DipTrace Turkce Kullanim Kilavuzu 2.1

Kullanm Klavuzu
Srm 2.1
Hazrlayan Fazl Demir
NDEKLER
1. Giri................................................................................ 4
1.1. DipTrace in Trke Yaplmas.............................................................................4 1.2. DipTrace drt dosya formatna sahiptir...............................................................5
2. Basit Bir ema ve PCB oluturmak...................................6

2.1. 2.2. 2.3. 2.4. 2.5. Tasarm Alannn Boyutunu Ayarlama ve Antetleri Oluturmak...........................7 Ktphaneleri Ayarlamak..................................................................................11 emay Tasarlama.............................................................................................13 PCB'ye Aktarma.................................................................................................35 PCB yi Tasarlamak.............................................................................................37 2.5.1. izime Hazrlamak.......................................................................................37 2.5.2. Autorouting (Yollar Otomatik izdirmek)........................................................43 2.5.3. Katmanlarla (Layers) almak......................................................................49 2.5.4. Yol Uzunluunu lmek................................................................................52 2.5.5. Elle izim (Manual Routing)..........................................................................54 2.5.6. Vialarla almak.........................................................................................59 2.5.7. Objeleri Tip ve Katmana Gre Semek...........................................................65 2.5.8. Metin ve Grafik Eklemek...............................................................................68 2.5.9. Bakr Dolgu Oluturmak (Copper Pour)...........................................................72 2.5.10. Ojeleri Kilitlemek.......................................................................................78 2.5.11. Tasarm Denetlemek..................................................................................80 2.5.12. Tasarm Bilgileri.........................................................................................83 2.5.13. Plaketi oaltma (Panelizing):.....................................................................85 2.5.14. Yazcdan kt Alma:..................................................................................88 2.6. retim Formatlarnda k Alma.......................................................................90 2.6.1. DXF Formatnda k Alma...........................................................................90 2.6.2. Gerber kts Almak....................................................................................94 2.6.3. CNC Makinede Delmek in NC Drill Dosyasn Oluturmak................................98
3. Ktphane Oluturmak .................................................99

3.1. Klf Ktphanesi Oluturmak............................................................................99 3.1.1. Patern Editor zelletirmek.......................................................................99 3.1.2. Bir Diren Tasarlamak................................................................................100 3.1.3. Ktphaneyi Kaydetmek.............................................................................109 3.1.4. Kondansatr Tasarlayalm...........................................................................110 3.1.5. DIP14 Klf Tasarlamak...............................................................................114 3.1.6. Deiken Ped Sayl DIP Klf Tasarlamak.......................................................118 3.1.7. BGA-144/12x12 Tasarlamak........................................................................120 3.1.8. SOIC-28 Klf Tasarlamak............................................................................125 3.1.9. Ktphaneyi Denetlemek............................................................................128 3.1.10. Klflar Yerletirmek.................................................................................129 3.2. Eleman Ktphanesi Tasarlamak.....................................................................132 3.2.1. Component Editor zelletirme................................................................132 3.2.2. Diren Oluturmak.....................................................................................134 3.2.3. Kondansatr Tasarlamak............................................................................139 3.2.4. ok Paral (Multi Part) Eleman Tasarlamak...................................................147 3.2.5. PIC18F24K20 Tasarlamak...........................................................................154 3.2.6. VCC ve GND Sembol tasarlamak................................................................161 3.2.7. EK Bilgileri Kullanmak.................................................................................164
3.2.8. SPICE Ayarlar...........................................................................................168 3.2.9. Ktphane Denetimi...................................................................................170 3.2.10. Elemanlar Yerletirmek............................................................................171
4. eitli zellikleri Kullanmak........................................179

4.1. Balant Yapma...............................................................................................179 4.1.1. ematik Programda Bus'lar kullanmak.........................................................179 4.1.2. Net Port larla almak..............................................................................183 4.1.3. Kablo izmeden Balant Yapmak................................................................184 4.1.4. ematik ve PCB Layout ta Balant yneticisi................................................190 4.2. Referans Etiketleri...........................................................................................192 4.3. Ktphanede Nasl Eleman Buluruz.................................................................197 4.4. Elektriksel Kural Kontrol (ERC).....................................................................198 4.5. Eleman Listesi (Bill of Materials =BOM)..........................................................201 4.6. Netlist thal ve hrac......................................................................................202 4.7. Eagle'dan ktphane, ema ve pcb ithali.........................................................205 4.8. SPICE Simlasyonu.........................................................................................212 4.9. Balantlarn letkenliini Denetlemek............................................................216 4.10. Otomatik ve Elle Yerletirme.........................................................................218 4.11. Funout...........................................................................................................225 4.12. Hiyerarik Tasarm........................................................................................228 4.13. Otomatik iziciler..........................................................................................235 4.13.1. Grid Router.............................................................................................235 4.13.2. Shape Router..........................................................................................237
5. DipTrace Linkleri.........................................................241
DipTrace Kullanm Klavuzu
1. Giri
Bu belge size DipTrace in nasl kullanldn basit bir devre emas ve onun bask devresini hazrlayarak anlatmak, eleman ve bask devre klflarnn DipTrace te nasl oluturulaca konusunda size yardmc olmak iin hazrlanmtr. Bu belge adm adm tasarm yapmay ve programn ek zelliklerini anlatr. DipTracein Trke sayfas www.diptrace.com/tr dir. Sorularnz iin fdemir@diptrace.com adresine mesaj gnderebilir veya www.diptrace.com/tr adresindeki Destek ste sayfasndaki formu doldurarak bize ulatrabilirsiniz. Bu belge DipTrace 2.1.07 ye gre hazrlanmtr.
1.1.DipTrace in Trke Yaplmas

nce DipTrace programn indirin ve kurun. Trke dil paketini veya dil dosyalarn indirin.
Eer dil dosyalarnn kurulum paketini indirmiseniz, bu dosyay altrp Trke Dil Paketinin kurmanz yeterli. Eer sadece dil dosyalarn indirmiseniz, dosyann iindeki .lng uzantl dosyalar (diptrace.lng, schematic.lng, comedit.lng, schemedit.lng) Program Files\Diptrace\Data\ klasrnn iindeki orjinal dil dosyalaryla deitirin.(Windows 7'de C:\ProgramData\DipTrace\Data) Hepsi bu kadar. Orjinal dil dosyalarn yedeklemenize gerek yok.
Tekrar ngilizceye dnmek isterseniz; Trke Dil Paketini kaldrn veya yukarda bahsedilen ".lng" uzantl dosyalar "Program Files\Diptrace\Data\" (Windows 7'de C:\ProgramData\DipTrace\Data) klasrnden silin. Program burada dil dosyas bulamazsa ngilizce dil dosyalarn kendisi otomatik olarak olutur. Programa, Trke Dil Paketine ve Trke Dil ulaabilirsiniz: http://www.diptrace.com/tr/indir.php Dosyalarna bu adresten
Balamadan nce bask devre programlar ile ilgili baz kavramlar hatrlamak faydal olacaktr: Bask devre programlarnda (PCB programlar da denir) nce devre emas izilir. DipTrace te bunun iin Schematic program kullanlr. Daha sonra bu ema bask devrenin izilecei programa (PCB Layout) aktarlr. PCB Layout programnda emadaki elemanlar klflarla (footprint, package) temsil edilir. Klflar plakette grnmesi istenilen ekilde yerletirilir. Program klflar arasndaki balantlar, emadaki balantlara gre
1.Giri tespit eder ve izgilerle belirtir. Bu balantlar emadan alnd iin, emann doru olmas halinde plakette yanl izim ihtimali ok azdr. Klflarn yerleimi tamamlandktan sonra yollar (bakr yollar) izilir. Yollar otomatik iziciye izdirilebilecei gibi elle de izilebilir. Veya baz yollar elle izip, kalanlar otomatik izdirilebilir. izimin ardndan hata olmadndan emin olmak iin bir takm kontroller yapmak gerekir. Bu kontroller Tasarm Kurallar Denetimi (Nam- dier Design Rule Check =DRC). Yollarn kalnl, aralarndaki mesafeler gibi nceden bizim belirlediimiz kriterlere gre tasarm kontrol edilir. DipTrace te yeri gelince bahsedeceimiz dier denetim seenekleriyle tasarmdaki yollarn emadaki balantlarla uyumluluunu, balantlarn izilmeden kalan ksmlarn tespit iin kontroller de yaplabilir.
1.2.DipTrace drt dosya formatna sahiptir

1. PCB Tasarm (Plaket dosyas) (*.dip) PCB Layout tarafndan oluturulur. Tasarmdaki klflar, balantlar, yollar, plaket, ekiller ve metinler hakknda bilgileri ierir. 2. Schematic (ema Dosyas) (*.dch) Schematic programdan tarafndan oluturulur ve PCB Layout tarafndan da alabilir. Tasarmdaki elemanlar, hatlar, bus balantlar, ekiller, ema sayfalarn ierir. PCB Layout ema dosyalarn klf ve balantlardan oluan ekliyle aar. 3. Klf Ktphanesi (Pattern library) (*.lib) - Pattern editor (Comedit) tarafndan oluturulur ve dzenlenebilir. Klf (footprint, package, pattern) ktphanesidir. PCB Layout bu ktphanelerdeki klflar kullanr. Component Editor ve Schematic program tarafndan ise bu klflar elemanlara atanr. 4. Eleman yani Sembol Ktphanesi (Component library) (*.eli) Component editor (Schemedit) tarafndan oluturulur ve dzenlenir. Eleman sembollerini ihtiva eden ktphane dosyalardr. Schematic program tarafndan bu ktphanelerdeki elemanlar sayfaya yerletirilir. PCB Layout ise bu elemann karl olan klf kullanr. Aadaki formatlar da desteklenir: 1. DipTrace ASCII - DipTrace metin format. 2. Netlist Farkl netlist formatlarna ithal/ihra. 3. Autorouter DSN and autorouter SES - Electra/Specctra otomatik iziciyi destekler. 4. Gerber RS-274X - PCB Layout'tan ihra. 5. N/C Drill - PCB Layout'tan ihra. 6. Mach 2/3 Drill G-code - PCB Layout'tan ihra. 7. DXF - PCB Layout'ta ihra / PCB Layout ve Pattern Editor'e ithal. 8. Pick and Place - PCB Layout'tan ihra. 9. P-CAD ASCII - PCB Layout ve Schematic'ten ithal/ihra. 10. P-CAD PDIF - PCB Layout ve Schematic'e ithal. 11. PADS ASCII - PCB Layout'tan ithal/ihra. 12. OrCAD MIN Interchange - PCB Layout'tan ithal/ihra. Bu nbilgilerden sonra program kullanmaya balayabiliriz
2. Basit Bir ema ve PCB oluturmak

Bu blmde size Diptrace kullanarak basit bir emann nasl izilecei ve bask devresinin (PCB=Printed Circuit Board) nasl oluturulaca anlatlacak. Aadaki emay Diptrace ematik modln kullanarak hazrlayalm DipTrace ematik Modl An (Balat/Tm Programlar/DipTrace/Schematic)
Program ilke defa altrmsanz aadaki ekran sizi karlar.
Bu ekrandan kullanmak istediiniz grafik modunu ve renk dzenini seebilirsiniz. Grafik Modlar: 1. Direct 3D:Tipik Windows PC ler iin en hzl mod. Open GL li bir High-End grafik kartnz yoksa bu mod tavsiye edilir. Bu mod ayn zamanda donanma, srcye ve versiyona bamldr. Eski veya yeni ve hatalar ieren bir iletim sisteminda verimli almayabilir. Ekranda grnt kirlilii ve baz objelerin grnmemesi gibi...
2.Basit Bir ema ve PCB oluturmak 2. OpenGL:Genelde Direct3D den bir miktar daha yava alr, ancak farkl iletim sistemlerinde de alr ve donanm ve srcye daha az bamldr. OpenGL li HighEnd grafik kartlar iin en iyi seimdir. 3. Windows GDI:Direct3D ve OpenGL grafik kartnzda dzgn almyorsa bu modu tercih edebilirsiniz. Daha yavatr ancak donanm ve srcye baml deildir. Kk ve orta lekli projelerde yeterli verimi salar. Grafik modu ayarlarn program iinde Grnm/Grafik Modu mensnden de deitirebilirsiniz. Biz bu klavuzun yazdrlmasnda daha yararl olacandan beyaz arkaplan renk dzenini kullanacaz. Renk dzeni ayarn program iinde Grnm/Renk Dzeni mensnden deitirebilirsiniz. Bu pencere PCB Layout modl alrken de kar.
Pattern Editor PCB Layout'un, Component Editor ise Schematic'in renk ayarlar kullanr.
Biz Tasarm Yneticisi ve zellikler panelini gizleyeceiz. Bu belgedeki ekran grntleri 800x600 znrlkte alnd iin. Siz daha st bir znrlk kullanyorsanz gizlemeyebilirsiniz. Bu paneli grmek iin Grnm/Ara ubuklar/Tasarm Yneticisi (Ksayolu F3) ni kullanabilirsiniz
2.1.Tasarm Alannn Antetleri Oluturmak
Boyutunu
Ayarlama
ve
Dosya/Sayfa ve Antet Ayarlar'n an. Sayfa ablonu kutusunda Ansi A'y sein. Daha sonra pencerenin altndaki Anteti Gster ve Sayfay Gster kutularn iaretleyin. Sayfadaki Antetleri ve sayfann d snr izgilerini gsterip gizleme iin Grnm mensnden Grnm/Anteti Gster ve Grnm/Sayfay Gster komutlarn da kullanabilirsiniz.
Sayfay yaknlatrp uzaklatrmak iin aadaki yntemleri kullanabilirsiniz: Fare sayfa veya elemanlarn zerindeyken + ve - tularn kullanabilirsiniz. Farenin tekerleini kullanabilirsiniz. Sayfay yaklatrmak ve uzaklatrmak iin ara ubuundaki lek listesinden istediiniz lei seebilirsiniz.
Ara ubuklarndaki kullanabilirsiniz.
dmelerini de grnm leini ayarlamak iin
Pencereyi Yaklatr: Bu dmeye tkladktan sonra farenin sol butonu ile bir dikdrtgen izin. Dikdrtgen iinde kalan ksm ekrana doldurulacaktr.
2.Basit Bir ema ve PCB oluturmak Tasarm Tam Ekran Yap: Bu dmeye tkladnzda tasarmnz ekran dolduracak ekilde leklendirilir. Bir nceki lek: leklendirme deiimlerini geri almak ve bir nceki grnm leine dnmek iin. Son 5 lek deiimini geri alabilirsiniz.
ema bilgileri gsteren antet alanlarna bilgi girmek iin fareyi bu alan zerine getirin (alan yeil olacaktr) ve sol butona tklayn. Alan zellikleri penceresi alr. Girmek istediiniz bilgiyi girin. Hizalama seeneklerinden girdiimiz metnin nasl hizalanacan belirleyebiliriz. Yaz Tipi Biimi'nden True Type veya Vektr biimini seip, Yaz Tipi'nden yaznn tip zelliklerini deitirebilirsiniz. Tanml Bilgi Gster ksmnda: Sayfa adedini veya dosya adn etiket alan otomatik yazdrabilirsiniz. Devremiz iin Astable Flip Flop yazn. Yaz boyutunu da 12 olarak ayarlayn. Antet alanlarna ok satrl metinler de girebilirsiniz.
Anteti yaknlatrmak iin zerine gelin ve + ya basn. Ayrca bunun iin Pencereyi Yaklatr aracn da kullanabilirsiniz. Sayfa grnmnn leini gsteren kutunun yanndaki ikinci dmeye ( ) tklayarak fareyle bir ereve izin. ereveniz tamamlandktan sonra ereve iinde kalan ksm yaknlaarak ekran dolduracaktr. Dosyay Kaydetmek iin dier Windows uygulamalarnda olduu gibi Dosya/Kaydet veya Farkl Kaydet'i kullanabilirsiniz.
10
2.Basit Bir ema ve PCB oluturmak
2.2.Ktphaneleri Ayarlamak
ematik ve PCB yi ilk kullanmadan nce Ktphane/Ktphane Ayarlar'n an. ktphaneleri ayarlamak isterseniz.
11
Sa tarafta Ktphane dosyas yok yazs grrseniz nemsemeyin. Btn Ktphaneler kutusunu aa kaydrn. Burada DipTrace teki btn ktphaneleri ve eklemiseniz sizin eklediiniz ktphaneleri grebilirsiniz.
DipTrace ktphanelerini aktif etmek iin iki yntem vardr:

1. Ktphaneleri belli bir klasrden getirme: Ktphaneleri Bu Klasrden Al onay kutusu iaretliyse bu alan aktiftir. Ktphaneleri ieren klasr semek iin dmesine tklayn. Programla gelen ktphane klasrn bulun (Program Files\Diptrace\Lib). Daha sonra baka herhangi bir yerdeki dosyay seebilirsiniz (mesela kendi sembollerinizi sakladnz ktphanelerim klasr olabilir.) Fakat ktphane kavramn iyice anlamadan bu yntemi kullanmayn. 2. Listeyi kullanarak ktphaneleri aktif etmek: Bu metot iin Ktphaneleri Bu Klasrden Al onay kutusunun iaretli olmamas gerekir. Soldaki liste aktif ktphaneleri gsterir. Bu listeyi hemen sandaki butonlarla dzenleyebilirsiniz.
<< Btn ktphaneler listesinden seilen ktphaneleri aktif listeye ekler. ... Hard diskin herhangi bir yerindeki bir ktphane dosyasn aktif ktphane
listesine ekler. Yukar ve aa ok: Aktif listeden seilen ktphanenin yerini listede aa ve yukar ynde deitirir. ematik programda sayfann stndeki ktphane listesi buradaki sraya gre sralanr. 12
2.Basit Bir ema ve PCB oluturmak Del: Seili ktphaneyi aktif ktphane listesinden karr. (Bu silme ktphane dosyasn hard diskten silmez) Balangta 1. yntem seilidir. Bilinen btn ktphaneler Btn Ktphaneler listesinde listelenir. Ekle ile bilgisayarn herhangi bir yerindeki ktphaneyi bu listeye ilave edebilir, Sil ile ktphaneyi btn ktphaneler listesinden kartabilirsiniz.(Bu silme ktphane dosyasn sabit diskten silmez) Ktphane Ayarlarn kapattktan sonra deiiklikleri tasarm alannn stnde yatay olarak bulunan ktphane panelinde grebilirsiniz.
Eer emadaki bir eleman ktphaneye eklemek isterseniz: Elemana sa tklayn. Ktphaneye Kaydet i se, alan menden Aktif Ktphaneye Ekle aktif ktphaneye (sol tarafta elemanlar grnen ktphaneye) ekler. Yeni Ktphane Olutur ise farkl bir ktphane dosyas oluturup eleman bu dosya iine kaydeder.
2.3.emay Tasarlama
imdi zgara araln 0.1in yapn. Bunu zgara aral listesinden seebilirsiniz.
Veya Ctrl+ ve Ctrl- yi kullanarak zgara araln listedeki sraya gre artrp azaltabilirsiniz. Grnm/Izgaray zelletir'den zgara aral listesini dzenleyebilirsiniz. Yatay ktphane listesinden Transistr ktphanesini sein. Ktphane listesini kaydrmak iin listenin sonundaki oklar kullanabilirsiniz. Ktphane zerine tkladnzda ktphanenin ierii ekrann sol kenarnda listelenir. Listeyi kaydrarak 2N440'i bulun veya eleman listesinin stndeki metin kutusuna 2N4401 yazn ve entera basn. Eleman zerine sol tklayn, fareyi emaya tayn ve transistr yerletirmek istediiniz yere sol tklayn. Birden fazla transistr yerletirmek iin birden fazla yere farenin sol butonuyla tklayn. Daha fazla transistr yerletirmek istemiyorsanz yerletirme modundan kmanz gerekir, bunun iin sa tklamanz yeterli.
13
Transistrn yerini deitirmek iin zerine tklayn, fare butonunu brakmadan yeni yerine tayn ve farenin butonunu brakn. Birden fazla eleman ayn anda tamak iin: tamak istediiniz elemanlar sein ve srkleyip istediiniz yere brakn. Birden fazla eleman semek iin: Farenin sol butonuyla ereve izin. erevenin iinde kalan elemanlar seilir. Veya "Ctrl tuuna basl tutup semek istediiniz elemanlara sol tklayn. Bylece birden fazla eleman seersiniz. Bir baka yntemde elemanlar gruplandrmaktr. Bunun iin grup oluturmak istediiniz elemanlar sein. Seili elemanlardan herhangi birinin zerine sa tklayn ve alan menden Gruplandr' sein. Artk tm grubu tek bir eleman gibi seebilir ve tayabilirsiniz. Gruptaki elemanlar ayrmak iin grup zerine sa tklayn ve Grubu z deyin. Yerletirdiimiz transistrn Referans Etiketini deitirmek isteyebilirsiniz. (RefDes = Referans Designator). Bunun iin transistr zerine sa tklayp alan menden en stteki seenee tklayn. Alan pendereden Ref.Etiketini deitirebilirsiniz. Biz imdi byle bir deiiklik yapmayacaz.
14
emamz iin iki transistr gerekeceinden sol taraftaki listeden bir transistr daha getirin. Bu ikinci transistrn referans etiketi otomatik olarak Q2 olacaktr. Eleman dndrmek iin (yerletirmeden nce de dndrebilirsiniz) sein ve R ve Space Bar (Boluk tuu) na basn. emay bytmek ve kltmek iin + ve - tularn kullanabileceinizi hatrlayn.
imdi Discrete ktphanesini sein. RES400 direncini emaya yerletirin (buradaki 400 ifadesi direncin klfnn bacaklar arasnda 400 mil yani 10.16 mm) mesafe olduunu gsterir. (1 in = 1000 mil = 25,4 mm) Eer metrik birimi kullanmak istiyorsanz Grnm/l Birimi/mm yi sein. Programda kullanlan btn ller mm cinsinden olacaktr. imdilik inte kalsn.
15
ema iin drt dirence ihtiyacmz var. Dier direnci de transistrleri yerletirdiimiz gibi soldaki listeden kolayca getirebiliriz. Ancak burada baka bir metot uygulayalm. 16
2.Basit Bir ema ve PCB oluturmak Yerletirmi olduumuz direnci seip, defa kopyalarsak ihtiyacmz olan drt dirence kavuuruz. Kopyalama iin iki yol var: 1. Direnci seip ana menden Dzen/Kopyala'y ve ardndan Dzen/Yaptr' seeriz. Bunu defa tekrarlarz. Bu ilemi dirence sa tklayp Kopyala yapp, istediimiz yere sa tklayp Yaptr yaparak da gerekletirebiliriz. Veya pek ok Windows uygulamasndan bildiimiz gibi Ctrl + C ile kopyalayp, Ctrl + V ile yaptrabiliriz. Direncin zerine sa tklayp Kopyala deyin. Sonra yaptrmak istediiniz yere sa tklayp Yaptr deyin. stediiniz yere sa tklayarak defalarca yaptrabilirsiniz. Sa tklaynca yaptr mensn grmek istemiyorsanz sa tklayn ve Panoyu Boalt deyin.
2. Dier bir yntem ise oklu Kopyala olarak adlandrlr. Direnci sein ve ana menden Dzen/oklu Kopyala'y sein (veya Ctrl+M).
Matris diyalog kutusundan ka satr ve ka stun kopyalayacamz belirtiriz. Bizim iin 2 satr ve 2 stun 4 diren demektir. (Burada u yanl anlama olmasn: 4 tane daha yeni diren eklenmez. tane daha ekleyip matriste seilen diren saysna ulalr.) Ayn zamanda kopyalarn aralarndaki mesafeyi de belirleyebiliriz. Stunlar Aras: Ayn stundaki kopyalarn arasndaki; Satrlar Aras: Ayn satrdaki kopyalarn arasndaki mesafeyi ayarlar.
17
Kopyalar yerletikten sonra istediiniz yere srkleyebilirsiz. Veya R veya boluk tuu ile 90 derece dndrebilirsiniz. Dndrmek iin Dzen/Dndr' veya sa tklayp Dndr seeneini de kullanabilirsiniz. Shift tuunan basarak srklerseniz obje sadece tek bir eksende srklenir. Sadece yatay veya sadece dikey.
Not: Tasarm alann kaydrmak iin fareyi sayfa zerinde bo bir alana getirip sa tklayarak srklediinizde sayfa kayacaktr. Veya fare tekerleini kullanabilirsiniz.
18
Elemanlar stteki ekildeki gibi yerletirin. Elemanlarn pinlerinin numaralarn grebilmek iin Grnm/Pin Numaralar/Gster' i sein. Veya pin numarasn gstermek/gizlemek istediiniz elemana sa tklayn Pin Numaralar/Gster-Gizle seeneini kullanabilirsiniz. Buras varsaylan ise eleman, Grnm/Pin Numaralar altndaki programn genel pin numaralarn gsterme/gizleme ayarn kullanacak demektir.
19
imdi transistrler iin eleman tiplerini grntleyeceiz: Transistrleri sein. Transistrlerden biri zerine sa tklayp zellikler' i (Elemana ift tklamak da zellikler penceresini aar) sein alan pencereden Etiketler sekmesine gein.
20
lave Etiket ksmndaki Gster alannda Tipi sein. Bu ilem seili eleman/elemanlarn tipini grntleyecektir. Q1 ve Q2 referans etiketleri (RefDes) Ana Etiket ksmnda Varsaylan seili olduu iin grnmektedir. Yani elemanlarn Ref.Etiketi'nin grnmesi programn varsaylan ayardr. Elemann Referans Etiketi, Deer tanmlayabilir ve deitirebilirsiniz. ve Tip bilgileri Genel sekmesi altndan
Eleman etiketlerini (yukarda Etiketler sekmesinde gsterdiimiz) tamak iin Grnm/Eleman Etiketleri/Etiketleri Ta veya ksaca F10 ile tayabiliriz. Pin adlar, eleman tipi, eleman ad vb. btn etiketlerini tayabiliriz. Etiket tarken klavyeden R veya Space tuuna basarak etiketi yatay veya dikey yapabilirsiniz. Tamadan nce F11'e basarak zgaralar gizlerseniz daha hassas tama yapabilirsiniz. Tamadan sonra tekrar F11 ile zgaralar gsterin. Eleman Etiketleri diyalog kutusundaki Etiketler altndaki alanlarn Varsaylan olmas elamann grntlenecek olan etiketlerini programn varsaylan ayarlar tarafndan belirleneceini gsterir. Programn varsaylan ayarlarn deitirmek iin ise Grnm / Eleman Etiketleri altndaki Ana ve lave menlerini kullanabiliriz.
21
Ana: Ana Etiketin varsaylann ayarlar. lave: Grntlenecek ikinci etiketin varsaylann belirler. Yaz Tipi: Sayfadaki etiketlerin sahip olduu yaz tipini deitirmenize imkn tanr. imdi Grnm/Eleman Etiketleri/Ana Altndan Hibiri yi sein. Sayfadaki elemanlar referans etiketleri kaybolacaktr. Ancak Transistrlerin tip etiketleri kalr. nk biz Transistrlerin eleman zellikleri (Sa tklayp zellikler / Etiketler sekmesi) penceresinden lave Etiket ayarn Varsaylan seeneinden kurtarp Tip yapmtk. Transistrlerin grntlenecek olan ikinci etiketi artk programn varsaylan ayarlarn takip etmez. Kendi ayarn kullanr. Gerek Grnm/Eleman Etiketleri/Ana, gerek Grnm/Eleman Etiketleri/lave menleri altndaki Konum zellii ise etiketin elemann neresinde bulunacan belirler. Bunlar deitirerek etiketler zerindeki etkisini grn. Ayn ayar eleman zellikleri penceresinde de ayarlayabilirsiniz. Ancak hatrlatmakta fayda var ki Grnm/Eleman Etiketleri mensndeki ayarlar tm elemanlar etkiler, programn varsaylan ayarlardr. Eleman zellikleri penceresindeki (eleman veya elemanlar zerine sa tkla / zellikler) ayarlar ise o elemana hastr. Burada Varsaylan yazyorsa programn varsaylann takip et demektir.
22
imdi transistrlerin B,C,E pin isimlerini izgi zerinden biraz dar tayn.
Yaplan ilemleri geri almak iin ise Dzen/Geri Al komutunu (ksayolu CTRL+Z) veya butonunu kullanabilirsiniz. Son yaplan 50 ilemi geri alma imknnz var. Dzen/Yinele komutu ise (ksayolu CTRL+Y) Geri Al'n tersi grev yapar. yapabilirsiniz. Yinele ilemini ekrann st ksmnda butonuyla da
emanz sk sk kaydedin. Dosya/Kaydet komutu CTRL+S ksayolu ve dmeleri bunun iin. Eer dosyay farkl bir isimle kaydetmek isterseniz Farkl Kaydet i (Dosya/Farkl Kaydet) kullanabilirsiniz.
23
Sra balantlar yapmakta: Q1 in beyzini R1 e balayalm. R1in alt pinine fareyi getirin (bu srada R1 in pini krmz renkte olur) ve sol butona tklayn. Fareyi Q1 in beyzine srkleyin. Q1 in beyzine geldiinizde beyz pini krmz olur. Farenin sol butonunu tekrar tklayn. Artk R1, Q1 in beyzine baland. Q2 transistrnn ynn bu belgenin en bandaki emadaki gibi yapmamz gerekir. Bunun iin Q2 zerine sa tklayn. Alan menden evir/Yatay' sein. Balant yaparken ilk pine tkladktan sonra balanty istediimiz yere gtrebilirsiniz. lk pine tklayn. kinci pine tklarsanz balant otomatik olarak izilir. Eer daha farkl bir balant izgisine sahip olmak istiyorsanz ikinci pine tklamadan nce fareyi istediiniz ynde tayarak balant izgisine ekil verebilirsiniz. Yn deitirmek iin sol tklayn.
24
R2yi Q1in kollektr hizasna yani biraz sola tayn. R2yi Q1in kollektrne, R3 Q2nin kollektrne, R4 Q2nin beyzine balayn.
25
R3 ile Q2 arasndaki balant dz deil. Bunun iin Q2yi tayarak bu balanty dz hale getirin. Bu sadece estetik iin, balant asndan deien bir ey yok. imdi yine Discrete ktphanesinden Cap100RP kondansatrn bulun ve emaya iki adet yerletirin.
26
C2 nin + ucunu sa tarafa getirin (iki defa Dndr veya bir defa sa tklayp evir/ Yatay). Kondansatrleri Q1 ve Q2 nin arasna yerletirin. Direnleri bir miktar yukar ekerseniz, kondansatr balantlar iin daha fazla alannz olur. Bu tama esnasnda balantlar elemanlardan kopmaz. Direnlerin tmn semek iin Ctrl + sol tklama ile tek tek seebilir veya farenin sol butonuyla semek istediimiz elemanlar iine alacak ekilde bir dikdrtgen izebilirsiniz. Direnlerin hepsi seildikten sonra herhangi bir direnci tarsanz tm seili direnleri tam olursunuz. R3, R4 ve Q2 yi seip biraz saa ekin.
27
C1+ y Q1in beyzine balamak iin: C1in + ucuna gelip sol tklayn, R1 ve Q1in B pini arasndaki hattn zerine gelip (bu srada balanacanz hat ak mavi renk alr) sol tklayn. C1+ Q1in beyzine balanm oldu. C1 ucu ise Q2 nin kollektrne balayn. C2 yi ise Q1 in kollektr ile Q2 nin beyzi arasna balayn.
28
Elemanlar seildiinde kk mavi karelerle belirtilir. Seimi iptal etmek iin varsaylan modda iseniz sayfa zerindeki herhangi bir yere sa tklayn. Eer farkl bir modda iseniz herhangi bir yere iki defa sa tklayn. (lk sa tklama bulunduunuz moddan karak varsaylan moda dnmenizi salar)
29
Burada mod kavramndan bahsetmemiz gerekir: inde bulunduumuz moda gre fare ile sol tklamann yapt i deiir. Bulunduunuz modu ekrann stndeki obje ubuundan grebilirsiniz. res26
Bulunduunuz modun sembol tklanm vaziyettedir. iseniz fare iaretisine benzeyen dme basldr (
Varsaylan modda ). Bu haldeyken
herhangi bir eleman zerine sol tklamak onu seer, sa tklamak elemanla ilgili zelliklere eriebileceiniz bir men aar. Bu modda eleman tayabilir, dndrebilir, birden fazla eleman seebilirsiniz. ise Elektriksel Balant iz yani hat ekleme modundayz. Bu modda herhangi bir elemann herhangi bir pinine tklayarak balant hatt izebiliriz. Bu moda iken bir elemann zerine tklamay deneyin. Eleman seilmeyecektir. nk hat ekleme modundayz. Herhangi bir yere sa tklayp tekrar eleman zerine sol tklarsanz bu defa eleman seilir. nk sa tklamak iinde olduumuz moddan kmamz ve varsaylan moda dnmemizi salar. Dzenleme modudur. Bu mod ile balantlar dzenleyebilirsiniz. Varsaylan modda iken bir balant zerine tkladnzda bu mod otomatik aktif olur. Dier modlar deneyin.
imdi soldaki listeyi aa kaydrp iki adet LED i sayfaya yerletirin. Referans etiketlerini LED1 ve LED2 olarak deitirin. Gerekiyorsa ledleri dndrn (R tuunu veya klavyedeki en uzun tuu kullanabilirsiniz. Veya Dzen/Dndr mens veya CTRL + R)
30
Ledleri ekilde grdnz gibi yerletirin ve balantlarn yapn. imdi Dip_Sch ktphanesinden batarya getirin. Etiketini deitirin. Aadaki ekildeki gibi yerletirin ve balayn.
31
Eer mevcut hatt (balanty) tamak isterseniz fareyi zerine getirin (hat klanr ve fare iaretisi mmkn olan tama ynlerini gsterir) Sol butona tklayarak hatt istediiniz yere srkleyin. Ancak eer Elektriksel Balant iz yani hat izme modunda iseniz hat zerine tkladnzda tkladnz yerden itibaren yeni hat izmeye balarsnz. (Varsaylan moda iken, herhangi bir elemann ularndan birine tklarsanz Elektriksel Balant iz modu otomatik olarak aktif olur ve hat izmeye balar, Hat ekleme moduna gemek iin Objeler/ Devre/Elektriksel Balant iz mensnden bu modu aktif yapabilirsiniz veya sayfann stndeki butonu kullanabilirsiniz.)
Eer herhangi bir objenin zerine fareyi getirdiinizde obje klandrlmyorsa nce sa tklayarak varsaylan moda gei yapn.
Eer bir hatt veya hat parasn silmek istiyorsanz zerine gelin ve sa tklayn. Alan menden Balant Parasn Sil hat parasn siler (iki mavi kutucuk aras). Balanty Sil ise o balanty siler. Yanllklara kar Geri Al kullanmay unutmayn. Hatta tkladnzda birleen tm balantlar seilmez. zerine tkladnz balant seilir. Program o balanty nasl izdiinizi hatrlar ve baka balantlarla birleiyor da olsa tek seferde izdiiniz ksm seer. Seimden sonda klavyeden Delete ye basarsak (veya balantya sa tklayp Sil ) seilmi olan balant silinir. Balantya sa tklayp 32
2.Basit Bir ema ve PCB oluturmak Balanty Sil dersek sadece zerine tkladmz, iki dm noktas aras veya dm noktasndan pine kadar olan ksm silinir. Bunu deneyerek etkisini grn. Balant Parasn Sil ise zerine tkladmz noktay iine alan dz balant ksmn siler. imdi eleman deerlerini ekleyelim: R1 zerine sa tklayn zellikler'i sein. Deer alanna 47K yazn. Etiketler sekmesine gein. Ana Etiket/Gster/Deer ve lave Etiket/Gster/Ref.Etiketi deiikliklerini yapp Tamam deyin. Dier elemanlarn deerlerini de girin. R1 ve R4' birlikte seip, deerlerini tek seferde girebilirsiniz.
Birden fazla eleman seerek, biri zerine sa tklayp zellikler mensnden Etiketler'i aarak seili tm elemanlar iin etiket ayarlarn topluca yapabilirsiniz.
33
Hatrlarsanz bataryay Disc_Sch ktphanesinden getirmitik. Btn *_Sch ktphaneleri sadece sembolleri ierir. Sembollere ait bask devre klflar tanmlanmamtr. (Soldaki eleman listesinden elemana tkladnzda klfn altta grebilirsiniz.) Eer emay PCB ye aktarmak isterseniz bu elemanlar (devremizdeki batarya gibi) iin bir klf belirlememiz gerekir. Aksi takdirde PCB ye aktarma gerekleir ancak program bizi uyarr ve PCB de de bu gibi elemanlar iin klf yerletirilmez. imdi bataryamz iin klf belirleyelim. zerine sa tklayn, alan menden Klf Ata y sein. Alan pencerede sa stteki Ekle'ye tklayarak klf ktphanesi ekleyelim. (programdaki standart ktphaneler C:\Program Files\DipTrace\Lib klasrndedir.) misc.lib ktphanesini sein. Misc ktphanesi eklenecektir. Ktphane zerine tklarsanz iindeki klflar sa alta gelir. Buradan BAT2 isimli klf sein. Klfn grnm orta pencerede belirir.
34
imdi batarya sembolndeki hangi pin klfta hangi ayak olacak bunu belirleyelim. Pencerenin en sandan pin listesinden birine tklayn. Bu pini hangi ayaa balamak istiyorsak orta penceredeki klf zerinde o ayaa tklayn. Pin listesinde numara ksmna klfn tkladmz ayann numaras yazlr. Dier pin iin de ayn ilemi yapn. Tamam diyerek Klf Ata penceresini kapatn. Not: Baz elemanlar zellii girei klf kullanmaz (Net Port tipindeki Vcc, Gnd gibi semboller, Lojik konektrler, hiyerarik konnektrler vs.) PCB ye aktarm esnasnda hataya sebep olmazlar. emamz artk PCB ye aktarmaya hazr. emanz kaydetmeyi unutmayn. CTRL+S veya Dosya/Kaydet veya butonu
Ayn zamanda emamz yazcdan kt alabilir veya BMP ve JPG formatlarna resim olarak kaydedebiliriz. Bunun iin Dosya/Bask nizleme mensnden veya ara ubuundaki butonuna tklayarak bask n izlemeyi aabiliriz. n izleme penceresinde Tmn Yazdr emadaki btn sayfalar yazdrr, Geerli Sayfay Yazdr geerli sayfay yazdrr. Kaydet ise BMP veya JPG formatnda emay kaydeder.
2.4.PCB'ye Aktarma
PCB Layout program iersinden de ematik dosyalar (*.dch) alabilir. Ancak pratik olmak asndan ematik programdaki Dosya/PCBye Aktar mensn veya CTRL+B'yi kullanarak emamzn elemanlaryla birlikte PCB Layout u otomatik olarak aabiliriz. Burada Windows 98/ME kullanclarna tavsiyemiz: emay kaydedip, Schematic program kapattktan sonra, Pcb Layout u ap, Dosya / A'tan veya dmesine tklayarak
35
DipTrace Kullanm Klavuzu Schematic Program tarafndan kaydedilen *.dch uzantl ema dosyasn amalardr. Windows 98/ME deki hatal hafza paylam sebebiyle, DipTrace in farkl modllerini bir arada altrmak, programn geersiz ilem yrtmesine sebep oluyor. Windows NT/2000/XP/Vista/7 kullanclar bir sorun yok, DipTrace in farkl modllerini birlikte kullanabilirler. Program normal olmayan bir yolla kapatlmsa chematic'te Dosya/emay kurtar, PCB'de Dosya/Plaketi Kurtar Mensn kullanarak otomatik kaydedilmi dosyay aabilirsiniz
Baka bir PCB Tasarm program kullanmay planlyorsanz Schematic programdaki netlist export zelliini kullanabilirsiniz. (Dosya/hra Et/Netlist) Tango, P-CAD, PADS gibi popler netlist formatlar desteklenir. Netlist ithal/ihra zelliinin kullanm bu klavuzun 4. blmnde detayl olarak anlatlmtr. Grnm/Ara ubuklar/Tasarm Yneticisi mensn veya F3 tuunu kullanarak Tasarm Yneticisi panelini gizleyerek daha geni bir tasarm alanna sahip olabilirsiniz. PCB Layout program alr ve elemanlar yukardaki gibi yerletirilir. Elemanlar istediiniz ekilde yerletirin. Eleman tamak iin zerine gelip sol tklayn ve yeni konumuna srkleyin. Eleman dndrmek isterseniz R tuunu veya Boluk tuunu kullann. Eer elemanlar farkl alarda dndrmek isterseniz, eleman asa tklayn Al
36
2.Basit Bir ema ve PCB oluturmak Dndr'den a dndrebilirsiniz. seebilir veya Dndrme Modu ile eleman serbeste
Ayn zamanda Otomatik Yerletir ve Listeden Yerletir'i kullanabilirsiniz. Ancak devremiz basit olduu iin bu zellii kullanmayacaz. Bu klavuzun 3. blmnde otomatik ve listeden yerletirme fonksiyonlarn daha karmak bir devre zerinde kullanacaz. emada deiiklik yaparsanz PCB'yi emaya gre yenileyebilirsiniz. Bunun iin Dosya/emaya Gre Yenile'yi kullann. Deiiklikler mevcut PCB ye uygulanacaktr. Elemanlara Gre yenilerseniz, plaketteki yerlemi elemanlarn yerleri ve balantlar deimez. emadaki herhangi bir elemann Ref. Etiketi deimise bile plaketteki o elemana ait klfn yeri deimez. nk bu mod elemanlarn ema dosyasnda oluturulan gizli kimlik numaralarn kullanr. Bu modu kullanabilmeniz iin PCB dosyasnn emadan aktarlm olmas gerekir. Ref.Etiketlerine Gre yenilerseniz, elemanlar Ref. Etiketlerine gre tannr. Ref. Etiketi deimi eleman yeni eklenmi gibi plaketin dna yerletirilir. Bu mod emadan bamsz bir pcb dosyas oluturmaya imkn tanr. lgili ema dosyasndan seenei ise ilikili ema dosyasndan ek tklamayla gncellemek iin. Bu seenek Elemanlara Gre yenile eklinde alr. Dosyay Dosya/Tasarm Bilgileri'nden grebilirsiniz.
2.5.PCB yi Tasarlamak
2.5.1. izime Hazrlamak
PCB sayfasnda elemanlarn referans etiketlerinin grndnden emin olun. Grnm/Klf Etiketleri/Ana/Ref.Etiketi ile btn elemanlarn referans etiketlerini grnr hale getirebilirsiz. (Kendi zel ayarlarna sahip elemanlar hari) Eer etiketler sama yerlerde grnyorsa Grnm/Klf Etiketleri/Ana/Konum'dan Otomatik veya dier seenekleri kullanarak etiketlerin grnd yeri deitirebilirsiniz. Buna ramen istediiniz yerlerde deillerse F10 veya Grnm/Klf Etiketleri/Etiketleri Ta'y kullanarak onlar tayabilirsiniz. Tama esnasnda R veya Space tuu ile etiketi yatay veya dikey yapabilirsiniz. Baz elemanlarn grnen etiketlerini deitirmek istiyorsanz elemana Sa tkla/zellikler/Etiketler'i kullann. Elemanlar yerletirdikten sonra F12 veya Grnm/Balantlar/yiletir ile balant yapsn iyiletirebilirsiniz.
37
imdi tasarmmzn yollarnn yapsn ve nasl balant ekleyip karacamz grelim. Aslnda bizim plaketimiz iin buna ihtiya yok ama yine de nasl yaplacan renmekte fayda var. Fareyi herhangi bir pede getir. Mesela R4-B pedi. Pedin zerine geldiimizde ekrann sol altnda pede ait bilgiler grnr. Pedin adn da buradan renebilirsiniz. imdi bu ped zerine gel ve sol tkla ve fareyi baka herhangi bir pede srkle ve zerine geldiinde sol tkla. imdi pedden pede balant yapm oldunuz (mavi renkte olmal). Bu ekilde balant yapamyorsanz muhtemelen varsaylan moda deilsiniz. O zaman bir defa sa tklayn ondan sonra balant yapmay deneyin. Pede balant yapmann dier bir pratik yolu da: Pede Sa tklayn/Balantya Ekle/Listeden Se deyin. Listeden pedi balamak istediiniz balanty sein. Balant silmek: Ped zerine sa tklayn ve Balantdan Sil deyin. Bu ilem bu pedi balantlardan karacaktr. Yani bu ped hibir balantya sahip olmayacaktr artk. Peki peddeki btn balantlar deil de sadece ped ile baka bir ped arasndaki tek bir balanty silmek istersek Sileceimiz balanty yeniden oluturuyormu gibi ilk pede tklayn ve ikinci pede tklayn. Seenekler alr. Balantdan Sil i sein.
38
Ayn zamanda balant (net) yaps zerinde dzenleme iin balant yneticisini kullanabilirsiniz. Onu amak iin izim/Balant Yneticisi. Buradan bir pedi balantdan karabilir veya ekleyebilirsiniz veya yeni bir balant oluturabilirsiniz.
Tasarmdaki balant yapsn yanllkla yaplabilecek deiikliklerden korumak iin izim/Balant Yapsn Kilitle'yi kullann.
Balant yneticisinin kullanl bu belgenin en sonunda detayl olarak anlatlmtr.
Hatalar geri almak iin Geri Al kullann. Eer elektrik kesintisi gibi programn normal olmayan yollardan kapanmas durumunda PCB de Dosya/Plaketi Kurtar, ematikte Dosya/emay Kurtar komutu son projeyi kurtarr.
Devremize dnersek henz plaketimizin d snrlarn izmedik. Otomatik izim kullanrsanz, yollarn izimine gre otomatik olarak bir plaket snrlar (genelde dikdrtgen) izim Ayarlar'nda belirtilen toleranslara gre izilecektir. Fakat ou durumda plaket ebatlar sabittir ve elemanlar yerletirmeden belirlenmi olur. Bu nedenle izim/Plaket Snrlarn iz komutu veya 39 butonunu kullanarak plaket
DipTrace Kullanm Klavuzu snrlarn belirtiriz. izerken yn deitirmek iin sol tklayn, plaket tamamlandnda ise sa tklayn ve Enter deyin. Plaket izerken yay eklinde plaket snr oluturmak isterseniz, Sa tklayp/Yay Modu deyin.
Plaket ke noktalar zerine fareyi getirdiinizde, o noktann koordinatlarn verir.
Ayn zamanda izim/Plaket Ke Noktalar'n (veya plaket zerine sa tklayp Plaket Ke Noktalar) kullanarak plaketin ebatlar ve ke noktalar zerinde deiiklikler yapabilirsiniz.
40
Ekle ile ke noktas ekler, Araya Ekle ile araya nokta girip, Sil ile silebiliriz. Koordinatlar gerek deerlerinde veya Greceli Art ekilde grlebilir. Greceli Art mod daha kullanldr. yle ki: Yukardaki pencerede 1. ke (-1.45 , 1.75) koordinatndadr (ekilde in kullanlyor). 2. ke 1. keden x ekseninde 1,7 in +X ynde gitmiiz, Y ekseninde yerimiz sabit kalm. Yani yatay eksende saa doru 1,7 in hareket etmiiz ve ikinci keyi buraya koymuuz. Greceli Art iaretli olmad durumda ise koordinatlar orjin noktasna gre gsterilir. Bir nokta Yay olarak iaretlenirse, bu noktaya komu iki nokta arasnda, bu noktadan geecek ekilde yay izilir. Varsaylan olarak orjin noktas sayfann tam ortasdr ve grnmez. Orjini grebilmek iin Grnm/Eksenleri Gster' i veya F1i kullanabilirsiniz. Eer Orjin noktasnn yerini deitirmek isterseniz Grnm/Orjin Tanmla mensnden veya ara ubuundaki dmesine tklayarak yeni orjin noktas belirleyebilirsiniz. Orjin Noktasn varsaylan konuma geri getirmek iin Grnm/ Orjin Tanmla/ Varsaylan Konum'u sein. Sayfa snrlarn gremiyorsanz Grnm/Sayfay Gster'i kullann. Grnm/l Birimi/mm'den de birimi in deil de mm yapabilirsiniz. Programdaki btn koordinatlar bu orjin noktasna gredir.
Bir dikdrtgen plaketi basite oluturmak iin Drtgen Plaket Olutur kutusunu iaretleyin ve 1. noktay belirleyin (Ke Noktalarnn altndan 1e tklayn ve sa tarafa balang koordinatlarn yazn. Bu nokta plaketin sol alt noktasdr.) En alanna plaketin geniliini, boy alanna yksekliini girin. Plaket oluturulur. 41
DipTrace Kullanm Klavuzu Dairesel Plaket Olutur'u seip, yarap girerek dairesel plaket oluturabilirsiniz. Yuvarlatlm Dikdrtgen Plaket Olutur'u seerek keleri girdiiniz yarapa gre keleri yuvarlatlm plaket oluturabilirsiniz.
Plaketi silmek iin izim/Plaketi Sil veya plaket snrna Sa tkla/Plaketi Sil Plaket zerinde deiiklik yapmak izim/Plaket Ke Noktalar'n kullanmadan sayfa zerinden de yaplabilir. ok kolay. Plaket zerinde herhangi bir yere sol tklarsanz orada bir ke noktas oluur. Ke noktalarndan tutup bu noktalar tayarak plakete yeni boyut verebiliriz.
Plaketi eklini bozmadan tamak iin Ctrl tuuna basl tutun ve plaket snr zerine tklayn. Dikkat ederseniz ke noktas olumad. Artk plaketin herhangi bir yerine tklayarak (ctrl yi braktktan sonra) onu yapsn bozmadan, btn halinde tayabilirsiniz. Plaket zerindeki herhangi bir ke noktasna sa tklarsanz, alan menden bu ke noktasn silebilirsiniz, bu ke noktasn yaya dntrebilirsiniz. Bir ke noktasna sa 42
2.Basit Bir ema ve PCB oluturmak tklayp Yay seerseniz bu noktaya komu iki nokta arasnda, bu noktadan geecek ekilde yay izilir. Btn eleman ve klflar kendi orjin noktalarna sahiptir. Bunu eleman veya klf tasarlarken belirleyebiliriz. Elemann koordinat aslnda kendi orjin noktasnn koordinatdr. Eer elemann orjini elemann orta noktas deilse, elemann orjini gsterilir. (Eleman iindeki kk + iareti) Elemann veya klfn orjin noktasn gsterip gizlemek iin, zerine sa tklayp, Schematic iin Parann Orjini, PCB iin Klfn Orjini mensn kullanabilirsiniz.
2.5.2.
Autorouting (Yollar Otomatik izdirmek)
Artk devremizdeki yollar izmenin zaman geldi. DipTrace piyasadaki ou taraycnn ierdiinden daha yksek kalitede bir ekil Tabanl izici'ye (Shape Router) ve basit devreleri tek yzl ve atlamal olarak izdirmede kullanabileceiniz Izgara Tabanl izici'ye (Grid Router) sahiptir. ou zaman basit bir PCB (yukardaki gibi) tek kata (layer) izilir (bakr taraf=bottom katmanna) Tek yze izimde yollar ift yze gre daha uzundur. Ancak tek yzl plaketin hazrlamas daha kolaydr. ncelikle izim/izim Ayarlar'ndan Otomatik izici olarak Shape Router'n seili olduundan emin olun. Otomatik izide ilk adm izim/Otomatik izim Ayarlar. Shape Router ayarlar diyalog kutusunda Ayarlar sekmesine gein. ncelikli Katman Ynlerini Kullan' iaretleyin. Katman Listesinden Top veya st' sein. Alttan yn Kapal sein. Bylece plaketi tek ynl ve atlamasz izdireceiz.
43
imdi izim/izim Ayarlar'na girin. Toleranslar 0.02 in olarak deitirin ve tamam deyin. (lazer yazcdan daha iyi kt almak iin yollarn 0,013 inten (0,33mm) kk olmamas iyi olur.)
44
Yol Kalnl: Yolun genilii Yol Akl: Bir yolun etrafnda braklacak boluk. Ped Akl: ki ped arasndaki minimum mesafe Plaket Akl: Plaket kenarnda kalacak boluk. En Kk Yol Paras Uzunluu: Elle izimde msaade edilen en kk yol paralarnn uzunluklar ayarlar. Al Yol: Birbirleriyle a yapan yollar arasnda kalan yol parasnn en kk uzunluu. Elle izim yaplrken bu deerden daha kk uzunluktaki yollar otomatik olarak silinir yani birletirilir. Dz Yol: Ayn dorultudaki yollar arasnda kalan yol paralarnn en kk uzunluu. Elle izim yaplrken bu deerden daha kk uzunluktaki yollar otomatik olarak silinir yani birletirilir. Bir rnekle aklayalm. Yol Uzunluu: 1mm olsun. Al Yollar Aras:2 x kalnlk Ayn Dorultulu Yollar Aras:1x kalnlk
45
DipTrace Kullanm Klavuzu Bu deerler gre elle izimden sonra birbiriyle a yapan iki yol arasnda kk bir yol paras varsa ve bu yol parasnn uzunluu 2 x kalnlk (2x1mm=2mm) den kkse bu yol paras otomatik olarak silinir. Ayn dorultudaki yollar arasnda ise 1mm den daha kk yollara izin verilmez. Aktif Olmayan Katmana Bala: Yollar Elle izerken, dier katmandaki yola balant yapabilirsiniz ve via otomatik olarak yerletirilir. Dgleri Sil (Fiyonk Etkisi): Elle dzenleme sonucunda aadaki sol ekildeki gibi yol oluursa, bunlar otomatik dzeltir (Soldaki ekil dzeltilerek sadaki gibi yaplr.)
Ped Akl ou durumda Yol Akl'ndan kk seilmemeldir. Mesela Ped Akl 13mil ve Yol Akl 20 mil yaptysak ped-yol ve ped-ped aralklar 20 milden kk olamaz. Fakat Yol akln 13 mil, ped akln 20mil yapabiliriz. Yukarda dediimiz gibi ped aklnn daha kk olmasnn bir anlam yoktur. Ayn zamanda her yol iin farkl genilik belirleyebilirsiniz. Ayarlarn deitirmek istediiniz yolun zerine bir pede sa tklayn. Balant zellikleri'ni sein. Seilen hat iin Yol Kalnl ve Yol Akl deerlerini buradan ayarlayabilirsiniz.
Zamandan tasarruf iin eitli yerlerdeki kalnlk ve aklk ayarlarn hzl yapmak iin ablon'lar kullanabilirsiniz. Yollar iin ablon belirlemek isterseniz izim/Yol ablonlar'na girin. ablon deerleri yoksa aadaki resimdeki gibi girebilirsiniz. Peki, bunu nasl kullanacaz? yle: Mesela izim/izim Ayarlar'na girin. ablon:
46
2.Basit Bir ema ve PCB oluturmak ksmna tklayp istediiniz ablonu seerseniz o ablona ait genilik ve aralk deerleri aaya gelir.
Bir yola sa yklayp yol kalnln deitirirken ablondaki deerleriden birini seerek de iinizi kolaylatrabilirsiniz.
Not: Lazer yazclar kd stt iin ekilde baz distorsiyonlar olabilir. Bu oklar iin nemsiz olsa da bazlar iin nemlidir. (zellikle toner transfer metodu kullanarak plaketi kartacaklar iin.) Bunu engellemek iin kd nceden stabilirsiniz. (mesela tek bir nokta (.) kts alarak)
Artk plaketi izdirebiliriz. izim/Otomatik izim altr veya F9'u kullann.
butonunu veya
47
izimden sonra Tasarm Denetle (DRC=Design Rule Check) i altrarak ve hatalar grebilirsiniz (krmz ve mavi halkalar) bunlar giderip ve DRC'yi Denetim/Tasarm Denetle ile veya butonu ile tekrar altrn. Tasarmdaki kurallar deitirmek iin
Denetim/Tasarm Kurallar veya butonuna tklayn. Buradaki deerlerin altna inilmesi halinde hata uyarlar, hatann olutuu yerdeki krmz veya mor halkalarla belirtilir. Hata uyarlarn (halkalar) gizlemek iin (hatay biliyoruz, dzeltmek istemiyoruz, hatta grmek te istemiyoruz.) Denetim/Hatalar Gizle. Ayn zamanda otomatik izimin ardndan DRC nin altrlmasn engellemek mmkn. izim/izim Ayarlar'na girin Otomatik izimden Sonra Denetle deki iareti kaldrn. imdi Grid Router'e da ksaca deinelim: Eer tek ynl ve atlamal izdirmek istiyorsanz Grid Router' kullanabilirsiniz. Bunu iin nce izim/Tm Yollarda izimi Kaldr diyerek yollar kaldrn. izim/izim Ayarlar'ndan Otomatik izici olarak Grid Router' sein, yanndaki ... dmesine tklayarak Grid Router ayarlarn an. Grid Router Ayarlar diyalog kutusundan Tm Katmanlar Kullan daki iareti kaldrn ve Kullanlacak Katman Says'n 1 yapn. Kullanlacak katman says 1 olduundan yollar bakr yzeyine (alt katman) izilecektir. Atlamalara zin Ver i iaretleyin. Otomatik izim kalitesini Otomatik Ayar parametreleriyle deitirebilirsiniz. Otomatik ayar Normal yapn. Yksek kaliteli izim daha fazla zaman alr. Hzl mod karmak olamayan ift yzl plaketler iin veya karmak plaketin ilk iziminde kullanlr. (tam izim ok fazla zaman alaca iin). Tamam diyerek pencereleri kapatn. Otomatik izimi altrdnzda yollar alt katmana izilir ve gerekirse st katmanda atlamalar yaplr. 48
2.Basit Bir ema ve PCB oluturmak Geri Al' kullanarak shape routern izimine geri dnebilirsiniz. Not: Eer plaketinizi hzl bir ekilde tamamlamak istiyorsanz 2.5.14 Yazdrma balna kadarki ksm atlayabilirisiniz. nk u anda plaketimiz kt almaya hazr. Fakat PCB Layout hakknda daha fazla ey renmek iin atlamamanz tavsiye ederiz. Shape Router ve Grid Router ile ilgili detaylar klavuzun son blmnde bulabilirsiniz.
nemli Not: Shape Router ile ikiden fazla katmanda otomatik izim yaptrmak iin, Shape Router ayarlarndaki ncelikli Katman Ynlerini Kullanda kapal katman olmasn.
2.5.3.
Katmanlarla (Layers) almak
Yukardaki resimde yollar gri tonda grmemizin sebebi yollarn bakr yani lehim yzeyi (alt katman) zerinde olmas ve aktif olan yzeyin eleman yzeyi (st katman) olmasdr. Program varsaylan olarak aktif olamayan yzeyi soluk gsterir. Aktif kat deitirmek iin ekrann sa stndeki kullanabiliriz. Ayn ekilde iki liste var. yzeye yerletirileceini belirler. Listesi eleman yerletirirken elemann hangi liste kutusunu
Listesi ise aktif olan yzeyi (katman) sememizi salar. Yerletirilen elemanlar genelde eleman yzeyine (st katman) yerletirilir. Ancak bir eleman bakr yzeyi (lehim yzeyi, alt katman) ne yerletirmek demek o eleman yzey montaj yapmak (surface mount) demektir.
49
Aktif ve Pasif olan Katmanlarn Katman/Grnt Modu'na girin.
grntlenme
biimini
deitirebilirsiniz.
Kartl Kullan: Aktif katman gsterir. Aktif olmayan katman soluk gsterir. (bunu kullanmay tavsiye ederiz.) Kartlkta Dzenle: Aktif katman gsterir. Aktif olmayan katman soluk gsterir. Fark dier katmanlardaki elemanlar zerinde de deiiklik yapabiliriz. Geerli Katman: Sadece aktif katman gsterir. Dier katmanlar gremeyiz. Tm Katmanlar: Btn katmanlar gsterir. Kartlk Seviyesi: Aktif olmayan katman ne kadar soluk gsterilecei ayarlanabilir.
50
Katmanlarn renkleri ve dier ayarlar iin Katman/Katman Ayarlar. Katman Ayarlar'ndan katman seip ya basarak o kat iin istediiniz rengi seebilirsiniz. Mesela st katman iin krmz, alt katman iin mavi. Ayn zamanda katmanlar yeniden adlandrabilirsiniz. Yeni katman ekleyip silebilirsiniz (st ve Alt katmanlar silinemez).
Katman grnrl ve rengini tasarm yneticisinden (Grnm/Ara ubuklar/Tasarm Yneticisi)
de
deitirilebilir.
51
Plaketin alttan grnn grmek iin (yani montaj yaplm bir plaketin lehim tarafndan grn). Grnm /Tersle'yi kullanabilirsiniz.
2.5.4.
Yol Uzunluunu lmek
Bizim devremizde bu tr bir lme gerek yok. nk devremiz basit ve yksek frekansl deil. Fakat Yksek frekansl, video devreleri gibi devreler tasarlayacaksanz bu ilem nemlidir. Btn yollar zerine fare ile gelindiinde gsterilen ipucu iersinde yol uzunluu vardr. Bu bazen yeterli olmayabilir. imdi birka yolu iine alacak ekilde fare ile bir drtgen izerek seim yapn.(veya Ctrl + tklama ile birden fazla objeyi seebilirsiniz.) Seili yollarn biri zerine sa tklayn ve Yol Uzunluunu Gster'i sein.
52
Seili yolun pedlerine yapn yerlerde kutucuklar greceksiniz. Kutucuklardaki uzunluk deerleri, seili l birimine gredir ve yol zerinde yaplan deiikliklere gre gerek zamanl gncellenir.
imdi yol uzunluklarn gizlemek iin geri al kullann veya yol zerine sa tklayn ve Yol Uzunluunu Gster'i tekrar tklayn. Dosyanz kaydedin.
53
2.5.5.
Elle izim (Manual Routing)
Bizim devremiz basit olduundan otomatik izim iimizi grd. Ancak baz karmak devrelerde otomatik izimden sonra elle dzeltmeler yapmak gerekebilir. Veya yollar otomatik deil de kendiniz izmek isteyebilirsiniz. nce izilmi yolu dzenleyelim: nce Katman/Grnt Modu/Kartl Kullan' sein. imdi Alt katmana gein. Yolun zerine gelin ve tklayarak yeni konumuna srkleyin. Bu modda yol parasnn (segment) dzenlenmesi 90 veya 45 derece olabilir. Fakat yeni segment ekleyerek (Yola sa tkla Ke Ekle) 90 dan byk alar da kullanabilirsiniz. DipTrace yollar adan bamsz olarak dzenlemeye imkn tanr.
izim/Aralar/Yollar Serbest Szenle'yi seerek veya butonuna tklayarak bu moda girebilirsiniz. Bu modda yollar herhangi bir snrlama olmadan tayabilirsiniz.
Izgara noktalarnn geniliini ayarlayabilirsiniz. liste kutusundan veya Grnm/Izgara Aral'mensnden. Izgara kullanmak istemiyorsanz Grnm/ Izgaray Gster'i tklayarak veya ksaca F11 e basarak zgaray kaldrabilirsiniz.
54
Yol parasnn zerine gelip sa tklayn. Alan menden: Net 6: Balantnn adn deitir. Kilitle: Yol zerinde deiiklik yapmay engeller. (2.5.10. Ojeleri Kilitlemek balnda anlatld) Yay: Ke noktasn yaya dntrr. Ke Ekle/Sil: Yola yeni ke noktas ekler/siler. Yol Paras Kalnl: zerine tkladnz yol parasnn (segmentin, yolun dz parasnn) kalnln deitirir. Yol Kalnl: zerine tkladnz yol parasnn iinde bulunduu iki pin arasnda kalan ksmn kalnln deitirir. Balant Kalnl: zerine tkladnz tm yolun kalnln deitirir. Balant Rengi: Yolun rengi varsaylan olarak katman rengidir. Ancak bu seenekten bu balant iin yol rengini deitirebilirsiniz. Yol Parasn Katmana Ta: zerine tkladnz yol parasnn (segmentin) bulunduu kat deitirir. Ayn zamanda yol parasn st veya alt katmanda atlamaya dntrebilirsiniz.
55
DipTrace Kullanm Klavuzu Yolu Katmana Ta: zerine tkladnz yol parasnn (segmentin) iinde bulunduu iki pin arasnda kalan ksmn bulunduu kat deitirir. Balanty Katmana Ta: zerine tkladnz tm yolun bulunduu kat deitirir. Yol Parasnda izimi Kaldr (Unroute Segment): zerine tkladnz yol parasnda (segmenti) izimi iptal eder. Yolu silmeyle izimi kaldrma arasndaki fark udur: Silme yolu ve balanty siler. Yolu veya bir parasn sildiiniz zaman o balanty kaybederiz. DipTrace balantlar ematikte izilen devreye gre getirir. Ancak yol silinirse plaket emadaki bir balanty yitirmi olur, emaya gre eksik balantya sahip olur. DipTrace bu balantnn emaya gre olmas gerektiini hatrlatmaz. Zaten dikkat ederseniz silinen balanty mavi izgiyle belirtmez. Bu durumu dzeltmek iin Dosya/emaya Gre Yenile'yi kullann. Plaketin ema dosyasn sein ve ema dosyasna gre plaketi yenileyin. izimi kaldrma ise yolu izilmi bir balantda yolu kaldrr. Yani balant izilmemi ekline geri dner. Balant silinmez.
Yolda izimi Kaldr (Unroute Trace): ki ped arasndaki yolu izilmemi haline geri dndrr. Bylece deiik ekilde yolu yeniden izebiliriz. Eer izilmi yolu beenmeyip yeniden izmek isterseniz Yolu Sil i deil izimi Kaldr seeneklerini kullann
Balantda izimi Kaldr (Unroute Net): Seili olan yollarn tamamn izilmemi haline geri dndrr. Eer sadece tek bir balantnn zerine sa tklarsanz, o balantnn tamamnda izimi kaldrr. izimi Kaldrma ileminden sonra izilmemi yollar mavi izgiyle belirtilir. izim/Balant Yapsn Kilitle'yi aktif ederseniz balant yaps kilitlenir. Balant yaps kilitlendiinde balantlar deitiremezsiniz. (emaya gre yenileme emadaki balant yapsnda yaplan deiiklii, balant yaps kilitli de olsa pcbye aktarr) Bylece Yolu Sil dediinizde izimi kaldrma ilemi yaplr, balant silinmemi olur. Sadece izim kaldrlm olur. Dolaysyle bu kilitleme ilemini pcb zerinde almaya balamadan nce yapmak daha mantkldr ve sizi hatalara kar korur. imdi elle izim yapalm. nce bir yolun zerine sa tklayn ve Tm Balantda izimi Kaldr deyin. izim/Aralar/Elle izim mensn kullann veya butonuna tklayn. izeceimiz yol zerindeki pedlerden birine tklayn (yolun bal olduu pedler krmzyla belirtilir.) izmeye balayn. Ke oluturmak istediiniz yere sol tklayn. izim srasnda sa tklarsanz elle izime ait alt men alr.
56
Bu menden: izim Modundan 90 veya 45 derece al, asz veya yay biiminde yol izme modlarna gei yapabilirsiniz. izmekte olduunuz yol parasn Katmana Ta ile dier katmana gnderebiliriz (via otomatik olarak oluacaktr.) Son yol parasnn kalnln Kalnl Deitir ile deitirebiliriz. Geri Al ile izdiimiz son yol parasn geri alabiliriz. izmekte olduumuz yol parasn st veya alt katmanda atlamaya dntrebiliriz. (st/Alt Katmanda Atlama) Not: Elle izimi daha da kolaylatrmak iin bu alt mendeki komutlar iin birer ksayol belirlenmitir:
57
M: izim Modu seeneklerini deitirir. Her tklamada dierine geer. W: Katmanlar arasnda gei yapar. T: Top Layer a (st katman) geer. B: Bottom Layer (alt katman) a geer J: Atlama oluturur. kinci basmada geri alr. Eer alt katmanda iseniz, atlama st katmana yerletirilir. Eer st katmanda iseniz atlama alt katmana yerletirilir. Klavyenin stndeki 1..0 arasndaki rakamlar katmanlar arasnda dolar. (En fazla 10 katman)
Yolu ekildeki gibi izerken sa tklayp Katmana Ta/st diyerek izmekte olduunuz yol parasn st katmana gnderin. Yol farkl bir katmana tandnda via otomatik olarak oluturulur. Tekrar Sa tklayp/Tamam deyin veya klavyeden Enter tuuna basn. Bu ilem yol izmeyi sonlandrr. Aadaki ekilde de grdnz gibi son yol paras st katmanda fakat herhangi bir yere balanmam. Fakat balanty tarif eden mavi izgiler, yol ikinci pede ulancaya kadar bize elik edecek.
58
2.Basit Bir ema ve PCB oluturmak imdi butonuna tklayn ve fareyi tamamlanmam yolun ucuna gtrn ve ikinci pede kadar yol izin.
Yol istediiniz gibi olmamsa dzenleyebilirsiniz. Elemanlarn altnda kalan yollar dzenlemek iin izim/Aralar/Yollar Dzenle'ye veya ara ubuundaki dmesine tklayarak yollar dzenleme moduna girin ve yolu dzenleyin.
2.5.6.
Vialarla almak
DipTrace te iki tip via vardr. Biri genel viadr. Yolun bir parasdr. Yol bir katmandan dierine tandnda otomatik olarak yerletirilir. Dieri de statik viadr. Ayn ped gibi ilev grr. Statik via ile yollar dzlem katmanlarna balayabilirsiniz. Statik viann dier nemli bir zellii de baz katmanlarda onu gizleyebilir veya silebilirsiniz. Bylece kr veya gml via oluturabilirsiniz. Genel vialar da kr veya gml olabilir. Ancak genel vialar katmanda sadece yol paralar arasnda grnrler, onlar dier sinyal/dzlem katmanlarnda gizleyip gsterme yapamazsnz. Dier PCB programlarn kullanmsanz sadece statik vialar kullanmak size daha kolay gelebilir. nce genel vialarla alacaz, sonra statik vialar inceleyeceiz. Plaketimizde u anda st ve alt katmanlar arasnda sadece tek bir via var. Vialarla almay denerken birka tane daha via oluturalm. nce izim ara ubuu zerindeki Geerli Sinyal/Dzlem Katman kutusundan Alt sein. Ksacas alt katmana gein.
59
DipTrace Kullanm Klavuzu Bir balant zerine gelin. Sa tklayn/Yol Parasn Katman Ta/st diyerek, yol parasn st katmana gnderin.
imdi 3 viamz var. Ana menden Katman/Via zellikleri'ni sein.
Gelen diyalog kutusundan program iin varsaylan via ayarlarn deitirebiliriz. D ap ve Delik ap deerlerini biraz deitirelim. Uygula ksmnda Varsaylan Ayar Kullananlara seilse iyi olur. Bunun anlam u: Bu deiiklik, varsaylan via ayarlarna sahip olan vialara uygulanr.
60
2.Basit Bir ema ve PCB oluturmak Ayn zamanda yaptmz deiikliin sadece varsaylan via ayarn deitirmesini, mevcut hibir viay etkilememesini salayabiliriz (Uygula ksmndan Uygulama (Varsaylan Deitir)' i seerek). Veya yaptmz deiikliin sayfada mevcut btn vialara uygulanmasn salayabiliriz. (Uygula ksmndan Btn Vialara'y seerek)
imdi herhangi bir via zerine gidin, via iinde krmz bir daire grnr, Sa tklayn/ Via zellikler'ni sein. Alan diyalog kutusundan, seilen viann, yolun veya tm balantnn via ayarlarn deitirebiliriz.
61
Not: Eer sadece tkladnz via iin ayarlar deitirmek istediyseniz ve hibir deiiklik olmadysa, byk ihtimalle baka bir yol parasna tklam olabilirsiniz. Viaya daha yakn bir noktaya veya zerine sa tklamay deneyin veya bulunduunuz katman deitirin. Bizim plaketimizde sa stteki via iin bu olabilir. st katman gemek veya fareyi mmkn olduunca dikey yol parasna yakn tutmak sorunu zer. Veya yollar dzenle moduna girip viaya sa tklamay deneyin. imdi, otomatik izimden sonraki duruma dnmek iin birka defa Geri al' tklayn. Katman/Via zellikleri'ne girerek via ayarlarn normalde kullanlabilecek deerlere getirin. Ve st katmana gein. Ctrl+T st katmana, Ctrl+B alt katmada geer. Statik via, ilev olarak pede benzer. Objeler/Statik Via Yerletir deyin veya ara ubuundaki dmesine tklayn. Sayfaya tklayarak birka adet via yerletirin. Vialar geerli katmann renklerinde grnecektir.
62
Pedlere yaptnz gibi statik vilar kolayca yollara balayabilirsiniz, balantya ekleyebilirsiniz. Katman/Grnt Modu/Kartl Kullan' sein. Biraz nce yerletirilen statik vilardan birinin zerine sa tklayn Via Katmanlar'n sein.
63
Alan penceredeki katmanlardan seili olanlar deitirerek viay kr veya gml viaya dntrebilirsiniz. imdi st katman zerine tklayn ve onu seilmemi hale getirin. Ve Tamam Deyin. Bu viann st katmandan silindiini ancak alt katmanda hala var olduunu grebilirsiniz.
64
Ayn ilemi pedlere de uygulayabilirsiniz. Ayn zamanda btn seili pedleri/vialar tek seferde deitirebilirsiniz. Bunun iin Via Katmanlar veya Ped Katmanlar penceresinden, Uygula ksmnda Seili Klflara y iaretleyin. Pasta Veya Maske katmanlar iin zele ayarlar kullanmak isterseniz. Ped/viann sa tk mensnden Maske/Pasta Ayarlar'n sein.
2.5.7.
Objeleri Tip ve Katmana Gre Semek
Bazen bir katmandaki tm objeleri veya sadece elemanlar veya sadece balantlar vs. semek gerekebilir. Ctrl tuu ile birlikte objelere tklayarak onlar seebiliriz. Fakat karmak tasarmlar iin bu ok zor olacaktr. imdi Dzen/Seimi Dzenle'yi sein.
65
lk olarak btn elemanlar seeceiz. Elemanlar iaretleyin ve Tamam deyin. Bu basit bir rnek. Daha kark seimler de yapabiliriz. imdi belirtilen alandaki balantsz vialar seelim. Herhangi bir yere sa tklayarak eleman seimini iptal edin. Birka via yerletirin ve bazlar balantlara balayn. Farenin sol butonuna tklayp bir drtgen izerek bir alan belirleyin. Vialardan bazlar alann dnda kalsn.
66
2.Basit Bir ema ve PCB oluturmak Alandaki btn objeler seildi. Ancak biz sadece balantsz vialar semek istiyoruz. Dzen/Seimi Dzenle'yi sein. Mod: Seili Tut yapn. Via kutusunu iaretleyin ve Balantsz sein. (Dier kutular iaretsiz olmal)
Tamam deyin. Belirttiimiz alan iinde kalan balantsz vialar seildi. Sonraki adm, rnein, balantsz vialar tek seferde bir balantya balamak olsun. Bu adm gedelde toprak balantsna, dzlem veya bakr doguya balant yapmak iin gereklidir. Seili vilarn biri zerine gelin ve klandnda sa tklayn Balantya Ekle Seili Vialar deyin.
67
Listeden bir balant sein ve Tamam deyin. Bu ilemi uyguladnz vialardan baka balantya eklenmi olanlar varsa, sadece balantsz vialara balant yaplr. Vialar silin ve tasarm eski haline geri dndrn.
2.5.8.
Metin ve Grafik Eklemek
Plakete metin veya resim ekleyebilirsiniz. DipTrace te .bmp veya .jpg dosyalarn eklemek ve bunlar DXP veya GERBER a gndermek mmkn. imdi plaketimize bir metin ekleyelim. nce metni ekleyeceimiz katman (layer) semeliyiz. Ekrann stndeki liste mensne tklayarak st peki sein. imdi yerletireceimiz btn grafik objeleri st pek katna yerletirilecektir. st ipek yerine Sinyal/Dzlem'i seersek, grafik ve metinler geerli sinyal/dzlem katmanna yerletirilir. ki farkl katman seme listesi vardr. listesi aktif yani zerinde altmz, geerli sinyal/dzlem katmann seer. Dier liste ise grafik yerletirilecek katmandr. Karmak grnebilir. Bunu deneyip size zaman kazandrdn grebilirsiniz.
68
Metin veya grafik eklemek iin plaketi geniletmeniz gerekebilir. Keleri karlkl srkleyerek plaketi geniletebilirsiniz. Plaket erevesini tamak isterseniz Ctrlye basl tutarak ereveye sol tklayn. Daha sonra ereveyi komple srkleyebilirsiniz.
69
Eer baz objeleri seemiyor ve dzenleyemiyorsanz, varsaylan modda olmayabilirsiniz. Mesela yol izme modunda iken eleman seemezsiniz. Bunun iin nce herhangi bir bo alana sa tklayn veya ara ubuundaki gein. dmesine tklayarak varsaylan moda
izim ara ubuundan Metin yerletir aracn sein ( ). Plaket zerinde nereye metni yerletirmek istiyorsanz oraya sol tklayn ve metni girin ve entera basn. Metni girdikten sonra onu istediiniz yere tayabilirsiniz. Metnin yaz tipini deitirmek iin metin zerine sa tklayp Yaz Tipi'ni sein. Yaz Tipi Biimi'nden vektr veya true type biimini seebilirsiniz. Vektr Yaz tipi biimini kullanmanz neririz. Gerbera dorudan aktarlrlar nk. True Type yaz tipleri ngilizce d karakterler iin kullanlabilir. Bunlar gerbera kk izgilere dntrlerek aktarlr. Baz reticiler bakr katmanlarnda bu tr metinleri kabul etmeyebilirler. Objeler/ekil izim zellikleri altndaki ayarlar yerletirilecek metnin varsaylan ayarlardr. Bir metin yerletirirken bu ayarlara gre yerletirilir. Zaten yerletirmi olduunuz metnin ayarlarn buradan deil, metin zerine sa tklayarak yapn.
70
Metnin bulunduu katman deitirmek iin zerine sa tklayp zellikler'i sein. Alan pencereden Tip ksmna yerletirmek istediiniz katman sein. Sinyal seerseniz, metin lehim veya eleman yzeyine yerletirilir. Grafik veya metnin Sinyal/Dzlem katmanna yerletirilmesi demek, o kattaki yollar gibi o katn ktsnda grnecek demektir. Tip ksmndan Yol Engelli seersek yollar izilirken bu metni dikkate alacak ve zerinden yol geirmeyecektir. Bu olay sadece metin deil dier objeler iin de geerlidir. Mesela bir kare izip, bu kare iinden yol gememesini salayabilirsiniz. Pasta, Maske, Yol Engeli, Plaket Kesim katmanlarna da ekiller ekleyebilirsiniz. Objeler/Resim Yerletir veya butonuna tklayn bir dikdrtgen izin ve yerletirmek istediiniz resim veya logo dosyasn sein.
71
2.5.9.
Bakr Dolgu Oluturmak (Copper Pour)
Aslnda basit bir plaket iin bakr dolgu, metin ve benzeri eyler eklemekok k fazla ihtiya deil. Ama nasl eklendiini renelim, daha sonra sileriz. Alt Katman' sein. Sonra Objeler/Bakr Dolgu Olutur mensn veya ara ubuundan butonunu tklayn. Sonra bakr kaplamak istediiniz alan okgen iine aln. okgen tamamlandnda sa tklayn veya entera basn. Aadaki diyalog kutusu gelir.
DipTrace ekil tabanl bir bakr dolgu sistemine sahiptir. izdiimiz okgen iini tamamen bakrla doldurabiliriz. Bakr dolgu sabit genilikteki izgilerden oluur.
72
Bakr alan komple dolgu deil de izgilerle doldurmak istersek stteki ekillerden siyah kare dndakilerden birini seeriz. Bakr dolguda deiiklik yapmak iin dolgu kenarlar zerine gelin sa tklayp zelliklere girin. Bu durumda izgi Kalnl ve izgiler Aras seenekleri ile bu izgilerin kalnlk ve aralklarn ayarlayabiliriz.
Dolgu ile Objeler Aras seenei ise bakr kaplamann iinde kalan yollar ile kaplama arasndaki mesafeyi ayarlar. Altta sadaki resimde bu mesafe artrlmtr.
73
Adalar Kaldr seenei ile alttaki resimde grlen adalarn msaade edilen en kk alann deitirebilirsiniz. Dahili veya balantsz tm adalar kaldrtabilirsiniz.
Bakr Dolgu zellikleri penceresindeki Kenarlar sekmesi, dolgu kenarlarnn koordinatlarn dzenlememize imkn tanr. Buradaki Tm Plaketi Doldur ve Plaket Snrna Tuttur zellikleri bakr dolgu oluturmada bize ok zaman kazandrr. yle ki: Bakr dolgu olutururken plaket iinde rastgele iki noktaya tklayn, sa tklayp Tamam deyin. zellikler penceresi alr. Kenarlar sekmesine gein ve Tm Plaketi Doldur'u iaretleyin. sterseniz plaket ile dolgu arasnda braklacak mesafeyi Plaket Akl ksmndan deitirebilirsiniz. Tamam dediinizde dolgu plaket iini dolduracak ekilde otomatik oluturulur. Bu zellik eer yay eklinde snrlara sahip plaketimiz varsa bize ok zaman kazandrr. Eer Plaket Snrna Tuttur'u iaretlersek, dolgu kenarlar plaketin kenarlarna gre otomatik dzenlenir. Plaket snrlarn deitirdiinizde dolgu da plaketi dolduracak ekilde otomatik deitirilir.
74
2.Basit Bir ema ve PCB oluturmak Bakr dolgularn iki durumu vardr: Dolgulu ve Dolgusuz. Eer bakr dolgunun kaplad alandaki bir objeyi dzenlemek isterseniz ikinci duruma gemek en iyi yoldur. Bakr dolgunun durumunu deitirmek, yenilemek ve zelliklerine girmek iin dolgunun d erevesine sa tklayn. Durum altndan bakr dolguyu dolgulu veya dolgusuz gsterebiliriz. Plakette bir deiiklik yaptktan sonra bakr dolunun bu deiiklie gre yenilenmesi iin Sa tklayp/Yenile deyin.
Bakr dolguyu bir yola da balayabiliriz. imdi balantlardan birinde izimi kaldrn. Mesela Net 0.
75
Bakr dolgu kenarna sa tklayp zelliklere girin. letkenlik sekmesine gein. Balantya Balay Net 0 yapn. Balant izgisini Gizle'yi iaretleyin. Bu, dolgunun baland balantnn ince mavi izgi eklindeki balantlarn gizler. (Balant yolu izilmemise.) Termal Balant ve Termal Balant Kalnl seenekleri bakr dolguyu baladnz balantdaki pedlerin dolguyla nasl temas kuracan belirler. Deneyip etkisini izleyin.
Aada bakr dolgu Net 0 balantsna balandktan sonraki ekli vardr.
76
Grdnz gibi Net 0 iin yol izmedik. Ama Net 0 i bakr dolguya baladmz iin Net 0 zerindeki pedler birbirine bakr dolgu ile baland Termal Balant : 4 spoke 45 Termal Balant : Dorudan:
Bazen SMD(Yzey yerleimli) pedler iin farkl termal ayarlar kullanmak isteyebilirsiniz. SMDler in zel Termal Ayarlar'n iaretleyin. Veya tek bir ped iin zel termal ayar kullanmak isteyebilirsiniz. Bunu iin fareyi ped zerine getirin, ped klandnda sa tklayn. (Ped klanmyorsa st katmana geip deneyin.) Termal Balant Ayarlar'na tklayn.
77
DipTrace Kullanm Klavuzu Bakr Dolgu Ayarlarn Kullan'daki iareti kaldrn. ekildeki gibi ayarlar yapn. Alt katmana geip, dolgu kenarna sa tklayn ve Yenile deyin. Sonu aada. nce: Sonra:
Bakr dolgu dzlem katmanlarn gnd veya g dzlemi yapmak iin kullanlabilir. Bu durumda SMD vialar dolguya funout ile balanr. Funout elle yaplabilir (Klavuzun Blm 4 ne baknz.) veya Shape router tarafndan otomatik olarak yaplabilir. Not:Eer aktif katman st ise st katmanlardaki objeleri dzenleyebilirsiniz.(st, st ipek, st dizgi vs.) imdi st sinyal katmanna gein.
2.5.10.
Ojeleri Kilitlemek
Bazen ema veya PCB de dzenleme yaparken baz objelerin yerlerinin veya zelliklerinin deimemesini isteyebilirsiniz. DipTrace'te tm klflar veya seili objeleri kilitleyebilirsiniz. imdi birka obje sein. Biri zerine sa tklayn ve Kilitle deyin.
78
Seili objeler kilitlenir. Kilitli objelerin seim dikdrtgenleri daha soluk renktedir. Plaketimizde bakr dolgudan dolay bunu farketmeyebiliriz. Alt katmana gein ve bakr dolguyu dolgusuz yapn.(Dolgu kenarna sa tkla Durum/Dolgusuz). imdi kilitli objeleri semeye aln. Kilitli objelerin zerine fareyi getirdiinizde Kilitli yazs kacaktr.
79
Yukardaki resimde grlecei gibi kilitsiz objelerin seim renkleri mavi iken, kilitli objelerin seim renkleri soluk mavidir. Kilitli objeleri tayamaz, boyutlandramaz ve zelliklerini deitiremezsiniz. Bir objenin kilidini amak iin zerine sa tklayn Kilidi A deyin. imdi tm objeleri sein. (Ctrl+A veya fareyle dikdrtgen izerek). Dzen/Kilidi A veya Ctrl+Alt+L veya objelerden biri zerine sa tk Kilidi A ile tm objeleri kilitsiz yapabiliriz. Ayn zamanda Klflar yerletirdikten sonra tm klflar kilitleyebiliriz. Dzen/Klflar Kilitle/st veya Alt ile st veya alt katmandaki tm klflar kilitleyebiliriz. Bu sayede izim yaparken klflarn hatayla yerlerinden oynamalarn engellemi oluruz. Kilidi amak iin yine Dzen/Klflar Kilitle/st veya Alt. Veya klflarn biri zerine sa tklayp Katman Kilidini A.
2.5.11.
Tasarm Denetlemek
DipTrace tasarmnz denetlemek iin birka araca sahiptir. Bunlar Denetim mens altnda toplanmtr. Tasarmnz tamamlamanz iin DRC, balant iletkenlik denetimi ve emayla karlatrmay yapmanz tavsiye ederiz.
80
2.Basit Bir ema ve PCB oluturmak DRC (Design Rules Check) ok nemli detimlerden biridir. Tasarmdaki objeler arasndaki mesafeleri, deitirilebilen boyutlar kontrol etmemizi salar. Bizim plaketimiz byk ihtimalle hata iermiyor. nk ok basit bir tasarm. Denetim/Tasarm Denetle mensn veya izim ara ubuundaki butonunu kullanarak DRCyi altrabilirsiniz. Hata varsa hatalar, yoksa Hata Bulunamad mesaj grnr. imdi kontrol edilecek kurallar ayarlamak iin Denetim/ Tasarm Kurallar'n sein. Alan diyalog kutusundan farkl obje tipleri iin aklklar ve objeler arasnda olmas gereken en kk mesafeleri ayarlayabiliriz.
imdi Bakr Dolgular Kontrol Et kutusunu iaretleyip Tamam deyin. Sonra bakr dolgunun yerlemi olduu alt katmana gein. F11 e basarak zgaralar gizleyin. Birka yolu bakr dolguyla kesiecek ekilde tayn. Sonra DRC yi altrn.
81
Hatalar grebiliyorsunuz. Sadece tek hata var. Eer kullandnz ekran znrl 1280x1024 gibi yksekse hata listesi penceresi tasarm alannn yannda yukardaki ekildekinden daha kk olur. (Biz ekran grntlerini daha iyi grnebilmesi iin 800x600 da aldk) Listedeki hataya ift tklarsanz, hatann meydana geldii yer ekrann ortasna gelir ve hedef iaretiyle belirtilir. Hatay giderdikten sonra DRC yi tekrar altrarak hata listesini gncelleyebilirsiniz. Balant letkenlik Denetimi tm balantlarn doru ekilde balanp balanmadn denetler. Bizimki gibi basit tasarmlarda pek nemli olmayabilir. Ancak byk, birka katmanl tasarmzn varsa, bakr dolgu veya sinyal katmanndaki ekiller bir balantya balanmsa bu denetimi yapmalsnz. imdi Denetim/Balant letkenliini Denetle'ye tklayn. Yollar, ekiller ve bakr dolgulardan hangilerinin iletkenlie dahil edileceini iaretleyebilirsiniz. Mesela bakr dolgudaki iareti kaldrsanz, bakr dolgunun iletim salad dikkate alnmaz. Bylece bakr dolguyu bir balantya balamsak ve balantnn yolunu izmemisek (nk bakr dolgu iletim salayacakt) balanty kopuk olarak rapor eder. Bakr dolgu iaretliyken denetlediimizde, dolgunun baland yol izilmemi de olsa bakr dolgu sayesinde pedler birbirine balanaca iin hata bulamayacaktr. Ksacas tm iaretli olsun. Tamam deyin. Eer hata yoksa Hata Bulunamad mesaj grnr. Hata varsa hatann detaylarn gsterir. emayla Karlatr ise seeceiniz ema dosyas ile bask devrenizin balantlarn karlatrr. Uyumazlk varsa rapor eder.
82
Plakette yukardaki gibi bir hata oluturduk. Net 6 da izimi kaldrdk (bu hata deil). R4'n bir pedini balantdan sildik. Ardndan ema ile karlatrdk.
2.5.12.
Tasarm Bilgileri
Bizim plaketimizin pin says ka? Veya plaket ebatlar ne kadar? Bunu bulmak ok kolay. Fakat eer yzlerce pine sahip karmak bir devremiz varsa ve plaket snrlarnda yay kullanlmsa bu hi de kolay olmayacaktr. Ana menden Dosya/Tasarm Bilgileri'ni sein.
83
DipTrace Kullanm Klavuzu Alan pencerede farkl tipteki objelerin adedini, plaketin ebadn, delik eidi saysn, katman saysn renebiliriz.
Delikler blmndeki Boyut eidi'nin yanndaki ... dmesine tklayn. Delik ebatlarn ve o ebattaki delik saylarn listeler. Plakette Gster'e tklarsanz delik boyutunu ve bu boyuttaki delikler plaket zerinde iaretlenir.
84
2.5.13.
Plaketi oaltma (Panelizing):
DipTrace'te ayn veya farkl plaketleri leri ayn tasarm zerinde oaltabilirsiniz. Eer ayn PCB den birden fazla adede ihtiyacnz varsa Dzen/Plaketi oalt'a tklayn.
Ayn PCB den 4 adet oluturacaz. Stun ve satr saysn 2 yapn. X'te aralk x eksenide kopyalar aras mesafe, Y'te aralk Y eksenide kopyalar aras mesafedir. u anda 0 yani mesafe yok. Panel Kenar Akl plaket ve panel kenarl arasndaki mesafedir. (Panel, kopyalar iine alan dikdrtgen alan.) Hepsini 0.1 in yapn. Panel kenarl genelde kullanlmaz ancak panelini snrlarn grmemizi salar. Baz bask devre reticileri, plaket snr katmannda panel ercevesini ister. Bunun iin Panel Kenarln Gster'i iaretleyin. Tamam deyin. Aadakine benzer bir tasarm elde edeceksiniz.
85
Tasarm alannda Copy 1, Copy 2... yazan alanlar greceksiniz. Bask nizlemede, yazc kts alrken, gerber/dxf/drill formatna ihra ederken, bu alanlar plaketinizin ayns ile doldurulur. Bask n izlemeye bakn.
Baz objeleri kopya plaketlerden kartabiliriz. Mesela delikler ve ekiller. Bir objeyi plaketi oaltrken devre d brakmak (oalttrmamak) iin obje zerine sa tklayn Plaket ile oaltma 'y yklayn. 86
Mesela Astable Flip Flop metnine bunu uygulayalm. Sonucu grmek iin bask nizlemeyi aalm.
Plaketi oaltabilmeniz iin plaket snrlar yerletirilmi olmaldr. Plaket ile olatmay iptal yani kopyalar silmek iin Dzen/Plaketi oalt'a gelin. Satr ve stun saysn 1 yapn.
87
DipTrace Kullanm Klavuzu Farkl PCB leri olatmak: Dzen/Yaptrken Ref.Etiketini Koru'yu iaretleyin. Ctrl+A ile tm objeleri sein. (Biz ayn plaketi oaltacaz. sterseniz farkl bir PCB yi aarak onu kopyalayabilirsiniz. Ayn anda birden fazla PCB Layout aabilirsiniz.) Ctrl+C ile kopyalayn. Herhangi bo bir alana sa tklayn. (Bu nokta kopya plaketimizin sol-st kesi olacak.) Ve yaptrn.
Dzen/Yaptrken Ref.Etiketini Koru'yu iaretlediinizde kopyalama iin pin snrlamas (Free, Lite, Standart .. lisanslardaki pin snrlamalar) kullanlmaz. Bylece 300 pinlik cretsiz srm kullanrken birka tane 300 pinlik plaketi kopyalayabilirsiniz.
500 pinlik Ticari d kullanm iin (hobi, eitim amal) lite lisansa cretsiz sahip olabilirsiniz. Bunun iin fdemir@diptrace.com adresiyle temas kurunuz.
2.5.14.
Yazcdan kt Alma:
kt almak iin nizlemeyi kullanmanz tavsiye ederiz. Dosya/nizleme veya ara ubuundan butonundan altrabilirsiniz. Eer Antet bilgilerini grmek isterseniz nce Dosya/Sayfa ve Antet Ayarlar'ndan Sayfa ablonu kutusundan ANSI A y seerek anteti gsterin, sonra nizlemeyi an. Bakr dolgunun ktda grnmesini istemiyorsanz bakr dolgu durumunu dolgusuz yapn.
88
Katmanlar ksmndan geerli sinyal/dzlem katmann sein. Gster ksmnda ise Geerli: sadece seili katman gsterir. Kartlk: Seili olmayan katmanlar soluk gsterir. Tm ise tm katmanlar gsterir. Objeler ksmndan ise seili katta ktda grmek istediimiz objeleri sememizi salar. Bunlar deneyerek etkisini n izleme alanndan grebilirsiniz. Grnm lei: nizlemenin grnm leini belirler. Yazdrma lei: Plaketin ktda hangi lekte grneceini belirler. Bylt, Klt yani dmeleri ile yazdrma leini byltp kltebilirsiniz.
(Plaketi Sayfada Ta) Dmesine basarak plaketi sayfann neresinde yazdrmak istiyorsanz, oraya tayabilirsiniz. (Plaketi Ortala) Plaketi sayfa ortasna getirir. Tersle: Seeneini iaretleyerek plaketin alttan grnn (yani bakr plaket zerine izilecek grnm) kt alabilirsiniz. Metinleri Tersle: Tersle ile metinlerin yn deitirmediini grmsnzdr. Grnm/Metinleri Otomatik Tersle aktifse bu seenek devre ddr ve tersle dediinizde metinler de terslenir. Grnm/Metinleri Otomatik Tersle aktif deilse, bask nizlemedeki Metinleri Tersle aktiftir. Bu durumda bask nizlemede Tersle 89
DipTrace Kullanm Klavuzu dediinizde metinler kullanrsnz. terslenmez, metinleri terslemeniz iin Metinleri Tersle'yi
Tablolar leklendir: Tablolar leklendirmeyeceini belirler.
yazdrma
leine
gre
leklendirip,
Negatif kt Al: Plaketin negatif ktsn almak iin iaretleyin. Siyah-Beyaz kt Al: Renkleri kullanmadan siyah beyaz kt alr. Yazdrma Renk Ayarlar: Objelerin ktdaki renklerini ayarlayabilirsiniz. Ayarlar yaptktan sonra Yazdr butonuna basarak kt alabilir veya Kaydet butonuna basarak plaketin grnmn resim formatnda (.bmp veya .jpg) kaydedebilirsiniz. Hobi tasarmclar iin not: Bu not daha ok toner transfer metodu ile bask devre karacaklar ilgilendiriyor. Lazer yazclarda katn stlmasndan dolay leklendirmede ok kk de olsa baz bozulmalar olabilir. Bu yazcnn ve kadn kalitesiyle de ilgilidir. Bu baz kiiler iin nem arzedebilir. Bunu nlemenin bir yolu kad nceden stmadr. Mesela tek bir nokta kts alarak. Mrekkep pskrtmeli yazclar kad stmad iin bu yazclarda sorun olmaz. Bu btn lazer yazclarda kt leinde bozulma olur anlamnda deildir. Ancak bu ihtimali ortadan kaldrmak isterseniz Kalibrasyon'u kullanabilirsiniz. Bask nizlemeyi kapatabilirsiniz.
2.6.retim Formatlarnda k Alma

2.6.1. DXF Formatnda k Alma
Tasarmnz DXF formatnda dosyalar kullanabilen ou CAD/CAM programlarna gnderebilmek iin DXF formatnda k alma zelliini kullanabilirsiniz. DipTrace e gemeden nce PCB tasarm iin Autocad kullanyorsanz, tasarmnzn baz ksmlarn Autocad te dzenlemek isteyebilirsiniz. Ayn zamanda DXF ye hra etme fonksiyonu kazma makineleri iin kenar izgilerini otomatik olarak oluturabilir. Bu Kenarlar DXF den G- kodlarna ACE Konvertr gibi bir programla dntrlebilir. (Ace konvertr cretsiz olup http://www.diptrace.com/tr/indir.php den indirebilirsiniz) Dosya/hra Et/DXF'yi sein. DXF formatna ihra et diyalog kutusundan, Tmn Se'i tklayn. Tasarmnzdaki btn katmanlar seilecektir. Kenar_st ve Kenar_Alt sizin tasarmnza ait olmad iin seilmez. Onlar semek iin Ctrl + Tklama yntemini kullanabilirsiniz. Ancak biz imdilik onlar kullanmayacaz. Diyalog kutusunun sandaki seeneklerden istediinizi iaretleyip veya iareti kaldrarak gsterip gizlemek istediiniz objeleri seebilirsiniz, veya tasarm Tersle ile veya metinleri Metinleri Tersle ile (Grnm/Metinleri Otomatik Tersle aktifse bu pasiftir) tersleyebilirsiniz. hra et deyin ve dosyay kaydedin. 90
Dosyay Autocad veya Autocad DXF yi destekleyen baka bir programla aabilirsiniz. imdi AutoCad veya dxf dosyalarn okuyan baka bir programla aalm.
91
Plaketi kazma yntemiyle oluturmak karmak olmayan bask devreler iin uygun ve ucuzdur. imdi bunu DipTrace ile nasl yapacamz grelim. nce bakr dolguyu dolgusuz yapalm. (Dolgu kenarna sa tkla Durum/Dolgusuz) Dolguyla birbirine bal yollar varsa onlarn izimini yapn. Balant izgisi grlemiyorsa, Bakr dolgu zelliklerinden letkenlik sekmesindeki Balant izgisini Gizle'yi devre d brakn. Dosya/hra Et/DXF'yi altrarak DXF Formatna hra Et diyalog kutusunu an. Plaketinizdeki btn yollar alt katmanda ise Kenar_Alt sein. Tersle'yi iaretleyin. Bu bize plaketin alttan grnn verir. Kenar izgilerinin Kalnl'n belirleyin. Kazma hattnn ortas, plaketteki objelere Kenar izgilerinin Kalnl/2 kadar mesafede olacaktr. Kazma derinlii kenar kalnlna ve aletin asna baldr. hra Et butonuna basarak DXF dosyasn kaydedin.
92
imdi AutoCad veya dxf dosyalarn okuyan baka bir programla aalm. Kenarlar DipTrace tarafndan oklu izgilerden belirtilen kalnlktaki izgilerden oluturulmutur. DipTrace ten ihra etmeden nce tasarmnz kontrol edin. Eer herhangi bir yerde iki obje arasndaki mesafe kenar izgileri kalnlndan kkse sizi uyaracaktr.
93
CAD programlar genellikle oklu izgileri keskin alarda gsterir. Fakat palketi kazma ilemi yaptnzda veya CAD programlar ile kazma iini simle ettiinizde problem olmadn greceksiniz. imdi ACE Converter ile DXF dosyasndan G-Kodlarn oluturabilirsiniz. Birka defa geri alarak bakr dolgunun dolgulu haline geri dnnz.
2.6.2.
Gerber kts Almak
Dosya/hra Et/Gerber' sein. Alan diyalog kutusundan katmanlar (birden fazla semek iin Ctrl ve Shift + tklama kullanarak birden fazla seim yapabilirsiniz) ve grmek istediiniz objeleri sein. nizleme butonuna basarak n izlemesini yapabilir, Tmn hr. ile ihra edebilirsiniz. Katmanlar tek tek ihra ederek her katman iin ayr gerber dosyas oluturabileceiniz gibi, birden fazla katman iin tek bir gerber dosyas da oluturabilirsiniz. Gerber ihracn u ekilde yapacaz. 1. st Dizgi Katmann Sein: Bu katman st dizgi katmanna yerletirilmi ekil ve metinleri ve Grnm/Dizgi Katmanlar mens altndaki seili objeleri ierir. Bizim tasarmmzda (Grnm/Dizgi Katmanlar varsaylan ayarlarnda ise) n izlemede Bir ey grmeyeceiz.
94
2.Basit Bir ema ve PCB oluturmak 2. st pek Katmann Sein: Klf ekil ve metinleri ile st ipek katmanna yerletirilmi ekil ve metinleri ierir. Seenekleri deitirmeyin ve n izleme yapn. Eer true type metinler grnmyor veya tam doru grnmyorsa (yaz tipi ve boyutuna bal) Alglama Hassasiyeti'ni biraz kltn. (Ayarlanabilen en kk deeri semeyin) 3. st Maske: Bu katman lehim maskesi katmandr. Pedlere ve pedlerin ayarlarna, gerber ihra penceresindeki Lehim Maskesi Kabartmas ayarna gre otomatik olarak oluturulur ve lehim maskesi katmanna yerletirilmi ekillleri de ierir. Vialar'n iaretini kaldrmanz tavsiye ederiz, genellikle vialar lehim maskesi tarafndan kaplanrlar nk. Bir ped iin zel lehim maskesi ayarlar uygulamak isterseniz pede sa tklayn Maske/Pasta Ayarlar'na girin. 4. st Pasta: Bu katman genelde sadece SMD pedler iin kullanlr. Bylece Pasta Maskesi Sadece SMT pedler iin'i iaretleyebiliriz. 5. Sinyal Katmanlar(st, Alt vs.): Bunlar bakr katmanlardr. Bunlarn tm iin Vialar' iaretleyin. n izleme yaparak tm katmanlarn doru grntlendiinden emin olun. Eer delikleri elle delmeyi planlyorsanz Ped/Via Delikleri'ni iaretleyin, ama eer bask devre reticilerine gnderecekseniz iaretlemeniz tavsiye edilmez. Ped/Via Delikleri iaretliyse, her sinyal katman iin (eer delikli ped/via ieriyorlarsa) 2 katman oluturulur: kinci katman delikler zerindeki kalntlar temizlemek iindir. 6. Alt Pasta Alt Dizgi: Varsaylan olarak alt katmanlar zerindeki tm metinler Grnm/Metinleri Otomatik Tersle seenei aktifse terslenir. Ancak bu seenek kapal ise istediiniz katmandaki metinler Metinleri Tersle ile tersleyebilirsiniz. 7. Plaket Snr: Sadece belirlenen kalnlktaki plaket snrlarn ierir. Plaket katman ise plaketi dolu drtgen olarak ierir.
95
imdi Alt katman sein ve nizleme yapn.
DXF, Gerber, N/C Drill ve Pick and Place'teki orjini kaydr seenei sfr noktas ile plaketinizin sol alt kesi arasndaki mesafedir. Ayrca Tasarm Orjinini Kullan' iaretleyerek tasarmdaki orjin noktas kullandrabilirsiniz . DipTrace her trl metin veya yaz tiplerini, siyah-beyaz bitmap resimleri (logo gibi) gerbera ihra etmeye izin verir. Fakat bu gibi objeler iin Alglama Hassasiyeti deerini belirlemeniz gerekir. (Mesela 3 mil varsaylan ayardr) 0,5 mil incelie kadar ayarlayabilirsiniz. Dosya uzantsn gerber ihra diyalog kutusundaki Dosya Uzants alanna girebilirsiniz veya kayt esnasnda elle de girebilirsiniz. imdi nizlemeyi kapatn ve Tmn hr. butonuna tklayn. Eer izici ekil kodlar belirlenmemise program size otomatik belirlenip belirlenmeyeceini sorar. Tamam deyin. Gerber dosyalarn tek tek kaydeder. DipTrace te matkap deliklerinin farkl ekildeki sembollerini de ihra edebilirsiniz. Gerber hra diyalog kutusunu an. (Ped/Via Delikleri ve Montaj Delikleri iaretli olmal) Matkap Sembolleri kutusunu iaretleyin ve ardndan Sembolleri Se e tklayn. Matkap Sembolleri diyalog kutusu alr. Matkap delii semboln, boyutunu ve izgi kalnln belirleyin ve kapat deyin. nizleme yaparak sonucu grn. Eer Matkap Sembolleri kutusu iaretliyse ve ipek, dizgi vs katmanlar ihra etmeye altnzda bo bir nizleme ve dosya elde edebilirsiniz.
96
97
DipTrace Kullanm Klavuzu Dosyalar retici firmaya gndermeden nce 3. parti bir programla grntlemenizde fayda var. En iyi grntle program reticinizin kulland olacaktr (veya o program temel alan cretsiz gsterici programlar). nk baz programlar gerber dosyalarn resmi RS-274X formatndan hafif farkl okuyabilir. DipTrace Gerber hra fonksiyonu iin farkl reticilerden tanmlama zelliklerini aldk, ama yine de en iyisi dosyalarn salamasn yapmak. Eer reticinizin hangi program kullandn bilmiyorsanz dosya grntileyici olarak Pentalogix Viewmate'i neriririz.
2.6.3. CNC Makinede Delmek in NC Drill Dosyasn Oluturmak

Tasarm NC Drill formatna gndermek iin Dosya/hra et/N/C Drill'i altrn. Otomatik butonuna basarak aralar belirleyin ve hra et'e basn. stediiniz herhangi bir dosya uzantsn kullanabilirsiniz, fakat baka bir programla bu dosyay aarken doru uzanty kullann.(mesela drill.txt veya drill.drl). Plaketin iinden geen delikler iin katman semenize gerek yok. Fakat kr delik varsa (dhili via gibi), bu deliin bulunduu katman veya katmanlar semeniz gerekir. Ayn zamanda n izleme ile sonular nizleyebilirsiniz.
Tebrikler Tasarmnz DipTrace te hazrlamay tamamladnz. ema ve PCB dosyalarnz kaydedin. Klavuzun ileriki blmlerinde kullanacaz. 98
3.Ktphane Oluturmak
3. Ktphane Oluturmak
Bu ksmda Component Editor ve Pattern Editorleri kullanarak nasl eleman ve klf (pattern) oluturulacan inceleyeceiz. Ktphaneleri tasarmn en nemli hazineleri olduu iin hazrladnz ktphaneyi birka yere kaydedin.
3.1.Klf Ktphanesi Oluturmak

Balat/Programlar/DipTrace/Pattern Editor'den Patern Editoru altrn.
3.1.1.
Patern Editor zelletirmek
Patern Editor atktan sonra orjin noktasn ve X ve Y eksenlerini grmek isterseniz Grnm / Eksenleri Gster'i veya F1i kullann. Ekrana Yatay ve Dikey eksenler gelir. Kesitikleri nokta 0 (orjin) noktasdr. Klf tasarlarken herhangi bir zamanda orjin noktasn deitirebilirsiniz. Bu orjin klfn orjin noktas olacaktr. PCB de klfn koordinatlar bu noktaya gre olacaktr. Klf dndrlrken yine bu nokta etrafnda dndrlecektir. Sa stteki panel Klf zellikleri panelidir. Bu paneli klfn niteliklerini tanmlamada ve ablon ve tipleri kullanarak klf hazrlamakta kullanabiliriz. Bu paneli gizlemek veya kapatmak mmkn. Paneli gizlemek iin sol st kesindeki ok iaretine tklayn. Paneli kapatmak iin ise sa st kedeki X ya tklayn. Paneli kapattktan sonra tekrar grmek istediinizde ise Grnm/Klf zellikleri'inden geri getirebilirsiniz.
99
Hem Component hem de Patern Editrde + ve - yi bytme ve kltmede kullanabilirsiniz. Veya lek listesinden lek seebilirsiniz.
3.1.2.
Bir Diren Tasarlamak
Ktphaneniz iin ilk eleman tasarlayacaksnz: 400 mil (10.16mm) ayak genilii olan bir diren. lk olarak direncimizin isim ve aklayc bilgilerini tanmlayalm. Klf zellikleri panelinde sim alanna RES 400, Ref. Etiketi alanna R yazn. Component ve Patern Editrde temel Ref.Etiketini tanmlayabiliriz. Mesela bizim direncimizi emaya birka tane yerletirdiimizde Referans Etiketleri R1, R2, R3, eklinde olacak. Eer Referans Etiketi tanml deilse program otomatik olarak Referans Etiketin U olarak kabul eder.
100
3.Ktphane Oluturmak Not: Bu ilk klfmzda Serbest tipini kullanacaz. Aslnda bu eleman Sral tip ile ile daha hzl oluturulabilir. Dier klflar olutururken aada nasl olduunu greceksiniz. imdi Klf zellikleri panelini gizleyin. Objeler panelinde Ped Yerletir/Tek aracn (objeler ara ubuundaki butonu) sein. Direncin ilk pedinin olmas gerektii yere
gelin ve sol tklayn. kinci pedin olmas gerektii yere gelerek sol tklayarak 2. pedi de yerletirin. Ped yerletirme modundan kmak iin herhangi bir yere sa tklayn.
Bu yerletirme metodu kullanl fakat tam doru sonucu vermeyebilir. Dolaysyla pedlerin koordinatlarn kontrol etmemiz gerekir. Yukardaki ekilde pedlerin arasnda 300mil mesafe var, fakat 400 mil olmal. Srkle-brak dhil objelerin koordinatlarn deitirmenin birka metodu vardr. imdi Objeler/l Yerletir/Yatay' sein veya ara ubuundan l Yerletir butonunu kullann. nce birinci pedin ortasna tklayn. Sonra ikinci pedin ortasna tklayn. Sonra fareyi biraz yukar tayn ve nc tklama ile ly yerletirin. l yerletirme esnasnda pedin iindeki anahtar noktalar mavi landrlacaktr. Tkladnzda l bu anahtar noktaya tutturulur obje tanr ve boyutlanrken l de tanr ve gncel mesafeyi gsterir.
101
lnn zelliklerini (katman, birim, ok boyutu) deitirmek iin l zerine sa tklayp zelliklere girin.
imdi Katman Objeleri diyalog kutusunu kullanacaz. Ekrann sa tarafnda katmanlar grebilirsiniz. Ancak bilin ki bu katmanlar sadece mantksaldr. Sinyal veya ipek katman deildir. imdi katmanlar seelim: Katman 0 n zerine gelin. Sol butona basl tutarak fareyi Katman 1 in zerine srkleyin ve fare butonunu brakn. Katman/Katmanlar Birletir'i veya hemen stteki dmesini tklayn. imdi zerinde iki ped olan tek bir katmana sahip olduk. imdi katman 0 zerine ift tklayn ve Katman/Objeler'i tklayn veya Katman 0 zerine ift tklayn. Katman Objeleri diyalog kutusu alr. Yanl koordinatlardaki pedi seip pedler arasnda 400 mil olacak ekilde X koordinatn deitirin. Kapat butonu ile diyalog kutusunu kapatn. Mesela pedler arasnda 400 mil yani 0,4 in olacakt. Her iki pedin de Y koordinat 0,25. Ped1 in X1 deerini -0,15in yerine -0,2in yapalm. Ped2 nin X1 deerini 0,15ten 0,2 ine kartrsak pedler arasnda 0,4 in mesafe olmu ve pedler orjine gre simetrik olmu olur.
102
3.Ktphane Oluturmak
imdi l objesi doru ly gsteriyor. Pedin biim, boyut, delik ap, SMD (yzey yerleimi) veya delikli ped olmas gibi zelliklerini deitirmek isteyebilirsiniz. Klfn sahip olduu varsaylan ped ayarlar tm pedlerine uygulanr. Ancak her ped kendi zel ayarna da sahip olabilir. Klfn varsaylan ped ayalarn deitirmek iin Klf/Varsaylan Ped zellikler'ni an. Klfn Varsaylan Pedi diyalog kutusundan pedin eklini deitirebilirsiniz: (ekil alannda) Elips, oval, dikdrtgen, okgen (okgen iin Ke Noktalarna tklayarak ke says veya koordinatlarn deitirebilirsiniz.) Setiiniz eklin geniliini Genilik, yksekliini Ykseklik, delik apn Delik ap'ndan ayarlayabilirsiniz. Pedler delik ieriyorsa Ped Tr ksmn Delikli, pedler delik iermiyorsa (yzey yerleimi) Yzey Yerleimi yapn. Yzey yerleimi semiseniz delik ap ayarnn bir nemi kalmaz. Yzey montajl pedlerde delik olmayaca iin delik ap da olmaz. sterseniz daha nce hazrlanm ped ablonlarn kullanabilirsiniz. ablon ksmndan seebilirsiniz. Kendi ablonunuzu oluturmak iin >> butonuna tklayarak Ped ablonlar n an.
103
tuu ile Klfn Varsaylan Pedi penceresinden semi olduumuz zellikler, ablon olarak listenin en altna eklenir. Bu yeni ablonun zerine tklayp isim ksmna ablona vermek istediiniz ismi yazabilirsiniz. butonuna basarak mevcut ayarlar seili olan ablona ykleyebiliriz. ve butonlar ile ablonlarn listedeki sralamasn deitirebiliriz.
butonu ise seili ablonu siler. Burada oluturacanz ped ablonu Pattern Editor ve PCB Layout'ta ped zelliklerini hzl bir ekilde deitirmeye imkn tanr. Res106 (105-2 oldu) Ped ablonlar kutusunu kapatn. ekli Dikdrtgen yapn. Geniliini 0,08 in yapn. Ped Tr alann Yzey Yerleimi yapn. Ve Tamam deyin.
104
3.Ktphane Oluturmak
Grdnz gibi ayarlarmz tm pedlere uyguland. SMD pedlerini istediiniz yzeye (st veya alt) yerletirebilirsiniz. Pede sa tklayn ve Yzeyi Deitir'i tklayn. Ped veya eklin yerlrtirilecei katman, pedi yerletirmeden nce ara ubuu zerinden seilebilir.(Geerli Ped Yerleim Yzeyi ve Geerli ekil Yerleim Katman listeleri) Artk pedlerden sadeci birinin ayarlarn deitirebiliriz. Pedin zerine gel. Sa tkla zellikler. (Eer pedin zerine gelindiinde renk deitirmiyorsa, her hangi bir yere sa tklayarak Varsaylan Mod'a gein.) Alan Ped zellikleri diyalog kutusundan Klfn Varsaylan Pedi seeneinin iaretini kaldrn. Bylece pedin, klfn varsaylan ped ayarlarn takip etmesini engelleyerek kendi ayarlarna sahip olmasn imkn tanyoruz. Pedin eklini okgen yapn, genilik ve yksekliini 0,09 in yapn. Sonra Ke Noktalar na tklayarak okgen Ke Noktalar penceresini an. okgenin eklini buradan deitirebiliriz. Eer dzgn olmayan bir ekil istiyorsak koordinatlarn girebiliriz. okgen Ke Noktalarn kapat ve delik apn 0,04 in yap. Ped Tr ksmn Delikli yapn. (En alttaki Ped Varsaylanlar dmesi yukarda anlattmz klf iin varsaylan ped ayarlarn yapmak iindir. Yani Klf/Varsaylan Ped zellikleri mensnden yaptmzn ayns.) Tamam diyerek pencereyi kapatn.
105
Not: Pedin koordinatlarn pede sa tklayp Ped zellikleri diyalog kutusundan da yapabilirsiniz. Birden fazla ped seerek, birinin zerine sa tklayp Ped zellikleri'ni ap, seili tm pedler iin ayar yapabiliriz. (koordinatlar hari)
106
3.Ktphane Oluturmak
imdi pedlere u ayarlar yapn: Ped1: 0.09x0.09, Dikdrtgen, Delikli, Delik ap = 0.04; Ped2: 0.09x0.09, Elips, Delikli, Delik ap = 0.04. imdi direncin eklini izelim. Objeler panelinden Drtgeni sein. ( ) Veya
Objeler/ekil Yerletir/Drtgen yerletir mensn kullann.
107
ekli izdikten sonra drtgen yerletirme modundan kn (herhangi bir yere sa tklayn.) Direncin eklini deitirmek iin: Sa taraftaki Katman1 katman zerine ift tklayarak Katman Objeleri diyalog kutusunu an. Dikrtgen eklinin koordinatlarn buradan deitirebilirsiniz. Dier bir yol da dikdrtgen ekli zerine sa tklayarak Ke Noktalar alanndan noktay sein tklayn ve koordinatlar deitirin. Veya fare ile eklin kenarlar zerine gelerek srkleyebilirsiniz. yle ki: imdi Klf zellikleri panelini kapatn (sa st kedeki X dan). + ile direnci yaklatrn. Izgara araln 0,025 in yapn (ekrann zerindeki dmesini kullanabilirsiniz veya Ctrl + ve Ctrl ile izgara araln azaltp artrabilirsiniz.) imdi eklin kesi zerine fareyi getirin (fare mmkn olan ynleri gsterir) ve kenar srkleyerek ekli deitirin.
108
3.Ktphane Oluturmak
Dzen/Klf Ortala ile klfn orjin noktasn diren eklinini ortasna getirin. Direncimiz hazr. Dzen/Klf Dndr ile direnci dndrebilir; Dzen/Dikeyde evir ile dikeyde, Dzen/Yatayda evir ile de yatayda evirebiliriz. ekil zerine sa tklayp alan menden sadece ekli dndrp evirmek de mmkn.
3.1.3.
Ktphaneyi Kaydetmek
imdi ktphanemize bir isim, aklama ve dosya ad verelim. Bu ktphaneye baka elemanlar da ekleyeceiz fakat ktphane parametrelerini imdi belirleyip kaydedebiliriz. Daha sonra da sadece yeni klf ekleyip Kaydet diyeceiz. Ana menden Ktphane/Ktphane smi ve Aklamas'n sein. Ktphaneye isim (ksa olmal) ve aklama yazarak Tamam deyin. Burada verdiiniz isim PCB Layout'ta yatay ktphane listesinde grnecektir. Aklama ise fare, ktphane isminin yazl olduu buton zerine geldiinde belirecektir.
109
Ana menden Ktphane/Kaydet deyin veya sol stteki diskete tklayn. Ktphane dosyasnn kaydedilecei yeri sein, dosya ismini yazn ve kaydedin. Kendi ktphaneleriniz iin DipTracein ktphane klasrnden farkl bir klasr kullanmanz neririz. (C:\Program Files\DipTrace\Lib standart DipTrace ktphaneleridir. Biz Belgelerim\DipTrace\My Libraries klasrn kullanacaz.)
3.1.4.
Kondansatr Tasarlayalm
Kondansatr, dirence gre daha basittir, ancak biz Patern Editor n farkl komutlarn kullanacaz. Yeni klf oluturmadan ve ped yerletirmeden varsaylan ped ayarlarn yapmak isterseniz ana menden Objeler/Ped ve Delik Yerletirme Ayarlarn sein. Yerletirilecek Ped grubundan u ayarlar sein: elips, 0.059x0.059, delik ap: 0.035, Ped Tr:Delikli ve Tamam deyin.
110
3.Ktphane Oluturmak
Bu diyalog kutusundaki Pedler Aras Mesafe ksm izgi, dikdrtgen ve daire biimli bir dizi ped yerletirirken arka arkaya iki ped in arasnda ki mesafedir. (Objeler/Ped Yerletir veya obje panelinin st ksmnda bulunan aralar bu ayar kullanr.) Montaj Delii ksm montaj delii aplar iin. DipTrace te montaj deliinin iki ap vardr. D ap: Yollarn gemesi yasak olan alan. Bu alan gri renkle gsterilir. Delik ap: Montaj deliinin kendisi. u nemli: Ped ve Delik Yerletirme Ayarlar diyalog kutusu mevcut (zerinde o anda altmz) klfn ped ayarlarn deitirmez. Deiiklikten sonraki yerletirilecek pedlere uygulanr. Ktphaneye yeni klf eklemek iin Klf/Ktphaneye Ekle'yi sein. Sonra eklediiniz yeni klf sol taraftaki klf listesinden sein. (Bu liste ktphanedeki btn klflar gsterir.) Grnm/Klf zellikleri'den Klf zellikleri panelini grnr yapn (eer kapalysa) ya da sol stteki ok iaretine tklayn (eer minimize edilmise) ve kondansatrn isim ve Ref.Etiketini girin.
111
Klf zellikleri panelinden Tip ksmndan Sral'y sein. Satr Says'n 1 yapn, Ped Says'n 2 yapn; Pedler Aras'n 0,4 yap. Satrlar Aras satrlar aras mesafedir. Biz bunu kullanmadk nk klfmz tek sra pedlerden oluuyor. Pedler Aras yanndaki deiken parametre kutusunu iaretleyin. Bu bize PCB Layout zerinden bacaklar arasndaki mesafeyi ayarlama imkn tanyacak.
112
3.Ktphane Oluturmak
Bacaklar aras mesafe ve ped says sabit olan klflar tasarlarken farkl tipler (sral gibi) kullanabilirsiniz. Hazrlayacanz klflarn %95-100 nn deiken bacak mesafesine sahip olmayacan syleyebiliriz. Dolaysyla deiken parametre kutusunu iaretlemenize gerek yok aslnda. Ancak ne ie yaradn grmenizi istedik. Klf zellikleri panelini gizleyin. 1. pedi dikrtgen yapalm. zerine sa tklayn. zellikler'i sein ekli dikrtgen yapn ve tamam deyin. Ekrann stndeki obje panelinden Dikrtgen sein. Ve dikdrtgen izin. (bu klfn ekli iin ilk ekil). Sonra obje panelinden izgi Yerletir aracn seip + iareti yapn.
113
Dzen/Klf unutmayn.
Ortala
deyin.
Kondansatrmz
hazr.
Ktphaneyi
kaydetmeyi
Not: Soldaki klf listesindeki elemanlar alfabetik Ktphane/Klflar sme Gre Srala'y sein.
olarak
listelemek
isterseniz
3.1.5.
DIP14 Klf Tasarlamak
imdi sral arac ile DIP14 paketi tasarlayalm. Klf/Ktphaneye Ekle ile ktphaneye yeni klf ekleyin. Yeni klf soldaki ktphane iini gsteren ksmdan sein, Klf zellikleri panelinden isim ve Ref.Etiketi bilgilerini tanmlayn. Klf zellikleri panelinden sral tipini sein ve ped saysn 14 yapn. Aadaki resimdeki gibi pedler gelir. Bu tr klf oluturmann en pratik yolu budur. Fakat bizim amacmz Pedleri Sral Yerletir fonksiyonunun nasl altn grmek. Geri al da kullanarak hi ped yerlememi ekle dnn. Serbest tipini sein ve klf zellikleri panelini kapatn.
114
3.Ktphane Oluturmak
Objeler/Ped ve Delik Yerletirme Ayarlar'na girin. Pedler aras mesafenin 0,1 in olduundan emin olun. Ped ve Delik Yerletirme Ayarlar penceresini kapatarak Objeler/Ped Yerletir/Sral y sein veya obje panelindeki butonuna tklayn. Sonra ekrann istediiniz yerine iki ped dizisi yerletirin: fareyi tklayarak, 7 ped yerleinceye kadar aa doru srkleyin. Sonra 2. ped dizisi iin karsna 7 ped daha yerletirin. Bu ikinci diziyi aadan yukarya doru yerletirin. (aadaki ekilde grebilirsiniz.) Eer dizilerden birini tamak isterseniz sadaki Katmanlar panelinden diziyi sein ve dizi zerine tklayarak dizideki tm pedleri tayn. Katmanlar panelinden diziyi semezseniz sadece zerine tkladnz pedi tarsnz. ki ped arasndaki mesafeyi lmek iin lm aracn kullann. Ekrann stndeki dmesine tklayarak lmek istediimiz mesafenin ilk noktasna tklayn. Fareyi brakmadan ikinci lm noktasna fareyi srkleyin. Mesafeyi ekrann sol altndan da okuyabilirsiniz. ki ped dizisi aras 0,3 in olsun. Gerekirse dizilerden birini tayn. Bu arada ped dizileri orjine gre simetrik olmayabilir. Kolay var: Dzen/Klf Ortala klf ortalar.
115
1. numaral pedi kare yapmak iin: ped zerine sa tklayarak zellikleri sein. ekil kutusundan Dikdrtgen sein ve tamam deyin. Izgara araln ekrann stndeki listesinden 0.025 in yapn. Sonra da paketimiz iin ipek bask katmanndaki eklini izin. Bunun iin izgi ve Yay ( ) aralarn kullann.
116
3.Ktphane Oluturmak
Orjin tanmlama dmesine tklayarak ( ) Klfn 1 numaral pedine tklayn ve orjini buraya tayn. Klf istediimiz yne evirmek iin Dzen/Klf Dndr veya ksaca Ctrl+Alt+R'yi kullanabilirsiniz.
Orjin noktasn tekrar klfn ortasna getirmek iin Dzen/Klf Ortala'y kullann. Eer baka bir dnceniz yoksa her klf tasarmndan sonra bunu yaparak klf ortalamanz tavsiye ederiz. Ktphaneyi kaydedin.
117
3.1.6.
Deiken Ped Sayl DIP Klf Tasarlamak
Ped says deiken olan DIP paket tasarlayabiliriz. Klf/Ktphaneye Ekle'den yeni klf ekleyin. Soldan yeni klf sein. sim ve Ref.Etiketini girin. Klf zellikleri panelinden Sral tipini sein. Ped Saysn 20 yapn ve Ped Saysnn sa yanndaki deiken parametre kutusunu iaretleyin.
+ ile klf yaklatrn. pek bask eklini izin.
118
3.Ktphane Oluturmak
Klf zellikleri panelini grnr yapn. Ped Says'n deitirin. Mesela 16 yapn. Grdnz gibi klf 16 pedli hale geldi ipek bask ekli de ona gre deiti. 1. pedin elips olmas nemli deil. Geri al kullanarak 20 pedli ekle dnn.(Ped says deiince 1. ped varsaylan ekline dner. Bu ekilde klf kaydederseniz pcb lauoytta 1 ped elisp kar. Ancak 1. pedi dikdrtgen yapp kaydederseniz, pcb layoutta 1. ped dikdrtgen kar. Ped saysn deitirdiimizde de 1. ped dikdrtgne kalmaya devam eder.) Artk iki sra arasnda 0,3 in mesafe olan herhangi bir ped saysna sahip DIP klf tek bir parametre deitirerek elde edebiliriz.
119
Deiken ped sayl bu klfn deiken olan parametresini PCB Layout'taki Klf zellikleri diyalog kutusundan deitirebiliriz. Component Editor ve Schematic klf ile ilikili olsa bile. Ktphaneyi kaydedin.
3.1.7.
BGA-144/12x12 Tasarlamak
Klf/Ktphaneye Ekle ile yeni bir klf ekleyin. Soldaki klf listesine yeni bo bir klf eklenir ve otomatik olarak seilir. imdi klf tiplerini ve otomatik numaralandrma kullanarak BGA-144/12x12 klf oluturacaz. Klf zellikleri paneline isim olarak BGA144/12x12 girin.
120
3.Ktphane Oluturmak
l birimini mm yapn (Grnm/l Birimi). Klf/Varsaylan Ped zellikleri'ne girin. u ayarlar yapn. ekil:Elips. Genilik:0.45. Ykseklik:0.45 Delik ap:0 Ped Tr: Yzey Yerleimi. Tamam diyerek ayarlar uygulayn. imdi klf zellikleri panelinden Tip:Matris Stun:13 Satr:13 X Pedler Aras: 0.8 Y Pedler Aras: 0.8. imdi 13x13 matrisi ve ped aralklarn gsteren lleri grebilirsiniz.
121
Tip kutusunun yanndaki zellikleri Kilitle butonuna tklayarak klf biimimizi hatayla deitirmelerin nne geelim. Klf zellikleri panelini gizleyin. Fare tekerleini kullanarak veya sol tklayp sayfay srkleyerek uygun grnm elde edin. BGA144/12x12 klf iin klfn ortasndan 5x5 lik bir dikdrtgenini silmemiz gerekir. Fareyle sein ve silin.
122
3.Ktphane Oluturmak
Grnm/Ped Numaralar/Gster'i tklayarak ped numaralarn gsterin. Bizim matrisimiz 1-169 arasnda, BGA pedleri A1,A2... eklinde olmal. imdi tm pedleri sein. Herhangi bir ped zerine sa tklayn. Ped Dizisi simlendir'i tklayn. Tip BGA Matris'i sein. Dier zellikleri deitirmeyin ve tamam deyin.
123
DipTrace Kullanm Klavuzu BGA matis iin doru ped numaralarna sahip olduk. Ped dizisi isimlendir diyalog kutusunda Tip alanndaki evre'yi setiinizde numaralandrmada ilk ped, zerine sa tkladnz ped olacaktr. QUAD klflar iin evre tipi numaralandrmay sol st, st orta veya herhangi bir pedden balatabilirsiniz.
imdi izim aralarn kullanarak klf iin ipek bask ekillerini izin. Izgara aral Ctrl + ve Ctrl ile artrp azaltlabilir veya F11 ile zgaralar kapatlabilir ve zgarasz izim yapabilirsniz. Objeler srkle brak yntemiyle tanabilir veya katman tama metodu ile tanabilir. (Sadaki katman listesinden katman ein ve tasarm alannda tklayp tayn.)
124
3.Ktphane Oluturmak
BGA klfmz hazr. Klf ortalayn ve ktphaneyi kaydedin.
3.1.8.
SOIC-28 Klf Tasarlamak
Datasheetinden faydalanarak gerek bir klf tasarlayacaz. Soic-28 klfna sahip PIC18F24K20'yi kullanacaz. imdi ktphaneye yeni bir klf ekleyin. Klf/Ktphaneye Ekle veya klf listesine sa tkla Yeni Klf Ekle. Tipi Sral Yapn. Ped saysn 28 yapn.
125
Klf iin doru ped ve satr aralklarn ve ped zelliklerini girmemiz gerekir. Eer SOIC-28 llerini bilmiyorsanz http://www.microchip.com/packaging adresindeki klf tanmlama dkmanndan SOIC-28 (7.50 mm) klfn bulun. nce ped ayarlarn yapalm. Klf/Varsaylan Ped zellikleri'ne girin. ekil:Dikdrtgen. Genilik:0,6mm. Ykseklik:2mm. Delik:0. Ped Tr:Yzey yerleimi. Ayrlar yapn ve tamma deyin. Klf zellikleri panelinde Satrlar Aras:9,4mm. Pedler Aras:1,27mm ayarlarn yapn.
126
3.Ktphane Oluturmak
Grld gibi ped numarlar doru. Dolaysyla yeniden numaralandrmaya gerek yok. Klf zelliklerini hatayla deitirmemek iin klf zelliklerini kilitleyin. F11 ile zgaralar kapatn ve ekil izim aralaryla ipek bask eklini izin.
127
Dzen/Klf Ortala. SOIC-28 klf hazr. Bu klf Component Editor'de PIC18F24K20 elemann atayacaz. Klf dndrmek izterseniz Dzen/Klf Dndr veya Ctrl+ALt+R yi kullanabilirsiniz.
3.1.9.
Ktphaneyi Denetlemek
Olmas muhtemel hatalara kar ktphaneyi denetleyebilirsiniz. Ktphane/Ktphaneyi Denetle'yi tklayn. Ktphane denetim penceresinde klf ve ped adetlerini grebiliriz. Aadaki olas hatalar denetleyebiliriz.
128
3.Ktphane Oluturmak Ayn numaral ped ierenler: Ayn numaral pedler ieren klflarn says. Deliksiz Delikli tr ped ierenler: Delipli tip olup delik iermeyen pedlere sahip pedlerin adedini verir. ou durumda SMD klflar iin bu hata oluur. Pedin gerekten yzey yerleimli olup olmadn kontrol edin. ... butonlar hatann detaylarn verir. Ayrca detay penceresinden hatalar metin dosyasna kaydedebilir ve ktphaneyi bu dosyaya gre dzenleyebilirsiniz. Ktphaneyi kaydedin ve pattern editr kapatn.
3.1.10.
Klflar Yerletirmek
PCB Layoutu an. Hazrlam olduumuz ktphaneyi PCB Layout ta kullanmak iin aktif ktphanelere eklememiz gerekir. Ana menden Ktphane/Ktphane Ayarlar'n sein. Ktphaneyi Bu klasrden Al'daki iareti kaldrn. (Eer ktphanenizi C:\Program Files\DipTrace\Lib altna kaydetmiseniz ve Ktphaneyi Bu klasrden Al kutusu da iaretliyse otomatik olarak listeye eklenmitir zaten.) Listenin sandaki butonuna tklayn. Hazrladmz ktphaneyi seip A deyin. Ktphanemiz aktif ktphaneler listesine eklenmitir. Ktphane ayarlarndan kn.
129
DipTrace Kullanm Klavuzu Ekrann stndeki ktphane panelini saa kaydrarak Benim ktphanesini bulun ve sein. Btn klflar yerletirin. Btn klflar sein ve Ref.Etiketi ve Tip gsterecek ekilde etiket ayarlarn ayarlayn. (Grnm/Klf Etiketleri genel ayar iin, klf zerine sa tklayp zellikler/Etiketler zel ayarlar iin.) zel ayarlar seili tm klflara uygulanr.
Klf alt katmana yerletirmek iin klf yerletirmeden nce Elemann Yerletirilecei Yzey'i Alt olarak sein.( listesi). Yerletirilmi olan bir klfn bulunduu yzeyi deitirmek iin zerine sa tklayn ve Dier Yzeye Ta deyin. Bizim st katman rengimiz krmz olduu iin btn SMD pedler krmz. Bunu deitirmek iin Katman/Katman Ayarlar'n sein. Veya tasarm yneticisindeki katmanlar sekmesinden st katmana ait rengin zerine tklayn. (Tasarm yneticisi grnmyorsa Grnm/Ara ubuklar veya F3) Delikli pedlerin renkleri Grnm/Renk Ayarlar'ndan ayarlanabilir. imdi diren pedlerinden birisinin ped zelliklerini deitireceiz. Fareyi ped zerine getirin. Ped klanr. Sa tklayn ped zelliklerine girin ve istediiniz deiiklikleri yapn. Biz ped eklini oval yerine elips yapacaz. (Eer st katman renginiz krmzysa, Grnm/Renk ayarlarndaki ped klandrma rengi de krmzysa SMD pedler zerine fareyi getirdiinizde klanmaz, ancak herey normal alr.) PCB Layout'taki Ped zellikleri diyalog kutusu, Pattern Editor'deki varsaylan ped zellikleri penceresiyle ayndr.
130
3.Ktphane Oluturmak DIP_VAR klfnn 1. numaral ayan kare yapmay unuttuk. DIP_VAR n 1. ayana gelin, sa tklayn, Ped zellikleri deyin. Alan diyalog kutusundan Klfn Varsaylan Pedindeki iareti kaldrn. eklini Dikdrtgen yapn. Tamam deyin.
Burada yaptnz ayarlar isterseniz sadece zerine tkladnz pede uygulayabilirsiniz. (Uygula ksmndan Geerli Pede seerek). Tasarmdaki ayn zellikleri paylaan tm pedlere uygulayabilirsiniz. (Uygula ksmndan Ayn Tip Tm Pedlere seerek). Veya zerine tkladnz pedin ait olduu klfta bulunan ayn zellikteki pedlere uygulayabilirsiniz. (Uygula ksmndan Seili Klflarn Ayn Tip Pedlerine seerek). Klfn pedleri iin varsaylan ayarlarn (klfn varsaylan pedi) deitirebiliriz. Klf zerine sa tklayn (klf klanacak, ped deil) ve Ped zellikleri deyin. Not: PCB Layout ta klf zerine sa tklayp Ped zellikleri'nden yaptmz deiiklikler klfn varsaylan ped ayarlarn deitirir ve klfn varsaylan ped ayarlarn kullanan pedlere uygulanr (Pencerenin altndaki Tmne Uygula'y iaretleyerek tm pedlere de uygulatabilirsiniz). Klfn varsaylan ped ayarlarn Pattern Editor de Klf/Varsaylan Ped Ayarlar'ndan da yapabiliriz. (pattern editorde pedin zerine sa tklayp, ped zelliklerine girip o pedin klfn varsaylan ped ayarlarn takip edip etmediine bakabiliriz.) PCB Layout'ta da ped zerine sa tklayp ped zelliklerine girerek, varsaylan ayarlar takip ettirebilir veya varsaylan ayarlardan kurtarabiliriz. Bu arada programla gelen ktphanelerdeki klflar zerine sa tklayp ped zelliklerini deitirdiinizde hibir pedde deiiklik olmadn grrseniz armayn. Bu elemanlar hazrlanrken varsaylan ayarlar takip ettirilmemiler. Eer klfn orjin noktas klfn merkezinden farkl ise gsterilir. Ayn zamanda seili klflarn orjin noktas gsterilip gizlenebilir. Klflar sein, biri zerine sa tklayn Klf 131
DipTrace Kullanm Klavuzu Orjini. Klf dndrdnze bu orjin noktas etrafnda dner, ve klflarn korrdinatlar klfn orjin noktasnn koordinatlardr. DIP10, DIP20 veya DIP24 pakete ihtiyacmz varsa, bunlar ayr ayr tasarlamaya gerek yok. DIP_VAR klfn getirin. Sa tklayp zellikler deyin. Alan diyalog kutusunun Deikenler sekmesine gelin. Say 2 parametresini 10,20 veya 24 yapn. (Bunu Patern Editorde deiken olarak iaretlemitik. Paketteki deiiklii sadan izleyebilirsiniz. Tamam dedikten sonra klfn ismini DIP24 olarak deitirebilirsiniz.
Ayn olay kondansatrn ayak mesafesi iin uygulayabilirsiniz. Ancak bu kondansatr olutururken, deiken parametreleri belirlerken dikkatli olun. Uygulamada deiken parametre kullanmak yerine her deiken iin deiken deeri olmayan farkl bir klf tasarlamanz tavsiye ederiz.
3.2.Eleman Ktphanesi Tasarlamak

Component Editor' an (Balat/Programlar/DipTrace/Component Editor) Birka paradan oluan eleman hazrlayabilir ve bu elemana bir klf atayabilirsiniz.
3.2.1.
Component Editor zelletirme
Component Editor zelletirme de ayn Patern Editr zelletirmek gibidir. Program atktan sonra Grnm/Eksenleri Gster ile orjin noktasn ve X ve Y eksenlerini grnr hale getirin. Eleman zellikleri paneli tasarm alannn sa st ksmnda yer alr ve sol stndeki ok iaretinden gizleyebiliriz. Veya sa stteki X dan kapatabilirsiniz. Kapattktan sonra tekrar grmek iin Grnm/Eleman zellikleri'ni kullann. Bu paneli kullanarak eleman tipini belirleyebilirsiniz.
132
3.Ktphane Oluturmak Burada 4 tip eleman vardr: Serbest (herhangi belirlenmi zellii olmayan) 2 Tarafl, IC-2 tarafl ve IC-4 tarafl. 2 tarafl ve IC-2 tarafl arasndaki tek fark IC-2 taraflda dikdrtgen eklinde ipek bask ekli de vardr. Para Tipi ve Para parametreleri hakknda birka bilgi: Para Tipi: Normal, Power and Gnd ve Net Port tipinde olabilir. Bir eleman sadece tek bir Power and Gnd elemanna sahip olabilir. (eer emanzdaki btn besleme balantlarn gizlemek istiyorsanz btn g ayaklarn bu elemana yerletirin) Net Port: ounlukla tek paradan oluan eleman eklinde tasarlanr ve balantlar izgi grnmeden balamak iin kullanlr. Power ve Ground sembolleri iin kullanlabilir. Ayn zamanda emaya esneklik katar. (bu tip bir eleman aada tasarlayacaz.)
Eleman oluturmadan nce pin ayarlarn yapmak isteyebilirsiniz. Objeler/Pin Yerletirme Ayarlar n sein. Biz imdilik burada deiiklik yapmayacaz. Fakat u nemli: Uzunluk ve X'te ve Y'de Aralk parametrelerinin zgara aralnn tam kat olmasnda fayda var. Elemanlarn anahtar noktalarnn zarayla akmas iin bu nemli.
133
Izgara araln 0,1 in semenizi ve pinleri bu zgaraya gre yerletirmenizi ve sralamanz tavsiye ederiz.
3.2.2.
Diren Oluturmak
Diren oluturmak iin Serbest tipi kullanacaz. nce elemann isim ve Ref.Etiketi deerlerini Eleman zellikleri panelindeki yerlerine girin.(RES400 ve R olarak girin) Sonra sol stndeki ok iaretinden Eleman zellikleri panelini gizleyin.
134
3.Ktphane Oluturmak
Ekrann stndeki Pin Yerletir aracn ( ) dmesi veya Objeler/Pin Yerletir/ Tek i sein ve tasarm alann gelip sol tklayarak iki pin yerletirin. Pinlerden birini 180 derece dndrn (Sein ve iki defa Ctrl+R, boluk tuu veya pine sa tklayp Dndr diyerek) Sonra direncin dikdrtgen biimindeki eklini izin. Bunun iin Objeler/ekil Yerletir/Drtgen Yerletir'i veya ekrann stndeki obje ara ubuundaki dmesini kullann. Pini yerletirirken 0,1 in, ekli izerken 0,5 in zgaray kullann. izim esnasndan Ctrl + ve Ctrl -' yi kullanarak zgaray artrp azaltabilirsiniz.
135
Srkle-brak metodu ile pinleri tayabilirsiniz. Birden fazla pini dndrmek veya tamak iin nce pinleri sein sonra dndrme veya tama ilemini yapn. Direncimizin pinlerinin isimleri 1 ve 2 idi. Deitirmek istersek (A ve B gibi ) pin zerine sa tklayn Pin smi inden istediiniz ad girin. Direncimiz hazr. Fakat bu dirence bir klf atamamz gerekiyor. nk emadaki direnci PCB Layoutta klf temsil edecek. Eleman/Klf Atay sein. Klf Ata diyalog kutusu alr. Ekle butonuna tklayn. Daha nce oluturduumuz klf ktphanesini bulun ve an.
136
3.Ktphane Oluturmak
Library ksmndaki ktphane ismine tkladnzda alta iindeki klflar gelir. Buradan RES400 sein. (klf listesinin stndeki alana aradnz klfn isminin bir ksmn yazarak Bul butonuna tklarsanz. Yazdnz kelimeyi isminde barndran klflar sralanr. Bu yntem ktphanede ok fazla klf varsa aradmz klf daha kolay bulmamza yardmc olur.) Setiimiz klf yukarda eleman sembolnn yannda belirir. Her eklin altnda 400% eklinde eklin lei vardr. Bu lei deitirerek eleman ve klfn ekillerinin daha byk veya kk grnmesini salayabilirsiniz. % kutusunun solundaki bo kutu ise farenin zerinde olduu pin veya pedlerin adn verir. Mesela diren elemann sol pini zerine fareyi getirin aada Pin 1 eklinde o pinin adn gsterir. Burada elemann herhangi bir pini zerine gelip sol tklayn, o pini klfn hangi ayana balamak istiyorsanz o ayan zerine gelip tekrar sol tklayn. Bylece elamann pininin klftaki karl olan aya belirlemi olduk. Ayn ilemi dier pin iin de yapn. Eleman ile klf arasnda balant yapmann dier bir yolu da u: Balant Listesi ksmnda Pin bal altnda elemann pin isimleri, Numara bal altnda bu pinin bal olduu klf pedinin numaras vardr. Aadaki ekilde olduu gibi dorudan klf pedinin numarasn yazarak balant oluturabiliriz.
137
Balanty yaptmz anda yukar ksmdaki elaman ve klf arasnda balant izilir. Yapm olduumuz balanty silmek iin eleman veya klf ekli zerinde o balantya ait pine veya pede fareyle gelip sa tklamamz yeterli. Veya az nce bahsettiimiz yntemdeki gibi Balant Listesi'nden elemann pinini seeriz. Bal olduu klf pedi listenin solundaki Numara alanna gelir. Buradan klf pedi numarasn silerek balanty da kaldrm oluruz. Klf Ata diyalog kutusunun sa tarafndaki ok iaretine (Klf Denetim Panelini Gster) tklayarak klf denetim panelini aabiliriz. Klf zerindeki pedler zerine gelerek ped zelliklerini grebilir, klf zerinde lmler yapabiliriz. Ayn zamanda pin numaralar (ilikili pedin numaras) Pin Yneticisi zerinden de yaplabilir. Eleman/Pin Yneticisi. Bu yntem ou zaman daha kullanldr. Pin yneticisinin kullanlmas aadaki elemanlarda kullanlacak. Klf Ata diyalog kutusunu gerektiinde yeniden boyutlandrabilirsiniz. Yapmak istediimiz balantlar yapp tamam diyerek Klf Ata diyalog kutusunu kapatn. imdi elamanmzn ekli hazr ve bask devrede kullanaca klf belirlenmi oldu. r143-gerek yok imdi ktphanemizi oluturup direncimizi de ktphanemize kaydedelim: Ktphane/Ktphane smi ve Aklamas'nI sein. sim: Elemanlarim , Aklama: Benim elemanlarm yapn. sim ematik programda ktphanelerin listesinde grnecek isimdir. Aklama ise bu ismin zerine gelindiinde grnecek aklamadr. (farkl bir isim de seebilirsiniz. Fakat ksa olmasna zen gsterin. nk uzun olursa ematik programda ktphanemizin isminin olduu buton daha geni yer kaplar.)
138
3.Ktphane Oluturmak Ktphaneyi kaydetmek iin ara ubuundaki diskete tklayn veya Dosya/Kaydet'i sein. Ktphanemizin saklanaca dosyann ismini ve yolunu belirleyip tamam diyerek kaydedin. (ema ktphanelerinin uzants *.eli dir)(C:\Program Files\DipTrace\Lib standart DipTrace ktphaneleridir. Biz Belgelerim\DipTrace\My Libraries klasrn kullanacaz.)
3.2.3.
Kondansatr Tasarlamak
Ktphaneye yeni eleman eklemek iin Eleman/Ktphaneye Ekle'yi sein. Sonra soldaki eleman listesinden yeni eklenen eleman sein. Kondansatrn sim ve Ref.Etiketi deerlerini belirleyin, sonra tip kutusundan 2 tarafl se. Genilik: 0.1 in yapn, sol ve sa pin saylarn 1 yapn. Pinler Aras na u an ihtiyacmz yok. nk sol ve sa pin saylar 1 den fazla ise bunun anlam vardr.
imdi eleman zellikleri panelini gizleyin ve zgara araln 0,012 Kondansatrn eklini iki izgi ve bir yay kullanarak resimdeki gibi izin.
in
yapn.
139
Semboldeki pin isimlerini gstermek iin pinleri sein (veya Ctrl+A ile hepsini sein) Pinlerden birinin zerine sa tklayarak Pin zellikleri deyin. smi Gster kutusunu iaretleyin. Bu diyalog kutusundan pinin adn ve numarasn da deitirebilirsiniz.
Not: Btn yeni oluturulan pinlerin elektrik tipi tanmszdr (undefined). Pinlerin elektrik tiplerini Pin zellikleri'nden veya Pin Yneticisi'nden (aada izah edilecek) deitirebilirsiniz. Pinlerin elektrik tipi imdilik sadece Elektriksel Kontrol (ERC)
140
3.Ktphane Oluturmak tarafndan kullanlyor. Tip zellii pinin grntsn etkiler. Buradan deitirerek hangi tipin pinin grntsn nasl deitirdiini grebilirsiniz. (Veya yardma bakn) Pin isimlerinin yerini beenmediyseniz Grnm/Etiketleri Ta veya F10 u kullanarak pin isminin zerine gelin ve istediiniz yere tayn. iniz bittiinde sa tklayarak varsaylan moda gein. Bu yntemi ematik programda da pin isimleri, numaralar eleman paras bilgilerini tamak iin kullanabilirsiniz.
u anda pin isimlerini gryoruz, pin numaralarn deil. Pinin numarasn deitirsek bile isimleri deimez. Pin ismi ve numaralarnn fark u: Pin ismi, pin zerinde grnen isim. Buraya rakam girmek zorunda deiliz. Mesela GND, Vref, VCC, -Vin, CLK gibi isimler verebiliriz. Pin numaras ise pinin klfta balanaca ped karlnn numarasdr. Yani elemana klf atanrken, elemann pininin numaras ile klfn pedinin numaras eletirilir. Mesela 555 entegresinin semboln oluturmaya altmz farz edelim. Klftaki 3 numaral ayak k sinyalinin alnd ayaktr. Bu aya Component Editorde yerletirirken Pin ismi yerine OUT yazabiliriz. Ama pin numaras yerine 3 yazmamz gerekir. Pin numaralar elemana klf atanrken ie yarayacak. Elemandaki pinler, ayn numaraya sahip pedlerle otomatik olarak eletirilir. stersek bu eletirmeye mdahale edip deitirebiliriz. Bunu yukarda klf atarken grmtnz. Klfn pedine numara yerine Vout gibi ifade de verebiliriz. Bu durumda component editorde elemann pin numarasna da Vout yazarsak, klf ata dediimizde bu pin ve ped otomatik balanr. Pin isimleri zerinde deil izgisi gsterebilirsiniz. Pine sa tklayn, Pin smi seeneini tklayn. Normal~tersle yazn. Tamam deyin. sim F10 ile tayn. 141
~ iareti deil izgisinin
DipTrace Kullanm Klavuzu ba ve sonunu belirler. Bylece pin isminin farkl paralar iin deil izgisini kullanabilirsiniz. r:Normal/~Ters/Normal: Normal/Ters/Normal Normal/~Ters~/Normal: Normal/Ters/Normal
Muhtemelen kondansatr gibi elemanlarda pin isimlerini grme ihtiyacmz olmaz. Belki pin numaralarn grmek isteyebilirsiniz. Schematic'te pin numaralar iin genel ayar belirleyebilirsiniz. Tm elemanlar varsaylan olarak bu ayar kullanr. Fakat ayn zamanda Component Editor' de her para iin pin isimlerinin gsterilmesi ile ilgili farkl ayarlar yapabilirsiniz. Bylece ematik programda pin numaralarn gsterimi hususunda kendi zel ayarlarn kullanan elemanlar oluturabiliriz. Mesela ematik programn genel ayar pin numaralarnn gizlenmesi (Grnm/Pin Numaralar) olsa dahi bu elemann pin numaralarn gsterebiliriz. Ana menden Eleman/Pin Yneticisi'ni sein (veya herhangi pin zerine sa tklayp alan menden Pin Yneticisi'ni sein) ve pin yneticisi diyalog kutusunu an. Pin ksmnda 2 yi sein ve ismini 2 olarak deitirin. Sonra her iki pin iin pin ismini gizlemek iin nce pinleri sein. (sim stununun ilk satrna gidin ve tklayn, fareyi brakmadan 2. satra inin) ve Pin smini Gster kutusundan iareti kaldrn. Pin Yneticisi nden kn. Pin numaralarn (yani ilgili klf pedi numaras) , koordinatlarn, pin uzunluunu ve tipini Pin Yneticisi'inden yapabilirsiniz. Bu her pinin zerine sa tklayp pin zelliklerini ap deiiklik yapmaktan daha pratiktir. Pin yneticisinde pin listesinden pini veya pinleri seip deitirmek istediiniz zellii diyalog kutusunun alt ksmndan yapabilirsiniz. Tab ki pin isim, numara, koordinat gibi deerlerde birden fazla pin iin topluca deiiklik yapamayz.
142
3.Ktphane Oluturmak
Gelelim pin numaralarnn gsterilip gizlenmesine: Component Editrde, Eleman/Pin Numaralar mensndeki seenek zerinde dzenleme yaptmz elemann pin numaralarnn gsterilip gizlenmesiyle ilgili elemann zel ayardr ve ktphaneye kaydedilir. Burada varsaylan seili olursa, pin numaralarn gsterilip gizlenmesi hem Component editor, hem de Schematic programn genel (varsaylan) ayarn takip eder. Bu genel ayarlar da Component Editor ve Schematic'te Grnm/Pin Numaralar'ndan yaparz. Genel ayarlar ktphaneye kaydedilmez, pin numaralarn geici olarak gsterip gizlemek iin kullanlr. Component Editrde, Eleman/Pin Numaralar'ndan yaplan ayarlar elemanmz iin zel ayarlardr ve ktphaneye kaydedilir. Bu zel ayar ematik programda da geerlidir. Mesela Eleman/Pin Numaralar'ndan pin numaralarn gizlersek programlarn genel ayar ne olursa olsun pin numaralar ematik program ve component editorde gizlenir. ematik programda da elemanmz programn genel ayarn takip etmez, kendi ayarn kullanr ve pin numaralarn gizler. Bu elemana ematik programda genel pin numaralar gsterme/gizleme ayarn (ematik programda Grnm/Pin Numaralar'dan deiiklik yaptmzda elmanmzn pin numaralarn grnp/gizlenmesi) takip ettirmek isterseniz ematik programda elemana sa tklayp Pin Numaralar'nda ayar Varsaylan yapn. Bylece ktphanede pin numaralarn gizleme zel ayarna sahip eleman ematikte sayfaya yerletirdikten sonra programn genel (varsaylan) ayarlarn takip ettirebiliriz. ematik programda ktphanedeki eleman iin zel ayarlar deitiremeyiz, sadece emaya yerlemi olanlar iin deitirebiliriz. Component Editr'de yaptmz zel ayarlar ktphanedeki eleman ait olup, ematik programda bu eleman ne zaman sayfaya yerletirsek, Component Editor deki bu zel ayarlaryla yerleir. Mesela Component Editr'de Eleman/Pin Numaralarn Gster dediimiz bir eleman hazrladk. Bu eleman ematik programda sayfaya yerletirdik. Pin numaralar gsterilir. ematikte Grnm/Pin Numaralar ayarlarn deitirelim. Elemanmz etkilenmez. nk elmanmz zel ayar pin numaralarn gsterme eklinde. Peki hi gizleyemeyecekmiyiz veya gizleyebilmek iin componenet editrde eleman zerinde dzenleme mi yapmamz gerekir? Cevap: Hayr. ematikte elemana sa tklayn. Pin 143
DipTrace Kullanm Klavuzu Numaralarna gelin. Gster'in yani elemann zel ayarnn seili olduunu grrz. Gizle'yi seerek elemann zel ayarn gizle yapn. emadaki elemann pin numaralar gizlendi. Fakat yine de ematik programn genel ayarn kullanmaz. Progrmamn genel (varsaylan ayarn takip etmesini isterseniz) yine sa tklayp pin numaralarn varsaylan yapn. Component Editr'de Eleman/Pin Numaralar mensndeki Pin numarlar ayardr. ayar, ematikte elemana sa tk
imdi Eleman/Pin Numaralar'n Gster yaparak kondansatrn pin numaralarn gsterin ve gerekirse tayn. Pin numaralar ve isimleri karyorsa pin isimlerini gizleyin. (Pine sa tkla zellikler veya pin yneticisinden)
Sonraki adm kondansatr iin klf belirlemek. Eleman/Klf Ata'y sein. Diyalog kutusundan _general.lib (C:\Program Files\DipTrace\Lib) ktphanesini sein. Eleman listesinden CAP100RP yi sein.
144
3.Ktphane Oluturmak
Blantlar yapn. Tamam diyerek pencereyi kapatn.
145
DipTrace Kullanm Klavuzu Grld gibi pin numaralara 1,2 yerine plus, minus oldu. Pin numaralarnn ilikili pedlerin numaralar olduundan daha nce bahsetmitik. Ancak pin isimleri hala 1 ve 2, deimedi. imdi daha nce oluturduumuz deiken parametreye sahip kondansatr klfn kullanan bir kondansatr oluturalm. Bu yeni eleman yukardaki kondansatrden fark sadece klf olacak. Soldaki eleman listesinden CAP zerine tklayn. Elemann Kopyasn Olutur deyin. Elemann kopyas oluturulur. Bu kopya zerine tklayn. smini CAP_VAR olarak deitirin.
146
3.Ktphane Oluturmak Bu elemann CAP'tan hibir ismi dnda fark yok. imdi Eleman/Klf Ata'ya gelin. Kendi oluturduumuz klf ktphanesini sein. Ve kondansatr sein.
ematik programda bu kondansatrn klfnn ayaklar arasndaki mesafeyi deitirebilirsiniz. nk Patern Editor'de bunu deiken olarak belirledik. Fakat emay PCB ye aktardktan sonra, PCB Layout ta btn deiken deerler bloke edilir, deitirilemez. Deiken parametreli klflar basit emalarda kullanabilirsiniz. Component Editor veya Schematic Programda da elemana farkl klflar atarken kolaylk salar. Fakat karmak projelerde bunu karkla sebep olabilecei iin tavsiye etmiyoruz.
3.2.4.
ok Paral (Multi Part) Eleman Tasarlamak
4 adet VEDEL kaps ve 1 g elemanna sahip bir entegre tasarlayabiliriz. Klf DIP14 olacak. Ktphanenize yeni bir eleman ekleyin (Eleman/Ktphaneye Ekle) Elman zellikleri panelinden isim ve Ref.Etiketi deerlerini tanmlayn.
147
Eleman zellikleri panelinin sol altndaki oka tklayn. Ksayol butonlar klf ata, pin yneticisi ve ktphaneden eleman getir ksayol tular grnr. Bu zellikler ktphane tasarmnda ok kullanld iin buraya ksayollar eklendi. Sonraki adm eleman paralarn oluturmak. DipTrace bir eleman iersinde farkl zelliklere sahip veya ayn zelliklere sahip (edeer paralar) birde fazla para eleman oluturmanza imkn verir. Para eleman grubundaki elemanlar ayn pinlere, ekle vs. sahiptir (pin numaralar yani ilikilendirildii ped numaramalar hari). Ayn zamanda elemanlar Normal, Power ve Net Port olabilir. Power partlar (g elemanlar) ve power netler (G balantlar) ematik programda gizlenebilir. Bir eleman ancak bir g elemanna (Power Part) sahip olabilir. imdi 4 edeer Vedeil kaps ve bir g eleman tasarlayalm. Eleman/Edeer Paralar Olutur'u sein. Ka para eleman oluturacamz sorar 4 yazn.
148
3.Ktphane Oluturmak
Seili eleman baz alnarak 4 para eleman oluturulur. imdi ekrann altnda Part 1 (1), Part 1 (2), Part 1 (3) ve Part 1 (4) eklinde 4 para elemana sahibiz. simlerini VEDEGIL olarak deitirmek iin: Eleman zellikleri panelinden Para alanndaki Part1 silin VEDEGIL yazn. Elemanlarn isimleri VEDEGIL (1), VEDEGIL (2), VEDEGIL (3) ve VEDEGIL (4) eklinde deiecektir. Sonraki para eleman G para eleman. Eleman/Yeni Para Ekle'den yeni bir para eleman ekleyin. Sayfann altndan yeni paray sein ve ismini PWR olarak deitirin. (Eleman zellikleri panelinden Part alanndaki Part1 silin ve PWR yazn.) Grdnz gibi sadece son elemann ismi deiti. nk dierleri edeer elamanlardr. PWR elaman ise VEDEGIL grubuna ait deildir. imdi G paras elemann tasarlayalm: Eleman zellikleri panelindeki Tip ksmndan IC-2 tarafl'y sein ve u deerleri girin: Genilik = 0,3 in. Ykseklik:0,25 in. Sol Pin Says:2, Sa Pin Says:0. PWR elemannn para tipini (Eleman zellikleri panelinde para tipi ) Power ve Gnd yapn.
149
Eleman/Pin Yneticisi mensne girin. Pin isimlerini VCC ve GND, pin numaralarn 14 ve 7 yapn (Vcc=14, Gnd=7). Her iki pini de seerek Pin smini Gster kutusunu iaretleyin ve pin isimlerini grnr hale getirin. Not: Tip, smi Gster ve Uzunluk parametrelerini birden fazla pin seip toplu olarak deitirebilirsiniz.
150
3.Ktphane Oluturmak Pin yneticisi penceresini yeniden boyutlandrabilirsiniz. Boyut programdan ktnzda hatrlanr.
Pin Yneticisini kaptn, Eleman zellikleri panelini gizleyin ve elemannzn ilk parasn grn.
Elemannzn dier paralarn tasarlamak iin VEDEGIL elemanlarndan birini sein. Eleman zellikleri paneline u deerleri girin. Tip: IC 2 tarafl, Genilik:0,2 in, Ykseklik:0,25 in, Sol Pin Says:2. Sa Pin Says:1. Eleman zellikleri panelini gizleyin. Paray yaklatrn. Ekrann stndeki obje panelinden menin ekleme aracn sein ( ) Semboln iine girerek sol tklayn ve &yazn ve entera basn. & simgesini tamak iin zgaray kltebilir veya F11 ile zgaray gizleyip, zgarasz tayabilirsiniz.
151
Elemanmz VE-DEL kaps olduu iin sadaki pin tersleme iaretine sahip olmaldr. 3 numaral pin zerine sa tklayn ve Pin zellikleri ni sein. Tip alanndan Dot sein ve tamam deyin.
Dier VEDEGIL paralarn tasarlamamza gerek yok. VEDEGIL (3) veya VEDEGIL (4) ten birini semeyi deneyin. Tasarladmz parayla ayn olduunu greceksiniz. Fakat pin numaralar ayn olmamal. (Acele etmeyi. Birazdan ayarlayacaz...) imdi Pin Yneticisini an (Eleman/Pin Yneticisi veya eleman zellikleri panelinin altndaki ksayol butonu ile). Para kutusundan paray sein pin numaralarn deitirin. Bir pini deitirdikten sonra Enter veya aa ok tuu ile kolayca dier pine geebilirsiniz. 1 ve 2 numaral pinlerin Elektrik tipini Input, 3. numaral pini Output yapn. Dier paralarn elektrik tiplerine de bu deiiklik uygulanr. Bu tipler ematik programda
152
3.Ktphane Oluturmak Elektriksel Kural Kontrol (ERC) tarafndan kullanlacak. Dier paralar da seip pin numaralarn deitirin. Pin yneticisini kapatn.
imdi sra ok paral elemanmz iin klf belirlemede. Eleman/Klf Ata'y sein. Ktphane ksmndan Ekle diyerek ktphanenizi sein. Ktphanenizden DIP14' veya DIP_VAR (Setikten sonra Say 2 yi 14 yapmanz gerekir) elemann sein. Biz DIP14 seelim. Veya _general.lib ktphanesinden DIP14' seebilirsiniz. Tek tek pinleri pedlere balamaya gerek yok. Zaten pin yneticisinden pin numaralarn vererek bunu yaptk. ekillerin stndeki Para ksmnda paralar tek tek seip, klf balantlarnn doru olduundan emin olun. Sorun yoksa Klf Ata diyalog kutusunu kapatn.
153
ok paral elmannz hazr.
3.2.5.
PIC18F24K20 Tasarlamak
imdi Datasheetten faydlanarak PIC18F24K20 tasarlayacaz ve daha nce tasarladmz SOIC-28 klfn bu elemana atayacaz. nce http://www.microchip.com adresinden "PIC18F24K20" satasheetini arayn, veya u link kullann http://ww1.microchip.com/downloads/en/DeviceDoc/41303G.pdf, bu klavuz hazrlanrken almakta olan ikinci link, u anda almayabilir. Datatsheetten Pin Diagrams sayfasna gidin. Component Editor'e gein ve yeni elman ekleyin. (Eleman/Ktphaneye Ekle veya eleman listesine sa tk Yeni Elemen Ekle veya Ctrl+Insert). Tip: IC-2 tarafl, sol ve sa pin saylar 14 yapn. sim ve Ref.Etiketini girin.
154
3.Ktphane Oluturmak
Pin yneticisine girin ve pin isim ve numarlarn datasheete gre girin. Pin yneticisi penceresinin boyutunu deitirebilirsiniz. Biz pin isimlerini grebilmek iin genileteceiz. Ayrca bir pin iin isim ve numaray girdikten sonra enter veya aa ok ile dier pine geebilirsiniz.
155
Pinlerin elektrik tiplerini girin ve ismi gsteri evet yapn. (sim, numara, X ve Y hari dier zellikleri birden fazla pini seip topluca yapabilirsiniz. Topluca semek iin ilk pinin zerine sol tkla fareyi brakmadan aa son pine kadar kaydr. Bu ekilde tm pinlerin Pin smini Gster seeneini evet yapn.) Pin yneticisini kapatn. Elemanmz ok dar olduu iin pin isimleri st ste geliyor.
156
3.Ktphane Oluturmak Eleman zellikleri panelinden ykseklii 2, genilii 1,9 yapn. Pin isimleri hala biraz akabilir. Fakat ilk grup pini bus yapacaz. Sonra akrsa istediiniz genilie ayarlayabilirsiniz. Yksekliin fazlal, grublanm pinleri ekil zerine yerletirmek iin gerekli, daha sonra azaltabiliriz. Izgara araln 0,1 in yapn. Pinleri bu zgaraya gre yerletireceiz.
imdi pinleri mantksal olarak gruplandracaz. nce pinlerden bus oluturacaz. Eleman/Pinlerden Buslar Olutur'u sein. Bu zellik pin isimlerinden buslar alglamaya ve buslara gre pinleri gruplandrmaya yarar. Burada bus ayracn belirleyebilirsiniz. Varsaylan / dr ve bizim sembolmz iin yeterli. Ancak baz reticileri farkl ayra kullanr. Onu burada belirtebilirsiniz. Buslar Al dmesine tkladnzda mmkn olan buslar ve pin saylarn greceksiniz. Crtl tuu ile RA, RB ve RC yi sein.
157
Olutur butonuna tklayn ve diyalog kutusunu kapatn. Buslar semboln soluna numara srasna gre yerletirilir.
158
3.Ktphane Oluturmak imdi bus dnda kalan pinleri (4 pin hala sembol zerinde) Ctrl ile sein. Biri zerine sa tklayn Izgaraya Tuttur deyin. Bu pinleri aa bir yere tayn. nk nce buslar yerletireceiz.
Buslar dikdrtgen zerine yerletirin. Fareyle kutu iine alarak bus sein ve tayn. () Buslar Shift+R ile dndrebilir, Shift+F ile evirebilirsiniz. Bunu pinlerden biri zerine sa tklayp alan menden de yapabilirsiniz. imdi alttaki pinleri dikdrtgen zerine tayn. (R ile dndrebilirsiniz) Aadaki sembole sahip olacaz. Sizinki hafif farkl olabilir.
159
Bazen pinler elektrik tiplerine gre yerletirmek isteyebilirsiniz. Pinleri elektrik tiplerine gre renklendirmek bunu kolaylatracaktr. Bunun iin Grnm/Elk.Tipi Pin Renkleri mensn kullanabilirsiniz. Grdnz gibi elemann genilii yeterli. Hatta (ncesinde eleman ortalamanz tavsiye ederiz.) ykseklii 1,8 in yapabiliriz.
Eleman zellikleri panelindeki pin saylarna dokunmayn. Sembolnz bozulabilir. Bozulursa Geri Al' kullann. Eleman zellikleri panelindeki zellikleri Kilitle butonu ile eleman zelliklerini kilitleyin. Bylece hatayla eleman zelliklerini deitirmenin nne gemi oluruz. Son adm SOIC-28 klfn elemanmza atamak. Eleman/Klf Ata veya eleman zellikeri altndaki Klf Ata butonu ile klf atama diyalog kutusunu an. Ktphanemizden SOIC28i sein. Btn pinler otomatik olarak pedlere atanmtr. Baka bir ey yapmanza gerek yok. Klf ata diyalog kutusunu kapatn.
160
3.Ktphane Oluturmak
PIC18F24K20 elemanmz hazr.
3.2.6.
VCC ve GND Sembol tasarlamak
Net Port tipini kullanarak VCC ve GND sembolleri tasarlayacaz. Eleman/Ktphaneye Ekle'den yeni eleman ekleyin. Eleman zellikleri panelinden ismini VCC yapn ve Para Tipi ksmndan tipini Net Port yapn. Btn Net Port elemanlar, eleman listesinde eklin stnde Net Port yazsna sahiptir. Referans etiketi tanmlamaya gerek yok. nk emaya yerletireceimiz btn Net Port elemanlarnn buradaki ismi emada tip ismi olur ve eleman zerinde grnr. Bylece istediimiz kadar VCC yerletirin. Hepsinin ismi VCC dir.
161
Izgaray 0,05 in yapn. Eleman zellikleri panelini kltn. Obje ara ubuundan Pin ( ) sein. Sayfaya tek bir pin yerletirip 3 defa dndrn (Ctrl + R). izgi arac (
) ile pinin stne bir izgi izin.
162
3.Ktphane Oluturmak
Eleman/Pin Numaralar/Gizle ile pin numarasn gizleyin. Sonra Dzen/Eleman Ortala'dan eleman ortalayn. nk izdiimizde elemann orjini orta noktasnda deilse getirilir. Byle yaparak ematik programda elemann orjininin grnmesini de engellemi olduk. VCC sembol hazr. Ayn yntemle GND sembol oluturun. GND iin 0,0125 in zgara kullandk.
163
Net Port elemanlar iin klf atamaya gerek yok. nk Net Port elemanlar sadece, emada balant yapmada kolaylk salamas ve balant izgisi grlmeden balant yapmak iin kullanlr. Ktphaneyi kaydedin.
3.2.7.
EK Bilgileri Kullanmak
DipTrace'te varsaylan eleman bilgileri Ref.Etiketi, tip ve deerdir. Bununla birlikte elemana retici ad, datasheet linki, aklama veya baka bilgiler eklemek isteyebilirsiniz. Bunun iin kendiniz tanmlayacanz ek bilgi alanlarn kullanabilirsiniz. imdi Eleman/Varsaylan Ek Bilgiler'i sein. Bu diyalog kutusundan bundan sonra yerletirilecek btn elemanlar iin varsaylan bilgi alan ve deerlerini tanmlayabilirsiniz. Mesela LT elemanlar iin ktphane tasarlyorsanz retici alan ekleyip varsaylan deerini Linear Technology yapabilirsiniz. Tmne Ekle diyerek ktphanede daha nce oluturduumuz elemanlara da ekleyebiliriz. imdilik bunu yapmayn. imdi retici ve datasheet alanlar ekleyelim. Alan Ad: retici. Tip:Metin. Ekle deyin. Alan Ad: Datasheet. Tip:Link. Varsaylan Deer alanna varsaylan olarak bireyler yazn. Mesela data. Ekle deyin.
164
3.Ktphane Oluturmak
Bundan sonra eklenen elemanlar bu ek bilgilere sahip olacak. Diyalog kutusunu kapatn. Eleman/Ktphaneye Ekle (veya Ctrl+Ins) ile yeni eleman ekleyin ve sein. Eleman zellikleri panelinin altndaki Ek Bilgiler'i tklayarak yeni elemanmzn ek bilgilerini grebilirsiniz.
165
imdi elemana ek bilgi ekleyebilir, dzenleyebilir veya silebiliriz. Fakat yeni elemana bunu yapmayacaz. imdi eleman listesinde yeni elemann zerine tklayn ve Eleman Sil (veya Ctrl+Del) ile yeni eleman silin. Birden fazla eleman seip topluca da silebilirsiniz.
166
3.Ktphane Oluturmak
Kondansatr sein. Kondansatr ek bilgiye sahip deil. nk onu Varsaylan ek bilgileri eklemeden nce oluturduk. imdi ona birka yeni ek bilgi ekleyeceiz. Eleman zellikleri panelinin altndaki ek bilgiler kutusundan Ekle dmesine tklayn. Alan Ad: retici. Tip:Metin. Deer:irketinizin ad. Ve tamam deyin. Tamam ve iptal iin enter ve esc tularn da kullanabilirsiniz.
167
Ayn yolla web sitesi alan ekleyin. Tipi Link olarak sein ve deer olarak gerek bir site adresi girin.
3.2.8.
SPICE Ayarlar
DipTrace emalarnz LT Spice'a ihra edip simlasyon yaptrabilirsiniz. Bunu adm adm bu klavuzun III. blmnde inceleyeceiz. imdi sadece spice netlistine eklenebilmesi iin konsansatrmz iin tanmlamalar yapacaz. imdi eleman listesinden CAP elmann sein. Eleman/Spice Ayarlar'n sein. Model Tipi:Kondansatr sein. Parametre ksmndaki deer alanna (1 uF yazan yer) ift tklayarak deeri girin. Enter deyin veya baka bir alana tklayn. Yukardaki ablon ksmnda kondansatrn spice netlistinde nasl grneceini greceksiniz. Bizim elemanmzda pin-sinyal haritas normal. Ancak baka elemanlar iin bunu dzenlemek isteyebilirsiniz. Bunun iin pinsinyal tablonun sol tarafndaki sinyal adna tklayn, altta Kullanlabilir Sinyaller'i greceksiniz. Sinyal: alanna uygun sinyali girin.
168
3.Ktphane Oluturmak
Konsansatr basit bir elman olduu iin harici bir model dosyasna ihtiyacmz yok. Transistrler iin modeli harici bir dosyadan ykleyebilirsiniz. (Genelde spice model dosyalar reticilerin web sitelerinden elde edilebilir.) Veya model metnini model sekmesine elle girebilirsiniz. (Spice dkmanna baknz.) Ayrca SubSkt (Alt Devre) tipi hemen hemen tm elemanlar iin kullanlabilir. Spice Modelin Ktphaneden Al butonu herhangi bir DipTrace elemanndan spice modelini almak iin kullanlabilir. Ayn Spice Ayarlar diyalog kutusu ematik programda da vardr. Bylece ema izerken elmann spice ayarlarn yapabilirsiniz. Tamam diyerek spice ayarlarn uygulayn. Ktphanenizi kaydedin ve component editorden kn.
169
3.2.9.
Ktphane Denetimi
Ktphanenizi mhtemel hatalara kar denetlemek nemlidir. Ktphane denetim zellii ile oluabilecek btn hatalar grebilirsiniz. Ktphane/Ktphaneyi Denetle'ye tklayn. Ktphaneyi denetle diyalog kutusundan eleman, para, pin saylarn ve olas hatalar grebilirsiniz.
Aadaki hatalar otomatik olarak bulunabilir: ... butonlar hatann detaylarn verir. Ayrca detay penceresinden hatalar metin dosyasna kaydedebilir ve ktphaneyi bu dosyaya gre dzenleyebilirsiniz. Klf atanmam elemanlar: Klf atamay unuttuunuz elemanlar olabilir. Tabi Vcc, gnd gibi klf olmayan elemanlarmz olabilir. Bunlar yine de saynn iinde vardr. Ayn isimli elemanlar: Ktphanede ayn isimli elemanlarn varl kontrol edilir. Bu zelliin almas iin elemanlarn isme gre sralanmas gerekir. (Ktphane/Elemanlar sme Gre Srala) Ayn pin numarallar: Bir veya daha fazla pin ayn numaraya sahip mi? Yani klfn ayn pedine balanm m? Bu %99 hatayla olmutur. ... butonuna tklayn ve listenin elemanlarn pin numaralarn kontrol edin. Ksa devre pinler: Klf ii dahili ped-ped balants ile birbirine ksa devre olan pinler var m? Balantsz pinler: Herhangi bir klf pedine balanmam pinler ieren elemanlarn listesi. Bazen doru elemanlarda da olabilir. Balantsz pedler: Klfn baz pedleri bota olabilir. balanmam olabilir. Bazen doru elemanlarda da olabilir. 170 Yani herhangi bir pine
3.Ktphane Oluturmak Delikli tip olup deliksiz pedler: ou durumda SMD klflar iin bu hata oluur. Pedin gerekten yzey yerleimli olup olmadn kontrol edin. Tanmsz pinli: Elektrik tipi Undefined olan pinler ieren elemanlar. akm pinli elemanlar: st ste akm pinler ieren elemanlar. ou durumda tasarm hatasndan kaynaklanr.
3.2.10.
Elemanlar Yerletirmek
ematik program an. nce ktphanemizi, ktphane paneline ekleyelim. Ktphane/Ktphane Ayarlar'n an. Ktphaneleri Bu Klasrden Al kutusundan iareti kaldrn. Aktif ktphane listesinin sandaki iaretine tklayn ve ktphanenizi sein. Ktphane ayarlarn kapatabilirsiniz. Ktphaneleri Bu Klasrden Al kutusu iaretliyse belirtilen klasrdeki (balangta C:\Program Fles\Diptrace\Lib) ktphaneler aktif olur. Eer ktphaneniz, burada ise otomatik olarak eklenir zaten, ama bu klasrden farkl bir yere kaydetmiseniz Ktphaneleri Bu Klasrden Al daki iareti kaldrarak ktphanenizi eklemeniz gerekir.
Objeler/Eleman Yerletir veya butonunu kullanarak da eleman yerletirebilirsiniz. Bu durumda ktphane ayarlarndan ktphaneyi eklemenize gerek kalmaz. Yani buradan eklemediimiz ktphaneden de eleman getirebiliriz. Ktphaneyi eklemek onu sayfann stndeki ktphane listesinde grmek iindir.
171
DipTrace Kullanm Klavuzu Sayfada koordinat eksenleri grnyorsa F1 ile gizleyebilirsiniz. ema izerken ona ok ihtiyacmz yok. almas dier programlardaki gibi. htiya hissederseniz kullanabilirsiniz. imdi ktphane listesini kaydrarak ktphanenizi sein. Ktphanedeki elemanlar ekrann solunda listelenir. Bu listedeki elemanlar sayfaya yerletirin.
Kondansatr zerinde ek bilgilerin nasl kullanldn greceiz. zerine sa tklayn ve Linkler'i sein. Ek bilgi alanna girdiimiz linklere buradan ulaabiliriz.
172
3.Ktphane Oluturmak
Ayrca ek bilgileri eleman etiketleri gibi gsterebiliriz. Grnm/Eleman Etiketleri/Ana (veya lave)/Ek Bilgiler'i sein. (Bu ayarlarn tm elemanlar etkileyeceini artk biliyorsunuz. Sadece bir elemann ek bilgisini gstermek iin zerine sa tklayn, zelliklere girince etiketler sekmesinden etiket olarak istediiniz ek bilgiyi seebilirsiniz.)
173
174
3.Ktphane Oluturmak Eleman listesinde ok paral eleman sein. Bu eleman edeer paralarla ve power paras ile oluturmutuk. Btn edeer paralar para listesindeki tek bir para kullanlarak (u durumda AN(4)) yerletirilebilir. Veya ayr paralar gibi tek tek yerletirilebilir. Edeer paralarn yerletirme modunu deitirmek iin Grnm/Paralar Gruplandr' kullann. Grnm/Paralar Gruplandr iaretli ise para listesinde edeer paralar tek bir para gibi grnr
. Bu listeden VEDEGIL (4) seilirse, sayfa her tklamada para elemanlar srayla yerletirilir. Elemana ait paralarn tamam yerlemeden ikinci elemana geilmez. Yani nce A1 entegresindeki tm paralar (1,2,3,4) yerletirilir. Sonra A2 elemanna ait paralar yerletirilmeye balanr. G elemann yerletirmek iin listeden PWR parasn sein ve yerletirin. Oto. VCC/GND seili ise g paras da otomatik olarak yerletirilebilir; Oto. VCC/GND seili deilse PWR parasn seerek ayr olarak yerletirin. (G parasn mutlaka yerletirmeniz gerekir. nk entegremizin 14 ve 7 numaral ayaklar bu parada) Tmn Yerletir ise tm paralar ayn anda yerletirir. Tmn yerletir seili ise para listesi pasiftir. Grnm/Paralar Gruplandr iretli deilse para listesi aadaki gibi grlr.
Bu listeden A1 entegresine ait 2. kapy yerletirmemiz mmkn. VEDEGIL(1) i sein ilk tklamada A1 in 1. eleman yerleir, tekrar tklarsanz A2 entegresinin 1. eleman yerleir. A1 entegresinin 2. elemann yerletirmek iin Para listesinden VEDEGIL(2) yi semeniz gerekir. Soldaki eleman listesinde hangi parann seili olduu grnr ve ok paral elemann ka paradan olutuu eleman zerinde yazar. (Mesela bizimki 5 paradan oluuyor) Not: Bu gruplandrma, component editorde edeer paralardan oluturulmu (Edeer Paralar Olutur komutu) elemanlar iin ie yarar. Programla birlikte gelen ktphanelerdeki ok paral elemanlar bu yntemle oluturulmadklar iin, Grnm/Paralar Gruplandr iaretli olsa da olmasa da, yukardaki ekilde olduu gibi paralar tek tek listelenir. Dolaysyla istediimiz paray yerletirmek iin nce listeden sememiz gerekir.
175
imdi Net Port larn nasl kullanldn grelim. 4 den fazla VEDEGIL paras yerletirerek iki entegre yerletirin. (dolaysyla iki g paras olur.) Elaman listesinde VCC ve GND yi seerek ikier adet yerletirin. Net portlar iin tipleri gsterilir (yani Component Editordeki isim) ki Net Port iin ayni tip tanmlayarak onlar birletirebiliriz. Ayn tip iki Net portun ayn pinine balanm balantlar da birleir.
176
3.Ktphane Oluturmak
Pinleri balayn. Ayn tip Net Port elemanna bal pinler birbirine balanm demektir. ekilde de grld gibi IC1 ve IC2 entegrelerinin g elemanlarnn VCC leri birbirine baldr. nk ikisi de ayn tip Net Port elemann balanmtr.GND ler de yle. VCC pinlerine bal balantnn adn VCC yapmak iin: Balant zerine sa tklayn. lk seenee tklayn ve ismini VCC yapn. Veya pin zerine sa tklayn. Balant smi'ni sein. Burada VCC ve GND sembollerini Net Port deil de normal sembol seseydik (mesela Disc_Sch ktphanesindeki +12V gibi) her iki +12V baca birbirine bal olmayacakt. Onlar balamak iin her iki balantya da ayn ismi vermek zorunda kalacaktk. Zaten balant zerine gelindiinde tm balant renk deitirir. Bylece hangi elemanlar veya yollar birbirine bal anlarz. Component Editor'e girmeden de ayr elemanlardan ok paral eleman oluturabilir ve onlara bir klf atayabiliriz. Eleman zerine sa tklayn. zellikler'i sein. Paralar Etkinletir'i iaretleyin. Bunu dier elemanlar iin de yapn ve tm elemanlara ayn Ref.Etiketi deerini verin. Artk bu elemanlar ayn elemann paalar olmu oldu. Bunu 4 adet AND2 kapsn Disc_Sch ktphanesinden getirerek deneyin. Bu 4 kapy bir entegreye ait hale getirmi oluruz. Pin numaralar ayn olabilir. Klf Ata penceresinden paray seerek klfn doru pedlerine baladnzda dzelecektir.
177
DipTrace Kullanm Klavuzu Ayn zamanda bir pini bir hatta (balantya) kablo olmadan balamak mmkn. Pin zerine sa tklayn Balantya Ekle deyin, sonra balanty sein ve Kablosuz Bala y iaretleyin, tamam deyin. Balantlara ayn isimleri vererek de onlar balayabilirsiniz. Ayrca balant ve pinlere ayn isim vererek bu pin ve balantlar birbirine balayabiliz. Bu metot VCC, GND, CLK gibi balantlar yapmakta daha pratiktir. (Eer g elemanlarn ve balantlarn gizlemeyi planlyorsanz) Bu zellik aada detayl olarak incelenecek.
178
4.eitli zellikleri Kullanmak
4. eitli zellikleri Kullanmak

Bu ksmda yukarda bahsedilmemi baz nemli zelliklerden bahsedeceiz.
4.1.Balant Yapma
4.1.1. ematik Programda Bus'lar kullanmak
imdi Bus ve Sayfa Konnektrlerinin nasl kullanldn renelim. Objeler/Devre/Bus Yerletir'i seerek veya obje ara ubuundan ilgili butona ( ) tklayarak emaya bus yerletirin. ki defa sa tklayarak bus yerletirme modundan kn ve varsaylan moda girin. Elemann pini zerine gelin, sol tklayarak bus'a doru bir balant izin ve bus zerine geldiinizde tekrar sol tklayarak bus'a balant yapn. Bir diyalog kutusu alr. Buradan yapacamz yeni balantya bir isim verebilir, veya Yeni Balant Yap diyerek (dorudan Tamam demek te ayn ii yapar) yeni bir balant oluturabiliriz, veya listeden balant seerek yapmakta olduumuz balantnn bus'a bal olan baka bir balantyla birlemesini salayabiliriz.
179
DipTrace Kullanm Klavuzu stediiniz zaman hattn bus'a olan balantsn deitirebilirsiniz: Bus'a bal olan hat zerine sa tklayn, Bus Balants'n sein. Buradan balantnn, bus'taki balanm olduu hatt deitirebilirsiniz.
u anda bus'a bal 4 balantmz var. Net 4' Net 2'ye deitireceiz. Bylece IC1:10 ile IC2:4 pinleri ayn hatta balanm olacak. Hattan bus'a olan balantnn isimlendirilmesi balant adlar veya bus'taki numaralarla olabilir. Grnm/Busa Balant'dan bunu deitirebilirsiniz.
180
imdi emaya yeni bir sayfa ekleyin. Dzen/Sayfa Ekle veya Ctrl +L ile. Sayfalar emann sol altnda grebilirsiniz. Buradan Sayfa 2'yi sein. Dzen/Sayfa Ekle veya Ctrl +L ile yeni sayfa eklerseniz sayfa mevcut sayfann sana eklenir. Sayfa 1in zerine sa tklayp Sayfa Ekle'yi seerseniz mevcut sayfann soluna yeni sayfa eklenir.
Sol attaki sayfa isimleri zerine sa tklayarak kan seeneklerden yeni sayfa ekleyebilir, sayfay silebilir ve mevcut iki sayfann arasna bo bir sayfa yerletirebilirsiniz. Obje panelinden sayfa konnektr aracn ( )sein ve yeni sayfaya bir tane yerletirin. smi Port 0 olacaktr. imdi Sayfa 1e gein ve bir tane sayfa konektr de buraya yerletirin ad Port 1 olacaktr. imdi sayfadaki bus' bu konektre balamak iin 181
DipTrace Kullanm Klavuzu obje ara ubuundan bus yerletirme aracn sein.( ). Bus zerine sol tklayn. Konektre gidin (mavi halka) ve yine sol tklayn. Bal portun mavi noktas etrafnda daha geni bir halka vardr.
Port 1in zerine sa tklatn ve adn Port 0 olarak deitirin. Portun balant noktasnn yeile dndn grrsnz. Bunun anlam bu konektr baka bir konnektre baland. Ayn zamanda ikiden fazla konektre ayn ismi vererek de onlar balayabilirsiniz.
182
4.eitli zellikleri Kullanmak Sayfa 2'ye gein ve konnektre bal bir bus yerletirin. Bu busn ad sayfa 1'dekiyle ayndr. nk bunlar ayn bus. imdi sayfa ikiye eleman yerletirebilir ve bunlar bus zerinden Net2 ve Net3e balayabilirsiniz. Veya her iki sayfa iin de ortak olacak olan yeni bir balant oluturabilirsiniz.
4.1.2.
Net Port larla almak
Yukarda zaten VCC ve GND balantlarnda Net Port larla almtk. Genelde bu amala kullanlmasna ramen, birden fazla pine sahip net portlar kullanarak oklu balant da yapabilirsiniz. Sayfa 2 ye daha fazla eleman yerletirin fakat busa balant yapmayn. Port_Sch ktphanesini sein. Port 8i bulun ve sayfaya yerletirin.
183
DipTrace Kullanm Klavuzu Elemanlarla Port 8 arasnda balantlar yapn. Sayfa 1e de Port 8 yerletirin ve buna da balantlar yapn. Port 8in ayn isimli pinlerine balanm sayfa 1 ve 2 deki balantlarn isimleri de ayndr. Mesela Port 8in 1 nolu ayana bal btn hatlar birbirine baldr. Bu iki sayfadaki portlar birbirinden ayrmak ve balamak ok kolay. Port zerine sa tkla zellikler'i se. Tip ksmna farkl bir deer girersen bu iki port birbirinden ayrlm olur. Ayn tip Net Portlar birbirine baldr.
4.1.3.
Kablo izmeden Balant Yapmak
Pinler, aralarnda bal bir balant grnmeden de birbirine balanabilirler. Bu durumda elemann konumu ve sayfasnn farkl olmas bir ey deitirmez. Fareyi henz balant yaplmam bir pinin zerine getirin. Sa tklayn ve Balantya Ekle'yi sein. Alan diyalog kutusundan balanmak istediiniz balanty sein ve Kablosuz Bala seeneini iaretleyin ve Tamam deyin. Aadaki ekilde Net0 ve Net 4a kablosuz balanm pinleri gryorsunuz.
imdi sayfann bo bir ksmna gidin. Pinleri balantya isimle balayacaz. Tek bir GND sembol yerletirin. Fareyi GND sembolnn pini zerine getirin ve sol tklayarak balant izmeye balayn. Biraz yukar ktktan sonra sa tklayp Tamam diyerek balanty bitirin.
184
GNDye bal bu balant parasna sa tklayn. zellikler sein. Balant adn GND yapn ve Ayn isimli pinlere bala seeneini iaretleyin. Tamam deyin. imdi Analog Devicies (AD) ktphanesini sein. AD1317KZ'yi bulun (stteki kutuya AD1317 yazn ve entera basn) Birka tane yerletirin. Yerletirilen elemanlarn GND pinleri GND balantsna otomatik olarak kablosuz balanmtr. Bu balantnn zelliklerini deitirdiinizde program bu balant ismine sahip botaki pinleri otomatik olarak kontrol eder. Bu yntem emadaki ayn isimli pinleri balamak iin ok kolay bir yntemdir. Bu pinler g pinleri CLK pinleri veya data hatlar olabilir.
185
Balantlara ayn ismi vererek de onlar balayabilirsiniz: Mesela aadaki ekildeki gibi emamz olsun.
Net 2 zerine sa tklayn, en stteki Net 2 yi sein. Net 2 yerine ismi Net 0 olarak deitirin. Tamam dediinizde aadaki uyary grrsnz.
186
Eer Yes derseniz Net 2'nin ismi Net 0 yaplacak, dolaysyla iki balant birletirilmi olacak. No derseniz isim deiiklii yaplmayacak. Yes deyin.
Grdnz gibi C1'in A pini ce D1'in K pini birletirildi. Kesimeyen iki hat ayn hat olarak deerlendirilecek. imdi Net 0'n zelliklerine girin.
187
Ayn isimli Balantlarla birletir seenei iaretli. areti kaldrn. Tamam deyin.
ki balant ayrld ve balantmz yeniden Net 2 oldu. Balant zerindeki Net 0 metni sizi yanltmasn. Bu metni, balantya sa tklayp smi Gster diyerek yerletirdik. Bu metin balantya gre ezamanl gncellenmez, balantyla birlikte tanmaz, ayr yerletirilmi metin objesi gibidir. zerine tklayp silebilirsiniz.
188
imdi emadaki Net 1'in zelliklerine girin.
Ayn simli Balantlara Birletir'i iaretleyin ve ismi Net 0 yapn. Tamam dediinizde uyar vermeden isim deiikliini yapacaktr. Birbirlerine temas etmeyen farkl balantlarn ayn isimle birlirlerine balanabilmesi iin bu seenein iaretli olmas gerekir. Balant ismini deitirmeye kalktnzda yukardaki 189
DipTrace Kullanm Klavuzu gibi uyar vererek bu seenek program tarafndan otomatik olarak aktif edilir. u sonuca varabiliriz: ki farkl balant ayn isimliyse, birbirlerine balanmtr ve Ayn simli Balantlara Birletir seenei aktif edilmitir. Bu seei aktif etmeyi dert etmemize gerek yok. Bunu elle pasif edersek (iareti kaldrrsak) balantlar koparlr ve ilgili balantya uygun bir balant ad verilir. Bunun rneini yukarda yaptk.
4.1.4.
ematik ve PCB Layout ta Balant yneticisi
Pcb ve Schematic'te balant yapmann kolay bir yolu da Balant Yneticisi'dir. Bunu amak iin Schematic'te Objeler/Balant Yneticisi, PCB Layout ta izim/Balant Yneticisi'ni kullanabilirsiniz. imdi Schematic'te balant yneticisini an. Pencerenin stndeki Balant: liste kutusundan herhangi bir balanty sein. O balantya bal olan pinler aaya gelecektir. Balantya kolayca pin ekleyebilir veya karabiliriz. Pin eklemek iin Balantya Ekle: altndan eleman ve pinini sein ve Ekle deyin. Burada elemann sadece botaki pinleri listelenir. stediiniz pini bulamyorsanz bir balantya bal demektir.
Balant Yneticisinden yeni balant eklemek iin deitirmek iin kullanabilirsiniz. butonunu, seili balanty
butonu, Seili balantnn ismini silmek iin ise butonunu
190
4.eitli zellikleri Kullanmak Balant yneticisine Tamam dediinizde yaptnz deiiklikler uygulanr. Yaptklarnz geri almak ve balant yneticisini kapatmak iin ptal deyin. PCB Layoutta balant yneticisinin kullanm Schematic ile ayndr. Ancak birka farkla. Schematicte balant yneticisinde sadece bota kalm pinleri ekleyebilmemize ramen, PCB Layoutta bir balantya ait olsa da btn pedleri grebiliriz. Ancak baka bir pede balanm olan bir pedi seili balantya eklemek istediimizde bir uyar mesaj grntlenir.
Eer bu mesaja Yes cevab verirsek setiimiz ped balantmza eklenecek ancak dier bal olduu balantdan kopartlmayacak. Yani bu iki balanty birletirmi olacaz. No cevab verirsek, setiimiz ped bal olduu balantdan kopartlarak bizim eklemek istediimiz balantya eklenecek. Cancel dersek ilem iptal edilecek yani herhangi bir deiiklik yaplmayacak.
191
4.2.Referans Etiketleri
Bu noktadan sonra Belgelerim\Diptrace\Examples klasrndeki rnek devrelerle alacaz. Program Files\Diptrace\Examples klasrndeki Schematic_2.dch dosyasn an.
Bu emada bizim tarafmzdan yaplan farkl tiplerde pin balantlar greceksiniz. Bizim amacmz Referans etiketlerinin nasl altna dair tecrbe kazanmak. Bu ema 23 kondansatr ihtiva eder. (C1 den C24e kadar, C19 eksik). Diyelim ki herhangi bir yere C5 kondansatr yerletirmek istiyoruz. Kendi ktphanemizden bir kondansatr yerletirelim. Bu kondansatrn Ref.Etiketi C19 olacaktr. Bu kondansatr zerine sa tkla ve en stteki seenei se. C19 u C5 yapn ve Tamam deyin. Bir uyar mesaj grnr. Ayn zamanda Ref. Etiketi numaralandrmasn kaydrmay da nerir. Yes deyin.
192
Kondansatr C5 oldu. Eski C5 -> C6 oldu. C18->C19 oldu vs... imdi balant yneticisinde C19u grebiliriz. Ayn zamanda C5'de yerletirdik. Ayn ekilde yerletirdiiniz elemann Referans etiketini baka bir elemann Ref.Etiketine kaydrabilirsiniz. imdi C5i C30 yapn ve balant yneticisine girin. C5 ve C25-C29 aras kondansatrler yok. Bu durumu dzeltmek iin bir kondansatr zerine sa tklayn. Ref.Etiketlerini yiletir/Ref.Etiketi C yi sein. C30, C24 oldu. Neden? nk Referans etiketleri optimize edilirken program Ref.Etiketleri dizisinden bo olanlar siler. Dolaysyla C5 olmad iin C6, C5 yaplr. C24, C23 yaplr. C30 da C24 olur. Yani stteki sradakini bir aa kaydrr.
193
imdi deiiklikleri kaydetmeden ematik programdan kn ve PCB Layout u an. Yine Examples klasrnden PCB_2 dosyasn an. Plaketin st ksmndaki C8 ve C10u bulun. (Bulmak iin tasarm yneticisini kullanabilirsiniz. Tasarm yneticisinden C8 ve C10 zerine ift tklayn.) C28 ve C30 olarak yeniden adlandrn. Dosya/Farkl Kaydet mensnden dosyay farkl bir isimle kaydedin.
194
PCB Layout u kapatn ve tekrar Schematic program an. (Ayn zamanda PCB Layout u kapatmadan Schematic program da aabilirsiniz. Programlar/Schematic mensnden. Win98/ME kullanclar iin bunu tavsiye etmeyiz. ) Schematic_2.dch dosyasn an. C8 ve C10 kondansatrlerini bulun. Yalnz byk emalarda bir eleman bulmak kolay deildir. Bunu iin Ctrl +F veya Dzen/Obje Bul mensnden faydalanabilirsiniz. C8 yazn ve imdi Bul deyin. Bulunan eleman ekrann ortasna gelecek ve seilecektir. Ayrca listede iinde aradmz ifadenin getii elemanlar da bulunur. Bunlarn zerine tklayp Yerini Bul dediimizde ema o eleman da sayfann ortasna getirir.
195
Obje Bul penceresini sol stteki oka tklayarak kltebilir ve bu ekilde de kullanabilirsiniz. C8 ve C10u daha iyi grmek iin Sayfay byltn (+ ya birka defa basarak) PCB_2 dosyas bu ema dosyasyla ilikilendirilmitir. Ve biz bu kondansatrleri PCB_2 dosyasnda yeniden adlandrdk. Burada da ayn isim deiikliklerini yapabiliriz. Karmak bir tasarm yapyorsanz ve ok sayda eleman bu ekilde ismini deitirdiyseniz nasl olacak? Tam burada Eleman Bilgilerini PCBden Getir zelliini kullanacaz. Dosya/Eleman Bilgilerini PCBen Getir'i sein ve alan pencereden biraz nce farkl isimle kaydettiimiz Pcb dosyasn bulun. imdi emadaki btn referans etiketleri (bizim emada C28 ve C30) PCB dosyasna gre deitirildi.
196
4.3.Ktphanede Nasl Eleman Buluruz

DipTrace 2.1 standart ktphanelerinde yakla 98.000 eleman vardr. Ve adm adm bymektedir. Bu ktphaneler retici isimlerine gre ayrlmtr. Bazen ihtiyacmz olan elemann reticisini veya tam adn bilemeyebiliriz. sminden sadece baz ksmlar hatrmzda kalm olabilir. DipTrace in btn programlarnda eleman aramak ok kolaydr. u anda Schematic programdasnz. Ktphane/Eleman Ara'y sein. Mesela ismi iinde 232 geen baz elemanlara ihtiyacmz var. Fakat dier karakterleri hatrlamyoruz. imdi sim alanna 232 yazn ve imdi Bul deyin. Birka saniye iinde ismi iersinde 232 ifadesi olan 194 adet eleman listelenir. Ayn zamanda listedeki bir elemana tklayarak aada hangi ktphane iinde olduunu ve klfn grebiliriz. Yine Yerletir butonuna tklayarak semi olduumuz eleman sayfaya yerletirebiliriz. Bu arada biz aktif olan ktphanelerde arama yaptk. Ayn zamanda sadece baz ktphaneler iersinde veya bilinen tm ktphaneler iersinde de arama yapabiliriz. (Baklacak Ktphaneler altndan ilgili seenei iaretleyerek) Buradan Seili yi seersek alttaki Ktphaneleri Se kutusu aktif olur. Arama yapmak istediimiz
197
DipTrace Kullanm Klavuzu ktphaneyi buradan seeriz. Birden fazla ktphane semek ii CTRL+tklama yntemini kullanabilirsiniz.
Schematic ve Component Editorde (Eleman/Ktphanelerde Eleman Ara) ktphanelerde eleman arayabiliriz. PCB Layout ve Pattern Editorde (Klf/ Ktphanelerde Klf Ara) ktphanelerde klf (footprint) arayabiliriz Bunun yannda btn yerletirme/ekleme diyalog kutularnda arama fonksiyonu vardr. Ancak bu diyalog kutularndaki seili ktphane iinde arama yaparlar.
4.4.Elektriksel Kural Kontrol (ERC)

Bu zellik, tasarm esnasnda oluabilecek hatalar dzeltmek amacyla kullanlr. Eer ak deilse Schematic program an ve Examples klasrnden Schematic_2.dch dosyasn an. nce kontrol edilecek elektriksel kurallar ayarlayalm. Denetim/Elektriksel Kurallar' an. Alan diyalog kutusundan ERC altrldnda, tamamlanmam pinden pine balantlarn hata veya uyar mesaj vermesini salayabilirsiniz. Bunu yapmak iin ilgili hcreye tklayarak sar, yeil veya krmzya dntrn.
198
4.eitli zellikleri Kullanmak Kontrol Edilecek Kurallar altndaki Pin Tipi ni iaretlemek yandaki renkli tabloda iinde grnen pinden pine olan balantlarn kontrol edileceini belirtir. Bal Olmayan Pin bal olamayan pinleri kontrol eder. Tek Pinli Balant sadece tek pine sahip balantlar kontrol eder. Ksa Devre Power ve Gnd arasndaki ksa devreleri kontrol eder. Kontrol edilecek pinlerin isimlerini Ksa Devre iin G Pinleri den ayarlayabiliriz. Mesela V*; VCC,Vdd gibi V ile balayan isimdeki pinleri power pini olarak alglar. GND* da ayn ekilse GND ile balayan isme sahip pinleri GND olarak alglar. Ve bu iki pin arasndaki herhangi bir ksa devreyi kontrol eder.
Mevcut ayarlar deitirmeden Tamam veya ptal diyerek pencereyi kapatn. imdi ana menden Denetim/Elektriksel Kontrol Yap (ERC)'yi sein. Eer Schematic_2.dch dosyasn kontrol ederseniz tek bir hata bulur: Balant iin Bidirectional to output Hatann yerini bulmak iin zerine ift tklayn veya seip Yerini Bul deyin. Hatay dzeltebilir ve sonra ERC penceresinde ERC yi altr diyerek tekrar kontrol yaptrabilirsiniz.
199
imdi Elektriksel kural ayarlar penceresinde Bal Olmayan Pin'i iaretleyin ve ERC'yi altrn.
200
4.eitli zellikleri Kullanmak Balantsz pinlerin bota kalmas hata deilse bu pinleri gerekten balantda kullanlmayacak pin olarak ayarlayabilirsiniz. Pine sa tklayn Balant Yok'u sein. Pin ucuna bir x iareti konur. Bu pinin herhangi bir balantya balanmasn ve ERC tarafndan hata vermesini engellemi oluruz. Bu pin balant yneticisinde grnmez.
4.5.Eleman Listesi (Bill of Materials =BOM)

DipTrace Schematic modl gl bir eleman listesi karma zelliine sahiptir. Satr ve stunlar zelletirebilirsiniz. Tasarmnza tablo veya sayfalar ekleyebilir, listeyi .txt veya Excel .csv formatnda dosya olarak kaydedebilirsiniz. Objeler/Eleman Listesi Olutur'u sein. Tablo Satrlar'n Eleman Tipi yapn. Aadaki resimde de grdnz gibi satrlar ekleyin. Oluturma Yeri: Yeni Sayfada/Sayfalarda ve Sayfa ablonu: ISO A4 sein. Tabloyu sayfa boyutuna gre geniletmek iin Otomatik Tablo Genilii'ni iaretleyin. Tabloyu Yerletir dediinizde ISO antetli yeni bir sayfa eklenir ve eleman listesi tablosu bu sayfaya yerletirilir.
Sayfa 2yi sein. Grnm/Sayfay Gster ve Grnm/Anteti Gster ile sayfay ve antetleri grnr yapn. Stun geniliini taan stunlar iin satr yksekliini ayarlayn
201
DipTrace Kullanm Klavuzu ve hcre iinde satrlar oluturun. (ilgili hcreye sol tklayn ve metni, satr yksekliini ve gerekirse stun geniliini ayarlayn) imdi ilave bir sayfada eleman listemiz var. Tasarmmz yazcdan kartabiliriz.
Ayn zamanda Eleman Listesi Olutur penceresinden Oluturma Yeri: Geerli Sayfada seip, Tabloyu Yerletir'e tkladktan sonra sayfa stnde istediimiz yere sol tklayarak eleman listesi tablosunu emann olduu sayfaya da yerletirebiliriz. Eer birden fazla sayfadan oluan emanz varsa, her sayfaya ait eleman listesini ayr bir tabloda o sayfa zerine yerletirmek te mmkn. Eleman listesi tablosunu Eleman Listesi Olutur penceresinden (Dosyaya Kaydet diyerek) veya tablo olarak yerletirdikten sonra dosya olarak kaydedebilirsiniz. Ayn zamanda PCB Layout veya Schematic sayfasndaki herhangi bir tablo zerine gelerek sa tklayp Dosyaya Kaydet diyerek tabloyu CSV veya biimlendirilmi metin dosyas olarak kaydedebiliriz.
4.6.Netlist thal ve hrac

DipTrace birok formatda netlist reterek dier PCB programlarna aktarmanza, ve dier programlardan netlist ithal etmenize imkn tanr. Ayrca netlist oluturarak emadaki balant yapsn not defteri veya herhangi bir metin editr ile inceleyebilirsiniz. Netlist 202
4.eitli zellikleri Kullanmak ihra etmek iin ematik programda Dosya/hra Et/Netlist ve format sein. Netlist emanza gre oluturulacaktr.
imdi baka bir program tarafndan oluturulan Tango formatndaki netlisti ihtal edelim. PCB Layout'u an. Dosya/thal Et/Netlist/Tango Netlist... sein. Belgelerim/DipTrace/Examples/tango_1.net dosyasn an. Netlist iindeki klflar bulunurken bekleyin. Elemanlar, referans etiketleri, klflarn listeleyen pencere alr.
203
DipTrace Kullanm Klavuzu lk stunda elemanlarn referans etiketlerini gryoruz. 2. stun elemann klf, 3. stun tipi. Eer elemann klfnn karl bulunamamsa alttaki klf alannda none yazar. Mesela C41 in klf CAP225 tir. CAP225 klf DipTrace ktphanelerinde yoktur. Bu nedenle C41'e tkladnzda alttaki Klf alr listesinde none yazar. Bu durumda bu klf ieren kthaneyi semelisiniz (muhtemelen klf kendiniz oluturmanz gerekir) veya mmknse alternatif klf semelisiniz. Bu elemana klf atamak iin Ekle'yi tklayn. Alan pencereden ktphane ekleyip klf seip tamam deyin. Klf setiinzi elemana atand. Elmana tkldnzda altta klf adn ve ktphane adn grebilirsiniz. Ayn zamanda ayn tipe sahip elemanlara veya ayn klf kullanan elemanlara tek seferde klf atayabilirsiniz. Bu zellii kullanarak listedeki tm elemanlara klf atayn. (Bu biraz zaman alabilir.) Klf atanm (veya klf diptrace ktphanelerinde bulunmu) elemanlarn klf ismi sonunda * iareti bulunur. Ve elemana tkladnzda altta klf ad ve ktphanesi yazar. Klf atanmam elemanlar PCB Layout'a ithal edilmeyecektir. Bu yzden tm elemanlara klf atanm olmaldr.
Netlistteki elemanlarn pin numaralar ve pin says ile atanacak klfn ped says ve numaralar uyumal. Aksi takdirde uyar mesaj grnr. Mesela netlistteki Kondansatrn pin numaralar 1,2 (hatrlayn pin numaras demek karl olan klf pedinini numaras demekti) ise ve bu kondansatre atamak istediimiz klfn ped numaralar plus ve minus ise atarken uyarr. Bu ekilde ithal edersek klf getirilir fakat balantlar getirilmez.
204
4.eitli zellikleri Kullanmak thal etme ilemini tamamlamak iin thal Et deyin. Eer uyumayan klf atanmsa veya klf atanmam eleman varsa uyar mesaj grnr. thali iptal etmek iin No deyin. Bu ekilde ithal etmek iin Yes deyin.
4.7.Eagle'dan ktphane, ema ve pcb ithali

Eagle'dan ktphane, ema ve pcbleri DipTrace'e ithal edebilirsiniz. nce ktphane ithal edelim: Bunu iin Eagle' altrn. Eagle kontrol paneli alr. Library'ye tklayarak ktphane listesini an. Listeden ktphane ismine ift tklayarak ktphane editrn an.
File/Export/Script sein ve script dosyasna isim vererek istediiniz bir yere kaydedin.
205
Bu ekilde istediiniz ktphaneleri scripte ihra edin. imdi Pattern Editor ile bu script dosyasndan klflar, Component Editor ile elemanlar ithal edebiliriz. Pattern Editor' an. thal Et/Eagle Script diyerek kaydettiimiz script dosyasn sein. Klflar alnr.
206
Ktphanemiz hazr. 3.1.3.Ktphaneyi ktphaneyi kaydedin.
Kaydetmek
balnda
anlatld
ekilde
imdi Component Edtor' an. thal Et/Eagle Script diyerek kaydettiimiz script dosyasn sein. Elemanlar alnr. Elemanlarn klflar da alnr.
207
imdi ema ve pcb ithal edelim: Eagle control panelini aa kaydrn Projects altndaki hexapod.sch dosyasn ift tklayarak an.
208
ema dosyas alr. File/Run deyin ve Program Files\DipTrace\ Utils\ Eagle_to_DipTrace_SCH.ulp dosyasn sein. A deyin. Bu komut dosyas emay DipTrace ASCII formatna evirecektir. Sizden ascii dosya iin isim ve kayt yeri ister. Verin. Durum ubuunda Run:Eagle_to_DipTrace_SCH.ulp finished ifadesi greceksiniz. lem tamam.
209
File/Switch to Board diyerek pcbye gei yapn. File/Run deyin. Bu sefer Program Files\DipTrace\ Utils\ Eagle_to_DipTrace_PCB.ulp dosyasn sein. A deyin. sim ve kayt yerini girin. Hem ema hem de pcb dosyasn DipTrace ASCII formatna dntrp kaydettik. imdi DipTrace Schematic'i an. Dosya/thal Et/DipTrace ASCII sein. Biraz nce Eagle emasndan oluturduumuz asii dosyasn sein. ema ithal edilecektir. Ayn ilemi PCB Layout'ta da yapn.
210
211
4.8.SPICE Simlasyonu
DipTrace kendi simlatrne sahip deildir. Ancak spice ayarlarn yapabilir ve spice netlistini herhangi bir simlasyon programna gnderebilirsiniz. imdi LT Spice kullanarak bu klavuzun 1. blmnde oluturduumuz astable flip-flopun simlasyonunu yapacaz. LT Spice' tavsiye ederiz. cretsizdir ve profesyonel simlasyon programlar ile karlatrlabilir. Baka bir program da kullanabilirsiniz. imdi ematik program altrn ve Belgelerim/DipTrace/Examples/Spice /Astable_Flip_Flop_Spice.dch dosyasn an. Bu emada btn spice ayarlar zaten yaplmtr. Ama biz yine de birka eleman inceleyeceiz. C2 kondansatr zerine sa tklayp Spice Ayarlar'n sein. Kapasitr tanmlamak ok kolay. Model Tipi'ni kondansatr sein. Parametre tablosuna deeri girin. Pozitif ve negatif pinleri tanmlayn. Pin tanmlamak iin soldaki pin-sinyal tablosundan pine tklayn ve sinyali girin. Kullanlabilir sinyaller hemen aadadr. Parametre tablosunda deerleri dorudan tablo hcrelerine girebilirsiniz. ablon ksm spice netliste elemann nasl grneceidir. ablon ifadesini saa doru kaydrabilirsiniz.
imdi baka bir model tip semeyi deneyin. Mesela akm kayna. Akm kaynan setikten sonra foksiyonunu seebilirsiniz. PWL sein.
212
PWL fonksiyonu iin nokta saysn girin ve tamam deyin. imdi parametre tablosuna nokta deerlerini tek tek girebilirsiniz. Farkl fonksiyonlar farkl paramete kullanrlar (genlik, faz vs). Detaylar iin SPICE skmanlarna bakn. imdi tekrar kondansatre dnn, deeri girin ve tamam deyin. Kondasatr ilave model aklamalarna ihtiya duymaz, bylece sadece parametreleri gireriz. imdi Q1'i sein ve spice ayarlarna girin. Parametreler sekmesinin yannda Model sekmesi greceksiniz. Model sekmesini tklayn. Buraya model metinin girebilir veya harici dosyadan ykleyebilirsiniz. Baz reticiler kendi elemanlar iin spice modellerini olutururlar. Onlar kullanabilirsiniz.
213
Ayrca btn spice ayarlarn baka bir DipTrace ktphanesinden alabilirsiniz (Spice Modelini Ktphaneden Al). Diyalog kutusunu kapatn. Yklediimiz dosya g kayna iin spice modeline sahip deil, imdi tanmlayalm. B1 zerine sa tklayn ve spice ayarlarna girin. Gerilim kayna olarak seilmi, ancak fonksiyon tanmlanmam. Pulse fonksiyonunu sein. Ve deerleri girin: Pulse V2=5, Pulse PW=20s, Pulse PER=30s. Tamam deyin. imdi 20s 5V reten sonra 10s ara veren ve bu ekilde devam eden bir voltaj kaynamz var. Her ey hazr. imdi Dosya/hra Et/Spice Netlist'i sein. Alan diyalog kutusundan GND (toprak) balantsn sein. Bu bizim sfr noktamz olacak. Komutlar blmne .TRAN 0s 30s 0.1s girin. Bunun anlam 0s den 30s ye kadar 0.1s aralklarla simle et demektir. Bu komutlar dorudan LT Spice iinden de deitirebilirsiniz. Tamam deyin ve .cir dosyasn herhangi bir yere kaydedin.
214
imdi LT Spice' altrn. Eer yoksa http://www.linear.com/designtools/software/switchercad.jsp adresinden indirebilirsiniz. LT Spice iinden File/Open ile az nce kaydettiiniz .cir dosyassunu an. (Files of Type dan doru dosya tr semelisiniz). Netlisti metin biiminde greceksiniz. Simulate/Run ile simlasyonu altrn, hata penceresini kapatn. Plot Settings/Visible Traces'ten led1'i sein. Aadaki gibi bir ekil greceksiniz.
Bu Led1 zerindeki akmdr. lk 20 saniye alp 10s ara verdiini gryoruz. imdi dier sinyalleri ekleyebilir ve nasl altn grebilirsiniz.
215
4.9.Balantlarn letkenliini Denetlemek

Plaketinizi retime gemeden nce yapmamz gereken nemi bir kontrol de yollarn izimini denetlemektir. Bu denetimle izimi tamamlanmam balantlar, yani yollardaki iletim kopukluklarn kontrol edebilirsiniz. Belgelerim\DipTrace\Examples\PCB_2.dip dosyasn an. Denetim/Balantlarn letkenliini Denetle'yi altrn. Alan diyalog kutusundan iletken olarak kullanlacak objeleri seebilirsiniz. Mesela Bakr Dolgu yu iaretlemezseniz, dolgu tarafndan balanan balantlar denetlemeyecek, dolaysyla da hata uyars verecektir. Genelde btn seeneklerin iaretli olmasn tavsiye ederiz. Tamam dediinizde kontrol yaplr ve Hata Bulunamad mesaj grntlenir. Tasarmmzdaki btn balantlar iletimini tamamlyor. imdi birka hata retip bu fonksiyonun nasl altn grelim. Ara ubuundaki Yollar Dzenle ( ) butonuna tklayarak, C16:2 pedi ile onu alt katmandaki GNDye balayan via arasndaki yol zerine sa tklayn ve Yolda izimi Kaldr deyin. Balanty gsteren mavi izgilerin grnmemesinin sebebi Bakr Dolgu zelliklerinde Balant izgisini Gizle'nin seili olmasdr.
kinci hatamz ise izole edilmi bakr dolgu. Alt katmana gein ve plaketin sa alt kesini grecek ekilde sayfay kaydrn. imdi Sinyal Katmanna iki izgi veya yay yerletirelim. eklin yerletirilecei katman sein. (ekil yerletirme Ara ubuundaki katman listesinden Sinyal/Dzlem'i sein) Yay butonuna yklayarak ( ) ekildeki gibi iki yay
216
4.eitli zellikleri Kullanmak yerletirin. Bu ekilde bakr dolgunun (dolaysyla iindeki viann) dier balantsn kestik. Bakr dolgunun kenar zerine sa tklatp Yenile deyin. ksmla
Bu bisit durumun gzle de farkna varabilirsiniz. Fakat birka katmandan ve ok sayda pinden oluan karmak bir tasarmnz varsa bu ekilde izole edilmi bakr dolguyu farkedemezsiniz. imdi Denetim/Balantlarn letkenliini Denetle'yi altrn.
217
Denetim raporu grntlenir. Net7 balantsnn krk olduu, 3 ksma ayrld grlr. Hata zerine tkladnzda balant krmz ile belirtilir. 1. Ksm bakr dolgu ve tm pinler buna bal. 2. Ksm yaptmz ilk hata C16:2 yzey montajl pedi ve 3. ksm en son yaptmz izole edilmi bakr dolgu. Raporu metin dosyas olarak kaydedebilirsiniz.
4.10.
Otomatik ve Elle Yerletirme
1.40 srmnden itibaren DipTrace, ematikten pcbye aktardktan sonra elemanlarn yerleimini daha kolay yapmak iin gelimi yerletirme ve dahili otomatik yerletiriciye sahiptir. imdi rneklerimizden biri zerinde bu zellii inceleyelim. PCB Layout'u altrn ve Belgelerim\DipTrace\Examples\Schematic_4.dch dosyasn an. Aadaki resimdeki gibi bir ekil greceksiniz. Btn bu elemanlar plaket srnlar iine yerletirmek iin ok zaman harcamanz gerekir.
218
imdi plaket snrlarn DXF dosyasndan ithal edeceiz. Dosya/thal Et/DXF'yi sein. Belegelerim\DipTrace\Examples\outline.dxf dosyasn an. Alan pencereden ithal etmek istediimiz DXF dosyasn grebilirsiniz. Board Outline katmanna tklayn. Aadaki Dntr' Plaket Snr yapn.
219
Bu yolla Kapal Alanlar Doldur ile kapal alanlar doldurabilir, e okgenleri Algla ile delikleri kesip karabilirsiniz. (Genelde DXF tasarmclar plaket snrlarn dolgusuz yaparlar). Bu zellik bakr dolgu ve maske/pasta katmanlarnda kullanmak iindir. thal Modu: Tasarma Ekle yapn. Bylece mevcut tasarm zerine eklenecek. Yukardaki thal Et butonuna tklayn. imdi plaket snrlarn grebiliyorsunuz. Ama elemanlar hala dzensiz. imdi elemanlar sralayalm. Yerletirme/Yerletirme Ayarlar'na girin.
220
4.eitli zellikleri Kullanmak Klflar Plaket Snrlarnn Dna Yerletir'i iaretleyin. Klflar plaket snrlar dna sralanacak. Dier ayarlar yukardaki gibi kalsn. (Not: Deerler mm). Tamam diyerek diyalog kutusunu kapatn. Yerletirme/Klflar Diz veya ara ubuundaki butonuna tklayn.
Btn klflar plaket snrlar dndaki bir yere dizilir. Yerletirme/Listeden Yerletir'e tkayn. Listeden bir eleman sein ve fareyi plaket iini tayn. Fareye tklamadan eleman fareye ilitirilir. Plaket iindeki bir yere sol tklayarak setiiniz eleman yerletirin.
221
Yerletirdiimiz eleman listeden kaybolur. Bu liste sadece plaket snrlar dndaki elemanlar gsterir. imdi U1, U2, U3, J1, J8, J12, RN1 ve RN2 yi bu yolla yerletirin. (Balantlar F12 ile iyiletirebilir, veya tasarm yneticisindeki Objeler sekmesinden gizleyebilirsiniz.) Bize gre bu elemanlarn yerleri sabit olmal ve deitirilememeli. Listeden yerletir diyalog kutusunu kapatn. imdi plakete yerletirilen elemanlar sein (U3 hari), Ctrl+L ile veya biri zerine sa tk-Kilitle ile kilitleyin. U3'n zelliklerine girin. Yerletirme sekmesine gein. Kullan:zel Ayar, Deer:20mm yapn. Bunun anlam U3 iin zel aralk mesafesi braklacak, dier elemanlar U3'e 20mm den fazla yaklamayacak. Tamam diyerek zellikleri kapatn ve U3' kiltleyin.
222
imdi dier tm elemanlar 5mm aralklarla otomatik yerletirelim. Yerletirme/Yerletirme Ayarlar'na girin. X'te ve Y'de aralk deerlerini 5mm yapn. Klflar Dndrmeye zin Ver iaretli olsun. (Baz tek yzl ve atlamal plaketlerde atlamalarn belli ynleri olaca iin otomatik dndrmeyi kapatmak kullanl olabilir.) Klflar Plaket Snrlarnn Dna Yerletir'i iaretsiz yapn. Klf zel Aralklarn Kullan iaretli olamal ki U3'e ait 20mm zel aral dikkate alsn. u aamada Yerletirme Kalitesini Artr seeneini tavsiye etmiyoruz. sterseniz daha sonra kullanabilirsiniz. Tamam diyerek ayarlar uygulayn. Otomaik yerletimeyi altrn. (Yerletirme/Otomatik Yerletir veya elde edeceksiniz. butonu ile) Aadakine benzer bir grnt
223
Elemanlar arasndaki balantlar (mavi izgiler) daha ksa yollar iin iyiletirilmilerdir. Baz balantlar iyiletirilememi olabilir, nk baz byk elemanlar daha nce elle yerletirdik. Eer tm elemanlar otomatik yerletirirseniz en iyi balant yapsna kavuursunuz ancak bu gerek hayatta pek uygulanabilir deil. U3 dier elemanlardan ayrk durmaktadr. nk onun etrafnda 20mm aralk braktr. stersek imdi yollar otomatik izdirebiliriz. izim/izim Ayarlar mensnden Yol Kalnl:0,4mm, Yol Akl:0,4mm, Yol-Ped Aras:0,3mm yapn. Otomatik iziciyi Shape Router yapp ... butonu ile shape router ayalarna girin. Ayarlar sekmesinde ncelikli Katman Ynlerini Kulan' devre d brakn. Tamam diyerek bu ayarlar uygulayn. Katman/Via zellikleri'ni kontrol edin. Biz d ap 1,2mm, delik ap 0,6 mm olan via kullanacaz. imdi F9 veya ara ubuundaki yeil ok butonu ile otomatik izimi altrn. Aadakine benzer bir sonu alacaksnz.
224
Dosya/Tasarm Bilgileri'nden izilmemi yol olup olmadn grebiliriz. Btn otomatik izici ayarlar bu klavuzun son blmnde anlatlmtr. Plaketi izdirememiseniz geri aln ve yol kalnli ve aralk ayarlarn, yerletirme ayarlarn vs. deitirerek tekrar deneyin.
4.11.
Funout
Genellikle funout zellii iki ama iin kullanlr: Elemanlara otomatik via eklemek (BGA,SOIC,QUAD gibi) ve SMD pedleri g veya ase dzlemine balamak iin otomatik via yerletirmek. (Otomatik izici bunu yapabilir.) Bu ikisini de deneyeceiz. PCB Layout'u an ve yeni bo bir tasarm an. SMT Ktphanesinden bir adet LLC20 yerletirin. BGA ktphanesinden iki adet BGA-100/15x15 yerletirin. Tasarma iki adet dahili katman ekleyin. (Katman/Katman Ekle) st katmana gein (Ctrl+T). Fareyi LLC klfnn stne getirin, klf klanr, sa tklayn ve Funout'u sein. Alan diyalog kutusundan Pedler:Sol (bunun anlam, sadece sol izgideki pedlere via yerletirilecek) sein, Sadece Bal Pedleri Kullan'daki iareti kaldrn (bunun anlam sadece bir balantya bal pedlere deil, tm pedlere via yerletirilecek). D ap 0.04 in, delik apn 0.02 in yapn. Tamam deyin.
225
imdi klfn soldaki pedlerine vialarn yerletirildiini grebiliriz. Klfa tekrar sa tklayn ve funouta yeniden girin. stteki pedler iin zikzak vialar yerletireceiz. Yerletir:Zik-Zak ve Pedler:st yapn. Dier ayarlar ayn kalsn ve tamam deyin.
ki adet BGA klfmzdan birine delikli, dierine kr vialar ekleyelim. lk BGA klfnn funout ayarlarna girin. Klf Tipi:BGA-Delikli Via, d ap 0.03 in ve delik apn 0.015in yapn ve tamam deyin. Ayn eyi dier BGA klf iin de yapn, ancak klf tipini BGA-Kr Via sein.
226
lk klfta tm pedler vialara balanm, ikinci klfta ise iki sra vialara balanmamtr (bunlar st katmanda kullanlabilir), dier satrlardaki vialar katmanlara gre yerletirilmitir. imdi birka SMD klf ve birka delikli pede sahip klf ekleyin. Bu klflarn birka pininden geen bir balant oluturun (bunun bizim GND balantmz olduunu farzedelim). Balantdaki pinlerden birine sa tklayp funout ayarlarna girin. Bir deiiklik yapmadan tamam deyin.
227
Greceiniz gibi dzlem katmanlarna balanabilmesi iin balant zerindeki smd pedlere vialar eklenmitir.
4.12.
Hiyerarik Tasarm
Bu zelliin nasl altn alamak iin basit bir hiyerarik tasarm yapacaz. ematik program an. DipTrace'te hiyerarik bloklar sayfalarla ilikilendirilmitir. Bu nedenle bo tasarmmza iki adet yeni sayfa ekleyin (Dzen/Sayfa Ekle). Bu ileve sayfalar hiyerarik blok olarak tanmlayacaz. kinci sayfay sein. Dzen/Sayfa Tipi/Hiyerarik Blok sein. Aynsn nc sayfa iin de yapn. imdi ana sayfaya (ilk sayfa) gein ve birka eleman yerletirin (biz iki adet DB15F konnektr yerletireceiz). Bu bizim hiyerarik bloksuz ana emamz. kinci sayfaya gein. Objeler/Hiyerari/Konnektr Yerletir'i sein veya ara ubuunda zerinde HC yazan butona tklayn. Sayfaya birka adet hiyerarik konnektr yerletirin (hiyerarik konnektrleri sayfa tipi normal olan yani hiyerarik olmayan sayfalara yerletiremezsiniz). Bu konnektrler hiyerarik bloumuzu giri ve klar olacak. Konnektrn konumu ve yn bloun neresine yerletirileceini belirler. Drd sol, drd sada olmak zere 8 konnektr yerletirin. Ktphaneden iki diyot yerletirin ve konnektrlere balayn.
228
nc sayfay sein ve ikinci hiyerarik blounuzu yapn: Birka konnektr ve eleman yerletirin ve balayn. Konnektr zerine sa tklayp en stteki seenekten konnektr adn deitirebilirsiniz. Konnektr ad hiyerarik bloktaki pin adn oluturur.
229
DipTrace ok seviyeli hiyerariyi destekler. Yani bir hiyerarik blok iine baka bir hiyerarik blok yerletirebilirsiniz. imdi Sayfa 2'ye gein. Objeler/Hiyerari/Blok Yerletir veya ara ubuundna HB yazan butona tklayn. Bloklar listesinden Safya 3' sein ve iki blok yerletirin. Ayn zamanda Sayfa 2 iine Sayfa 2 blou yerletirebilir veya blok dngs oluturabilirsiniz. Bu tr hatalardan kurtulmak iin Denetim/Hiyerariyi Denetle'yi kullanabilirsiniz. Ayrca PCB'ye aktarrken PCB Loyout hiyerariyi denetler ve hata varsa uyar mesaj verir. imdi byle bir dng oluturmadan sadece iki adet Sayfa 3 blou yerletirin ve Sayfa 2'deki konnektrlere balayn.
230
Ana sayfaya (ilk sayfa) gein ve iki hiyerarik blok yerletirin, Sayfa 2 veya Sayfa 3 olabilir. Bloklar dier elemanlara balayn.
231
DipTrace Kullanm Klavuzu imdi emamz PCB ye aktarabiliriz. Ctrl+B yi kullann. PCB Layoutta hiyerarik bloklardaki klflar stste gelmitir. Yerletirme/Klflar Diz ile veya ara ubuundaki ilgili butona tklayarak klflar dizebiliriz. Hiyerarik blok iindeki elemanlar referans etiketleri Ref.Etiketi+Blok Numaras biimindedir. Eer grnmyorsa Grnm/Klf Etiketleri'nden referans etiketlerini gsterin.
Bloktaki elemanlardan birinin zelliklerine girin. Her hiyerarik eleman blok ref. etiketi/etiketleri ve eleman ref. etiketinden oluan bir ek bilgiye sahiptir. Bu ek bilgi emaya gre yenilemekte kullanlr. nk hiyerarik emay deitirdiinizde elemanlarn gizli kimlik numarlar (elemanlara gre emadan yenilerken kullanlr) ve etiketleri deiebilir.
232
Bu eleman Blok 4 altndaki Blok 1'in iindeymi. Peki Blok 4 ve 1 nerde? emay an.
Blok 1 Sayfa 2 iindedir.
233
DipTrace Kullanm Klavuzu emadaki ilk sayfadaki Block 4 Ref.Etiketini Alt Devre1 yapn. Sayfa 2'deki Block 1'in ref.Etiketini MiniDevre1 yapn. PCB Layout'a gein. Elemanlar emaya gre yenileyin. imdi D3_5'in zelliklerine girin.
imdi emeda Sayfa 2'deki I/O 1 konnektrnn referans etiketini Giris olarak deitirin. Sayfa 1'e gein.
imdi pcbyi otomatik izdirebilir veya emada deiiklik yaparak pcbyi emaya gre gncellemeyi deneyebilirsiniz.
234
4.13.
Otomatik iziciler
DipTrace iki otomatik iziciye sahiptir. Grid Router (zgara tabanl) ve Shape Router (ekil tabanl). Otomatik izici ayarlarn deitirmeniz gerekmez. Ancak merak edenler iin otomatik izici pencerelerinin detaylar aadadr. Shape Router srm 2.1 de eklenmitir. Grid router ile tek yzl ve atlamal izdirebilirsiniz. Shape router tek yzl izimi destekler fakat atlamal izimi desteklemez.
4.13.1.
Grid Router
Izgara tabanl ripup and retry (sk ve yeniden dene) algoritmasn kullanr. Karmak olmayan plaketleri izebilir. Katman snrlamas yoktur ancak katman says arttka izim hz da der. izimi aamada gerekletirir: Yollar yerletir (sk ve yeniden dene ile), yollar iyiletir ve yollar dorula. Hzl, iyi, normal ve eni iyi olmak zere drt otomatik seenei vardr. Kalitesi arttka izim hz der. Genelde bu seenekler yeterlidir. Ancak ayarlar elle de dzenleyebilirsiniz. Eer baz yollar izilemezse yeniden izdirmeyi deneyin. Undo veya izim/Tm Yollarda izimi Kaldr ile yollar izilmemi haline geri aln ve otomatik izimi yeniden altrn. Eer Otomatik izim ayarn En yi yapmsanz otomatik izici muhtemelen en uygun sonuca ulaacaktr. Eer buna ramen izilmemi yol kalyorsa demek ki elemanlarn yerleimi veya izim toleranslarnn (genilik ve aralk ayarlar) deitirilmesi gerekir. Veya eleman etrafnda daha fazla boluk olmas gerekir veya yol ok kaln gelmitir.
235
1. Alar 90 ve 45 derecelik (varsaylan) veya sadece 90 derecelik alarla yollar izdirebilirsiniz. 2. Kullanlacak Katman Says izilecek katman says, katman says otomatik olarak yazlr. Deiiklik yapabilmenzi iin Tm Katmanlar Kullann devre d olmas gerekir. Eer 1 seerseniz yollar bakr (alt) katmana izilir. 3. Via Kullanmadan iz Via kullanmadan izdirebilirsiniz. Viasz izdirmek iin en az Normal modu seemnizi neririz. Eer izim baarsz olursa keliteyi artrabilirsiniz. 4. ncelikli Katman Ynlerini Kullan- Katmanlar iin ncelikli ynleri kullanr. Bu zellik paralel yollar engelleyebilir. ... butonu ile bu ynleri belirtebilirsiniz. ncelik verilecek alar seip ncelik faktrn ayarlayabilirsiniz (dierlerinden ka kat fazla deneme yaplacak) 5. Atlamalara izin ver Katman says 1 ise seilebilir. Atlamalar yatay veya dikey olabilir. Bu zellik iin en az Normal modu kullanmanz neririz. Klf Altna Atlama Koyma ile klflarn altna atlama yerletirilmesini engelleyebilirsiniz.
236
4.eitli zellikleri Kullanmak 6. Matris Kaydrma ve Seme izimden nce izim zgarasn kaydrarak en iyi seenei tespit eder. 7. Seenek Says Bir izim zgarasn kaydrma denemesi says 8. yiletirme Says Yolu yerletirdikten sonra iyiletirme denemesi says. 9. Via Deeri Yol uzunluunu hesapmak iin kullanlacak via deeri. Bu deer otomatik izim stratejisi ve sonu iin ok nemli. leri dzey kullanclar iin via deeri olarak kk tasarmlar iin 800-1000 mil, byk tasarmlar iin 2500-3000 mil tavsiye ederiz. Deeri deitirerek sonu zerindeki etkisini grn. 10. lk/kinci izim Snr sk yeniden dene teknolojisi tarafndan yollar bulmak iin kullanlr. Snrlar yol uzunluu ile balang ve biti noktas aralnn max. orandr. 11. Yolu yiletirirken En Fazla Deiiklik - Sk yeniden dene teknolojisi tarafndan yolu yeniden izme denemesinin max. says. Dzeltme Sekmesi: 12. Alar Dzlet A dzenlemeyi aktif/ pasif eder. (Keskin alar silmek iin) 13. Yollar Dzelt Dzeltme admn kur. Deneme bana adm says ve dzeltme saykl says.
4.13.2.
Shape Router
Shape router st snf ekil tabanl izicidir. Karmak SMD plaketleri, karmak olmayan plaketler gibi kolayca izebilir. Funout ve yoldaki ince geileri vs. otomatik yapabilir. Strateji parametrelerle ayarlanabilir veya do dosyas ile belirtilebilir. (Electra/Specctra tarz yazm vardr). Ayarlar zaten eitli tip plaketler iin iyiletirilmitir. Ancak elle de girebilirsiniz.
237
Rakamlar deneme saylardr. Ancak sonraki denemeler ncekilerden daha iyi bir sonu vermelidir. Tarife Sekmesi: Bus izici Bus olarak belirlenmi pedler arasna paralel yollar iz. SMD Fanout -SMD pedler iin otomatik izimden nce funoutlar yerletir. Balang izimi ihlal mmknse balang izimi. Temizle ihlalleri temizle. Son izim Son izim. Temizle - ihlalleri temizle. Filtrele btn ihlalleri temizle, fazla vialar kaldr, yollar iyiletir. Bu admda yeni ihllaler oluturulmaz. Keleri 45 derece yap keleri 45 derece yap. aretli deilse 90 derecelik alarla izilir. Ayarlar Sekmesi: 238
Via Yerleim Izgaras via yerleimi iin zgara aral Yol Yerleim Izgaras yol yerleimi iin zgara aral Via Kullanm Kullanlacak via says. Kullanma:Via kullanmadan izer. Az veya ok via kullanarak izmesini salayabilirsiniz. Serbest: Vialar serbeste yerletirir. Ped-Yol Balantsn ncelt yolu pede balarken gerekliyse yolu incelt. Geni yollar daha kk pedlere balanrken ie yarar. Genelde SMD pedler iin kullanlr. Dolgulu Bakr Dolgular Yol Engeli Say dolgulu bakr dolgular yol engeli olarak kabul edilir. ncelikli Katman Ynlerini Kullan Katmanda yol izimini engellemek veya katmandaki yollar iin ncelikli yn belirtmek iindir. Ayn zamanda st katmanda yollar engelleyerek tek katmanl izim yaplmasn salayabilirsiniz.
239
Funout Sekmesi: Yn -funoutlar hangi ynde yerletirilecek? En Fazla Ped-funout arasndaki azami yol uzunluu. 240
4.eitli zellikleri Kullanmak Fanout Yerine Yakn Delikli Pedi Kullan yeni fanout oluturma, yerine yakn delikli pedi kullan. Funout Yerine Yakn Viay Kullan -yeni fanout oluturma, yerine yakn viay kullan. Ped/Viaya En Fazla Yol Uzunluu Yeni fanout yerine yakn pedi veya viay kullanaca zaman ped-viaya azami yol uzunluu SMD Pede Via Yerletir - SMD pedler iine via yerletirmeye izin ver. SMD Ped Viasn Ortala- SMD ped iine yerletirilen viay ortala.
5. DipTrace Linkleri
DipTracele ilgili tm bilgileri Trke sitesi www.diptrace.com/tr den alabilir, program indirebilirsiniz. DipTrace ile ilgili genel konularda yardm almak iin www.diptrace.com/tr deki Yardm sayfasn ziyaret edebilirsiniz. Sorularnz ve grlerinizi fdemir@diptrace.com adresine yazabilir veya www.diptrace.com/tr adresindeki Destek ste sayfasndaki formu doldurarak gnderebilirsiniz.
241

DipTrace Turkce Kullanim Kilavuzu 2.1

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

DipTrace Turkce Kullanim Kilavuzu 2.1

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Kullanm Klavuzu

2. Basit Bir ema ve PCB oluturmak...................................6

3. Ktphane Oluturmak .................................................99

4. eitli zellikleri Kullanmak........................................179

DipTrace Kullanm Klavuzu

1.1.DipTrace in Trke Yaplmas

1.2.DipTrace drt dosya formatna sahiptir

DipTrace Kullanm Klavuzu

2. Basit Bir ema ve PCB oluturmak

Program ilke defa altrmsanz aadaki ekran sizi karlar.

2.1.Tasarm Alannn Antetleri Oluturmak

DipTrace Kullanm Klavuzu

Ara ubuklarndaki kullanabilirsiniz.

dmelerini de grnm leini ayarlamak iin

DipTrace Kullanm Klavuzu

2.Basit Bir ema ve PCB oluturmak

DipTrace Kullanm Klavuzu

DipTrace ktphanelerini aktif etmek iin iki yntem vardr:

DipTrace Kullanm Klavuzu

2.Basit Bir ema ve PCB oluturmak

DipTrace Kullanm Klavuzu

DipTrace Kullanm Klavuzu

2.Basit Bir ema ve PCB oluturmak

DipTrace Kullanm Klavuzu

2.Basit Bir ema ve PCB oluturmak

DipTrace Kullanm Klavuzu

2.Basit Bir ema ve PCB oluturmak

DipTrace Kullanm Klavuzu

2.Basit Bir ema ve PCB oluturmak

DipTrace Kullanm Klavuzu

2.Basit Bir ema ve PCB oluturmak

DipTrace Kullanm Klavuzu

2.Basit Bir ema ve PCB oluturmak

DipTrace Kullanm Klavuzu

Varsaylan modda ). Bu haldeyken

2.Basit Bir ema ve PCB oluturmak

DipTrace Kullanm Klavuzu

DipTrace Kullanm Klavuzu

2.Basit Bir ema ve PCB oluturmak

DipTrace Kullanm Klavuzu

2.Basit Bir ema ve PCB oluturmak

Balant yneticisinin kullanl bu belgenin en sonunda detayl olarak anlatlmtr.

Plaket ke noktalar zerine fareyi getirdiinizde, o noktann koordinatlarn verir.

2.Basit Bir ema ve PCB oluturmak

Autorouting (Yollar Otomatik izdirmek)

DipTrace Kullanm Klavuzu

2.Basit Bir ema ve PCB oluturmak

Artk plaketi izdirebiliriz. izim/Otomatik izim altr veya F9'u kullann.

DipTrace Kullanm Klavuzu

Katmanlarla (Layers) almak

DipTrace Kullanm Klavuzu

Aktif ve Pasif olan Katmanlarn Katman/Grnt Modu'na girin.

2.Basit Bir ema ve PCB oluturmak

Katman grnrl ve rengini tasarm yneticisinden (Grnm/Ara ubuklar/Tasarm Yneticisi)

DipTrace Kullanm Klavuzu

Yol Uzunluunu lmek

2.Basit Bir ema ve PCB oluturmak

DipTrace Kullanm Klavuzu

Elle izim (Manual Routing)

2.Basit Bir ema ve PCB oluturmak

2.Basit Bir ema ve PCB oluturmak

DipTrace Kullanm Klavuzu

imdi 3 viamz var. Ana menden Katman/Via zellikleri'ni sein.

DipTrace Kullanm Klavuzu