klim Snflandrmalar

SERHAT SENSOY 1 ssensoy@dmi.gov.tr , Yusuf ULUPINAR 1 1. Devlet Meteoroloji leri Genel Mdrl, P.O.Box: 401, Ankara, Trkiye zet klim, geni blgelerde ok uzun zaman iinde gerekleen ortalama hava koullardr. klim ayn zamanda ekstrem hava olaylarn da ierirken; bir blgenin hava olaylar bakmndan karakterini ve bitki rtsn de tayin eder. klim tipleri saysz denecek kadar oktur. Ancak her bilim dalnda olduu gibi, klimatolojide de dank olan tiplerin, az ok ortak yanl olanlarn bir araya getirerek byk iklim kuaklar ortaya kartlmtr. (Dnmez, Y., 1984) ok sayda bilim adam, ok eitli iklim snflandrmalar yapmtr. Bilim adamlar arasnda bu konuda ok farkllk vardr. Bu durum eitli aratrmaclarn grleri arasndaki ayrlklar ortaya koyduu gibi her alanda kusursuz sonu vermi bir formln bulunamam olmas eklinde de yorumlanabilir. Formllerin bir ksm ok basit, bir ksm ise olduka karmaktr. Fakat bu durum en uzun forml en doru sonucu verecek eklinde de yorumlanamaz. Aratrmaclarn iklim analizinde dikkate ald kriterler farkldr. Bunlardan bazlar; ya scaklk oran, ya buharlama oran, ya rejimi ve bitki rtsdr. klim snflandrmalarndaki bu farkllklar, su bilanosunun giderini hesaplamadaki farkllklardan kaynaklanmaktadr. Formllerin ounda gelir ksmnda yani payda daima ya vardr. Giderler ise paydaya yazlr ve bir indis deeri elde edilir. Fakat giderler ok koldan olduu iin (yzey ak, szlme, evapotranspirasyon), tam kayb hesaplamak neredeyse imkanszdr. klim bir olaylar btndr ve tek bir iklim elemanna gre yaplacak snflandrma ok genel olacak ve her yere uygun gelmeyecektir. Gerek iklim snflandrmas ve gerekse iklim analizi almalarnda olabildiince uzun yllk ortalamalar ve gvenilir-homojen verinin kullanlmas gerekir. Bu almada Kppen, Trewartha, Aydeniz, Erin, Thornthwaite, ve De Martonne gibi bilim adamlarnn yapt iklim snflandrmalar incelenmi ve bunlardan Trewartha, Aydeniz, Erin, Thornthwaite, De Martonne ve Klimogram metotlar, Trkiyede 19712000 iklim periyodunda verisi bulunan yaklak 120 istasyona Excel ortamnda uygulanm ve sonular elde edilmitir (Tablo 13). Bu noktasal sonulardan sonra elde edilen indisler genel bir deerlendirme iin ArcGIS ortamnda haritalanm ve her metot iin ayr ayr Trkiye iklim snflandrmalar haritalar elde edilmitir (ekil 2-5). Sonu olarak, yntemler arasnda farkllklar ortaya ksa da; genel olarak Karadeniz Blgesi nemli, Anadolu, Gneydou Anadolu, Idr ve Trakya civar kurak, dier yerler ise yar kurak veya yar nemli iklim karakterine sahip olduu ortaya kmtr. Haritalar deerlendirilirken her yntemin bir hata pay olduu unutulmamaldr. Anahtar szckler: klim, iklim snflandrmalar, Kppen, Trewartha, Aydeniz, Erin, De Martonne, Thornthwaite

1. Kppen iklim snflandrmas

Kppenin iklim snflandrmas aylk ve yllk scaklklar, yllk ya miktar, yan yl iindeki dal ve ya ile scakln doal bitki rts ile olan ilikilerine dayanmaktadr (Dnmez, Y., 1984). Bunun iin Kppenin snflandrmas bitki rtsne dayal iklim snflandrmasna kabaca uymaktadr. Kppen snflandrmasna gre iklimler 5 ana kuakta, 24 tipte toplanmtr. Ana kuaklar A, B, C, D ve E harfleri ile ifade edilirken iklim tipleri de bu harflere eklenen ikinci, nc ve bazen drdnc harfle belirtilmitir. 2. harfler blgenin ya rejimini, 3. harfler scaklk karakterini, 4. harfler de zel durumlar gsterir. A klimleri Kua - Tropikal yamurlu iklimler: En souk ayn ortalama scakl 18Cnin zerindedir. Btn mevsimler scaktr ve k mevsimi yoktur. Yllk ya 750mm. dir. 1. Af : Her mevsimi yal tropikal iklim 2. An : Btn aylar scak, kurak geen 2 3 ay dnda yal muson iklimi 3. Aw : K, bazen ilkbahar kurak, tropikal iklim ya da savan iklimi B klimleri Kua - Kurak iklimler: Step ve l sahalarnda grlr. Buralarda buharlama yatan fazladr. Steplerde yllk ya miktar 100 700 mm. arasnda; llerde ise 50-350 mm. arasndadr. 1. BSh : Scak step iklimi ya da scak yar kurak iklim 2. BSk : Souk step iklimi ya da souk yar kurak iklim 3. BWh: Scak l iklimi ya da scak kurak iklim 4. BWk: Souk l iklimi ya da souk kurak iklim. C klimleri Kua - Ilman iklimler: En souk ayn ortalama scakl 18Cden az, fakat -3Cden fazladr. En scak ayn ortalama scakl 10Cnin zerindedir. Klar ksadr. Birka ay toprak karla rtlebilir veya donabilir. 1. Cwa : K kurak ve lk, yaz ok scak iklim (Muson iklimi) 2. Cwb : K kurak ve lk, yaz scak fakat ksa iklim 3. Csa : K lk, yaz scak ve kurak iklim (Akdeniz iklimi) 4. Csb : K lk, yaz scak, kurak fakat ksa iklim 5. Cfa : K lk, yaz ok scak her mevsimi yal iklim 6. Cfb : K lk, yaz scak her mevsimi yal iklim 7. Cfc : K lk, yaz ksa ve serin, her mevsimi yal iklim D klimleri Kua - Souk orman iklimleri: Klar iddetlidir. En souk ayn ortalama scakl -3Cnin altnda, en scak ayn ortalamas 10Cnin zerindedir. Bu kuaktaki iklimler aylarca topran karla rtl kalmas ve donmas ile karakterize edilirler. 1. Dwa : K iddetli ve kurak, yaz uzun ve scak iklim 2. Dwb : K iddetli ve kurak, yaz serin iklim 3. Dwc : K iddetli ve kurak, yaz ksa ve serin iklim 4. Dwd : K ok iddetli, yaz ksa ve nemli iklim 5. Dfa : K iddetli yaz uzun ve scak, her mevsimi yal iklim 6. Dfb : K iddetli yaz ksa ve scak, her mevsimi yal iklim 7. Dfc : K iddetli yaz ksa serin, her mevsimi yal iklim 8. Dfd : K ok iddetli yaz ksa, her mevsimi yal iklim E klimleri Kua - Kutupsal iklimler: En scak ayn scakl 10Cnin altndadr. 1. ET : Yaz ok ksa tundra iklimi: Bitki yetime devresi ksa ve bitkiler clzdr.

Bu blgede yl boyunca scaklklar sadece iki veya ay donma scaklnn stndedir. Avrasya ve Kuzey Amerika'nn kuzeyi ile Gney Amerika'nn gneyindeki tundra alanlarnda hkm sren iklim. 2. EF : Srekli donmu topraklar iklimi, bitki rts yoktur. Kurak iklimler kuana dahil blgelerde yalar ok az olduundan, bu kuan snrlarnn belirlenmesinde ya miktar bir rol oynamaz. Bu yzden Koppen snrlarn tayini iin, ya ile scaklk arasndaki ilikiye dayanarak, baz formller ortaya koymutur. Bu formller iki grupta toplanr. Birinci gruptakiler step iklimleri (BS) ile l iklimleri (BW) arasndaki snrlarn tayini iin, ikinci gruptakiler de step iklimleri (BS) ile nemli iklimler (Kppenin A,C,D harfleri ile belirttii iklimler) arasndaki snr tayin iin kullanlr. Kppen her iki snrn tespitinde de ya rejiminin karakterine gre 3 durum ayrt etmi ve bunlar iin formller ortaya koymutur:

ekil 1. Kppene gre Turkiye ve evresinin iklimi (FAO, 1997) Step iklimler ile l iklimleri arasndaki snrn tespiti iin: Yllk yan %70inin Ekim-Mart arasndaki souk devrede olduu a. yerlerde forml r = t b. Yllk yan %70inin Nisan-Eyll arasndaki 6 aylk scak devrede olduu yerlerde forml r = 2t + 14 c. Ne souk, ne de scak devrenin, yllk yan %70ini almad yerlerde forml r = 2t + 7 Bu formllerde r = cm olarak yllk ya tutar, t = yllk ortalama scaklktr. Bu formllerde rnin deeri t, 2t+14 ve 2t+7 den byk ise o yer step iklimine; aksi takdirde l iklimine girer. Step iklimler ile nemli iklimler arasndaki snrn tespiti iin: a. Yllk yan %70inin Ekim-Mart arasndaki souk devrede olduu yerlerde forml r = 2t b. Yllk yan %70inin Nisan-Eyll arasndaki scak devrede olduu yerlerde forml r = 2(t + 14)

c. Ne souk, ne de scak devrenin, yllk yan %70ini almad yerlerde forml r = 2(t + 7) Bu formllerde rnin deeri 2t, 2(t + 14) ve 2(t + 7) den byk ise o yer nemli iklimlere; aksi takdirde step iklimine girer. Bu formllerin uygulamasna Konya ve Mersinden rnekler: Tablo 1. Konyann yllk ortalama scaklk ve ya deerleri (1930-2003) Aylar 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Yllk Scaklk(C) -0.3 1.3 5.3 10.9 15.7 19.9 23.2 22.8 18.2 12.4 6.2 1.6 11.4 Ya (cm) 4.1 3.2 3.1 3.0 3.9 2.6 0.6 0.4 1.1 2.7 3.1 3.7 31.5 Yllk ya tutar 31.5cm olduuna gre Konyann step iklimine mi, yoksa l iklimine mi girdii aratrlabilir. Ya rejimine baktmzda gerek souk gerekse scak mevsimdeki yalarn yllk ya tutarnn %70ini bulmadndan Konya iin (c) forml uygulanr. r = 2 * 11.4 + 7 , r = 29.8. Toplam ya 2t + 7 nin deerinden byk olduu iin Konya step iklimine girmektedir. Tablo 2. Mersinin yllk ortalama scaklk ve ya deerleri (1940-2003)
Aylar 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Yllk Scaklk(C) 9.8 10.6 13.2 17.2 21.2 25.0 27.6 28.0 25.2 20.7 15.5 11.4 18.8 Ya (cm) 11.9 9.1 5.3 3.4 2.3 1.2 0.9 0.6 1.1 4.1 8.1 11.6 59.6

Yllk ya tutar 59.6 cm olduuna gre Mersinin step iklimine mi, yoksa nemli iklime mi girdii aratrlabilir. Ya rejimine baktmzda Mersin iin (a) forml uygulanr. r= 2*18.8 , r=37.6 Toplam ya 2t nin deerinden byk olduu iin Mersin step sahasnn dnda nemli iklimlere yakn bir blgede bulunmaktadr. Kppenin iklim snflandrmasnda, bir yerin hangi iklim tipine girebileceinin bulunmas hakknda daha ak bir fikir vermek iin aada Kars ili ele alnmtr: Tablo 3. Karsn yllk ortalama scaklk ve ya deerleri (1930-2003)
Aylar 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Yllk Scaklk(C) -12.1 -10.1 -4.7 4.4 10.3 13.6 17.3 17.5 13.3 7.1 0.5 -8.0 4.1 Ya (cm) 2.7 3.0 3.0 4.5 9.0 7.9 5.6 4.6 3.1 4.0 3.1 2.4 52.9

Bu deerlere gre Kars Kppenin iklim kuaklarndan A ya giremez. nk en souk ay ortalamas 18C nin stnde deildir. Kars B iklim kuana da giremez. Yllk ya tutar 52.9cm, 2(t + 7)den kk deildir. Karsta en souk ay ortalamas (-12.1C), -3C den ok olmad iin C, ve en scak ay ortalamas (17.5C), 10C nin altnda olmad iin bu istasyon E iklim kuana da giremez. Bu tabloya gre Kars D iklim kuana girer. nk en souk ay ortalamas -3C n altnda, en scak ay ortalamas 10C nin stndedir. Kars D iklim kuandan Dwe giremez; nk Karsn klar kurak deildir. Ya durumu itibariyle Kars, D iklim kuandaki Dfye girer; nk Karsn her mevsimi yaldr. 3. harfi bulmak iin iklim tiplerinin alt listelerine bakmak gerekir. En souk ay ortalamas -3C nin altnda olduundan 3. harf c. O halde Karsn iklimi Kppenin tasnifindeki souk orman kua iinde, klar iddetli, yazlar ksa ve serin ve hemen her mevsimi yal iklim tipine girer ve Dfc harfleri ile gsterilir.

2. Trewartha iklim snflandrmas

Trewartha iklim snflandrma sistemi Kppen sisteminin deitirilmi versiyonudur. Bu yntem ana iklim gruplarn vejetasyon blgelerine yaknl asndan yeniden tanmlamaktadr. A Grubu, Tropikal klimler: Kppen emas ile ayn tanmlanmtr. Btn aylarn ortalama scakl 18Cnin zerindedir. 60mmnin altnda ya alan kurak ay says 2yi gemez. B Grubu, Kurak klimler: BW ve BS nin anlam Kppen ile ayndr. Fakat kuraklk eiinin belirlenmesinde farkl forml kullanlr: 10 X (T 10) + 3P, burada T =yllk ortalama scaklk, P= Nisandan Eyll ayna kadar olan yaz yalarnn orandr. Eer bir yere ait ya yukardaki forml deerinden az ise buras l olarak deerlendirilir (BW). Eer ya yukardaki forml deerine eit veya byk fakat forml deerinin 2 katndan az ise bu iklim step olarak adlandrlr (BS), ve eer ya forml deerinin iki katndan fazla ise bu iklim B grubu deildir. C Grubu, Ilman klimler: Trewartha emasnda bu kategori subtropikal iklimleri gsterir. 8 veya daha fazla ayn ortalama scakl 10Cnin zerindedir. Cs ve Cw Kppen sistemiyle ayn anlama gelir. Fakat subtropikal iklimin Kppen sistemindeki (Cf) kadar kesin bir kurak snr yoktur. Ortalama yllk ya miktar 890 mmden az olmaldr. lave olarak kurak yaz aylar 30 mmden az ya almal ve slak k aylarndaki yan 1/3nden az olmaldr. D Grubu, Mutedil klimler: 4-7 ayn ortalama scakl 10Cnin zerindedir. Denizel lman iklimler (Kppendeki Cfb ve Cwb iklimleri), Trewartha'da DO olarak adlandrlr. Karasal iklimler iin 3. harfler (a veya b) silinir ve bunlarn yerine DC kullanlr. Souk aylardaki denizellii ve karasall ayran eik Kppendeki gibi -3C deil 0Cdir. E Grubu, Subarktik klimler: 1- 3 ay ortalama scakl 10C veya zerindedir. (Kppen Cfc, Dfc, Dwc, Dsc, Dfd, Dwd). Trewarthada bu gruplar EO ve EC olarak adlandrlrlar. EO nn anlam denizel subarktik, en souk ay ortalama scakl -10Cnin zerinde ve EC nin anlam karasal subarktik veya boreal ve en az 1 ay ortalama scaklk 10 C veya altndadr. F Grubu Kutupsal klimler: FT Kppendeki ETye karlk gelen tundra iklimi ve FI Kppendeki EFye karlk gelen srekli donmu topraklar iklimi. H Grubu Da iklimleri: Bu iklim tipinde ykseklik belirleyici rol oynar.

Evrensel Scaklk lei

En souk ve en scak ayn ortalama scaklklarna gre bir snflandrma seenei mevcuttur. Bulunan harfler her iklim grubunun 3. ve 4. harfi olarak eklenir. Kullanlan harfler aadaki leklendirmeye karlk gelir (Wikipedia ansiklpedi): i iddetli scak h ok scak a scak b lk l mutedil k serin o souk c ok souk d iddetli souk e ar souk Aylk ort.scaklk. : 35.0 C : 28.0 - 34.9 C : 23.0 - 27.9 C : 18.0 - 22.9 C : 10.0 - 17.9 C : 0.1 - 9.9 C : -9.9 - 0 C : -24.9 - (-10)C : -39.9 - (-25)C : -40.0C.

3. De Martonne iklim snflandrmas

De Martonneun klim Snflandrmasnda dier parametrelerin yannda scaklk ve ya da dikkate alnmtr. Yllk ortalama ya ve scakln yannda, Temmuz ve Ocak ay scaklk ve ya ortalamalar arasndaki iliki hesaplamada gz nnde tutulmaktadr. Yllk ya miktar yal ve kurak iklimleri ayrmaya imkn verir. Kurak devrelerin tespitinde aylk yalarn yannda buharlama da nemli bir parametredir (DM, 1972). De Martonneun en son Gottmann ile 1942de gelitirdii yllk kuraklk indis forml: Ia = (P / (T + 10) + (12 * p /(t + 10)))/2 10 = Scakln 0Cnin altnda olduu yerlerde tyi pozitif yapmaya yarayan sabit say P = Uzun yllar toplam ya (mm); T = Uzun yllar ortalama hava scakl (C). p = En kurak ayn ya (mm); t = En kurak ayn ortalama scakl (C) Bu forml Konya iin uygularsak; Ia = (315/(11.5+10) + (12*3.7/(22.9+10)))/2 = 8 bulunur. Bu duruma gre Konya step (yar kurak) iklim blgesindedir.
Tablo 4. De Martonne indisleri ve iklim tipleri

klim Tipi
l Step(Yar Kurak) Step-Nemli aras Yar Nemli Nemli ok Nemli Islak Kutupsal

Kuraklk ndeksi 05 5 10 10 - 20 20 - 28 28 - 35 35 - 55 > 55 < 0 (T < -5 C)

ekil 2. De Martonnea gre Trkiye iklimi (Sensoy, S., 2007)

4. Aydeniz iklim snflandrmas

A..Ziraat Fakltesi retim yesi Prof Dr. Akgn Aydenizin gelitirdii formlde, ya, scaklk, nispi nem, ve gnelenme sresi verileri kullanlmaktadr (D.M.., 1988). Burada; Forml: Nks = nemlilik katsays Y = ya (cm) Nn = nispi nem(%) Y Nn Nks = Np (yllk) S = scaklk (C) S Gs + 15 Gs = gerek gnelenme sresinin her enlem 1 derecesine gre deien teorik gnelenme sresine Kuraklk Katsays= Kks = oran (%) Nks Np = nemli periyot % si. Nks deeri 0.40dan fazla olan ay says 12ye blnerek bulunur. Aylk hesaplamada Np yerine 12 konulur. 1/Nks ile de Kuraklk Katsays (Kks) bulunur. Prof. Aydeniz, elde edilecek indis deerlerine gre 7 ayr iklim snf tanmlamtr: Tablo 5. Aydeniz indis deerleri ve bunlarn iklim zellikleri Nks 0.40'dan az 0.40-0.67 0.67-1.00 1.00-1.33 1.33-2.00 2.00-4.00 4.00'dan fazla Kks 2.50'den fazla 1.50-2.50 1.00-1.50 0.75-1.00 0.50-0.75 0.25-0.50 0.25'den az klim zellii l ok Kurak Kurak Yar Kurak Yar Nemli Nemli ok Nemli Ankarann uzun yllk verilerine bu forml uygularsak: Nks = (41.3*0.62*0.75)/((11.7*0.54)+1 5) = 0.90 Kks = 1/0.90 = 1.11 bulunur. Aydeniz formlnn sonucuna gre Ankarann iklim zellii kuraktr.

ekil 3. Aydenize gre Trkiye klimi (Sensoy, S., 2007)

Aydeniz metodu ile Trkiyenin uzun yllk verileri kullanlarak yaplan snflandrmada Konya, Karaman, anlurfa ve Idr ok kurak, Anadolu, Gller Yresi, Gneydou Anadolu ve Van kurak, Ege Blgesi ve Akdenizin kuzeyi yar kurak, Karadeniz Marmara ve Akdeniz kylar ise nemlidir.

5. Erin iklim snflandrmas

Ya miktarlarnn dorudan ortalama scaklklara oranlanmas ile elde edilen indis, karasal blgelerde gerekte olduundan daha nemli bir durumun ortaya kmasna sebep olmaktadr. Bu nedenle Erin, indisin hesaplanmasnda ortalama scaklk yerine ortalama maksimum scakl almtr. Ancak bu deerlendirmede ortalama maksimum scakln 0Cnin altna dt aylar, evapotranspirasyonun olmad varsaylarak dikkate alnmaz.
Ya etkinlik indisi P Tom

Im =

P Tom

burada,

= yllk toplam ya(mm), = yllk ortalama maksimum scaklk. (Erin, S., 1984)

Erin, elde edilecek indis deerlerine gre 6 ayr iklim snf tanmlamtr. Bunlar:
Tablo 6. Erin indis deerleri ile bunlara bal bitki rts ve iklim snflar klim snf ndis deeri (Im) Bitki rts Tam kurak <8 l Kurak 8-15 l-step Yar kurak 15-23 Step Yar nemli 23-40 Park grnml kuru orman Nemli 40-55 Nemli orman ok nemli >55 ok nemli orman

ekil 4. Erine gre Trkiye iklimi (Sensoy, S., 2007)

6. Thornthwaite iklim snflandrmas

Thornthwaitein iklim snflandrmas, ya - buharlama ve scaklk - buharlama arasndaki ilikiye dayanr. Thornthwaitee gre yan buharlamadan fazla olduu yerlerde toprak doymu haldedir ve bu yerlerde su fazlal vardr. O halde bu yerin iklimi nemlidir. Bunun aksine, yalarn buharlamadan az olduu yerlerde toprakta su birikememekte ve bu toprak bitkilerin ihtiya duyduu suyu verememektedir. Bu gibi yerlerde bir su noksanl vardr. O halde bu yerin iklimi kuraktr. Thornthwaiten snflandrmasndaki iklim tipleri, ite bu iki u arasnda oynar. Thornthwaite iklimleri, nce yala buharlama arasndaki ilikiye dayanarak nemli ve kurak iklimler diye 2 byk grupta toplamtr. Derecelerine gre nemli iklimleri 6, kurak iklimleri de 3e ayrmtr. Bu harfler Thornthwaite snflandrmasndaki iklim tiplerinin birinci harflerini temsil eder:
Nemli iklimler:

A B4 B3 B2 B1 C2 C1 D E

ok nemli Nemli Nemli Nemli Nemli Yar nemli Kurak az nemli Yar kurak Kurak (l)

Kurak iklimler:

Thornthwaite, bu 9 iklim tipinin termik karakterlerini, scaklkla buharlama arasndaki ilikiye dayandrarak u ekilde ayrt etmi ve harflendirmitir. Bu harfler Thornthwaite snflandrmasndaki iklim tiplerinin ikinci harflerini temsil eder. A B4 B3 B2 B1 C2 C1 D E ok nemli Nemli Nemli Nemli Nemli Yar nemli Kurak Az nemli Yar kurak Kurak (l) Megatermal (yksek scaklktaki iklimler) Mezotermal (orta scaklktaki iklimler) Mikrotermal (dk scaklktaki iklimler) Tundra (ok dk scaklktaki iklimler) Don (ok dk scaklktaki iklimler)

Thornthwaite yan mevsimlere dalna gre de iklimleri birtakm tiplere ayrr ve bu harfler Thornthwaite snflandrmasndaki iklim tiplerinin nc harflerini temsil ederler: A1,B4,B3,B2 B1 ve C2 r s w s2 w2 d s w s2 w2 Su noksan olmayan veya pek az olan tali iklim tipi Su noksan yaz mevsiminde ve orta derecede olan tali iklim tipi Su noksan k mevsiminde ve orta derecede olan tali iklim tipi Su noksan yaz mevsiminde ve ok kuvvetli olan tali iklim tipi Su noksan k mevsiminde ve ok kuvvetli olan tali iklim tipi Su fazlas olmayan veya pek az olan tali iklim tipi Su fazlas k mevsiminde ve orta derecede olan tali iklim tipi Su fazlas yaz mevsiminde ve orta derecede olan tali iklim tipi Su fazlas k mevsiminde ve ok kuvvetli olan tali iklim tipi Su fazlas yaz mevsiminde ve ok kuvvetli olan tali iklim tipi

C1, D ve E

Thornthwaite snflandrmasndaki iklim tiplerinin drdnc harfleri de scaklk rejimine gre ayrlmtr. Bunlar: a, b4, b3, b2, b1, c2, c1, d dr. Bu harfler o yerin denizel ya da karasal etkilerden hangisi altnda olduunu belirlemeye yarar, a tam denizel iklim artlarnn, d ise tam karasal iklim artlarn hkm srd yerleri gsterir. b2 ve solunda kalan harfler deniz tesirine yakn yerleri, b1 ve sanda kalan harfler ise kara tesirine yakn olan yerleri gsterir.
ndislerin hesaplanmas ve bunlarn iklim zellikleri: Tablo 7. Thornthwaite Ya etkinlik indisi ve bunlarn iklim zellikleri 1. Ya etkinlik indisi

Im =

100 s 60 d ETP

s = Yllk su fazlas, d = Yllk su noksan, ETP = Yllk potansiyel evapotranspirasyon

Im >100 100-80 80-60 60-40 40-20 20-0 0-(-20) -20-(-40) -40-(-60)

Harf A B4 B3 B2 B1 C2 C1 D E

klim zellii ok nemli Nemli Nemli Nemli Nemli Yar nemli Yar kurak-az nemli Yar kurak Tam kurak-l

2. Scaklk etkinlik indisi: Yllk PE deerleri esas alnarak bulunur. ndis deeri ve ifade ettii harfler u ekildedir: Tablo 8. Thornthwaite scaklk etkinlik indisi ve bunlarn iklim zellikleri
Yllk PE (mm) 142 ve daha az 143 285 286 427 428 570 571 712 713 855 856 997 998 1140 1141 ve fazlas fade ettii harf E D C1 C2 B1 B2 B3 B4 A klim zellii Kurak-l Yar kurak Kurak-az nemli Yar nemli Nemli Nemli Nemli Nemli ok nemli

3. Ya rejimine gre ortaya konan indisler: ndis deeri ve ifade ettii harfler: a) Yal iklimlerde (A, B ve C2) iin kuraklk indisi ndis u formlle bulunur: Ia = (100.d)/n ; burada d = yllk su noksan, n = yllk PE Tablo 9. Yal iklimler iin kuraklk indisi ve bunlarn iklim zellikleri
Kuraklk indisi (Ia) Harf klim zellii 0 16.7 16.8 33.3 16.8 33.3 33.4 ve fazlas 33.4 ve fazlas r s w s2 w2 Su noksan olmayan veya pek az olan tali iklim Su noksan yaz mevsiminde ve orta derecede olan tali iklim Su noksan k mevsiminde ve orta derecede olan tali iklim Su noksan yaz mevsiminde ve ok kuvvetli olan tali iklim Su noksan k mevsiminde ve ok kuvvetli olan tali iklim

b) Kurak iklimlerde (C1, D ve E) iin nemlilik indis deeri ve ifade ettii harfler: ndis u formlle bulunur: Ih = (100.s)/n; burada s = yllk su fazlas, n = yllk PE

Tablo 10. Kurak iklimler iin kuraklk indisi ve bunlarn iklim zellikleri
Kuraklk indisi (Ih) 0 10 11 20 11 20 21 ve fazlas 21 ve fazlas Harf d s w s2 w2 klim zellii Su fazlas olmayan veya pek az olan tali iklim Su fazlas k mevsiminde ve orta derecede olan tali iklim Su fazlas yaz mevsiminde ve orta derecede olan tali iklim Su fazlas k mevsiminde ve ok kuvvetli olan tali iklim Su fazlas yaz mevsiminde ve ok kuvvetli olan tali iklim

4. PEnin 3 yaz ayna oran indisi. Tablo 11. PEnin 3 yaz ayna oran indisi ve bunlarn iklim zellikleri
PEnin yaz ayna oran 48 daha az 48.1-51.9 52.0- 56.3 56.4-61.6 61.7-68.0 68.1-76.3 76.4-88.0 88.1 ve fazlas fade ettii harf a b4 b3 b2 b1 c2 c1 d iklim zellikleri Tam denizel iklim artlar Okyanus tesirine yakn yerler Okyanus tesirine yakn yerler Okyanus tesirine yakn yerler Kara tesirine yakn yerler Kara tesirine yakn yerler Kara tesirine yakn yerler Tam karasal iklim artlar

Trkiye geneli uzun yllk verilerin Thorthwaiten ya etkinlik indisine uygulanmas sonucu elde edilen harita aadaki ekilde elde edilmitir.

ekil 5. Thornthwaite a gre Trkiye iklimi (Sensoy, S., 2007)

7. klim diyagramlar
Aylk Scaklk ve ya deerlerinin birlikte izildii diyagramlara iklim diyagramlar denir. Bu diyagramlardan ya ve scaklk deerlerinin seyirleri izlenerek o yerin hangi iklim tipine girebilecei aratrlr.

7.1. ubuk-izgi grafikleri

Bu grafikler scaklk deerlerinin eri, ya deerlerinin ise ubuk grafik eklinde ve farkl eksenler zerinde birlikte izildikleri grafiklerdir.

ekil 6. Antalya, Hopa, klim Diyagramlar (Klimatoloji ubesi, 2004) Antalyann iklim diyagram incelendiinde, yaz aylarnn scak ve kurak, k aylarnn lk ve yal olduu Akdeniz iklimini; Hopann iklim diyagram incelendiinde ise, her ay yal almakla birlikte yalarnn ounu sonbahar ve k mevsiminde alan, lman Karadeniz iklimini yanstt kolayca anlalabilir.

7.2. Klimogramlar
Klimogramlar iklim diyagramlarnn baka bir eklidir. Klimogramlarn izilmesi iin yatay eksen zerine scaklk deerleri, dikey eksen zerinde ise ya deerleri iaretlenir. Her aya ait scaklk ve ya deerleri bu ekil zerinde kesitirilerek noktalar birletirildiinde kapal bir ekil elde edilir. Her ayn scaklk ve ya deerlerini birletirerek elde edilen ekil, o yerin iklim karakterini gsterir.

ekil 7. Antalya ve Hopa istasyonlar Klimogram (D.M..Klimatoloji ubesi, 2004)

Ortaya kan kapal ekil Hopada olduu gibi yuvarlak ise, bu scaklk ve ya bakmndan mevsimler arasnda ok fark bulunmayan iklim tipini (bu rnekte Karadeniz iklim tipi); ortaya kan kapal ekil Antalyann klimogramnda olduu gibi uzun ise bu da ya ve scaklk bakmndan mevsimler arasnda ok fark olan iklim tipini yanstr (bu rnekte Akdeniz iklim tipi).

8. Normalletirilmi ya indeksi (SPI)

Kuraklk genel olarak suya ihtiya duyulan zamanlarda su eksikliine sebep olacak ekilde yataki azalmalar veya yan normalin altna dmesi olarak tanmlanr. Bununla beraber suya dayal aktivitelerin yataki bu eksiklikten etkilenme zaman ve sresine gre kuraklkla ilgili eitli tanmlar ortaya kmtr. Kurakln balang ve bitiinin belirsiz oluu, kmlatif olarak artmas, ayn anda birden fazla kaynaa etkisi ve ekonomik boyutunun yksek olmas onu dier doal afetlerden ayran en nemli zelliklerdir. Herhangi bir blgede kuraklk, frekans, iddet, sre ve etki alan gibi ifadelerle tanmlanr. Kuraklkla ilgili yaplan aratrmalar 6 ana kuraklk eidini ortaya koymutur. Bunlar; meteorolojik, klimatolojik, atmosferik, tarmsal, hidrolojik ve su kaynaklar kurakldr. Kuraklk ile ilgili tanmlarda en bariz problemlerden biri kurak dnem sresi boyunca ya eksikliinin yeralt sular, su rezervuarlar, toprak nemi, kar ktleleri ve akmlar gibi farkl su kaynaklarna nasl etki ettiidir. Burada en nemli sorun ya eksikliinden kaynaklanan kurakln bu kaynaklar zerindeki etkisinin sre ve iddetlilik asndan farkl olmasndan kaynaklanmasdr. Bu durumda kurakln izlenmesi asndan yataki eksikliin farkl zaman lleri (dilimleri) iinde nicel olarak ifade edilmesi gereklilii ortaya kmaktadr. SPI (Standardized Precipitation Index) ya eksikliinin farkl zaman dilimleri iindeki deikenliini dikkate alabilen bir yntemdir. (Kmc, A. ve arkadalar, 2003). SPI esas olarak belirlenen zaman dilimi iinde yan ortalamadan olan farknn standart sapmaya blnmesi ile elde edilir (McKee ve arkadalar, 1993)

SPI =

xi xi

Burada ;

SPI = Xi = Xi = =

Normalletirilmi ya indeksi o anki ya ya normali standart sapma

Gerekte indeksin hesaplanmas, yan 12 ay ve daha az periyotlarda normal dalma uymamas sebebiyle komplikedir ve bu sebeple ya dizileri ncelikle normal dalma uygun hale getirilir. Sonuta elde edilen SPI deerleri ya eksiklii ile dorusal olarak artan ve azalan bir eilim gsterir. SPI deerlerinin normalletirilmesi sonucu seilen zaman dilimi ierisinde hem kurak ve hem de nemli dnemler ayn ekilde temsil edilmi olur. SPI deerleri dikkate alnarak yaplan bir kuraklk deerlendirmesinde indeksin srekli olarak negatif olduu zaman periyodu kurak dnem olarak tanmlanr. ndeksin sfrn altna ilk dt ay kurakln balangc olarak kabul edilirken indeksin pozitif deere ykseldii ay kurakln bitimi olarak deerlendirilir. Bu yntemle kuraklk iddeti aadaki tabloda gsterilen kategorilere gre snflandrlr (McKee ve arkadalar, 1994).
Tablo 12. SPI kuraklk indeksine gre kuraklk snflandrmas ve yzde oluumlar (Konya rnei) Kuraklk Zaman Zaman Zaman (%) SPI Kategorisi (%) 3-ay (%) 6-ay 12-ay 0 ile -0.99 hafif derece kuraklk 31.7 30.5 28.1 -1.00 ile -1.49 orta derece kuraklk 8.6 9.2 9.2 -1.50 ile -1.99 iddetli kuraklk 4.1 3.6 6.2 ok iddetli kuraklk 3.0 3.4 2.3 -2.0

Tabloda belirtilen yzdelik zaman dilimleri o kategorilerde zamann ne kadarnda kuraklk iddetinin grlme olasln ifade eder. Bu ekilde o andaki kurakln ne kadar az sklkta tekrar edebilecei ve kurakln bitmesi iin gerekli olan ya olaslnn bilinmesi salanabilir. SPI deerlerinin hesaplanmasnda u yntem izlenir. En az 30 yllk srekli periyoda sahip aylk ya dizileri (m boyutunda) hazrlanr. Ya eksikliinin farkl su kaynaklarna etkisi dikkate alnarak indekslerdeki deiimlerin gzlenecei 3, 6, 12, 24, ve 48 aylk (i) gibi farkl zaman dilimleri belirlenir. Bu zaman dilimleri yataki eksikliin kullanlabilir su kaynaklarna olan etkisinin ne kadar srede hissedilebilecei gibi znel bir manta gre seilmitir. rnein herhangi bir ayda yata meydana gelen azalma toprak nemine hemen etki edebilirken, yeralt sularnn ve nehirlerin bundan etkilenmesi daha uzun sreli bir zaman dilimi iinde olur. te seilen farkl zaman dilimleri bu deien sreyi dikkate almak iin seilmitir. Her zaman dilimindeki veri dizileri kayan bir zellikte olup o ayn indeks deeri nceki (i) aylarn deerlerine gre belirlenir. Daha sonra her veri setine Gama dalm uydurulur ve bylece gzlenmi ya olaslklar tanmlanr.

Sonular:
Bir yerin iklim karakterinin bilinmesi o yreyle ilgili her trl aktivitenin planlanmas asndan son derece nemlidir. Orada yetitirilmesi dnlen rnn planlanmasndan kurulacak olan sanayi tesisine yada salk asndan sorunsuz yaamaya uygun olup olmadna veya tatilin yeri ve zamannn planlanmas v.s. ilemler iin o yreye ait iklim karakterinin bilinmesi gerekir. ok sayda bilim adam, ok eitli iklim snflandrmalar yapmtr. Bilim adamlar arasnda bu konuda ok farkllk vardr. Bu durum eitli aratrmaclarn grleri arasndaki ayrlklar ortaya koyduu gibi her alanda kusursuz sonu vermi bir formln bulunamam olmas eklinde de yorumlanabilir. Formllerin bir ksm ok basit, bir ksm ise olduka karmaktr. Fakat bu durum en uzun forml en doru sonucu verecek eklinde de yorumlanamaz.
llerin eitli yntemlere gre hazrlanm iklim snflandrmalar Tablo 13de verilmitir. Bu

noktasal sonular genel deerlendirme iin Corafi Bilgi Sistemi yazlm ArcGIS ortamnda haritalanmtr (ekil 2-5). Sonu olarak yntemler arasnda farkllklar ortaya ksa da genel olarak Karadeniz Blgesinin nemli, Anadolu, Gneydou Anadolu, Idr ve Trakya civarnn kurak, dier yerlerin ise yar kurak veya yar nemli iklim karakterine sahip olduunu syleyebiliriz. Haritalar deerlendirilirken her yntemin bir hata pay olduu unutulmamaldr.

Tablo 13. llerin eitli yntemlere gre hazrlanm iklim snflandrmalar (1/2)
Uzun Yllk Veriler ller
ADANA ADIYAMAN AFYONKARAHISAR AGRI AKSARAY AMASYA ANKARA ANTAKYA ANTALYA ARDAHAN ARTVIN AYDIN BALIKESIR BARTIN BATMAN BAYBURT BILECIK BINGOL BITLIS BOLU BURDUR BURSA CANAKKALE CANKIRI CORUM DENIZLI DIYARBAKIR DUZCE EDIRNE ELAZIG ERZINCAN ERZURUM ESKISEHIR GAZIANTEP GIRESUN GUMUSHANE HAKKARI IGDIR ISPARTA ISTANBUL GOZTEPE IZMIR KAHRAMANMARAS KARAMAN KARS KASTAMONU KAYSERI KILIS KIRIKKALE KIRKLARELI KIRSEHIR KOCAELI KONYA KUTAHYA MALATYA MANISA MARDIN MERSIN MUGLA MUS NEVSEHIR NIGDE ORDU OSMANYE RIZE SAKARYA SAMSUN SANLIURFA SIIRT SINOP SIVAS TEKIRDAG TOKAT TRABZON TUNCELI USAK VAN YALOVA YOZGAT ZONGULDAK Ocak ort sc 9.6 4.3 0.0 -11.2 0.0 2.3 -0.1 8.0 9.5 -11.8 2.1 7.9 4.8 3.8 2.6 -6.9 2.3 -2.6 -3.1 0.5 2.3 5.2 6.2 -1.0 -0.7 5.5 1.5 3.6 2.6 -1.2 -3.3 -9.5 -0.2 2.8 7.0 -2.2 -4.9 -3.5 1.5 5.9 8.6 4.6 -0.1 -10.8 -1.2 -2.5 5.5 0.0 2.9 -0.7 6.0 -0.6 0.1 -0.3 6.5 2.8 10.0 5.3 -7.5 -0.9 -0.9 6.4 8.4 6.2 5.7 6.7 5.5 2.4 6.6 -3.8 4.8 1.5 7.0 -2.1 2.2 -4.0 6.4 -2.4 6.0 28.1 30.9 21.9 21.3 23.4 23.8 23.1 27.0 28.2 16.3 20.3 28.2 24.6 21.7 31.3 18.9 21.8 26.7 22.8 19.5 24.4 24.3 24.7 22.8 20.6 27.1 31.0 22.1 24.3 27.3 23.8 19.4 21.4 27.6 22.7 20.0 24.8 25.8 23.2 23.5 27.8 28.0 23.4 17.6 20.0 22.2 27.8 24.2 23.5 22.8 23.4 23.3 20.5 27.2 28.0 29.9 27.6 26.0 25.3 21.3 22.4 22.7 27.8 22.6 22.9 23.0 31.7 30.4 22.5 20.1 23.3 22.0 22.9 27.3 23.4 22.2 23.4 19.3 21.6 19.0 17.1 11.0 6.0 11.7 13.4 11.6 18.1 18.1 3.5 11.8 17.4 14.5 12.4 16.5 6.7 12.3 11.9 9.4 10.3 12.9 14.4 14.8 11.0 10.3 15.9 15.6 13.0 13.5 12.8 10.6 5.4 10.8 14.8 14.3 9.4 10.0 11.8 11.8 14.2 17.7 16.6 11.7 4.6 9.6 10.1 16.9 12.3 13.0 11.1 14.5 11.3 10.5 13.4 16.8 16.0 18.9 14.8 9.5 10.2 10.8 14.0 18.2 14.0 14.1 14.1 18.2 15.9 13.9 8.8 13.7 12.2 14.5 12.7 12.3 9.0 14.5 8.7 13.4 679.5 687.3 409.6 541.0 355.2 444.0 406.1 1112.4 1069.1 509.2 703.7 617.9 545.0 1025.7 479.1 431.4 448.5 942.6 1231.3 552.2 409.2 676.8 600.2 403.7 457.3 560.8 479.6 846.1 574.1 408.8 374.9 402.5 368.0 560.6 1236.7 454.1 760.4 249.5 498.7 690.6 688.1 716.0 338.1 443.5 483.1 401.4 510.7 388.1 545.3 388.9 805.4 326.5 548.0 391.2 717.7 698.2 589.4 1140.3 756.9 431.7 325.5 1029.2 826.1 2188.9 844.9 672.8 458.1 694.2 640.3 445.4 572.7 438.3 808.6 797.3 537.8 384.6 727.9 602.7 1230.6

Trewartha klim Tipi

yaz mevsimi
yazlar ok scak yazlar ok scak yazlar lk yazlar lk yazlar scak yazlar scak yazlar scak yazlar scak yazlar ok scak yazlar Ilman yazlar lk yazlar ok scak yazlar scak yazlar lk yazlar ok scak yazlar lk yazlar lk yazlar scak yazlar lk yazlar lk yazlar scak yazlar scak yazlar scak yazlar lk yazlar lk yazlar scak yazlar ok scak yazlar lk yazlar scak yazlar scak yazlar scak yazlar lk yazlar lk yazlar scak yazlar lk yazlar lk yazlar scak yazlar scak yazlar scak yazlar scak yazlar scak yazlar ok scak yazlar scak yazlar Ilman yazlar lk yazlar lk yazlar scak yazlar scak yazlar scak yazlar lk yazlar scak yazlar scak yazlar lk yazlar scak yazlar ok scak yazlar ok scak yazlar scak yazlar scak yazlar scak yazlar lk yazlar lk yazlar lk yazlar scak yazlar lk yazlar lk yazlar scak yazlar ok scak yazlar ok scak yazlar lk yazlar lk yazlar scak yazlar lk yazlar lk yazlar scak yazlar scak yazlar lk yazlar scak yazlar lk yazlar lk Klar Ilman, Klar serin, Klar souk, Klar ok souk, Klar serin, Klar serin, Klar souk, Klar serin, Klar Ilman, Klar ok souk, Klar serin, Klar serin, Klar serin, Klar serin, Klar serin, Klar souk, Klar serin, Klar souk, Klar souk, Klar serin, Klar serin, Klar serin, Klar serin, Klar souk, Klar souk, Klar serin, Klar serin, Klar serin, Klar serin, Klar souk, Klar souk, Klar souk, Klar souk, Klar serin, Klar serin, Klar souk, Klar souk, Klar souk, Klar serin, Klar serin, Klar serin, Klar serin, Klar souk, Klar ok souk, Klar souk, Klar souk, Klar serin, Klar serin, Klar serin, Klar souk, Klar serin, Klar souk, Klar serin, Klar souk, Klar serin, Klar serin, Klar Ilman, Klar serin, Klar souk, Klar souk, Klar souk, Klar serin, Klar serin, Klar serin, Klar serin, Klar serin, Klar serin, Klar serin, Klar serin, Klar souk, Klar serin, Klar serin, Klar serin, Klar souk, Klar serin, Klar souk, Klar serin, Klar souk, Klar serin,

Aydeniz
klim Tipi
Yar Kurak Kurak Yar Kurak Yar Nemli Kurak Yar Kurak Kurak Nemli Yar Nemli Nemli Nemli Kurak Yar Kurak Nemli Kurak Yar Kurak Yar Nemli Yar Nemli Nemli Nemli Kurak Yar Nemli Yar Nemli Yar Kurak Yar Nemli Yar Kurak Kurak Nemli Yar Nemli Kurak Kurak Yar Nemli Yar Kurak Kurak ok Nemli Yar Kurak Yar Kurak ok Kurak Yar Kurak Nemli Yar Kurak Yar Kurak Kurak Yar Nemli Yar Nemli Kurak Kurak Kurak Yar Nemli Kurak Nemli Kurak Yar Nemli Kurak Yar Kurak Kurak Yar Kurak Nemli Yar Nemli Kurak Kurak Nemli Yar Nemli ok Nemli Nemli Nemli ok Kurak Kurak Nemli Yar Kurak Nemli Kurak Nemli Yar Nemli Yar Nemli Kurak Nemli Yar Nemli ok Nemli

Erin
Iklim Tipi
Yar Nemli Yar Nemli Yar Nemli Nemli Yar kurak Yar kurak Yar Nemli Nemli Nemli Nemli Nemli Yar Nemli Yar Nemli ok Nemli Yar kurak Yar Nemli Yar Nemli Nemli ok Nemli Yar Nemli Yar kurak Yar Nemli Yar Nemli Yar kurak Yar Nemli Yar Nemli Yar kurak Nemli Yar Nemli Yar kurak Yar kurak Yar Nemli Yar kurak Yar Nemli ok Nemli Yar Nemli Nemli Kurak Yar Nemli Yar Nemli Yar Nemli Yar Nemli Yar kurak Yar Nemli Yar Nemli Yar kurak Yar kurak Yar kurak Yar Nemli Yar kurak Nemli Yar kurak Yar Nemli Yar kurak Yar Nemli Yar Nemli Yar Nemli Nemli Nemli Yar Nemli Yar kurak ok Nemli Yar Nemli ok Nemli Nemli Yar Nemli Yar kurak Yar Nemli Yar Nemli Yar Nemli Yar Nemli Yar Nemli Nemli Nemli Yar Nemli Yar Nemli Yar Nemli Nemli ok Nemli

De Martonne
Iklim Tipi
Step-Y.Nemli aras Step-Y.Nemli aras Step-Y.Nemli aras Step-Y.Nemli aras Yar kurak Step-Y.Nemli aras Step-Y.Nemli aras Yar Nemli Yar Nemli Yar Nemli Step-Y.Nemli aras Step-Y.Nemli aras Step-Y.Nemli aras Yar Nemli Step-Y.Nemli aras Step-Y.Nemli aras Step-Y.Nemli aras Yar Nemli Nemli Step-Y.Nemli aras Step-Y.Nemli aras Step-Y.Nemli aras Step-Y.Nemli aras Step-Y.Nemli aras Step-Y.Nemli aras Step-Y.Nemli aras Step-Y.Nemli aras Step-Y.Nemli aras Step-Y.Nemli aras Step-Y.Nemli aras Step-Y.Nemli aras Step-Y.Nemli aras Step-Y.Nemli aras Step-Y.Nemli aras Yar Nemli Step-Y.Nemli aras Yar Nemli Yar kurak Step-Y.Nemli aras Step-Y.Nemli aras Step-Y.Nemli aras Step-Y.Nemli aras Yar kurak Step-Y.Nemli aras Step-Y.Nemli aras Step-Y.Nemli aras Step-Y.Nemli aras Step-Y.Nemli aras Step-Y.Nemli aras Step-Y.Nemli aras Step-Y.Nemli aras Yar kurak Step-Y.Nemli aras Yar kurak Step-Y.Nemli aras Step-Y.Nemli aras Step-Y.Nemli aras Yar Nemli Yar Nemli Step-Y.Nemli aras Yar kurak Yar Nemli Step-Y.Nemli aras ok Nemli Step-Y.Nemli aras Step-Y.Nemli aras Yar kurak Step-Y.Nemli aras Step-Y.Nemli aras Step-Y.Nemli aras Step-Y.Nemli aras Step-Y.Nemli aras Step-Y.Nemli aras Step-Y.Nemli aras Step-Y.Nemli aras Step-Y.Nemli aras Step-Y.Nemli aras Step-Y.Nemli aras ok Nemli

Tem. ort Yllk ort sc sc Yllk ya k mevsimi

Tablo 13. llerin eitli yntemlere gre hazrlanm iklim snflandrmalar (2/2)
Thornthwaite iklim snflandrmas Iller
ADANA ADIYAMAN AFYONKARAHISAR AGRI AKSARAY AMASYA ANKARA ANTAKYA ANTALYA ARDAHAN ARTVIN AYDIN BALIKESIR BARTIN BATMAN BAYBURT BILECIK BINGOL BITLIS BOLU BURDUR BURSA CANAKKALE CANKIRI CORUM DENIZLI DIYARBAKIR DUZCE EDIRNE ELAZIG ERZINCAN ERZURUM ESKISEHIR GAZIANTEP GIRESUN GUMUSHANE HAKKARI IGDIR ISPARTA IZMIR KAHRAMANMARAS KARAMAN KARS KASTAMONU KAYSERI KILIS KIRIKKALE KIRKLARELI KIRSEHIR KOCAELI KONYA KUTAHYA MALATYA MANISA MARDIN MERSIN MUGLA MUS NEVSEHIR NIGDE ORDU OSMANYE RIZE SAKARYA SAMSUN SANLIURFA SIIRT SINOP SIVAS TEKIRDAG TOKAT TRABZON TUNCELI USAK VAN YALOVA YOZGAT ZONGULDAK

Harfler
C1,B'4,s2,a' C1,B'3,s2,b'2 D,B'1,d,b'3 C2,B'1,s2,b'2 D,B'1,d,b'2 D,B'2,d,b'3 D,B'1,d,b'2 B1,B'3,s2,b'4 B1,B'3,s2,b'3 C2,C'2,r,b'2 C2,B'1,s,b'4 C1,B'3,s2,b'3 C1,B'2,s2,b'3 B2,B'1,r,b'4 D,B'3,s,b'2 C1,C'2,s,b'2 C1,B'1,d,b'4 B2,B'2,s2,b'2 A,B'1,s2,b'2 C1,B'1,s,b'3 D,B'2,d,b'3 C2,B'2,s2,b'3 C1,B'2,s2,b'3 D,B'1,d,b'2 C1,B'1,d,b'3 C1,B'3,s2,b'3 C1,B'3,s2,b'2 B1,B'2,s,b'4 C1,B'2,s,b'3 D,B'2,s,b'2 D,B'1,d,b'2 C1,C'2,s,b'2 D,B'1,d,b'2 C1,B'2,s2,b'2 B3,B'2,r,b'4 C1,B'1,s,b'3 B1,B'1,s2,b'2 D,B'2,d,b'2 C1,B'1,s2,b'3 C1,B'3,s2,b'3 C2,B'3,s2,b'3 D,B'1,d,b'2 C1,C'2,d,b'2 C1,B'1,d,b'3 C1,B'1,d,b'2 C1,B'3,s2,b'3 D,B'2,d,b'2 C1,B'2,s,b'3 D,B'1,d,b'2 C2,B'2,s2,a' D;B'1,d,b'2 C2,B'1,s2,b'3 D,B'2,s,b'2 C2,B'3,s2,b'3 C2,B'3,s2,b'2 C1,B'3,s2,b'4 B3,B'2,s2,b'3 B1,B'1,s2,b'2 C1,B'1,s,b'2 D,B'1,d,b'2 B2,B'2,s2,b'4 C2,B'3,s,b'3 A,B'2,r,b'4 B1,B'2,s,b'4 C2,B'2,s,b'4 D,B'4,s,b'2 C2,B'3,s2,b'2 C1,B'2,s,b'4 C1,B'1,s,b'2 C1,B'2,s,b'3 C1,B'1,d,b'3 C2,B'2,s,b'4 B1,B'2,s2,b'2 C1,B'2,s2,b'3 C1,B'1,s,b'2 C2,B'2,s2,b'4 C2,B'1,s2,b'2 B3,B'2,r,b'4

2. harf ve 1. harf ve aklamas aklamas

C1:Yar Kurak-az nemli C1:Yar Kurak-az nemli D:Yar Kurak C2:Yar Nemli D:Yar Kurak D:Yar Kurak D:Yar Kurak B1:Nemli B1:Nemli C2:Yar Nemli C2:Yar Nemli C1:Yar Kurak-az nemli C1:Yar Kurak-az nemli B2:Nemli D:Yar Kurak C1:Yar Kurak-az nemli C1:Yar Kurak-az nemli B2:Nemli A:ok Nemli C1:Yar Kurak-az nemli D:Yar Kurak C2:Yar Nemli C1:Yar Kurak-az nemli D:Yar Kurak C1:Yar Kurak-az nemli C1:Yar Kurak-az nemli C1:Yar Kurak-az nemli B1:Nemli C1:Yar Kurak-az nemli D:Yar Kurak D:Yar Kurak C1:Yar Kurak-az nemli D:Yar Kurak C1:Yar Kurak-az nemli B3:Nemli C1:Yar Kurak-az nemli B1:Nemli D:Yar Kurak C1:Yar Kurak-az nemli C2:Yar Nemli C1:Yar Kurak-az nemli C2:Yar Nemli D:Yar Kurak C1:Yar Kurak-az nemli C1:Yar Kurak-az nemli C1:Yar Kurak-az nemli D:Yar Kurak D:Yar Kurak C1:Yar Kurak-az nemli D:Yar Kurak C2:Yar Nemli D:Yar Kurak C2:Yar Nemli D:Yar Kurak C2:Yar Nemli C2:Yar Nemli C1:Yar Kurak-az nemli B3:Nemli B1:Nemli C1:Yar Kurak-az nemli D:Yar Kurak B2:Nemli C2:Yar Nemli A:ok Nemli B1:Nemli C2:Yar Nemli D:Yar Kurak C2:Yar Nemli C1:Yar Kurak-az nemli C1:Yar Kurak-az nemli C1:Yar Kurak-az nemli D:Yar Kurak C2:Yar Nemli B1:Nemli C1:Yar Kurak-az nemli C1:Yar Kurak-az nemli C2:Yar Nemli C2:Yar Nemli B3:Nemli B'4:mezotermal B'3:mezotermal B'1:mezotermal B'1:mezotermal B'1:mezotermal B'2:mezotermal B'1:mezotermal B'3:mezotermal B'3:mezotermal C'2:mikrotermal B'1:mezotermal B'3:mezotermal B'2:mezotermal B'1:mezotermal B'3:mezotermal C'2:mikrotermal B'1:mezotermal B'2:mezotermal B'1:mezotermal B'1:mezotermal B'2:mezotermal B'2:mezotermal B'2:mezotermal B'1:mezotermal B'1:mezotermal B'3:mezotermal B'3:mezotermal B'2:mezotermal B'2:mezotermal B'2:mezotermal B'1:mezotermal C'2:mikrotermal B'1:mezotermal B'2:mezotermal B'2:mezotermal B'1:mezotermal B'1:mezotermal B'2:mezotermal B'1:mezotermal B'2:mezotermal B'3:mezotermal B'3:mezotermal B'1:mezotermal C'2:mikrotermal B'1:mezotermal B'1:mezotermal B'3:mezotermal B'2:mezotermal B'2:mezotermal B'1:mezotermal B'2:mezotermal B'1:mezotermal B'1:mezotermal B'2:mezotermal B'3:mezotermal B'3:mezotermal B'3:mezotermal B'2:mezotermal B'1:mezotermal B'1:mezotermal B'1:mezotermal B'2:mezotermal B'3:mezotermal B'2:mezotermal B'2:mezotermal B'2:mezotermal B'4:mezotermal B'3:mezotermal B'2:mezotermal B'1:mezotermal B'2:mezotermal B'1:mezotermal B'2:mezotermal B'2:mezotermal B'2:mezotermal B'1:mezotermal B'2:mezotermal B'1:mezotermal B'2:mezotermal

3. harf ve aklamas
s2:Su fazlas k mevsiminde ve ok kuvvetli olan s2:Su fazlas k mevsiminde ve ok kuvvetli olan d:Su fazlas olmayan veya pek az olan s2:Su noksan yaz mevsiminde ve ok kuvvetli olan d:Su fazlas olmayan veya pek az olan d:Su fazlas olmayan veya pek az olan d:Su fazlas olmayan veya pek az olan s2:Su noksan yaz mevsiminde ve ok kuvvetli olan s2:Su noksan yaz mevsiminde ve ok kuvvetli olan r:Su noksan olmayan veya pek az olan s:Su noksan yaz mevsiminde ve orta derecede olan s2:Su fazlas k mevsiminde ve ok kuvvetli olan s2:Su fazlas k mevsiminde ve ok kuvvetli olan r:Su noksan olmayan veya pek az olan s:Su fazlas k mevsiminde ve orta derecede olan s:Su fazlas k mevsiminde ve orta derecede olan d:Su fazlas olmayan veya pek az olan s2:Su noksan yaz mevsiminde ve ok kuvvetli olan s2:Su noksan yaz mevsiminde ve ok kuvvetli olan s:Su fazlas k mevsiminde ve orta derecede olan d:Su fazlas olmayan veya pek az olan s2:Su noksan yaz mevsiminde ve ok kuvvetli olan s2:Su fazlas k mevsiminde ve ok kuvvetli olan d:Su fazlas olmayan veya pek az olan d:Su fazlas olmayan veya pek az olan s2:Su fazlas k mevsiminde ve ok kuvvetli olan s2:Su fazlas k mevsiminde ve ok kuvvetli olan s:Su noksan yaz mevsiminde ve orta derecede olan s:Su fazlas k mevsiminde ve orta derecede olan s:Su fazlas k mevsiminde ve orta derecede olan d:Su fazlas olmayan veya pek az olan s:Su fazlas k mevsiminde ve orta derecede olan d:Su fazlas olmayan veya pek az olan s2:Su fazlas k mevsiminde ve ok kuvvetli olan r:Su noksan olmayan veya pek az olan s:Su fazlas k mevsiminde ve orta derecede olan s2:Su noksan yaz mevsiminde ve ok kuvvetli olan d:Su fazlas olmayan veya pek az olan s2:Su fazlas k mevsiminde ve ok kuvvetli olan s2:Su noksan yaz mevsiminde ve ok kuvvetli olan s2:Su fazlas k mevsiminde ve ok kuvvetli olan s2:Su noksan yaz mevsiminde ve ok kuvvetli olan d:Su fazlas olmayan veya pek az olan d:Su fazlas olmayan veya pek az olan d:Su fazlas olmayan veya pek az olan d:Su fazlas olmayan veya pek az olan s2:Su fazlas k mevsiminde ve ok kuvvetli olan d:Su fazlas olmayan veya pek az olan s:Su fazlas k mevsiminde ve orta derecede olan d:Su fazlas olmayan veya pek az olan s2:Su noksan yaz mevsiminde ve ok kuvvetli olan d:Su fazlas olmayan veya pek az olan s2:Su noksan yaz mevsiminde ve ok kuvvetli olan s:Su fazlas k mevsiminde ve orta derecede olan s2:Su noksan yaz mevsiminde ve ok kuvvetli olan s2:Su noksan yaz mevsiminde ve ok kuvvetli olan s2:Su fazlas k mevsiminde ve ok kuvvetli olan s2:Su noksan yaz mevsiminde ve ok kuvvetli olan s2:Su noksan yaz mevsiminde ve ok kuvvetli olan s:Su fazlas k mevsiminde ve orta derecede olan d:Su fazlas olmayan veya pek az olan s2:Su noksan yaz mevsiminde ve ok kuvvetli olan s:Su noksan yaz mevsiminde ve orta derecede olan r:Su noksan olmayan veya pek az olan s:Su noksan yaz mevsiminde ve orta derecede olan s:Su noksan yaz mevsiminde ve orta derecede olan s:Su fazlas k mevsiminde ve orta derecede olan s2:Su noksan yaz mevsiminde ve ok kuvvetli olan s:Su fazlas k mevsiminde ve orta derecede olan s:Su fazlas k mevsiminde ve orta derecede olan s:Su fazlas k mevsiminde ve orta derecede olan d:Su fazlas olmayan veya pek az olan s:Su noksan yaz mevsiminde ve orta derecede olan s2:Su noksan yaz mevsiminde ve ok kuvvetli olan s2:Su fazlas k mevsiminde ve ok kuvvetli olan s:Su fazlas k mevsiminde ve orta derecede olan s2:Su noksan yaz mevsiminde ve ok kuvvetli olan s2:Su noksan yaz mevsiminde ve ok kuvvetli olan r:Su noksan olmayan veya pek az olan

4. harf ve aklamas
a':Tam denizel iklim b'2:Kara tesirine yakn iklim b'3:Deniz tesirine yakn iklim b'2:Kara tesirine yakn iklim b'2:Kara tesirine yakn iklim b'3:Deniz tesirine yakn iklim b'2:Kara tesirine yakn iklim b'4:Deniz tesirine yakn iklim b'3:Deniz tesirine yakn iklim b'2:Kara tesirine yakn iklim b'4:Deniz tesirine yakn iklim b'3:Deniz tesirine yakn iklim b'3:Deniz tesirine yakn iklim b'4:Deniz tesirine yakn iklim b'2:Kara tesirine yakn iklim b'2:Kara tesirine yakn iklim b'4:Deniz tesirine yakn iklim b'2:Kara tesirine yakn iklim b'2:Kara tesirine yakn iklim b'3:Deniz tesirine yakn iklim b'3:Deniz tesirine yakn iklim b'3:Deniz tesirine yakn iklim b'3:Deniz tesirine yakn iklim b'2:Kara tesirine yakn iklim b'3:Deniz tesirine yakn iklim b'3:Deniz tesirine yakn iklim b'2:Kara tesirine yakn iklim b'4:Deniz tesirine yakn iklim b'3:Deniz tesirine yakn iklim b'2:Kara tesirine yakn iklim b'2:Kara tesirine yakn iklim b'2:Kara tesirine yakn iklim b'2:Kara tesirine yakn iklim b'2:Kara tesirine yakn iklim b'4:Deniz tesirine yakn iklim b'3:Deniz tesirine yakn iklim b'2:Kara tesirine yakn iklim b'2:Kara tesirine yakn iklim b'3:Deniz tesirine yakn iklim b'4:Deniz tesirine yakn iklim b'3:Deniz tesirine yakn iklim b'3:Deniz tesirine yakn iklim b'2:Kara tesirine yakn iklim b'2:Kara tesirine yakn iklim b'3:Deniz tesirine yakn iklim b'2:Kara tesirine yakn iklim b'3:Deniz tesirine yakn iklim b'2:Kara tesirine yakn iklim b'3:Deniz tesirine yakn iklim b'2:Kara tesirine yakn iklim a':Tam denizel iklim b'2:Kara tesirine yakn iklim b'3:Deniz tesirine yakn iklim b'2:Kara tesirine yakn iklim b'3:Deniz tesirine yakn iklim b'2:Kara tesirine yakn iklim b'4:Deniz tesirine yakn iklim b'3:Deniz tesirine yakn iklim b'2:Kara tesirine yakn iklim b'2:Kara tesirine yakn iklim b'2:Kara tesirine yakn iklim b'4:Deniz tesirine yakn iklim b'3:Deniz tesirine yakn iklim b'4:Deniz tesirine yakn iklim b'4:Deniz tesirine yakn iklim b'4:Deniz tesirine yakn iklim b'2:Kara tesirine yakn iklim b'2:Kara tesirine yakn iklim b'4:Deniz tesirine yakn iklim b'2:Kara tesirine yakn iklim b'3:Deniz tesirine yakn iklim b'3:Deniz tesirine yakn iklim b'4:Deniz tesirine yakn iklim b'2:Kara tesirine yakn iklim b'3:Deniz tesirine yakn iklim b'2:Kara tesirine yakn iklim b'4:Deniz tesirine yakn iklim b'2:Kara tesirine yakn iklim b'4:Deniz tesirine yakn iklim

ISTANBUL GOZTEPE C2,B'2,s2,b'4

Referanslar:

Atalay, ., 1997, Trkiye Corafyas, Ege niversitesi yaynlar DM Yaynlar 2000/02. Klimogram Yntemine Gre Antalya klimi. Ankara DM Yaynlar 2000/04. Thornthwaite Yntemine Gre Antalya klimi. Ankara DM., 1972., Trkiye klim Tasnifi (De Martonne Metoduna Gre). Ankara D.M.., 1988., Aydeniz Metodu ile Trkiyenin Kuraklk Deerlendirmesi, Ank. DOAN, ., Ayman B.,Ballca H., Kaya N. 1982. Klimatoloji III. Ankara Dnmez, Y., 1984 Umumi Klimatoloji ve klim almalar .T.. Yayn No: 2506, Corafya Enstits Yayn No: 102 8. Erin, S., 1984, Klimatoloji ve Metotlar, .T.. Deniz Bilimleri ve Corafya Enstits, stanbul 9. Erin, S. 1957, Tatbiki Klimatoloji ve Trkiyenin klim artlar, T Hidrojeoloji Enstits, stanbul 10. EROL, O., 1993. Genel Klimatoloji. Ankara (Gazi Bro Kitapevi) 11. ERTRK, K., BAYAR A. 1984. Trkiyenin klim Tasnifi Erin Kuraklk ndis Formlne Gre. Ankara 12. FAO, Food And Agriculture Organization, www.fao.org 13. Klimatoloji ubesi, 2004, Klimatoloji II Ders Kitab 14. KMC A, ve arkadalar 2003, Normalletirilmi ya indeksi (SPI) ile Trkiyede kuraklk oluum oranlarnn blgesel dalm (Regional distribution of drought occurence by using Standardized Precipitation Index (SPI)in Turkey). III. Atmosfer Bilimleri Sempozyumu Bildiri Kitab, 268-275. .T.. Uak ve Uzay Bilimleri Fakltesi, Meteoroloji Mhendislii Blm, 19-21 Mart 2003, stanbul. 15. ENSOY, S., 2007 ,D.M.. Genel Mdrl web sitesi http://www.meteor.gov.tr/2005/genel/iklim/iklim.htm 16. ENSOY, S., Trkiye klimi, 2000 DM web sitesi http://www.meteor.gov.tr/2005/genel/iklim/turkiyeiklimi.htm 17. Wikipedia ansiklpedi,
http://en.wikipedia.org/wiki/K%C3%B6ppen_climate_classification

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.