmeden bir h a b e r i bakasna 1 9 . Bir c a s u s z a m a n stn zekaya sahip olmayan

h e m c a s u s u h e m d e h a b e r i alan kiiyi l d r . i s t e r bir e h r i z a p komunCasusmuhafzlarnn, bir k i i y e s u i k a s t d z e n l e m e k o l s u n , yardmclarnn, r e n m e k zel kap n e m e sahiptir.

2 0 . A m a i s t e r bir o r d u y u v u r m a k , isterse komutan isimlerini bu

larmzn a m a c lip,

bilgilere sahip olmaktr. ele g e i r i l i p , onlar rahat e d e c e k l e r i yersaflarmza ekip kullanabiliriz.

2 1 . Dmann aramza g n d e r d i i casuslar tespit edirvetle kandrlmal, tutulmaldr. lerde Bylece kendi

devirme casus yaparak kendi

hizmetimizde

84

22. "Devirme 2 3 . Yine 24. Son Casuslardan bilgi 25. Casus yalnz

Casuslarn" onlarn yine

bize

salayaca "l

bilgiler

sayesinde mahalli ve i casuslar elde edebiliriz. sayesinde onlarn tek Casuslar" "Yaayan hakknda "Devirme kullanarak yanltc bilgileri d m a n a ulatrabiliriz. sayesinde dman olarak

olarak,

bilgi alabiliriz. kullanmann Bu bilgi amac ilk ise,

toplamaktr.

C a s u s t a n " alnabilir. tutulmaldr. 2 6 . Eski mparator Hsia

Bu nedenle "Devirme Casus" el stnde Yin kontrol hanedannn edilen I ykselmesi adndaki d a Yin'e kullanan Ordunun

zamanlarda tarafndan Ayn

Chih

casusla gereklemiti. 27. Ordunun usta komutandr.

ekilde Chou kanadn sonu

Hanedan en iyi

bal c a s u s Lu Ya s a y e s i n d e t a h t a g e m i t i . casusluk en Casusluk h k m d a r bilge h k m d a r , iyi d e e r l e n d i r e n k o m u t a n ise getirir.

h a r e k a t t a k i b a a r s c a s u s l a r n b e c e r i s i ile o r a n t l d r .

85

"SAVA

SANATI"

YORUMCULARI
Sava sanat teorilerini nl yorumlayan, filozofu

ann

onbir

sava

X7

1.

AO ao

AO

(M.S.1 55-200) in ve askeri tarihinin ile nl nde ao gelen ao, askerlerinsosyal deulabaskar bir

ao,

dendir. erlere arak madan mtr. ynetim tir.

Zekas verdii resmi nemli Bu

kurnazl

nemle askeri

onur derecesine yirmi balatmtr. ulam, stn ksa kendisine Daha

yanda otuzuna

almalarn

mevkilere sonra

isyankarlara baar

dzenlenen

bir s e f e r d e g s t e r d i i baarsndan verilmi, arlarak brakarak ancak

ile n e k blgenin getirilmiyneticietmitir. imiin

ilk o l a r a k y e r e l sonra grevine ao ao,

grevi

sre

bakentine lik g r e v i n i Ancak, paratoru harekete np, olas sna bu Han

blge yneticilii bahane sert kukla ao gsteren

Salk sorunlarn

memleketine d n m e y i tercih komutanlarndan bir

Hanedan'nn zerine,

birinin

devirerek yerine gemesi komutann da

imparator getirmek hazrlamakta ao ao,

ao emekliliine son verekulladier arada unvan

rek t m aile s e r v e t i n i mparator tarafndan isyanclar katlr. Han Esasnda

k e n d i s i n e bir o r d u saraya bastrarak davet

karsna

kmakta tereddt etmemitir. edilen st d z e y komutanlarn asalet konusunda

imparator bana ao ao

tarafndan gemesi bu yolu

verilerek

hanedannn karn

tevik edilmesine meyi tercih rin yazarlar eder.

kendine semesosyal po-

Onun yerine I Ching adndaki Taoist eseahsi kalitesine, olduu baarlarna Wen'den hayran eski C h o u

arasnda yer alan, Kral

litikalarna ve siyasal hanedanndan alr. ao nl Sava Eski kltrel ao'nun nemdir. bilinen bir ao liderdir. zg

etkilenerek onun yannda yer becerileri Sun ve ve stratejileriyle klasik olarak bilinen eseri gerek ao

kahramanl, Bu en nl

hususlarda

Tzu'nun uygun verdii de her

Sanat'nn in'e en gerekse Sefer

renci

yorumcularndandr.

valyelik sava

kurallarna nem biri

eitimine bile

nemli

zelliklerinden

okumaya verdii gn okuduu

esnasnda

mutlaka

zelliklerindendir.

S8

2 . M E N G SH ( L i a n g H a n e d a n , Meng Sanat Shi hakknda Zaman

M.S.502-556) en nemli husus Sava

bilinen

yorumlardr.

i sava ve yokluk zamandr. 6 1 8-906) Sava etki ayrca Sanat in alan yorumu ile

3. JA LN ( T a n g Jia luu Tang Lin de ayn

Hanedan, ekilde

yalnzca

tannmaktadr. hanedan

Tang

Hanedan

dneminde in

mparatorbymtr. ve Ti-

genilemi,

siyasal ve

kltrel

dnemindeki

Japonya

bet'te de milliyetiliin y e r l e m e s i n d e nemli 4. L QUAN (Tan Hanedan, 6 1 8 - 9 0 6 ) Li Quan Jing uzak isimli dou eski hem ok dv zaman de kez

rol o y n a m t r .

yntemleri

ustalnn Li Q u a n , ait ilk bir

yansra T a o i s m ' i n en o l a r a k Yinfu Taoist oluan, bulunan ey in yal metin hem bu

byk hayranlarndandr. almaya balam; ynelik

medeniyetlerine

zerinde kltrel eseri pek Daha

vecizelerden yorumlarda hibir nl kan Halk bu ramen

savaa

okumasna Kara At gittiinde anlamn Kadn

anlayamam. mparator bir kadn Kara eski Tang

sonralar ziyarete metnin Yal

Da'ndaki karsna anlatm. tannan

mezarn At

kendisine Da'nn

arasnda kadnn olduu, edilmitir. stratejisi dan kendini 5. DU

olarak

alardaki Hanedan kimlii

bir h k m d a r v e l m s z bir T a o i s t dneminde ne olursa yaygn olsun, Li olarak Quan kabul askeri da

Gerek

ile t a n n m v e Y i n f u J i n g incelemesiyle tarihe Taoism dalara vurarak,

adl eseri de a s k e r i aDaha sonra

yapt

gemitir.

almaya vakfetmitir.

YOU Du

( 7 3 5 - 8 1 2) in'in eitli blgelerinde sava danman, Bila-

You,

askeri

mfetti ve sava g z e t m e n i

olarak almtr.

&9

hare

merkezi

hkmetlerde brakmtr.

de g r e v almsa da,

ksa s -

rede bu grevleri

6. DU

MU Du

(803-852) Mu, Du You'nun torunudur. unvan ile ileri imparatorluk A n c a k talihi lmtr. Kazand dzeyde bir Drstlk akademik grevhemeile

ve

eref

valyesi ulaarak

kariyere lerde nz zar

saraynda

nemli

bulunmutur. elli y a n d a

ksa s r e d e s n m v e lm yatanda kendi iirleri

iken

kitabesini

hazrlayp t m

eserlerini yakmtr.

nldr. 7. ZHANG YU (Sung Askeri Sung Mool Trklere larnn in liderler Hanedan,.960-1278) hakkndaki biyografileri basklar lkesinin ile Mool byk tannr. savaksmn

Hanedan istilalar

zamannda sonucunda

Kuzey Asya'daki in,

zerinde gittike artan kalmt.

hissediliyordu.

brakmak zorunda

8. ME Y A O C H E N (1 0 0 2 - 1 0 6 0 ) Mei Yaochen, eden dan rn kargaa sralarnda dzenlenmesi ayn Tang Hanedannn sonra Tang o sona ermesini yeni Sung takip HaneMei Ou nl

srecinden ve

kurulan ile

yaam ve zamanda

Hanedan'ndaki nl

evraklaairi

derlenmesi arkada

grevlendirilmiti. gibi kendisi de

Yaochen, YangXiu'nun bir y a z a r d .

alarn olduu

da yakn

9. W A N G X (Sung Hanedan, Wang Xi, Hanlin olarak

11. yzyl ba) bilinen mparatorluk Akadeklasikleri a-

misi'nde'retim

grevlisiydi.

K o n f y s tarihi

rasnda daki sonu iki

bilinen eseri

ilkbahar ile tannr. kltr yeni lke siyasi,

ve

Sonbahar

Vakanameleri sralarnda askeri

adnin, ku-

Sung

Hanedan canlyd. oluturan olmayan da

gelmeyen ve

ekonomik ve olduka nemli inli formlarn halklarn

sorunlarla

atlmt;ancak Taoizm Pratik dece rolleri Kore, felsefenin in halkn alan altna

Konfyanizm, yaanyordu. akmlar sakontgelibu

Zen-Budizm'de deil ama

gelimeler

a n c a k in'i bu

etkilemeye

balamt.

Vietnam ve Japonya da gzlerini Asya'daki bu kltrden kendileri

melere dikmi; balyorlard. 10. CHEN Chen d byk dayken lkesini ordu HAO

de y a r a r l a n m a y a a-

(Sung

Hanedan,

12.yy ba) duygusu 1220'lerin gnll kar ve tayanortala-

Hao,

olaanst ile Kuzey kar

bamszlk Asya'dan

umutlar

tannmaktadr. oluturduu

Henz

yirmi

subay

olmu,

rnda g e l e n

istilaclara

ordusuyla gizli bir

korumaya

komutu.

Daha sonralar

da yine impada

ratorluk tahtna kurmutur.

gz diken

bir d e r e b e y i n e

11. HO YANX H o Yanxi d den ve Sava baka

(Sung

Hanedan) Sung Hanedan d n e m i n d e yaagerein-

hakknda Sanat

zerinde

yorumlar yazd

bilinen yoktur.

91

"SAVA 3

YORUMLARLA

SANATI

13 her

Blm

384

Madde'den Sanat'nn ayr ayr

oluan

Sava maddesinin

yorumlar

93

Blm I PLANLAMA

SUN TZU 1 . S a v a s a n a t bir d e v l e t i i n y a a m s a l n e m e s a h i p t i r . 2. l m - kalm meselesidir. Gvenlie k a v u m a n n y a h u t yok olmann yoludur. likle dnlemez. Bu nedenle ihmal edilmesi kesin-

YORUMLAR
L QUAN: Askeri harekatlar uursuzdur. Sava Sanatnn nemli olmasnn tek nedeni savan bir lm-kalm meselesi olmas ve sava meselesine genellikle gerekli zenin gsterilmemesi riskinin byk olmasdr. DU MU: Bir lkenin ve zerinde yaayan insanlarn yaamn srdrmesi ya da yok olmas ou zaman askeri harekatlara baldr. Bu nedenle bu konu olanca dikkatle incelenmelidir. JA LN: Arazi, savan yer alaca alan gsterir. Avantaj elde eden kazanr, yitirense lr. Bu nedenle sava, lm ile yaamn doduu yerdir. Koullara uyumu salayarak zaferi gvence eden yolu bulmasn beceren yaayacak; bulamayan ise yok olacaktr. Bu nedenle bu konu mutlaka incelenmek zorundadr. Eski bir deyi: "Yaamn bir yolu vardr, bu size yardmc olup g verecektir. Bir dier yol da yokoluun yoludur, bu yol sizi unutulmaya gtrecektir." ME YAOCHEN: numuna; kurtulup ldr.

Yaayp yaamayacanz, sava alannn kokurtulmayacanz ise savan durumuna ba-

>4

SUN

TZU

3. Sava Sanat, sava etkisi altndadr. 4. Bu f a k t r l e r : (a) U Y U M ( b ) HAVA (c) ARAZ (AHLAK) Faktr, Faktr,

koullarnn

deerlendirilmesinde

mutlaka gz nne alnmas zorunlu be nemli f a k t r n

Faktr,

(d) LDERLK (e) D S P L N

Faktr, Faktrdr.

YORUMLAR
DU MU: Mutlaka gz nne alnmas gereken be husus vardr.Uyum, hava, arazinin konumu, liderlik ve disiplin. Bunlar sizin karargahnzda. Dmannzn ya da sizin baarnz bu be faktrn deerlendirilmesine baldr Ancak o zaman hanginizin daha ar bastn anlayabilir ve glerinizi istediiniz ynde harekete geirebilirsiniz. AO siniz: keler. AO: Aadaki faktrleri liderlik, dman, arazi, askerin

karargahnzda gc, mesafe

deerlendirmelive olas tehli-

WANG

XI:

ceza

ve

Liderlik.evre dl yntemlerini

koullar, mutlaka

disiplin, birlikler, subaylar gz nne almalsnz.

ile

ZHANG

YU: Quan Ustann da dedii gibi birlikler yola karlmadan nce belirli faktrler mutlaka gzden geirilmelidir. Askeri operasyonlarn ilk kural durum deerlendirilmesinin yaplmasdr. Bazlar askeri operasyonlarn sava mahallinde yaplabilecei tezini ileri srmektedir, ancak Komutan ao ao bu dzenlemelerin mutlaka karargahta yaplmas gerektiini sylemektedir. Bunun nedeni, liderlerin bilgeliini, dmann gcn, arazi koullarn, askeri birliklerin saysn, iki ordunun karlat anda yaplmas zorunlu olan dzenleme ve ayarlamalarn bu bilgilere dayanmak zorunda olduu gereidir.

95

Disiplin, uygulamalarn doru ve ak olmas demektir. Liderlik ve disiplin faktrlerinin size yanl davranta bulunanlara kar yaplacak bir saldr ncesinde mutlaka yerine getirilmesi gereken be koulun en sonuna konulmu olmasnn bir nedeni vardr. Baklacak en nemli unsur astlarnz tarafndan gvenilip gvenilmediiniz konusudur. Bulunulan konumun avantaj, hava durumu ile arazi koullar incelendikten sonra sra seferi ynetecek komutann seimine gelir. Ordu sefere ktnda tm emirlerin yalnzca komutandan gelmesi zorunludur.
WANG XI: Askeri operasyonlarn ana yolu asker arasndaki uyumdur. Doru hava koullaryla pozisyon avantajlar yardmc olacaktr. Ordunun yrmesi ancak bu koullarn varl halinde sz konusu olabilecektir. Ordunun ilerlemesi liderlik yeteneine baldr. Lider gl ise ordu da disiplinli olur. SUN TZU 5 . U y u m f a k t r a h l a k s i m g e l e r . S a v a l a r n k o m u t a n l a r ile uyum iinde olmalarnn nedenidir. etmelerini salar. Astlarn yaamlarn hie sayarak, t e h l i k e l e r e a l d r m a d a n k o m u t a n l a r n takip

YORUMLAR
AO AO:

duu

Bu gereidir.

szn anlam bilgili ynetimin en iyi Tehlike gvensizlikten kaynaklanr.

klavuz

ol-

ZHANG

YU: nsanlara iyilik, itimat ve adaletle davrann ki onlar da sizinle zdelesinler ve mutlulukla itaat etsinler. Zorluklar neeyle karlayn, emrinizdekiler lm korkusunu bile unutacaktr. DU MU: Yol insancllk ve adaleti simgeler Eski alarda yaam nl bir devlet adam bir siyaset filozofuna askeri konular hakkndaki grlerini sormu. Filozof, "insancllk ve adalet doru ynetimin temellerini oluturur, "demi," hkmet dzgn alrsa halk kendini liderine daha yakn hisseder, o lider uruna lm bile gze alr."

96

LN: Liderler insancl ve adaletli olmay baarabilir, sorunlar halkyla paylamasn becerebilirse halk da liderine sadk olur ve lideri sonuna kadar takip eder. JA SUN TZU

baar askeri

ve de

6 . H a v a F a k t r g e c e ile g n d z , s o u k ile s c a k , z a m a n ile mevsim zorluklarn ne kartr.

YORUMLAR
AO AO: kn ayaznda insanlarn iyilii

Eski alarn askeri kurallar askeri operasyonlarn ya da yazn ar scanda gerekletirilmesini asndan zararl grr.

ZHANG YU: Eski alarda pek ok asker Hunlara kar aknlarda parmaklarn don nedeniyle yitirmilerdir. Yine pek ok asker hayatn gneydeki kabilelere ynelik aknlar srecindeki ktlkta yitirmitir. Bunun yegane nedeni aknlarn ka ya da yaza getirilmesindeki hatadr. WANG XI:

zamanda

Bu gitmeyin,

szlerin amacn," bakasnn "deyiinde bulabiliriz.

lkesine

uygunsuz

SUN TZU 7 . A r a z i F a k t r a l n m a s g e r e k e n ksa v e y a uzun m e s a f e l e r i , t e h l i k e ile g v e n l i i , a k a r a z i ile v a d i , b o a z l a r v e d a r , geitleri, l m ya da y a a m anslarn etkiler. YORUMLAR ZHANG YU: Herhangi bir askeri operasyonda ilk bilinmesi gerekli arazinin konumudur. Kat edilecek mesafe bilindiinde doya da dolayl yoldan gidilip gidilmeyecei planlanabilir. Azorluuna gre de piyade ya da atl birliklerin kullanlmas verilebilir. Arazinin boyutlarnn bilinmesi gerekli askeri bir-

husus rudan razinin karar

0 7

tik says konusunda karar vermenize olanak salayacaktr zinin gvenlii hakknda yeterli bilgiye sahip olmanz halinde savaa girip girmeme kararn verebilirsiniz.
SUN TZU

Araise

8. K o m u t a n Faktr zekann, insanclln, gvenin, cesaretin,dzenin simgesidir.

YORUMLAR
AO AO:

Bir komutann

bu

be

deere

sahip

olmas

aranr.

DU MU: Eski alardaki krallarn Ahlaki Yolu'na gre birinci ncelik insancllktr. Sava sanatlar ise birinci ncelii zekaya verirler. Bunun nedeni zekann, planlama ve deiim yeteneini iermesidir. Gvenilir olmak emrinizdekilerin uygulanacak ceza ve dl konusunda itimadn kazanmaktr. nsancllk, insanlar zaaflarn bilerek sevme tutkusudur. Cesarete gelince zafere ulatracak frsatlarn tereddt edilmeden yakalanmasdr.Dzen ise ordu kademelerinde uygulanacak kat cezalarla tam disiplinin kurulmasdr. JA LN: Yalnzca zekaya gven isyanla sonulanr Yaln insancllk zayflk dourur. timat zerinde direni aptallktr. Cesaretin gcne bamllk iddetten baka sonu getirmeyecektir. Komutadaki ar dzen zalimlik boyutuna kadar gidebilir. Ne zaman ki bir lider bu be deere ayn anda ulaabilir ve her bir deeri gerektii kadar kullanabilirse o komutan gerek askeri liderdir. Onu takip edin. SUN TZU 9. Disiplin F a k t r n d e n anlalan o r d u n u n t m birimleriyle ahenk iinde ilerlemesi, paylam, ldr. ordu subaylarn arasndaki rtbe iin g e r e k l i lojistik d e s t e i n ulamn

s a l a y a c a k y o l l a r n b a k m ile o r d u h a r c a m a l a r n n k o n t r o -

98

YORUMLAR
ME YAOCHEN: Met od, birliklerin dzenli bir ekilde gruplanmasdr. Birlikleri bir arada tutarak ilerletme, emir komuta zincirinin uygulanmasndaki disipline baldr Gerekli malzeme tedariki ise lojistiin grevidir. SUN TZU

1 0 . B u s a y l a n b e f a k t r b i l e r e k k u l l a n a n her k o m u t a n baarl olacak, asla k a y b e t m e y e c e k t i r . B i l m e y e n s e zafere ulaamayacaktr.

YORUMLAR
ZHANG YU: Bu be faktr herkes duymu olabilir. Ancak, sadece gerekli uyumu gstererek bu iin iinden kmay becerecek olan komutan kazanacaktr. SUN TZU 11. Bu nedenle, sava alannda yapacanz stratejik kararlarda be f a k t r e r e v e s i n d e a a d a k i s o r u l a r a b e n z e r sorular kendinize sormalsnz. 12. SORULAR (a) Hangi komutan Ahlak Faktrne sahip? ( b ) Hangi komutan daha y e t e n e k l i ? (c) Hangi k o m u t a n Hava ve Arazi F a k t r l e r i n i n a v a n t a j l a rn k u l l a n a b i l i y o r ? ( d ) Hangi taraf daha disiplinli? (e) H a n g i o r d u d a h a g l ? (f) H a n g i t a r a f n s u b a y v e a s k e r l e r i d a h a e i t i m l i ? (q) Hangi o r d u d a c e z a - d l k a v r a m d a h a d z e n l i , d a h a adil? 13. Bu yedi s o r u y a v e r i l e c e k cevaplar d e e r l e n d i r e r e k zafer ya da yenilginin kehanetini yapabilirim.

99

14. B e n i m

nerilerimi dinleyip

uygulayacak

komutan zafere

ulaacaktr. Onu takip edin. nerilerimi dinlemeyen ya da uygulamayan komutanlar takip etmeyin. Kaderleri yenilgidir.

YORUMLAR
Ll Q U A N : Ahlakl siyasi lider mutlaka derlik yeteneine de sahiptir. DU MU:

akll

ve

gl

bir askeri li-

Kendine daha

sor-sen

mi yoksa

dmann

m pohpohlamadan

daha
DU laka ME

uzak,
YOU:

aklc? lkelerin siyasi liderleri mut-

savala

Ahlak yce bir deerdir. snanmaldr. Siyasi liderliin en

YAOCHEN:

nemli

sorusu

kimin

halkn

yreini

kazanddr.

HO Y A N X I : Eski bir atasz "Bana iyi davranan dostum, kt davranansa dmanmdr. "der. Bu husustaki soruya gelince," Hangi tarafn hkmeti insancl, hangisi zalimdir?" diye sorulmaldr. ZHANG YU: lk yaplacak i savaa girimi iki lkenin siyasi liderlerini Ahlak ve nan ynnden mukayese etmektir. Ondan sonra yaplacak i askeri liderlerini aklclk, gvenilirlik, insancllk, cesaret ve dzenlilik alarndan karlatrmaktr. imdi bakn bakalm kim daha avantajl. AO AO:

Kurallar etme.

krlmaz

ekilde

hazrlayp,

bozanlar

ceza-

landrmay

ihmal

DU MU: Kural ve artlar hazrlarken, st dzey olsun alt dzey olsun herkese eit ekilde uygulanlmasna zen gsterin. DU Y O U : Hangi tarafn emirlerinin daha etkili olduunu, hangi tarafn astlarnn emirlere itaat etmekten kandn mukayese edin.

100

MEI WANG

YAOCHEN: XI:

Kanun

karsnda kurallar, dikkat uyum

herkesi

eittir. uygulana-

Yanl kimin

anlalmayacak hazrlayabildiine stler arasnda odaya kar.

kolaylkla

bilecek
DU

emirleri
MU:

edin. vars sava srasnda

Astlar ve ve g

eit cesaret
DU

YOU: Hangi ordunun silahlarnn daha etkili olduunu, hangi tarafn askederinin zenle seilip, eitildiini renin. "Hergn dzenli eitim grmeyen askeder, cephede korku duyar, tereddt eder. Hergn dzenli eitim grmeyen komutanlar da cephede ne yapacan bilemez." deyiine nem verin. DU MU:

dller orantsz,

ceza

rasgele

olmamal. aka masraf; belirce-

DU Y O U : Hangi ordunun dl ve ceza sisteminin lenmi olduunu aratrn.dlde arlk, sonusuz zada arlk ise katliam dourur. MEI Y A O C H E N : ln verin. Cezay uygulayn. AO AO: kaybedeceini MEI can

dl hak edene, ahsen sevmeseniz bile dhak edene ise size yakn bile olsalar cezay

Bu

yedi sorunun belideyecektir.

yant

kimin

kazanacan

kimin

YAOCHEN:

anlamak

kolay

Gerek koullar olacaktr.

incelediinizde

kimin

kazana-

ZHANG YU: Bu yedi soru konusunda kendinizi gl klabilecek olursanz savaa girmeden sava kazanm saylrsnz. Bu konularda zayf kalmsanz ayn ekilde daha savaa girimeden yitirdiniz demektir. Bu sorularn cevab zafer nceden belideyebilir.

101

SUN

TZU

15. n e r i l e r i m d e n

faydalanrken,

kurallara uysun uymasn

karnza kacak, size yardm o l a b i l e c e k hibir frsat da kesinlikle karmayn. 16. Koullar ne k a d a r lehinize de olsa planlarnzda y e n i

durumlara gre zaman zaman deiiklikler yapmakta fayda olacan sakn unutmayn

YORUMLAR
AO AO: Ordunun ak ile belirlenir.

yaps

stratejiye

baldr;

strateji

ise

olayla-

rn

AIRTMA" ve

"ALDATMACALAR"

SUN TZU 17. Tm savalar a l d a t m a c a l a r a ve a r t m a y a dayanr. 18. Sava iin 3 3 sizmi gibi e n ^g" 3 l ' o l d u ^ u n u z d a ,' kendinizi gsz 3

gstermeli; kuvvetlerinizi harekete geirirken, hareketdurmal; dmana yaklatnzda, uzakta izlenimi vermeli; burnunun dibinde uzakta o l d u u n u z d a ise dman olduunuza olduunuz dmann

inandrmalsnz.

YORUMLAR
AO AO: datmacalara

Askeri operasyonlarn dayanmaldr.

belirli

bir

formu

olmamal,

al-

MEI YAOCHEN: Aldatmacalar kullanlmakszn remezsin; strateji gelitiremezsen de dmann sin.

strateji gelitikontrol edemez-

I02

WANG

dr,

XI: yoksa

Aldatmaca dman zerinde avantaj salama kendi askerini ynetmek dorulua dayaldr. Gl olduunda rkek dur. Bu kendini yntem

amac-

ZHANG

rinde tirdi.

YU: olduunda

zayf gster; cesaretin Hunlara kar baar

yege-

Ll QUAN: Li Quan, Han Hanedan komutanlarndan birinin Hunlarla yapt ibirlii hakknda bir ansn anlatt. mparator dman glerini anlamak amacyla on izci gnderdi. zcilerin hepsi de dmana saldrnn uygun olduunu bildirdi. mparatorun en son olarak gnderdii Lou Jing ise tam tersine Hunlara saldrnn hi de doru olmayacan syledi. mparator byle dnmesinin nedenini sorduunda Lou Jing u cevab verdi. "ki dman kar karya geldiinde n plana normal olarak en gl birliklerini yedetirir. Ben ise Hun ordusunda en nde sadece yal ve zayf askerlerin yer aldn grdm. O zaman da bunun kendilerini zayf gstermek zere hazrlanm bir oyun olduunu anladm. Saldr iin durumun uygun olmadna olan inancm bundan kaynaklanyor."

drr. katlr. reyle

mparator Lou Jing'in szlerine inanmayarak onu cezalanSonra da kuvvetli bir birliin bana geerek bizzat akna Hanlarn tuzana derek kuatlr ve tam yedi gn smalzemesiz savamak zorunda kalr. der Li, bu, bir ordunun gsz gzkme taktiinin ba-

te arsdr.

DU MU: Bu konu elinizdeki gleri gizleme meselesidir. Dmann durumunu anlamasna izin vermemelisin aksi taktirde mutlaka bir taktik hazrlna giriecektir. Bu konuda vereceim bir rnek Hunlara gnderdiimiz elileri sadece yal ve zayf savalarn karlamalardr.
DU YOU. Bunun anlam gerekten gl ve savaa hazr olduunda kendini tam tersine hazrlksz ve zayf gstermelisin ki dman fazla hazrlanma gerei duymadan stne gelsin.

103

WANG

XI: Glyken zayf dur. Cesur olduunda rkm numaras yap. Dzenli olduunda dank, tam tehizatl olduunda ise kendini yokluk iinde gster. Dman senin akll olduunu deil aptal olduunu sansn. Saysal stnln gizle. lerlemeni ylesine rt ki dman katn dnsn. Hzl hareket edebileceini anlamaktansa seni bir deve gibi ar aksak sansn. Ele geirecein noktalarn anlalmamasn oralara saldrmaktan kandn dndrt. Dman bulunduun yer konusunda bile phede kalsn. ZAHNG YU: Savaa girerken dmana katn izlenimini ver. Saldrya geerken, dmann senin esasnda istirahata getiini dnmesini sala. SUN TZU 19. D m a n y a n l t a c a k y e m l e r kullann. Dzeninizi, k o n t r o lnz y i t i r m i g i b i yapp, dman kandrn, vurun.

YORUMLAR
MEI metli YAOCHEN: Dman eyalada batan kart.

agzllk

yapyorsa,

dman

ky-

ZHANG

tan

YU: Dmana kazan yollarn gstererek ktklar anda saldrp yenmek kolay olacaktr.

cezbet.

Ba-

DU MU: dmann JA

Dman aknla iini bitirebilirsin.

dt

anda

bunu

lehine

kullanp

LN: Dmann iinde karklk dman artr; karklk sonucunda bekler, o anda ilerini bitiririm.

kartacak kiileri kullanp dzenlerinin bozulmasn

ZHANG

YU: Aldatmacalar kullanarak dmann armasn sala. Bu aknlk ierisinde stne gelmelerini salayabilirsen dmann yenilmesi kolaylar. Wu ile Yue'nin lkeleri birbideriyle savamaktayken Wu bin suluyu dman zerine sald. Su-

04

lularn bir ksm kaarken bazlar Yue'ya urarken ne olduunu bile anlamadan

teslim oldu. Wu'nun eline

Yue on lada esir dt.

SUNTZU 20. D m a n n her c e n a h g v e n l i ise k e n d i n i z i d m a n

s a l d r s n a h a z r l a y n . S i z d e n g l ise, u z a k t a d u r u n .

YORUMLAR
DU MU: Dman ynetimi tam uyumlu ise, yani ynetenle ynetilen arasnda karlkl bir sevgi varsa, dman ordusunda uygulanan dl ve ceza sistemi ak ve adaletli demektir; askerin eitimi de mkemmeldir. Bu durum karsnda bu konuya dikkat etmeniz gerekir. Hazrlk yapmak iin atmann olumasn beklemeyin. Dman birliklerinin gl olduunda karsna kmaktan kann; dmann geveyecei ve ak verecei zaman bekleyin. CHEN HAO: Dman hatlarnda hareketsizlik varsa bu dmann uyumlu olduunun gstergesidir. Bu durumda ok dikkatli olmak gerekir. Siz de kendinizi ayn uyuma getinp, saldr iin uygun zaman bekleyin. HO YANXI: Dmann bulamyorsanz yapacanz beklemekten ibarettir. ZHANG

uyumluluunu gzlerken bir tek ey kendinizi hazr

ak tutup

YU: Eski bir deyi, " Dmann hangi blgesinin youn, hangi blgesinin zayf olduunu dmanla mcadeleye giritiinizde mutlaka grmelisiniz" der. Youn noktalar dmann uyumlu blgeleri iken, zayf noktalarda kendimize ak bulabiliriz. Dman uyumlu ve gl iken dman yenilmez olarak kabul ederek uzakta durun. Yine bir askeri deyi, "Dmann an grdnde iledeyip, ak yoksa dur" der. JA LN: dmandaki

Zayfn deiiklikleri

kuvvetliyle baa takip etmektedir.

kmasnn

tek

yolu

105

DU Y O L ) : Dmann depolar dolu, askerlerinin durumu st seviyede ise ekilerek dmann dinlenmeye geecei zaman bekle. Dmandaki deimeyi ve olas aklklar takip ederek deerlendir. SUN TZU

2 1 . D m a n s i n i r l i y a p d a ise d a h a o k s i n i r l e n d i r m e y e a ln. Kendinizi zayf g s t e r i p d m a n n sizi k k grmesini salayn

YORUMLAR
AO AO:

Dmann

yaylmasn fkeye oluur.

ve

tembellemesini

bekle. stratejile-

LI QU AN: Askeri liderler rinde kargaa ve karklk

DU

kapldnda,

genellikle

MU: Askeri liderler kolaylkla fkelenebiliyorsa bu tr komutanlar sinirlendirin. O zaman genellikle aceleci olacak ve orijinal stratejilerini terk edeceklerdir. MEI YAOCHEN: Dman komutanlar abuk fkelenir kzdrarak hazrlklarn tamamlamadan savaa girmelerini ZHANG

trdense sala.

YU: Dman fkeli ise ve kolaylkla kzyorsa onlar aalayarak daha ok kzdrn. O zaman moralleri bozulacak, planlarn bir yana brakp zerinize dzensiz ekilde saldracaktr. SUN TZU 22. Dinlenmek istediinde rahatsz edin. Gleri birleik

d u r u m d a y s a blmeye, ayrmaya aln.

106

YORUMLAR
LI QU yorsa DU nn. rek MEt sn AN: bir

Dman size pahal armaanlar ve eyler planlyordur.

tatl

szlerle

yakla-

YOU: Dman harekete geiyorsa tpk bir kz gibi davraDman bbrlenerek dikkatini azaltt anda bir araya gelevurun. YAOCHEN: salayn.

Kendinizi

zayf gsterip

dmann

gururlanma-

WANG XI: Zayfm gibi durup dmann bbrlenmesini sala. O zaman dman sizi kk grp fazla endielenmeyecektir. Dman tam dinlenme annda vurun. AO AO:

Dman

hznla

yprat.

WANG XI: Dmana srpriz basknlar yap. Dman ininden ktnda ortadan kaybol. Dman kalesine girdiinde ise ortaya k. Dman sol kanadna yardma kotuunda sa kanadna yklen; sa kanadna destek iin harekete getiinde ise sol kanadna saldr. Byle yaptnda dman abuk yorulacaktr. ZHANG AO cyla YU:

Dmann yorarken

kendi gcn kartp

koru,

din

tut.

AO: Dmann iinde bozguncular kullan.

ikilik

dman

blmek ama-

LI QU AN: Dmann dzenini arasna nifak sok, ve saldr.

boz,

komutanla

yardmclarnn

DU MU: Dman komutanyla emrindekiler arasndaki rektiinde rvet kullanarak bozmaya bak.

uyumu

ge-

C H E N H A O : Dman cimriyse sen cmert ol, dman sert ise sen yumuak davran. O zaman dman komutas ile takipilerinin birbirine olan gveni sarslacak, dman zlecektir.

107

DU YOU: Dman kazanla batan kart, arasna bozguncular gnder, konuma ustalar kullanarak komutanlarla emirlerindeki askeherin arasn bozarak dzen ve uyumlarn boz. Dman zayf decektir. ZHANG YU:

mttefikleri lnm

Dman astlar ile stleri arasnda ya da dman ile arasnda ikilik yaratarak blnmelerini salayn. Byenmek kolaydr.
SUN TZU hi u m m a d yerlerde

2 3 . Hazr o l m a d a n d a s a l d r n , karsna kn.

YORUMLAR
AO AO: Dmana gevedii grdnde harekete ge.

anda

saldr,

hatlarnda

gedik

MENG SHI: Dmann ak noktalarna saldr, dman dinlenmeye getiinde yklen, dmanna asla hazrlanma ans tanma. Askeri harekatlarda belirsiz olma doktrini bu yntemin kaynadr. nl bir sava komutann szleriyle," En etkili saldr beklenilmeyen saldrdr. En iyi plan bilinmeyen plandr." SUN TZU

24. Zafere ynelik taktik uygulamalarnzn d m a n t a r a f n d a n n c e d e n a n l a l a m a m a s iin g e r e k l i gizlilik t e d b i r l e r i n i aln.

YORUMLAR
AO: Aklama bilginin szmasna neden olur. Ordunun, tpk suyun belirli bir yaps olmamas gibi, belirgin bir formu olmamaldr.Dmana nceden ne yapacanz anlama frsat vermeden bulunduunuz koullara uyum gstererek saldrn. Ksaca, dmann hareket senaryosu kafanzda, durumun izlenmesi ise gzlerinizdedir. AO

108

Ll QUAN: Dmana en drn. Zafer sizin olacaktr. gin olmamaktadr.

hazr olmad, en beklemedii anda salSava sanatnn z gizlilikte ve belir-

DU MU: Aklama yapmak bir konu hakknda konumaktr. Bu nedenle yukarda bahsedilen zafer yntemleri belirli bir yapda gerekletirilmemelidir. lk yaplacak i dman grp izlemektir. Dmann yaps anlaldnda en uygun yntem seilebilecektir. Ondan nce asla ne yapacanz syleyemezsiniz. MEI na YAOCHEN: gre nceden

Dman grmeden sava ne syleyebilirsiniz ki?

SUN TZU sava ncesi

plan

yaplamayaca-

25. Zaferi

kazanan

komutan

en ok hesapla-

may yapandr. Sava girmeden

y i t i r e n k o m u t a n ise s a v a n c e s i Bu nedenle savaa bu

m u t l a k a y e t e r i n c e plan y a p m a m t r . a r a d a her ihtimale kar, y e n i l g i

nce mutlaka zafer hesab yapn. Ancak,

hesabn ve stratejisini

y a p m a y da unutmayn. Plan y a p m a y a verdiiniz n e m zafer ya da yenilginin belirleyici faktr olacaktr.

YORUMLAR
YU: Yaptnz strateji derin ve uzun vadeli ise hesaplarnzn dl byk olacaktr. O zaman savaa bile girmeden zafere ulam olacaksnz. Ama, stratejiniz s ve miyop ise, hesaplarnzn dl hafif olacak; sava, savatan nce yitirmi olacaksnz. Byk strateji mutlaka kk stratejiye ar basacaktr. Stratejisi olmayanlar ise sadece yenilgi bekler. Bu nedenle zafer,sava sava ncesinde kazanm savalara gler. Yenik savalar ise tam tersine nce savaa girer, zaferi sonra ararlar. ZHANG

109

SAVAIN MALYET
SUN TZU bir o k a d a r

B l m II

1 . S a v a a l a n n d a b u l u n a n bin a d e t h a f i f z r h l ,

ar zrhl s a v a a r a b a s n n yan sra y z bin zrhl s a v a , b u s a v a l a r n k i l o m e t r e l e r c e t e d e k i s a v a a l a n n a tanmalarn salayacak malzeme, cephede gerisindeki harcamalar, sava lara, s a v a a r a b a l a r n a getirip toplayacak ve cephe koalannda bulunacak

nuklarn arlanmas gibi ufak tefek gereksinimleri, zrhdenecek tm maliyeti alt alta o l u r s a n z g n d e e n a z bin k l e g -

m g e r e k e c e i n i g r r s n z . Yz bin s a v a l k bir ordu bundan aa donatlamaz. 2. Sava baladnda, zafer g e c i k e c e k olursa, savalarnzn s i l a h l a r hzla a z a l m a y a krlemeye, savama baladn evkleri krlmaya b a l a r . z e l l i k l e bir a n a h e d e f i k u a t t n z d a , g c n z n grrsnz. kstl i s e , d e v l e t i n

3 . H e l e bir d e , l k e n i z i n yecektir.

sefer imkanlar

zaferle s a l a y a b i l e c e i olanaklar ekilen skntya d e m e -

YORUMLAR
Ll QUAN: nce plann yap, sonra malzemeni hazrla. Savan maliyeti ile ilgili blmn planlama blmnn hemen ardna yerletirilmi olmasnn nedeni budur. JA LN: Sava alannda galip gelseniz bile savan rumunda elinize geenlerden kazanl kamazsnz. rekatlarda hedef topyekn zaferdir. Gcnz yitirir,

uzamas duAskeri hasilahlarnz

110

krletirirseniz ordunuz
ZHANG

sava tkenecektir.

kayplarnz

artacak,

askerleriniz

yorularak

YU ok uzun sren bir askeri ar derecede ykseleceinden, lkenizin lamayacak kadar sarslacaktr.

harekata btesi

denecek masraflar

bedel kar-

Ll QUAN zer; kontrol

Eski bir deyite de anlatld zere, sava dnda kalmas halinde kendisini yakar. uzun sre bir sonuca fikirlere ulaabilir. Onlar alarak

atee

ben-

J A LN Bir askeri operasyon ok yacak olursa, dmanlarnz belirli

ulaama-

DU YOU Silahlar uursuzluk aralardr. mak bela getirir. Savamaktan zevk kaderi kaybetmektir. SUN TZU
4. Silahlarnz tkenip,

uzun sre kullanglerini tketenlerin

y e t e r s i z kalp, e v k i n i z krlp, g c n z

hazineniz eridiinde daha nce yannzda getiklerini olursa olsun

bulunan dier k o m u t a n l a r n sizin yaptnz arlklardan y a r a r l a n m a y a a l m a k iin h a r e k e t e g r e c e k s i n i z . B u d u r u m d a , n e k a d a r akll engelleyemez.

hi bir k i m s e b y l e b i r d u r u m u n y a r a t a c a s o n u l a r

YORUMLAR
QUAN Byk lekli askeri harekatlar byk masraf dourur. lkenizi sadece sava alannda deil evinizde de yoksul brakr. Bu nedenle akll bir hkmet asla ordusunu sava alannda uzun sre brakmaz. Ll

SUN

TZU

5. Bu nedenle, savata acelecilik aptallkla e anlaml olmas n a r a m e n , a k l ile z a m a n y i t i r m e n i n d e y a n y a n a g e l e bileceini kimse syleyemez.

6 . U z a t m a l s a v a t a n k a z a n l a k m bir lke g r l m e m i t i r .

YORUMLAR
AO AO: kazanrlar.

Bazlar

beceriksiz

bile

olsalar

sratleri

sayesinde

DU MU: Bazlar her ne kadar beceriksiz de olsalar sratli olmann avantaj ile kazanrlar. Bunun nedeni glerini ypratmam, ellerindeki kaynaklar tketmemi olmalarndandr. CHEN HAO: Eski savalarn syledii gibi gk grlts gibi daha kulaklarn demeden grlemeli, yldrm gibi gzlerini krpamadan akmalsn. SUN TZU 7. Sava k a z a n l a k a p a t m a n n y o l u n u b u l a c a k kii s a v a n

v e r e c e i z a r a r l a r e n iyi b i l e n k i i d i r .

YORUMLAR
Ll QUAN:

Avantajlar inceleyin,

ve o

dezavantajlar zaman

birbirine daha

baldr. kolay

nce anlars-

dezavantajlar nz.

avantajlar

N: Komutanlar ar gururlu, askerler tembel ise agzllk onlara olaylarn bir noktada dnebilecei gereini unutturur. Bu en byk dezavantajdr. JA DU YOU: Askerlerinizi dman zerine harekete geirmenin planlarn yaparken, ilk dndnz husus karlaacanz tehlikenin sonularn ve yokolma olaslklarn gz nne almak olmamsa bu seferden herhangi bir kazanla kmanz dnlemez. SUN TZU 8 . D e n e y i m l i , akll k o m u t a n m e v c u t o l a b a k l a r n a g r e planlamasn yapar. Savaa girince takviye gelmesine umut balamaz.

112

YORUMLAR
AO AO: Bu szlerin anlam, greve getirdiiniz birlikleri kullanarak zafere ulamasn bilmeniz gerektiidir. kinci kez lkeye dnerek yeni birlikler kurmaya almak hatadr. lk anda kendi yiyecek kaynaklarnz kullanrken daha sonraki aamalarda dman kaynaklarn kullanmann yolunu bulmalsnz. Ordularnz lkeye dndnde ise onlar daha fazla bedelsiz yiyecekle karlamaktan kann. DU MU: nce dmana baaryla saldr olanaklarn incele, sonra savaa girebilip giremeyeceine bak, birliklerini ancak ondan sonra hazrla. O zaman dmann yok edebilir, lkene zafer getirebilirsin. LI QU A N : ki kere ordu cek, sknt doacaktr.

hazrlama.
SUN TZU

O zaman

lken

endielene-

9. Sava ara ve malzemelerini, dier lojistik g e r e k s i n i m lerini lkenden getir. Dman arazisinde atlarna y e m b u l m a n n y o l l a r n a bak. O z a m a n s a v a e s n a s n d a a kalmazsn.

YORUMLAR AO AO: Savaa kalkmadan nce masraflarn derlerini dman zerinden karlamaya al. hesapla ve gi-

LI QU AN: Kendi silahlarn kullanrken dmann besin kaynakla rn kullanacak olursan sefer seni uzaklara srkleyecek bile olsa sknt ekmezsin.
AO AO:

Silahlarn

lkenden,

malzeme

dmandan.

SUN TZU 10. Devlet m a l i y e s i n i n zayfl, o r d u n u n v a t a n n d a n uzak d a m arazisinde savamas daha ok lojistik destek ihtiyacn gerektirir. Uzaktan yardmla y a a m a k zorunda olan o r d u n u n halk f a k i r l e s i n

113

YORUMLAR
Ll DU QUAN:

Birliklerin yeniden

kurulmas

daha

ok

vergi dourur.

MU: Guan Usta der ki;" Birlikler iin gerekli malzemenin yz mil teye tanmas lkenin bir yllk retimini, ddyz mil teye tanmas, lkenin iki yllk retimini tketir. Beyz mil teye tanmas ise lke halknn alktan benzini soluklatrr. Bunun anlam yiyecein tanmamas gerektii gereidir. Aksi taktirde retici kaybolacak, yoksulluk gelecektir." JA LN: Malzemenin uzak mesafelere tanmas lke kaynaklarnn seyahat ve tamacla harcanmas demektir. Bu durumda halk her geen gn biraz daha yoksullaacaktr. ZHANG Y U: Yzbin kiilik bir orduyu yediyzbin ailenin uzak mesafelerde beslemek zorunda kalmas halk yoksullua iter. SUN TZU 1 1 . te y a n d a n o r d u n u n yaknda olmas fiyatlar ykseltir. Y k s e k f i y a t l a r d a halkn y a a m s e v i y e s i n i d r r .

YORUMLAR
AO AO: Ordu ok ileriye gittiinde orduya yakn agzller fiyatlar ykseltirler. O zaman orduyu finanse gerek halk bir kez daha yoksullasn Ll OUAN: kaynaklar bu

olan eden Halkn

Ordunun ticarette

yaknnda her zaman ticaret erir, yoksulluk halk kuatr.

vardr.

JA LN: Birlikler toplandnda fiyatlar mutlaka ykselir. nsanlar kar konusunda agzl olduklarndan ellerindeki tm mallar yksek fiyatla satarlar. Bu nedenle bata olduka iyi kazanmalarna karn sonunda onlar da kaybeder. Ayrca bu dnemlerde vergiler de ykseleceinden bu insanlar alabilecekleri en yksek bedelin peine derler. Bunun sonucunda halkn alm gc yok olur, lke de doal olarak ktla der.

114

WANG

XI: Malzemenin altnda ezilmesini getirir. Bu nedenle zellikle uzun

uzak mesafelere tanmas halkn masraf Orduya yakn pazarlarda fiyatlar ykselir. sreli seferler lke iin ykm haline gelir.
SUN TZU

12. Y a a m seviyesi d t n d e ,

halk ar y k a l t n d a kalr.

13. D k y a a m s e v i y e s i , g t k e n m e s i y z n d e n halkn diinde trnanda kalmaz, gelirlerinin byk ksm ek v e r g i o l a r a k a l n r k e n , d e v l e t i n m a s r a f l a r ise krlan sava arabalarnn onarm, e k s i l e n atlarn, zrhlarn, ok, y a y , m z r a k , k a l k a n l a r n i k m a l i , m a l z e m e a r a b a l a r ile b u arabalar ekecek kzlerin almna yaplan harcamalarla artar.

YORUMLAR
DU MU : ayet askeri operasyonlar ksa srede sonulanmaz, ordu klasna dnmezse vergi yk gittike artacak, halkn elindeki kaynaklarn tkenmesine ve retimin kmesine neden olacaktr. HO Y A N X I : Halk cennetidir, insanlara gstermesi arttr.

bir lkenin temel kaynadr: gda ise hkmedecek yneticilerin bu geree

halkn sayg

M El Y A O C H E N : Halk askerin ihtiyac olan gday, malzemeyi ve i gcn olutururken kendi z varlnn nemli bir ksmn elinden kartr. Hkmet de ayn uurda btesinin ou zaman yarsndan fazlasn tketir. Byle olunca toplanan vergiler kullanlm, ordu ypranm, halk ise tkenmi bir konuma gelir. Vergilerin basksnn dayanlmaz hale geldii, halkn yoksullua srklendii lkeler ktlkla babaa kalr. SUN TZU 14. B u n e d e n l e , a k l l bir k o m u t a n g i d e r l e r i n i d m a n a y k m a y a alr. D m a n d a n a l n a c a k bir a r a b a m a l z e m e kendi lkesinden kacak yirmi araba malzemeye; d m a n d a n e l k o n a c a k bir u v a l h a y v a n y e m i k e n d i lkesinden getirilecek yirmi uvala eittir

115

YORUMLAR
AO AO: maliyeti genelde Sava kendi

esnasnda tanacak bedelinin yirmi katdr.

malzemenin

tama

ZHANG YU: Uzak lkelerde savaan bir orduya tanacak bir kilo malzeme uruna yirmi kilo malzeme tketilir. Geilecek arazi engebeli olursa bu rakam daha da adar. Bu nedenle akll komutan ordusunu dman kaynaklar ile beslemenin yolunu bulur. SUN TZU 15. D m a n y o k e t m e k i s t i y o r s a k a s k e r i m i z i k z t r m a m z gerekir. Bu da alnacak ganimetlerin asker arasnda p a y l a t r l m a s ile y a p l a b i l i r

YORUMLAR
ZHANG YU: Emrinizdeki subay ve birliklerinizi kztrarak fkelendirdiinizde dmana ldresiye saldracaklardr. Bu arada askerinizi ele geirdiKleri sava ganimetleri ile dllendirecek olursanz savaa kendi arzular ile ve olanca gleriyle katlacak ve dmandan daha fazla malzeme ele geirmek iin zel aba gstereceklerdir. "Byk dller cesur savalar yaratr. " sz bouna trememitir. DU YU: nsanlar sava fatland utacaklarn bilirlerse

kazandklarnda savaa daha

zengin dllerle mutlu girerler. dllerin brakmak

mka-

WANG XI: Burada verilen t, dncesidir. Yoksa talan serbest kmasndan baka fayda getirmez. SUN TZU

zenginletirilmesi askerin elden

16. B u a m a l a , s a v a e s n a s n d a o n y a d a d a h a o k s a v a a r a b a s e l e g e i r i l d i i n d e s a v a a r a b a l a r n ilk a r a b a y ele geirene verin. Arabalardaki dman bayraklarn kendin i z i n k i y l e d e i t i r i n , ele g e e n s a v a a r a b a l a r n k e n d i a r a b a l a r n z n s a f n a katp s a v a a d e v a m e d i n . Ele g e e n e s i r l e r e ise iyi d a v r a n n .

116

YORUMLAR
MEI YAOCHEN: Ele geen kalkarsanz kimse mutlu olmayacaktr. verin; o zaman herkesin gayrete AO AO: deitirerek kendi arabalar bir daha JA LN: malzemesinin

ganimeti herkese datmaya Bu nedenle bir kiiye dl geleceini greceksiniz. sava arabalarnn rengini O zaman dmann ayn da yok etmi olursunuz. esasnda kendi

Ele geirdiiniz saflarnza kafin. kullanma ansn

Renkleri deitirin ki dman kullanldn fark etmesin.

SUN TZU

17.

Ele g e e n d m a n g a n i m e t l e r i n i v e e s i r l e r i n i g c n z a r t r m a k t a kullann.

kendi

YORUMLAR
ZAHNG larnzda YU: Ele alsnlar

geirilen

askerlere

iyi

davrann

ki

sizin

saf-

DU MU: Dman askerlerini ele kullanmak gcnze g katacaktr.

geirerek

dman

kaynaklarn orantl bilen

MEI YAOCHEN: Ele geirdiiniz askerlerin gcne sorumluluklar verip iyi muamele edin ki sizin iin alsnlar. HO YANXI: Dmann, dman yenmek iin kullanmasn komutan her zaman her yerde en gl komutandr.
SUNTZU 1 8. Savata a m a c n z uzun s e f e r deil, zafer olsun.

YORUMLAR. AO AO: kullanlmasn Uzun sefer fayda getirmez. bilemezsen kendini yakar. Ordu atee benzer,

117

M E N G SHI: abuk olduu

En iyi sava, savatr.

zaferin

abuk elde

edilip,

geri dnn

MEI YAOCHEN: Yukardaki tm hususlarda abuk olmak nemlidir. Yeterince hzl davranabilirseniz masraflarnzda tasarruflu olabilir, halknza kolaylk salam olursunuz.
SUN TZU

1 9 . u o k iyi b i l i n m e l i k i , o r d u k o m u t a n h a l k n n k a d e r i n i , lkesinin bar ya da tehlike iinde y a a m a s n elinde t u t a n kiidir

YORUMLAR
AO MEI AO:

Askeri lider akll Bu konu

ise bize

lke

gvendedir. seiminin nemini vurgu-

YAOCHEN:

komutan

lamaktadr.
WANG

Doru

XI: Halkn yaam, komutann bulunmas

lkenin dirlii komutanlarn en nemli meseledir.

elindedir.

118

SAVATA STRATEJ
SUN TZU 1. Sava Sanat'nn en pratik kavram, d m a n lkesini bir o r d u y u

B l m III

tmyle, zarara uratmadan

ele g e i r m e fikridir. Y a k p

y k m a n n k i m s e y e f a y d a s olmaz. Ayn e k i l d e , da t m y l e ele g e i r m e n i n nimetleri snrszdr.

YORUMLAR
AO AO: Hazrladnz orduyla dmann ilerine girebilir, dmann i kaleleriyle d snrlar arasndaki alan bloke ederek aralarndaki iletiimi keser,dman teslim olmaya zorlayabilirseniz bu en byk baar olur. Dmana lmne saldrarak lkeyi zorla ele geirmek daha kk bir baardr. JA LN: Dman lkesine zarar vermeden lkene de zarar vermemi olacaksn. Bu,

di

ele geirdiinde kenen byk baardr olmadn anlat-

LI QUAN: maktadr. DU YOU:

Hoca

bize

katletmenin

en

nemli i

tir.

En byk baar dmann teslim olmasn Saldrarak yok etmek byk baar saylmaz. strateji ve ile teslim

becermek-

HO Y A N X I : En iyi politika, akn dmann kendi arzusu

bask kullanarak olaylarn olmasna evirmektir.

ZHANG YU: Zhang Yu bize Wei Liaozi'nin szlerini iletir. "Dv sanatlarnda ustala; dmann iyi deerlendir; dmann ruhunu ve ynn yitirmesine yardmc ol ki karndaki ordu savaa bile girmeden ileyemez hale gelsin. Buna Tao usul zafer denir. Dman ordusunu yok edip, komutanlarn ldrmek, dman si-

119

perlerine dalp, dman topraklarn savaarak ele geirmek ise zorla elde edilen zaferdir. " Zhang Yu'nun bu szlere yorumu ise," Tao usul zafer ile zoda elde edilen zafer arasndaki ana fark ele geen lkenin zarar grmesi ya da zarar grmemesidir. Ele geirilen lkedeki iyi insanlara merhamet gsterirken, sulular cezalandrmay baaracak olursanz en byk zafere ulaacaksnz.
WANG XI: lke, ordu, alay, blk, manga- byk ya da kk tm birimlere ne kadar az zarar vererek ele geirirsen, deerin o denli ykselecek; yok edecek olursan da o derecede decektir.

SUN TZU 2. Bu nedenle, savalarn t m n d e savaarak z a p t e t m e k en stn baar demek deildir. rencini s a v a m a d a n krmaktr. stn baar dmann di-

YORUMLAR
AO AO: En stn domadan teslim olmasdr. Ll QUAN:

baar

dmann

gerek

dmanlklar

Dmanna

yapacan

planlama

ile

galip

gel. ne-

CHEN HAO: denle en byk JA

Savata dman baar savamadan

ldrmek zorunluluktur.Bu kazanmaktr.

LN: Birliklerini ylesine yce gster ki dman savaa girmeden teslim olmak zorunda kalsn. Bu tr zafer taktikle, iddetle veya katliamla kazanmaktan ok daha kymetlidir. MEI YAOCHEN:Buna

zarar

vermekten

kanma

meselesi

deni-

lebilir. ZAHNG YU: Zaferi byk savalarn sonucunda kazanmak ok kayp verileceinden iyi deildir. Sava dlleri ile cezalarn ak anlalr hale getirip, sava makinelerini bakml tutar, birlik-

120

terinle komutanlarn iyice eitirsen manna kabul ettirme becerisini larak kedebilirsen buna baar
WANG XI:

ve bu gstererek derim.

stn konumunu ddman psikolojik o-

maktan
HO

ok

Askeri operasyonlarda dmann stratejisini

nemli olan kedmektir.

dmanla

sava-

YANXI: Ho Yanxi bize u yky anlatr: Han Hanedan'ndan Wang Po, Chu Chien ile Su Mo'ya saldrdktan sonra kamp kurar. Bu esnada dmanlar bir araya gelerek kendisini atmaya ekmeye alrlarsa da baaramazlar.

Wang Po komutanlar ile ok yamuruna tutarlar. Bu arada lindeki arap anana bile gelir. bozmadan olduu yerde oturmaya

akam yemei yerken kamplarn oklardan birisi Wang Po'nun eWang Po buna ramen istifini devam eder.

Bu srada subaylardan biri Su Mo'nun ok yakna geldiini ve kolayca vurulabileceini syler. Wang Po buna da itiraz eder ve, "Su Mo'nun paral askerleri uzak ehirlerden gelme, bu nedenle tedarikleri yeterli deil. Savaa bir an nce girme konusunda bu nedenle bu kadar arzulular. Bize gelince bizim amzdan en yararl strateji kampmz kapal tutarak askerimizi ypranmaktan korumaktr. "
SUN TZU 3. (a) K o m u t a n l n en s t n m e z i y e t i d m a n plann zp, krmaktr.

YORUMLAR
AO AO

Dmana

saldrnn andr.

en

uygun

zaman

dmann

plan-

larn

hazrlamakta

olduu

DU YOU: Dmana tam kuvvetlerini harekete geirme planlar yaparken saldrarak baskn yapmak en iyi zmdr. Byk sava imparatorlardan biri, "Balarn beladan kurtarmakta baarl olanlar bu belay nceden grerek daha ortaya kmadan yok etmesini bilenlerdir. zerlerine gelen dmana galip gelenler dmana hazr olmadan saldranlardr, "demitir.

121

MEI

YAOCHEN:

Buna

zekann karsna

zaferi denilir. akll planlama ile kmak en b-

WANG

yk

XI: nsanlarn baardr.

HO Y A N X I : Dman size saldr amacyla tuzak kurmaya hazrlandnda ona saldrn. iniz kolaylaacaktr. Dman ordusunun ynn kefederek birliklerinizi o ynde ilerletin, dmana amacnn daha en banda yklenin. ZHANG YU: Zhang Yu'nun Sun Tzu'nun bu sz zerine yorumu, en iyi askeri operasyonun dmana stratejik saldrda bulunmann olduu bunun da allmadk askeri taktiklerin ve gizli hesaplamalarn kullanlmas yntemiyle dmanla savaa bile girmeden dman yenmek olduudur. SUN TZU 3 . ( b ) E n iyi i k i n c i m e z i y e t d m a n g l e r i n i n b i r l e m e s i n i engellemektir.

YORUMLAR
Ll Q U A N : Bu konu drma meselesidir.

dmana

henz daha

ittifak olutururken

sal-

CHEN HAO: Bazlarnn bu konudaki yorumu, dmana tam harekete getii veya ittifak iin grmeleri srdrd anda saldrarak yenmenin daha kolay olduudur. MENG saldrdan MEI SHI:

Gl mttefiklerle caydracaktr. Buna gzda

ibirlii

dmanlarnz

rktecek,

YAOCHEN:

ile zafer denilir.

WANG

XI: yaplacak en man yalnz

Dmana tam olarak kar kamadnz durumlarda iyi i dmann mttefikleri ile arasn bozarak dbrakmaya almaktr.

HO Y A N X I : Sun Tzu Usta'nn bu szlerle kastettii mesele dmana sadece tam temas kurulduunda saldrmaktr. Bu srada, daha dmanla scak temas kurulmadan nce sahte glerle dmana gzda verip, dman rkterek dman ne gerileyebilir ne de iledeyebilir duruma sokmay becermek nemlidir Dman aknla dtnde ise vurucu darbe indirterek dman ele geirilecektir. Yaptnz oyun komularnz da etkileyeceinden dmannz yalnz kalarak iyice zayf decektir. SUN 3 . ( c ) n c s ise d m a n taarruzda bulunmaktr. TZU ordusuna sava meydannda

YORUMLAR
AO JA AO:

Bu

ordunun

tam

kurulduu

zaman

belidmektedir.

LN-. Baarl saldrda stn olmak birlikleri ypratmadan harekete geirmeye baldr. Bu nedenle nl bir sava-komutan," plak kllarn nnde zafer arayan komutan iyi komutan deildir, "demitir. MEI YAOCHEN:

Buna

savan
SUN

zaferi denilir.
TZU bir k e n t i n k u a t l

3 . ( d ) E n k t m e z i y e t ise s u r l a r l a k o r u n a n masdr.

YORUMLAR
AO AO: Dman kaynaklarn toparlayarak kaln sudarn arkasnda savunmaya ekildiinde, bu dmana saldrmak askeri operasyonlarn en zayfdr. Ll QUAN: Bir orduyu kaln surlarn ardndaki bir ehirde kuattnzda subaylarnz geveyecek, askeriniz tembelleecektir.

DU en

YOU: ehirlere saldrarak, kasabalar ktsdr; kayplarnz ok artacaktr.

XI:

katletmek

saldrlarn

WANG

ehir ele

gemeden

askerleriniz

lecek

ya

da

sakat

kalacaktr.
ZHANG YU: ehirlerin kuatlp, kasabalarn katledilmesi sadece orduyu yalandrp kaynaklarn gereksiz kullanlmas ile sonulanmayacak, pek ok da asker kaybna neden olacaktr. Bu nedenle de en kt askeri saldr tr olarak kabul edilirler. Bir ehri kuattnzda gcnz tkenecektir. Bu nedenle muhasara ancak baka are kalmadnda uygulanacak bir yntemdir. SUN TZU 4. S a v a t a ana k u r a l l a r d a n biri, m m k n o l a b i l d i i n c e surlarla k o r u n a n k e n t l e r i n k u a t l m a s n d a n k a n m a k t r . Kuatmada kullanlacak sava gerelerinin hazrlanmas bile aylar s r e c e k t i r .

YORUMLAR
DU MU: Burada Usta'nn vurgulad konu verilecek kayplar azaltmak amacyla sava ncesi tamamlanmas gereken makine tehizat hazrlklarnn yeterli seviyede yaplmas gerektii prensibidir. Eski bir deyite de vurguland zere, "sava makinelerini harekete geiremeyenin ba beladan kurtulamaz." MEI YAOCHEN: Gerek gzda verme gerekse zeka kullanmnn dmana kar stnlk salamaya yeterli olmad ve tek arenin dman lkesine saldr olarak kald konumlarda yaplmas gereken ey yeterince hazrlk yapmaktr. ZHANG YOU: Burada bence Sun Tzu Usta bize kzgnla kaplarak salamda acele edilmemesi gerektiini anlatmaya alyor. Gerekli zamann verilmesi gerektiini sylerken hazrlk sresi hakknda baka yorum yapmyor.

124

SUN TZU 5. fkesini kontrol etmesini bilmeyen komutan ordusunu Bu takdaha savan banda

d m a n stne karnca s r s gibi yollayandr. tik, o r d u s u n u n en az te birinin bou budur. bouna yok olmasndan

baka sonu getirmez.

zellikle kuatma esnasnda baa gelen en byk felaket

YORUMLAR AO AO: Komutan fkeye kaplarak kuatma lemeden askerini bir karnca srs gibi dman cek olursa elde edecei sonu askerlerinin lm kalmas olacaktr.
SUN TZU dman

gerelerini beksurlarna sreya da sakat

6 . Akll lider d m a n o r d u s u n u s a v a m a d a n ,

k e n t l e r i n i k u a t m a d a n ele g e i r m e s i n i bilir. D m a n kralln sava m e y d a n n d a uzun s r e c e k s a v a l a r d a n o k s a v a o y u n l a r ile b i t i r i r .

YORUMLAR
JA

ken man

L\ti:Dman hatlarndaki atlaklardan kendini dman halkna sevdirmeyi iinden fethetmi olursun.

dman baaracak

iine szlrolursan d-

Ll Q\JAN:Dman karsnda stn olmay, dmanla savamaktan ok dmann savama arzusunu kracak taktiklerde ara; dman ehirlerini strateji ile ele geir. Dman lkelerini incelikle yok ederken kendi glerini usta tuzaklardan koru. MEI eder. YAOCHEN:Sava

insanlar

yaralar,

kuatma

ise

hereyi yok

HO Y A N X I : Bu szlerin anlam, dmann planlamasna ve mttefiklerine saldrda yatmaktadr. Burada esas olan dmana saldr deildir. Klasik sava ustalarnn dedii gibi en byk

stratejisyenler asla dorudan savaa girmezler. Kuatma konusunda deneyimli komutanlar birliklerini asla kuatmaya sokmazlar. Dman zerine uzun ve gereksiz seferlere kmaktansa daha ok dman kendi zerine ekip orada yok etmeye bakarlar.
ZHANG YU: Tecrbeli bir sava ustas dman planlarn bozarak, dmann mttefikleri ile ilikilerine zarar vererek, dman kaynaklarn kurutup ya da engelleyerek dman savaa girmeden yener. Bir kenti ele geirmenin en kolay yntemi ehrin dman iin en nemli noktasna saldrarak dman savunmasnn gl birimlerini bu noktay savunmak amacyla esas mevzilerinden kadmaya zorlamaktr. O zaman kentin zayf kalan blgelerine dzenlenecek sinsi bir saldr amac yerine getirecektir DU ken rabil MU: Dmann konumu size avantaj salayacak durumdaybu frsat kullanarak dman tpk kuru bir ot kmesi gibi kirsen iz sava uzun srmeyecektir. SUN TZU 7. Ordusunu sava meydanlarnda dan bouna krdrmadnB y l e c e bir a d a m

i m p a r a t o r l u k tahtna gz dikebilir. denir

bile y i t i r m e d e n kesin z a f e r e ulaabilir. te b u n a S t r a t e j i k Sava

YORUMLAR
AO nda, AO: zaferin

Dmanla savamadan daha da byk olacaktr.

topyekn

zafer

kazand-

MEI YAOHEN: Kesin zafere, savalar savalmadan kazanldnda, ehirler kuatlmadan ele geirildiinde, yok etme ar uzatlmadnda, dman strateji ile ele geirildiinde ulalr. Buna stratejik kuatma denilir. Bu durumda ordunun gc krlemeyecek, kazancn da tam olacaktr. ZHANG YU: Savaa kuatmaya kalkmadnda uzatmadnda kaynaklarn

girmediinde askerlerin gcn tkenmeyecek, tkenmemi olacaktr.

yaralanmayacak, sava sresini Dnya zerin-

126

deki tartmasz zaferini ancak bu ekilde ilan edebilirsin. Bu durumda iddetin douraca hastalklardan uzakta kalacak, refah iinde bir lkeye ve gl bir orduya sahip olacaksn. te bu baarl komutanlarn "Kuatma Stratejisi Sanat'dr.
SUN TZU 8 . S a v a t a n e m l i bir k u r a l : saldr; Elindeki o r d u n u n gc d m a n be misli byk

d a n o n m i s l i b y k ise d m a n k u a t ;

iki m i s l i b y k ise o r d u n u i k i y e b l .

YORUMLAR AO:Elindeki ordunun gc dmann gcnden on misli fazla ise dman kuat; ancak bunu yaparken dikkat edecein husus elindeki askerlerin dman askerleri ile ayn niteliklere sahip olmalar ve komutanlarnn da ayn ekilde dman komutanlar ile en azndan ayn zeka dzeyinde olmalardr. Elindeki g dman gcnn be kat bykse kuvvetlerinin bete n dmana dorudan saldr amacyla kullanrken dier bete iki gcn dmana srpriz saldrda kullan. Elindeki kuvvetin dmandan iki misli fazla olduunda ise kuvvetini ikiye bl, birini dorudan saldrda kullanrken dier yary srpriz saldrlarda kullan.
AO DU MU: Dman kuatmaya kalktnda elinde dmann on misli asker olmas gereklidir. Bunun nedeni dman kuatmak iin dmandan belirli uzaklkta bulunma zorunluluudur. Dmandan ne kadar uzakta duracaksak aradaki mesafe o kadar byyeceinden o denli ok sayda asker gerekir. Aksi taktirde hatlar arasnda gedikler oluur.

Dman hatlar arasnda boluklar olduunda ise dman komuta zincirinde kopukluklar var demektir. Dman bu duruma dtnde kuatmanza bile gerek kalmadan kendi kendine dalacaktr. Dman bu durumdayken kuatlacak olursa tek kelime ile yok olacaktr te Sun Tzu Usta bize on kat kuvvet meselesinden sz ederken liderlerin en azndan ayn zekada, ayn cesarette olmas gerektiini, askerlerin de en azndan ayn seviyede olmalar gerektii koullarn koymas bu nedendir. Ancak

127

bu sayede birliklerimiz zinciri bozulmayacaktr.

arasnda

gedikler

olumayacak,

komuta

HO YANXI: Kendi glerinizi ve dman kuvvetlerini hesaplayp mukayese ederken gz nne almanz gereken nemli bir faktr de komutanlarn arasndaki yetenek, zeka ve cesaret farklardr. Tm bunlar hesaplandnda kendinizi dmandan on kat gl gryorsanz o zaman dman hi bir k olana tanmakszn kuatabilirsiniz. DU MU: Dmann be kat kuvvete sahip iseniz elinizdeki birlikleri bee blp birlikle dmana bir yandan saldrn. Yedekte tuttuunuz iki birlikle dman hatlarnda bulacanz hazrlksz ak noktalar gzleyerek srpriz basknlar yapn.

Elinizdeki gcn dman kuvvetlerinin be misli olmasnn yegane anlam elinizde gerektiinden fazla g olduudur. Dman bidikleri herhangi bir ynde hareket edebileceinden dmana hangi ynden saldrabileceiniz, nceden kestirilemeyecek bir sorudur. Bence bu yntem ancak dman kaleleri kuatlrken geerlidir.
CHENHAO: DU MU: Elinizdeki kuvvetler dmann iki kat olduunda birliklerinizin bir ksm ile ya dmann kritik noktalarna ya da dmann kendisini savunmak zorunda kalaca bir noktaya saldrn. O zaman dman saldrdnz noktay destekleme zorunda kalacak bu da elindeki birliklerin dzenini bozacaktr. Bu size elinizdeki dier yar ile dmana kar galip gelme frsat yaratacaktr. Sava prensibi yalnzca saysal stnlk deildir. Her atmada cephe saldrlarnn yansra srpriz saldrlar da kullanlr. Srpriz basknlar iin saysal stnlk bir nkoul deildir. SUN TZU 9. G l e r i n i z e i t s e hala a t m a y a g i r e b i l i r s i n ; g c n zayfsa d m a n d a n uzakta d u r m a n d a f a y d a var; a n c a k her alanda d m a n d a n zayfsak geri e k i l m e k yaplacak en akllca itir.

128

Y O R U M L A R

AO AO: Gleriniz eit olduunda durumunuz iyi bile olsa dmana kar stnlk kazanmak iin pusular hazrlayarak, srpriz basknlar dzenlemekte byk fayda vardr. Aksi taktirde savunmada kalarak atmaya girmemek daha dorudur. Dman size kar ok stn olduunda ise yaplacak en akllca i kamaktr. WANG XI: Muktedir olmak, emrinizdekileri lmne savatrma yeteneidir. Dmana kar zaferi basknlar ve aknlarla kazanmak zekasal stnlk olarak isimlenir. Ordularn atmas her zaman stnlk getirmez. Ll QUAN: Elinizdeki gcn dmandan zayf olduunu grdnzde savunmanz glendirip, olduunuz yerde kaln. Bylece cenahlarnz zarar grmeyecektir. Dmann gevemesini bekleyip o an geldiinde harekete geip, srpriz basknlar yapn. DU MU: Elinizdeki g dmanla eit deilse dmandan uzakta kalmay yeleyip, dmann bir an yakaladnzda zafer iin ansnz byk bir kararllkla deneyin. Gl olmak ayn zamanda fkeye hakim olmak, aalanmaya katlanmak demektir. Yoksa dmann meydan okumasn kabul etmek gllk ya da cesaret deildir. C H E N HAO: Bence hi de yle deil. Bence bu szlerin tek anlam dman senden ok ise ka, bylece dman gururlanmaya altrp bunu gelecekteki planlarnda kullan. Bu, bence fke ve aalanmaya dayanmak demek deildir. JA LN: Dman senden gl ise kap kuvvetlerini dmandan gizle ki dman senin gcn tam olarak deerlendiremesin. Ondan sonra da beklenmedik yerlerde pusular kurarak dmann bekle, hilelerle kandrp akllarn kartr. Bu da zaferin bir baka yoludur. YU:

ZHANG

savamama

Dmann d bence

senden gl olduunda uzakta durup hereyin; liderlik ve askerlik kapasi-

129

telerinin eit olduu zaman da kapsar Dmanda karklk varken sen dzenliysen, dman arlatnda sen abuksan dman senden sayca kalabalk bile olsa dmanla baa kabilirsin. Ama, askerlerin, gcn, stratejin ve cesaretin dmanndan zayfsa yapacan en iyi i dmandan uzak durarak dmann an beklemek olacaktr.
SUN TZU 1 0 . H e r n e k a d a r , k k bir k u v v e t l e i n a t bir d i r e n i y a p mak m m k n s e de, genelde byk kuvvetlerin zafere daha yakn olduu g e r e i asla unutulmamaldr.

YORUMLAR
QU A N : Zayf taraf gcn gerei gibi hesaplamadan inatla savamaya kalkacak olursa, kesin olan iek ey dmanna esir deceidir. LI MENG SHI: Zayf, glye direnemez. Bunun lkeler asndan anlam zayf, kk bir lkenin elindeki kuvvetleri deerlendirmeyi unutarak gl, byk bir lkeye dmanlk gstermesinin, savunmas ne kadar gl olursa olsun, esaretle biteceidir. Eski bir deyite de belidildii zere, "gl olamazken zayf da olamazsan, sonun yenilgidir." HO Y A N X I : Ho Yanxi, Han Hanedan zamanndaki Hun saldrlarnda yer alan sa kanat komutan Su Jian'n yksn anlatr. Komutan Su Jian ile oda kanat komutan Zhao yedibin kiilik bir birlikle ilerlerken karlarna kendilerinin on misli byk bir Hun kuvveti ile karlarlar.

Btn gn savarlar. in ordusu katledilir. Daha nce rtbe ve unvan karlnda inlilere katlan Zhao, Hun'lar tarafndan kendilerine katlmas iin davet edilir. Zhao emrindeki sekizyz askeri ile Hun komutan anyu'ya teslim olur. Bu srada ordusunu tmyle yitiren komutan Su nereye gideceini armtr.

Savatan tek kurtulan kii bakomutan danmanlarna Suya rar.

olarak geri dndnde ordu ne yapmalar gerektiini so-

lerinden biri. "Bu savata hi bir komutan cezalandrmadk. Bence ordumuz Su Jian yznden yok olmutur. Onu idam ederek bu konuda ne denli ciddi ve kararl olduumuzu gsterelim, "der. Baka biri itiraz eder, "Hayr, bence bu doru olmaz " der. "Sava Sanat kurallarna gre kk kuvvetin inatl, kk kuvvetin byk kuvvete esir dmesini gerektirirdi. Komutan Su Jian birka bin kiilik kuvvetiyle ilerlerken kendisinin on misli gl Hun birlikleri ile karlat. Bir gn boyunca en son askeri lene dek tm gcyle savat. Sonra da lkesine geri dnd. imdi kendisini idam edecek olursak halka vereceimiz mesaj geri dnmenin mantksz olduundan teye gitmeyecektir."
SUN TZU

1 1 . K o m u t a n l a r d e v l e t i n kalesidir. K a l e n i n her n o k t a s s a l a m ise, d e v l e t g l ; kale r k s e devlet zayftr.

YORUMLAR
AO AO:

venilmez
JA

ise

Kuvvetli komutanlarn planlar odadadr.

planlar

szmaz.

Komutan

g-

LN: lkenin gc ya da zayfl komutanlarna baldr. Komutanlarn gl olduu ve liderine destek olduu lkeler gl olurlar. Komutanlarnn liderlerine yardmc olmad ve yreklerinin ikiyzlle ak olduu lkeler ise zayf derler. Bu nedenle sorumluluk gerektiren pozisyonlara atanacak kiilerin seimine byk zen gstermek gerekir. HO Y A N X I : Komple demek yetenek ve zekann bir arada olmas demektir. Bir lkenin komutanlar gl ve zeki ise bu lke de kuvvetli ve gvenli olacaktr. Bunun en nemli koulu komutanlarn komple yetenekli ve komple bilgili olmalardr Sava alanna gidecek komutanlarn askerin ynetimi ve sava dzenleri asndan askeri sava bilimi konusunda eitilmi olmas zorunludur.

WANG

hale

XI: yi va akll gelir. Bunlardan biri

komutan, sadakat ve yetenek ile komple eksikse o komutan eksik komutandr.

ZHANG

man dr

YU: Stratejisi derin komutan dman sezemez. O zalke gl olur. Ancak, en kk bir ak bile dmana salfrsat tanyacandan lkeyi zayflatr. SUN TZU

1 2 . Bir k o m u t a n y a p a c a h a t a ile o r d u s u n u n b a n a felaket getirebilir.

13. (a) O r d u y a i l e r l e m e v e y a g e r i e k i l m e e m r i v e r d i i n d e ordunun bu emri uygulayamayacann farknda olmamas. Buna orduyu topallatrma da denir. kralln

14. ( b ) O r d u d a k i k o u l l a r d n m e k s i z i n o r d u y u ynetir gibi y n e t m e y e kalkmas. de huzursuzluk yaratr.

Bu, a s k e r i n z i h n i n -

15. (c) Z o r k o u l l a r a u y u m

askeri prensibini gz nne

al-

makszn, s u b a y s e i m i . Bu, a s k e r i n g v e n i n i s a r s a r 16. O r d u n u n h u z u r u k a a r , g v e n i n i y i t i r i r s e b u d u r u m d a n dier prenslerin y a r a r l a n m a y a alp, s o r u n y a r a t a c a k lar k e s i n d i r . B u d a o r d u y a a n a r i g e t i r e c e k , z a f e r i o l a nakszlatracaktr.

WANG

YORUMLAR Bu sorunlardan kurtulmann tek yolu astlara yularsz yetki vermektir. O zaman her subay bir komutan olup, sadakat ve yetenekleri artar.
XI: DU MU: Askerler siviller gibi rr. Bunun nedeni askeri komuta mi olmasdr.

ynetilecek ve ynetim

olursa asker atarznn gelenekle-

132

MEI YAOCHEN: Askeri ve sivil meseleler farkldr. usullerini askeri operasyon ynetiminde kullanmaya operasyon karacaktr.

Sivil ynetim kalkarsanz,

ZHANG YU: nsancllk ve adalet kavramlaryla sadece bir lke ynetilebilir; ordu ynetilemez. Ordu manevralarla ynlendirilebilir ama lke ynlendirilemez. Askeri komuta zincirindeki sorumluluu paylaan sivil yneticilerin askeri yntemler hakknda bilgi sahibi olmadan verecei kararlar askeri komuta zincirindeki birliktelii bozar, askeri tereddde iter. DU MU: Bunun tesinde, emrindeki subaylarn yeteneklerine gre deerlendiremeyip, en yararl olacaklar pozisyonlara atamak iin gerekli planlama becerisine sahip olmayan komutanlar da subaylarn otomatik olarak, yeteneklerini gz nne almadan atadklarndan askeri tereddde srklerler.

Bu konuda Haung Shigong," Yetki devretmeyi bilenler zeki, cesur, agzl ve aptallar greve getirirler. Zekiler becerilerini gstermekten mutlu olurken, cesurlar ilerindeki hrs odaya koyarlar. Agzller kar elde etme peine derken, aptallar lme meydan okurlar. deyse 'ded' Ordunuz akn davet ediyor' olacaktr ve kararsz olacanzdan ise dman zerinize 'nerebanza gelecek tek ey

MENG SHI: Ordudaki birlikler sorumluluklar ve ne yapacaklar hakknda kararszla dtnde, dman bu organizasyon bozukluundan yararlanmaya alacak ve byk sorunlar douracaktr. SUN TZU

17. Z a f e r iin be a n a k o u l u n b u l u n d u u n u b i l m e l i y i z : (a) S a v a , n e z a m a n s a v a l p , n e z a m a n s a v a l m a y a c a m bilen kazanr. ( b ) S a v a , e l i n d e k i z a y f g c d e k u v v e t l i g c d e e n iyi kullanan kazanr.

133

(c) Sava, o r d u s u n u n her s e v i y e d e k i p e r s o n e l i n e ayn ruhu v e r e n kazanr. (d) Sava, d m a n n e n hazr o l m a d z a m a n b e k l e m e s i n i bilen kazanr. (e) S a v a , a s k e r i k a p a s i t e y e s a h i p o l u p , sivil y n e t i m t a r a f n d a n m d a h a l e e d i l m e y e n k o m u t a n kazanr.

YORUMLAR HO YANXI: Kendini de dmann da iyi deedendir.

DU Y O U : Zaman zaman byk bir birlik ne kadar istese kk bir gruba saldramaz. Yine zaman zaman gly zayf kontrol edebilir. Bulunduu duruma uyum gsteren zafere ular. Eski bir deyie gre," Askeri zafer saydan deil ibirliinden kaynaklanr. " YU: Askeri manevralarda ounluun aznl yenmesini salayacak yntemlerin yan sra aznln galibiyetini salayacak yntemler de vardr. Burada mesele saylarn doru kullanm meselesidir. ZHANG

Bunun yansra, ordudaki komutanlar ayn gr paylayorlarsa emirlerindeki ordular arasnda ibirlii kolaylaacak, asker savaa arzulu olacaktr Byle bir ordunun karsnda durulamaz. Dmann karsna karken yenilmez ol. Wu Qui'nin szleriyle," Kapdan dman grm gibi kmalsn." Shi Li de , "Daima hazr ol ki asla yenilme, "diyerek srekli hazrlkl olmann bir ordu iin nemini vurgulamlardr. Zeka ve cesarete sahip komutanlara grevleri konusunda gvenilmeli ve tam yetki verilmelidir. Komutanlar asla sivillerce ynetilemez.
LN: Ordularn hareketleri duruma gre dir. Bir orduyu cephe gerisinden ynetmeye ypratc bir faktr bilmiyorum. JA WANG

esneklik gstermelikalkmaktan daha

runlu

XI: Askeri komutanlarn sivil yneticilerce ynetilmesi zoolduunda, tereddt ve ekinme duygularna yer brakl-

134

manialdr Aydn lider emrindekileri tanyan ve yetki datmay bilen liderdir. Sava alannda odaya kabilecek frsatlar tereddt etmeden deerlendirmek savan ynn deitirir. Bu ise asla cephe gerisindekilerce anlalamaz
HO Y A N X I : Kural olarak bir askeri harekatn her aamasnda en az yz kere taktik deitirme zorunluluu vardr. Koullar uygun olduunda ilerlemek, zorunlu olduunda durup, geri ekilmek gerekecektir. Sava esnasnda hkmetten gr beklemek, yangn sndrmek iin talimat beklemeye benzer. Emir geldiinde odada kllerden baka bir ey kalmayabilir.

DU MU: Bir komutan ne cennetten ne dnyadan ne de aradaki insanlk tarafndan kontrol edilebilir. Askerliin lmn kehaneti r masnn nedeni budur. Komutan lm subaydr.
SUN TZU 1 8 . S o n u t a , d m a n v e k e n d i n i z i iyi b i l i y o r s a n z , y z l e r c e s a v a a bile g i r s e n i z s o n u t a n e m i n o l a b i l i r s i n i z . Kendinizi bilip, d m a n bilmiyorsanz, kazanacanz her z a f e r e karn y e n i l g i y l e de t a n a b i l i r s i n i z . Ne kendi dinizi ne de d m a n b i l m i y o r s a n z , sizin iin g i r e c e i n i z her s a v a t a y e n i l g i kanlmazdr.

YORUMLAR
QUAN: tehlike bunun zn durumunu LI

Gcnz neresinde? bilemiyorsanz

biliyor, dmannz kovalayabiliyorsanz Ancak gcnz biliyorken dmannzafer hi de garanti olamaz.

DU MU: Hkmetinizi dmannkiyle mukayese edin. Askeri liderlerinizi karlatrn. Lojistiinizi ln. Bulunduunuz arazi konumu ile dmann bulunduu arazinin durumunu kyaslayn. Bu karlatrmalarn sonucunda kuvvetli ve zayf yanlarnz ortaya kacaktr. Bu bilgi sayesinde ard ardna karlaacanz tm atmalardan galip kma ansn yakalayabilirsiniz.

ZHANG YU: Dman iyi biliyorsan saldrabilirsin. Kendini nyorsan kendini iyi koruyabilirsin. Saldr, savunma iin kazandrr Savunma, bir saldr stratejisidir. Bu bilinte yzlerce savaa bile girseniz asla tehlikeye dmezsiniz.

iyi tazaman iseniz,

Sadece kendini tanyorsanz, enerjinizi muhafaza ediyor ve bekliyor olmalsnz, demektir. Savunma yapmay bilirken saldry bilmemek bu yzden yar zafer, yar yenilgidir. vata Savunma sanatn da saldr yenilmeniz kanlmazdr. sanatn da bilmiyorsanz sa-

DU MU: Dmannzn i yapsn, d yapsna bakarak grrsnz. Yaps belirli bir dzende olmayann iini grebilmek imkanszdr. Belirli bir dzeni srdreni ise anlamak kolaydr. Anlal-, maz kazanrken, anlalr olan kaybedecektir.

WANG XI: Askeri dmann konumuna

ZHANG

operasyonlarda baarl olanlar gre deitirmesini bilenlerdir.

durumlarn

YU: Bu husus her iki ordunun savunma ve saldr konumlarn gsterir. Ordularn konumu gizli kaldnda dman tarafndan anlalamayacak, grldnde ise dman atlaklarndan szma ans bulacaktr. Ordunun yaps saldr ve savunma esnasnda odaya kacandan, ordunun yaps konusu, kuatma planlanmas ile de balantldr.

1 36

TAKTK

B l m IV

SUN TZU 1. Eski savalar, nce kendilerini uzakta tutarlar; sonra da dman frsat kollarlar. yenilgi olaslndan

y e n m e k iin u y g u n

YORUMLAR
ZHANG YU:

noktasn
MEI

Yenilmez beklemek ise

olmak, kendini bilmektir. dmann bilmektir. gizle,

TZU

Dmann

zayf

YAOCHEN:

Konumunu saldr.

dzenini

kur,

dmannn

an

bekleyip

SUN

2. Yenilgiden kendimizi korumak bizim elimizdedir. Ancak, d m a n y e n m e f r s a t n bize d m a n verir.

YORUMLAR
DU MU: Ordunu dzenli tut, dman saldrlarna her an hazr ol, izlerini yok edip dmann yapn anlamasna izin verme. Dman grdnde avantajl konuma geene kadar bekleyip, zaman geldiinde saldr. WANG XI:

ise

daha

Yenilmezlik bir ok ak vermektir.

savunma

meselesidir.

Yenilir

olmak

SUN 3 . yi b i r s a v a kendisini

TZU

yenilgiden koruyabilir, ancak

dman yenmeyi garantileyemez.

I37

Y O R U M L A R

DU MU: Dmannn anlalr bir yaps yoksa, dman rnda size avantaj salayacak bir ak bulunmuyorsa, ne hazrlkl olursanz olun dman nasl yenebilirsiniz? ZHANG

hatlakadar

YU: Ordunuzun yapsn gizler, izlerinizi brakmaz, daima dman saldrlarna hazr olursanz yenilmezlie ularsnz. Ancak dmann gc ya da zayfln gremezsek zaferden nasl emin olabiliriz? SUN TZU 4. Sonu olarak, stn yetenekli komutan gc yeterli

olmasa da sava kazanmay becerebilir.

YORUMLAR
AO AO:

Dmann

yapsn

zmeyi

baaran

dman

yen-

meyi

de

baarabilir. dman yenmeye avantaj salayacak

DU MU: Bilebileceiniz tek ey gcnzn yetip yetmeyeceidir. Yoksa dman size ekilde gevetmeye zorlayamazsnz.

DU YOU: Dman deerlendirip, dman ordusunun yapsn zdnzde kimin kazanacan belirleyebilirsiniz. Ancak, dman yaps belirsiz ve anlalamaz durumdaysa zafer sizin iin belirgin olmayacaktr. HO YANXI: mtr Zaferin psnn belirsiz

Zaferi bilmek, size yani yapacanz elde edilememesi ise dmana yani olmasna baldr
SUN TZU

hazrla dmann

kalya-

5. Yenilmezlik

s a v u n m a t a k t i k l e r i n e baldr,

dman

yen-

m e k ise s a l d r y g e r e k t i r i r .

138

Y O R U M L A R

AO AO: Yenilmez savunma ze saldrdnda ak verecektir.

iin

yapnz

gizleyin

Dman

si-

DU MU: Dman saflarnda ak grmediiniz srece yapnz dmandan saklayn Kendinizi yenilmez seviyede tutun ki elinizdeki g ypranmasn. Dmann zayf yann bulduunuz an en uygun saldr zamandr. ZHANG YU: Elinizdeki gcn dman yenmeye yeterli olmadn bildiinizde yaplacak en doru i bekleyerek enerjinizi tasarruf etmektir Dmann zayf dtn anladnzda dorudan dmann kalbine saldrn. SUN TZU 6 . S a v u n m a d a k a l m a k , g y e t e r s i z l i i n i g s t e r i r , s a l d r ise ar g g s t e r g e s i d i r .

YORUMLAR
WANG XI: Savunmada kalanlarn elinde kazanmak iin yeterli yok demektir. Saldranlarn elinde ise kazanmak iin fazla bulunmaktadr.

olanak olanak

Ll Q U A N : Gc yeterli olmayan kalkacak olann gc bol olmal. ZHANG

savunmada

kalmal.

Saldrya

YU: Savunmada kalmamzn nedeni zafer iin zorunlu baz koullarn eksikliidir. Bu nedenle bekleriz. Saldrya gememizin nedeni ise elimizde dman yenmek iin gereinden fazlasnn bulunmasdr. O zaman ilerleyip, saldrya geeriz Bunun anlam topyekn zaferden emin olmadka savaa girmeyeceimiz, gvenlik iinde olduumuzu grmedike savamayacamz gereidir. Bazlar malzeme yetersizliinin zayflk, malzeme fazlalnn ise gllk anlamna geldiini iddia ederlerse de bu da her zaman doru deildir.

SUN TZU 7 . S a v u n m a s ile n l k o m u t a n t o p r a k t a k i h e r d e l i e s a k l a n a b i l i r k e n , a t a k l ile n l s c e n n e t i n s t k a t m a n l a r n d a k i y e r i n i alr. S o n u t a , b i r t a r a f t a k e n d i m i z i k o r u m a , d i e r e l i m i z d e ise m u t l a k z a f e r y e r a l r .

YORUMLAR
AO: Arazinin engebeleri olan dalardan, nehirlerden ve tepelerden yararlanarak kendilerini gizlerken; gkyznn doal oluumlarn saldr manevralarnda kullanmasn bilirler. AO DU MU: Savunmaya ekildiinde sesini ks, izlerini yok et. Yeralt ruhlar, hayaletleri gibi grnmez ol. Saldrya getiinde hareketlerin hzl, sava lklarn kan dondurucu olsun. Gkyznden akan gk grlts gibi hzl ol, imek gibi ak; durdurulmaz ol. WANG XI: Sun Tzu burada bize savunmann anlamnn, dman zerinde etkili olacak bir saldr yolu grlemedii srece sinip, sessizlik iinde ve dman tarafndan grlmeyecek ekilde beklemek olduunu anlatyor. Saldr ise ancak bir avantaj grldnde dnlmeli; saldrya kalkldnda olaanst hzl davranlmal, dman hazrlksz yakalamann tm avantajlar kullanlmal, dmann senin durumunu nceden sezip hazrlanmasna izin vermemelisin. SUN TZU 8. Zaferi ancak gr alanmza girdiinde ustalnn zirvesi deildir. 9. Savap, lkeler ele g e i r i l d i i n d e , t m lkenin " A f e r i n ! " d e m e s i de sava ustalnn zirvesi deildir. grmek sava

140

Y O R U M L A R

ZHANG

YU: Herkesin Gerek bilgenin bildikleri kazanlan zafere herkes olan grp, saklanlan/

bildii eyler zaten oktan gereklemitir. ise henz gereklememitir. Savata 'aferin' der. Ancak gerek kutlama gizli bularak zafer kazanana yaplmaldr. anlamn bilseler de zaferi

WANG XI: Sradan getirecek koullar

insanlar zaferin bilemezler.

Ll QUAN: Savaanlar herkes grebilir. Herkesin bildii tesine ulaamayan bilgiye ulamak bilgelik deildir. JA

gerein

LN: Savunmada sk durup saldrda zafere ulamak, yenilgi grmeden birarada kalmasn bilmek, zaferi nceden sezip, yenilginin kokusunu tam zamannda alglamak-ite buna gizemin gerekletirilmesi' denilir. SUN 10.Yerden TZU

bir t y k a l d r m a k b y k b i r g c n s i m g e s i d e i l -

dir. Ay, g n e i g r m e k k e s k i n g r o l m a d gibi, g k g r l t s n d u y m a k da kulak hassasln g s t e r m e z .

YORUMLAR
WNAG XI: Herkesin bildiini bilmek bilgelik olmad zorlu savalarla yenmek de ustalk deildir.

gibi

d-

man

Ll QUAN: Bilge ve yetenekli lider bakalarnn ngremedii rinlikte planlar yapan liderdir. Sun Tzu'nun bilinmez olmay, ranlkta kalmak olarak isimlendirmesinin nedeni budur. SUN TZU 1 1 . Eskilerin akll s a v a d e d i i s a v a aklllk unvann sadece savata kazanmas ile d e i l , s a v a k o l a y l k l a kazanmakta gsterdii beceriklilikle elde etmitir.

deka-

Y O R U M L A R

AO unda

AO:

saldr,

Dmann gizli zayflklarn bul, kazanmama ans olduunda

zaferden saldrma. gizlice kaynak senin

emin

oldu-

DU MU: Dman strateijisini grdnde yap. Bu ekilde hazrlk iin kullanacan ve gizlilik kazanmay garanti edeceinden laylaacaktr. ZANG

saldr hazrl az olacandan iin zafer ko-

YU: Zaferi ancak zorlu bir savatan sonra garanti edebildiinde bu zafere 'zor zafer' denilir. Gizliyi grp, saklanm bulduunda dman daha hazrlanma ans vermeden krarak elde edecein zafere ise 'kolay zafer ' denir. SUN TZU 1 2 . K a z a n d z a f e r l e r k e n d i s i n e n e n l bir a k l , cesaret madalyas getirir. 13. Z a f e r l e r i n i h a t a y a p m a y a r a k k a z a n r . H a t a y a p m a m a k z a f e r i k e s i n l e t i r i r . n k , z a t e n y e n i l m i bir d m a n e l e geirilmitir ne de

YORUMLAR
MEI Y A O C H E N : Yce bilgelik ak olmaz. lam yaplmaz. Gizliyi grdnde kazanmak cesaret ve akl ile alakas ne?

Yksek kazancn rekkolay olur; bunun

HO Y A N X I : Sorun odaya kmadan zldnde kim buna llk der? Zafer, savalmadan kazanldnda cesaretten kim eder? ZHANG

aklsz

YU: Gizli planlar ve operasyonlar, zaferi belirsizlik iinde getirir Dman hakkndaki deerlendirmeyi salayarak zaferi douran bilgiyi kimse renmez. Dman komutanlarn suikast ile ldrerek dman sancan ele geirenleri kimse grmez.

42

Kaybetmeden yeteneinden ulaacaktr

LI QU rilmise, AN:

kazanmann yolu dman zayf annda geer. Ordunuz zafere o anda yapaca

grebilme saldr ile

bu

Ordu yal.asker dman sava

tembel, disiplin ve komuta imdiden kaybetmitir.

birlii

yiti-

SUN TZU 14. U s t a s a v a , pozisyonu k e n d i s i iin y e n i l g i n i n o l a n a k s z o l a c a

hazrlar, d m a n y e n m e frsat d o d u u n d a

bu frsat karmaz.

YORUMLAR
Ll Q U A N : Topran bulan yok olur. Burada topraktan

ordu geliir, topran yitiren ordu ise anlalan stratejik neme sahip yerdir.

DU MU: Kaybetmenin olanaksz olduu yer bize stratejik yenilmezlik getirir. Buralarda dmann size saldrmas mmkn deildir. Dmann yenilgisini getirecek koullarn deerlendirilmesi ise dman zayf noktalarna uygulanacak casusluk faaliyetleri ile yaplacaktr. Bu durumda esas olan dmann koullarnn hibirinin deerlendirilme dnda kalmamasnn salanmasdr. SUN TZU 15. S a v a t a z a f e r s t r a t e j i s i n e s a h i p k o m u t a n atmaya

ancak zaferi kazandktan sonra girer. Yenilgiye mahkum k o m u t a n ise n c e a t m a y a g i r e r , z a f e r e s o n r a y n e l i r .

YORUMLAR
AO yen AO: te bu arasndaki farktr.

husus,

strateji

sahibi

ile

nceden

dnme-

HO YANXI: Askeri stratejisi hazrlamaktr.

bir

operasyonda ilk yaplacak i Birlikler ancak o zaman

bir kazanma gnderilebilir.

\4i

nceden planlamaz ve yacak olursanz zafer sizin

JA

tm iin

strateijinizl ordunuzun gcne hi de belirgin olamaz.

daya-

LN: Sava hatlarnz kurup dman zerine ilerlerken ne kendinizin ne de dmannzn durumunu bilmiyorsanz, zaferi ne kadar ararsanz arayn savan sonunda kendinizi yenmekten teye gidemezsiniz. SUN TZU 16. G e r e k lider A h l a k F a k t r n iler, D i s i p l i n F a k t r n e s m s k y a p r ; b y l e c e b a a r y k o n t r o l a l t n a alr.

YORUMLAR
AO AO: Usta savalarn ilk yapt i Ahlak Faktrn salayarak yenilmezlik seviyesine ykselmek, kurallar koymak ve dmann yenilgisine neden olabilecek frsatlar karmamaktr. Ll QUAN: Dman avlarken birlik iinde bulunmak, susuz bir lkeye saldrmamak, ordunun her girdii yerden esir ya da ganimet almaya kalkmamas, aalar kesip kuyular kirletmemek, getiiniz ehir ve tepelerdeki tapnaklar temizleyip artmak, yok olmak zere olan bir lkenin hatalarn yinelememekbunlarn tmne Ahlak ve Ahlak Kurallar denilir.

Bir ordunun disiplin dzeyi askerlerinin verilecek emirlere lmne uyaca seviyeye ulamsa, ordudaki dl ve ceza sistemi gvenilir ve adil ise bunu gerekletirmesini becerecek askeri lider, yolsuzluk iindeki her dman karsnda zafere ulaacaktr.
SUN TZU 17. A s k e r i m e t o d ' d a (a) l m e , (b) Miktar Kontrol, (c) H e s a p l a m a , (d) Olanaklarn Dengelenmesi, (e) Z a f e r , n e m l i k s t a s l a r d r .

44

18. l m e v a r l - T o p r a a ;

Miktar Kontrol - lmeye;

Hesaplama - Miktar Kontrol'ne; Olanaklarn Dengelenmesi - Hesaplamaya; Zafer - Olanaklarn D e n g e l e n m e s i ne borludur.

YORUMLAR
AO AO: lmlerin kyaslanmas, nerede olduunu gsterir. XI:

bize

zaferin

de

yenilginin

de

WANG

Ar,

her zaman

hafife
SUN

kar
TZU

galiptir.

19. M u z a f f e r bir o r d u n u n bir b u d a y t a n e s i 20. Saldrya g e e n nehir sularna

k a r s n a k a c a k bir t o p l a m a o r d u karsnda kefeye konacak

nun arl, d e m i r g l l e n i n kadardr.

bir o r d u n u n g c d e r i n benzer.

bir k a n y o n a a k a n

YORUMLAR
DU MU: Ordumuzun savunmasnn yaps derin bir kanyonda biriken suyun miktar gibi anlalmaz olmaldr. Ordumuz saldrya getiinde de sel gibi akmal, nnde kimse duramamaldr. WANG XI: Toplu enerji ya da momentin hareketinden g savalar moment gcnden yararlanarak savalar, tketmeden kazanmasn bilirler.

Usta rini

doar. gle-

45

Blm V ENERJ

SUN TZU 1 . B y k bir g c n k o n t r o l ile bir k a k i i n i n k o n t r o l a y n p r e n s i p l e r e baldr. Sadece rakamlarn blnmesi gerekir 2. K u m a n d a n z altnda bulunacak me kullanm deiir. byk bir o r d u ile k k

bir b i r l i k a r a s n d a b y k bir f a r k y o k t u r . S a d e c e i a r e t l e -

YORUMLAR
AO AO: Flama katlarn koordinasyonu

ve seslenmeler birliklerin ilerlemesi iin kullanlan iaretlerdir.

SUN TZU

ve

hare-

3. O r d u n u z u n d m a n saldrsna sarslmadan d a y a n a b i i m e sinin gvencesi dolayl veya d o r u d a n yaplacak ralara baldr. manev -

YORUMLAR
JA LN: Dman karnza aldnzda, koordineli srpriz basknlarla evresini kuatacak olursanz, dman karsnda daima kazanr, asla yenilmezsiniz. YANXI: Ordu birbiri iinde eriyen pekok dnm geirir. Orduda hi bir ey ne lml, ne de sivridir. Asker adil bir ama iin yetitirilmise bu asker lmldr. Dmann karsnda deiim gstermesini bilen ordu ise sivridir. Sizin anzdan lml olan, dmann sivri grmesini; sivri olan ise lml grmesini salayn. Ilml sivri, sivri lml olsun. Genellikle, tm askeri operasyonlarda HO

l-K)

ayn anda hem lmllk hem de sivrilik, yani dorudan sava ve srpriz basknlar bir aradadr. Ilml ve sivri yntemlerin bir arada kullanlmad savalarda kazanlacak zafer sadece ansl bir zafer olacaktr
YOL): Neyin lml neyin sivri olduu hakknda herkesin farkl aklamalar vardr. Ilmllk ve sivrilik sabit olmayp daha ok embere benzer. Tang Hanedannn nl sava imparatoru Taizong dmann lmllk ve sivrilik dncelerini nceden anlayp, kullanarak dman nasl gafil avladn. lml ve sivri yntemleri birarada kullanarak dman tarafndan anlalamadan nasl zafer kazandn anlatr. ZHANG SUN TZU 4. O r d u n u z u n d m a n z e r i n d e k i etkisinin y u m u r t a kars n d a k i d e i r m e n t a n a b e n z e m e s i , d m a n n zayf v e g l yanlarn k e f e t m e b i l i m i n d e k i baarnza baldr.

YORUMLAR
AO AO:

Tam

bolua

tam

dolulukla

saldr.

ZHANG

YU: Usta sava dmana gitmez, dman kendisine getirir. te buna dmann ve bizim doluluk ve boluk prensibimiz denir Dmann stnze gelmesini saladnzda zerinize gelecek dman gc boalm olacak, dman zerine gitmediiniz srece ordunuz dolu kalacaktr Boluk zerine dolulukla saldrmak yumurtaya deirmen ta ile saldrmaya benzer. Yumurtann krlmas kanlmazdr. SUN TZU 5 . Her t r l s a v a t a d o r u d a n m e t o d , a t m a y a g i r m e k t e kullanlr; a n c a k z a f e r i n g v e n c e s i dolayl m e t o t l a r d a d r .

YORUMLAR
AO lrken; AO:

Dmanla dorudan karlama, dman kanatlardan srpriz basknlar dzenlemektir.

karya

a-

N 7

SUN TZU 6. B e c e r i y l e u y g u l a n a n dolayl t a k t i k l e r hava ya da yer yz gibi t k e n m e z ; nehir ya da r m a k l a r n ak gibi d u r m a z ; g n e y a d a a y gibi y e n i d e n d o m a k iin b a t a r ; drt mevsim gibi geri gelmek zere gider.

YORUMLAR
Ll QU AN -.Cennet ve toprak hareket ve durgunluu simgeler. Nehirler kesintisiz akn temsilcisidir. Beklenmedik srpriz basknlar tpk hava koullarnn bitmek, tkenmek bilmeyen deiikliine sahiptir. ZHANG Y U : Gne ve ay gkyznde yol alrlar; batar ve yeniden doarlar, d mevsim birbirini takip eder; canlanr ve snerler. Srpriz basknlarla geleneksel dorudan sava da ayn benzerlik ve btnlk iinde balar ve srekli dnm gsterir. SUN TZU 7. Sadece yedi nota bulunmasna karn bu yedi notann karmndan pek ok melodi yaratlr.

8. S a d e c e be ana renk ( mavi, sar, krmz, beyaz ve siyah) o l m a s n a k a r n b u b e r e n g i n k a r m ile s n r s z r e n k retilebilir. 9. S a d e c e d r t t a d (ac, eki, tatl, tuzlu) b u l u n m a s n a karn b u d r t t a d n k a r m l a r ile s o n s u z s a y d a l e z z e t o r t a y a kar. 10. Savata, d o r u d a n ve dolayl eitli olmak zere ikiden fazla s a l d r m e t o d u y o k t u r . A n c a k b u iki m e t o d u n k a r m l a r manevra yntemlerini oluturur.

1 1 . D o r u d a n m e t o d da dolayl m e t o d da s o n u n d a b i r b i r i n e balanr. Asla Bu sonsuz dairede ilerlemek gibidir. bitmez.

I6I

Y O R U M L A R

MEI WANG

YAOCHEN: XI:

Dman

Deiken harekatn sizi tketemez.

SUN TZU

kullanm

snrszdr.

12. Ordularn saldrs sel basknna b e n z e r . talar bile s r k l e r .

Karsna kan

1 3 . V e r i l e c e k bir k a r a r n k a l i t e s i a v n a s a l d r p p a r a l a y a n ahinin szlndeki ahenge, z a m a n l a m a y a benzer. 14. B u n e d e n l e , usta s a v a s a l d r d a k o r k u n , k a r a r v e r m e d e abuk olandr. 15. Enerji g e r i l m i y a y , k a r a r s a o k u n a t l m a s d r .

YORUMLAR
DU MU: Ordunun brakldnda dman nedeni budur.

sava yok

momenti eder.
SUN

ylesine iddetlidir ki serbest Gerilmi yaya benzetilmesinin

TZU iinde dzensizlik varm karklk iinde

16. Savan gibi

kargaa ve grlts

gzkse de bu yanltcdr. Btn ilacdr.

o r d u n u n b a ile s o n u g r l m e y e b i l i r , a n c a k b u a y n z a manda yenilginin

17. allm d z e n s i z l i k , d i s i p l i n i n ; allm k o r k u , c e s a r e t i n ; a l l m zayflk, g l l n haz rlay cs d r

YORUMLAR
Ll QUAN: tn salamay kalmayacaktr.

Hkmetin dzenini istismar edip, ynetilenlerin ihmal ederek halk gcendirmisen orada

rahadzen

14 9

JA g, olur.

LN: Dzeni ktye kullanmak dzensizlik yaratr. Cesaret ve ktye kullanldnda ise korkaklk ve zayflk yaratlm

DU MU: Bu szlerin amac udur. Dman lkenin dzensizlik iinde bulunduuna inandrmann ilk koulu tam bir dzene sahip olmaktr. Ancak o zaman yapay dzensizlik yaratlabilir. Dman korkak olduuna inandrmann da tek yolu tam anlamyla cesur olmaktr. Ancak o zaman korkaklk taklidi yaplabilir. Dman gevetmek amacyla kendini zayf gstermenin yolu da tam anlamyla gl olmaktadr. Zayf rol oynamak o zaman kolay olacaktr. SUN TZU 18. Dzenlilii d z e n s i z l i k pelerinin altna s a k l a m a k ksaca bir b l m e rtmek, meselesidir. iin Cesareti rkeklik gsterisi ile ilerisi enerji biriktirmektir. Gc zayflk

m a s k e s i altna a l m a k s a sava t a k t i k manevrasdr.

YORUMLAR
WANG Wl: Dzen ve dzensizlik, rgtlenme deiiklikleridir. rgtlenme, dzenli uygulama demektir. Cesaret ve korkaklk, moment ye da g deiiklikleridir. G ve zayflk da yap deiiklikleridir. Ll Q.UAN: Moment gcne sahip ordular rkek olduklarnda bile cesurlasn Moment gcn yitiren ordu ise cesur bile olsa rker. Sava kanununda hi birey sabit kalmaz; momente gre herey deiin CHEN HAO: rkek ayan srrken cesur abuk davranr. Dman ilerlemediini grdnde rktn dnecek ve seni hafife alacaktn O zaman, dmann gevemesinin salayaca avantaj moment gc olarak alarak saldr. SUN TZU 19. Bylece d m a n h a r e k e t e z o r l a m a ustalna s a h i p k o m u t a n , d m a n yanltc m a n e v r a l a r ustalkla kul-

150

lanr;

d m a n a baz n e m s i z y e m l e r v e r i p d m a n

y e m e saldrtr. 20. Yemleri srekli olarak g s t e r e r e k dman yatar, dman bekler. s r e k l i ha-

reket e t m e y e z o r l a r ; s o n r a d a asl o r d u s u y l a p u s u y a

YORUMLAR
AO AO: Dmann takip olduunuzu belidecek yemlerdir. inde olacaktr

edecei yemler dmana tkenmi Dman daima avantajn pe-

DU MU:Yalnzca tkenme ve zayflk izlenimi vermek deildir. Dmannzdan gl olduunuzda dman stne ekmek amacyla kendini dmanna zayf gster. Dmanndan zayf olduunda se kendini olduundan gl gstererek dmann zerine gelmesine engel ol. O zaman, dmannn hareketlerini ynlendirmi olursun. Dman avantajl bir durumun peine deceinden seni takip edecek, bu da sana dman kuracan bir tuzaa ekmekte frsat yaratacaktr WANG XI: ister dmannn seni takip etmesini sala, isterse senden bir ey almalar iin tahrik et, emrinde savaa hazr kuvvetin bulunmasna dikkat et. SUN TZU

21 . Akll s a v a , b i r l e i k e n e r j i n i n e t k i s i n e inanr; b i r e y s e l bazda, s a v a l a r n d a n ar b e k l e n t i d e b u l u n m a z . risini d o r u adamlar seip, enerjiyi retip, kullanmakta gsterir. Beceyan yana getirerek birleik

YORUMLAR
Ll QUAN: Sava esnasnda moment gcne sahip olduunda, en rkek asker bile cesaretle dolacaktr. O zaman aralarndan yeteneklerine gre seim yapmak ve uygun sorumluluklar ver-

mek mmkn olabilecektir. Cesur olan savaabilir, savunabilir, zeki olan da bilgi akmn salar. Bylece, rarsz kimse kalmaz.

dikkatli olan orduda ya-

ME1 YAOCHEN: Sradan insanlardan bireysel g beklemek zordur, ancak moment gc ile insanlar hareketlendirmek daha kolaydr. Lidere den, doru kiileri seip moment gcnn ii yapmasn beklemektir. ZHANG

YU:Sorumluluk datmann ana kural, agzlln, kandrmann, zekann ve cesaretin kullanlmasdr. Her bir faktrn cazibesi kullanlrken, insanlar yapamadklar iler iin sulamaktansa her birine kapasitelerine uygun sorumluluklar belirlemelisin.
SUN TZU 22. Savalar, birleik enerjiyi kullandnda, dmann

zerine t e p e l e r d e n aa y u v a r l a n a n talar gibi akarlar. Unutmamal ki bir t a dzlkte hareket edemez; drt k e l i ise t e p e l e r d e n d e a k a m a z . S a v a , t a l a r n n y u varlak olmasn salamaldr.Ustalk budur. 2 3 . Usta savalarn rettikleri enerji binlerce metrelik dalardan y u v a r l a n a r a k dolu dizgin akan yuvarlak talarn momentidir. Bu enerji hakkndaki szlerimin sonudur.

YORUMLAR
DU MU: Bin metre yksekteki dadan yuvarlanacak kayalar durdurmak imkanszdr. Bunun nedeni kayalar deil, dadr. Zayf ile cesuru yanyana getirip, birletir; zafer iin savama cesaretini alam olursun.Bunun nedeni bireyler deil birlikteliin momentidir. DU MU: Akll komutan doludan nedenle yapaca ilk i kendisinin doluluunu anlamak olmaldr.

uzakta durup, boa saldrr.Bu ve dmannn boluunu ve

GCN KULLANIMI
SUN TZU 1 . S a v a a l a n n a ilk n gelip dmann b e k l e y e n d i n kalr,

B l m VI

sonradan gelip, gelir gelmez savaa girense daha savabanda tkenir.

YORUMLAR
JA LN: Sava alanna ilk olarak gelerek avantajl pozisyonlara yerleen taraf dman beklerken dinlenecektir. Dman, bu ekilde avantajl bir pozisyona yerletiinde dmann zerine gitmeyip, birliklerinizi baka bir sse yerletirin. Dmann zerine saldrmayacanz aka belidin. Byle davrandnzda dman her hangi bir stratejinizin olmadna inanarak yerinden kacak, zerinize gelecektir. O zaman durumu evirip, kendinizi yormadan dman ypratma frsatn ele geirmi olursunuz. SUN 2 . Akll s a v a kendi TZU

kararn d m a n a kabul ettirir; d-

m a n n k e n d i k a r a r n z o r l a m a s n a izin v e r m e z .

YORUMLAR
DU MU: Dman zerine man beklemelisin. Dmann kracaktr. ZHAG

ekerken stne

gcn muhafaza edip dyrmek askerinin gcn

YU: Dmann stne ektiinde dmann gc boalacaktr. Dmann zerine saldrmadnda elindeki gcn dolu kalacaktr. Buna dman boaltrken dolu kalma sanat denilir.

SUN TZU 3. D m a n a avantaj sunarak dmann ya kendi istedii ekilde y a k l a m a s n a msaade eder ya da vuraca darbelerle d m a n n y a k l a m a s n a o l a n a k t a n m a z .

YORUMLAR
HO Y A N X I : dinlenirken o ZHANG

Dman yorulsun.

kullanacan

yemlerle

batan

kart

ki

sen

batan dman

YU: Dman stne ekmenin tek yolu ganimetlerle kartmaktr. Dman kendinden uzakta tutmann yolu da iin deerli olan ne varsa ona zarar vermektedir.

AO AO: Dman zerine kullanrken sana saldrmasn iin komak zorunda kalacaklar

ekmek iin ganimetlerin engellemek istediinde yerlere saldr dzenle.

cazibesini savunmak

DU YOU: Dmann gemek zorunda olduu bir geidi tutarken dman sana saldrtmay baardnda dmann sana ulamas olanakszdr. Eskilerin dedii gibi. deliin bandaki bir kedi onbin farenin kmasna engel olur; vadideki bir kaplan onbin geyii durdurur. SUN TZU 4. Dman d i n l e n m e y e ekildiinde yorar, yiyecei bolsa ala drr, kamp kurmusa hareket etmeye zorlayarak d i n l e n m e s i n e m s a a d e e t m e z . 5. Dman savunmaya zorlayacak noktalarda gzkr, beklenmedii yerlerde bulunur.

YORUMLAR
AO larn yerde dma AO: Dmann yaratacan sorunlarla yor. Ulatrma yolkesip ala mahkum et; kutsal varlklarna saldr; gittikleri karlarna k bylece dmannn saldrdn yerlere yarkomasna neden ol

LI QUAN: Dmanna beklemedii anda saldrarak cann kurtarmak iin kamak zorunda brak. Malzemesini yakp, tarlalarn talan ederek a brak Kritik noktalada beklenmedik anda karsna kp saldrarak dmanna rahat verme.

DU MU: Dmann alktan yok etme sanat sadece dman malzemelerini yok etmekte deildir. Altnc Yzyln sonlarnda Yuwen Huaji, ordusunu Li Mi zerine sryordu. Li Mi, Huaji'nin elindeki stoklarn yetersiz olduunu biliyordu. Bu nedenle yenilgiyi kabullenmi numaras yaparak anlama nerdi. Dmannn bu durumu Huaji'nin houna gitti. Li Mi'nin naslsa kendisine malzeme verecei dncesi ile elindeki stoklar askerine datarak askerinin bir gzel karnn doyurdu. Sonunda ellerindeki yiyecek stou bitti. Bunun zerine Li Mi'nin Huaji'nin yanna gemi numaras yapan komutanlar Li Mi'nin yanna dndler. Sava Huaji- 'nin sonu oldu
SUN TZU 6. Ordu, dmann bulunmad arazide geni mesafeleri rahata alabilir. 7. Saldrlarnzdan baardan emin olmann yolu, dmanca savunulmayan noktalara saldrmaktr. Savunmanzn venliinden de dmann saldrmasnn noktalar tutarak emin olabilirsiniz. gimkansz olduu

YORUMLAR
CHEN HAO: Dman hatlarndaki bir gedie saldr bu noktada dman savunmasnn bulunmamas demek deildir. Dman savunmasnn salam olmad, dman kampnn yeterince nbetiye sahip olmad, komutanlarn zayf, birliklerin dzensiz olduu, malzemenin yetersiz, birliklerin birbirlerinden ayr kald bir ordunun karsna dzenli ve sk hazrlanm bir ordu ile kacak olursanz dman nnzde eriyip, yok olacaktr. Byle bir durumda adeta kimsenin yaamad ssz lkelerden geiyor-

155

muasna siniz.

yorulmadan,

sknt

ekmeden

ilerlediinizi

grecek-

SUN TZU 8. Saldrda baarl k o m u t a n neyi s a v u n d u u n u b i l e m e y e n d m a n a saldrr; s a v u n m a d a neye saldrdn bilmeyen savunandr. b a a r l o l a n k o m u t a n ise d m a n a kar mevzilerini

YORUMLAR
DU M U : . Dmann sol cenah hazr ise sandan ktnda yemlerle kandrp ardndan vur. LI QU AN:

saldr.

Karna

lerisini

dnmeyeni

ele

geirmek

kolaydr.

CHEN HAO: Dmann saldrmayacana gvenme; kendi eksiklerini tamamlamayla ilgilen. Ne zaman ki istediin her yere saldrabilir ya da istediin her yerde savunman kurabilirsin, ite o zaman askeri stratejinin eksiksiz olduunu dnebilirsin WANG XI: Dmann ak noktalarna saldr: askeri liderliinin yetersizlii; bidiklerin yetersiz eitimi, savunmadaki zaaflar, hazrlktaki geveklik, kudarma operasyonlarndaki yeteneksizlik, gda sknts, psikolojik birlik eksiklii.

Savunmada dolu ol: askeri liderinin yeterlilii; askerinin mkemmellii, savunmadaki dayanma, hazrlktaki disiplin, kurtarma operasyon becerisi, gda bolluu, psikolojik birliktelik.
ZAHNG YU: Saldrda usta savalar manevralarn gkyznde yaparlar; bylece dmanlar onlarn nereden geleceini sezip hazrlanamaz. Hazrlk yaplmas imkansz olduunda saldrdn yer dman tarafndan savunulamayacaktr.

Savunmada usta savalar topran brne saklandar; nerede olduklarn anlamak olanakszdr. Nerede olduun bilinemediinde kuracan savunmaya saldr olanakszdr.
SUN TZU 9. Kurnazlk ve gizlilik denilen kutsal s a n a t ! Senin s a y e n d e g r n m e z olmay; senin sayende duyulmaz olmay renip, dmann kaderini elimizde tutuyoruz.

156

Y O R U M L A R

AO JA

AO:Bu,

doru

bilginin

dmana

szmamas

demektir.

LN: Emirler tam olarak yerine getirildiinde askerin tm itenlii ile sadk olacak, savunma hazrlklar tam gvenceye kavuacaktr. Kendini bu kadar 1 iyi saklayp srlarn koruduunda dman gerek yapn hakknda tam bilgiye ulaamayacandan ne yapaca konusunda emin olamayacaktr. Haber almalar baarsz kalacaktr. MEI YAOCHEN: Saldrda usta savalar srlarn asla aklamazlar. Savunmada usta olanlar ise derinliine dnp, asla ak nokta brakmazlar. MU: Gizlilik sessizdir; bilinmezlikse harekettir. vunma, hareket saldrdr. Dmann yaam ya da elindedir. Dmann kaderi sensin. DU

Sessizlik salm senin

DU Y O U : zemli bir ruh

ylesine ustalkla saklanmalsn gibi deiken olmalsn.

ki grnmez

olup,

gi-

MEI YAOCHEN: Yapszlk ylesine sr ieren bir dmann asla casusluk yapamaz. Sessizlik ylesine abukluktur ki kimse seni gremez. SUN TZU

gizliliktir ki gizemli bir

10. D m a n n zayf noktalarn hedef alrsanz i l e r l e r k e n direnile karlamazsnz; dmandan abuksanz d m a n t a k i b i n d e n rahatlkla kurtulursunuz.

YORUMLAR
HO sini YANXI: biliyor ve

Birliklerin dmann aklarndan geerek ilerlemegeri ekilirken sratlerinin avantajndan yararlana-

biliyorsa, dman man yenebilirsin

ZHANG

seni

yenme

ansn

yakalayamadan

sen

d-

YU: Dmandan uzakta beklerken, dman hatlar arasnda bulacan bir gedie beklenmedik bir anda hzla saldrdnda dman seni nasl durdurabilir ki? Amacna ular ulamaz, olanca sratle bulunduun salam mevzilere geri dndnde dman seni nasl takip edebilir ki? Askeri koullar srate baldr. Rzgar gibi gel, imek gibi git; o zaman dmanlarn seni asla yenemeyecektir. SUN TZU 1 1 . D m a n ister d e r i n bir h e n d e i n a r d n d a , i s t e r s e y k s e k bir t e p e d e m e v z i d e bulunsun, atmaya girmek arzusundaysak dman bizim istediimiz yere ekip, bizim koullarmzda savamaya zorlamalyz.

YORUMLAR
AO larn AO ve kontrolne Ll QUAN:

al

ve

Dmann iae yollarn kes, dn yoldmann nemli sivil liderlerine saldr.

DU MU: Sen dikendeyken dman igale geldiinde, dmann malzeme akn durdur ve dmann geri dn yolunu kapat. Dman topraklarnda igale kalktnda ise dmann sivil liderlerine saldrlar dzenle. SUN TZU 12. S a v a a r z u l a m a d m z d a ise, k a m p m z n izleri o r t a d a olsa bile, tabiliriz braktmz izlerle o y n a y a r a k d m a n ar-

YORUMLAR
LIO.UAN: dramasn

Dmann

adarak

yanl

yollara

ynelt

ki

sana

sal-

DU MU: Dman saldrmak zere zerine geldiinde karsna kmaktansa stratejik bir deiiklik yaparak dman artp zgvenini sars. O zaman dman saldr dncesini unutup, sana kar saldr konusunda kararsz kalacaktr YU: Kendi topraklarnda bulunduunda, elindeki askerin saysna oranla yeterli malzemen olmas halinde, dman senin zerine elindeki asker saysna oranla yetersiz malzeme ile gelmise hemen savamamak senin lehine olacaktr. Savunmann yeterince gl olmamas nedeniyle dmann senin zerine saldrmaya cesaret edememesini arzu ediyorsan, dman artp senden uzakta tutacak bir plan hazrla. rnein, bir seferinde Sima Yi, tam Zhuge Liang'a saldrya kalkaca srada dmannn bayraklarn indirdiini, sava davullarn kaldrdn, kaplar ap yollar temizlediini grnce bir tuzaktan ekinerek saldrdan vazgeer; birliklerini geri ekip oradan uzaklar. ZAHNG

SUN 13.

TZU kendimizi dmandan

Dmann pozisyonunu renip,

g i z l e y e r e k g l e r i m i z i d a t m a d a n bir a r a d a t u t a b i l i r i z . Bu arada dman blmeyi baarmak ok nemlidir.

YORUMLAR
YU: Senin iin normal olan, dmann anormal grsn; senin iin anormal olan, normal sansn. Bu durum dman yapsn belli etmeye srkleyecektir. Allmad alldk, alld allmadk olarak kullanma yeteneini bir girdap deikenliine getirdiinde, kendini dmanndan tmyle gizlemi olursun. Dmann gerek yapsn grdnde yapacan tek i elindeki tm gc doru noktaya sevk etmektir. Dman seni gremediinden her noktasn gvenlik altna almak amacyla elindeki kuvvetlerini blmek zorunda kalacaktr. ZHANG

159

SUN TZU 1 4 . D m a n p a r a l a r a b l e r k e n k e n d i g l e r i m i z i bir a r a d a t u t a r s a k d m a n n ayr, ayr birimlerinin karsna g halinde kabiliriz. tek

YORUMLAR
ZHANGYU:

Dmann zayf ve kuvvetli olduu yanlar grdnde detayl hazrlklara gerek duymayacak ve tm gcn bir noktaya toplayacaksn, te yandan, senin yapn tam zemeyen dman pek ok noktay ayn anda denetleyebilmek amacyla elindeki gleri ayrmak zorunda kalacaktr. Bu durumda senin elindeki birleik g, karsndaki blnm paralara kar kesinlikle stnlk kazanacaktr.
SUN TZU 15. B y l e c e z a y f l a t t m z d m a n gle saldrabilirsek, k u v v e t l e r i n e s t n bir

dmanlarmz zora drebiliriz.

YORUMLAR
DU MU: Kendini tam anlamyla salam/atrp, tm engelleri kurduktan sonra dmann gerek durumunu anlamasna frsat vermeden k ve saldrya ge. Dmann ylesine rahatsz edip ad ki, korku iinde birliklerini blerek her yann birden savunmak zorunda kalsn. Bu aynen yksek bir tepeye karak kaln bir dnn ardndan dman kalesinin durumunu izlemeye benzer. Byle bir durumda, dmana kendi saldr ya da savunma dzenini anlama frsat vermeden dmann tam durumunu anlam olursun. O zaman, dman kuvvetleri blnmek zorunda kaldnda senin kuvvetlerinin bir noktada toplanmas mmkn olur. Bilindii gibi birleik gler her zaman iin dank glere kar stn gelir.

60

SUN TZU 16. D m a n a s a l d r m a y a r z u l a d m z n o k t a y o k u s t a c a saklamalyz. O zaman dman bir n o k t a d a b i r l e t i r m e s i n e e n g e l caktr. pek ok olasl olacaktr. ayn anda gz nne a l m a k z o r u n d a kalacak; bu da glerini Karmza

t o p l u bir d m a n g c y e r i n e b l n m b i r i m l e r k a -

YORUMLAR
AO AO: Dman yapn, dzenini anlayamadnda pheye der ve tm ynlerini savunma tela iinde elindeki glen blmek zorunda kalr. Bu dman birliklerinin kk ve dolaysyla zayf birimler halinde kalmasn dourur WANG XI: yoksa

verme,

Dmana asla tm kuvvetini o

nereden noktaya

saldracan toplar.

anlama

frsat

SUN TZU 1 7 . B y l e bir d u r u m d a ; d m a n , n c e p h e s i n i ye kalktnda ard cephesini, solunu kalktnda cektir. san zayflatacak; glendirme-

kuvvetlendirmeye

her y n e d e s t e k s a l a -

m a y a a b a l a d n d a ise h e r c e n a h b i r d e n g c n y i t i r e -

YORUMLAR DU YU: dnda, Birlikler eitli ynleri gven doal olarak kk birimlere
SUN TZU 18. Olas a t m a l a r a her an hazr o l m a kaygs d m a n birimlerini zayflatacak, dman bu tr abalara zorlama da bize saysal stnlk salayacaktr. kendimizi savaa 19. Savalacak yer ve z a m a n bilirsek, konsantre edebiliriz.

altnda tutmak zere dalblnmek zorunda kalrlar.

I6I

2 0 . A m a , yer ve z a m a n b i l i n e m i y o r s a sol cenah, sa c e n a h a , a r d l a r , n c l e r e y a r d m e d e m e y e c e k t i r . H e l e bir d e ordunun u noktalar arasnda byk mesafe varsa b u p r o b l e m d a h a d a l d r c d u r u m alr.

YORUMLAR
DU YU:

Filozof Guan'n savata kendi

da

syledii gibi dmann eder.

zerine

strate-

jisiz giden,

kendini yok
SUN

TZU

2 1 . B y l e bir d u r u m d a d m a n k u v v e t l e r i s a y o l a r a k bizden stn bile olsa s o n u n d a zafer bizim o l a c a k t r .

YORUMLAR Ll Q U A N : Sava yerini ve zamann bilmediinde elindeki g dmandan sayca stn bile olsa, nasl olur da dman yenecein konusunda emin olabilirsin? M E N G SHI: Dmanna sava yeri ve tanmazsan zafer her zaman senindir. SUN TZU 22 Dman sayca savamaktan kefetmeye, bizden stnken Bu ynelik bile d m a n da onun stratejilerini bizimle nceden

zamann

kestirme

ans

caydrabiliriz. zafere

planlarn

anlamaya baldr YORUMLAR J A L N : Dman sayca stn olsa bile ayet senin gcn hakknda yeterli bilgiye sahip olamaz ve dmana srekli olarak dzenleyecein basknlarla dman kendini koruma zorunda brakacak olursan, dman sava plan hazrlama frsat bile bulamayacaktr.

162

ZHANG

YU: gle gelmesine kamaz.

Dman glerini blmeye zorla ve asla izin verme. O zaman kimse

zerine seninle

tam baa

SUN TZU 2 3 . D m a n kztrp g c n , h a r e k e t k a b i l i y e t i n i anlayn. Saldrya zorlayp, kendisini ortaya k a r t m a y a , v e zayf n o k t a l a r n g s t e r m e y e z o r l a y n . kuvvetli

YORUMLAR
MENG SHI: et; o zaman CHEN ranlar yapsn

Dman planlarn

koullarn iyi deerlendir, ne yaptn ve gerek durumunu anlarsn. tersine saldr

takip

HAO: Dmana saldrn ya da tam gstererek dikkatini ekin. Dmann anlamann en kolay yolu budur.

kaar gibi davve savunma

DU MU: Dman kartrp karlk vermesini saladnzda dmann gerek davrann, dzenli ya da dzensiz olduunu anlarsnz.Askeri deha Wu Qi dman komutanlarn deerlendirmek iin u stratejiyi gelitirmiti: Cesur askerlerden oluan babozuk grntde bir birlik kurup dman zerine ani saldrlar dzenleyin. Kk atmalara girdikten sonra hemen kamalarn salayn ve dmann ne yapacan dikkatle izleyin. Dman bidikleri konumlarn bozmuyor, kaan bidiinizin peine dmyor, bylece avantaj kazanmaya almyorsa dmandan ekinin; komutann bir stratejisi var demektir, te yandan dman babozuk bir gruh gibi bidiinizin peine dyorsa o zaman dman komutanlar orduya hakim deil demektir. Bu durumda hi tereddt etmeden saldrya kalkabilirsiniz. SUN TZU

2 4 . D m a n o r d u s u ile k e n d i o r d u n u z u d i k k a t l e m u k a y e s e ederek hangi noktalarda sizden gl, hangi noktalarda s i z d e n zayf o l d u u n u kefedin.

163

25. Taktik m a n e v r a l a r esnasndaki en byk baarnz bu m a n e v r a l a r d m a n d a n s a k l a m a k t a g s t e r e c e i n i z ustalktr. Manevralarnz sakladnzda dmann c a s u s larndan ve bylece dmann taktisyen beyinlerinden den k o r u n m u olacaksnz.

YORUMLAR
LI QU A N : Ordunuzun saflarn bozup gerilla birimleri kurun. Sonra da flamalarnz, sancaklarnz indirip davullarnz susturarak, dmana zayf ve dzensiz bir insan yn havasn verin ki dman belirli bir dzene geerek stnze gelsin. Ya da tam tersine sahte kamp ateleri ve sancaklarla kendinizi olduundan daha gl gsterin ki dman baka bir dzene gesin. Dmann zerine gitmek lm, olduunuz yerde kalmak ise yaamak anlamna geliyorsa bulunduunuz mevkinin nemi odaya kmaktadr. DU MU: lm ve yaamn belirlenme yeri sava meydandr, lm alanndaki dmana saldr size yaam, yaam alanndaki dmana saldr ise lm getirecektir. Bunun anlam udur: Her trl yntemi kullanarak dmann kafasn kartrp rahatsz edin. Bylece dmann yapsn anlayacak size nasl karlk vereceini kestirebileceksiniz. Bu bilgiye ulatnzda hangi alann dman ya da sizin iin yaam alan hangi alann lm alan olduunu anlayacaksnz. DU MU: Dmann ve kendinizin hangi noktalarda gl unu, hangi noktalarda zayf olduunu dikkatle inceleyip, latrn. WANG

oldukar-

XI: Dmann ve kendi ordunuzun zayf ve gl yanlarn kyaslayn, o zaman hangi noktann zayf hangi noktann gl olduunu anlayacak, saldr ya da savunmann avantajlarn deerlendirebileceksiniz.

164

SUN TZU 26. Unutmayn, zafer sizin ne yaptnz a n l a y a m a y a n dmann hatal taktikleri s a y e s i n d e g e l e c e k t i r . 27. Zafer esnasnda u y g u l a d m taktikleri herkes grebilir, ' ancak kimsenin gremedii, zafer yolunu aan stratejilerimde

YORUMLAR
ZHANG YU: Yapacanz ilk i doluluk ve boluk kurallarn uygulayarak dman belirli bir kalba sokmaya almak olmal. Bylece dmann yapsn anlayacak, ancak ayn srada kendiniz yapz durumunuzu koruyacaksnz. Dzeniniz, yapnz dman tarafndan anlalamadnda dman izinizi bulamayacak, dman casuslar aresiz kalacak, bunun sonunda da dman size kar etkili planlar hazrlayamayacaktr. SUN TZU 2 8 . S i z e z a f e r k a z a n d r a n bir t a k t i i bir d a h a t e k r a r l a m a y n . Ancak, metotlarnz koullara gre gerekli deiiklikleri yaparak srdrebilirsiniz.

YORUMLAR
Ll QUAN: lamak iin DU in

Savata deiiklikler dnmek zorunludur. asla eski stratejilerinize dayanmayn. girsin zaferi

Zafere

u-

MU: Dman hangi dzene girerse dman dzenine uyum gsteririm. SUN TZU

kazanmak

i-

29. Askeri taktikler suyun akna benzer.

Bildiiniz gibi su

doal olarak y k s e k l e r d e n aalara akar.

165

30. Bylece savata uygulanacak etkili yol g l d e n uzakta durup, zayfa saldrmaktr. 31 . Su nasl t o p r a n e i m i n e g r e a k a r s a , a s k e r de z a f e r e dmann durumuna gre akar. 3 2 . S u y u n n a s l s a b i t bir e k l i y o k s a , s a v a t a d a s a b i t k o ullar yoktur.

33. Taktiklerini d m a n a gre d e i t i r e b i l m e y i beceren komutan zafere ulaacaktr. 34. Be e l e m e n t (su, a t e , a a , m e t a l , t o p r a k ) her z a m a n kendi balarna eit d e r e c e d e belirleyici olmaz. Drt m e v s i m i n etkilerinin yan sra, ayn med-cezir e t k i l e i m i , g n l e r i n uzamas-ksalmas da bu be e l e m e n t i etkiler.

YORUMLAR
Ll QUAN: Zafer dmana baldr. Hafif bir birlik dmana uzun sre direnemez bu nedenle kuatma altnda brakrsan mutlaka yitirirsin. Ar birlikler kkdldnda durumunu aa karmak zorunda kalr. Dman fkeli ise daha ok kzdr; dman kuvvetli ise kendi birliklerini dinlendir. Dman komutan gururlu ise aala, agzl ise rvet ner, pheci ise ardna casuslar dr. Zaferin dmann davranlarndan geleceini asla unutma. MEI YAOCHEN: Kalabalklar zaferin kazanldn bilir, ancak zaferin esas olarak dmann yanllarndan kazanldn bilmezler. Zaferin ardndaki hneri sezseler bile zaferi douran gerekleri anlayamazlar. Ll feri bir QUAN:

kesinletiren srdr.

Savata sava

zafer herkes bilimi pekaz

tarafndan anlalabilir ancak zakii tarafndan bilinen gizemli

66

Blm VII SAVATA MANEVRA

SUN TZU 1 . S a v a t a k o m u t a n e m r i n i h k m d a r d a n alr. 2 . yi bir k o m u t a n , o r d u s u n u t o p l a y p , g l e r i n i k o n s a n t r e e t t i i n d e , a s k e r d e b u l u n a n d e i i k n i t e l i k l e r i bir p o t a d a birletirmen, dengelemelidir. 3. B u n d a n s o n r a t a k t i k m a n e v r a gelir. T a k t i k m a n e v r a en z o r itir. n s a n l a r n i i n d e k i k t l k t o h u m l a r n d o r u lua, talihsizlii k a z a n m a hrsna d n t r m e k d n y a ' nn en z o r i i d i r

YORUMLAR
ZHANG YU: Avantaj salamak dnyadaki en zor itir.

uruna

insanlarla

yzyze

savamak

Ll Q U A N : Mcadele, avantajn takibidir. kurallar yerine getirildiinde dmana iin mcadeleye kalklabilir, WANG

Ancak doluluk ve boluk kar avantaj salamak

XI: Mcadele, avantaj iin aba sarf etmektir. Avantaj elde eden zafere ular. Zaferi arzulayan komutan ne zaman hafif ya da ar silahlar kullanacann, dmana ne zaman dorudan ya da dolayl yoldan saldracann kararn verecek; dmana yorgunluunu asla belli etmeyecektir.

167

SUN TZU 4 . S a v a n e n n e m l i s a n a t l a r n d a n biri olan A L D A T M A C A , t a k t i k m a n e v r a y e t e n e i ile d o r u o r a n t l d r . D m a n s i z i karsnda b e k l e r k e n , uzun d o l a m b a l yollar takip ederek d m a n n arkasna geip, d m a n b e k l e m e d i i anda v u r a r a k a m a c a u l a m a k t a k t i k m a n e v r a l a r d a n b a k a bir silahla yaplamaz.

YORUMLAR
AO AO: Dmandan henz uzakta olduun hzlanarak sava alanna dmandan nce gir. DU JA MU:

izlenimi

verirken

Dman

ar hareket ettiine

inandrp,

acele

et.

LN: Dmann nnde az bir yolu kaldnda dmann yolunu sahte yemler kullanarak uzatabilirseniz, dmann stnze saldrmasn engellemi olursunuz. HO YANXI: Kk bir birlii kullanarak dman peine takn, dman henz uzaklarda olduunuza inandrn. Sonra da srpriz bir birlikle dmandan nce dmann varaca yere yerleerek dman beklemedii anda vurun. SUN TZU 5 . M a n e v r a y d i s i p l i n l i b i r o r d u ile y a p m a k a v a n t a j l ; d i s i p l i n siz, k a l a b a l k bir s r y l e y a p m a k t e h l i k e l i d i r .

YORUMLAR
AO AO:

Becerikli

manevra

karl,

beceriksiz

manevra

zararl-

dr.

168

SUN 6. Avantajl

TZU tehiz-

k o n u m a g e e b i l m e k iin o r d u n u z u n t a m

att hale g e l m e s i n i b e k l e r s e n i z o u n l u k l a o k g e kalm k a l m o l u r s u n u z . t e y a n d a n ayn a m a l a bir birlii u a r casna sevk e t m e k de birliin m a l z e m e ve e k i p m a n n d a n ayr k a l m a s n a n e d e n olur. 7 . Avantaj ele g e i r m e k u r u n a , o r d u n u z a e m i r v e r i p , t a m tehizatla gece gndz durmakszn kilometrelerce srecek uzun, y o r u c u mzla, n c yrylere zorlarsanz, komutanlarbirliklerinizin d m a n e l i n e g e m e s i n i izle-

m e k t e n b a k a bir a v a n t a j k a z a n a m a z s n z . 8 . O r d u n u z u n g l b i r i m l e r i hzla i l e r l e r k e n ar b i r l i k l e r geride k a l a c a k ; bylece birlikleriniz d m a n a ulatnda y o r g u n v e a n c a k o n d a bir g c n d e o l a c a k t r .

YORUMLAR
JA LN: Yol ne kadar uzarsa asker o kadar yorulur. Askerin gc yolda decek olursa asker gszleecek, taze ve dinlenmi dman ise mutlaka size saldracaktr. SUN TZU 9 . D m a n a r t m a k a m a c y l a elli mil y o l y a p a c a k olursanz, h e m n c birliklerinizin liderini y i t i r e c e k hem de ancak yar gle sava meydanna varacaksnz. 10. Ayn a m a l a otuz k i l o m e t r e yol y a p a r s a n z o r d u n u z u n t e ikisi v a r a c a k t r . 11. Malzeme, silah, ordunun m h i m m a t v e e k i p m a n n y i t i r m i bir

k e n d i s i n i n y i t i k bir o r d u o l d u u n u s y l e y e b i l i r i z

169

Y O R U M L A R

MEI Y A O C H E N : Sun Tzu Usta'nn syledii bu konu son derecede nemlidir. Hazrlksz bir ordu ile hazrlkl bir orduya kar savamak imkanszdr. SUN TZU 12. Sahip o l d u u o l a n a k l a r b i l m e d i i m i z d o s t g l e r l e i birlii yapamayz.

YORUMLAR
AO AO:

Dmann kimse

koullarn, ile ittifak

duygularn kuramazsnz.

ve

planlarn

bil-

mediiniz

srece

DU MU: Bence bu szlerin gerek bilmedike savamamanz gerektiidir. dmanla asla savamayn. CHEN HAO:

anlam rakibinizin planlarn Sirateijisini bilmediiniz

Bence

her iki aklama

SUN TZU

da

mantkl.

13. n c e d e n u u r u m l a r n , b a t a k l k l a r n , d a l a r n , o r m a n l a r n , t u z a k l a r n b i l m e d i i m i z t o p r a k l a r d a n bir o r d u y u g e i r m e k a k l ii d e i l d i r . 1 4 . Y r e s e l klavuzlar k u l l a n m a d a n d o a n n avantaja eviremeyiz. olanaklarn

YORUMLAR
LI QUAN: Dman arazisine girdiinde en uygun yollar bulabilmek amacyla yresel klavuzlar kullanma zorunluluu vardr. Aksi taktirde.dalarn, rmaklarn arasnda skr, bataklklarda yiter gidersin; askerin a, susuz kalabilir. Bu konu I Ching adl

70

eserde," Klavuzsuz geyik rek vurgulanmtr.

ZHANG YU:

avnn

sonu

allklarda

biter."

denile-

manevraya
MEI

Bulunduun kalkma.

arazinin

her

trl

ayrntsn

bilmedike

YAOCHEN: Her ne kadar yresel ya da tutulabilirse de en iyisi her trl usta izcileri bizzat yetitirmektir SUN TZU

klavuzlar ele geirilebilir arazide grev yapabilecek

15. S a v a t a d u y g u l a r n , h a r e k e t l e r i n i , a m a c n d m a n d a n gizle. Kazanrsn.

YORUMLAR
DU MU: Askeri g aldatmaya dayaldr. Dman aldatarak senin gerek koulunu, gcn anlamasna frsat tanmadnda dman zerinde hakimiyet kurabilirsin. Dmana ancak avantaj grdnde saldrp, elindeki bidikleri dman aldatmak, admak amacyla blp,datrsn. Dmann senin aldatmalarna ne ekilde karlk verdiini izleyip, zafere ulaacak yolu aratrr, planlarn ona gre hazrlarsn.

SUN

TZU

16. B i r l i k l e r i n i b i r l e t i r m e y a d a b l m e k a r a r n s a n a e v r e koullar verdirtecektir. 1 7 . R z g a r g i b i hzl, o r m a n g i b i y o u n o l . 18. Saldr v e y a m a d a a t e , d m a n a d i r e n i t e yaln d a ol.

I7l

Y O R U M L A R

Ll QUAN: Savata tpk rzgar gibi iz brakmadan gelip, imek gibi geri ekilmeli; birlikleriniz orman gibi dzenli olmal. Saldrnz ovadaki yangn gibi bir tutam ot iin bile agzl olmal; savunmada ise dalar gibi yerinden kmldamamal. WANG XI:

Akta ylesine

esen

rzgar gibi hzl ve

olmal. ki karsnda kimse

DU MU: duramasn. JA

ateli

yabani olmalsn

tpk

LN: Harekete gemek iin odada avantaj grmediin bir da gibi hareketsiz ol, hi bir yeme kanma. SUN TZU

srece

19. Planlarnz g e c e n i n karanl gibi g r l m e z olsun, saldrnz ise g k g r l t s g i b i i n s i n .

YORUMLAR
MEI YAOCHEN: Planlarnz gecenin karanl gibi fndan anlalmaz ve belirsiz olsun. Gk grlts nzda ise sratinizin karsnda kimse direnemesin. HO Y A N X I : dmandan

dman taragibi saldrd-

Tm enerjinizi gizlemektir.

bir arada

kullanmann

yolu

stratejinizi

SUN TZU 20. Y a m a l a m a d a ganimeti askerleriniz arasnda bltrn Yeni yerleri fethettiinizde de askerlerinizin ca imkanlar yaratn. faydalana-

YORUMLAR
ZAHNG YU: ana

rarlanmak

Askeri kuraldr

operasyonlarda dman Ancak kaynaklar bol

kaynaklarndan yaolmayan lkelerde

14 9

yaplmas gereken uygulama, talan iin her gruplara ganimet toplama srasnn verilmesidir. her asker yeterince ganimet toplayabilecektir. ayrarak

seferinde Ancak o

kk zaman

Ganimetin paylamndan sonra da birliklerden bir ksmn elde edilen ganimetin dmandan korunmas gerekir. Baz yorumcular bu szlerle, ele geirilen topran katkda bulunanlar arasnda paylamnn vurgulandn ileri srseler de ben bu szlerin o anlama geldii konusunda ayn fikirde deilim.
SUN TZU

21 . Harekete g e m e d e n dn, tasarla. 2 2 . A l d a t m a c a s a n a t n e n iyi b i l e n z a f e r e u l a a c a k t r . B u d a manevra sanatdr.

YORUMLAR
Ll Q U A N : lk harekete geen konuk son harekete geen ise ev sahibidir. Konuk zorluklarla bouurken, ev sahibi rahattr. Uzak ve yakn arasndaki ana fark yolculuk ve sonular olan yorgunluk, alk ve souktur. SUN 23. Ordu Y n e t i m K i t a b d e r ki; Davul TZU Sava alannda sylenen ve gonklar bu yzden gegrlemez. Bayrak

sz fazla ileri g i t m e z .

reklidir. C i s i m l e r de kolay, kolay ve flamalar da bu yzden gerekir. 24. Bayrak, flama, askeri

boru ve gonklar askerlerimizin kulakla-

rn, g z l e r i n i bir n o k t a z e r i n d e y o u n l a t r a b i l m e n i n , bir b t n h a l i n e g e t i r m e n i n a r a l a r d r .

2 5 . B u e k i l d e t e k g v d e h a l i n e g e l m i bir o r d u n u n k a snda i l e r l e m e k en b y k c e s a r e t i bile aar, g e r i l e m e k ise o l a n a k s z l a s n budur. B y k kitleleri y n e t m e s a n a t ite

173

Y O R U M L A R

MEI YAOCHEN: Askerin gzlerini kulaklarn birletirmek onlarn ayn hedefe bakmalarn, ayn komutlar dinlemelerini salayacandan asker arasnda karklk ve dzensizlik olmasn engeller. Verilecek iaretler askere gidilecek yn belideceinden asker dalarak ayr taraflara ynetmez. SUN TZU 26. Gece savanda, ate ve davul iaretlerini , g n d z sav a l a r n d a ise b a y r a k v e f l a m a i a r e t l e r i n i o r d u n u z u n gzn, kulan e t k i l e m e k t e kullann.

YORUMLAR
DU MU:

Askerin

vereceiniz

iaretlere

uymasn

salamalsnz. iaretlerin olmaldr. kulla-

MEI YAOCHEN: Askeri harekatlarda nlmasnn bir dier amac da dman WANG XI: ordunuzun

trl trl artmak

ve

ok sayda iaret kullandnzda dman gcn olduundan byk grebilecektir.

SUN TZU

aracak

2 7 . O r d u ruhunu, k o m u t a n akln yitirebilir. YORUMLAR ZHANG YU: Sava enerjiye baldr. Yaayan her varlk savamaya zorlanabilir, ancak lmne savaanlarn bu hrs daha ok ilerindeki enerjinin younluundan kaynaklanr. Bu nedenle askeri operasyonlardaki ana kurallardan biri ordudaki her kademenin ayn fke ile doldurulmasdr. Byle bir ordunun karsna kmak byk cesaret ister.

Bu arada dman zerinize istekle geldiinde, yaplacak en akll taktik dmanla o an savamamak, savunmaya ekilip dman izlemektir. Dman geveyip can sklmaya baladnda saldrya geerseniz dmann iindeki arzu tkenmi olacandan zafer size daha yakn olacaktr.

174

Komutanlarn yreini sarsmak konusuna gelince komutann kalbine giden yolun beyninden getiini asla unutmayn. Bu nedenle usta komutanlar dman komutanlarn artp, dzenini bozmaya, dman askeri iinde dzensizlik yaratmaya, birlikler arasnda korku dourmaya alarak dman komutannn beyni zerinden ordunun kalbini sarsarlar.
HO Y A N X I : lk yapman gereken ey kendi kalbini sk tutmaktr. Dmann kalbini ancak o zaman sarsabilirsin. Eski deyilerden birine gre eski zaman savalar dmann kalbini alacak kalplere sahiplermi. Yine eski bir sava kuralna gre, sk akldan kacak taze enerji zaferden zafere koar. SUN TZU leyin bayrak sallan-

28. Ordunun ruhu s a b a h keskindir;

maya balar; a k a m s a akl k a m p a d n m e k t e d i r . 2 9 . Akll bir k o m u t a n , b u n e d e n l e , a s k e r i n i d m a n n r u h u nun keskin olduu zaman deil, y o r g u n olduu, geri d n m e b e k l e n t i s i n e g i r d i i z a m a n saldrtr. B u n a ruh o k u m a sanat denir.

YORUMLAR
MEI Y A O C H E N : Sabah balangc, le vakti ortay, akam ise bitii simgeler. Asker de ayn ekilde sabah arzu ile balar ancak zaman getike yorulmaya, akam olduunda ise evine dnmeyi dnmeye balar. te bu son dilim asker iin en tehlikeli zamandr SUN TZU kargaa-

30. Disiplin ve s k u n e t l e d m a n d a k i dzensizlii, y b e k l e m e k - inisiyatif k u l l a n m a sanatdr.

YORUMLAR
DU MU: Bir kere kendi zihnini hazrladn m yapacan i ince ayarlar yaparak emirleri vermektir. Kendini soukkanl ve sakin tut, olaylarn etkisi altnda kalma, ganimetin cazibesine kaplma.

175

Dmann Saldr.
HO

dzensizliini,

dman

hatlarndaki

kargaay

kolla.

YANXI: Yrekli bir komutan emrindeki bir milyon askeri en vahi dmann stne salddabilir. Kazanma ya da kaybetme, zafer ya da yenilgi genellikle i iedir. Alnacak bilgi ve hazrlanacak stratejiler bin kere deiebilecektir. Btn bunlar bir tek yerde, komutann gsnde oluacaktr, ite bu nedenle kalbi olabildiince ak, akl dzenli olmadka hibir komutandan karsna kacak koullara uyum gstermesi, yanlgsz kararlar vermesi, beklenmedik ve byk zorluklara gs germesi, her meseleyi byk bir soukkanllkla ele alp sonulandrmas beklenemez, umulamaz. SUN TZU 31 . Dman henz uzakta iken hedefe yakn olmak, zorluklarla urap d u r u r k e n rahat, rahat Buna g tasarruf sanat denir. dman

bekleyebilmek,

d m a n alkla m c a d e l e e d e r k e n karn tok olabilmek.

YORUMLAR
Ll QUAN:

Bu

bir ev sahibi-

misafir gc

mukayesesi meselesidir. dman ayana

DU MU: Bu dmann getidme meselesidir.

ayana
SUN TZU

gitmektense

3 2 . B a y r a k v e f l a m a l a r d z e n l i , s a k i n , g v e n l i g z k e n bir orduya saldrmaktan kanmak koullar d e e r l e n d i r m e sanatdr.

YORUMLAR
HO Y A N X I : meselesidir.

Bu

daha

nce

de

vurgulanan

glden

uzak durma

SUN TZU 3 3 . T e p e d e mevzilenmi ya da tepe aa saldrya g e m i d m a n a kar ilerlemek askeri kurallara aykrdr.

76

Y O R U M L A R

DU MU: Tepelerde ya da saldrdan kann Yksekten karsna kmayn

yksek yerlerde mevzilenmi dmana aa saldrya geen dmann

SUN TZU 34. S a v a m a y bilen d m a n t a k i p e t m e . S a v a m a arzusu kuvvetli d m a n a saldrma. YORUMLAR JA LN: Dman henz enerjisi yerindeyken aniden kamaya balamsa bunun ardnda mutlaka bir tuzak vardr. Byle bir durumda asla dman takibe kalkmayn. Ll QUAN: Yaochen de,

Gl enerjiden uzakta durun. "enerjinin afallamasn bekleyin,"

SUN TZU

Bu konuda demitir.

Mei

35. D m a n n g s t e r d i i y e m i k a p m a . Evine d n e n o r d u y a satama.

YORUMLAR
LI QUAN: Asker kar klamaz. ME YAOCHEN:

eve Bu

dnme

arzusuna

kapldnda

kararna savar.

durumdaki dman
SUN TZU

askeri lmne

3 6 . D m a n o r d u s u n u k u a t t n d a bir ak n o k t a brak. Bunalm dman ok zorlama.

177

Y O R U M L A R

AO

atp
DU

AO: Eski sava kurallarna gre, dman ynden kubir taraf ak brakn ki dman yaamn yolunu grebilsin.

MU: Dmana lmne savamasn. tr. MEI YAOCHEN:

bir yaam yolu O zaman Doa kurallar

gsterin ki dman size kar dman yenmek kolaylaacakgereince umudu tkenmi bir

hayvan
ZHANG

sonuna

kadar

savar.

YU: Dman gemilerini yakar, yiyecek kaplarn krarak tm gcyle stnze gelirse byle dmana bastrmayn. Bask altndaki en kk hayvann bile lgnca savaacan asla aklnzdan karmayn. SUN TZU 37. Buna Sava Sanat denir.

178

TAKTK DETRME
SUN 1. Savata, TZU

B l m VIII

k o m u t a n e m r i n i h k m d a r d a n alr, o r d u s u n u

t o p l a r , g l e r i n i bir a r a y a g e t i r i r . 2. Zor koullar altndaki yerlerde kamp y a p m a . Yksek yollarn b i r l e t i i y o l l a r d a m t t e f i k l e r i n l e i b i r l i i y a p . Tehlikeli pozisyonlar olan cra yerlerde oyalanma. Kuatma altnda strateji deitir. mitsiz koullarda sava

YORUMLAR
ZHANG YU: akna

olaylarn
JA

Taktik gre

deitirme deierek

belidi yntemlere bal kalmamak, harekete gemek demektir.

LN: Kuatlm arazi her taraf yksek tepelerle sarl araziye denilir: Bu tr arazide bulunduunuzda dman kolaylkla girip karken sizin iin k son derecede zor olacaktr. Bu tr arazide bulunduunuzda zel planlar yaparak dmann zerinize gelmesini engelleyin; dmann elindeki avantaj dengelemeye aln. Ll QUAN: askerinizin

tk

Askerinizi lmcl bir z sava olacaktr.

SUN

konuma

yerletirdiinizde

bu

ar-

TZU

3. Girilmemesi g e r e k e n yollar, saldrlmamas g e r e k e n o r d u lar, k u a t l m a s g e r e k e n mevziler, kentler, zorlanmamas gereken d i n l e n m e m e s i gereken hkmdar emirleri vardr

I 7 l

Y O R U M L A R

Ll QUAN: zerinde dar geitlerin, duu yollardan gemeyin.

pusuya

uygun

yerlerin

bulun-

DU MU: Babozuk birliklere asla saldrmayn, dn yolundaki orduyu durdurmaya kalkmayn, umutsuz dmana bask yapmayn, lmcl araziye saldrmayn. Zayf dmann yiyecek birliklerine saldrarak, dman korkutup elinizden karmayn. AO: Zor bir arazide dmana saldrmak her ne kadar mmknse de tavsiye edilmez. Bunun nedeni arazi koullarna dayanmann zoduudur. Byle bir arazide kalmak elde edilecek kazancn yitirilmesinden baka sonu getirmeyecei gibi kuatlm arazideki dmannz da kurtulma umudunu yitirerek size kar lmne savaacaktr. AO

Karnza kacak kale kk ama gvenli olup dmann elindeki malzeme de bol ise asla kuatmaya kalkmayn. Karnza kan arazi kk olduu kadar elde edilmesi ya da yitirilmesi kolay bir yer ise bouna ele geirmek iin savamaya kalkmayn. Hznz artrmak gerektiinde sivil ynetimin emirlerini beklemekle asla zaman yitirmeyin.
MU: Silahlar lanetli cihazlardr; Sava lideder ise yukarda cenneti, dman, ardnda hkmdar olmayan DU SUN TZU 4. Taktik deiikliklerin avantajlarn t a m olarak anlayan k o m u t a n b i r l i k l e r i n i n a s l y n e t e c e i n i iyi b i l i r . 5 . B u n l a r a n l a y a m a y a n k o m u t a n ise, avantaja eviremez. 6. Sava Sanat'nn Plan D e i t i r m e d e r s i n d e t e c r b e y e sahip olmayan sava rencisi, Be Avantaja s a h i p olsa b i l e , a d a m l a r n e n iyi e k i l d e k u l l a n a m a y a c a k t r . ierisinde bulunduu

atmann kalitesi dktr. aada topra .nnde lm savalardr.

l k e n i n k o u l l a r n t a m o l a r a k bilse bile b i l g i s i n i p r a t i k

180

Y O R U M L A R

LN: Bulunduunuz arazinin konumunu ok iyi bilseniz bile aklnz yeterli esneklie sahip deilse arazi hakkndaki bilginiz size yardmc olamayaca gibi araziden zarar bile grebilirsiniz. Komutanln en nemli niteliklerinden biri koullara uyum yeteneidir. Koullarn momentine gre deimeyi baarabilirseniz, koullarn salad avantajn nitelii deimeyeceinden zarar gren taraf siz deil, dmannz olacaktr. Bu nedenle asla belirgin bir kalba bal kalmayn. Bu prensibi tam olarak kavradnzdan eminseniz, emrinizdekileri harekete geirmeye balayabilirsiniz. JA

Koullara uymak iin bir ka rnek vermek gerekirse: dmann pusu kurmasna uygun yapda olduunu fark ettiiniz bir yolda ilerlemekten vazgemek; umutsuzlua kapldndan lmne savamaya hazr olduunu fark ettiiniz zayf bir dman birliine saldrdan vazgemek; bol yiyecee, kuvvetli silahlara, usta komutanlara, sadk darecilere sahip olduunu fark ettiiniz bir kenti kuatmaktan vazgemek; mcadele edildiinde byk kayplar vererek ele geirilebilecek bir arazi paras iin, elde edildikten sonra muhafaza edilebilmesinin zorluunu ve gereksizliini anladnzda savamaktan vazgemek; normal koullarda uyulmas gereken sivil hkmet lerine bu emirlerin sonunda avantaj salamaktan ok getireceini anladnzda itaat etmemek; sylenebilir. Bu olaylarla o anda tr kararlarn nceden verilmesi mmkn karlaldnda deerlendirmenin yaplmas ve. verilmesi zorunludur. emirzarar

deildir; kararn

Her trl ksa yola sapmak, her trl zayf kenti kuatmaya kalkmak, alnabilecek her trl araziye gz dikmek, her trl orduya komuta etmeye kalkmak yalnzca agzllktr. Bu bakmdan agzl iken ayn zamanda koullara uyum konusunda yetenekli olmadnzda, yalnzca emrinizdekileri gerektii ynde harekete geirememekle kalmayacak, ordunuzu yok edecek, askerlerinizi tketeceksiniz.

SUN TZU 7. Akll liderin p l a n l a r n d a a v a n t a j ve d e z a v a n t a j b e k l e n t i l e r i bir p o t a d a e r i y e c e k t i r . 8. Bu sayede avantaj beklentilerimiz zorunlu olarak deiti-

inde, ana plana d n p a m a c m z a ulaabiliriz. 9. te y a n d a n , zorluklarn ortasnda o l a s bir a v a n t a j y a k a l a m a y a ; rumaya hazr o l m a l y z . balarna eitli dertler yaratabile karmza k m a s

kendimizi f e l a k e t l e r d e n ko-

10. D m a n k o m u t a n l a r n ,

rak, s r e k l i m e g u l et; c a z i p y e m l e r i n p e i n e b o u n a d r t e r e k zorla, saylarn azalt.

YORUMLAR
HO Y A N X I : bilge komutan ZHANG

Fayda ve zarar tmyle birbirine baldr; her iki faktr de ayr ayr deerlendirir.

bu

nedenle

Baka yormak

YU: Dman bir strateji de ve almasna

zor duruma sokarak teslim olmaya zorla. dman saflarna nifak sokarak dman engel olmaktr.

DU MU: Dman srekli rahatsz ederek dinlenme frsat tanma. Ancak, buna kalkmadan nce mutlaka yerine getirmen gereken asl grevin gl bir ordu, zengin bir lke, uyumlu bir toplum ve dzenli bir yaam dzeyi kurmaktr. SUN 1 1 . Sava Sanat dmann TZU

bize d m a n n zerimize g e l m e m e s i n i , karlamaya hazrlkl o l m a m z , bizim imkanszlatr-

ummaktansa dman pozisyonlarmzn masn retir.

bize s a l d r m a m a s n d i l e m e k t e n s e d m a n n saldrsn

18 2

Y O R U M L A R

HO YANXI: Gvenlik iinde iken tehlikeyi unutmaz, dzen iindeyken kark gnleri aklndan karmaz, tehlike ve karkl daha odaya kmadan fark etmeyi baararak, engel olmay becerebilirsen sen gerekten en iyisin. SUN TZU 1 2 . Bir k o m u t a n n y a p a c a b e h a t a f e l a k e t g e t i r e b i l i r . (a) D i k k a t s i z c e s a r e t , y o k o l m a y a g t r r . (b) K o r k a k l k , d m a n a esir d m e y e g t r r . utanmaya gtrr. endie ve t e r e d d d e (c) A c e l e c i l i k , h a k a r e t l e r l e k k r t l a b i l i r . (d) eref D k n l , gtrr (e) A d a m l a r n a a r d k n l k ,

YORUMLAR
AO AO: Cesur ama dncesiz olanlar lmne giritiklerinde baarsz olmaya mahkumdur. Bu tr her trl pusuya kolay derler.

savamaya komutanlar

MENG SHI: Zayf ve gsz komutann akl sa salim geri dnmektedir. Komutann kalbi sava alannda olmadnda emrindeki askerin de evki kalmaz. Ordudaki subaylar da birlikler de tereddde kaplr. Byle bir ordunun sonu esaret ya da yok olmaktr. AO AO: abuk fkeye kaplan insanlar hakaret ederek, eref dknlerini ise iftira ya da erefsizlikle kzdrarak zerinize gelmeye zorlayabilirsiniz.

Ayrca, dmann korumak iin nem verdii yerlere yapacak saldrlar da dman acele ile bu noktalara komak zorunda kalacandan dmann dzenini bozacak; dman gcn yitirecektir.

83

SUN TZU 1 3 . B u b e h a t a bir k o m u t a n n , s a v a a l a n n d a i l e y e b i l e c e i be sava gnahdr. 1 4 . Bir o r d u y e n i l d i i n d e , l i d e r i k a t l e d i l d i i n d e n e d e n m u t laka bu be g n a h t a d r . Bunlar n e m s e y i n

YORUMLAR
CHEN HAO: Baarl komutanlar baka trldr: Ne lme koarlar ne de yaamak in beklenti iinde olurlar. Olaylara gre kendilerini deitirir, fkeye kaplmaz, kendilerini hi bir zaman hakaret edilmi hissetmezler. Frsatn bulduklarnda kaplana benzerler, aksi taktirde kaplar kapaldr Harekete gemeleri ya da savunmada kalmalar tmyle strateji gereidir, asla memnun olmaz, asla fkelenmezler.

18 4

ORDUNUN LERLEMES
SUN 1. imdi TZU kurmasnda. Gznz

B l m IX

meselemiz ordunun kamp

dman iaretlerinde olsun. yakn yerleri tercih edin

Dalar abuk geip vadilere

YORUMLAR
Ll QUAN: Dalk yerlerde dar geitleri gvence lerde su ve aydardan yararlann. AO AO: ilgilidir.

altna

alp,

vadi-

Bu,

konu

ilerlemek

iin

en

avantajl

yolun

seilmesi

ile

SUN 2 . DA SAVAI: alarak kurun.

TZU

Kamp y k s e k n o k t a l a r d a gnei karnza S a v a m a k iin t e p e l e r e t r m a n m a y n .

YORUMLAR
DU MU: Eski yaplr, "derler.

savalar,"sava
SUN

yoku
TZU

yukar

deil

yoku

aa

3 . NEHR SAVAI:

Ordunuz nehri getiinde olabildiince uzaklasn. nehir geiyorsa, nehrin ortaE n iyi a n d m a n n

ksa z a m a n d a n e h i r d e n 4. lerlemekte

olan d m a n

snda karlamak zere saldrmayn.

yarsnn g e t i i yarsnn hala su iinde o l d u u andr.

18 5

Y O R U M L A R

AO

AO

ve

Ll

QUAN:

Dman

nehir gemeye zorla.

SUN TZU 5. Saldr hususunda ne kadar sabrsz olursanz olun,

sakn nehri g e m e k zere nehir kenarnda d u r m a k t a olan dmana 6. Uzun yukar mandan saldrmayn. silahlarnz araziye gnee bakar ekilde dnehir yksek yerletirin. Dmana mesafeli

saldrmayn.

YORUMLAR
LN: Nehirde sava srasnda sel baskn altnda kalma olaslnn yan sra dman' nehire zehir de atabilir. Yine de nehirde savamaya zorunlu kaldnzda nehir yukar savamaktan uzak kaln ki bir yandan dmanla dier yandan nehir sularyla savamak zorunda kalmayn. JA DU MU: Bunun dnda nehirde bulunduunuz srada elinizdeki botlar aknt altnda brakmayn. Dman aknty ardna alarak zerinize saldrabilir. SUN TZU 7. BATAKLIK 8. Bataklkta elinizde savan. su SAVAI: savamak ve Bataklklar zorunda vardr. geerken kalrsanz, Arkanz amacnz unutmayn aalara en ki

ksa z a m a n d a b a t a k l k t a n k m a k o l s u n . otunuz verip

186

Y O R U M L A R

XI: Dmanla byle bir durumda karlamanz halinde bile yapmanz geren ey, bulunduunuz konumdan en iyi ekilde yararlanmak olmaldr. Srtnz mutlaka gvende tutmalsnz. WANG SUN 9. DZ ALAN SAVAI: TZU

Dz a l a n d a sanz ve ardnz t e p e -

lere v e r i p , d m a n n n z e aln.

YORUMLAR
DU MU: Sava mparator Taigong'un karmayn. "Bir ordu her zaman nehir ya peleri ise sana almaldr."

u szlerini asla akldan da batakl soluna, te-

MEI YAOCHEN: Sava iin daima sava aralarnzn rahat hareket edebilecei dzlkteki arazileri sein. Dalar ya da yksek tepeleri sa ardnza aldnzda moment sizden yanadr. Bu durum zellikle tepe aa saldrda savalar iin avantaj yaratr. SUN TZU 10. Bu sava bilgileri Sar m p a r a t o r ' u n pek ok d m a n n y e n m e k t e kulland stratejinin t e m e l bilgileridir.

YORUMLAR
ZHANG YU: sanat

sava dr.

Sar mparatordan burada sz kavramnn kendisinin dneminde

SUN TZU

edilmesinin balam

nedeni olmas-

1 1 . T m ordular y k s e k yerleri alak zeminlere, aydnlk alanlar karanlk yerlere tercih ederler.

87

Y O R U M L A R

MEI YAOCHEN: alak yerler rutubetli ykseklerdeki birlikler dekiler ise zorluklar WANG XI:

Yksek yerler nsanlar iin ferahlk salarken yapsndan dolay hastalk tar. Bu nedenle moment gcn ardlarna alr, alak yeriinde bouur. uzun sre kalan insanda

depresyon

ve

Karanlk ve rutubetli yerlerde hastalklar ba gsterir.

SUN TZU

12. A s k e r l e r i n i z e z e n g s t e r i y o r , k a m p y e r l e r i n i k u r u a r a zide kuruyorsanz, askerlerinizi korumu olursunuz.Salkl salgn hastalklardan bir o r d u z a f e r e d a h a y a k n d r

YORUMLAR
MEI YAOCHEN: ile zaferden emin

Bu gerekleri olabilirler.

iyi

bilenler

moment

gc

nedeni

SUN TZU 1 3 . Bir t e p e y e y a d a n e h i r y a m a c n a g e l d i i n i z d e e i m i s a ardnza, g n e i karnza alarak y e r l e i n . B y l e c e h e m askerlerinizi korumu hem de pozisyonunuzun doal avantajlarndan m a k s i m u m faydalanm olacaksnz.

YORUMLAR
ZHANG YU:

konumundan

Askeri doar.

operasyonlarda

en

byk

avantaj

arazinin

SUN TZU 14. T e p e l e r e s a a n a k y a m u r l a r i n d i i n d e g e m e y i t a s a r ladnz nehir kabarm, k p r m olabilir. Bu d u r u m da en iyisi b e k l e m e k t i r .

188

Y O R U M L A R

AO

AO:

tnda

Beklemekteki kalmamaktr.

ama
SUN

nehiri
TZU

geerken

sel

baskn

al-

1 5 . Dik u u r u m l a r n , s e l y a m a l a r n n , d e r i n u k u r l a r n , s a k l v a d i l e r i n , sk a l l k l a r n , bataklklarn byk yarklarn byle b u l u n d u u b l g e l e r d e n olabildiince a b u k kn, y e r l e r d e n z o r d a k a l m a d k a uzakta kaln. 1 6 . Siz b u t r y e r l e r d e n u z a k t a k a l m a y a d i k k a t e d e r k e n , d man buralara srklemeye; d m a n a saldrya getiibu tr alanlarn olmasna mizde de d m a n n ardnda zen gsterin.

YORUMLAR
AO OA: Askeri operasyonlarda bu tr arazilerden uzakta kalmaya zen gsterirken yapacanz manevralarla dmann ardn bu tr araziye verdirmeye aln ki ans dmandan yana deil, sizden yana olsun.

SUN TZU 17. Kampnzn e v r e s i n d e tepeler, yksek otlarla rtl

gletler, kam tarlalar, ya da allklarla kapl koruluklar varsa bu alanlar adamakll kontrol edin. Bu tr alanlar, pusu kurmak isteyen d m a n basknclarnn v e c a s u s l a r n n e n o k t e r c i h e t t i k l e r i y e r l e r d i r .

YORUMLAR
YU: Bu tr arazilere girildiinde mutlaka durup evrenizi batan aa arayn. Unutmayn ki bu tr yerler pusu kurmak iin ya da dman casuslarnn aranza szmas, neler konutuunuzu, verdiiniz komutlar dinlemesi iin ideal yerlerdir. ZHANG

89

SUN

TZU h a l a s a k i n ise inanyor d e m e k t i r .

18. D m a n size y a k n l a m a s n a r a m e n bulunduu pozisyonun doal gcne

19. D m a n s a k i n d u r m a k l a b i r l i k t e sizi k k r t y o r s a , sizin zerine gelmenizi 20. Dmann istiyor d e m e k t i r . kolay g z k y o r s a , mut-

kamp yerine ulam

l a k a s i z e bir y e m g s t e r i y o r d u r .

YORUMLAR
DU MU: Dman doal olarak gvenli bir pozisyonda bulunmaktansa ssn baka bir yere tamaktaysa, bunun tek anlam vardr: Orada kendisine bir avantaj grmtr. SUN 21. Ormandaki mann TZU bir h a r e k e t l e n m e d-

aalar arasndaki

ilerlediinin simgesidir.

Sk o t l a k l a r d a g z k e c e k alt

p e r d e l e m e l e r d m a n n sizi p h e l e n d i r m e y e anlamndadr.

YORUMLAR
DU YU: allar tuzak kurulduuna

arasnda perdeleme inandrmaktr.

SUN TZU

yapan

dmann

amac

sizi

2 2 . A n i d e n y k s e l e n k u l a r bir p u s u n u n b e l i r t i s i d i r . r k m h a y v a n l a r a n i bir b a s k n n h a b e r c i s i d i r . 23. Ufukta g z k e c e k y k s e k toz bulutlar sava arabalarnn i l e r l e m e k t e o l d u u n u g s t e r i r . T o z bulutlar alak dala m a g e n i bir a l a n a d a l m ise p i y a d e l e r y a k l a m a k tadr. Toz bulutlar ufak, ufak ve eitli ynlere dr. leri g e r i h a r e k e t e d e n k k t o z b u l u t l a r d a dmann kamp yapmakta olduunu belirtir. m a k t a ise d m a n b i r l i k l e r i a t e i i n o d u n t o p l a m a k t a -

90

Y O R U M L A R

MEI

YAOCHEN:

Hafif birliklerin
SUN

kamp
TZU

da

hafif tozlu

olur.

24. Sakin sesle verilen komutlar,

y o u n l a a n hazrlklar

d m a n n saldrya g e e c e i n i ; sert komutlar, saldr g s t e r i l e r i ise d m a n n g e r i e k i l e c e i n i n i a r e t l e r i d i r .

YORUMLAR
AO inde ratle AO: Dman mtevazlk iinde sizinle grmeye geldimutlaka evreye casuslar karn. Dmann byk bir ssava hazrl yaptn greceksiniz. YU:

ZHANG

liyorsa, maktr.
WANG

Dman elileri sizinle sed dmann amac sizi korkutarak

konuuyor, bidikleri ilergeri ekilmenizi sala-

unda

XI: Dmann sesi yksek, hareketi tehdit dmann geri ekilecei aklnza gelmez. SUN TZU

edici

oldu-

25. Hafif s a v a a r a b a l a r ne gelir de y a n l a r a h a r e k e t e d e r s e , bu dmann sava dzenine g e m e k t e olduunun tisidir. belir-

YORUMLAR
AO AO:

Birlikler

dizilmeye

baladnda

tek

ama

var-

dr:

Sava.
DU MU:

Hafif

sava
SUN

aralar
TZU

sava

alannn

snrlarn

oluturur.

2 6 . B e l i r g i n bir a n l a m a ile b i r l i k t e g e l m e y e n b a r n e r i l e r i tuzak belirtisidir.

191

YORUMLAR CHEN HAO: ki lke birbirine saldrgan davranlar iinde iken ilerinden birinin anlama imzalamaktan kanarak, bar ve dostluk yaklam gstermesinin mutlaka bir nedeni vardr. Bu durumda dman ya bir i kargaa ile karlam, bu sorunu rahata zebilmek iin geici olarak zaman kazanmaya almaktadr ya da sizin gcnzn kendisinden yksek olduunu anlam ve o nedenle kendisine yeterli hazrlk yapma zaman kazandrrken sizin dostluk nedeni ile gevemenizi hedeflemektedir.
SUN TZU

27. Dman birlikleri arasnda kouturma artar, askerler blk, blk t o p l a n r l a r s a kritik an gelmitir.

YORUMLAR
LN: Dman saflar aniden harekete getiinde mutlaka bir nedeni vardr. Akla ilk gelmesi gereken olaslk dmana takviyelerin geldii ve dmann zerinize akna kalkacadr. Yaplacak en doru i derhal dman saldrsna hazrlanmaktr. JA SUN TZU 2 8 . Baz dir. birlikler ilerlerken bazlar geri ekiliyorsa, bu y e m -

YORUMLAR
DU gaa MU:

ve

Dman sizi zerine ekmek amac ile kendisinde dzensizlik varm numaras yapmaktadr.
SUN TZU

kar-

29. Askerler mzraklarna yaslanyorsa, ackmlardr.

3 0 . S u g e t i r m e y e g i d e n a s k e r l e r i n ilk ii s u i m e k o l m u s a , ordu susuz kalmtr.

YORUMLAR
ZHANG YU: A insann enerijisi kalmaz, bunu en rahat silahlayaslanmalarnda grebiliriz. Orduda genellikle askr hep biryemek yediinden eer bir asker asa tm ordu a demektir. YU:

rna likte

WANG

susuzluun

Bu iaretlerin analizi ile dolatn grebilirsiniz.

SUN TZU

dmann

peinde

alk

ve

3 1 . D m a n k a z a n a b i l e c e i a v a n t a j l bir p o z i s y o n g r d halde hareket e t m i y o r s a , askerler t k e n m i t i r .

YORUMLAR
YU: Asker de subaylar da yorgun olduunda savaa zorlanamaz. Bu nedenle byle bir durumda balarndaki komutan bir avantaj grse bile askere saldr emri vermekten kanr. ZHANG SUN TZU 32. Kularn konduu yerlerde dman yoktur. Gece grlt yapan dmann sinirleri bozuktur.

YORUMLAR
Ll CUAN:

Surlarnda

kular grdnz vakti

kale

terk

edilmitir. yapyorsa d-

AO man
DU rnda

AO:Dman askerleri gece komutan rkm demektir.

MU:

grlt

nsanlar sadece birbirlerine seslenerek

korktuklarnda veya huzursuz cesaret bulmaya alrlar.

oldukla-

93

CHEN HAO: Her on kiiden sadece biri bile cesur olduunda dier dokuz kii her ne kadar korkak ve zayf olurlarsa olsunlar kendilerini o bir kii sayesinde gvende hissedebilirler. Ben de AO AO'nun szlerine katlyorum. Geceleyin grlt yapan askerin bandaki komutan korku iindedir. SUN TZU 33. K a m p t a k a r g a a varsa k o m u t a n n o t o r i t e s i zayftr. Bayraklar, flamalar aa yukar hareket ediyorsa askerin i i n e f i t n e d m t r . S u b a y l a r k z g n ise asker yorgundur.

YORUMLAR
LI QU AN:

Komutann

otoritesi

kalmadnda

ordu

babozuktur.

ZHANG

YU: iaret flamalarnn kullanm amac birlikleri dzenlemektir. Flamalar dzensiz bir ekilde sallandnda ordunun karklk iinde bulunduu anlalr. LN:

JA

nsanlar yorulduunda

kolay sinirlenirler.

SUN TZU 34. Dman, atlarn budayla beslemeye, kzlerini kesip y e m e y e balarsa, y e m e k kazanlarn atee koymuyorsa, adrlarna dnmeyeceklerini, lene kadar savamaya hazr o l d u k l a r n a n l a m a l y z .

YORUMLAR
MEI YAOCHEN: Dman kzlerini kesmeye balam, yemek kaplarn brakp, adrlarna dnmemeye balamsa umutlarn iyice yitirdiklerini, zafer iin lmne dveceklerini anlamak gerekir. SUN TZU 35. Kk gruplar halinde fsldaan ya da alak sesle lefetin varln gsterir. ko-

nuan asker gruplarnn olumas asker arasnda muha-

194

Y O R U M L A R

MEI YAOCHEN: Askerler arasnda fsldama askerin duygusunu odaya koyduunu; askerlerin ar ar hareket ise grevlerin ihmal edilmekte olduunu gsteren nemli lardr. WANG

gerek etmesi mesaj-

XI: Asker arasndaki fsldama askerin ne hissettiinin, grevlerin yaplmasndaki geveme de askerin komutanna olan inancnn azaldnn simgesidir. Komutanna inanc kalmam asker, komutan hakknda konumaya koyulur. SUN TZU

36. ok fazla dl dmann kaynaklarnn tkendiini, ok f a z l a c e z a ise a r s k n t k o u l l a r n n v a r l n b e l i r t i r .

YORUMLAR
DU MU: Komutanlar ellerindeki momentin gc tkendiinde askeri evke getirmek ve isyana kalkmalarn nlemek iin srekli dller vermeye balarla. Asker yorulduunda cezadan korkuyu unutur, bu durumda askeri korkutmak iin komutanlar srekli ceza vermeye balarlar. MEI YAOCHEN: Asker kendisine verilen emirleri yerine getiremeyecek kadar yorulduunda komutanlar otoriteyi srdrmek iin ceza yadrmaya balarlar. SUN TZU 3 7 . C o k u ile s a v a a g i r i i p , d m a n n g c n g r n c e k o r kuya kaplmak haber almann zaafn gsterir.

YORUMLAR
QU A N : Olabilecekleri dnmeksizin harekete getikten korkuya kaplmak aklsz cesarettir. Aklsz cesaretin sonu likle kt olur. LI

sonra genel-

195

SUN TZU 3 8 . G e l e n e l i l e r bize k o m p l i m a n y a p y o r s a , d m a n a t e k e s istemektedir.

YORUMLAR
DU YU: yaklatnda WANG XI:

Dman teslim olmakszn bar ister ekilde amac dinlenmek iin zaman kazanmaktr. Bu durumda moment gleri daha fazla

size

dayanama-

yacaktr.
SUN TZU 39. D m a n birlikleri kzgnlkla ilerler, karmza dikilir a m a . atmaya girmeye ya da geri d n m e y e kalkmazsa bu durumda son d e r e c e d e uyank ve tedbirli olmamz gerekir.

YORUMLAR
AO dur AO:

Dman

kesinlikle

srpriz

bir

saldrya

hazrlanyor-

SUN TZU 40. Birliklerimizin gc mamz dmanla h e m e n , h e m e n e i t ise Bu durumda yaptoplamak, dman yak-

dman genellikle dorudan saldrmaz. g e r e k e n ey, glerimizi

ndan takip e d e r k e n takviye s a l a m a y a almaktr.

YORUMLAR
CHEN HAO: Elimizdeki g dmann gcnden daha stn olmadnda dman zerine ilerlemek o an iin bize herhangi bir avantaj salamayacak ise komu lkelerden yardm istemektense elimizdeki iileri ordumuza katmak zafer iin daha yararl olacaktr JA LN: Byk bir gcn kendinden o gce prestij salamaz. Prestij daha den stn gce saldrsndan doar.

kk bir birlie saldrmas ok kk bidiin kendin-

18 2

SUN

TZU

41 . D m a n hor g r p , p l a n l a m a y ihmal e d e n , d m a n a esir d m e y e mahkumdur.

YORUMLAR
MU: nceden planlar yapp hazrlanmaktansa cesaretine venerek bulunduu koullara aldrmayp, dman hafife alan rafn kaderi dmana esir dmektir. DU SUN TZU

gta-

42. Komutanna gven d u y m a y a n askere ceza verildiinde asker komutanna itaatkar olmayacaktr. ise a s l a z a f e r k a z a n a m a z . Komutanna inanan askere ceza uygulanmazsa asker Komutanna gvenini yitireceinden yine olacaktr. baarsz taatsiz asker

YORUMLAR
WANG XI:

ndan cektir.
ZHANG

itibaren

Askerin kafasnda kurulamamsa,

gven ve sayg duygular en baasker size ballk gstermeye-

YU: Askerin gven ve saygsnn kazanld ve dolaysyla asker ile komutan arasnda balln kurulu olduu konumlarda bile ceza uygulamalar geveyecek olursa asker marurlaacak, normal grevini yapmaktan uzaklaacaktr. SUN TZU 43. Bu nedenle askerin komutanna inanmasn salamak i i n a y r m g s t e r m e d e n bir y a n d a n a d i l d a v r a n p , d i e r y a n d a n elik gibi disiplin altnda tutmalyz. giden en kesin yoldur. Bu zafere

97

Y O R U M L A R

AO

AO:

insancl

davranmak

kltr

sanatndan,

disiplin

ise

adaletten
Ll QUAN:

doar. Kltr sanat cmertlik ve disiplin ve cezaya dayanr. dl anlamna gelirken, sa-

va

sanat

MEI YAOCHEN: Askere sedlikle birletir. Sertlikle sindir.

cmert ve insancl cmertlik yanyana

davran, disiplin geldiinde zafer

ve ke-

SUN TZU 44. Eitimde askere, e m r e itaat alkanl verilmise ordu disiplinlidir. Aksi halde disiplin yoktur. anahtardr. 4 5 . a y e t bir k o m u t a n h e m a d a m l a r n a g v e n d i i n i g s t e r i p , h e m d e e m i r l e r i n e k e s i n i t a a t i s t i y o r s a , k a z a n iki y n l olur. Disiplin zaferin

YORUMLAR
DU MU: Emre itaat askerliin yaam tarzdr. Normal zamanlarda en bandan itibaren cmedlik ve gvenilidik ile onur ve dzen bidikte mevcut olduunda, daha sonralar asker dmanla karlatnda dmana kar da ayn dzen iinde, birbirine sonsuz gven ve anlay ile kar koyacaktr.

198

ARAZ FAKTR
SUN T Z U 1. Alt e i t a r a z i v a r d r . (a) D z g n arazi. (b) Kark a r a z i . (c) h m a l e d i l e c e k a r a z i . ( d ) Dar g e i t l e r . (e) U u r u m l u tepeler. uzak pozisyonlar. (f) Dmandan

Blm X

2. Heriki tarafn da rahatlkla girebilecei arazilere "Dzgn Arazi" denilir.

3. Bu tr araziye d m a n d a n nce g e l m e y e ; arazinin y k s e k , gneli blgelerini t u t m a y a zen gsterin. Malzemelerinizi dikkatle koruyun. O zaman savaa avantajla balarsnz. 4. Terk edilmesi kolay o l m a k l a birlikte y e n i d e n ele g e i r i l m e -

si zor olan araziye "Kark Arazi" denir. 5 . B u t r bir a r a z i d e n irsiniz. A m a , hazrlksz d m a n a saldrp, yenebilbekliyorsa ve d-

d m a n sizi hazrlanm,

man y e n e m e z s e n i z bu araziye dnnz olanaksz olac a k ; sizin iin f e l a k e t l e r b i r b i r i n i t a k i p e d e c e k t i r . 6 . A r a z i n i n k o n u m u h e r iki t a r a f n d a ilk a d m d a e l e g e i r e m e y e c e i t r d e n s e bu tr arazilere "hmal denir. 7 . B y l e bir a r a z i d e , d m a n b i z e c a z i p bir y e m v e r s e bile ilerlemektense gerileyerek kkrtmak gerekir. dman zerinize gelmeye bir k s m zerimize Dman ordusunun Edilecek Arazi"

geldiinde saldr avantaj bizde olacaktr.

I9 0

8. Dar g e i t l e r e g e l i n c e , i l k ele g e i r e n s i z s e n i z k u v v e t l e r i nizi d i k k a t l e y e r l e l e t i r i p , d m a n n g e l m e s i n i b e k l e y i n . 9 . D m a n o r d u s u s i z i n d a r bir g e i d i e l e g e i r m e n i z e e n g e l olduunda, yin. dar g e i d i n d m a n c a k o n m u tarzn inceleyi k o r u n u y o r s a z e r i n e g i t m e y i n .

1 0 . U u r u m l u t e p e l e r i ilk s i z e l e g e i r m i s e n i z , y k s e k v e gneli noktalara yerleip dman bekleyin.

1 1 . Dman sizden nce davranp y e r l e m i s e , zerine gitmeyin. Dman geri ekiliyor gibi y a p a r a k yerinden deneyin. karmay

12. D m a n l a a r a n z d a o l d u k a b y k bir m e s a f e v a r s a v e her ikinizin d e g l e r i lehinize olmayabilir. birbirine yaknsa savaa girmek her z a m a n kolay o l m a y a c a gibi savan s o n u c u d a

1 3 . B u alt p r e n s i p Arazi f a k t r n n a n a p r e n s i p l e r i d i r . Sor u m l u l u k s a h i b i bir k o m u t a n b u p r e n s i p l e r i d i k k a t l e i n c e lemelidir.

YORUMLAR
LI QUAN: leri bilmeyen gereindendir. MEI zaferi nem

Bunlara arazi faktrleri denilmesinin nedeni bu araziya da anlamayan komutann sava kaybedecei

YAOCHEN: Askerin kendisinden kazand yer arazidir. Bu nedenle verilmelidir. SUN TZU

yararland ve zerinde arazi faktrne en byk

14. O r d u n u n basna bilir. Bunlar: kaldrma.

doal nedenlerin dnda, daha ok

k o m u t a n n h a t a l a r n d a n k a y n a k l a n a c a k alt bela g e l e (a) G e r i e k i l m e . (b) Ba (c) k .

200

(d) H a r a p o l m a k . (e) Kargaa. (f) Bozgun. 15. D i e r k o u l l a r a y n k a l m a k l a karsna kendisinin on birlikte bir ayet bir b i r l i i n karsa bu

misli

dman

birliin t e k a n s kalr. Geri e k i l m e . 16. A s k e r l e r o k g l a n c a k s u b a y l a r kaldrmadr. tr. 1 7 . s t s u b a y l a r n kzgnlkla a m i r l e r i n e ba kaldrp, ba komutann emrini b e k l e m e d e n kendi balarna d m a n la savaa kalkmalarnn s o n u c u Harap Olmak'tr. 1 8 . Bir k o m u t a n zayf, o t o r i t e s i n i y i t i r m i , v e r d i i e m i r l e r deiiyorsa; emrindeki dzensiz, rast gele Kargaa. kendi zayfsa sonu baSubaylar gl asker zayfsa,sonu k-

ak, belirgin olmayp, srekli stne stlk ordu katmanlar

subaylar da a s k e r l e r de belirli g r e v l e r e sahip deil ve k u r u l m u ise b u d u r u m a t e k a d v e r i l e b i l i r .

1 9 . Bir k o m u t a n d m a n n g e r e k g c n s e z e m e z d e , zayf bir b i r l i i n i kendinden gl dmana

saldrtr ya

da s e m e birliklerini gl dman karsnda ordunun n saflarna yerletirmeyi ihmal ederse, bunun tek s o n u cu olabilir. Bozgun.

YORUMLAR
ZHANG YU: Genel olarak, dman tek bir fikir zerinde kenetlenerek tm rinde yardmlamasndan geer. SUN 20. Sorumluluk sahibi TZU

yenmenin birliklerin

yolu ayn

askeri liderin ama ze-

her k o m u t a n n y e n i l g i y e d m e m e k

iin d i k k a t e t m e s i g e r e k e n alt yol vardr. 2 1 . A r a z i n i n d o a l k o u l l a r bir a s k e r i n e n n e m l i m t t e f i kidir. A n c a k , b u n u n yan sra, d m a n n g c n s e z m e

201

yetenei, zafere giden test sorulardr.

glerin

kontrol, zorluklar,

t e h l i k e l e r i , m e s a f e l e r i g r m e k a p a s i t e s i bir k o m u t a n n

22. Bu hususlar bilip s a v a s r a s n d a komutan kaybetmeye mahkumdur.

kullanan komutan

sava kazanr. Bunlar bilmeyen ya da k u l l a n a m a y a n

YORUMLAR
JA LN: Emrindeki askeri becerisine, cesaretine bilmeyen komutan kendi yenilgisini hazrlar.

gre

ayrmasn

CHEN HAO: Yenilgiye yol aan alt neden vardr. Birincisi ak bir ceza ve dl sisteminin eksiklii; ikincisi, rakamlarn deerlendirilmesinde yanlg; ncs, yetersiz eitim; drdncs, mantksz ar heyecanlanma; beincisi, kanun ve dzenin yetersizlii; sonuncusu ise gl ve sebatkar olan semede yetersizliktir. ZHANG YU:

Dmann kazanacak,

Bu hususlara dikkat etmeyen yenilecektir. iinde bulunduu koullar ve araziyi bilen bilmeyen komutansa kaybedecektir.
SUN TZU

komutan

23. Savan s o n u c u n u n zafer olaca kesinse, sonulanmayacan bile s a v a m a y n . gryorsanz,

banzdaki

h k m d a r i s t e m e s e bile s a v a n . A m a , s a v a n z a f e r l e hkmdar yalvarsa

24. Dmana kar, sava kazannca k a v u a c a an, e r e f ve hreti dnmeden savaan; g e r e i n d e stn d m a n karsnda geri ekilmesini bilen, tek amac tek amac lkesini k o r u m a k olan k o m u t a n l a r lkelerinin mcevheridir.

Y O R U M L A R

ZHANG

YU: Hkmdarn emrinin tersine ilerleyen ya da ekilen komutann amac asla kiisel deildir. Komutan verdii her emirde lkesinin yararn ve emrindeki askerin yaamn dnen kiidir. Byle yararl hizmetkarlar lkenin servetidir. SUN TZU

25. A s k e r l e r i n i z e z o c u k l a r n z gibi bakn, sizi en d e r i n vadilere kadar takip edeceklerdir. Onlara yetikin oullarnz g i b i b a k n , y a n n z d a edeceklerdir. lmeyi her e y e t e r c i h

YORUMLAR LI QUAN: Askere doru davrandnzda askerin tm gc emri-

nizde

olacaktr.
SUN TZU

26. Ancak, askerinize

dkn olduunuz halde otorite kulolduunuz halde emirdn-

lanamyorsanz; y u m u a k kalpli

lerinizi d i n l e t e m i y o r s a n z , a s k e r l e r i n i z a r a s n d a k a r g a a hkm sryorsa, askerleriniz yaramaz ocuklara m t r . Hi bir ie y a r a m a z l a r .

YORUMLAR
AO: Askere sadece dl ya da sadece ceza uygulamak hi bir amaca hizmet etmez. Ceza ve dl uygulamas birlikte uygulanmadnda asker mark bir ocuk gibi ya her yapt iin dl bekleyecek ya da tmyle mutsuz olacaktr Bu uygulamadan yararl bir sonu kmayaca gibi verecei zarar da byk olabilir. AO

203

SUN TZU 27. Askerlerimizin men, s a v a a hazr o l d u u n u bilmemize ra-

d m a n n s a v a a hazr o l m a d n n f a r k n d a d e i l -

ilsek, z a f e r e g i d e n y o l u n a n c a k y a r s n d a y z d e m e k t i r . 2 8 . D m a n n s a v a a hazr o l m a d n gremiyorsak zafere giden demektir. 29. D m a n n s a v a a hazrlkl o l d u u n u , duumuz doal mektir. koullarn savamaya kendi askerimizin zerinde buluygun olmadn yolun bilmekle birlikte kenhenz yarsndayz

d i a s k e r l e r i m i z i n s a v a a h e n z hazr o l m a d g e r e i n i

s a v a a hazr o l d u u n u b i l m e m i z e r a m e n , gremiyorsak zafere giden yolun

yine yarsndayz de-

YORUMLAR
WANG XI: Kendinizi bilirken dman bilmiyor ya da dman bilirken kendinizi bilmiyorsanz her iki durumda da zaferden emin olamazsnz. Kendinizi de dmannz da adamakll tandnzda bile savaa kendinizi hazr gryorsanz yine de bulunduunuz arazinin avantajlarn ya da dezavantajlarn deerlendirmeyi unutmamanz son derecede nemlidir. SUN TZU 30. Deneyimli asker, harekete g e t i i n d e asla armaz,

birliini asla k a y b e t m e z . 31 . Sonu o l a r a k Sava S a n a t ' n n nl bir d e y i i n d e n b a h sedelim: Dman bildiiniz kadar kendinizi de biliyorBunun yanntanyorsanz zaferiniz kesin sanz, zafer k o n u s u n d a p h e n i z olmasn. da, C e n n e t i biliyor, Dnyay olacaktr.

204

Y O R U M L A R

DU sanz una

MU:

Harekete gemeden zafer ya da yenilgiyi sava srasnda karkla dmez elinizdeki ypratmazsnz.

ngrebiliyorgleri bo-

MEI YAOCHEN: Dmann avantajlar ile kendi avantajlarnz grebildiiniz srece tehlikede deilsiniz. Hava ve arazi faktrlerini iyi bildiinizde ise karnza geilmez geitler kmayacaktr

2 0 5

ARAZDE DOKUZ KONUM

SUN TZU 1. Sava Sanat d o k u z t i p arazi t a n m l a r . (a) Kark Arazi (b) Yakn Arazi (c) htilafl Arazi (d) Ak Arazi ( e ) A n a h t a r Arazi ( f ) Ciddi Arazi (g) Zor Arazi (h) Kuatlm Arazi ( i ) mitsiz Arazi 2. Sava kendi l k e m i z d e yaplyorsa bu arazi t r n e "Kark Arazi denir.

B l m XI

YORUMLAR
AO AO: rin dalmas

Asker toprana ok kolay olur.

bal

ve

birlikler yurda

yaknsa

aske-

SUN TZU 3. Dman arazisine g i r m e m i z e ramen henz kendi snrlarmzn y a k n n d a y s a k b u t r a r a z i y e " Y a k n A r a z i " d e n i r .

YORUMLAR
AO AO: her an geri

Bu tr arazide unutulmamas dnebilecei faktrdr.

gereken

ey

askerlerin

206

DU MU: Ne zaman ki bir ordu ilerler ve dman gemileri yakp geri dn olanann kalmadn termelidir. SUN TZU 4. Sahip olunmas

arazisine girerse askerine gs-

h e r iki t a r a f a d a b y k a v a n t a j s a l a y a n

araziye htilafl Arazi d e n i r

YORUMLAR
AOO AO:

Aznln

ounlua dize ile

stnlk

salayabilecei

ara-

zilerde
DU maz

zayf
MU: olduu

taraf gly Doal engeller yerlerdir.

getirebilir. stratejik geitler atmann kanl-

SUN TZU 5 . Her iki t a r a f n d a k o l a y l k l a g i r i p k a b i l d i i a r a z i y e A k Arazi denir.

YORUMLAR
ZHANG YU: Yollarn kesitii ve geiin durdurulmasnn olmad arazilere trafii kolay arazi denilir. SUN TZU 6. kralln arazilerinin b i r l e m e zilere Anahtar Arazi denir. lk, noktasnda yer alan ara-

mm-

kn

Bu tr arazilere sahip olan kral-

i m p a r a t o r l u u n da byk ksmna sahip olur.

YORUMLAR
HO Y A N X I : Anahtar arazi eitli ana yollarn geiren tarafn lkenin her tarafna ulam

birletii ve eline ilk kontrol altna alabile-

207

cei arazilerdir. urken, elinde

Bu tr arazileri ele geiren taraf gvenlie kavututamayan ise tehlikelerle babaa kalacaktr.
SUN TZU

7 . Bir o r d u d m a n l k e s i n i n b a r n a g i r m i o l m a s n a k a r n, a r d n d a kuvvetli dman k a l e l e r i b u l u n m a k t a ise b u l u n d u u arazi k o n u m u Ciddi Arazi olarak adlandrlr.

YORUMLAR
AO AO:

Bu

tr arazilere

geriye

dnn

zor olduu

arazi de-

nilir.
SUN TZU ba-

8. G e i l m e s i zor olan dalk o r m a n l a r , allk y a m a l a r , taklklarla kapl arazilere ZOR ARAZ

denir.

YORUMLAR
HO YANXI: Zor arazilerin zorluu bu tr arazilerde siper kazlmasnn ya da engellerin inasnn zor olmas nedeniyle savunma yapmann neredeyse imkansz olmasndan gelir. Bu tr arazilere girildiinde yaplacak en akllca i mmkn olabildiince ksa srede kmaktr. SUN TZU 9. Dar v a d i l e r d e n g e i l e r e k u l a l a b i l e n , i i n d e n d a r a c k kei y o l l a r ile k l a b i l e n a r a z i l e r e k u a t l m A r a z i d e n i r . B u t r a l a n l a r d a z a y f b i r b i r l i k k o c a bir o r d u y l a b a a k a b i l i r .

YORUMLAR
MEI reye YAOCHEN:

olaanst

Bu tr arazilerden uyabilme yeteneidir.

geebilmenin

tek

yolu

ev-

208

ZHANG

YU: askeri kolayca yerleridir.

Girii dar, durdurabilir.

ard Bu

kapal bu tr arazilerde bir kii bin nedenle bu tr araziler tam pusu

SUN

TZU

10. Sadece g e c i k m e d e n savamamz halinde iinden sa kabileceimiz araziye mitsiz Arazi denir.

YORUMLAR
CHEN HAO: mitsiz arazide bulunan asker da yanan evden kamayan insana benzer. MEI YAOCHEN: lerlemek, gerilemek ya mmkn olmadnda savamaktan baka SUN TZU htilafl

delik

sandaldan

ya

da yanlara ynelmek seenek yoktur.

1 1 . Kark A r a z i d e s a v a m a . Y a k n A r a z i d e d u r m a . Arazide saldrma. 12. Ak A r a z i d e d m a n n y o l u n u mttefiklerinle ibirlii yap. 13. Ciddi a r a z i d e d m a n y a m a l a . katle d e v a m et. 14. K u a t l m A r a z i d e s t r a t e j i n i g z d e n g e i r . de sava.

kapatma. Anahtar Arazide

Zor Arazide yoluna dik-

mitsiz Arazi-

YORUMLAR
Ll OUAN:

Kark arazide

askerin

firar olasl

yksektir.

MEI Y A O C H E N : Yakn arazi ordunun henz yeni girdii arazi dilimleridir. Ana vatan henz yakn olduundan asker srtn duvara yaslanm hissetmez. Byle olunca da asker savaa konsantre olamaz. Bu nedenle bu tr arazilerde ilerlerken byk

209

kentlerden ve siye edilir.

AO maz. AO:

ana

yollardan

uzakta

durarak

hzla

yol

almak

tav-

Esas

ihtilafl arazide dmana saldrmak avantaj salaavantaj bu tr araziye dmandan nce girmektedir. doru deildir. Yaplacak en iae temini amac ile kullanl-

WANG XI: Ak arazileri kapatmak doru i bu tr arazilerdeki yollarn masn salamaktr.

MENG SHI: ine baldr. tirmek tehlike AO

Anahtar arazide gvenliin yolu mttefiklerle ibirliMttefik sahibi olmak gven getirirken, mttefik yiyaratr.

AO: Ciddi arazide iaenin yolu yamadan geer. Bu konuda Li Quan'in notu ise," Dman arazisinde ilerlerken halk adaletsiz davranlarla kendinize dman etmekten kann. Han hanedannn kurucusu, Qin Hanedan'nn lkesini ele geirdiinde talan ya da yama yapmayarak lke halknn kalbini kazanm. LI QUAN: kmaya bak. AO CHEN AO:

Zor

arazide

siper

kurmak

imkansz

olduundan

acele

Kuatlm

arazide

dmana

srpriz

taktikler hazrla.

HAO: mitsiz araziye den her asker lmne savaa caktr. Eski savalar bu nedenle," Askeri mitsiz araziye srn ki yaasnlar, "demitir. SUN TZU

1 5 . E s k i n i n d e n e y i m l i k o m u t a n l a r , d m a n n n c l e r i ile ardlar arasndaki ahengi bozmann ustalar olmulard. Bylece, ordu karargahlarnn kendilerine bal birliklerle olan ibirliini b o z m a n n yan sra y e d e k glerin komutzor d u r u m a den birliklerin imdadna y e t i m e s i n e engel oluyor, komutanlarn subaylarna verdii larn b i r l i k l e r e u l a m a s n d a d u r d u r u y o r l a r d .

2I0

16. D m a n

kuvvetleri

bir a r a y a g e l d i i n d e biliyorlard.

bile a r a l a r n d a

dzensizlik yaratmasn

17. Kendilerine a v a n t a j s a l a y a c a n g r d k l e r i z a m a n ilerliyorlar, g r m e d i k l e r i n d e hareketsiz bekliyorlard.

YORUMLAR
LI QUAN: Eski komutanlar srekli deiik taktikler uygulayarak dmann akln kartryor, bir oradan bir buradan yaptklar basknlarla dman korkutup, dzenini bozuyorlard. Bu durumda dman kendisini toparlayp plan yapmak iin zaman bulamyordu. SUN TZU 1 8 . " D z g n bir e k i l d e s a l d r i i n i l e r l e m e k t e o l a n k u v v e t l i bir d m a n da karsnda ne yapardnz?" diye s o r u l d u u n nemli olan bir e y i e l i m e g e i r " D m a n iin o k

m e y e alr, s o n r a d a d m a n n a m a n d i l e m e s i n i beklerdim. " diye cevap verirlerdi.

YORUMLAR
WANG XI: Kendinize avantajl bir pozisyon seip yerletikten sonra zel baskn timleriyle dmann iae yollarn kesin. Dman sizin plannza uymak zorunda kalacaktr.

CHEN HAO: Dman iin yalnzca dmann dayanaklar nemli bulunan her eydir.

ok nemli olan eyden kastedilen olmayp dman tarafndan -

SUN

TZU

1 9. S a v a t a s r a t ana silahtr. D m a n n hazr o l m a d an kollayn. edilmi B e k l e n m e d i k yollardan geip, k o r u n m a s ihmal noktalardan vurun.

I7l

YORUMLAR
CHEN nn en HAO: Dman hazrlksz, tedbirsiz ve plansz yakalamanemli arac srattir. Tereddt, dmana alacaktr SUN TZU 2 0 . D m a n t o p r a k l a r n i g a l e t m e k t e o l a n bir o r d u n u n p r e n s i p l e r i unlardr: D m a n n iine ne kadar g i r e r s e n i z askerleriniz arasndaki dayanma o kadar artar. Dman askerleriniz arasndaki dayanma yok eder.

YORUMLAR
DU MU: Dman topraklarn igalde kullanlacak ana doktrin, askerin dman lkesinin ne kadar derinine girerse savaa o derecede konsantre olaca, tek dnce etrafnda toplanarak lmne savaaca prensibine dayaldr. Byle bir orduyu yenmek hemen hemen imkanszdr. SUN TZU 21 . Zengin lkelere girdiinde, o r d u n u b e s l e y e b i l e c e i n aknlar dzenle. 22. A d a m l a r n n d u r u m u n d a n e m i n ol. c r e t l e r i n d e n ar kesinti y a p m a . Enerjini, g c n younlatr. Ordunu srekli hareket halinde tut, deiik harekat planlar gelitir.

YORUMLAR
WANG XI: Tm enerjini birletir, ekstra munu gizle, planlarn sakla, dmanca nn an gzle.

gcn elinde tut, duruanlalmaz olup dma-

2I2

SUN 23. Askerlerini

TZU n o k t a l a r a s r ki, bir a s k e r i n

kan olanaksz o l d u u

lesiye savasnlar.

lmle kar karya olan

b e c e r e m e y e c e i i y o k t u r . l m t e h l i k e s i ile k a r k a r ya olan a s k e r l e r d e s u b a y l a r d a g l e r i n i n z i r v e s i n e karlar. 2 4 . k yollar kapal, k a m a olana kalmayan askerler

korku duygusunu yitirirler.

Direnme gleri sonsuzlasn

H e l e , bir d e y a b a n c t o p r a k l a r d a y s a , i n a t bir c e p h e o l u t u r u r l a r . Y a r d m g e l m e s i d e z o r g z k y o r s a , s k bir mcadele verirler.

YORUMLAR
AO AO:

aresiz

insanlar lmden
SUN TZU

korkmazlar.

2 5 . B y l e bir d u r u m d a a s k e r l e r i n i z e m i r b e k l e m e y e b i l e g r meden kulaklar yerine getirilir; kirite olur; v e r d i i n i z her e m i r a n n d a snrsz s a d a k a t gsterirler, her konuda dnrler.

sonsuz gvenebileceiniz askerlere

YORUMLAR
DU MU: lm tehlikesi ile kar karya kalan savalar ast demeden st demeden ayn ama evresinde toplanrlar. Bu durumda hi bir uyarya gerek kalmakszn dikkatli ve uyank olur, emirlere sadk kalrlar. SUN TZU

2 6 . A s k e r a r a s n d a k i batl itikatlar, k e h a n e t l e r i d u r d u r . O zaman l m d e n baka korku kalmaz. 27. Askerlerimiz paraya ok nem vermiyorlarsa bu zengin olmak istememelerinden deildir.

 m r l e r i o k u z u n o l m u y o r s a , b u d a k e s i n l i k l e l m e k istemelerinden deildir. 28. Askerlerinize sava emri verdiinizde, hngr alayanlar, zrhlarn ilerinde hngr, ykayanlar

gzyalaryla

k a b i l i r . A n c a k s a v a a g i r d i k l e r i n d e her b i r i s i n i n bir k a h raman olacandan pheniz olmasn.

YORUMLAR
AO maln nn DU inde WANG AO:

Sava mlkn brakr. gstergesidir

savaa girerken baka are kalmamsa, Savann alamas lmne savaaca-

MU:

lmne
XI:

Deerli mallara sahip savaacak ruhu yitirir. Alamalarnn tek

asker maln brakmak istemedi Bu da onun sonu olur. nedeni heyecanlanm olmalardr

SUN TZU 29. Usta sava t a k t i s y e n i ngrakl ylana benzer. Kafasna saldrrsan, kuyruundaki zehirle saldrr; kuyruuna saldrrsan, dilerini geirir; gvdesine saldrrsan, hem dil e r i ile h e m d e k u y r u u ile s a l d r r .

YORUMLAR
ZHANG YU: Usta'nn bu retisi sava hatt metodunun temelidir. Sekiz Klasik Sava Manevras isimli el kitabnda bu konu; "ordunun ardn n, nn ard yap ki ordunun ayn anda drt ba sekiz kuyruu olsun. Ordunun ba her yerde olduunda dman ortadan saldrya gemise ordun hem ba hem de kuyruu ile sracaktr, "szleriyle ilenmitir. SUN TZU 30. Bana, "Bir ordu ngrakl ylana benzeyebilir mi?" diye s o r a c a k olursanz, c e v a b m " E v e t , " tir. Aralarnda anlamazlk olan Komutan Wu ile K o m u t a n

214

Y u e h ' i n a s k e r l e r i a y n t e k n e d e n e h r i g e e r k e n bir f r t n a ya y a k a l a n a c a k o l u r l a r s a , sol elin s a ele y a r d m gibi bir a r a y a g e l e c e k l e r d i r .

YORUMLAR
MEI YAOCHEN:

Bu

gc

salayan
TZU

faktr pozisyonun

gcdr.

SUN

3 1 . S a v a t a z a f e r iin, a t l a r m z n k o u m l a r n a , s a v a a r a larmzn t o p r a k t a k i izlerine g v e n y e t e r l i deildir.

YORUMLAR
DU MU: Sava alannda atlarn koumlar sadece atlar bir izgide tutmak amacyla kullanlr. Sava arabalarnn tekerleklerinin gmlmesi sadece onlarn kmldamamasn salayabilir. Ancak bunlarn hibiri askere gven verip, zaferi salayamaz. Gvenin ve zaferin yolu deiikliklere uyum salamaktan, askerleri lmcl noktalara srerek lmne savamalarn salamaktan, birbirlerine iki el gibi yardmc olmalarn dzenlemekten geer. SUN TZU p r e n s i b i a s k e r iin y k s e k bu seviye-

3 2 . S a v a t a bir o r d u n u n y n e t i m ye ulamasn salamaktr.

bir c e s a r e t s e v i y e s i b e l i r l e m e k v e h e r a s k e r i n

3 3 . G l l k ile z a y f l n a y n a n d a n a s l e n iyi k u l l a n l a c a s o r u s u n u n cevab arazi pozisyonlarndaki seimlerdedir.

YORUMLAR
CHEN HAO: Emirlerin ak ve kesin olduu ordularda cesur asker kendi kendine ilerleyemez, korkak asker kendi bana geriye ekilemez. O zaman ordu tek birlik haline gelir. ZHANG YU: Arazinin avantajlarndan tam asker zayf da olsa kazanabilirsin.

olarak

yararlandnda

elindeki

2\5

SUN TZU 3 4 . inin ehli k o m u t a n o r d u s u n u s a n k i bir kiiyi y n e t i r g i b i , elinden tutarak yneten komutandr.

YORUMLAR
DU in MU: aresizlik mecazdr.

iindeki

askerin
TZU

ynetimdeki

kolaylk,

askerli-

SUN

35. ok k o n u m a y a r a k , gizlilii gven altna almak; dimdik durup, adaletli olarak disiplini s a l a m a k komutann g r e vidir.

YORUMLAR
MEI rece nize sizi

Sessizlik iinde gze arpmadan kaldnz sdmannz gerek durumunuzu anlayamayacaktr. Askeriadaletle ve disiplinle davrandnz srece hi bir dman rahatsz edemeyecektir.
YAOCHEN:

ZHANG

YU: Bilge komutann emirleri sakin ve dr. Dman asla sezemez. Ynetimi de adaletli Hi bir dman byle bir komutan hafife alamaz. SUN TZU

derinlerde gizli-' ve disiplinlidir.

36. Subaylarnn, askerlerinin kafasn g e r e k t i i n d e yanl rapor ve olaylarla kartrp, her e y i sorgulamalarn engellemesini de bilmelidir.

YORUMLAR
LUI QUAN: Bunun gerek nedeni savan banda henz planlarn olgunlamam olmasdr. Komutanlar balang stratejilerini emrindekilerle hazrlamaktansa sonutaki zaferin tadn birlikte karmay tercih eder.

216

DU MU bilmeden

ve

ZHANG YU: Bu szlerin retisi bizce askerin bir ey emirlere itaat etmesi gerektiidir. SUN TZU

37. Sava dzenlerini, planlarn d e i t i r e r e k , dmannn kendi o r d u s u hakknda salkl bilgi e d i n m e s i n i nlemeli; yerini deitirip, dolayl, kark yollar t e r c i h e d e r e k dbaarmaldr. mandan esas amacn saklamay

YORUMLAR
ZHANG YU: Gerek amacnz kimse anlamadnda zafer kesindir. Beyaz Dalarn nl bilgesinin dedii gibi, "askeri operasyonlarda aldatmacalarn kullanlmasnn gerek nedeni, yalnzca dman yanltmak deildir. Kendi birliklerini de aldatarak kr krne emrinde tutmak da yararl bir aratr." SUN altndaki merdiveni atmasn den o r d u s u n u dman TZU bilmelidir. Elini gsterme-

3 8 . O r d u k o m u t a n , e n k r i t i k a n d a , y k s e k bir y e r e t r m a n p iine baka trl s r e m e z . ordusunu

39. G e m i l e r i n i yakar, y i y e c e k kazanlarn krar; k o y u n s r s g i b i bir o t a r a f a , ynnn anlalmasna olanak yaratmaz.

bir b u t a r a f a y n e l t e r e k

YORUMLAR
AO inde AO: Komutann bunu olmasn salamaktr.

yapmaktaki

amac

askerin

fikir

birli-

Ll QUAN: Savatan zaferle dnen ordu ardndaki gemileri ve kprleri yakarak ayn lk evresinde toplanan ordudur. Asker, komutann plann bilmediinde tpk bir koyun srs gibi komutannn peinden gider

217

SUN TZU 4 0 . D m a n k e n d i p l a n n a u y g u n bir n o k t a y a s r e r e k , t e h l i keye dmesini lerindendir. 41 . Dokuz arazi t r n n her birine g r e a l n a c a k n l e m l e r , saldrya veya s a v u n m a y a ynelik doasnn ana kanunlarn t a k t i k l e r ile i n s a n mutlaka zenle almaldr. salamak komutann en nemli grev-

YORUMLAR
DU MU: Komutan gerileme ya da ilerlemenin avantajlar ile zavantajlarndan bahsettiinde esas amac, arazi faktrnn san zerindeki etkilerini kullanmaktr SUN TZU

dein-

42. Dman arazisinde ilerlerken genel prensip, ne kadar ileri g i d i l i r s e a s k e r i n prensibidir. daha olasdr. araziye girdiinde, o kadar dayanma gsterecei Snr y a k n l a r n d a ise t a m t e r s i n e k a r g a a

43. Kendi lkeni a r d n d a brakp, komu kritik arazidesin d e m e k t i r . yorsa, birleen yollarn

Drt y n d e iletiim kurulabili-

bulunduu anahtar arazidesindir. Dman

4 4 . Bir lkenin ilerine g i r d i i n d e ciddi a r a z i d e s i n . arazidir.

arazisinde fazla ilerlemediinde bulunduun arazi yakn

4 5 . D m a n n s a l a m k a l e l e r i g e r i n d e k a l m , n n d e ise d a r geitler b u l u n m a k t a y s a bu araziye kuatlm arazi denir. k o l a n a y o k s a bu a r a z i y e mitsiz Arazi d e n i r . 4 6 . Bu d u r u m d a , dank arazide a d a m l a r m a a m a birlii a l a r m . Y a k n a r a z i d e ise, t m b i r l i k l e r i m i n a r a s n d a yakn temas olmasna bakarm.

218

47. htilafl arazide, art b i r l i k l e r i m e d i k k a t eder, hzlandrrm. 48. Ak arazide, trrm. dikkatimi savunmam zerinde younla-

Birleen yollarn bulunduu anahtar arazide

mttefiklerimle ibirliini ararm. 49. Ciddi arazide m a l z e m e ikmalini g v e n c e altna almaya a l r d m . Z o r a r a z i d e ise d i k k a t i m i o r d u m u d u r m a k s z n ilerletmeye verirdim. 50. Kuatlm arazide o r d u m u n geri e k i l m e yollarn kapatrdm. masnn mitsiz arazide, askerlerime hayatlarnn kurtulmitsiz olduunu sylerdim. kuatldn, yardm s-

51 . Bunun nedeni, d m a n t a r a f n d a n gelmesinin olanaksz olduunu t i n a t bir d i r e n i ortaya kacan; askerlerimin yerine getireceini bilmemdir.

bilen a s k e r d e olaan

g c , s n r s z bir s a v a m a i s t e i n i n t e h l i k e a l t n d a her e m r i

YORUMLAR
DU M: Asker dman tarafndan kuatlmadka dmana direnerek zafere ulaacak kararla sahip olamaz. Ancak aresizlikle kar karya kaldklarnda birlik beraberlik iinde savunmalarn olutururlar. MENG SHI:

Korku

yollarnda

ilerleyen
TZU

asker her emre

itaat

eder.

SUN 52. Durumunu

bilmediimiz k o m u prenslerle ibirlii y a p a bilmediimiz topraklardan bir o r d u -

m a y z . n c e d e n uurumlarn, bataklklarn, dalarn, ormanlarn, tuzaklarn y u g e i r m e k a k l ii d e i l d i r . Y r e y i b i l e n yararlanmadka, doann mayz. klavuzlardan

salad avantajlar kullana-

219

5 3 . S a v a bir p r e n s a a d a k i d r t , b e p r e n s i b i g z a r d edemez. 5 4 . S a v a b i r p r e n s g l bir lkeye saldrdnda geneKendisini dmana

rallikteki ustaln, d m a n kuvvetlerinin birlemesini e n g e l l e m e k t e k i baarsyla gsterir. ini k a r s n a k m a k t a n c a y d r r . o l d u u n d a n g l g s t e r i p , d m a n n olas m t t e f i k l e r -

YORUMLAR
WANG XI: Dmann plann zp, anladnda arazi koullarn kullanarak yapacan manevralarla dman aresiz brak. Bu durumda en gl lkeler bile karna kacak byklkte bir orduyu kuramayacaktr.

ZHANG YU: Gl bir lkeye saldr iin yalnzca sahip olduun g ve zenginlie gvenecek olursan, askerin verdii kayba tepki gstererek arkanda saf olmayacaktr. Aralarnda anlamazlk olan lkelere gl bir orduyu gsterdiinde ise dman liderleri senden rkerek baka lkelerle ittifak kurma cesaretini gsteremeyeceklerdir.
SUN TZU 55. D i e r l k e l e r l e i b i r l i i y a p m a k t a n y a d a o n l a r d a n y a r d m i s t e m e k t e n s e , k e n d i gizli planlarn u y g u l a y a r a k d m a n larnn ban d n d r r , k o r k u t u r . krallklarn sona erdirir. Bunu baardnda, d m a n kentlerini fazla z o r l a n m a d a n ele geirir, d m a n

YORUMLAR
ZHANG YU: Mttefik ve yardmclar iin aba gstermemen halinde izole edilip, yardmsz kalrsn. lkende yeterli otoriteyi kuramadn taktirde halkn seni terkeder, lken zayflar. Kiisel fkeni kontrol edemeyip komularn iddetle tehdit ettiinde ise aslnda kendi lkeni yok edersin.

kn

Bu konudaki birletiremeyip,

baka bir yorum ise dmann olan askerini toplayamyor, mttefikleriyle

lke bir

halara-

ya gelemiyorsa bu durumda dmannn ritesini iyice yitirmesini sala ki dman arzun erevesinde elde edebilesin.
SUN TZU

temas yollarn kes, kalelerini, lkesini

otokendi

5 6 . A s k e r l e r i n e kural d d l l e r ver, n c e k i p l a n l a r n dnda da emirler buyur. Bunlar hakkyla yaptnda, ordunu t p k t e k kiilik bir b i r i m m i g i b i y n e t t i i n i g r e c e k s i n .

YORUMLAR
MEI YAOCHEN: nceden tespit edilmi dllerin tesinde lebilecek dllerin yararn gz nnde tut. Dmann da ynde kendi askerine verdii szleri takip et. LN: Bir atoyu ya da lkeyi ele uygulamadn ceza veya dller koy. nda hkmet kararlar al, uygula. JA SUN TZU

veriayn

geirmek istediinde lkende Her zamanki kurallarn d-

57. A s k e r l e r i n e plan deil, g r e v i syle. S o n u c u , p a r l a k s a gster. D u r u m skntlysa sakn bir e y s y l e m e .

YORUMLAR
MEI YAOCHEN: Askere stratejini anlatmaya kalkma, kendilerinden sadece savamalarn iste. Onlara kazanacaklarn anlat. Balarna gelebileceklerden asla sz etme. WANG XI:

lacaktr. caktr
ZHANG

Asker

Gerein szmas, stratejinin anlalmasna neden oendielendiinde tereddt edecek, korkuya kapla-

maya

YU: msaittir.

nsan

psikolojisi

korkudan

uzaklap,

dle

ko-

11

SUN TZU 58. Ordunu lm tehlikesine, zorluklara sr; zaferle dnecektir. 59. nsan d o a s g e r e i z o r a d m e d i k e y e t e n e k l e r i n i s o nuna kadar kullanmaz.

YORUMLAR
MEI YAOCHEN: Asker zorda kalmadka kendisini savaa tam olarak konsantre etmez. Gerek tehlike ve zorlukla karlatklarnda kazanmalar ya da kaybetmeleri tmyle byle zamanlarda ne yapabileceklerine baldr. SUN TZU 60. Savata zafer, kendi konumunu d m a n hedeflerine gre d-

a y a r l a m a k l a gelir. 61 . Dman saflarnn ardna inatla s a r k m a k , s o n u n d a man komutann l d r m e baarsn getirecektir. 6 2 . B u n a ince hesapla k a z a n m a k denir.

YORUMLAR
DU MU: Dmana saldrmay arzuladnda dman hatlar arasnda bir ak gremiyorsan yapacan i kendi formunu dmandan gizleyip, izlerini yok etmektir. Dman gizlice takip ederken, srprizi basknlar yapmaya da hazr olmalsn. Dman senden olduka gl olduundan seni hor gryorsa, kendini olduundan daha da zayf ve teslim olmaya hazr gster ki seni kmseyerek arlasn. Gevedii an iyi takip et ki tam rahata erip ak verdiinde vurabilesin.

Dman artk evine dnmeye hazrlanmaya balamsa yol ver gesin. Dn yolunda peinden takip edip zayf ann kolla. Dmann yolu ak olduu srece sava arzusu snk kalacaktr. Bundan yararlan. Bu teknikler dmann davranlarnn dourduu taktiklerdir.

2 2 2

ZHANG

Sonra buna

YU: Bata kendini dman hareketlerine gre adapte et. uygun zamanda komutanlarn imha et. Grev ustal diye derim. SUN TZU

63. K o m u t a y ele a l d n d a , c e p h e d e k i n yollar kapat, resmi kaytlar y o k et, elilerin g e i i n i e n g e l l e .

YORUMLAR ZHANG YU: Bir kere st dzey kararlar verilip askeri strateji belirlendiinde snrlar kapatlp, resmi kaytlar imha edilmelidir ki casuslar dar szp bilgi tama frsat bulamasn.
SUN TZU

6 4 . S a v a k o n s e y i n d e k a r a r l ol, d u r u m k o n t r o l n e l i n e al.

YORUMLAR
MEI YAOHEN: kararllk ketumluk Sava konseyindeki salayacaktr. SUN TZU

planlamadaki

sertlik

ve

65. D m a n n ak brakt kapdan ieri dal. 66. Dmann k u t s a l varlklarn ele g e i r e r e k d m a n zorla. Dman birliklerinin bir y o l u n u 67. Glerini bul. hazrlamadan bitirici savaa girme. ilerleme zamanlamasn renmenin

68. Dmann an buluncaya kadar yeni gelin gibi ekingen ol; a b u l d u u n an y a b a n t a v a n gibi frla. D m a n iin artk o k g e t i r .

223

ATELE SALDIRI
SUN TZU Birincisi askerleri kamp drdncs

B l m XI I

1. A t e l e saldrnn be yolu vardr. annda yakmaktr. ncs

kincisi m a l z e m e depolarn yakmaktr. mhimmat depolarn yakmaktr.

malzeme tayan aralar yakmak;

ise d m a n n s i l a h ,

Beinci yol da d m a n birliklerinin arasna ate atmaktr. 2. Saldrya g e m e n i n en nemli koulu ate olanaklarna sahip olmaktr. G e r e k l i m a l z e m e her a n hazr t u t u l m a l d r .

3. Atele saldrnn mevsimi, yangn b a l a t m a n n zel g n leri 4. vardr. zel g n -

Uygun mevsim havann kuru o l d u u aylar olup; ler r z g a r n y k s e l d i i g n l e r d i r .

5 . A t e l e s a l d r e s n a s n d a be o l a s l a hazr o l u n m a l d r . 6 . (a) A t e d m a n k a m p n a y a k l a t n d a d m a n a g e c i k m e d e n saldr. 7 . (b) A t e d m a n a y a k l a t h a l d e d m a n a s k e r l e r i hala s e s s i z ise, b e k l e . S a l d r m a . 8 . (c) A l e v l e r y e t e r l i y k s e k l i e u l a t n d a s a l d r m a k iin

k o u I l a r u y g u n s a saldr; y o k s a , o l d u u n y e r d e kal. YORUMLAR DU MU: Genel olarak atein sava arac olarak kullanlmasndaki ama dman iinde karklk yaratarak kendine saldr frsat yaratmaktr. Yoksa dman atele yok etmek mmkn deildir.

Saldr iin en uygun an atein ykseldii andr; yoksa atein dman tarafndan kontrol altna alnd srada saldrmak akl ii deildir. Sun Tzu Hoca bizlere ate kullanmnda abuk davranmamzn gerektiini retiyor
SUN TZU 9. (d) D a r d a n a t e l e saldr o l a n a k s z s a , k a m p n i i n d e kendi kendine yangn kmasn bekleme. bekleyip, saldr. Uygun zaman

YORUMLAR
ZHANG YU: zorunlu deildir. tlabilir nemli ratlmasdr.

Dman kampnda yangn karmak iin beklemek Yangn dman kampnn evresinden de balaolan uygun zamanda uygun saldr frsatnn yaSUN TZU

10. ( e ) Y a n g n b a l a t t n d a , r z g a r n a r d n d a kal. R z g a r a kar s a l d r m a .

YORUMLAR
MEI mez. YAOCHEN:

Dmann

Atein sonuna

momentine kar kadar savaaca

SUN TZU

saldrmak kesindir.

sonu

getir-

1 1 . G n d z k a n r z g a r u z u n s r e l i d i r . G e c e e s i n t i l e r i ise abuk diner.

YORUMLAR
MEI Y A O C H E N : Gndz balayan rzgar gece geldiinde, balayan rzgar ise gndz olduunda duracaktr. Bunu unutma.

gece sakn

2 2 5

SUN 12. Her o r d u d a

TZU

a t e l e i l g i l i b u b e o l a s l k o k iyi b i l i n m e l i ,

yldzlarn h a r e k e t i izlenmeli, a t e l e saldr zel g n l e r i takip edilmelidir.

ZHANG

YORUMLAR

YU: Atei kullanarak dmana saldry bilmek yeterli deildir. Ayn ekilde dmann atele saldrsna nasl kar konacan da bilmeye zorunluyuz. Yangn kullanmnda hava koullarn takip ederek hava koullarnn kullanm prensibine sk skya bal kalmalyz. SUN TZU

1 3. Atei saldr arac olarak k u l l a n m a k zeka belirtisidir. Suyu s a l d r a r a c o l a r a k k u l l a n m a k ise g g s t e r g e s i d i r . 14. Suyla d m a n d u r d u r u l a b i l i r , a m a t m o l a n a k l a r e l i n d e n alnamaz.

YORUMLAR
ZHANG YU:

ordusunu derken

Saldrda ate kullanm zaferi getirir. Suyu dman blmekte kullanabilirsiniz. Gc blnen dman zayf sizin birlikleriniz gcn korumu olacaktr.
SUN TZU

15. Giriimcilik sava

ruhunu

kullanmakszn

dmana saldrp,

kazanmaya alan

k o m u t a n anssz k o m u t a n d r

nk sonu, zaman ve kaynak kaybndan te deildir. 1 6 . B i l g e k o m u t a n planlarn n c e d e n hazrlar; kaynaklarn deerlendirir. 1 7 . A v a n t a j g r m e d i k e h a r e k e t e t m e ; k a z a n a c a k bir e y olmadka ordularn kullanma; kritik o l m a d k a s a v a m a . bulunduun pozisyon usta k o m u t a n

226

YORUMLAR
ZHANG YU: Silahlar uursuz aralardr; sava ise tehlikelerle doludur. Akll hkmdarlar savata yenilgiden olabildiince kanmal bu nedenle de orduyu kk amalarda kullanmamaldr. Silah ancak baka are kalmadnda kullanlmaldr. SUN TZU 1 8 . Hi bir h k m d a r o r d u l a r n k e n d i f k e s i iin s a v a a s o k m a m a l , hi bir k o m u t a n k e n d i hrs i i n s a v a a k a l k mamal. 1 9 . Size bir a v a n t a j s a l a y a c a k s a i l e r l e y i n , y o k s a y e r i n i z d e kaln. 20. Zamanla fke mutlulua, s i n i r l e n m e m e m n u n i y e t e d n ebilir. 2 1 . A n c a k , y o k e d i l e n bir k r a l l k a s l a y e n i d e n k u r u l a m a z ; ller canlanamaz. 2 2 . B u n e d e n l e , b i l g e h k m d a r d i k k a t l i , iyi k o m u t a n t e d b i r l i o l m a l d r . Bir l k e y i b a r i i n d e y n e t m e n i n , o r d u y u gl t u t m a n n yolu budur.

YORUMLAR
AO AO:

Orduyu

kendi amalarnz tutarszlk

iin size

kullanmayn. onur ve itimat kaybn-

W A N G XI: dan baka

Duygularnzda yarar getirmez.

ZHANG YU: Silah kullanmnda dikkatli bir hkmet lkesini venlik iinde yaatabilir. Sava hafife almayan askeri liderin dusu btnlk iindedir

gor-

227

CASUSLUK VE STHBARAT
SUN TZU

B l m XIII

1 . Y z b i n a s k e r l i k bir o r d u y u k u r u p , u z a k s a v a l a r a g n d e r mek, halkn zerine byk y k bindirir, devletin o l a n a k l a rn t k e t i r . S a d e c e g n l k h a r c a m a l a r y z bin g m e k a d a r y k s e l e b i l i r . lke iinde d e , d n d a da b y k kargaalk olacak, t k e n e n insanlar sava yollarnda dklec e k t i r . Yz bin a s k e r i n en az d r t , b e y z bin aile o l d u u d n l e c e k o l u r s a , e t k i n i n n e k a d a r g e n i bir a l a n d a o l duu anlalabilir. 2. Dman nn, kuvvetler, bir k a g n i i n d e o l u a c a k bir s o n u durumunu

iin y l l a r c a kar karya d u r a b i l i r l e r . B u b y l e y k e n , m a a dllerinin devamn dnerek dmann renmeyi i h m a l e t m e k insanlk d d a v r a n t r . hkmdarna yarar-

3 . B u e k i l d e d a v r a n a n kii lider o l a m a z , l o l a m a y a c a gibi zafere de ulaamaz. 4. Bilge hkmdarla, STHBARAT'a

iyi bir k o m u t a n n n o r m a l a s k e r l e r e

oranla kolaylkla sava kazanp, zafere ulamas baldr.

5. Bu i s t i h b a r a t ruh a r m a k l a g e l m e z . T e c r b e ya da h e s a p lamayla da retilemez. 6. Dmann durumu nir. 7-Be tr casus (a) Y r e s e l (b) c a s u s l a r . (c) D e v i r m e Casuslar. kullanlr. ancak baka insanlardan renilebili-

casuslar.

228

(d) H k m l

Casuslar.

(e) H a y a t t a K a l a n C a s u s l a r . 8 . B u b e t r c a s u s u n h e p s i bir a r a d a k u l l a n l d n d a g i z l i ist i h b a r a t s i s t e m i n i kimse ele g e i r e m e z . Buna, Kutsal Kullanm denilir. kymetli kaynadr. bir b l g e d e y a a y a n k i i plerin Bu g her h k m d a r n en

9. Yresel casuslardan anlalan

lerden haber alma hizmeti almaktr. 10. c a s u s d m a n s u b a y l a r n n kullanmdr.

1 1 . D e v i r m e c a s u s l a r , ele g e i r i l i p , d m a n a l e y h i n e kullanlan d m a n c a s u s l a r d r . 12. H k m l y a d a l c a s u s l a r d m a n y a n l t m a k a m a c y l a eitli davranlara ynlendirilip sonra da bizim casuslarmzca d m a n a bilinli olarak belirtilen casuslardr. 13. Y a a y a n c a s u s l a r , baaran dman kampndan haber getirmeyi

casuslardr.

YORUMLAR
ZHANG YU: casuslar dman ynetiminin ile dman tarafndan cezalandrlm

mutanlar balardr.

hor grd kosubaylarn akra-

DU MU: Dman ynetiminde iini yitirmi zeki yneticilerin yansra, arlklar nedeniyle cezalandrlmlar, ve doalar gerei agzl insanlar vardr. Bunlarn dnda hak ettiklerine inandklar mevkilere getirilmemi olanlarla lkenin karlaaca zorluklar kendi karlar iin kullanmay amalayanlar da bulunabilir. Ayrca yine ynetim iinde ikiyzllk ve aldatmay huy edinmiler de vardr.

lalarak zrlanan

Bunlarn her birine lkenin gerek planlar hakknda

gizlice, eitli rvet durumunu renmek, bilgi almak mmkn

yntemleri ile yaksizinle ilgili haolabilecei gibi yi-

ne bu tr insanlar kullanarak yaratmak da olasdr.

dman

lkesinde

kargaa

ve

ikilik

Ll QUAN: Dmann zerinize gnderdii casuslara cmert davranarak kendi yannza ekin. Bu tr devirme casuslar kar casusluk ya da iki tarafl casuslukta kullanlr. WANG XI: Devirme casuslar ele geirilen ve bize bilgi verilmesi iin tevik edilen ya da dmana yanltc bilgi vermek amacyla geri gnderilen dman casuslardr. Hkml casuslar daha ok kendi stlerince dmana yanltc bilgi iletmek zere kullanlan casuslardr. Bu casuslarn sonu genellikle lmdr; bu yzden bu tr casuslara l casus da denilir. DU YU: Yanltc bilgi vererek dman zerine gnderdiiniz casuslar dman eline getiinde dman tm hazrlklarn bu casuslardan edindii istihbarata dayanarak yapacaktr. Ancak gerek dman tarafndan anlaldnda bu casuslarn sonu lmdr. DU MU: Yaayan casuslar bilgiyi iki tarafa da tayan casuslardr. Yaayan casuslarn seilirken zellikle aptal grnml ancak zeki, d grnmlerinden anlalmas imkansz cesarette, gte olan savalar seilmelidir. Bu tr casuslarn kar tarafa satn alnmas imkansz olduu gibi yine bu casuslar alk, susuzluk, onursuzluk gibi her trl zorlua aldr bile etmezler. SUN TZU 14. O r d u i i n d e e n yaksn t a k i p t e t u t u l a c a k kiiler c a s u s l a r d r . B a k a hi bir b i r i m c a s u s l a r k a d a r d l e l a y k d e i l d i r . Y e r y z n d e k i b a k a hi b i r m e s l e k c a s u s l u k k a d a r g i z l i lie s a h i p d e i l d i r .

YORUMLAR
DU YU: Kendisine man iin almaya, Bu nedenle casuslara

iyi davranlmayan casus dnekleerek dsizin hakknzda bilgi tamaya balayabilir. zengin dller verin ki yaptklar ie gve-

230

niniz olsun. etmektedir.

Grevini

gizlilikle

yapmayan

casus

kesinlikle

intihar

SUN TZU 1 5 . D o a l s t n z e k a y a s a h i p o l m a y a n hi k i m s e c a s u s o l a maz. 16. C a s u s l a r iyilik v e d r s t l k o l m a d a n y n e t i l e m e z . 17. Casuslarn raporlarn anlamak ve d o r u l u u n d a n emin

o l m a k iin ince z e k a s e v i y e s i g e r e k i r . 18. Uyank ol! Her i iin c a s u s k u l l a n .

YORUMLAR
DU MU:

Her meselenin

zm

nceden

edinilen

bilgiye

dayal -

SUN TZU 1 9 . Bir c a s u s z a m a n g e l m e d e n bir h a b e r i b a k a s n a v e r m i s se, h e m c a s u s u h e m de h a b e r i alan kiiyi ldr.

YORUMLAR
MEI haberi YAOCHEN:

alan

Casusu ldrmenin nedeni ldrmenin nedeni ise konumasn

SUN TZU

bilgiyi szdrmas, engellemektir.

2 0 . A m a i s t e r bir o r d u y u v u r m a k , i s t e r bir e h r i z a p t e t m e k , i s t e r s e bir k i i y e s u i k a s t d z e n l e m e k o l s u n , komutanlarn, k o m u t a n y a r d m c l a r n n , k a p m u h a f z l a r n n , n b e t i lerin isimlerini r e n m e k zel n e m e sahiptir. Casuslarmzn amac bu bilgilere sahip olmaktr.

YORUMLAR
DU MU: Dmana saldrmadan nce dmann yetenekleri hakknda bilgi almak son derecede nemlidir. O zaman, her bir dman iin kapasitelerine uygun nlemler alnabilir. SUN T Z U 2 1 . Dmann aramza g n d e r d i i casuslar t e s p i t edilip, rv e t l e k a n d r l m a l , ele g e i r i l i p r a h a t e d e c e k l e r i y e r l e r d e tutulmaldr. Bylece onlar kendi saflarmza ekip devirme casus yaparak kendi hizmetimizde kullanabiliriz. 2 2 . D e v i r m e c a s u s l a r n bize s a l a y a c a b i l g i l e r s a y e s i n d e mahalli ve i casuslar elde edebiliriz. 2 3 . Y i n e y a l n z o n l a r n s a y e s i n d e l c a s u s l a r k u l l a n a r a k yanltc bilgileri d m a n a ulatrabiliriz. 24. Son olarak, yine onlarn s a y e s i n d e Y a a y a n c a s u s l a r d a n bilgi alabiliriz.

YORUMLAR
ZHANG YU: Devirme casuslarn verecei bilgilerle dmann iindeki agzl ve sizin adnza alabilecek grevlileri bulursunuz. Bu yntemle ele geirip altracanz ift tarafl casuslar dman kandrma yollarn anlamakta kullanp, dman aldatmak amac ile l casuslar kullann. Yine devirme casuslarn verecei bilgi nda dmann gerek durumunu anlayp yaayan casuslar dmana gnderin. SUN TZU 25. Casus k u l l a n m a n n tek a m a c d m a n h a k k n d a bilgi t o p l a m a k t r . B u b i l g i ise, ilk o l a r a k D e v i r m e C a s u s t a n a l n a bilir. B u n e d e n l e D e v i r m e C a s u s e l s t n d e t u t u l m a l d r .

232

2 6 . Eski z a m a n l a r d a Y i n h a n e d a n n n y k s e l m e s i Hsia t a r a f n d a n kontrol edilen I Chih a d n d a k i

mparator casusla

g e r e k l e m i t i . Ayn ekilde Chou H a n e d a n da Yin'e bal c a s u s Lu Ya s a y e s i n d e t a h t a g e m i t i .

YORUMLAR
DU MU: Dmann gerek durumunu anlamak ve bu amala baka tr casuslarn da kullanm devirme casuslara, dneklere ya da ift tarafl casuslara baldr. Bu nedenle bu casuslara ok iyi davranmak gerekir. SUN TZU

2 7 . O r d u n u n c a s u s l u k k a n a d n e n iyi k u l l a n a n h k m d a r b i l g e h k m d a r , e n iyi d e e r l e n d i r e n k o m u t a n ise u s t a komutandr. Casusluk sonu getirir. Ordunun harekattaki b a a r s c a s u s l a r n b e c e r i s i ile o r a n t l d r .

YORUMLAR
DU MU: Dmann durumu bilinmedike bir ordunun operasyona kalkmas baar getirmez. Haber alma ise casus kullanlmadan yaplamaz.