KPRL KRENLER

Gezer kpr deyimiyle de adlandrlan kprl kren yar-ar ve ar endstriyle

ilgili btn atlye,maaza,makine park ve salonlarnda kullanlan bir kaldrma
makinesidir.
Makinenin kancas atlye iindeki her noktaya eriebilir ve dolaysyla tekmil
makinelere hizmet edebilir.
Bir kprl kren tarafndan gereklenmesi gereken hareketleri daha imdiden
belirte biliriz. Bu hareketler unlardr:
1- Oz ekseni boyunca dey hareket,yani kaldrma ve indirme hareketleri;
2- Oy ekseni boyunca yatay hareket,yani kprnn telenme hareketi;
3- Ox ekseni boyunca yatay hareket,yani arabann kpr zerinde yapt telenme
hareketi.
Bu duruma gre, bir kprl krende aadaki mekanizmalarn ngrlmesi gerekir:
1- Tamburlu bir kaldrma mekanizmas;
2- Arabann kpr zerinde yrmesini salayan bir araba teleme veya yrtme
mekanizmas;
3- Bir kpr teleme veya yrtme mekanizmas.
Bu mekanizmalarn kumandas genellikle elektrik motorlar tarafndan gereklenir.
Sadece,gleri zayf olan yada seyrek ekilde kullanlan kprl krenler elle kumanda
edilir.
Bir kprl kren:
1- Tanacak ktlenin maksimal deeri, yani kaldrma kabiliyeti ve bir de
2- Kpr akl, yani kpr uzunluu ile karakterize edilir.
Kprl krenin asl karakteristikleri bunlardr. Ama, bunlarn yan sra aadaki
zelliklerin de dikkate alnmas gerekir:
1- Kaldrma hz;
2- Kpr telenme hz;
3- Arabann kpr zerindeki telenme hz;
4- En yksek konumunda, kanca altnda kalan serbest ykseklik, yani kaldrma
ykseklii;
5- Kpr kurs uzunluu, yani kpr gezinme mesafesi.
Bir kprl krene ait esas hesaplarn yaplabilmesi iin btn bu karakteristiklerin
bilinmesine lzum vardr.
Konstrksiyonu stenen ift Kirili Vincin Teknik zellikleri ;
Kaldrma kapasitesi : Q = 20 ton
Kaldrma ykseklii : h = 10 m
Kpr akl : L = 18 m
Kaldrma hz : Vkal = 5 m/dk
Araba yrtme hz : Var = 20 m/dk
Kpr yrtme hz : Vkp =40 m/dk
1.KALDIRMA MEKANZMASI HESABI:
1.1. Palanga Tipi ve Kanca Seimi
Q=20 ton<30 ton olduundan, bu durumda tayc halat says Z=4 olan ikiz makaral
1 - Tevfik Bar BURSA

palanga sistemi seilir.


Palanga redksiyonu ip = Tayc halat says/ Tambura sarlan halat says = 4/2 =2
p= 2 olduundan iki makaral palanga seildi.
1.1.1. Kanca Hesab
Q=20 ton ve vin tahrik snf 2m;


) ( * 06 . 0 kg Q a
(cm)

20000 * 06 . 0 a
=8.5 cm
a1=2a =2x85 =170 mm
DIN 15401e gre 20 no lu kancay seeriz
b1=140 mm
b2=118 mm
h1=180 mm=e1+e2


2 - Tevfik Bar BURSA

ekil 2
II
h
e1 e1
b
2
b
1
a
I
Kesit Alan F
23220 180 *
2
118 140
h *
2
2 b 1 b
F
+

mm

Kesitin atalet momenti I
4
mm 62542046
118 140
118 118 * 140 * 4 140
*
36
180
2 b 1 b
2 b 2 b 1 b * 4 1 b
*
36
h
I
2 2 3 2 2 3

+
+ +

+
+ +

Arlk merkezinden uzaklk e1,e2

mm 4 . 87
118 140
118 * 2 140
*
3
180
2 b 1 b
2 b * 2 1 b
*
3
h
e
1

+
+

+
+

mm 5 . 92
118 140
140 * 2 118
*
3
180
2 b 1 b
1 b * 2 2 b
*
3
h
2
e
+
+

+
+

Mukavemet MomentleriW1,W2

3
mm 715584
4 . 87
62542046
e
I
1 W
1

3
mm 676130
5 . 92
62542046
e
I
2 W
2

I. noktasnn mukavemet kontrol
A
Q
W
M
1
e
1
+

daNmm 3448000 20000 * 4 . 87
2
170
Q *
1
e
2
a
e
M
1

,
_

+
,
_

+
2
mm 23220 180 *
2
118 140
h *
2
b b
A
2 1

3 - Tevfik Bar BURSA

2
cm / daN 567 mm / daN 67 . 5
23220
20000
715584
3448000
1
+
II. Noktasnn mukavemet hesab :
2
e
W
M
A
Q
n

2
cm / daN 423
2
mm / daN 23 . 4
676130
3448000
23220
20000
n

=
1
=567daN/cm2 < em = 600 700 daN/cm2
b

=
n
=423daN/cm2 < em = 600 700 daN/cm2
olduundan kanca bu yk altnda emniyetlidir.
Kanca seimi ; Mustafa DEMRSOYun Transport Teknii kitabndan yaplmtr
(sayfa 88).
Kanca mukavemet hesaplar ; smail CRGLn transport teknii kitabndan
yaplmtr.
1.1.2. Vida Hesab
Malzemesi C22 elii iin
em

= 300 600 daN/cm

2
12 No lu kanca iin Rd= 72*8 vidas seildi.
ller:
dd= 90 mm
di= 90-10 = 80 mm
h = 10mm
Vidada meydana gelen ekme gerilmesi
em
4
d *
Q

2
i

<

2
cm / daN 398
4
8 *
20000

=398 daN/cm2 <

em

= 300 600 daN/cm2 olduundan emniyetli

Vida hesab ; Faruk SNERin II.cildinin 19 sayfasna gre yaplmtr.
1.1.3. Kanca Somun hesab
4 - Tevfik Bar BURSA

Kanca malzemesi C35 C45 iin Pem= 200 300 daN/cm2
P somun yzey basnc
Z somundaki di says
M= Z*h = 76 Vida boyu
Z=M/h = 76/8 =9.5 9di
( )
em
P
d d Z *
4
Q
P
2
i
2
d

( )
2
cm / daN 166
8 9 * 9 *
4
20000
P
2 2

P =166 daN/cm2 < Pem = 200- 300 daN/cm2 olduundan emniyetli

Kanca somunu standard F.S. cilt II sayfa 27de kancaya gre seilmitir.
1.1.4. Kanca Travers hesab



Kanca traversleri DIN 15412 de Standardlatrlm olup boyutlar F.S. cilt II sayfa 130 da
verilmitir.
b1= 180
b4= 34
c = 10
ds = 60
h1 = 78

2
c b
* b L
4
1

+
5 - Tevfik Bar BURSA

mm 202
2
12 34
* 2 180 L

+
2
eilme momenti
daNcm 101000
4
2 . 20 * 20000
4
L * Q
M
e

mukavemet momenti
( ) ( )
3
cm 28 . 121
2
8 . 7 *
6
6 18
2
h *
6
d b
W
5 1

eilme gerilmesi
e=Me/W = 101000/121.68 = 840 daN/cm2
C35 malzemesi iin em= 800 1200 daN/cm2
e= 840 daN/cm2

em = 800 1200 daN/cm2 olduundan emniyetli

Yzey Basnc
( )
em
P
c b * d * 2
Q
P
4 5
<

olmal


( )
2
cm / daN 694
1 4 . 3 * 6 * 2
20000
P

P= 694 daN/cm2 < Pem = 800 900 daN/cm2 olduundan emniyetli
Travers mukavemet hesaplar; F.S. cilt II sayfa 29 dan alnmtr.
1.1.5. Kanca Bilyeli Yatan Seilmesi
Q=Co/So

Co Statik yk
So Emniyet katsays
2m grubu iin So = 1
Co= Q*So = 20000*1 = 20000 daN (statik yk)
ap 100 mm olan Co= 20000 daNlk yk tayan eksenel sabit bilyal yatak SKF
katalogundan seilir. (51520 nolu yatak seilir.)
Yatak hesab ; F.S. cilt II sayfa 31e gre yaplmtr.
6 - Tevfik Bar BURSA

1.2. Halat Hesab :
T * k d (mm)
d halat ap (mm)
k Vin tahrik sistemi grubu ve halat tipine bal katsay
T Bir halata gelen max. yk (daN)
Gp Kanca blou arl = 170 kg
Z = 4 halat says
2m grubu ve DIN 655 tipi halat iin
k = 0.3
daN 5 . 5042
4
170 20000
4
Gp Q
T
+

mm 3 . 21 5 . 5042 * 3 . 0 d * k d T
d= 22 mm seilir. (8*19 L.)
Teorik kopma ykne gre halat hesab
ST Teorik emniyet katsays

*
4
*
k
*
2
k
T
S
Metalik dolgu faktr

43 . 0
4
22 *
165
A
A
2
teorik
metalik

k = 160 daN/mm2
8 4 86 . 4 43 . 0 *
4
* *
2
3 . 0
T
S 160 <

aras kt iin halat teorik kopma emniyet
katsays bakmndan uygundur.
Halat hesab ; . CRGLn Trans.Tek. kitapndan sayfa 71e gre yapld. Ayrca halat
ap ve Amet deerleri yine ayn kitaptan yararlanld.
7 - Tevfik Bar BURSA

1.3. Tambur Hesab
DT H1*H2*d (mm)
DT Tambur ap
d Halat ap
H1 Vin tahrik snf ve halat tipine bal katsay
H2 Halat donanmna bal katsay, tambur ve dengeleme makaralar iin donanmna bal
olmadan
H2 = 1
H1=18
DT 18*1*22 =396 mm
DT = 396mm



Tamburdaki basn gerilmesi
2
cm / daN 1000
2
cm / daN 933
8 . 1 * 5 . 1
5 . 5042
* 5 . 0
s * h
T
* 5 . 0
bem bt
<
olduundan emniyetlidir.
8 - Tevfik Bar BURSA

Tamburdaki eilme gerilmesi
2
cm / daN 6 . 416
5 . 1 * 40
1
* 5 . 5042 * 96 . 0
h * DT
1
* T * 96 . 0
e
3 3
T

eT= 416.6 daN/cm2 < cem = 500 daN/cm olduundan emniyetli
Tamburun bir tarafna ait yk boyu hesab (Lg)
Lg = Z*S
Z Tamburun bir tarafna ait sarm says
h Kaldrma ykseklii (h= 7m)
L Tamburun bir tarafna sarlan halat boyu (L= 7m)
n Tambura sarlan halat says (n=2)

14 . 13
4 . 0 *
7 * 2
2
D *
L * n
Z
T
+ +

Z=14sarm

Lg= 14*18 = 252 mm
Tambur hesaplar; .CRGLn Transport tek. Kitabnn 96,97 ve 98. Sayfalarndan
yararlanlmtr.
1.4. Halat Makaras Hesap ve Seimi
DH H1*H2*d
H1 Tahrik sistemi katsay grubuna bal
H2 Halat donanmna bal katsay
d Halat ap
H1= 20
wt=w1+w2+w3
w1= 1 1 tambur iin
w2= 2*2 2 makarann ayn ynde eilmesi
w3=0 dengeleme makaras iin
wt=5 5 olduu iin H2 =1
DH 20*1*22= 440 mm
DH = 440 mm
Halat makaras hesaplar; :CRGLn Trans.Tek. sayfa 76ya gre yaplmtr.
Halat makaras ap; Mustafa DEMRSOYun Trans.Tek. kitabndan sayfa 60dan
alnmtr.
9 - Tevfik Bar BURSA

1.5. Dengeleme Makaras Hesap ve Seimi
Dd H1*H2*d
H1=14
H2=1
Dd 14*1*22 = 308 mm
Dd =350 mm
Dengeleme makaras ap; .CRGLn Transport Tek. Kitabndan sayfa 78den
alnmtr.
1.6. Kaldrma Motoru Hesap ve Seimi
P=Q( dan )*V (m/dk)
6120*hveri m
hveri m = 0 .95 (Rulmanl yataklarda)
KW 17
95 . 0 * 6120
5 * 20000
P
Motorsan Norm katoloundan 18 kw (1500 d/dk)lk 180L4/2A motoru seilir.
1.7. Kaldrma Redktr Seimi
dk / dev 95 . 7
4 . 0 *
5 * 2
D *
v *
i
D *
V
n
r
1
p
r
s
bur tan


27 . 183
95 . 7
1457
n
n
i
bur tan
m
bur tan
motor ile tambur aras redksiyon oran
Tahvil oran 80 kabul edilip ylmaz redktr katalogundan NT 275 redktr seilir.
Tambur dilileri
tambur
*
red toplam

10 - Tevfik Bar BURSA

183.27=80* tambur

tambur

=2.29
Z1=19 kabul edilirse
t a m b u r

Z
2
Z
1
44
2
Z
19
Z
29 . 2
2
di
1457
17
* 955
N
P
* 955
b
M
m


daNm 14 . 11
b
M
*
b
M *
0
k *
top

b
M

daNm 1899 93 . 0 * 14 . 11 * 1 * 27 . 183
b
M
=1899000 daNmm
malzeme C 1040
kf=3
kd=1.2
d

=0.8
em

=32 daN/mm
3
* Z *
k * k * M * 2
m
e m d
d f b

39 . 11
3
32 * 19 * 8 . 0
2 . 1 * 3 * 1899000 * 2
m
2

m=12 seilir
1.8. Kaldrma Mekanizmas Fren Hesab
Motorun nominal momenti Mn
daNcm
N
P
* 97450
n
M
m


daNcm 1137
1457
17
* 97450
n
M
Motor tarafndan oluturulan moment 1137 (daNcm) olduuna gre F.S. cilt II sayfa
64den uygun kaplin seilir.
Fren seimi
YAZAN Elektromanyetik Fren ve Kavrama San.katalogundan 17 kw 1500 d/dk lk
motora Mf = 10 kgm lik fren seilir.
2.ARABA YRTME MEKANZMASI HESABI
2.1. Tekerlek ve Ray Hesab
11 - Tevfik Bar BURSA

Max. tekerlek yk;
daN
4
Ga Q
max
P
+

Q=20000 daN
Ga=6000 daN
daN 6500
4
6000 20000
max
P
+

t 3 2 em
max
b * c * c * P
P
D
tekerlek malzemesi C45 iin
Pem=0.56N/mm
Bt=45
C2=1.14
C3=0.8
mm 282
45 * 8 . 0 * 14 . 1 * 56 . 0
6500
D
D=280 olarak alnr
D= 280 apl kntl dar tekerlek seildi.
d1= D = 280mm
d2= 310mm
b1= 65 mm
b2=110 mm
12 - Tevfik Bar BURSA


Tekerlein emniyet kontrol : Yzey basncna gre
Pmin= Ga/4 = 6500/4=1625 daN minimum Tekerlek yk
Ortalama tekerlek yk;
PmitI,II= (Pmin+2*Pmax)/3= (1625+2*6500)/3= 4875 daN
Emniyetli yzey basnc;
tekerlek malzemesi C45 iin
Pem=0.56 daN/mm
D= 280 mm iin tekerlek ap ve Vor= 20 m/dk yrtme hz iin
c1= 1
c2=1.14
1
r 2 k
t
b

mm 45 5 * 2 55
t
b
2 1
t
c * c *
em
p
D * b
II PmitI,

14 . 1 * 1 * 56 . 0
280 * 45
4875


2 2
mm / daN 64 . 0 mm / daN 38 . 0
olduundan emniyetlidir
kinci kontrol
daN
4
Ga Q * 4 . 1
max
P
+

13 - Tevfik Bar BURSA

daN 8500
4
6000 20000 * 4 . 1
max
P
+

3
P * 2 P
m in
P
m ax min
+

daN 6208
3
8500 * 2 1625
min
P
+

4 . 1 *
em
P
d * b
P
t
min

4 . 1 * 56 . 0
280 * 45
6208

2 2
mm / daN 784 . 0 mm / daN 49 . 0 olduundan emniyetli
Ray tekerlek hesab; F.S. cilt II sayfa 118e gre hesaplanr.
Seilen bu tekerlee gre dikdrtgen kesitli A55ay seilir.
K= 55mm
1
r
= 5mm
2 r = 3 mm
b1= 150mm
b2= 31mm
1
h
=66mm
2.2. Araba Yrtme Motoru
a) Yrtme Direnci Hesab

1
]
1

+
,
_

+ R * 003 . 0
2
d
*
R
P
* X
R
W f
mm 140
2
280
2
D
R
f=0.05
14 - Tevfik Bar BURSA

=0.08 (kaymal yataklar iin)

P=Q+Ga =20000+6000=26000 daN
d=55 mm
daN 595 140 * 003 . 0
2
55
* 08 . 0 05 . 0
140
26000
* 2 . 1
R
W
1
]
1

+
,
_

+
b) Yrtme Momenti Direnci M1
) daNcm (
n
n
* R * W

R
* W
1
M
m
t
R R

nm=1000 dev/dk
dk / dev 7 . 22
28 . 0 *
20
d *
2
V
n
lek ker te


daNcm 189
1000
7 . 22
* 14 * 595
1
M
c) Dorusal Hareketin vme Momenti M2
m
n
t
n
* R * b * m
i
R
* b * m
2
M
m: Dorusal hareketi yapan ktle
a
2
t
1
*
60
V
b
ta = 2.5 sn (FEM cetvel,6 sayfa 13)
2
s / m 13 . 0
5 . 2
1
*
60
20
b
daNcm 48 . 109
1000
7 . 22
* 14 * 13 . 0 * 2650
2
M
d) Dnen Ktlenin vmeleme Momenti
( ) ( ) daNcm 60
3
M 48 . 109 189
5
1
2
M
1
M *
5
1
3
M + +
e) Motor ve Redktr Hesab
top
* 97450
n * M
k
N
m k

15 - Tevfik Bar BURSA

( )
m / daNs 2650
81 . 9
6000 20000
m
g
Ga Q
m
2

,
_

+

+

top = 0.85
Mk=M1+M2+M3 Mk=189+109.48+60=358.48daNcm
kw 32 . 4
85 . 0 * 97450
1000 * 48 . 358
k
N
Buradaki Nk deerine Motorsan elektrik motorlar katalogundan 4.3 kw 1000d/dk lk
160M6/4A motoru seilir.
Toplam redksiyon ;
top = nm/ntek = 1000/22.7 = 44
Bu devir saysna uygun delik milli redktr, Ylmaz redktr katalogundan
EV125-132M seeriz.
Bu blmdeki yrtme direnci; F.S. cilt II sayfa 110 dan alnmtr.
Yrtme momentleri; F.S. cilt II sayfa 43 ten alnmtr.
2.4. Yrtme Mekanizmas Fren Hesab
Motorun nominal momenti Mn
n
P
* 97450
n
M
daNcm 390
1000
3 . 4
* 97450
n
M
YAZAN: Elektromanyetik Fren ve Kavrama San. Katalogundan 4 kw 1000 d/dk lik
uygun Mf = 5 kgm olan manyetik fren seiliyor.
3. KPR KR HESABI
3.1. Ana Kiri Hesab
3.1.1 Ana Kiri Boyut Hesab
Vin projemizde kutu kirileri tercih ediyorum. Bu kiriin asndan daha mukavemetli ve
iilik daha ucuzdur.
( ) cmh
2
r l
2
l * 3 *
l
r l
*
f
1
*
10 * 4
P
xo
i
8
v
1
]
1

16 - Tevfik Bar BURSA

bu atalet momentine uygun kiri grubu oluur.
Py= Q+Gp = 20000+210 = 20210 daN
l/f = 2250 ( sehim oran)
L = 1800 cm ( kpr akl)
r = 240 cm ( tekerlek aral)
( )
1
]
1

2
240 1800
2
1800 * 3 *
1800
240 1800
* 2250 *
10 * 4
20210
xo
i
8
4
cm 717883
xo
i
K01 kirii seilir.

Kiri boyutlar:
B = 29 cm h = 49 cm e = 21.8 cm S1 = 0.6 cm
S2 = 0.6 cm Ry = 4 cm b = 23 cm H = 50.2 cm
r1 = 20.85 cm r2 = 28.75 cm u1 = 9.56 cm u2 = 12.84 cm
Fm = 1111 cm2 Fo = 29.4 cm2 Jx = 42305 cm4 Jy = 11459 cm4
Wx = 1456 cm3 Wy = 710 cm3 qkiri = 88.5 kg/m qplatform = 40 kg/m
Bu deerlerden grld gibi;
Jxo = 29747 cm4 < Jx = 42305 cm4 olduundan K01 kirii emniyetlidir.
Bu kiri deerleri; ESANn K.M. kitabndan sayfa 8 den alnd.
3.1.2. Ana Kiri Gerilme Hesaplar
17 - Tevfik Bar BURSA


Vincin kendi arlndan ileri gelen gerilmeler:
Ana kiriin kendi arlndan ileri gelen moment M1 (kgcm)
( )
daNcm
8
L * ' q q
1
M
2
a
+

( )
daNcm 520425
8
1800 4 . 0 885 . 0
1
M
2

Araba arlndan ileri gelen max. moment M2 (kgcm)

( ) daNcm
2
r L * 2 *
L * 32
G
2
M
a

( ) daNcm 1176000
2
240 1800 * 2 *
1800 * 32
6000
2
M
zarlk gerilmeleri:
2
cm / daN 357
1456
520425
x
W
1
M

1 1

2
cm / daN 807
1456
1176000
2
x
W
2
M

2
Kaldrma yknden ileri gelen gerilme:
Max. moment:
( ) ) daNcm (
2
r L * 2 *
L * 32
P
3
M
Y

18 - Tevfik Bar BURSA

( ) daNcm 3961160
2
240 1800 * 2 *
1800 * 32
20210
3
M
Kaldrma yk gerilmesi :
2
cm / daN 2720
1456
3961160
3
x
W
3
M

3
Yatay kuvvetlerden ileri gelen gerilme :
Max. moment:
( ) ) daNcm (
2
a
G
L * ' q
a
q *
4
L
* 3 . 0
4
M
1
]
1

+ +
,
_

( ) daNcm 717255
2
6000
1800 * ' 4 . 0 885 . 0 *
4
1800
* 3 . 0
4
M
1
]
1

+ +
,
_

Gerilme:
2
cm / daN 492
1456
717255
y
W
4
M
4 4
Kaslma momenti ( Kiri boyunca ayn ) M5
( )
y
P
a
P * r * 05 . 0
5
M +
daNcm ( K.M. sayfa 18 )
( ) daNcm 314520 20210 6000 * 240 * 05 . 0
5
M +
Gerilme:
2
cm / daN 216
1456
314520
y
W
5
M
5 5

19 - Tevfik Bar BURSA


( )
2
c m / d a N
5 4 3 1 1
* M
m a x
+ + + + +
V1 = 5/60 = 0.083 m/s iin = 1.18
Vin kiri grubu 2m iin M=1
( )
2
m a x
c m / d a N 4 5 9 2 2 1 6 4 9 2 2 7 2 0 8 0 7 3 5 7 * 1 + + + +

) c m / d a N
2 1
2
m i n
( +
2
m i n
c m / d a N 1 1 6 4 8 0 7 3 5 7 +
253 . 0
4592
1164
x
max
min

20 - Tevfik Bar BURSA

Ana kiriteki kayma gerilmesinin hesab : ( K.M. sayfa 20)
( )
)
2
cm / daN (
h * S * 4
a
P * M R *
F * S * 4
*
a
P * M R *
2
1
m 2
1 1
max
u +
+
+

T
( )
2
cm / daN 360
49 * 6 . 0 * 4
6000 * 1 20210 * 18 . 1
1111 * 6 . 0 * 4
56 . 9 * 6000 * 1 20210 * 18 . 1
max

+
+
+
T
Mukayese gerilmesi:
) cm / daN ( T * 3
2
max
2
max
2
V
+
2
V
cm / daN 4634
Srekli dinamik emniyetli ekme gerilmesi:
( )
( )
( )
2
cm / daN
x *
* 75 . 0
z
D emn
*
3
5
1 1
1 z
D emn
*
3
5
x z
D emn
B
1

,
_

Fe = 37 iin B = 3700 daN/cm2 kopma mukavemeti

Vin kiri grubu 2m ve K4 entik hali iin
( )
2
cm / daN 1427
2 . 0 *
3700 * 75 . 0
764
*
3
5
1 1
764
*
3
5
x z
D emn

,
_

emnz = 1600 daN/cm2 Fe 37 malzemesi iin (K.M. sayfa 20)
Ana kiri gerilme hesaplar emniyet kontrol
Statik kontrol v emnz olmal
1392 daN/cm2 1600 daN/cm2 olduundan emniyetli
Dinamik kontrol v emnz(x) olmal
1392 daN/cm2 1936 daN/cm2 olduundan emniyetli
Kiri moment ve gerilme hesaplar; CESANn Kiri Hesaplar kitabndan sayfa 15,16,18 den
alnd.
Mukayese gerilmesi; K.M. sayfa 20 den, srekli emniyet gerilmesi sayfa 10 dan, St 37
malzemesi iin B ve emnz(x) deerleri sayfa 9 dan alnmtr.
21 - Tevfik Bar BURSA

3.2. Ba Kiri Hesab
3.2.1 Ba Kiri Boyut Tespiti

h = 49 cm L=354 cm
e = 21.8 cm L=454 cm
s1 = 0.6 cm s2 = 0.6 cm
b = 23 cm H = 50.2 cm k = h-5 = 49-5 =44 cm
Ba kiri boyutlar zerinde ray bulunmad gz nne alnarak (K.M. sayfa 8 cetvel 1)
den K01 kiriinden alnmtr.
Ntr eksenler ; r1,r2,u1,u2 ( K.M. sayfa 4 )
r1 = r2 = ( h + s1 )/2 = ( 49+0.6 )/2 = 24.8 cm
u1 = u2 = ( e + s2 )/2 = ( 21.8+0.6 )/2 = 11.2 cm
2
2
h s
2
r * h *
2
s * s
2
2
r 6
2
1
r * 6
2
1 s *
6
s * B
6
s * h
x
J
1 1 2
3

,
_

+
+
,
_

+ + +
x-x ekseni atalet momenti Jx
4
cm 33169 8 . 24 * 6
2
8 . 24 * 6
2
6 . 0 *
6
6 . 0 * 29
6
6 . 0 * 49
x
J
3

,
_

+ + +
x-x eksenine gre atalet momenti Wx
)
3
cm (
1 s * 5 . 0 r
J
Wx
2
x
+

3
cm 1321
6 . 0 * 5 . 0 8 . 24
33169
Wx
+

y-y eksenine gre atalet momenti Jy

22 - Tevfik Bar BURSA

,
_

+ + +
2
2
u * 6
2
1
u * 6
2
2
s *
6
2
s * h
6
1 s * B
y
J
3
4
cm 9974
2
84 . 12 * 6
2
56 . 9 * 6
2
6 . 0 *
6
6 . 0 * 49
6
6 . 0 * 29
Jy
3

,
_

+ + +
y-y eksenine gre mukavemet momenti Wy
)
3
cm (
3
2
s * 5 . 0 u
J
Wy
2
y
+ +

3
cm 608
3 6 . 0 * 5 . 0 84 . 12
9816
Wy
+ +

Kayma gerilmesi iin gerekli alan deerleri F0,Fm

Fm = ( u1 + u2 )*( r1+r2 )
Fm = 2*11.2*2*24.8 = 1111.04
F0 = s2*h = 0.6*49 = 29.4
Ba kiriin birim boy arl qb (kg/m)
qb = 1.57*( s2*h+s1*b ) + 0.785*( 0.003*e*k )
qb = 1.57*( 0.6*49+0.6*29 ) + 0.785*( 0.003*21.8*44 )
qb = 75.73 (kg/m)
3.2.2 Ba kiri boyut hesab

Kiri Hesaplar sayfa 8 cetvel 1 den K01 kiriinden alnmtr.
Ana kiri arl : Q1 = ( qa + q)*L = ( 88.5+40 )18= 2313 daN
Max. moment :
M1 = (Q/2)*65 = (2313/2)*65 = 75172 daNcm
1 = M1/Wx = 75172/1321 = 57 daN/cm2
Ba kiriin kendi arlndan ileri gelen gerilme;
Max. moment:
M2 = ( qb*L )/8= ( 0.75*354 )/8= 11748 daNcm
23 - Tevfik Bar BURSA

2 = M2/Wx = 11748/1321 = 8.9 daN/cm2
Araba arlndan ileri gelen gerilme:
Araba arlndan ba kirie gelen yk A (daN)
A = (Ga+Gp)* (L-e)/L = ( 6000+210)*(1800-150)/1800 = 5692.5 dan
Max. moment:
M3 = [(A/2)*65] =180006 daNcm
Gerilme :
3 = M3/Wx = 180006/1321 = 140 daN/cm2
Kaldrma yknden ileri gelen gerilme :
Kaldrma yknden ba kirie gelen yk A (kg)
A = Q*(L-e)/L = 20000*(1800-150)/1800 = 18333 daN
Max. moment :
M4 = (A/2)*65 = (18333/2)*65 = 595833 daN
Gerilme :
4 = M4/Wx = 595833/1321 450daN/cm2
Yatay yklerden ileri gelen gerilme :
Atalet kuvvetlerinden ileri gelen yatay yklerin meydana getirdii gerilmeler ok
kk olduu iin dey yklerin ( 1/10 )u yatay kuvvet olarak alnr.
Qy = (1/10)*( Q+Ga/2+Gp/2+qb*L/2+Q/2 )
Qy = (1/10)*( 2313+6000/2+210/2+75.73*3.54/2+20000/2 ) =1555daN
Max. moment:
M5 = Qy*65 =1555*65 = 101075 daNcm
Gerilme:
5 = M5/Wy = 101075/608 =166 daN/cm2
Max. gerilmeler:
M = 1
= 1.15
max = M*(1+2+*3+4+5 )
max = 1*(57+8.9+1.15*140+450+166) = 843 daN/cm2
min = 1+2 = 57+8.9 = 66 daN/cm2
X = min/max = 66/843 = 0.078
24 - Tevfik Bar BURSA

Fe 37 malzemesi iin emnz = 1600 daN/
X = -1 kabul edilmesi halinde kiri daha emniyetli olur.
Buna gre vin kiri grubu B3 ve K4 entik hali iin emnD(-1) = 764 daN/cm2
(K.M. sayfa 8 cetvel 3)
Ba kiri gerilme hesaplar emniyet kontrol:
Statik kontrol :
max emnz
max = 409 daN/cm2 < emnz = 1600 daN/cm2 Emniyetli
Dinamik kontrol :
max emn(-1)
max = 409 daN/cm2 < emn(-1) = 764 daN/cm2 Emniyetli
4.KPR YRTME MEKANZMASI HESABI
4.1. Tekerlek ve Ray Hesab
e = 150
l = 800 cm kpr akl
Q = 20000 daN kaldrma yk
Gp = 210 daN kanca bloku arl
Ga = 6000 daN araba arl
Gk = Ana kiri arl + Ba kiri arl
Gk = 2*(qa+q)*L+2*qb*Lb
Gk = 2*(88.5+40)*8+2*75.73*3.84 = 2637.6 daN
Ma = 0 ykl durumu iin
( Q+Gp+Ge)*e+Gk*(L/2)-RB*L = 0
( 20+0.21+4)*1.5+2.637*(8/2)-RB*8 = 0
RB = 5.857Mp = 5857 daN
RA+RB = Q+Gp+Ga+Gk
RA+5.857 = 20+0.21+6+2.637
RA = 22.88
Mp = 22880 daN
TEKERLEK SEM
25 - Tevfik Bar BURSA

Pmax =6.41 ton iin ( F.S. ciltII sayfa 108 cetvel 43 den) D = 315 mm apl dar
takerlek seildi.Tekerlek aks ap 60 mm ( F.S. ciltII sayfa 124 cetvel 50 den) alnd ve
bu tekerlek iin A45 ray seildi. A45 ray iin gerekli boyutlar ( F.S. ciltII sayfa 106
cetvel 41 den)
K = 45 mm, r1 = 4 alnd. Buna gre b = k-2*r1 = 45-2*4 = 37 mm
olmaktadr.
Tekerlek malzemesi D.. 60 iin ( F.S. ciltII sayfa 118 cetvel 45 den) emniyetli
yzey basnc PL = 0.56 daN/mm2 alnd.
D = 315mm ve Vkp = 46 m/dk iin ( F.S. ciltII sayfa 120 cetvel 147 den) c1 = 0.95
alnd. Vin tahrik snf 2m iin ( F.S. ciltII sayfa 120 cetvel 48 den) c2 = 1 alnd.
Pmit/( 6*D ) PL*c1*c2
4600/( 37*315 ) 0.56*0.95*1
0.39 0.53 olduundan Emniyetli
4.2. Kpr Yrtme Motoru Hesab :
a) Yrtme Direnci Hesab :
daN R * 003 . 0
2
d
* f *
R
P
* X W
,
_

+ +
X = 2 Rulmal yatak iin ( F.S. ciltII sayfa 110)
F = 0.05 cm ( F.S. ciltII sayfa 110)
= 0.002 Rulmal yataklarda
R = D/2 = 315/2 = 157.5 mm
d = 60 mm ( aks ap )
P = Q+Gp+Ge+Gk = 20000+210+6000+2637.6 = 28847.6 daN
b) Yrtme direnci momenti : M1
M1 = W*R* nt/nm (daNcm)
daN R * 003 . 0
2
d
* f *
R
P
* X W
,
_

+ +

lek ker te
n
V3/*D = 46/*0.315 = 46.48 d/dk
m
n
= 1000 d/dk ....kabul
M1 = 220.4*15.75* 46.48/1000 = 161.3 daNcm
c) Yrtme direnci hesab : M2
M2= m*b*R*nt/nm
26 - Tevfik Bar BURSA

m = p/g = 16807.6/9.81 = 1713.3 daNs2/m
b = V3/60*ta ( ta = 5.7 F.S. cilt III cetvel 6)
b = 46/60*5.7 = 0.134 m/s2
M2 = 1713.3*0.134*15.75*46.48/1000 = 168 dancm
d) Dnen ktlelerin ivmeleme momenti : M3
M3 = %20*(M1+M2 = 1/5*( 168+161.3 ) = 66 daNcm
e) Motora gerekli ilk hareket gc ve motor seimi
t
* 97450
n
*
k
M
k
N
m

=0.8
+ +
3
M
2
M
1
M
k
M
161.3+168+66=395 daNcm
daNcm 1 . 5
8 . 0 * 97450
1000
* 395
k
N
5.1/2 = 2.55
Buna uygun motor katalogundan 3kw 1000 d/dk AM 132SX-6
4.3. Kpr Yrtme Redktr Seimi :
Toplam redksiyon : itop = nm/nt = 960/46.48 = 20.15
Tekerlek direkt redktrden dndrlr.
ZET redktr katalogundan 2KA215 redktr seilir.
4.4. Kpr Yrtme Mekanizmas Fren Hesab :
Mn = 97450*3/960 = 304.5 daNcm
K1 kaplini seilir.
Fren hesab :
YAZAN Elektromanyetik Fren Katalogundan seilir.
27 - Tevfik Bar BURSA