KRATYLOS : GEREKL ARATIRMANIN ARACI OLARAK DLHasan Aslanzet Platon, Kratylos diyalogunda adlarn doruluu sorununu konu eder.

Hem, bir ad ile o adn adlandrd ey arasndaki doruluk ilikisinin bir uzlam konusuolduunu ileri sren uzlamc dil yaklamn, hem de, bir ad ile o adn adlandrd eyarasnda doal bir doruluk ilikisi bulunduunu ileri sren doalc dil yaklamneletirir. Platon, uzlamc ve doalc dil anlaylarnn her ikisinin de gereklii aratrmannarac olan diyalektik yntemi olanakszlatrdn gstermek ister. Bu makalede, Platonun,

Kratylos diyalogunda, dili, gereklii aratrmann heuristic bir arac olarak ele ald ilerisrlmektedir. Anahtar Szckler : Platon, Dil, Uzlamclk, Doalclk, Doruluk, Bilgi Abstract Plato, in Cratylus, raises the question of the correctness of names. He criticizes both the conventionalist view, which holds that convention to use a word to namesomething, is correct way of naming; and the naturalistic view that holds that there is anatural relation between a name and the thing named. Plato discusses that if conventionalist view or naturalistic

view of language as taken to be correct then the methodof dialectic as the inquiring the nature of things becomes impossible. I argue that Platos aimis to develop view of language that conceives language as a heuristic instrument of inquiringthe nature of things. Keywords : Plato, Language, Conventionalism, Naturalism, Truth, Knowledge
id.2188321

https://www.facebook.com/profile.php?id=1 00001511141794 https://www.facebook.com/profile.php?id=1 00001511141794 2 saat nceEmine Akarsu Platonun Kratylos diyalogu, Bir ad ile o adn nesnesi arasndaki iliki nedir?sorusu ekseninde dner. Platon bu soruya, adlarn bir

uzlam , anlama ii olduunu savunanHermogenesin uzlamc yaklam ile adlarn, ad olduklar eylerin ikin gerekliine denk dtn savunan Kratylosun doalc yaklamn Sokrates arclyla eletirerek yant arar.Ancak, bu soruya Platonun Kratylos da verdii yant anlamak iin Platonun epistemolojik ve ontolojik kayglarn gz nnde bulundurmak gerekir. Platon Diyalog boyunca, bir yandan epistemolojik olarak bilginin renilebilir, retilebilir olduunu, dolaysyla bu tr bir bilginin yntembilimsel olanaklln salamay,

dier yandan da bu tr bir bilginindayana olarak varsayd gereklik iin ontolojik bir temeli oluturmay gzetir.Dolaysyla, Platonun dil anlay, onun bu epistemolojik ve ontolojik kaygsyla balantlolarak ele alnmaldr.Her ne kadar Kratylos un konusu, zelde adlarn doruluu zerine grnse de,genelde dil ile bilginin varlkla ilikisini ele alr. Bu bakmdan Diyalog da yalnzca ad larndeil, sfat larn, fiil lerin de doruluunun konu edilmesi keyfi deildir. zellikle etimolojik

zmleme blmnde bu aka grlr. (391b-427) Platon dil den sz ettiinde yazl dildendaha ok konuulan dilden sz eder. Bunu harf lerin adn inceledii ayrca temel adlar harfler ile hecelere zmleyip aklad blmlerde aka grrz. (393e, 426c-427d) Ad bu bakmdan Platon iin, bir sz, bir ses, fonetik bir birimdir. Dolaysyla Kratylos un sorunuyeniden yle kurulabilir: Bir ad (bir sz, bir ses, fonetik bir birim) ile adlandrlan eyarasnda ne trden bir iliki vardr?Platon bu soruya nerilmi iki baat yaklam ele alp eletirerek epistemoloji veontolojiyle balantl bir dil yaklam gelitirir. Ele ald yaklamlardan biri Diyalog daHermogenesin savunduu uzlamc dil anlaydr. Bu anlaya gre bir ad

ile o adnadlandrd ey arasndaki iliki, bir tr uzlama, anlama iidir. (384d-e) Dier yaklam
id.3114900

https://www.facebook.com/profile.php?id=1 00001511141794https://www.facebook.com /profile.php?id=100001511141794 2 saat nceEmine Akarsu ise Kratylosun savunduu doal dil anlaydr. Bu anlay ise bir ad ile o adnadlandrd ey arasnda ikin bir doruluk olduunu varsayar. Ad, adlandrlann bir tr benzeimi olarak ele alr. (428e) Platon Diyalog boyunca, bu iki yaklamnsavlarndan ok, onlarn dayand ksmen rtk epistemolojik ve ontolojik varsaymlarrtmeye alr. Bu bakmdan, Platonun aka bir dil

kuram nermedii dnlebilir.Ancak Platonun Diyalog da aka bir dil kuramn savunmamas, Platonun herhangi bir dilkuramn, epistemoloji ve ontolojiyle dorudan ilikili grmesinden trdr. Plato herhangi bir dil kuramnn epistemolojinin ve ontolojinin nne gemesini istemez. Platon, neHermogenesin uzlamc yaklamnn ileri srd gibi gereklikle dil arasndaki olas bir ilikiyi bstn keyfi grr, ne de Kratylosun doalc yaklamnn varsayd gibigereklii dilin (adn) birebir benzeimi olarak grr. Her iki yaklamn doru olanyanlarn epistemolojik (bilgi) ve ontolojik (gereklik) temellere tayarak, bu iki yaklamndnda ayr bir yol bulmay dener.Adlarn bir uzlam

konusu olduunu savunan Hermogenese gre bir ad ile o adnadlandrd ey arasndaki iliki bir uzlam, bir anlama ilikisidir. (384d) Yakndan bakldnda bu yaklamn i ie gemi sav ierir. lkin, bir adn, bir eyi adlandrmasiin uzlam ya da anlama dnda herhangi bir ilke yoktur. Bir adn, bir eyin ad olmasiin uzlam, anlama yeterli kouldur. (384d) kincisi, herhangi bir kimse herhangi bir ad, herhangi bir eyi adlandrmak iin kullanabilir. (384d) Hermogenesin ikinci sav birincisavndan trer. Eer uzlam yeterli koul olursa, o zaman bir ad ile bir ey arasndauzlam salayarak, o eyi o adla arabiliriz. Hermogenesin yaklamn daha da belirginletirmek iin Sokrates Hermogenese, bir adn bir kii ya da devlet (kent halk)tarafndan konmasnda bir ayrm olup olmadn sorar. (385a) nc sav daHermogenesin bu soruya yantyla belirir: Herhangi bir kimse bir

eyi adlandrmak iinkullanlan bir ad, rasgele bir eyi adlandrmak iin de kullanlabilir. (385a-b) Platon
id.1834927

https://www.facebook.com/profile.php?id=1 00001511141794https://www.facebook.com /profile.php?id=100001511141794 2 saat nceEmine Akarsu uzlamc yaklamn bu savlarn ayr ayr rtmek yerine, uzlamcln temelepistemolojik ve ontolojik varsaymn hedef alr. Eer Hermogenesin uzlamcldoruluk ve yanllk diye bir eyin olduunu kabul ediyorsa, uzlamc adlandrmayaklam yanllktan sz etmeyi gerektireceini belirtir. (385b-d) Ancak Hermogenesdoruluk ve yanllk diye bir ey olmadn varsayyorsa o zaman da Protagoras ( nsanher eyin lsdr.) ile Eutydemosun ( Her ey herkese hep dorudur .) yaklamnadeceini dile getirir.

(386a,d)Platon, Hermogenesin uzlamc dil yaklamn dayana olan Protagorasc ar greceli ine kardr. (386e) Bir eyi, bir insann bir adla, baka bir insann bir baka adlaadlandrmas Protagorasc uzlamcla gre ayn lde dorudur. Bir eyin deiik adlarla adlandrlmasnn o eyin doasyla, gerekliiyle herhangi bir ilikisi yoktur.Dolaysyla bir eyin adnn doruluu, o eyin doasna, gerekliine deil dorudanuzlama baldr. Ancak eylerin doasna, gereklie ilikin aratrma yntemi asndanPlaton bylesi bir durumun, iletiimin, diyalektiin zeminini ortadan kaldracandan, eylerindoasn, gereklii aratrman yolunu da kapatacan dnr. Szcklerin ortak,kalc, uzlalm anlamlarnn yokluunda, eylerin doasna, gereklie ilikinkonuma

olana da olamayacaktr. Platon nesnelerin bize bal olmayan, kendi kalcgereklikleri olduunu varsayar. (386e) Dolaysyla konuma da bir eylem olarak nesnelerin bu kalc, doal gerekliklerine uygun decek arala yaplrsa baarl olacaktr.(387c)Her ne kadar Platon mutlak gereklik dncesine sahipse de burada formlar kuramndan dorudan sz etmez. Bununla birlikte Platon konuyu daha geni bir balamatar. (387a) Doruluk kavramn epistemolojik ve ontolojik balama ekerek doalc veuzlamc yaklamn yol aaca sonulardan saknmaya alr. Bu bakmdan dil ile ilgilikurduu benzetmeler nemlidir.
id.2455659

Platon adlarn doru ya da yanl tmceler oluturulmasndaki ilevini, bir arac n ilevine benzetir. Nasl ki bir aracn, onu kullanandan bamsz bir ilevi

varsa benzer bir biimde tmcelerin doruluklar ya da yanllklar da herhangi bir kimseye baldeildir. Bir tmcenin doruluu o tmceyi oluturan btn elerin doruluuna balolduundan, o tmcenin iindeki adlarn da kiilere bal olmadan doruluunun olmasgerekir. Platon, adlandrmann, bizim keyfimize bal olmayan, uygun bir yolla doal olarak yapldn, ara benzetmesi ni genileterek tartr.Platona gre, ara kullanma eylemi ile eylerin doas arasnda zorunlu bir iliki vardr. Eer eylerin doas ile eylem arasnda zorunlu bir iliki olmazsa baarszoluruz, ara da bir ii yaramaz. rnein, bir kesme eylemi eyin doas tarafndan belirlenir, uzlam ya da anlama gibi baka eylerle deil. Bu, btn eylemler iingeerlidir. (387b) Konumak da eylerle ilgili bir

eylemdir, adlandrmak da konumaeyleminin bir parasdr. (387c) Dolaysyla btn eylemler iin geerli olan ey doal olarak adlandrma iin de geerli olacaktr. Ad, adlandrma eyleminin aracdr. Bir ara olarak ad neie yarar? (388b) Platonun bu soruya verdii yant nemlidir: Birbirimize bilgi verir, bir eyler retir, nesneleri birbirlerinden doalarna gre ayrt ederiz. (388b) Bu yant,Platonun yalnzca adlarn ne ie yaradna deil, ayn zamanda dilin ne ie yaradna Diyalog da verdii yantn nemli bir ipucudur.Platonun, arala (ad) eylem (adlandrma) arasndaki ilikiyi aklarken gttepistemolojik kayg, ara yapm (ad yapmak, ad vermek, ad kurmak) iini aklarken dahada ne kar. Platon ad verme iini ara yapma iiyle kyaslar. (388d-e) Nasl ki arac,ara ustas yapmaya yetkinse ad yapma, ad kurma, ad uydurma iine de bu iin ustasyetkindir. (388d-e)

Platon ad kurma iinin ustalar olarak yasa koyucular grr. (388e,389e) Ancak, yasa koyucularn ad verme iini, diyalektik inin yani filozof un gzetimindeyapmasnn zorunlu olduunu belirtir. (390d) Bu, Platonun filozoflara bir jesti olarak
id.2860935

https://www.facebook.com/profile.php?id=1 00001511141794https://www.facebook.com /profile.php?id=100001511141794 2 saat nceEmine Akarsu anlalmamal. Platonun ad kurma iinin filozoflarn gzetiminde, denetiminde yaplmasnzorunlu klmasnn nedeni, dili, epistemolojinin heuristic bir esi olarak grmesinde yatar.Platonun, doalc dil yaklamn eletirisi bunu daha da anlalr klmaktadr.Kratylos adlarn doal

olduunu, bir uzlam ya da anlama ii olmadndahas, adlarn hem Yunanllar hem de yabanclar iin ayn doruluu ya da gerekliiierdiini ileri sren doalc bir dil yaklamn savunur. (383b) yle ki, Kratylosa greeere bir kimsenin adn ya da bir eyin adn yanl sylersek, bo sesler karmaktan baka bir ey yapm olmayz. (429c-430a) Kratylosun ar doalc gr, adlar adlandrdklareylerin ebiimi olarak ele alr. Bir ad yazarken bir harf karr, bir harf eklersek ya da bir yanllk yaparsak o ad yalnzca yanl yazlm olmaz, o ad yazlm bile saylmaz, adadlktan kar baka bir ey olur. (432a) Bir ad kullanlacaksa, o ad kesin olarak dorukullanlmaldr. Bu doalc yaklama gre, yanl olan bir ad, ad saylmadndan anlamszolacak dolaysyla da, anlaml bir yanla yer olmayacaktr.Anlam

konusu Platonun gtt epistemolojik kayg iin nemlidir. nkbirbirimize bilgi vermek, bir eyler retmek, eyleri doalarna gre birbiriden ayrt etmek btnyle diyalektik bir itir. Bu bakmdan, renme, retme, eyleri ayrt etme,kanlmaz olarak doru ve yanl konumay ierir. Eer anlaml yanl konuma doalcyaklamn ileri srd gibi dlanrsa, diyalektik de olanakszlar. Platon, kar rneklerleanlaml yanln olanakl olduunu gsterir. Bir rnek olarak, Smikrionnun olununHermogenes olarak arlmasnn yanl olduunu ama anlamsz olmadn verir. (429e)Verdii dier bir rnek ise resim ile ad arasnda benzetmeye dayanr. Bir erkek resmi bir erkee, bir kadn resmi de kadna balanr. Bunun tersi de olasdr, erkek kadna, kadn daerkee balanabilir. Erkek resmini erkee, kadn resmini de kadna

baladmz birincidurumda doru, tersi durumda da yanl yapm oluruz. Biri yanl dieri doruolmasna karn her iki benzetme de anlamldr. Eer bir kimseye erkek resmini gsterip
id.2955822

https://www.facebook.com/profile.php?id=1 00001511141794https://www.facebook.com /profile.php?id=100001511141794 2 saat nceEmine Akarsu bu resmin bir kadn resmi olduunu sylersek, anlalabilir ama yanl bir ey sylemioluruz. (430b-d)Kratylosun doalc dil anlayna gre her adn doasnda ikin bir dorulukolduundan, uzlamla ya da anlamayla konulan adlar aslnda ad (gerek) bile deildir.Adlarn ikin doruluu herkes iin ayn olduundan uzlam ya da anlama bu ikindorulua u ya da bu biimde etki edemez. Kratylosun ar doalc yaklam szckleri,ynletimlerine ylesine tutsak eder ki szckler hareketsiz, dier bir deyile ilevsiz

durumagelir. Bu ar doalc yaklam yanl yapmay, renmeyi dolaysyla diyalektiiolanakszlatrr. Platona gre diyalektii olanakszlatran, bu doalc dil anlaynn, dil ile gereklik arasnda temelde varsayd ilikidir. Dier bir deyile, doalc dil anlaynndayand ontolojik varsaym, eyleri bilmeyi, renmeyi olanakl klacak bir epistemolojiye olanak tanmaz.Platon, bu epistemolojik olana salayacak bir ontolojiyi Diyalog

da srekli canltutar. Platonun dil ile gereklik arasnda bu amala varsayd iliki, ad kurma iininnasl yapldn aklarken belirginleir. Platon daha nce kulland ara analojisi nisrdrr. Nasl ki bir ara yaparken, aracn uygunluunu yaplacak iin doas belirliyorsa,adlandrlacak eyin doas da ad yapmay benzer bir biimde belirler (389a-d) Platonun bir ad ile o adn adlandrd ey arasnda kurmaya alt iliki Hermogenesinuzlamc ad verme yaklamnn aka karsndadr. Ancak Platonun yaklamKratylosun doalc yaklamndan da ayrlr. Kratylos adlarn doru ya da yanlolduunu, ad ile o adn adlandrd ey arasnda bir tekabl ilikisine dayanarak ilerisrer. Platon ise adlandrma eyleminin doruluundan ya da yanllndan sz eder ki

buKratylosun yaklamndan temelden ayrld noktadr. Bir aracn yapmnda usta, aracndncesindeki doru yani ideal tasarma gre yapmaya alr. (389b) Bu, Platona gre
id.1320066

https://www.facebook.com/profile.php?id=1 00001511141794https://www.facebook.com /profile.php?id=100001511141794 2 saat nceEmine Akarsu her trl ara yapm iin, dolaysyla ad yapm iin de byledir. (389e) Bir adn uygun biimde kurulup kurulmadna karar verecek olan da o ad kullanandr.Ancak burada Platonun szn ettii dil kullancs, dili kullanan herkes deil,dille dolaysyla adlarla ii olan yani sorma, yantlama sanatn bilen, diyalektikidir. (390d)Platonun, yasa koyucunun adlar uygun biimimde kurabilmesi iin diyalektikinin yanifilozofun denetiminde bu ii yapmas gerektiini ileri srmesinin arkasnda yatanepistemolojik kayg,

filozofun gerei aratrmasnda dili uygun bir heuristic ara olarak kullanmas yatar.Platona gre ad kurma eyleminin doruluu, adn adlandrd eylearasndaki doal uygunlua baldr. (390e) Ancak bu doal uygunluk, ad ileadlandrlan arsnda Kratylosun doalc yaklam anlamnda bir tekabl ilikisi olarak anlalmamal. Eer Platon bylesi bir tekablden sze diyor olsayd ne ad ileadlandrlan arasnda doal uygunluktan ne de adlandrma eyleminin doruluundansz etmeye gerek olacakt. Tekabl yaklam adlandrmay, ad ile adlandrlanarasndaki ilikiyi yanl ya da doru klan bir eylem olarak deil, ad ile adlandrlanarasnda birebir rtme, benzeme, yanstma olarak ele aldndan insan etkisine gerek olmayacaktr. Buna kan Platon ad ile adlandrlan arasndaki

ilikiyi bir eyleme balayarak adlandrmay dorudan insan etkisiyle salanan bir doal uygunluk ii olarak grr. (387a)Kratylosun doalc dil yaklam da Hermogenesin uzlamc yaklamnda olduugibi iletiimi, diyalektii olanakszlatrr. Bu doalc yaklama gre bir kimse yanlsyleyemez, nk doru sylenmediinde yaplan, bo, anlamsz sesler karmaktan baka bir ey deildir. (429e) Konumay, eylerin ikin gerekliiyle bire bir benzeimeindirgemesi, dili kmldayamaz bir konuma getirir. Bu kmldayamaz dil de iletiimi
id.3255027

https://www.facebook.com/profile.php?id=1 00001511141794https://www.facebook.com /profile.php?id=100001511141794 2 saat nceEmine Akarsu diyalektii ya da Platonun deyiiyle, birbirimize bir eyler retmeyi olanakl klan hareketalann ortadan kaldrr.Buna karn Platon retmeyi,

renmeyi olanakl klan hareket alann, dildeuzlama yer aarak salar. Baz adlarn doruluunun doal olmamasna karn anlamszolmadklarn, anlamlklarn da uzlamla saladklarn ileri srerek Platon dile, dildndaki eyler zerine konuma alan tanr. (435a-b) Platonun, dili, iletiime, diyalektieolanak salayan bir konuma tama abasn, Platonun amacnn uzlamc bir dil yaklamgelitirmek olduu ynnde yorumlanmtr. Dahas Diyalog unu znn uzlamclsavunmak olduu ileri srlmtr. (Schofield, 1982; s. 67, 81) Ancak bu yaklamPlatonun epistemolojik kaygsn gz ard eder.Platonun abas dili , dil dndaki

gereklii aratrabilecek heuristic bir ara klmaktr. Platonun doalc dil anlayna ynelttii eletiri, uzlamcl savunmak adnadeil, dile epistemoloji yapma olana salayacak bir ilev kazandrmak iindir. Bir eyinadn bilmekle o eyi bilmeyi zde tutan Kratylosun doalc yaklamna Platonunynelttii eletiride bu aba aka grlr. Platon, adlar ilk koyan kii, bu ii kendi bilgisine gre yapm olacandan, onun yanlmadnn gvencesi olacak bir dayanak olmadn ile srer. (437c) Epistemolojik adan, eylerin doasn, gerekliini soruturmaysrdrmeyi olanakl klan bir dil anlay gelitirmeyi gzeten Platon, doalc yaklamn daha batan bylesi bir soruturmay kapatan dil yaklamna kardr. Doalc yaklamn ilerisrd

gibi eer adlar bilmek, eyleri bilmek, gereklii bilmek ise ad koyucular bu adlar hangi yolla koydular?Platon etimoloji nin ad koyma, adlandrma yollarndan en nemlisi olduununfarkndadr. Bu bakmdan Diyalog da etimolojik zmlemeye uzunca yer verir. Platon birok ad etimolojik olarak inceledikten sonra adn adlandrd eyin doasn dile getirmesigerektiini belirtir. (322d) Platon, eer bir ad onu oluturan szcklere, paralara ayrrsak
id.2831820

https://www.facebook.com/profile.php?id=1 00001511141794https://www.facebook.com /profile.php?id=100001511141794 2 saat nceEmine Akarsu

yle bir yere gelip dayanrz ki, bu eyi artk zmlenmeye gerek kalmaz der. (422a)Platonun artk zmlemeye gerek kalmayan e olarak ele ald bu temel e, eylerinharf ile hecelerde yanstlan zdr. (423e, 424b) Bu harfler ile heceler eylerin doasnayknmedir. Bununla birlikte Platon adlandrmada zorunlu olan yknmeyle hayvanseslerini yknmeyi birbirinden ayrr. Hayvan seslerine yknme bu hayvanlaradlandrmak deildir. (423c) Etimolojik bakmdan adlandrmaya uygun yknme harfler ileheceler yoluyla eylerin doasn yknmektir. Eer bir kimse harflerle, hecelerle her eyinzn yknebilseydi her eyin doasn gsterirdi. (423e)Platon resim ile resmedilen arasndaki ilikiyi ele alarak, yknme kavramnaklamaya alr. (431c,432c) Nasl ki doada, resmin yknd nesnelere benzeyenrenkler olmasayd herhangi bir

eye benzeyen resim yaplamazsa, adlarn kurulmas iin bir araya getirilmesi gereken harflerin de yknecekleri nesnelerle bir benzerlikleri olmasaydadlar herhangi bir nesneye benzemezdi. (434b) Bir resmin, resmi olduu eyle ayn eyolmad gibi, dil de, dile getirdii eyle ayn ey deildir . Bir resmin resmettii eylearasndaki benzerlik bir uzlam konusudur. Ancak bu uzlam, Hermogenesin szn ettiitrden, bir resmi istediimiz eye benzetebileceimiz kadar keyfi bir uzlam deildir.Resmedilen, resmin neye benzemesi gerektiini snrlar. Diyalog da etimolojik zmlemeye verilen neme baklarak Platonun aslnda diliin etimolojik bir temel arad ileri srlmtr.

(Sedley, 2003; s. 23, 29) Ancak, Platonun etimolojik zlmemedeki amac, bir adn adlandrd eyle benzeimini ileri sren doalcyaklamla, bir adn salt uzlam konusu olduunu savunan uzlamc yaklamn tutarsz olduunu gstermektir. (396d-397a) Etimolojik zmleme eylerin doasna ilikin bulank sonular dourur. Dolaysyla, Platon etimolojinin eylerin doasn, gerekliini aratrmada bir yntem olamayacan gstermek ister. Etimolojik zmlemenin epistemolojik nemiyoktur.
id.3142808

https://www.facebook.com/profile.php?id=1 00001511141794https://www.facebook.com /profile.php?id=100001511141794

2 saat nceEmine Akarsu Platonun, dile, eylerin doasn aratracak epistemolojik bir ara olarak yaklam Diyalog un sonlarna doru belirginlemeye balar. (435e-436b) Platonun adlarndoruluuna ilikin soruturmas dolayl bir biimde eylerin doasna (gerekliine)ulamaya ilikin bir yntem aratrmas olduu grlr. Platon, Heraklitesci ak grndenyola karak, var olan adlar araclyla eylerin zn, gerekliini renebileceimizisavunan Kratylosa kar kar. Birincisi, eer adlardan yola karak eylerin, nesnelerin neolduklarna ulamaya alrsak, ad kurucularn olas yanllklarn da srdrm oluruz.Platonun ikinci ama birincisinden daha nemli ikinci kar gr ise

ontolojik arlkldr.Kratylos kendi grn savunmak iin ad kurucularn eylerin, nesnelerin doasn,gerekliini bildiklerini ileri srer. (436c) Platonun, Kratylosun doru ad ile o adnnesnesi arasnda kurduu ilikiye kar knn arkasnda yatan dnce, eer ad ilenesne arasnda dorudan, dolaymsz bir karlama, benzeme, yanstma ilikisi varsa ozaman ad ile nesne arasnda bir ayrmdan sz edilemez. Ad ile nesne ayn ey olur!(432d) Bununla birlikte Kratylosun, ad kurucularn eylerin, nesnelerin doasn(gerekliini) bildikleri bundan tr doru ad kurduklar sav, eyleri, adlarnn dnda bir baka yolla bilmenin olanakl olduunu varsaymasn gerektirir. (438b) Eer Kratylosunileri srd gibi ad kurucu, nesnelerin doasn bildii iin doru ad kuruyorsa,nesnelerin ne olduklarna ilikin bilgi, nesnelerin adlarna ilikin bilgiyi nceler.Platon

eylerin doasnn, dilden bamsz olduunu dnr. eylerin doas her hangi bir dilden nce gelir. Dili (adlar) bilginin nesnesi olarak gren Kratylosa karn Platoneyleri bilginin nesnesi olarak grr. eyler, nesneler Platona gre bilinebilir. Her ne kadar Platon diyalogda idealar retisi ne dorudan deinmese de ona gndermede bulunur. SyleKratylos sence mutlak gzel, mutlak iyi ya da bir baka mutlak ey var mdr yok mudur?(439c) Platon gzellik, iyilik gibi baz eylerin kalc, deimez bir doas olduunu
id.3287276

https://www.facebook.com/profile.php?id=1 00001511141794https://www.facebook.com /profile.php?id=100001511141794 2 saat nceEmine Akarsu dr. (439c, 440b) Bilginin olanakll, bu kalc, deimeyen gerekliin

varlnadayanr. Eer her ey srekli deiim durumunda olsayd bilgi diye bir ey olmazd. (440a)yleyse, bu kalc, deimeyen gerekliin bilgisi Kratylosun szn ettii doalc dil yaklam dnda nasl dile getirilecektir? Gereklik kalc, deimeyen, mutlak bir eyolarak ele alndnda, bu gereklii dile getiren szcklerin de bylesi bir kalclk,deimezlik, mutlaklk tamas gerekmez mi?Platon szcklerin kt, yersiz, kullanlabileceini ancak bunun anlamszladeil yanl anlamaya yol aabileceini savunur. Ne kadar yanl anlamdan saknlmayaallrsa allsn, bir dilde yanl anlam olasl her zaman vardr. Szckler, dorutmcelere ya da eylerin doasna denk gelmeseler de kullanlmaya devem ederler. Bu bakmdan Platon hem szcklerin doruluunu salt bir uzlam, anlama durumunaindirgeyen uzlamcln

doruluk anlayndan hem de szcklerin doruluunu salttmcelerin irekliine, szcklerle benzeik bir duruma indirgeyen doalc doruluk anlayndan ayr bir doruluk anlay gelitirir.Platonun bu doruluk anlay, ad ile ara arasnda kurduu benzetmedesakldr. Platon, bir ad ile o adn nesnesi arasndaki ynletim ilikisini, hem uzlamchem de doalc ynletim ilikisinin olanak tanmad yanllk kavramna olanak tanyanama doruluk olasln da ekici g olarak kullanan bir konuma tar. Platon yanlaolanak tanyarak hem doalc yaklamn kprdayamaz dil anlayndan hem de dili bsbtnnesnesiyle doal ilikisinden koparan uzlamc dil anlayndan ayrlr. Her iki anlayta

darenmenin olana ortadan kaldrlmtr. nk ortada renilecek bir ey braklmamtr! Doalclk hem adlar hem de tmceleri daha batan doru olmak dolaysyla anlaml olmak zorunda sayarak, uzlamclk ise doruluu salt bir uzlam,anlama ii sayarak yanl olanak dna itmilerdir. Platon eylerin bilinebilir olduunuvarsayarak, bu bilme srecinin doal olarak ierecei yanla yer aar. Platonun
id.1308600

https://www.facebook.com/profile.php?id=1 00001511141794https://www.facebook.com /profile.php?id=100001511141794 2 saat nceEmine Akarsu renmeye, retmeye olanak tanyan bir bilgiye srarla yol aramasna baklarak, Diyalog un amacnn salt epistemolojik bir bilgiyi olanakl klmak olduu ileri

srlmtr.(Joseph, 2000; 8687) Ancak bu eletirinin, Diyalog da gelitirilen dil yaklamnn amackavrandnda yerinde olmad anlalr Doalc ve uzlamc dil anlayna yneltileneletiriler, Platonun amacnn salt bilgiyi olanakl klmak olmadn gsterir.Doalc dil yaklam ve uzlamc dil yaklam btnyle yanl m? Platon hemdoalc hem de uzlamc dil yaklamnn belirli llerde doru olduklarn gz nnde bulundurur. Ne belirli bir ad ile o adn ynletimi arasnda bir uygunluk ilikisi olmasgerektiini ileri sren doalc yaklam, ne de ortak bir dil ierisinde adlarn bir uzlam, bir anlama yn olduunu savunan uzlamc yaklam btnyle yanl saylamaz. Ancak Platon, hem doalc yaklamn hem de uzlamc yaklamn doru olduklar yn ieren arasal bir dil yaklam gelitirir. Nesneleri

adlandrmada doal bir ileyi olabileceinisyleyerek doalc yaklamdan, bir adn anlamnn, o adn nesnesini belirli lde kapsayp belirli lde de kapsamadn syleyerek uzlamc yaklamdan yana karak her ikigrn de snrllklarn dile getirir. (435a-b)Platonun burada gstermeye alt ey bir benzetme ilikisinde, benzeyeneyler olduu kadar benzemeyen eyler de olduudur. Neyin benzedii neyin benzemediide bir uzlam konusudur. Ancak bu uzlam Hermogenesin doal bir uygunluu bsbtndarda brakan, uygunluu btnyle grece klan bir uzlam deildir. nkHermogenesci uzlam anlayna gre bir aa resminin, bir insan resmi olduunusylemek olanakldr. Ancak Platonun ileri srd ey doal bir adlandrmada, ad ilenesne arasnda benzerlik her zaman olmayabilir, baz adlar doru

baz adlar da yanlolabilir. Platon adlar ile adlandrdklar ey arasnda mkemmel bir benzerlik ilikisininideal bir dilde gerekleebileceini dnr. Konutuumuz, yani, doal dilde byle bir benzerlik beklenmemeli. (435c-d) Bylesi bir benzerlii Platon ironik bulur. Eer bir ressam
id.3215227

https://www.facebook.com/profile.php?id=1 00001511141794https://www.facebook.com /profile.php?id=100001511141794 2 saat nceEmine Akarsu Kratylosdaki her eyi olduu gibi Kratylosun resmine koyabilseydi, bu Kratylosla,Kratylosun resmi deil iki Kratylos olacakt. (432c)Btn bir Diyalog boyunca kurduu benzetmelerle, verdii rneklerle Platon, dilin bir ara olduunu gstermeye alr. Dile bu arasal

yaklam, dil dnda ama dilleyaplan bir eyler olduunu gstermek iindir. eyleri, nesneleri, gerei doasna gre ayrtetmenin, birbirimize bir eyler retmenin arac Platona gre dildir. Dili, birbirimize bilgiverip bir eyler retmenin, gereklii ayrt etmenin arac olarak ele aldmzda dorudan bir uzlam durumuyla kar karya kalrz. Gerekliin yle mi yoksa byle mi olduu, ilerisrlen uslamlamann gcne bal olarak deimez mi? Bilgi olarak rettiimiz ya darendiimiz eyler de benzer ekilde ikna etmeye, ya da edilmeye gre deimez mi?yleyse Hermogenesci uzlamn dnda dilin arasal ilevi nedir?Platonun uzlam anlay dorudan onun gereklik anlayyla balantldr.Gereklii, yle Hermogenesci uzlam anlaynda olduu gibi, istediimiz biimde ayrtedemeyiz, nasl ki, kesme iini uygun bir arala yapmak gerekirse, gereklii de ona uygunden bir

arala (dille) yapmak gerekir. Dier bir deyile, Platonun gereklik kavram, saltisteimize bal, salt uzlamn konusu bir gereklik kavram deildir. Sz konusugereklik, salt bir uzlamla belirlenmekten te kendisini uzlam belirlemeye dayatan bir gerekliktir. (Boxter, 1992; s. 136-137)Platon, doruluktan da byle bir gereklie uygunluu anlar. Platona gredoruluk, tmcelerin ne salt bilisel iiriine ne de gereklie benzeimine baldr.(Williams, 1994; s. 28-38) Doruluk bu anlamda keyfi bir uzlam da deildir. Neyindoru neyin yanl olduunda uzlamak, uzlalan eyin, gereklikle uyumasna baldr. Dolaysyla gerekliin kendisine bal klnan doruluk, dzeltilebilir, yanlaak bir doruluktur. Doruluun dzeltilebilir olmas, gerekliin ne olduuna ilikin birbirimize retmek yoluyla

gerekleen epistemolojik bir durumdur. Bylece Platonun14 uzlam kavram epistemolojik bir uzlama dnr. Uzlam, gereklikle tersdtnde deitirilecek olan gereklik deil, gereklie ilikin uzlamdr. Bu uzlamkavram, diyalekti e olanak tanyan bir uzlam kavramdr
id.1138820

https://www.facebook.com/profile.php?id=1 00001511141794https://www.facebook.com /profile.php?id=100001511141794 2 saat nceEmine Akarsu Kaynaka Boxter, T.M.S. (1992) The Cratylus: Platos Critique of Naming . Leiden, New York andCologne.Joseph, John E. (2000) Limiting the Arbitrary: Linguistic

Naturalism and Its Opposites in Platos Cratylus and Modern Theories of Language . Studies in the History of Language Sciences, 96. Amsterdam, Philadelphia: John Benjamins Publishing.Plato, (1987) Cratylus , Translated by Benjamin Jowett. The Collected Dialogues , PrincetonUniversity Press.Schofield, Malcolm. (1982) The denouement of the Cratylus , in Malcolm Schofield andMartha Nussbaum (eds.) Language and Logos, Cambridge: Cambridge UniversityPress.Sedley, David. (2003) Platos Cratylus , New York: Cambridge University Press.Williams, B. (1994) Cratylus Theory of Names and its Refutation, in S. Everson (ed.) Companions to Ancient Thought 3:

Language . Cambridge University Press