Gerilim , Diren , Ksa, seri ve parelel devreler (Konu Anlatm)

GERLM: Enerji farknn gstergesine gerilim denir. Devredeki piller gerilimi salar.Yani bir iletkenin ular arasndan akm gemesine sebep olacak etkidir. Gerilimi de voltmetre ile leriz. Gerilimin birimi volt olarak ifade edilir ve V ile gsterilir. Voltmetrenin direnci ok byk olduundan devreye paralel balanr.

DREN: Cisimlerin elektrik akmn geirirken gsterdii zorlua diren denir. Diren R ile gsterilir. Birimi ohm olup ksaca ile gsterilir. Devredeki her elemann direnci vardr. Ampul de bir direntir.

Gerilim/akm orannn birimleri volt/amper olarak yazlr

Ohm kanunu, Bu oran George Simon Ohm adndaki bir bilim insan bulduundan birime soyad verilmitir.gerilim, akm ve diren ls arasndaki ilikiyi belirtir. Potansiyel fark akm iddeti grafiinin eimi, iletkenin direncini verir. GRAFKLER:

Ksa Devre:

Akmn dirensiz yolu tercih etmesine ksa devre denir. ekilde K anahtar kapatlrsa, akm dirensiz yoldan gider. Dolaysyla lambann zerinden giden akm artk lamba zerinden gitmez ve lamba sner. AMPULLERN PARLAKLII: - SER BALAMA: - Seri bal zde (ayn) lambalarn hepsinden ayn akm geer. - Lambalarn parlakl eittir. - Lamba says arttka yani devreye ampul eklendike lambalarn parlakl azalr. - Lambalardan biri snerse ya da patlarsa dierleri de sner. - Devreye taklan pil says arttka lambalarn parlakl artar. - Pil says artsa bile pilin dayanma sresi deimez. Yani devreye seri bal 1 pil yerine 3 pil taksak bile yine bir pil nekadar dayanrsa 3 pil de o kadar dayanr ve biter .

PARALEL BALAMA: - Paralel bal zde lambalarn hepsi ayn parlaklkta yanar. - Lambalar zde ise hepsinin zerinden ayn akm geer. - Anakoldaki akm her kola eit paylatrlr. - Lambalarn says artrlrsa ya da azaltlrsa dier lambalarn parlaklklar deimez. - Paralel bal devrede lamba says arttka pillerin dayanma sresi azalr.

RNEK:ekildeki devrede A, B,C ve D lambalarnn parlaklklar arasndaki ilikiye bakalm:

A lambas anakol zerinde olduundan en byk akm zerinden geer ve en parlak lambadr. D lambas paralel olmasna ramen tek bana olduundan,B ve C den daha ok akm geer.B ve C ye gre parlaktr.

B ve C seri bal olduundan ayn parlaklkta yanar. Buna gre A > D > B = C olur. EDEER DRENCN BULUNMASI: Birden devrede fazla diren varsa edeerini bulmamz gerekir. Direnler yani lambalar farkl balanrsa e deer diren de deiir. 1. Seri Balama Direnlerin u uca balanmasyla elde edilen balanma ekline seri balama denir. - Direnler seri balandnda e deer diren artar. - reteten ekilen akm kollara ayrlmaz ve btn direnlerin zerinden eit iddette akm geer. A T = A1 = A2 = A3 veya IT = I1 = I2 = I3 - Her bir direncin ular arasndaki gerilim toplam, retecin ular arasndaki gerilim eittir. V = V1 + V2 + V3 - Direnlerin toplam toplam dirence eittir. Re = R1 + R2 + R3

PARALEL BALAMA: Birer ular bir noktada, dier ular da baka bir noktada olacak ekilde yaplan balama ekline paralel balama denir Direnler paralel balandnda e deer diren azalr. - Paralel balamada reteten ekilen toplam akm K noktasnda kollara ayrlr, sonra tekrar L noktasnda birleir ve retece gelir. A T = A1 + A2 + A3 veya IT = I1 + I2 + I3 - K - L noktalar arasndaki potansiyel fark ne ise, btn direnlerin ular arasndaki de o kadardr. V = V1 = V2 = V3

Seri ve Paralel Devre zelliklerinin Karlatrmas

Seri ve Paralel Devre zelliklerinin Karlatrmas

zellikle r

Tek ampull devre

Seri bal devre

Paralel bal devre

Parlakl k

Tek devreli ampule gre az parlak yanar nk diren artm ve akm azalmtr. Daha fazla ampul eklense parlaklk azalr(rnein 3 ampull olsa)nk diren daha fazla olur. Akm burada da her yerde ayndr. Yani A,B,C,D noktalarnda akm ayndr. Ama tek devreli ampule gre akm azalmtr. nk diren artmtr.(akmdiren ters orantldr)

Tek devreli ampulle ayn parlaklktadr. Ama seriye gre fazla parlaktr nk bu devrede diren azalmtr.(3 ampulde olsa parlaklk deimez) Akm paralel bal devrelerde her yerde ayn deildir. A noktasndaki akm B ve C noktalarna gelince kollara ayrlr. (Kollara ayrlrken rasgele ayrlmaz direnci kk olan kola daha fazla direnci byk olana daha az akm gider.) Ve sonra tekrar birleir (A=D). A kolundaki akm tek devredekine gre daha byktr nk devredeki toplam diren azalmtr.

Akm

Akm her yerde ayndr.

Gerilim

Her yerde ayn

Seri balda gerilim kollara ayrlr yani her bir ampule direncine gre gerilim uygulanr. Eer diren bykse gerilim de byk uygulanr. Ampullerdeki gerilimlerin toplam bize pildeki toplam gerilimi verir. Devredeki toplam direnci bulmak iin tm direnler toplanr. Rtoplam=R1+R2+.

Paralel bal devrelerde gerilim her yerde ayndr.

Diren

Tek ampul kadar

Devredeki toplam direnci 1/R toplam=1/R1+1/R2 . eklinde yaplr.

Patlama

Ampullerden biri patlarsa dieri de sner. nk devre tamamlanmam olur.

Ampullerden biri patlasa bile dieri yanmaya devam eder. Devre

Seri ve Paralel Bal Devrelerde Parlaklk Diren likisi

SER BALI DEVRE: Seri bal ampullerde ampuller zde ise her ampulden gecen akm aynidir. Her ampulde den potansiyel fark da aynidir. V T = 12 V olsun.Ampullerin direnci 2 ohm olsun. RT = 6 ohm I T = V T / R T = 12V / 6 ohm = 2 A olur.

V1= VT / n V2 = VT /n V 3 = V T / n dir. n ( Ampul says.) V 1 = 12 V / 3 = 4 V olur. veya V 1 = I T x R A = 2 A x 2 ohm = 4 V olur. V1=V2=V3 = 4 V olur. Ampul says arttka diren artar devreden geen akm azalr.Ayrca ampul saysna bal olarak toplam gerilimde blnecei iin her ampulde den gerilimde ayni oranda azalr. SONU: Seri bal ampullerde ampul says arttka gerilim blnr .Ana koldaki ve dolaysyla her ampulden gecen akm azalr ampuln parlakl azalr. PARALEL BALI DEVRE: Paralel bal zde ampuller de her ampulde den gerilim aynidir ve oda toplam olan potansiyele eittir.(Ampuller zde olmasa da aynidir). Her ampulden geen akmda aynidir.Onlarn toplamlar da ana koldaki akma eittir. V1=V2=V3=VT IT= I1 + I2 + I3 ve I1 = I 2 =I 3 olur. Ampullerin parlaklklar ayni olur. Devreye bir ampul daha paralel balanrsa her ampulden geen akm deimez ancak ana koldaki akm artar.Akm ayni gerilim ayni ise ampul parlakl da aynidir. P = I x V de aynidir. SONU: Paralel bal ampullerde ampullerden geen akm ve den gerilim ayni olduu iin parlaklklar aynidir.Ampul saysnn artmas toplam direnci azaltaca iin sadece ana koldaki akm artar. Ancak; retecin verebilecei akmdan daha fazla akm ekmeye kalkarsanz ampullerden geen akmda azalma olaca bununda hem akm hemde gerilim dmesine neden olaca iin Ampul eklenmesinde ampullerin ilk durumuna gre parlaklnn azalmas da olabilir.

Direnler seri , paralel ve kark diye ekilde balanr. 1- Seri Balamada Toplam ( Edeer )Diren Seri bal direnlerin toplam yle bulunur. R = R1 + R2 + R3 2- Paralel Balamada Toplam ( Edeer ) Diren Paralel balamda edeer veya toplam diren yle bulunur. 1=1+1 Re R1 R2 3- Kark Balamada toplam Diren Bir devrede direnlerin hem seri hem de paralel olarak

balanmasdr. RNEKLER rnek1 : Devrenin toplam direncini bulun. zm : : 1 = 1 + 1 1 = 1 + 1 = 3 + 1 = 4 /60 RT1 R1 R2 RT1 20/3 60 60 1 / RT1 = 4 / 60 ise RT1 = 60/ 4 RT1 = 15 W RT = RT1 + R3 = 15 + 50 = 65 W rnek2 : ekildeki devrenin toplam direncini bulun. zm : RT1 = R1 + R2 = 6 + 14 = 20 W RT2 = R3 + R4 = 40 + 20 = 60 W Devre u hale gelmi oldu bunu yeniden izersek

1=1+1=1+1=4 RT RT1 RT2 20/3 60 60 RT = 60 / 4 = 15 W rnek3 : ekildeki devrenin toplam yada edeer direncini bulun ?

zm : 1 = 1 + 1 = 1 + 1 = 5 / 40 RT1 = 40 / 5 = 8 W RT1 R1 R2 10/4 40 1 = 1 + 1 = 1 + 1 = 4 / 24 RT2 = 24 / 4 = 6 W RT2 R3 R4 8/3 24 RT =RT1 + RT2 = 8 + 6 = 14 W

KAYNAKA
http://www.fenokulu.net/portal/Sayfa.php?Git=KonuKategorileri&Sayfa=KonuBaslikListesi &baslikid=29&KonuID=771 Gerilim , Diren , Ksa, seri ve parelel devreler (Konu Anlatm) Seri ve Paralel Devre zelliklerinin Karlatrmas Seri ve Paralel Bal Devrelerde Parlaklk Diren likisi

ve saysal bilgi olaraktanda;

http://www.fizikportali.com/forum/direnclerin-baglanmasi-t547.0.html

bu siteden bilgi alnmtr