Bavuru formu, proje kapak sayfas ile kabul ve taahht beyanlar sayfalarn iermeyip "zet" ksmndan balamaktadr.

Proje yrtcs, aratrmaclar ve kurulu yetkilisi tarafndan imzalanmas gereken sz konusu sayfalara elektronik proje bavurunuzu gerekletirdikten sonra, "Elektronik Bavurusu kts Al" butonunu kullanarak ulaabilirsiniz.

1. ZET ve ANAHTAR KELMELER: Proje bal, zeti ve anahtar kelimeler Trke ve ngilizce yazlmaldr. zette konunun tarihesi ve literatrdeki yeri ok ksa belirtildikten sonra projenin zgn deeri ve beklenen sonucunun etkileri vurgulanmaldr. Ayrca nasl yrtlecei (deneysel tasarm/yaklam, yntemler, ekip, aamalar ve zaman) zetlenmelidir. Proje zetleri birer sayfay gememelidir.

Proje Bal : Ulusal Politika, Yerel Ynetim ve Sivil Toplum Eksenlerinde Kadn Snaklar Siyaseti: Trkiye Deneyimi

zet Aratrmamz Trkiyede faaliyet gstermi ve de gstermekte olan kadn snma evleri deneyimini inceleyerek bu kurulularn geleceine k tutmay amalamaktadr. Kadn snma evlerinin kurulu dinamikleri, faaliyet gstermeye balam ancak daha sonra kapanm olanlarn kapanmalarnn politik sebepleri, halen faaliyette olanlarn yerel ynetimlerle ve devletin ilgili kurumlar ile olan ilikileri, eer varsa sorunlar, snma evleri ileten farkl kurumlar arasndaki ibirlii olanaklar ve ibirliine dair sorunlar, aratrmann erevesini ekillendiren almlardr. Trkiyede kadn snaklar ileten temel kurum bulunmaktadr. genin birinci aya merkezi hkmet ve devlet politikalarn ieren ulusal politika ayadr. Bu aya Kadn ve Aileden Sorumlu Devlet Bakanl, Sosyal Hizmetler ve ocuk Esirgeme Kurumu (SHEK), Kadnn Stats Genel Mdrl (KSGM), SHEK l Mdrlkleri, valilikler, vs. gibi devletin bakent Ankarada bulunan merkezi kurumlar ve bu kurumlarn illerdeki temsilcilikleri oluturmaktadr. genin ikinci aya yerel politikay ieren yerel ynetimlerdir. Bu ayakta Bykehir belediyelerinin yan sra ile belediyeleri de vardr. genin son bacan kadn sivil toplum kurulular (STK) oluturmaktadr. Kadna ynelik iddeti faaliyet alanlarnn temeline koyarak bu dorultuda eitli snak, danma merkezi, kampanya, vs. gibi almalarda bulunan kadn rgtleri, bu konuda politika belirleme asndan genin en nemli bacan tekil etmektedir. Bu alma, kadna ynelik iddetle mcadele konusunda politika gelitiren ve bu politikalardan biri olan kadn snma evlerinin almas ve iletilmesi srecinde aktif olarak alan temel aktrn birlikte nasl altklarn gzlemleyerek aralarndaki yaklam farkllklarn anlamay hedeflemektedir. Aratrmann temel meselesi, ulusal politika, yerel ynetim ve sivil toplum eksenlerinde kadna ynelik iddetle mcadelede politika oluturulmas hususunda bak ve analiz derinlii kazanmaktr. Aratrma projesi, saha almasna ve ikincil kaynaklarn analizine dayanmaktadr. Aratrmann ikincil kaynaklara dayanan evresinde, zellikle Kta Avrupas lkeleri olmak zere, farkl lkelerin kadn snma evlerine dair deneyimleri ve geirdikleri evreler Trkiye deneyimi ile kyaslanacaktr. Bu karlatrma, kadna ynelik iddetle mcadelede snma evlerinin nemi ve bu konuda politika oluturma srecinde ortaya kan sorunlar ve atmalar konusundaki bilgi ve deerlendirme yetimizi artraca gibi Trkiyenin zgl durumunu da anlamamza olanak salayacaktr. Aratrmann saha almas aamasnda veriler, kadn snma evlerinin almas ve ynetilmesi konusunda deneyim sahibi, bu alanda politika belirleme srecinde alm ve sz konusu politikalar uygulam kiilerle yaplacak derinlemesine grmeler yoluyla toplanacaktr. Aratrmann evrenini yukarda bahsedilen gendeki aktrler oluturmaktadr. Aratrmann rneklemi, kadn sna konusunda faaliyet gsteren devlet, belediye ve sivil toplum kurulularnda alanlar arasndan oluturulacaktr. Kadn snma evi ama ve iletme sreleri deneyimi yaam veya bu evlere danmanlk vermi brokrat, ynetici, uzman ve gnlllerle yaplacak mlakatlarda bu kiilere Trkiyedeki kadn hareketinin tarihi, kadn snma evlerinin tarihi ve u anda yaanan gncel durum hakknda sorular yneltilecektir. Toplamda 25 bire bir derinlemesine grmenin akabinde odak grup toplants gerekletirilecektir. Her bir odak grup toplantsna ulusal, yerel ve sivil toplum dzlemlerinden ikier temsilci davet edilecek ve 18 kii ile daha grlecektir. Derinlemesine mlakatlarla ve odak grup toplantlaryla toplamda 43 kii ile grme yaplmas hedeflenmektedir. Saha almas verileri, hem her bacan kendi ierisinde, hem de bu bacaklar aras iletiim, ibirlii, atma, kopukluk, uyum, koordinasyon, vs. gibi meselelere k tutacaktr. Sz konusu almann sonular, kadna ynelik iddetle mcadelenin yollarn ve bu mcadelenin bir paras olan kadn snma evlerinin amalarna uygun bir ekilde faaliyet gsterebilmelerinin koullarn daha iyi anlamamz ve ngrebilmemizi salayacaktr.

1
2009 / 1. Dnem

Anahtar Kelimeler: Kadna Ynelik iddet, Kadn Snma Evleri, Belediyeler, Sosyal Hizmet, Sivil Toplum

2
2009 / 1. Dnem

Project Title : The Politics of Womens Shelters at the Nexus of National Policy, Local Government and Civil Society: The Turkish Experience

Abstract This research aims to explore experiences of womens shelters in Turkey with a view to develop a better understanding of the political issues surrounding the struggle with violence against women. The political dynamics and reasons behind the establishment and closure of womens shelters as well as the relationship, cooperation or lack thereof, and problems between womens organizations, local governments and state institutions constitute the contours of the research. In the field of womens shelters, there are three main actors that shape the politics and policies aiming to struggle with violence against women. The first leg of the triangle is the national policy leg that is shaped by the institutions of central government, namely, the Ministry of State Responsible from Family and Women, the General Directorate of Social Services and Protection of Children, the General Directorate on the Status of Women, provincial bodies, governorates, and etc. The local governments, which are mainly represented by municipalities, constitute the second leg. Civil society organizations make up the third leg of the triangle that aim to struggle with violence against women. The womens organizations that are involved with various activities in the struggle with violence against women have the most important role in shaping the political agenda on this issue. The main aim of the research is to observe how the three principle actors that shape the politics of struggle with violence against women in Turkey work together and what kind of differences they have in their approaches to the issue. This research is an analysis of the Turkish experience of womens shelters at the nexus of national policy, local government and civil society. The project will rely on fieldwork in Turkey as well as on the evaluation of secondary sources. The phase of the research that will use secondary sources aims to make a comparison of the evolution of womens shelters in other countries especially those of Continental Europe with the Turkish experience. Such a comparison will enrich our understanding of the political problems and issues regarding the womens shelters and help us develop more informed strategies and policy proposals as it will give us the opportunity to take into account the uniqueness of the Turkish case. The field work will be carried out by conducting in-depth interviews with those bureaucrats, experts and activists who have worked in shaping the politics of struggle with violence against women and who were influential in policy making and implementation stages in the establishment and operation of womens shelters in Turkey. The population of the research is composed of those actors from the triangle discussed above. The sample will constitute the bureaucrats, social workers and activists who work at the state institutions, municipalities and womens organizations, all of which aim to struggle with violence against women and operate womens shelters for that purpose. The interviews will inquire the views of the interviewees on the womens movement in Turkey, gather information on the history of womens shelters as well as on contemporary problems and points of disagreement. In addition to 25 in-depth interviews, three focus group interviews will be conducted. Each focus group will constitute 6 respondents representative of the each leg of the triangle. 43 people will be interviewed in total (25 in-depth interviews and three focus group interviews gathering 18 respondents). The field research results will reflect upon issues such as communication, cooperation, conflict, coordination or lack thereof, amongst and between the three legs the institutions of the central government, municipalities and womens organizations. The results of the research will help us to envisage the effective ways to struggle with violence against women as well as the necessary conditions to run womens shelters in a way that would better serve the needs of the battered women.

Keywords: Violence against Women, Womens Shelters, Local Government, Social Services, Womens Organizations

3
2009 / 1. Dnem

2. AMA: nerilen projenin amac ve eriilmek istenen sonu aka yazlmaldr.

Snma evleri, en temel insan haklar ihlallerinden biri olan kadna ynelik iddet sorununa kar zm yollarndan birini oluturmaktadr (Anderson, Janger ve Pauton, 1995). Kadn snma evleri, iddet veya cinsel taciz nedeniyle madur olmu veya tehdit altnda bulunan kadnlarn ve ocuklarnn snabilecekleri ve iddetten uzak yeni bir yaam kurabilmeleri iin ihtiya duyduklar destei bulabilecekleri yerlerdir. Kadnlar ve ocuklar, snma evlerinde geici bir sre barnrlar ve bir sre sonra kendi ayaklar zerinde durabilecek ortam elde etmeleri beklenir. Bu evler, kadna ynelik iddetle mcadelenin ve toplumda iddete kar duyarlln arttrlmasnn en etkin yntemlerindendir. Dnyada son yllarda iyi ynetiimin ilkeleri deimektedir. Yeni anlaylar, bu anlay dorultusunda yeni uzlalar ve paydamlar yaanmaktadr. Yerelden ynetim, yerinden ynetim, yerel siyaset, merkeziliin trplenmesi, merkezden evreye dalm, karar alma ve kararlara katlm srelerinin daha yakndan ve dorudan olmas gibi kavramlar nda ekillenen bu yeni ynetiim anlay gitgide daha ok benimsenmektedir. yi ynetiim (good governance) ilkesi, meknn ekillenme ve rgtlenme biimlerine de nem vermektedir nk meknn geleceinin karar alma sreleri erevesinde tasavvur ve tasarrufu, merkezi ynetim, yerel ynetimler ve vatandalar arasndaki paydamn en can alc noktalarndan birisidir. Ksacas gnmzde, toplumun deiik kesimlerinin ncelikli ihtiyalarn belirleme, sivil toplum kurulularyla (STK) ve yerel ynetimlerle ibirlii yapma, hedef-sonu egdmn salama, kadn ncelikli deerlerin (iddetsiz toplum, kadna ynelik suun ve iddetin ahlak dla itilmesi, kadnn statsnn glendirilmesi ve kadna saygnn artmas gibi) toplumda yaygnlatrlmas, ve devlet-toplum ibirlii vs. gibi almlarla beslenen yeni bir yaklam bulunmaktadr. Bu yeni ynetiim modeline Trkiye de eklemlenmektedir. Devlet kanadnda, kadna ynelik iddetle mcadele sosyal hizmet anlay erevesinde ekillenmektedir. Sosyal Hizmetler Genel Mdrl, Kadnn Stats Genel Mdrl, Kadn ve Aileden Sorumlu Devlet Bakanl, valilikler, emniyet gleri, blge mdrlkleri, vs. gibi merkezi organlar, kadn snaklar konusunda yerli ve yabanc STKlarla, kalknma kurulular ve de uluslararas rgtler ile giderek artan oranda ibirliine gitmek durumundadrlar. Yerel ynetimler seviyesinde ise zellikle 2004 ylnda kartlan yeni Belediye Kanunu byle bir eklemlenmenin yasal zeminini hazrlar niteliktedir. Kanunun 14. maddesi nfusu 50.000i geen belediyelere kadn snma evi ama ykmll, 77. maddesi de STK ve gnlllerin katlmn artrmaya ynelik program uygulama sorumluluu getirmektedir. Zaten Trkiyede kadnlara ynelik faaliyet gsteren STKlar kadn snma evleri konusunda belediyelerle ibirlii yapma ynnde inisiyatif gelitirmektedirler. Ancak, lkemizdeki belediyeler yaanan olumsuz tecrbelerle anlmaktadrlar. Gnmzde gelinen durum, zaten say ve kapasiteleri yetersiz olan kadn snma evlerinin birer birer kapanmas nedeniyle olduka vahim bir grnt sergilemektedir. Belediye Kanununun yan sra Avrupa Birlii yelik sreci de kadn snma evleri konusunda dsal bir faktr, genel tabloyu etkiler nitelikte bir etmen rol sergilemektedir. AB srecinin Kopenhag kriterleri ve insan haklarnn korunmas prensibi kadn snma evleri zerine politika gelitirilmesini gerektirmektedir. Yeni kadn snma evleri kurulmas meselesi, a) kadnn insan haklar, b) ABye yelik iin Trkiyenin taahhtleri ve c) katlmc ynetiim ve yeni belediyecilik anlay geninin tam ortasndadr. Bununla birlikte, gemite kurulan kadn snma evlerinin kapanmas ile neticelenen deneyimlerin de gsterdii gibi gncel yaklamlara ihtiya duyulmaktadr. Kadn snma evleri konusu, btn bu iyi ynetiim, katlmc yerel ynetim ve insan haklar deerleri nda yeniden deerlendirilmeli, yrtlebilir ve etkin bir modelin hayata geirilmesi iin gerekli almalar yaplmaldr. Bu projenin amac, lkemizde faaliyet gstermi, ancak daha sonra faaliyetine son verilmi olan kadn snma evleri ile halen faaliyette olan snma evlerinin deneyimlerine k tutmak ve yaanlan olumsuzluklarn arka plann oluturan dinamikleri saptayarak yeni nerilerde bulunulmasna zemin hazrlamaktr. Bu srete aktif olarak yer alm veya halen faaliyet alan kadna ynelik iddet olan sivil toplum kurulular, belediyeler ve devlet dairelerinin ilgili birimlerindeki kiilerle yaplacak grmeler bu dinamikleri anlamamza olanak salayacaktr. Dnyada yaygnlamaya balayan iyi ynetiim ve kadn snma evleri uygulamalarna dair literatr taramasnn akabinde yaplacak alan almas araclyla devlet, yerel ynetim ve sivil

4
2009 / 1. Dnem

toplum arasndaki politik yaklam farkllklar, atmalar ve ibirliine elveren koullar ortaya kartlacaktr. Sz konusu alma, gemi deneyimleri irdeleyerek kadn snma evlerinin toplumun ihtiyalarna daha iyi yant verilebilmesine k tutacak bir altyap almasna ncllk etmi olacaktr. Ulusal, yerel ve sivil toplum dzlemlerinde irdelenecek konu ayn zamanda bir sosyal sorumluluk meselesidir. Proje, belediye, devlet ve dernek ats altnda ayn konuya odaklanm kesimleri bir araya getirmesinden dolay, doal olarak bir ortaklk ve paydalk zemini yaratmaktadr. Bu paydalar aras iletiim(sizlik), etkileim(sizlik), kopukluk, ak, tutarllk, vs. gibi ilikiler gzlenecek ve bahsedilen genin birlikte alma dinamikleri irdelenecektir. Bu erevede, var olan snaklarn ulusal ve yerel politikalarn uyumsuzluundan kaynaklanan sorunlarna k tutulaca gibi niye yeni snak alamad veya srekliliin niye salanamad gibi konulara da deinilecektir.

3.. KONU ve KAPSAM: nerilen projenin konusu ve kapsam net olarak tanmlanmal; ama ile ilikisi aklanmaldr. Trkiyede kadn snma evlerinin darlaceze emsiyesi dndaki bamsz tarihi ok eskiye dayanmamaktadr. Dkn ve yardma muhta durumdaki kadnlar ve onlarn ocuklar sosyal hizmet kurumlarnn temin ettii eitli barnaklardan faydalanabilmekteydi. Buna mukabil bamsz, sadece kadnlara ynelik hizmet veren, kadnlarn sorunlarna odaklanm, ataerkil toplum yapsndan fiziksel iddete varacak lde madur olmu kadnlara kucak aan, onlarn snma evi sonras hayatlarna da yardmc olan ve kadn hareketinin temel prensipleri nda iletilen evlerin tarihi ise 1990lara dayanmaktadr. 1990 itibaryla stanbul, Ankara ve zmir gibi bykehirlerdeki belediyelerin yan sra Mor at ve Kadn Dayanma Vakf gibi eitli sivil toplum rgtleri de snak amtr. Bu kadar ksa bir gemie sahip kadn snma evlerinin mr de ksa olmu ve kurulan evlerin byk bir ksm kapanmtr. Gnmzde Sosyal Hizmetler ve ocuk Esirgeme Kurumunun ve birka belediyenin ilettii snma evi dnda kadnlarn bavurabilecekleri yeterli snma evi bulunmamaktadr. Var olanlar da gerek kalite gerekse de kapasite olarak ok zayftr. Netice itibariyle ortadaki tablo, ister devlet (SHEK) isterse belediye veya STK tarafndan iletilmekte olsun var olan snaklar kadna ynelik iddet gibi yaygn ve yakc bir sorunla mcadelede kifayetsiz kalmaktadr. Kadn snma evlerinin kapanmasnn veya yeni snma evleri alamamasnn ardnda birok sebep aranabilir. lk akla gelen ve muhtemel sebepler olarak bte yetersizlii, kadn snma evleri amann resmi devlet politikas gereince yeterince benimsenmemesi ve desteklenmemesi, toplumda aile odakl dini desenlerle rlm muhafazakr sylemin feminist amalar aleyhine g kazanmas, Trkiyedeki kadn hareketinin 1980 sonras hzlannn ardndan 2000lerle birlikte durulmu olmas gsterilebilir. Btn bu olumsuz etmenler kadar aknty tersine evirmeye ynelik olumlu etmenlerden de sz etmek mmkndr. rnein yeni Belediye Kanunu gerei, nfusu 50,000i geen yerleimler, kadn snma evi ama mecburiyetindedir. Trkiye, Avrupa Birlii ile btnleme hedefinden doan ykmllkleri nedeniyle, kadn snma evi say ve kapasitesini artrmas gerekmektedir. Zaten Birlemi Milletlerin Kadna Ynelik Her Trl Ayrmcln nlenmesi Szlemesi (CEDAW) imzacs olan Trkiye, kadn snma evleri konusunda da otomatik olarak sorumluluk aldn taahht etmi bulunmaktadr.1 Resmi dzlemin yan sra sivil toplum kuruluu ayanda da akntya kar mcadele edilmektedir. Birlemi Milletler Kalknma Fonu ve AB fonlarnn yan sra sivil, bamsz ve uluslararas kadn dernekleri Trkiyede kadn snma evi almas iin destek almalarnda bulunmaktadr. Grld zere, kadn snma evleri konusu, eitli taraflarn, aktrlerin, srelerin ve belki de ncelikleri ekillendiren vizyonlarn bulunduu; farkl grlerin, taraflarn ve paydalarn arpt/uzlat etrefil bir konudur. Bu projenin amac, lkemizde faaliyet gstermi ancak daha sonra faaliyetine son verilmi olan kadn snma evleri ile hala faaliyet gstermekte olan snma evlerini odak alarak kadna ynelik iddetle mcadele konusunda politika gelitirme srecini incelemektir. Dier bir ifade ile, bu alma, iddet grenleri (kadnlar ve ocuklar) deil, iddetle mcadele ynnde politika gelitirenleri (kadna ynelik iddetle mcadelede ve snaklarn ynetiminde alan, snak almas/kapanmas srelerine ahit olmu, snak konusunda politika gelitiren, uygulayan ve yneten, ileyiine vakf, snak konusunda sorumluluk ve
1

Birlemi Milletlerin Kadna Ynelik Her Trl Ayrmcln nlenmesi Szlemesi (CEDAW) 1979 ylnda kabul edildi ve 1981de

yrrle giren szleme BMye ye lkelerin te ikisinden fazlas tarafndan imzaland. Trkiyede 1985de bu szlemeye imza att (Kadn Snaklar, 2003: 148).

5
2009 / 1. Dnem

yetki sahibi brokrat, uzman ve gnlller) konu edinmektedir. Aratrma, kadn snma evlerinin kuruluu, ynetimi, iletimi ve srdrlebilirlii niye dzenli ve tutarl bir izgi izleyemiyor sorusunu politika oluturanlarn kanadna odaklanarak (merkezi hkmet organlar, yerel ynetimler ve STKlardan oluan gen erevesinde) yantlamaya alacaktr. Sz konusu alma, faaliyette bulunan ve de yeni alacak olan kadn snma evlerinin kadna ynelik iddetle mcadelede daha etkin alabilmesi ynnde politikalar oluturulmasn salayacaktr. Bylelikle eksiklikleri, yanllklar ve yaanlan olumsuzluklar saptamaya ve bu betimlemeler vesilesiyle yeni kurulacak kadn snma evleri iin katlmc ynetiim ilkeleri nda farkl yaklamlar oluturmaya hizmet edecektir.

4. LTERATR ZET: Proje konusu ile ilgili alanda ulusal ve uluslararas literatr taranarak, ham bir literatr listesi deil, ksa bir literatr analizi verilmelidir. Bu analiz, nerilen aratrma konusunun literatrdeki nemini ve doldurulmas gereken boluu ortaya koymaldr. Temel nsan Haklar, Kadna Ynelik iddet ve Kadn Snma Evleri Kadna ynelik iddet her toplum ve lkede grld iin toplumlar st; her kesimden ve evreden kadnn karlat bir sorun olmas itibariyle de snflar st bir yap sergilemektedir. Dier bir ifadeyle, her milletten, her rktan, her snftan ve her meslekten kadn iddetle bir ekilde ve bir ortamda karlaabilmektedir. Grlmektedir ki, yksek eitim de kadnlarn iddetle karlama olasln sfra indirebilen bir etmen deildir. nsan haklar penceresinden bakldnda ise kadna ynelik iddet en temel insan hakk ihlallerinden biri saylmaktadr. Nitekim Birlemi Milletler nsan Haklar Bildirgesinin ilk maddeleri, kiinin gvenliini devlet ve toplum karsnda gvenceye alr ve kiinin yaama ve iddetten korunma hakkn dzenler. rnein nsan Haklar Bildirgesinin 3. Maddesi, Yaamak, hrriyet ve kii emniyeti her ferdin hakkdr nermesi ile kiinin yaam hakknn temel tekil ettiine iaret eder. Yine benzer bir ekilde 5. Madde, Hi kimse ikenceye, zalimane, gayriinsan, haysiyet krc cezalara veya muamelelere tabi tutulamaz hkm ile kiinin iddet karsnda korunmas gerektii belirtir ve bunu temel haklar erevesinde deerlendirir. Birlemi Milletlerin yan sra Avrupa Konseyi ve Avrupa Birlii de benzer niyetlerle insan haklarna dair szlemeler ve protokoller hazrlamlardr. Bunlardan en nemlisi Avrupa nsan Haklar Szlemesidir. Bu Szleme de gvenli bir ekilde yaama hakkn en temel insan hakk olarak ortaya koymaktadr. iddetten korunma ve iddet karsnda snma salanmas meselesi ilk olarak siyaset kuramnn liberal uzantlarndan olan toplumsal szleme ekol ile dile getirilmitir. Gnmz insan haklar anlaynn ve gvenlik iinde yaama hakknn kkenleri toplumsal mutabakat teorisindedir. John Locke tasavvur ettii toplum modelinde kiilerin doutan gelen doal haklarndan bahseder ve yaama, zgrlk ve mlkiyet haklarnn korunmasnn siyasal otorite ve toplum arasnda yaplan szleme ile dzenlenmesi gerektiini vurgular. Benzer bir ekilde Thomas Hobbes ise kiinin ve toplumun gvenliinin siyasal erkin en temel vazifesi olduunun altn izer. 20. yzylda siyaset kuramnda gzlemlenen gelimeler ve deiimler nda kadnlarn bu toplumsal szlemedeki yerleri ve konumlarna dair farkl teorik yaklamlar gelitirilmi ve kadnlarn da bu toplumsal szlemeye tabi olmasnn ara ve olanaklar zerinde durulmutur (DeLue, 2002). Btn bu dnsel silsileler neticesinde kadna kar iddet konusu toplumsal szleme teorisine eklemlenmi ve temel insan haklar normlar ekillenirken kadnn insan haklarna dair de bir normlar btnl ortaya kmtr. Birlemi Milletler rgt altnda eitli almalar yaplm ve Kadnlara Kar Her Trl Ayrmcln nlenmesi Szlemesi (CEDAW Convention on the Elimination of All Forms of Discrimination Against Women) 1979 ylnda temel insan haklar belgelerinden biri olarak ortaya kmtr. CEDAW Szlemesi kadn haklarn sadece temel insan haklar erevesine tamakla kalmamtr. Ayrca; kadna ynelik iddeti de eitlendirerek (cinsel iddet, aile ve iyerinde cinsel taciz, namus cinayetleri, erken ve zorla evlendirme, evlilik ii tecavz, fuhua itme, klelik, insan ticareti, vs.) szlemeye taraf olan devletleri tm bu iddet trleri karsnda kadnlar korumaya ynelik politikalar gelitirmekle sorumlu tutmutur. Aile iinde kadnlarn iddet grd ve bunun zel bir durum deil, sosyal bir problem olduu, bu nedenle devletin kadnlarn urad ayrmclk ve iddete kar politika belirlemekle ykml olmas gerektii, 1960larn sonlar ile 1970lerin balarnda

6
2009 / 1. Dnem

hzla kabul grmeye balayan bir gr oldu (Kadn Snaklar, 2000, s. 29). Birlemi Milletler, 1993 ylnda yaynlad bir bildiride, iddetin tanmn yaparak, devletlerin bu tr iddeti nlemek amacyla politika belirlemelerine nclk etti. iddet, cinsiyete dayal ve kadnlarda fiziksel, cinsel, psikolojik herhangi bir zarar ve znt sonucunu douran veya bu sonucu dourmaya ynelik zel yaamda veya kamu yaamnda gerekleebilen her trl davran, tehdit, bask veya zgrln keyfi biimde engellenmesidir eklinde tanmland (United Nations, 1993). Uluslararas dzlemde bu gibi gelimeler ve beklentiler ekillenirken srece paralel olarak snak konusu gndeme gelmitir. Kadna ynelik iddetle mcadelenin en yaygn aralarndan birisi kadn snma evleridir. Kadn snma evlerinin birok sosyal faydas bulunmaktadr. Genellikle belediyelerin, sivil toplum kurulularnn ve sosyal hizmet kurumlarnn verdii bu hizmet sayesinde toplumda yardmlama, dayanma ve ortak mcadele anlaylar geliir. Kadnlardaki yalnz deilmiim duygusu perinlenir ve toplumda dayanma ruhu glenir. Kadnn srtndan sopay, karnndan spay eksik etmeyeceksin, kzn dvmeyen dizini dver, dayak cennetten kmadr eklindeki deyimlerden de anlald gibi Trkiyede kadna kar iddet kimi zaman olumlanan bir durumdur. iddet maduru kadnlara destek olan ve sorunlarna zm arayan snma evlerinin yaygnlamas ve etkin bir ekilde faaliyet gstermesi, kadn ve ocuklara ynelik iddet konusunda var olan yerleik kalp ve nyarglara kar mcadelede nemli bir adm olarak kabul edilir. Kadn sna kadn haklar kapsamndadr ve kadnn eitim, sosyal, ekonomik ve siyaset gibi alanlarda geri kalmlnn giderilmesi konusunda aktif bir giriimde bulunma ynnde atlmas gerekli admlarndan birisidir. Snaklar sayesinde bedensel ve ruhsal anlamda iddet gren kadnlar alternatif bir yaam biiminin mmkn olduunu grebilir ve bunun yaplabilirlii hakknda maddi ve manevi destek alabilirler. Kadn snma evinde geirilen sre boyunca kadnlarn bedenleri ve ruhlar iyileir, moralleri ykselir, yaralar sarlr ve gelecee daha gl ve umutlu bakmalar mmkn olur. Kadnn nsan Haklar: Evrensel Normlar Karsnda Trkiyenin Konumu Yukarda biraz olsun deinilen temel insan haklar ve kadn haklar szlemelerine Trkiye, modern ve demokratik dnya ile btnleme hedefleri dorultusunda taraf olmu ve eitli ykmllkler altna girmitir. Trkiye, 1995 ylnda Birlemi Milletler Ekonomik ve Sosyal Konseyinin Pekin/inde dzenledii 4.Dnya Kadn Konferans neticesinde hazrlanan Pekin Deklarasyonu ve Eylem Platformu ve belgelerini hi ekince koymadan kabul etmitir. Bu bildirge kadn haklarnn temel belgelerinden saylmaktadr. Bu bildirgenin 23. maddesi, kadnlarn ve kz ocuklarnn btn insan haklarn ve temel zgrlklerini tam olarak kullanabilmelerini salamak ve zgrlklerin ihlaline karlk nlem alnmas gerektiini vurgularken, 9. madde de kadnlara ve kz ocuklarna ynelik her trl iddeti nlemenin elzemliine dikkat eker (Kadn Snaklar, 2003, s.36). Ksacas Trkiye, Pekin Deklarasyonu ile kadnn glendirilmesi, ilerlemesi ve kadnn zel ve kamusal alana tam ve eit katlm nndeki engellerin kaldrlmasna dair sorumluluk almtr. Trkiye bu ykmlln hayata geirilmesi iin zorunlu eitimin sekiz yla karlmas, okur-yazarln artrlmas, ocuk lm oranlarnn drlmesi gibi eitli taahhtlerde bulunmutur. Birlemi Milletler, 2000 ylnda New Yorkta, Kadn 2000: 21. Yzyl iin Toplumsal Cinsiyet Eitlii, Kalknma ve Bar (Pekin+5) balkl Genel Kurul zel Oturumu dzenlemitir. Trkiyenin de aktif katlmyla hazrlanan sonu bildirgesinde Trkiye eylem plan olarak ykmllklerini eitlendirmitir. Buna gre Trkiye, kadn eitimi, kadna kar iddetin nlenmesi iin kaynak ayrlmas ve eitim programlar gibi nlemlerin alnmas, iddet uygulayanlarn yasal kovuturmaya uramasna ynelik koruyucu nlemlerin gelitirilmesi, erken ve zorla evlendirme, namus cinayetleri ve evlilik ii tecavzn kadna kar iddet kapsamnda yer almas konularnda eylemlerini artracan taahht etmitir. Trkiyede Pekin ve sonrasndaki srelerin koordinasyon ve takibinden Kadnn Stats Genel Mdrl sorumludur. Yerel Ynetimler, Katlmc Ynetiim Modeli ve Kadn Snma Evleri Toplumsal cinsiyet rolleri ve toplumsal cinsiyet yaplanmas dier sosyal, ekonomik ve siyasal ilikilerden bamsz olmad gibi mekndan da bamsz deildir. rnein ehirlerin rgtlenmesi bu yaplanmalar yanstmakla kalmaz, ehrin deimesi/deitirilmesi srasnda da bu yaplar yeni biimler alr (Berk, Loseke, & Rauma, 1980). Kent meknna katlm bir

7
2009 / 1. Dnem

anlamda belediyeler ile kentlerde yaayan insanlar arasnda bir paydam ifade eder. yi ynetiimin (good governance) bir paras olan meknn planlanmas ve rgtlenmesi, geleceinin tasavvuru ve tasarrufu, yerel ynetimler ve kent halk arasndaki paydamn en can alc noktasdr (Mukhopadhyay, 1996). Nitekim son yllarda yaplan almalar, yerel ynetimlerin kaynaklarn verimli kullanabilmelerinin katlmc ehir kalknma modeli ile mmkn olduunu gstermektedir (Watson, 1999). Bu yeni ve katlmc kalknma modelinde, konunun muhatab olan tm taraflarn konunun etkiledii veya konu ile kar ba olan tm kesimlerden aktrlerin diyalogu ve uzlamas nem kazanmaktadr. Kararlarn stten veya merkezi bir iradeden dsal olarak belirlenmesi sz konusu deildir. Bunun aksine, yerelden, yerelin gndeminden, enteraktif ve dinamik bir karar alma, uygulama ve denetleme sreci gerekmektedir (Montesdeoca, 2000). rgtllk ile e gdml giden bu srete, gelimenin hedeflerini sivil toplum kurulular ile birlikte belirlemek, bu hedeflere ynelik almalar ve sonularn ksa ve uzun vadeli takibini de yine bu kurulularla beraber yapmak elzemdir. zetle, iyi ynetiim, kentsel meknn tasarm ve dnm srecinde, bundan etkilenecek olan tm aktrlerin bir araya gelerek kadn ve erkek tm yaayanlarn ihtiyalarn gzeten bir diyalog ve ibirlii iinde olmalarn gerektirmektedir (Choguill, 1994). Kadn snma evi hizmetine ihtiya duyanlar, sosyo-ekonomik zellikleri birbirinden farkl olan fakat bununla birlikte benzer kt hayat deneyimleri yaayan kadnlardr (Browne, 1993; Rivera, 2003). Yaknlarndan ve ailelerinden iddet gren, tecavz edilen, yaama ve bedensel btnlk haklar ihlal edilen, zorla fuhua srklenen, tre ve namus cinayeti dolaysyla aranan ve gvenlik riski nedeniyle yetitirme yurtlarnda veya dier sosyal gvenlik kurumlarnda kalamayan kadnlar, bu evlere snabilirler. (Berk, Newton, & Berk, 1986; Cannon ve Sparks, 1989). Kentlerde kadn snma evleri kurulmas, katlmc ynetiim erevesinde ele alnmas gereken bir meseledir. Kadn snma evleri sadece kadn kitlesine sosyal hizmet olarak sunulan bir uygulama olmakla kalmayp kent sakinleri arasnda birliktelik ve dayanma duygusunu gelitirmeye katkda bulunur (Bergen, 1995; Edleson, 1991). Kadn snma evlerinin, kentsel meknnn dnmnde birlikte sorunlar zme, yalnz olmama, toplum ve topluluk bilinci kazandrma ve dayanma gibi insann temel manevi ihtiyalarn karlamaya ynelik faydalar bulunmaktadr (Williams, 2003). 1970li yllardan itibaren iddete urayan kadnlarn psikolojik ve fiziksel gvenlik ihtiyalarna yant verebilmek iin devletlerin sosyal hizmet kurumlar, yerel ynetimler veya sivil toplum kurulular tarafndan kadn snma evleri kurulmaya baland. Dnyadaki ilk kadn snma evi 1974 ylnda Londrada sivil insiyatif sonucunda kurulmutur. kinci snma evi, Amerika Birleik Devletlerinde kurulmutur ve bundan sonra kadn snaklar Kuzey Amerikada yaygnlamtr (Kadn Snaklar, 2000, s.31). zellikle gelimi lkelerin yerel ynetimlerinin nclk ettii snak hizmeti sonraki yllarda gelimekte olan lkelerde de balamtr. Yerel ynetimler tarafndan uygulamaya geirilen fakat mr uzun olmayan kadn snma evlerinin karlat en byk sorun stratejik vizyon eksiklii sorunudur (Ralston, 1996). Stratejik vizyon eksikliinden kast, belediye hizmetlerinin ksa vadeli bir mantk ile yrtlm olmas, belediye ynetimlerinin deimesi akabinde zaten eksik olan kadna ynelik iddetle mcadelede kararlln sekteye urayarak nceliklerin deimesi; ve kadn snma evinin ada yaplanmalardaki neminin kavranamamasdr (Ralston, 1996). Oysa ihtiya duyulan yaklam, kadnn statsnn ykseltilmesi, toplumsal cinsiyet ve ataerkillik konularnda ilerici deviniminin yakalanmas ve iddetin bertaraf edilerek zgrlemenin bir proje olarak hedeflenmesidir. Bu tr temel meselelerin uzun vadede ve geni bir erevede sreklilik arz edecek ekilde benimsenmemesi ve kadnlarn sosyal/siyasal hayatn kenarnda kalmas, sorunun kkl bir ekilde zmlenememesine neden olmaktadr. En temel sorun, bylesine bir geni grllk salanamamasdr.

Avrupa Birlii - Trkiye likilerinde Kadna Ynelik iddetle Mcadele ve Snma Evlerinin Yeri Gen bir devlet olmasna ramen ada lkeler arasnda yer almak isteyen Trkiyenin bu abalar her ne kadar uzun bir gemie dayansa da hzla gelien dnyaya uyum meselesi zor bir konudur ve kalclk sergilemeyebilir. Siyasal aktrlerin uluslararas ilikilerde srekli yeniliklere ak olmalar ve kresellemenin getirdii frsat ve risk analizlerini gncellemeleri gerekmektedir. Trkiye Avrupa Birliine (AB) tam yelik bavurusunu 1987 ylnda yapm ve o tarihten bu yana yeliin

8
2009 / 1. Dnem

gerektirdii koullar tamamlamak iin siyasi, ekonomik ve sosyal birok deiime imza atm ve eitli aamalar kat etmitir. 2005 ylnda fiili mzakerelere balanmas Trkiye-AB ilikilerinde mihenk ta olarak kabul edilse de Trkiyenin ABye eklemlenmesinin uzun ve ak ulu bir sre olduu bilinmektedir. Kadn haklar meselesinin Trkiyenin ABye yelii iin nemli bir konu olduu eitli vesilelerle belirtilmitir. Kadnn statsnn iyiletirilmesi alannda kat edilen mesafe, Trkiyenin ABye ne kadar eklemlenebildiinin gstergelerinden birisidir. Trkiyenin ABye ye olabilmesi iin Kopenhag koullarn yerine getirmesi ve ilgili AB mevzuatn tamamlamas gerekmektedir.2 Kadnn stats, cinsler aras eitlik, kadnn siyasi ve ekonomik yaama katlm gibi birok konu gerek insan haklar asndan gerekse de ilgili AB mevzuat asndan Trkiyenin AB yeliinin olmazsa olmaz koullarndandr. AB kurumlarnca sklkla dile getirilen bir mesele, Avrupa Birliine yelik yolunda derin bir deiim-dnm yaayan Trkiyenin, kadn snma evleri amas gerektiidir. Avrupa Komisyonunun yllk olarak yaynlad aday lkeleri deerlendirme raporunda cinsler aras eitlik konusu sabit bir yer tutmakta ve her seneki raporda bu konuya yer ayrlmaktadr. Trkiyeden kadna ynelik iddetin nlenmesine dair somut adm atlmas beklenmektedir. rnein, Avrupa Komisyonu tarafndan 2004 ylnda yaynlanan ilerleme raporunda, Trkiyenin cinsler aras eitlii salayc politikalarn geniletmesi ve eitlendirmesi gerektii belirtilmitir. Avrupa Konseyi de Avrupa Komisyonunun tavsiye kararlarn deerlendirerek aynen kabul etmitir. Konsey bir kez daha Trkiyenin kadn meselesinde somut admlar atmas gerektiinin altn izmitir. Avrupa Parlamentosu da Trkiyede kadnn sosyal, ekonomik ve siyasal alanlardaki rol zerine toplantlar yapmakta ve kararlar almaktadr. rnein 2004/2215 sayl karar ile Avrupa Parlamentosu, Trkiyedeki kadn snma evlerinin saysnn kanunda ngrlenin ok altnda olduunu ve Trkiyenin kadn snma evleri amas gerektiini vurgulamtr. Kadna ynelik iddeti nleme almalarnn yetersiz kaldna kanaat getiren Avrupa Parlamentosu u konularda arda bulunmutur: acilen - dier nlemlerin yan sra - kadn snma evlerinin almas; sivil toplum rgtlerinin konu hakkndaki giriimlerinin desteklenmesi; kadn snma evlerine ulusal ve yerel btelerden yeterli pay ayrlmas, ve iddet konusunda duyarlln arttrlmas iin polis, yarg, salk ve eitim hizmetlerinde alan kamu personeline ynelik eitim almalar yaplmas. Trkiyede Kadn Snma Evleri Deneyimi: Ulusal Ynetim, Belediyeler ve Sivil Toplum Kurulular (STK) Trkiyede kadn rgtleri, kadna ynelik iddetle mcadeleyi etkin bir ekilde yapabilmek iin kadn snma evleri kurulmasna dair nerilerde bulunmu ve bu mevzuyu sklkla dile getirmilerdir. rnein Alo 183 telefon hatt uygulamas kadna ynelik iddetle mcadele amacyla balam bir uygulamadr. Bu hatt arayan kadnlar grdkleri iddet karsnda yardm arayabilmektedirler. Sivil toplum kurulular (STK) kadn snma evleri kurulmas iin dileke kampanyalar dzenlemi, Kadndan Sorumlu Devlet Bakanl ve bnyesindeki Kadnn Stats Genel Mdrl ve bykehir/ile belediye bakanlar ile toplantlar yapm, CEDAWn uygulanmas iin hkmetlere rapor hazrlam ve basn/medya yoluyla konunun nemine dikkat ekmeye almtr. STKlar, snma evlerinin almas, iletilmesi ve hizmet ile desteklenmesi hususunda belediyeler ile ibirlii de yapmlardr. rnek olarak Mersin Bamsz Kadn Dernei ve Adana Kadn Danma Merkezinin Tarsus Belediyesi ile; Ankara Barosu Kadn Danma Merkezinin ankaya Belediyesi ile ve Van Kadn Derneinin Van Belediyesi ile kadn snma evi kurma almalar verilebilir. Kadn snma evlerinin Trkiyedeki tarihesine ksaca bakacak olursak, Trkiyede snma evlerinin kurulmas, 1980lerin sonlarnda ykselen feminist hareketin ve 1987 ylnda nemli oranda katlma sahip Dayaa Kar Kadn Dayanmas Kampanyasnn etkileriyle, 1990li yllarda balamtr. lk kadn snma evi uygulamasn 1990da Bakrky Belediyesi gerekletirir. Zamann 1680 sayl Belediyeler Yasasnn 15. madde 48. ve 69. fkralarnda belirtilen belediye grevlerine istinaden alan Trkiyenin ilk kadn snma evi, kapanana kadar toplamda yaklak 5000 kadna hizmet vermitir (Kadn
2

Kopenhag kriterleri, demokrasinin istikrar ve devamllnn salanmas iin gerekli kurumlarn oluturulmas, insan haklarnn korunmas,

aznlklara sayg ve aznlk haklarnn korunmas gibi siyasi koullar; aday lkenin ekonomisinin ye lke ekonomileri ile rekabet edebilir seviyeye gelmesi, serbest pazarn, ticaretin ve dolamn eksiksiz ilemesinin nndeki engellerin kaldrlmas gibi ekonomik koullar ve ABnin tm antlamalarnn imzalanarak i hukuka ve mevzuata adapte edilmesi olarak bilinen topluluk szlemesinin tamamlanmasn kapsamaktadr.

9
2009 / 1. Dnem

Snaklar, 2000, s.37). Fakat Bakrky Belediyesi ynetiminin deimesi ile birlikte bu uygulama uzun srmez ve snak 1992 ylnda kapanr. ili Belediyesi tarafndan kurulan snak da benzer bir akbete urar ve ynetim deiiklii ile beraber yllar ierisinde yok olmaya srklenir. 1992 ylnda Ankarada Kadn Dayanma Vakf ve Altnda Belediyesinin ibirlii ile bir snak kurulur. Bu vakf, ayrca, snaa dzenli bir gelir salamak ve snakta kalan kadnlarn retime katlabilmeleri amacyla, 1997 ylnda Kadnn Stats ve Sorunlar Genel Mdrl ve Birlemi Milletler Kalknma Programnn birlikte yrttkleri Kadnn Kalknmaya Katlmn Glendirme program kapsamnda alnan bir destekle, emek mutfa adl iletmeyi kurmutur (Kadn Snaklar, 2000, s.10). Altnda Belediyesinin baka bir partinin ynetimine gemesinin ardndan Vakf baz sorunlar yaamaya balamtr; ayrca snan adresinin gizli tutulmas ilkesi de inenmitir. Bunun zerine, Kadn Dayanma Vakf, Altnda Belediyesi ile ilikisini keserek snma evini, Kanada Bykelilii, Almanya Bykelilii ve AB desteiyle finanse edilen baka bir yere tamtr (Kadn Snaklar, 2000, s.37) Baka bir snak stanbulda, 1990da kurulan Mor at Kadn Sna Vakf tarafndan 1995 ylnda almtr. Daha sonra, yine stanbulda 1996 ylnda Kkekmece Belediyesi Kadn Snma Evi kurulmutur. Bu ev, stanbul niversitesi apa Tp Fakltesi, stanbul Barosu, Bakrky Ruh ve Sinir Hastalklar ve eitli derneklerden alnan yardmlarla Kkekmece Belediyesinin ats altnda iletilmektedir (Kadn Snaklar, 2000, s.50). Kadnlarn yaklak te birinin iddete urad dnlrse, kadn gruplarnn tahminlerine gre, 2000 yl iin 2781 snma evine ihtiya vardr (Kadn Snaklar, 2000, s.8195). Neredeyse on yl ncesine ait bu beklentiler bile henz gerekletirilememi ve ihtiya duyulan rakamlar bymtr. 2008 ylna gelindiinde var olan durumu deerlendirecek olursak hlihazrda 29 ilde 38 SHEK snma evi bulunmaktadr.3 Birlemi Milletler tarafndan salanan fon aracl ile ileri Bakanl koordinasyonunda 8 snma evi daha alacaktr. Ankara, Antalya, Bursa, Eskiehir, Gaziantep, stanbul, zmir ve Samsunda alacak bu evler elbette yeterli deildir. (Star, 2008). Kadn snma evleri konusunda esas olarak iki temel kurum ne kmaktadr: Sosyal Hizmetler ve ocuk Esirgeme Kurumu (SHEK) ve Belediyeler. Kadn snma evleri meselesi Sosyal Hizmetler ocuk Esirgeme Kanunu erevesinde ele alnmaktadr. Snaklarn kuruluunu ve ileyiini dzenleyen ilgili ynetmelik ise, 08.05.2001 tarihinde Resmi Gazetede yaynlanan 2396 sayl zel Hukuk Tzel Kiileri ile Kamu Kurum ve Kurulularnca Alan Kadn Konuk Evleri Ynetmeliidir. Ynetmeliin dayana 2828 sayl Sosyal Hizmetler ocuk Esirgeme Kurumu Kanununun 9. maddesinin g bendi, 34 ve 35. maddeleridir. Bu Yasa ve Ynetmelik hkmlerini Sosyal Hizmetler ve ocuk Esirgeme Kurumu Genel Mdrl ynetir. Belediyelerin (STKlarla birlikte), kadn snaklar ama ve iletme konusunda devreye girmesinin, Trkiyenin katlmc ynetiim modeline eklemlenmesi hususunda nemli bir gelime olduunu gzlemekteyiz. Trkiye, belediyecilik anlayndaki bu deiimlere ve AB norm ve mevzuatna yasal dzlemde gerekli uyumu gstermi ve kadn snma evleri konusunda giriimlerde bulunmaya balamtr. Ancak yine de lkemizdeki snma evlerinin say ve kapasiteleri yetersiz kalmaktadr. AB lkeleri uygulamalarna bakldnda yaklak 7,500 kiiye bir snma evi dmektedir. Nfus hesaplamalar dikkate alndnda bu kriteri tamamlamas iin Trkiyenin 8,000in zerinde snma evi amas gerekmektedir. Kadn snma evlerinin kurulmasnda ulusal ve yerel hkmetlerin ya dorudan yatrm yapmas ya da bu konuya duyarllk gsteren ve buna ynelik almalarda bulunan dernek, vakf gibi sivil toplum kurulularna destek vermesi gerekmektedir. Trkiyenin bu rakam yakalamas ksa vadede gereki bir hedef deildir. 2007 yl itibariyle, belediyeler tarafndan iletilen snma evi says 27dir. Trkiye nfusunun 72 milyon civarnda olduu dnlrse bu snma evi saysnn ihtiya ve belediyelerin ykmll karsnda ciddi oranlarda dk olduu aikrdr. Bununla birlikte, Trkiye yeni belediyeler yasasnn ilgili ksmnda konuyu ele
3

Daha nce de belirtildii gibi kadn snaklar aan ve ileten kurum sadece SHEK deildir. Belediyelerin ve sivil toplum rgtlerinin

ilettikleri snaklar da vardr. Son yllarda ABye eklemlenme srecinden dolay Trkiyenin eitli yerlerinde yeni snaklar almaktadr. Ne yazk ki snaklarn bir ksm da eitli olumsuzluklar nedeniyle kapanmaktadr. Ayrca, gerek belediyeler gerekse de SHEK, snma/barnma ihtiyac olan kadnlar uluslararas kadn snaklar ilkelerine gre iletilmeyen, dolaysyla kadn snma evi olarak saylmas doru olmayacak bir takm sosyal hizmet kurumlarna yerletirerek daha sonra bu kurumlar kadn snma evi olarak adlandrmaktadrlar. Ksacas, lkemizde u anda uluslararas kadn snaklar ilkelerine gre iletilen ka kadn sna olduunu bilmek mmkn deildir.

10
2009 / 1. Dnem

almtr ve AB uyum mevzuatnn bir paras olarak yeni snma evleri amay taahht etmitir. 1930 tarihli 1580 sayl eski Belediye Kanunu 2004 ylnda tmyle kaldrlmtr. Yerine 5215 sayl Belediye Kanunu yrrle girmitir. Yaplan deiiklik ile birlikte kadn snma evleri konusunda da deiiklie gidilmitir. Yeni kanunun belediyenin grev ve sorumluluklarn dzenleyen 14. Maddesinde belirtildii zere Bykehir belediyeleri ile nfusu 50000i geen belediyeler, kadnlar ve ocuklar iin snma evi aacaktr. Dier bir ifadeyle, yerel ynetimler/belediyeler iddet maduru kadnlar iin snma evleri amakla ykml hale gelmitir. Benzer bir ekilde, sivil toplum giriimlerinin desteklenmesi ve ulusal ve yerel btelerden kadn snma evlerine yeterli fon ayrlmas; akabinde de kurulan kadn snma evlerinin yaatlmas iin uluslararas standartlarla ve sivil toplum kurulularyla uyumlu almalar yaplmas ngrlmtr. 2004 tarihli 5215 sayl yeni Belediye Kanunun 77. Maddesi sivil toplum kurulularnn ve gnlllerin katlmn u ekilde dzenlemektedir: MADDE 77 Belediye; salk, eitim, spor, evre, sosyal hizmet ve yardm, ktphane, park, trafik ve kltr hizmetleriyle, yallara, kadn ve ocuklara, zrllere, yoksul ve dknlere ynelik hizmetlerin yaplmasnda beldede dayanma ve katlm salamak, hizmetlerde etkinlik, tasarruf ve verimlilii artrmak amacyla gnll kiilerin katlmna ynelik programlar uygular. Gnlllerin nitelikleri ve altrlmalarna ilikin usul ve esaslar ileri Bakanl tarafndan karlacak ynetmelikle belirlenir. Bu maddede aka ifade edildii gibi, sivil toplum kurulular ile ibirlii gncel iyi ynetiim prensipleri ile egdmn bir sonucudur. Aslnda, yeni belediye kanunu ile gndeme gelen husus, yerel ynetimlerin katlmc ynetiim anlay esasnda almalardr. Katlmc ynetiim anlay yasal dzenlemelerde kendini gstermitir. Kaynaka Aguirre, B. E. (1985). Why Do They Return? Abused Wives in Shelters. Social Work, 30(4), 350-354. Anderson, L. M., Janger, M. I., and Pauton, K. L. M. (1995). An evaluation of state and local efforts to serve the educational needs of homeless children and youth. Washington, DC: Policy Studies Association. Bergen, R. K. (1995). Surviving wife rape: How women define and cope with the violence. Violence Against Women, 1(2), 117138. Berk, R. A., Newton, P. J., & Berk, S. F. (1986). What a difference a day makes: An empirical study of the impact of shelters for battered women. Journal of Marriage and the Family, 48(3), 481-490. Berk, R. A., Loseke, D. R., Berk, S. F., & Ruama, D. (1980). Brining the cops back in: A study of efforts to make the criminal justice system more responsive to incidents of family violence. Social Science Research, 9(3), 193-215. Browne, A. (1993). Violence against women by male partners: Prevalence, outcomes, and policy implications. American Psychologist, 48(10), 1077-1087. Cannon, J. B., & Sparks J. S. (1989). Sheltersan alternative to violence: A psychosocial case study. Journal of Community Psychology, 17, 203-213. Choguill, C.L. (1994). Urban Planning in the Developing World. Urban Studies, 31(6), Australia. DeLue, S. M. (2002). Feminist responses to civil society. In S. M. DeLue, Political Thinking, Political Theory, and Civil Society. New York: Longman Publishers. Pp: 321-345

11
2009 / 1. Dnem

Edleson, J. L. (1991). Coordinated community responses. In M. Steinman (Eds), Woman Battering: Policy Responses. Cincinnati, Oh.: Anderson Press. Pp. 203-219 Flohr, J. K. (1998). Transitional programs for homeless women with children: Education, employment training, and support services. New York: Garland Publishing. Kadn Snaklar. (2000). Kadn Snaklar I. Ve II. Kurultaylar. stanbul: Mor at Yaynlar. Kadn Snaklar. (2003). Kadn Snaklar III. Ve IV. Kurultaylar. stanbul: Mor at Yaynlar. Leijenaar, M. (1999). Political participation of women and good governance in developing countries. The Hague: Women and Development Division of the Netherlands Ministry for Foreign Affairs. Montesdeoca, A. E. (2000). Between governance and local governance with gender equity. A first approach towards a conceptualization and its practice. Tegucigalpa: SNV-Honduras. Mukhopadhyay, M. (1996). Gender equity and equality. The agenda for good governance. Connections. Vrouwenberaad ontwikkelingssamenwerking. Ralston, M. L. (1996). Nobody wants to hear our truth: Homeless women and theories of the welfare stat. Vol. 153. Westport, CT: Greenwood Publishing Group, Incorporated. Rivera, L. (2003). Changing women: An ethnographic study of homeless mothers and popular education. Journal of Sociology & Social Welfare, 30(2), 31-52. Star (2008). 8 ile kadn snma evi. Star Gazetesi, 28 Haziran 2008. United Nations (1993). Declaration on the Elimination of Violence against Women. 48/104, 20 December 1993, downloaded from http://www.un.org/documents/ga/res/48/a48r104.htm on October 20, 2008. Watson, J. (1999). So what does gender planning mean to policy makers?. Agenda, 40, 32-37. Williams, J. C. C. (2003). A roof over my head: Homeless women and the shelter industry. Boulder, CO: University Press of Colorado.

5. ZGN DEER: Aratrmann dayand hipotez/ler aka ortaya konulmal ve zgn deeri belirtilmelidir. nerilen yeni teknoloji, metot veya kuramn literatre nasl bir katks olduu aklanmaldr.

Yukardaki ksmlarda belirtildii zere aratrma, kadn snma evlerinin ulusal, yerel ve sivil toplum dzlemlerinde irdelemeyi amalamaktadr. Ulusal dzlemden kast, merkezi hkmet, Kadn ve Aileden Sorumlu Devlet Bakanl, ona bal genel

12
2009 / 1. Dnem

mdrlkler (Kadnn Stats Genel Mdrl ve Sosyal Hizmetler ve ocuk Esirgeme Kurumu Genel Mdrl), il mdrlkleri, daire bakanlklar, vb.dir. Dier bir ifadeyle, kadn sorunlar konusunda Trkiye Cumhuriyeti Devleti adna geni kapsaml politika oluturan ve oluturduu politikalar hayata geirme amacyla lke apnda gerekli tekilat kuran birim ulusal ve merkezi ynetimdir. Yerel dzlemden kast ise belediyelerdir. Bykehir belediyeleri ve ile belediyeleri olmak zere kk ve byk apl ehir rgtlenmeleridir. Sivil toplum dzleminde ele alnan kurulular ise kadn sorunlarnn zmne ynelik politika gelitiren kadn rgtleri ve dernekleridir. Kadn snma evlerinin kurulu, ynetim ve idame faaliyetleri bu gen zerinde oturmaktadr. Aratrmann zgn deeri, bu genin dinamiklerini aka ortaya koyacak olmasdr: bu alma sayesinde bu genin ileyi mekanizmas daha iyi anlalacak, genin bacaklar arasnda iletiim, ibirlii ve atma noktalar belirlenecek ve ilgili taraflarn/paydalarn ayn konuya dair farkl veya benzer baklar, grleri, beklentileri ve tasarlar ortaya konacaktr. Literatrden takip edildii kadaryla, Trk sosyal bilimlerinde, kadn sorunlarna ynelik politika oluturma srecine dhil olan bu temel aktr ulusal devlet, belediye ve sivil toplum arasndaki iliki ve etkileime odaklanan bir alma bulunmamaktadr. Sz konusu aratrma, kadn snaklar meselesini siyasi bir mesele olarak ele almaktadr; kadna ynelik iddetle mcadeleye ynelik devlet politikas, AB normlar, CEDAW normlar, katlmc ynetiim, yeni belediyecilik anlay, vb. gibi almlarn evreledii snak siyasasn anlamaya alacaktr. Dolaysyla, Trkiyede snak siyasetinin temel aktrlerini masaya yatrmak ve bu siyasetin genel bir resmini izmek aratrmann zgn deeridir. Bu proje, alan almasna dayal olduu iin sahadan elde edilecek veriler, kadna ynelik iddetle mcadeleyi amalayan politikalarn nasl oluturulduu, kadn snma evlerinin bu sreteki rol ve fonksiyonu, bu evlerin ynetim ve ileyiiyle ilgili olarak gndeme gelen politik tartmalarn taraflar ve ierikleri hususlarnda bilgi sahibi olmamz salayacaktr. Dolaysyla aratrma, elde edilen bilgiler nda kadna kar iddetle mcadeleye ve kadn snma evlerine dair yeni stratejiler ve yeni ynetiim modelleri oluturulmas iin bir altyap almas niteliindedir. Bu konuda politika belirleyenler ve de uygulayanlar, bu proje sayesinde, gemite faaliyet gstermi ve hala gstermekte olan snma evlerinin etkilendikleri politik sorunlar ve atmalar hususunda bilgi sahibi olacaklardr. Trkiyedeki snma evleri deneyimlerinin baka lke deneyimleri ile karlatrlmas ve burada yaanan zorluklarn ve baarszlklarn analizi yaplmadan, kadna ynelik iddetle mcadeleye ynelik yeni politika belirlenmenin olduka g ve de salksz olaca aikrdr. Aratrmann sonunda, konuyu farkl noktalardan deerlendiren kiilerin grlerini sentezleyen, farkl sylemleri birbiri ile karlatrarak bir takm sonulara ulaan bilimsel bir aratrma raporu hazrlanacaktr. Bu raporun daha sonra yaynlanmas hedeflenmektedir. Proje aratrmacsnn gemi saha almalar ve yayn almalar gz nnde bulundurulduunda SSCI yayn yapmaya ynelik almalara ncelik verilecei aikrdr.

(*)Yazm alanlar gerektii kadar uzatlabilir.

13
2009 / 1. Dnem

6. YAYGIN ETK/KATMA DEER: Projenin gerekletirilmesi sonucunda ulusal ekonomiye, toplumsal refaha ve bilimsel birikime yaplabilecek katklar ve salanabilecek yararlar tartlmal, elde edilecei umulan sonulardan kimlerin ne ekilde yararlanabilecei belirtilmelidir.

Aratrma projesi sistematik bilgi retme amacndan baka bir ama tamamakla birlikte saha almasndan elde edilen bilginin eitli etkileri, sonular ve kullanm alanlar olacaktr. ncelikle aratrmadan SSCI tarafndan taranan dergilerde baslabilecek nitelikte yayn kartlacaktr. Yaynlanacak olan makale almas ngilizce olacaktr ve uluslararas standartlarda retilecektir. Bu aratrma projesi, kadna ynelik iddetle mcadelede daha etkin politikalar gelitirilmesine ve kadn snma evlerinin toplumun ihtiyalarna daha iyi bir ekilde cevap verilebilmesine dair nemli ipular salayaca iin bir anlamda topluma ve kadnlara geri dnm olan bir aratrma projesidir. Proje sonularndan belediyeler, ulusal devlet kurumlar ve sivil toplum kurulular faydalanabilir. Aratrma neticesinde kadn snma evlerinin tarihesi ve bir anlamda da envanteri karlacaktr. Nerede, hangi ehirde, ne kadar, ka kiilik kadn snma evi var ve kim tarafndan iletilmekte bilinmemektedir. Hatta bu konuda faaliyet gsteren sivil toplum kurulular (rnein Mor at) bile bu bilgi noksanlndan muzdariptir. Bu aratrma ile dkm ve listeleme almalarna bir nebze olsun katkda bulunulacaktr. Kadn snma evi aacak kurum ve kurulular, aratrma raporundan istifade ederek kadn snma evleri tarihesini, envanterini ve snaklar ekillendiren siyaset(ler)i anlayabilir ve ona gre plan gelitirebilirler. Bu proje sayesinde kadn hareketi uzun yllardr emek ve ura verdii snak konusunda daha sistematik yaklamlarda bulunabilir. Kadn sna konusunda farkl aktrler olduu kadar farkl sylemler de vardr. Proje bu gene konulanm aktrlerin sylemlerini grnr klaca iin kurum ve kurulular aras diyaloga hizmet etmi olacaktr. Proje sonularndan politika sonular da kartlabileceinden daha nitelikli kadn snma evi meselesi de ister istemez gndeme gelecektir. Dolayl olarak sadece kadn snaklarnn rgnlemesi deil yaygnlamasna da katkda bulunulacaktr. Sonu olarak, kadna ynelik iddetle mcadelede bilgi donanm salanaca iin yntemler etkinletirilecek ve kadnlarn hayat kalitelerinin ykselmesi ynnde bir adm atlm olunacaktr.

7. YNTEM: Aratrmann tasarm/yaklamlar ile uyumlu olarak incelenmek zere seilen (ama ve kapsamla uyumlu olmas da gereken) parametreler sralanmaldr. Bu parametrelerin incelenmesi iin uygulanacak yntem ile kullanlacak materyal akseik biimde tanmlanmaldr. Yaplacak lmler (ya da derlenecek veriler), kurulacak ilikiler ayrntl biimde anlatlmaldr. Daha nceki blmlerde belirtildii gibi bu projenin amac, snaklar faaliyet merkezine oturtan devlet kurumlar, belediyeler ve kadn rgtlerinin snak konusundaki yaklamlarn anlamaya almak ve bu genin kadna ynelik iddetle mcadele politikas balamnda sergiledii grnty ve sylemi saptamak ve betimlemektir. Kadn snma evleri siyasi bir meseledir fikrinden hareket edilerek genin her bir kesinde yer alan aktrlerin siyasi alglar, tasavvurlar ve ncelikleri birbirleri ile akabilir/atabilir. Aratrmann zerinde seyir edecei zemin, aktrler arasndaki atma, akma, ibirlii, uyum, etkileim, rtme ve/veya dlama gibi srelerle ekillenen ilikilerden oluan bir zemindir. Trkiyede faaliyet gsteren veya faaliyetine son verilmi olan kadn snma evlerini incelemek; yaanlan olumsuzluklar saptamak; bu saptamalar vesilesiyle yeni kurulacak kadn snma evleri iin katlmc ynetiim ilkeleri etrafnda yeni yaklamlara k tutmak projenin ktlarndandr. Bu amaca ynelik olarak yrtlecek aratrma iin birincil ve ikincil kaynaklardan veri toplanacaktr. kincil kaynaklar, snma evleri zerine teorik, grgl ve karlatrmal almalar kapsayan yazl literatr oluturacaktr. Literatr taramas ktphanelerde gerekletirilecektir. Birincil kaynaklar ise Ankara, stanbul ve Diyarbakrda yrtlecek saha almas ile elde edilecek olan veriler tekil edecektir. Bu veriler, kadn snma evlerinin almas ve ynetilmesi konusunda deneyim sahibi, bu alanda politika belirleme srecinden haberdar olan, srelerden etkilenen, sz konusu politikalar uygulayan ve bu alanda alan kiilerle yaplacak derinlemesine grmeler yoluyla toplanacaktr. Daha ak bir ekilde ifade edilecek olursa kadn snaklar konusunda alanda, uygulamada ve sahada alan devlet ve belediye brokratlar ile bu meseleyi odana alm kadn rgtleri ile grmeler yaplacaktr. Saha almas stanbul, Ankara ve Diyarbakrda gerekletirilecektir. Aratrma alt aylk dnemlerden oluan drt evreden olumaktadr. Bu drt evre a) literatr taramas, b) saha almas I (derinlemesine grmeler), c) saha almas II (odak grup toplantlar) ve d) sonularn deerlendirilerek proje raporu ve SSCI makalesi yazmndan olumaktadr.

14
2009 / 1. Dnem

a) Aratrmann Birinci Evresi (0-6. Aylar): Literatr Taramas Aratrmann ilk evresinde, kadna ynelik iddet, bu iddetle mcadele yntemleri ve kadn snma evlerinin tarihesi zerine yazlm ulusal ve uluslararas yaynlar okunacak ve aratrma amalarna hizmet edecek bir ekilde zetlenecektir. Literatr taramas srasnda kadn almalar, sosyoloji ve siyaset bilimi yaznna arlk verilecektir. Kadn hareketi, feminizm, snak, iddet, kadn politikas, sosyal hizmet, kadn rgtleri, iyi ynetiim, yerel ynetim, toplumsal cinsiyet, vs. gibi anahtar kelimelerle tarama yaplacaktr. lk nce uluslararas literatr taranacak, daha sonra da ayn anahtar kelimelerle Trkiye zelinde tarama yaplacak ve yazl materyale odaklanlacaktr. Teorik almalarn okunmas, kuramsal erevenin izilmesi, karlatrmal rneklerle konunun deerlendirilmesi ve fikirsel kapsamn teorik literatr nda oluturulmas ilk evrede tamamlanacaktr. Bu aamada ayrca baka lkelerde kadn snma evlerinin hangi amalara hizmet etmeyi hedefledikleri ve hedeflerine ne lde ulaabildikleri aratrlacak ve Trkiyedeki deneyimler, baka lke deneyimleri nda deerlendirilecektir. Trkiyedeki kadn snma evleri ne kadar zgl ve zgndr konusu anlalmaya allacaktr. Dnyada snak uygulamalarnda aktrlerin kimler olduu ve bu aktrler aras iletiim ve etkileimin nasl ekillendiine dair elde edilen bilgi aratrmaclarn sahada elde edecekleri verileri anlamlandrmasna da katkda bulunacaktr. Kadna ynelik iddet konusunda alan akademisyenlerin ve iddetle mcadele eden feminist aktivistlerin konuya yaklamlarnn yllar iinde nasl deiiklikler gsterdii de aratrmaclarn literatr taramas srasnda zerinde duracaklar noktalardan biridir. Kadn hareketinde eitli dalgalar ve akmlar mevcuttur. rnein Birinci Dalga Feminizm kadnn siyasi haklarna younlamken 1970li yllarda ykselen kinci Dalga Feminist Akm kadna ynelik iddeti gndeminin en st sralarna alm ve kadn snma evleri kurulmasn eylem planlarna dhil etmitir. Bununla birlikte 1990lardaki nc Dalga Feminist Akmn kadna ynelik iddet konusunda kinci Dalgadan daha farkl bir yaklam vardr. Kadna ynelik iddetin faktrlerinden olan g ve etnisite gibi konular kinci Dalga Feminizmin temel meselesi olmazken nc Dalga, uluslararas g ve aznlk politikalarnn kadna ynelik iddeti etkileyen boyutlarna odaklanmtr. Benzer bir ekilde bu gibi yaklam farkllklarnn snak konusunda tarihsel sre ierisinde nasl ekillendii ve deitii ve bu deiimlerin kadn politikasnda ne tr sonular dourduunu anlalmaya allacaktr. Bu tarama, kadna ynelik iddetle mcadelede gelinen noktay anlamamza olanak salayacaktr. Gerek teoriyi gerekse vaka almalarn konu edinen literatr taramamz nihai durumda Trkiyedeki kadn hareketini, hareketin geliim evrelerini, kadna ynelik iddetle mcadele yntemlerini ve dolaysyla eksiklikleri saptamamza olanak salayacaktr. Literatr taramas srasnda envanter almas da yaplacaktr; Trkiyede nerede, hangi tarihlerde, ka tane snak ald; bu snaklarn kimler tarafndan alp iletildii; ve bunlarn akbetleri hakknda bilgiler elde edilecek ve derlenecektir. Aratrmann kinci Evresi (6-12. Aylar): Alan Aratrmas I Derinlemesine Grmeler Aratrma kapsamnda nitel aratrma teknikleri kullanlacak; derinlemesine grmelerden oluan saha almas yaplacaktr. Saha almasnn rneklemini, kadn snma evlerinin ulusal, yerel ve sivil toplum eksenlerindeki aktrleri oluturmaktadr. Dier bir ifadeyle, saha almasnda mlakatlar, kadna ynelik iddet ve kadn snma evlerine dair karar alm srelerini etkileyen, politika belirleyen, alnan kararlar uygulayan, tm srete aktif, denetimci ve mdahaleci olarak yer alan ve/veya rol oynayan kiilerdir. Trkiyede kadn snma evlerini aan ve yneten tip kurum bulunmaktadr. Bunlar: Kadn ve Aileden Sorumlu Devlet Bakanlna bal Sosyal Hizmetler ve ocuk Esirgeme Kurumu (SHEK) altndaki Sosyal Hizmetler Mdrlkleri, belediyeler ve bamsz sivil toplum kurululardr. Gerek Bykehir belediyelerine gerekse de ile belediye tekilatlarna bal alan kadn snma evleri bulunmaktadr. Bamsz sivil toplum kuruluu olarak ise Mor at Kadn Sna Vakf devlet ile ibirlii yaparak snma evi iletmektedir. Saha almas srasnda her tip kurumda gerek mdrlk, bakanlk, v.s. idari amirlik bnyesinde gerekse konukevinin kendisinde ynetici/uzman/koordinatr olarak alanlarla grmeler yaplacaktr. Dier bir ifadeyle, Sosyal Hizmetler ve ocuk Esirgeme Kurumu (SHEK), yerel ynetimler ve sivil toplum kurulular emberlerinde

15
2009 / 1. Dnem

grmeler yaplacaktr. Bunun yan sra; Kadn ve Aileden Sorumlu Devlet Bakanlna bal Kadnn Stats Genel Mdrl (KSGM) de iddete maruz kalan kadnlarn sorunlarn zmeye ynelik politikalar belirlemekle ykmldr. Bu konuda arz ettii nemden dolay KSGM de aratrma rneklemi iinde yer almaktadr. Yineleyecek olursak; proje balamnda yrtlecek saha almasnda, kadn snma evleri konusunda politika srelerinin eitli aamalarna katlarak bu politikalar ekillendiren ve uygulayan ulusal ve yerel ynetimler ile sivil toplum kurulular rneklem kategorilerini oluturmaktadr. Buna gre ulusal dzlemde Kadn ve Aileden Sorumlu Devlet Bakanl bnyesindeki ilgili birimler ele alnacaktr. Yerel dzlemde ise stanbul, Ankara ve Diyarbakrdaki belediyeler ele alnacaktr. Sivil toplum kuruluu bacanda ise kadn snma evlerini faaliyet alanlarnn merkezine koyan kadn kurulular dikkate alnmtr. rneklem kategorileri u ekildedir: 1. Kadn ve Aileden Sorumlu Devlet Bakanl: Trkiyede kadna ynelik iddet ve/veya kadn snma evleri konular ile ilgilenen bir devlet bakanl bulunmaktadr. Devlet bakanl bnyesinde bulunan iki genel mdrlk bu konularda grev ve sorumluluk stlenmitir. Bunlar T.C. Babakanlk Kadnn Stats Genel Mdrl ile T.C. Babakanlk Sosyal Hizmetler ve ocuk Esirgeme Kurumu Genel Mdrldr. A) Sosyal Hizmetler ve ocuk Esirgeme Kurumu (SHEK): Trkiyede Sosyal Hizmetler ve ocuk Esirgeme Kurumu (SHEK) tarafndan iletilmekte olan 23 kadn snma evi bulunmaktadr. SHEK Genel Mdrlnde kadn snma evleri ile ilgili politikalar gelitirilmesinden sorumlu birim Aile Kadn Toplum Hizmetleri Daire Bakanldr. Bakanlkta kadn snma evlerinden sorumlu veya kadna ynelik iddetle mcadelede strateji gelitiren yetkililerle grme yaplmas planlanmaktadr. Brokratlarn karar almna etkide bulunma, strateji belirlenmesi ve politikalarn uygulanmas srelerinde yer ald varsaymndan hareketle onlarla grme yaplmasnn aratrmann amalar asndan nemli olduu dnlmektedir. Bakanlktan bir uzman ile derinlemesine mlakat yaplacaktr. SHEK, sadece Ankarada yerleik merkezi bir genel mdrlkte hizmet veren bir kurum deildir. Kadn konukevlerinin de arasnda bulunduu SHEK bnyesindeki sosyal hizmet kurulular, eitli illerdeki l Sosyal Hizmetler Mdrlklerine bal olarak hizmet vermektedirler. Ulusal politikalarn yerelde ileyiine, merkezde alnan kararlarn evrede uygulanna ve tersine bir iliki ile yereldeki sorunlarn ve uygulamalarn merkezi stratejileri etkileyiine dair nemli ipular l Sosyal Hizmetler Mdrlklerinde yaplacak mlakatlarla elde edilecektir. Aratrma kapsamnda stanbul, Ankara ve Diyarbakr l Sosyal Hizmetler Mdrlklerinde kadn snma evlerinden sorumlu yetkili ile mlakat yaplacaktr. Grlecei zere ulusal ynetim merkezden evreye doru ele alnmaktadr. Daha da yerele inilerek SHEK l Sosyal Hizmetler Mdrl bnyesinde iletilen kadn konukevleri yneticileri ile de grmeler yaplacaktr. Yneticiler, bu kurumlarda fiili olarak grev yapmakta olduklar iin konunun ok boyutlu irdelemesini yapabilecek konumdadrlar. Snma evlerinin ynetimi ve bu ynetimin lke apnda gelitirilen ve uygulanan kadn politikalarndan nasl etkilendii hususunda detayl bilgilerin temin edilmesi hedeflenmektedir. stanbulda Kartal smail Ekmekiolu Kadn Konukevi ve Bahelievler Kadn Konukevinin, Diyarbakrda ise yine SHEKin ilettii Konukevinin mdrleri ile grlecektir. Bu grmelerde, konukevinin faaliyetleri, snrllklar, sorunlar ve geleceine dair konularda bilgi temin edilecektir. Toplamda konukevi mdr ile grme yaplacaktr. Aratrma kapsamnda grlecek olan snma evi yneticileri Ankara, stanbul ve Diyarbakr ile snrl tutulmutur. Ankara ve stanbuldakiler tarihsel olarak daha eski olmalar, birok evreden gemi olmalar ve dolaysyla gnmze tecrbe aktarabilecek durumda bulunduklar iin tercih edilmilerdir. Diyarbakr ise, g, sava ve yoksulluk gibi nedenlerle Trkiyenin dier blgelerine gre daha youn sorunlar yaayan Gneydou Anadolu Blgesini temsil edebilecei iin rneklem kapsamna alnmtr. Kadna ynelik iddete kar politika gelitirme konusunda ulusal devlet, belediye ve sivil rgtlerin ilikileri ve almalar bu blgede ne gibi farkllklar gstermektedir? Diyarbakrn rnekleme dahil edilmesi bu sorunun yantn verebilmemizi salayacaktr. B) T.C. Babakanlk Kadnn Stats Genel Mdrl:

16
2009 / 1. Dnem

Kadn ve Aileden Sorumlu Devlet Bakanlna bal Kadnn Stats Genel Mdrl (KSGM) birebir olarak kadn snma evleri ile ilgilenmemektedir. Bakanlkta bu ii daha ok SHEK yerine getirmektedir. KSGM daha ok bilgi, ibirlii, koordinasyon, aratrma ve ariv almalarna ynelmitir. Kadna kar her trl ayrmcl nlemek, kadn haklarna dair strateji gelitirmek, bu konularda, plan ve program oluturarak temel politikalarn belirlenmesine katkda bulunmak, kadna ynelik her trl iddet, taciz ve istismarn nlenmesi iin almalarda bulunmak, kamu kurum ve kurulular, niversiteler, yerel ynetimler ve sivil toplum kurulularnn yan sra zel sektr ile ibirlii yapmak, ve koordinasyonu salamak gibi iler KSGMnin grev tanmlar arasndadr. KSGM bnyesinde bulunan Kadnn Stats Danma Kurulu, kadnn statsne ilikin sorunlar incelemek, deerlendirmek, gr oluturmak ve nerilerde bulunmak zere toplantlar gerekletirmektedir. KSGMde kadn snma evleri konusunda alan bir uzmanla grme yapmak, Kadnn Stats Danma Kurulunun ve KSGMnin almalarna dair nemli ipular verecektir. Bu nedenle, Kadnn Sosyal Statsn Gelitirme Daire Bakanlndan bir uzman ile mlakat gerekletirilmesi planlanmaktadr. Tablo ile zetlenecek olursa, merkezi politika asndan grlecekler: Ulusal Ynetim / Devlet Bakanl Kurum Sosyal Genel (SHEK) Alt Birim Hizmetler ve SHEK Genel Mdrl Aile Kadn Toplum Daire Hizmetleri Bakanl Ankara l Sosyal Ankara stanbul Diyarbakr 1 Uzman 1 Uzman 1 Uzman Ankara 1 Uzman Grlecek Yer Grlecek Kii

ocuk Esirgeme Kurumu Mdrl

SHEK SHEK SHEK

Hizmetler Mdrl stanbul l Sosyal Hizmetler Mdrl Diyarbakr l Sosyal Hizmetler Mdrl SHEK stanbul Kartal smail Ekmekiolu Kadn Konukevi SHEK stanbul Kadn

SHEK

stanbul

1 Kadn Konukevi Mdr

SHEK

Bahelievler

stanbul

1 Kadn Konukevi Mdr

SHEK Kadnn Stats Genel

Konukevi SHEK Diyarbakr Kadn Konukevi Kadnn Sosyal Statsn Gelitirme Bakanl Daire

Diyarbakr

1 Kadn Konukevi Mdr

Mdrl (KSGM) Toplam 2. Belediyeler:

Ankara

1 Uzman 8 Grme

Katlmc ynetiim modelinin tm dnyada giderek benimsenmesine ve Trkiyede kadn hareketinin glenmesine kout bir ekilde Trkiyede yerel ynetimler 1990lardan itibaren, kadn haklar ve kadn sorunlar konularna kar duyarllk gelitirmi ve iddete maruz kalan kadnlarn sorunlar ile aktif olarak ilgilenmeye balamlardr. Buradan hareketle yrttkleri almalar arasnda kadnlarn sorunlarna zm aramaya ynelik (halk sal, bilin ykseltme, kamuoyu oluturma, rgtlenme, sosyal sorumluluk gelitirme, meslek edindirme, okuma-yazma kurslar, vs. gibi) eitli faaliyetler bulunmaktadr. Kadn snma evleri zelinde de bu tr evlerin yaatlmasnda karlalan zorluklar yakndan gzlemleyebilmiler. Bu nedenle, yerel ynetim kadrolarnn deneyimleri de bu alma iin nemli bir bilgi kayna oluturmaktadr. rnein stanbul Bykehir Belediyesi

17
2009 / 1. Dnem

(BB)nin Salk ve Sosyal Hizmetler Daire Bakanlna bal Sosyal Hizmetler Mdrlnn grevleri arasnda, kadn ve aile hakknda sosyolojik aratrmalar yapmak, kadnlarn ehirle uyumunu salamak ve dnyada kadn haklarnn tarihsel geliimini inceleyerek ilgililerin dikkatine sunmak bulunmaktadr. Dolaysyla, BBnin Sosyal Hizmetler Mdrlnde kadna ynelik hizmetlerden sorumlu bir yetkili ile grme yaplacaktr. Bu grmede, Bykehir belediyesinin kadn politikasna dair bilgiler edinilecektir. Ayn amala, Ankara Bykehir Belediyesinin Sosyal Hizmetler Mdrlnden bir yetkili ile grme yaplacaktr. Diyarbakr Bykehir Belediyesi ise, snma evinin al ve ynetim srelerini ynlendirme iini sivil toplum rgtlerine brakmtr. Bu nedenle, Diyarbakrda bu srete aktif olarak yer alan kadn rgtlerinden seilen bir yetkili ile mlakat yaplacaktr. Bykehir Belediyelerinin ilettikleri snma evleri ile ilgili olarak toplam kii ile grlecektir. Kadn snma evleri ama ve iletme konusunda Bykehir belediyelerinden ziyade ile belediyelerinin n planda olduu ancak bu belediyelerin de pek aznn aktif olduu grlmektedir. le belediyeleri bnyesinde saylar ok az olmakla birlikte birka tane kadn snma evi niteliinde saylabilecek kk lekli ve dar kapsaml konukevi vardr. Bu yaplanmalara rnek olarak stanbulda Kadky, Kkekmece, Ankarada ankaya ve Yenimahalle Belediyelerinin ilettikleri, Diyarbakrda ise Balar Belediyesinin amak zere olduu kadn snma evleri gsterilebilir. le belediye tekilatlanmalarndan kadnn stats ve sorunlar konular ile ilgili yetkililerle grme yapmak saha almasnn bir parasn oluturacaktr. ili Belediyesi Kltr ve Sosyal ler Mdrlnn kadn snma evi ama gibi bir giriimi sz konusudur. Belediyenin stratejik plannda yer alan bu hedefe dair grmede bulunmak ve belediyedeki sosyal hizmet uzmanndan bilgi almak saha almasnn yerel ynetimler bacann bir parasdr. ili Belediyesinden bir uzmanla yaplacak grmede, kadn snma evlerinin kurulu aamasndan nceki srelerine k tutulmu olacaktr. Diyarbakrda da Balar Belediyesi bir snak ama almas ierisindedir. Balar Belediyesi de Bykehir gibi snan al ve ynetim srelerini ynlendirme yetkisini sivil toplum rgtlerine vermitir. Dolaysyla Balar Belediyesinin aaca snak hakknda bilgi edinmek iin grlecek kii ayn zamanda bir sivil toplum rgt yesidir. le belediyelerinden toplamda iki kii ile grlecektir. le belediye yetkililerin yan sra belediyelerin iletmekte olduu kadn snma evleri yneticileri ile de mlakatlar yaplacaktr. Bylelikle snaklarn sorunlarn yakndan gzlemleyen kiilerin deneyimleri renilecektir. Kadky ve Kkekmece Belediyelerinin iletmekte olduu kadn snma evlerinin mdrleri ile mlakatlar yaplacaktr. stanbul yerel ynetimleri tarafndan iletilen kadn snma evleri ok az saydadr. Bu iki belediyenin iletmekte olduu kadn konukevleri, saylar ok snrl olan ve yerel ynetimlerin sorumluluk gstererek yaatt ender rneklerdendir. Bu sebeple bu grmelerde kadn konukevi amaktan ziyade yaatmaya dair sorunlar zerinde durulacaktr. Saha almasnn Ankara ile belediyeleri bacanda ise ankaya Belediyesi yer almaktadr. ankaya Belediyesine bal kadn snma evi henz hizmete balam bir birimdir. 8 Mart 2008de kurulan kadn snma evinin mdr ile de bir grme gerekletirilecektir. Tablo ile zetlenecek olursa: Yerel Ynetim / Belediyeler Kurum stanbul Belediyesi Ankara Belediyesi Diyarbakr Belediyesi ili Belediyesi Balar Belediyesi Kadky Belediyesi Bykehir Bykehir Bykehir Alt Birim Salk ve Sosyal Hizmetler Daire Bakanl Sosyal Hizmetler Mdrl Salk ve Sosyal Hizmetler Daire Bakanl Sosyal Ankara 1 Uzman Hizmetler Mdrl Dikasum Kltr ve Sosyal ler Diyarbakr stanbul Diyarbakr stanbul 1 Uzman 1 Uzman 1 Uzman 1 Kadn Mdr Konukevi Grlecek Yer stanbul Grlecek Kii 1 Uzman

Mdrl Kardelen Kadky Belediyesi Kadn Konukevi

2009 / 1. Dnem

18

Kkekmece Belediyesi ankaya Belediyesi Toplam 3. Sivil Toplum Kurulular:

Kkekmece

Belediyesi

Kadn Snma Evi ankaya Belediyesi Kadn Snma Evi

stanbul Ankara

1 Kadn Snma Evi Mdr 1 Kadn Snma Evi Mdr 8 Grme

Trkiyede kadn haklar ve kadnlarn yaad sorunlarla mcadele konusunda aktif alan, kadn snma evi kurma, srdrme ve kimi zaman da kapanma aamasnda bizzat bulunmu ve bu deneyimleri bire bir yaam sivil toplum rgt yeleri de derinlemesine mlakat yaplacak grmeciler arasnda yer almaktadr. Kadn snma evi ama ve yaatmann mali klfetleri gz nnde bulundurulacak olursa Trkiyede iki sivil toplum kuruluunun kadn snma evi iletme gibi zor bir sreci tecrbe edindii belirlenmitir. Bunlardan bir tanesi stanbulda bulunan Mor at Kadn Snma Vakfdr; dieri ise Ankaradaki Kadn Dayanma Vakfdr. Hem Mor at hem de Kadn Dayanma Vakf birer kadn snma evi am fakat kaynak yetersizliinden dolay devam edememi ve daha sonra kapanmtr. Kadn Dayanma Vakf bir zamanlar Ankara Yenimahalle Belediyesi kadn snma evine insan kayna destei vermekteydi. Mor at ise stanbul Beyolu Kaymakamlnn at kadn snma evinde kurucu e olarak yer almakta ve insan kayna ve stratejik vizyon konusunda destek vermektedir. Bu kurulularn yan sra stanbulda efkat Sosyal Yardmlama ve Dayanma Derneinin aktiflemeye balad grlmektedir. efkat Dernei daha younlukla stanbul Kkekmece Belediyesi ve stanbul Bykehir Belediyesi ile ibirlii yapmaktadr. ahmaran Kadn Dayanma ve Aratrma Merkezi de iddet grm ve cinsel istismara uram kadnlara sosyal, hukuki ve psikolojik destek veren, kadn snma evleri konusunda Kadky Belediyesine danmanlk hizmeti veren bir sivil toplum kuruluudur. Dernek yetkilisi ile yaplacak grme, snma evlerine dair sorunlar anlamamza yardmc olacaktr. Gen Kz Snma Evi Dernei de yetitirme yurtlarndan 18 yan doldurarak ayrlmak durumunda kalan gen kadnlara ynelik snma evi kurma gayretindedir. Dernein kurucular, Trkiyede ilk kadn snma evinin almasna katkda bulunan kiilerdir. Dolaysyla bu grme hem yeni kurulan zel tipte denilebilecek (sadece 18-25 ya aras kadnlara hizmet veren) kadn snma evi hakknda bilgi edinmemizi salayacak hem de kadn snma evlerinin Trkiyedeki tarihini ve gemiteki deneyimlerini de renmemize olanak salayacaktr. nsan Kaynan Gelitirme Vakfnn ise, seks iisi olmaya zorlanan gmen kadnlar iin (rnein Rus, Moldoval, vs.) bir snak almas vardr. Bu vakftan bir uzman ile de grme yaplacak ve bylece farkl kadn gruplar iin farkl snak modelleri hakknda bilgi temin edilecektir. Sivil toplum kuruluu bacanda yaplacak olan mlakatlardan biri de, Diyarbakrda kadna ynelik iddetle mcadelede etkin olarak alan KAMERden bir uzman ile gerekletirilecektir. Son olarak, uluslararas sivil toplum kurulularnn Trkiyede kadna ynelik iddetle mcadelede ne tr almalar yaptklarn anlamak ve Trkiye temelli STKlarla, yerel ynetimlerle ve merkezi hkmet kurumlaryla ne tr ibirlikleri ve ortaklklar yaptklarn gzleyebilmek iin iki tane uluslararas rgt rneklem kapsamna alnmtr. Bunlardan bir tanesi merkezi Ankarada olan Birlemi Milletler Kalknma Programdr (UNDP); dieri ise merkezi stanbulda olan Uluslararas Af rgtdr (Amnesty International). Netice itibariyle, sivil toplum rgt olarak Mor at, Kadn Dayanma Vakf, efkat Dernei, ahmaran Kadn Merkezi, Gen Kz Snma Evi Dernei, nsan Kayna Gelitirme Vakf, Kalknma Program ve Uluslararas Af rgtnden birer temsilci ile grme yaplacaktr. Tablo aracl ile zetlenecek olursa: Sivil Toplum Kurulular Kurum Sivil Toplum (STK) STK STK Birim Mor at Kadn Sna Vakf Kadn Dayanma Vakf efkat Sosyal Yardmlama ve Grlecek Yer stanbul Ankara stanbul Grlecek Kii 1 ye 1 ye 1 ye KAMER, Birlemi Milletler

Kuruluu

19
2009 / 1. Dnem

Dayanma Dernei ahmaran Kadn STK Dayanma ve Aratrma Merkezi Gen Kz Snma Evi stanbul 1 ye

STK STK STK STK (Uluslararas) STK (Uluslararas) Toplam

Dernei nsan Kaynan Gelitirme Vakf KAMER UNDP Amnesty International

stanbul stanbul Diyarbakr Ankara stanbul

1 Koordinatr 1 Uzman 1 Uzman 1 Uzman 1 Uzman 9 Grme

Toplamda, ulusal ynetimden sekiz, yerel ynetimlerden sekiz ve sivil toplum kurulularndan dokuz olmak zere 25 kii ile yz yze grmeler yaplacaktr. Yukarda belirlenen kitleye yneltilecek olan aratrma sorular, derinlemesine grmeler gerektiren ak ulu sorulardr. Aada erevesi izilmi olan sorularn yan sra grmelerin gidiatna ve aktarlan gr ve konulara bal olarak ilave sorular da sorulabilecektir. Soru esas itibariyle u erevede geliebilir: 1) 2) 3) 4) 5) 6) (SHEK, Belediye veya STKlarn ilettii) kadn snma evlerinin kurulu sreleri nasl gelimitir? Kurulu srecini olumlu veya olumsuz etkileyen siyasi koullar nelerdir? Konunun mali boyutu nasl ele alnmtr? Destek, sponsorluk, vs. gibi mali kaynak nasl temin edilmitir? Srekliliinin salanmas hangi stratejilerle ngrlmtr? Yasal mevzuat, kurulu srecinin przsz bir ekilde ilemesini salayabilmekte midir? Eer varsa, yasal mevzuata dair sorunlar nelerdir? Kurulu srecinde aktif rol oynayan kurum ve kurulular kimlerdir? Bu kiiler aras iliki nasl ekillenmektedir? iddet nedeniyle evinden kaan kadnlar snma evlerine nasl ulamaktadrlar? Valiliklere veya Emniyet Mdrlklerine bavuran kadnlarn snma evlerine ynlendirilme sreci nasl gereklemektedir? Bu srete polis memurlar, memurlar veya eitli hizmet salayclarla teriki mesai iinde bulunan danma merkezleri, STK alanlar ve sosyal hizmet uzmanlar ne gibi glklerle karlamaktadrlar? 7) 8) 9) Brokratlar, belediye alanlar ve STK temsilcileri rnek snaktan ne anlamaktadrlar? yi snak anlay onlara gre nedir? STKlarn snak konusunda yaad en byk sorun ve sorunlar nelerdir? Kadnlarn, snma evlerine kabul sreci nasl gereklemektedir? Brokratik, teknik, yasal, vs. kriterler nedir? Sre nasl ilemektedir? iddete madur olan her kadn evinden kat zaman snma evine kolaylkla kabul edilmekte midir yoksa kabul koullarn salayamayan kadnlar var mdr? 10) Snak rgtlenmeleri nasl olmaldr? Farkl ihtiyalar ynelik farkl snaklar m yoksa corafi blge sna uygulamalar m (rnein Dou Anadolu Blge Sna) tercih edilmelidir? 11) Snaklar siyasi otoriteden etkilenmekte midir? 12) Kadn snma evleri ile dier sosyal hizmet kurulular arasnda nasl bir ibirlii mevcuttur? rnein kadnlarn i bulmasna destek salanmas iin ve i Bulma Kurumu ile nasl bir ibirlii bulunmaktadr? ocuk bakm alannda sosyal hizmet veren krelerle ibirlii yaplabilmekte midir? Kadnlarn yasal ve psikolojik sorunlarnn zm iin yardmc olabilecek dier sosyal hizmet kurumlar ile ibirlii olanaklar nasldr? 13) Kadnlarn ekonomik hayata katlmalar iin ne tr destek mekanizmalar gelitirilmitir? Kadnlarn, bu evlerde bir sre barndktan sonra, kendi ayaklar zerinde durabilecekleri koullar elde etmelerinde hangi sorunlar bulunmaktadr? Bu koullarn mmkn olabilmesi nasl salanabilir? 14) SHEK, belediyeler ve sivil toplum kurulular ilettikleri snma evleri konusunda nasl bir ibirlii iindeler; ibirliine ynelik giriimleri var m; varsa buna dair ne tr sorunlar yaamaktalar? atma alanlar nelerdir? 15) Kadn snma evlerinde ynetime dair (insan kayna, uzmanlklar, maddi kaynaklar, servis sorunlar, bilin ykseltme, alt yap, vs.) sorunlar nelerdir ve nasl alabilir? 16) Kadn snma evleri kadna ynelik iddetle mcadelede vazgeilmez bir yntem midir? Baarl saylabilir mi?

20
2009 / 1. Dnem

iddetin nlenmesi veya kadnlarn iddet karsnda korunmas ve glenmesini salayabiliyor mu? Bu uygulamalar ne olursa olsun devam ettirilmeli mi? Yoksa kadna ynelik iddetle mcadelede yeni yntemlerden veya yeni yaklamlardan bahsedilebilir mi? 17) Snma evinde bir sre barnm ve daha sonra sresi dolduu iin veya baka bir sebeple buradan ayrlm kadnlar barnma sorunlarn nasl zyorlar, nasl hayatlar kuruyorlar? Onlarn nasl hayatlar kurduklar ayrldklar snaklar tarafndan takip ediliyor mu? Snma evleri, evlerden ayrlan kadnlara herhangi bir destek vermeye devam ediyor mu? Snma evi deneyimi kadnlarn yaamlarn ne ekilde deitiriyor, yaam kalitelerini artryor mu? 18) Faaliyette olan kadn snma evlerinin buralarda barnan kadnlarn ihtiyalarna (ocuk bakm, psikolojik ve yasal danmanlk, ekonomik hayata katlm, vb..) daha iyi yant verebilmesi iin neler yaplmas gerekmektedir? Yasal, teknik, brokratik, sosyal, ekonomik, vs.? 19) Snak uygulamalar hangi yan almlarla desteklenmelidir? Veya byle bir ihtiyatan bahsedilebilir mi? rnein kadnlara snaklara bavurabilecekleri konusunda genel bilinirlik almas nasl yrtlmektedir? Kamuoyu bilinlendirme ve ynlendirme almalar var mdr? 20) Snaklarn yurtd balantlar var mdr? Uluslararas kadn dernekleri ile hangi faaliyetler yaplmaktadr? Her bir mlakatn en az 1-1,5 saat srecei tahmin edilmektedir. Mlakatlar ses kayt cihaz ile kaydedilecek ve zmlemeleri yaplarak bilgisayar ortamna aktarlacaktr. Daha sonra, yaplan 18 mlakatn ses kaydnn metinleri okunacak, ortak balklar belirlenecek ve bu balklar altnda derlenen bilgilerin deerlendirmesi yaplacaktr. Analiz srasnda, mlakatlarda edinilen bilgiler birbiriyle karlatrlacak, bylelikle proje raporunda tek bir kiinin ya da tek bir kurumsal yapnn gr ve yorumlarnn daha arlkl bir ekilde yer almasnn nne geilecektir. Dier bir deyile benzerlik ve eitlilik mmkn olduunca yakalanmaya allacaktr. Verilerin temini ve analizi aamalarndan sonra ara rapor yazm aamasna geilecektir. Yaplan mlakatlarn analizleri rapor haline getirilecektir. Aratrmann nc Evresi (12.-18. Aylar): Alan Aratrmas II Odak Grup Toplantlar Bu evrede odak grup toplantlar yaplacaktr. Odak grup toplantlarnda ama, belirli bir konu zerinde derin tartmalar yaplabilmesini salamak, grup katlmclarnn birbirleri ile diyalog ierisine girmesi sonucu ikili grmeler srasnda aa kmas g olan fikirlerin, fikir ayrlklarnn, atmalarn veya uzlamalarn grup ortamnda ortaya kmasn salamaktr. Alt kiiden oluan farkl odak grup toplants yaplacaktr. Toplantlarn Kadir Has niversitesinde yaplmas planlanmaktadr. Her bir odak grup almasna ulusal ynetimden, yerel ynetimlerden ve sivil toplum kurulularndan temsilciler davet edilecektir. Odak grup mlakatlar ile sz konusu kurum arasndaki yaknlklarn, farkllklarn ve ibirlii olanaklarnn daha iyi anlalaca dnlmektedir. Odak grup almasna davetli kiilere, derinlemesine grmelerde ortaya kan fikirler, mulklklar ve iddialar nda sorular yneltilecektir. Odak grup almalar bir anlamda derinlemesine grmelerde ortaya kan tablonun btnleyicisidir. Grmelerde eksik kalan veya tutarsz grnebilecek noktalar odak grup almalar ile aydnlatlacaktr. Odak grup toplantsndaki temel ama, ulusal ynetim (Devlet Bakanl bnyesindeki KSGM ve SHEK), yerel ynetim (Bykehir ve ile belediyeleri) ve sivil toplum kurulularnn (kadn rgtleri) kadn snma evleri konusuna yaklamlarnda ne tr benzerlikler ve ayrlklar olduunu grmektir. Bu farkl kurumun bak alar ve sorunlar tanmlama biimleri arasnda ne tr aynlklar veya farkllklar olduunu anlamak, retilen zm yollarn karlatrmak ve bu konular zerinde tartma yaratmak hedeflenmektedir. Odak grup toplantlar sz konusu kurumlar SHEK/KSGM, belediyeler ve sivil toplum kurulular arasndaki ibirliinin ne dzeyde olduunu anlamamza da katkda bulunacaktr. Dahas, byle bir toplantnn, iletiim ve evre edinme ortam salayacandan dolay gelecekte ibirlii olanaklarnn nn aabilecei de dnlebilir. Odak grup almalarnn politika gelitirmek iin de ok elverili yntemler olduu dnlmektedir. Bir toplant masasnn

21
2009 / 1. Dnem

etrafnda bir araya gelecek olan devlet, belediye ve sivil toplum kurulularndan temsilciler, sorunlarn tespiti ve zm yntemleri gelitirilmesi ynnde ibirlii, i blm, sorumluluk paylam gibi olanaklar zerine dnme frsat bulacaklar ve neri gelitireceklerdir. Kadn snma evlerinde gemite ve bugn yaanan sorunlarn muhasebesini topluca yapma ortam bulacak olan odak grup yeleri, ileriye ynelik dersler karma frsatn da yakalayacaklardr. Bylelikle, kadn snma evlerinin bir sonraki sreci, bir nceki srete yaanan deneyimler szgecinden faydalanm olacaktr. Her bir odak grup toplantsna ulusal, yerel ve sivil toplum dzlemlerinden ikier kii davet edilecektir. Her toplant alt kiiyi bir araya getirecektir. Toplamda odak grup toplants gerekletirilecektir. Bylelikle 18 kii ile grlm olacaktr. Derinlemesine mlakatlarda grlen 25 kiiye ilaveten odak grup toplantlaryla 18 kii ile daha grlm olacak ve tm alan almasnda toplam 43 kii ile grme tamamlanm olunacaktr. Odak grup mlakatlar stanbulda Kadir Has niversitesinde gerekletirilecei iin Ankara ve Diyarbakrda almakta ve yaamakta olan uzmanlar stanbula arlacaktr. Tablo halinde zetleyecek olursak: Odak Grup Toplants Dzlem Sivil Toplum Sivil Toplum Yerel Ynetim Yerel Ynetim Kurum Sivil Toplum (STK) STK stanbul Belediyesi le Belediyesi Sosyal hizmetler ve ocuk Ulusal Ynetim Esirgeme (SHEK) Ulusal Ynetim SHEK Kurumu Bykehir Grlecek Yer stanbul / Kadir Has niversitesi stanbul / Kadir Has niversitesi stanbul / Kadir Has niversitesi stanbul / Kadir Has niversitesi stanbul / Kadir Has niversitesi stanbul / Kadir Has niversitesi Grlecek Kii 1 Temsilci 1 Temsilci 1 Temsilci 1 Temsilci

Kuruluu

1 Temsilci

1 Temsilci 6 Grmeci / 1 Odak Grup 18 Grmeci / 3 Odak Grup

Ara Toplam (birer odak grup) Toplam (3 odak grup)

Odak grup mlakatlarnda, katlmclarn tartmasn ynlendirmek ve toplant gndemini ynetmek iin u sorular sorulacaktr: 1) Farkl kurumlarn ilettikleri snma evleri arasnda nemli farkllklar bulunmakta mdr? Bir baka deyile, SHEKe bal bir snma evi ile Mor atnn snma evine veya belediyeye bal bir snma evi farkl mdr? Evet ise, ne gibi farkllklar vardr? (bavuru koullar, organizasyon yaps, alan nitelii, faaliyetler, ileyi, brokrasi, vs.) 2) Tek bir tip snak modeli gelitirilebilir mi? Merkezi hkmet ve devlet organlar kadn snma evlerine dair rnek tasarmda bulunuyor mu? STKlarn rnek model almalar var m? zerinde uzlalan bir snak tarz var m? Yoksa farkl nicelik ve niteliksel ngrler, beklentiler, tasarlar m sz konusu? 3) 4) 5) Snak konusu genel bir kadn politikas ile alakal mdr yoksa kalknma, gelime ve fakirlik ile mi alakaldr? Kadna ynelik iddetle mcadelede snak yntemi kuvvetli, etkili ve baarl bir yntem midir? Bu yntemin eksiklikleri, yanllar, dorular ve artlar nelerdir? Farkl kurumlara bal snma evleri i bulma, ocuk bakm, yasal ve psikolojik sorunlarn zm gibi konularda birbirlerinden nemli farkllklar gsteriyorlar m? rnein, SHEKe bal snma evleri yukarda saylan alanlarda hizmet veren sosyal hizmet kurumlarndan daha fazla faydalanma imknna sahipken belediyelere veya STKlara bal

22
2009 / 1. Dnem

olarak iletilen snma evleri bu konularda destek alabilecekleri sosyal hizmet olanaklar bulma konusunda glk yayorlar m? Yaanlan sorunlar farkl m? 6) 7) 8) 9) SHEK, belediyeler ve sivil toplum kurulular ilettikleri snma evleri konusunda nasl bir ibirlii iindeler ve ibirliine dair ne tr sorunlar yaamaktalar? Snma evinde bir sre barnm kadnlarn iddet grdkleri eve geri dnme oranlarnda kurumlar arasnda farkllk var mdr; varsa bunun nedenleri neler olabilir? Faaliyette olan kadn snma evlerinin buralarda barnan kadnlarn ihtiyalarna (ocuk bakm, psikolojik ve yasal danmanlk, ekonomik hayata katlm, vb.) daha iyi yant verebilmesi iin neler yaplmas gerekmektedir? Snaklarda yaanlan sorunlar maddi midir? Maddi sorunlar nasl alabilir? Parasal kaynan haricinde hangi sorunlardan bahsedilebilir? Bu sorunlarn zmne dair neriniz var m? 10) Yasal sorunlar var mdr? Var ise nasl zlebilir? Snak ynetmelii ihtiyalara cevap verebilmekte midir? 11) Snak bamszl konusundan ne anlyor ve ne bekliyorsunuz? 12) Snak, iddetle mcadelenin olmazsa olmaz paras mdr? Alternatif uygulamalar veya yaklamlardan bahsedilebilir mi? 13) rnek snaktan ne anlamaktadrlar? Var olan nedir? deal olan nedir? 14) Uluslararas rgtler ile yrtlen almalar faydal mdr? Uluslararas rgtlerle Trk devlet kurumlarnn ve sivil toplum rgtlerinin ilikileri nasldr? Ne tr sorunlar ve atmalar yaanmaktadr? Yaklak 2-2.5 saat srmesi beklenen odak grup toplantlar ses cihaz kullanlarak kayt edilecektir. Kaytn daha sonra zmlemesi yaplarak yazya geirilmesi salanacaktr. ncelikle, bu toplantlar da ikili grmeler gibi bamsz olarak deerlendirilecek, farkl kurum alanlar arasndaki yaklam farkllklar ve benzerlikler saptanacaktr. Daha sonra, derlenen bilgilerin deerlendirmesi yaplacaktr. Analiz srasnda, mlakatlarda edinilen bilgiler birbiriyle karlatrlacak, bylelikle gr zenginlii ve bak as farkllklar/benzerlikleri yakalanmaya allacaktr. farkl dzlemden (ulusal, yerel ve sivil toplum) kiiler ile odak grupta grmenin eitli avantajlar vardr. En nemli faydalardan birisi, iddete maruz kalan kadnlarn ve kadn snma evlerinin sorunlar konusunda farkl deneyimler edinmi ve zm nerileri gelitirmi kiilerin grlerini alabilmek olacaktr. Yine bu noktada, ileride uluslararas kurumlarla balantl olarak yaplacak almalarn avantajlarnn ve dezavantajlarnn neler olabilecei de aa kabilir. Ayrca, yerel ynetimlerin veya sivil toplum rgtlerinin brokrasinin etkisi altnda olmas beklenen SHEKe gre avantajlarnn neler olduu saptanabilir ve devletle yerel ynetim arasndaki ibirlii yollarnn neler olabilecei, birbirlerini nasl daha iyi destekleyebilecekleri de ortaya karlabilir. Ksacas, bu yntem sayesinde, aratrmaclar, projenin analiz aamasnda, her grubun da deneyimlerinden, bilgi birikimlerinden ve grlerinden faydalanma olanan elde edeceklerdir; bu da aratrmann bulgularn daha zengin ve daha gvenilir hle getirecektir. Verilerin temini ve analizi aamalarndan sonra ara rapor yazm aamasna geilecektir. Analizler nda odak grup almas sonular bir rapor haline getirilecektir. Aratrmann Drdnc Evresi (18.-24. Aylar): Verilerin Deerlendirilmesi, Karlatrlmas ve Sonu Raporunun Yazlmas Aratrmann drdnc evresinde derinlemesine grmelerden ve odak grup almalarndan elde edilen sonular birlikte deerlendirilecektir. Derinlemesine mlakatlardan elde edilen kadn snma evlerine dair gr, bilgi, deerlendirme ve neriler odak grup mlakatlarndan elde edilenler ile karlatrlacaktr. Dier bir ifadeyle, yz yze ikili grmelerde ortaya kan resimdeki boluklar, belirsiz alanlar ve yanl bilgiler odak grup mlakatlar sayesinde giderilecek; sonularn net olduu kadar tutarl olmas da salanacaktr. Birinci ara rapor (derinlemesine mlakat sonular) ile ikinci ara rapor (odak grup mlakat sonular) sentezlenecek ve aratrmann final raporu ortaya karlacaktr. Aratrma projesi, elde ettii sonular aktard ve tartt yaynlar yapmay hedeflemektedir. Trkiye kadn snma evleri

23
2009 / 1. Dnem

deneyiminin dnyadaki dier aratrmaclara, politika yapclara, karar alclara, uluslararas kadn hareketine, kalknma programlarna, uluslararas rgtlere, feminist eylemcilere ve politika uygulayclara aktarlmas amac ile ngilizce uluslararas bir yayn yaplmas planlanmaktadr. Social Science Citation Index gibi uluslararas bilimsel yayn endeksleri tarafndan taranmakta olan akademik dergilerden birinde (rnein Violence Against Women) bir makale almas yaplacaktr. Makalenin yazm projenin drdnc ve son evresinde yaplacaktr.

24
2009 / 1. Dnem

8. ALIMA TAKVM: Projede yer alacak balca i paketleri ve bunlar iin nerilen zamanlama, i-zaman izelgesi halinde verilmelidir. Ayrca, projenin belli bal aamalar ve bunlardan herbirinin ne zaman gerekleecei, bu aamalarda grev alacak proje personeli ve i tanmlar ek sayfa kullanlarak ayrntl olarak yazlmaldr. Personelin nitelii (yrtc, aratrmac, danman ve bursiyer) belirtilmelidir. Gelime ve sonu raporu hazrlama aamalar proje almalarna paralel olarak yrtlmeli, ayr bir i paketi olarak gsterilmemelidir. -ZAMAN ZELGES AYLAR
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24

Paketi Ad/Tanm Aratrmann Evresi taramas, Birinci (literatr teorik

X X

literatr, kadna ynelik iddet, kadnn stats, iyi ynetiim, stratejik vizyon, aratrmalar almalar, kadn ve feminist

hareket, v.s.) Literatr Taramas (karlatrmal grgl literatr ve -

X X

dnyada ve Trkiyede kadn snma evleri, tarihesi, sorunlar, nerileri, kurulularn almalar, rnekleri, benzer ve lke Trkiyenin zgl deneyimler, politika uluslararas

durumu, v.s.) Literatr zeti (temin edilen derlenmesi, oaltlmas, zetlenmesi ve literatrn

X X

2009 / 1. Dnem

25

kategorize

edilerek

rafine edilmesi, birinci ara raporun yazm) Aratrmann kinci Evresi almasnn grmeler rneklem seimi, grmeci (saha n iin grubunun irtibat, profilinin

hazrl, derinlemesine

kartlmas) Saha almas (derinlemesine grmeler iin tespit edilen 18 kiiden randevu alnmas ve mlakatlarn yaplmas) Saha almas (ses kaytlarnn zmlemesinin yaplmas) Veri Analizi (ara rapor yazm, verilerin ikinci elde ara edilen ve raporun nc (saha n iin grubunun irtibat, analizi

X X X

hazrlanmas) Aratrmann Evresi almasnn grmeleri rneklem seimi,

hazrl, odak grubu

2009 / 1. Dnem

26

grmeci

profilinin

kartlmas Saha almas (odak grup toplantlar iin tespit edilen 18 kiiden randevu alnmas ve mlakatlarn yaplmas) Saha almas (odak grup ses kaytlarnn zmlemesinin yaplmas) Veri Analizi (odak edilen gruptan elde verilerin

X X X

derlemesi, deerlemesi ve analizi, nc ara raporun yazm) Aratrmann Drdnc Evresi data (karlatrmal analizi, alan birinci

aratrmasnn

ve ikinci ksmlarnn sentezi, verilerin bilgi haline dntrlmesi) Bulgu Derlemesi (tm mlakatlardan edilen deerlendirilmesi, projenin sonulanmas, ampirik bilginin teorik bilgi ile bezenmesi, nda literatr verilerin
2009 / 1. Dnem

X X

elde

sonularn

27

anlamlandrlmas) Yayn almas (SSCI dergisinde yaynlanmak makale balamas) Projenin sonulandrlmas (sonu niteliinde son ve drdnc raporun yazm, proje ekibinin projeyi SSCI deerlendirme yaynna dair toplantsnn yaplmas, almalar) zere almasnn

X X

2009 / 1. Dnem

28

9. BTE ve GEREKES: Aadaki Genel Bte tablosu, excel formatnda yer alan TBTAK Btesi tablosu ve dier bte tablolar eksiksiz olarak doldurulmaldr. Genel Bte Tablosu ve Excel formatnda verilmesi gereken TBTAK Bte Tablosundaki ana toplamlar ayn olmaldr. (TBTAK Btesi tablosunu hazrlarken ekonomik kodlara ilikin aklamalar ieren dokmandan yararlannz). TBTAK'tan istenen parasal destein her bir kalemi iin ayrntl gereke verilmeli, istenen makine-tehizatla ilgili teknik artname ve proforma fatura ya da teklif mektubu, hizmet alm ile ilgili proforma fatura ya da teklif mektubu eklenmelidir. Sarf malzemeleri iin proforma faturaya gerek olmayp sadece ana kalemler baznda ayrntl liste verilmelidir. Eer varsa, neren ve destekleyen dier kurulu katklar ve kurulu yetkililerinin destek sz veren mektuplar da eklenmelidir. GENEL BTE TABLOSU (TL) Makine Tehizat (03.7 + 06.1 + 06.3) 11817,35 Sarf Malzemesi (03.2) 1826,1 Hizmet Alm (03.5 + 03.8 + 06.6) Seyahat (03.3) Bursiyer (05.4) Yardmc Personel (01) Proje Tevik kramiyesi(*) Kurum Hissesi(*) (07.1)

Katk Kayna TBTAKtan Talep Edilen Katk neren Kurulu Katks Destekleyen Dier Kurulu Katks Destekleyen Dier Kurulu Katks Toplam

Toplam

19165

45600

78408,45 TL

1300

6200

7200

14700 TL

93108,45 TL

(*) Bu blmler TBTAK tarafndan doldurulmak zere bo braklacaktr.

2009 / 1. Dnem

29

Alnmas nerilen Makine Tehizat Ad / Modeli Yazc (CB410A LASERJET P1005 YAZICI A4) Yazc (HP CB 656b DESKJET F4280 YAZ/TAR/FOT A4) Yazc (HP Q8388B PHOTOSMART C4480 YAZ/TAR/FOT A4) SES KAYIT CHAZI (PRANHA VOICE MASTER S TYPE USB DIG. SESKAYIT CHAZI 288S) Tanabilir Bilgisayar 4 GB USB 2.0 DT100 SRGL KINGSTON 500 GB(2.5) 8MB SEAGATE FR. AGENTO SYAH Alm Tr Yurt ii Yurt ii Yurt ii Yurt d Yurt d Yurt d Bedeli (TL) 221,22 188,75 Kullanm Gerekesi Bkz. Bte Kalem Aklamalar Bkz. Bte Kalem Aklamalar Bkz. Bte Kalem Aklamalar Bkz. Bte Kalem Aklamalar Bkz. Bte Kalem Aklamalar Bkz. Bte Kalem Aklamalar Bkz. Bte Kalem Aklamalar

219,19

Yurt ii

Yurt d

107,57

Yurt ii Yurt ii Yurt ii

Yurt d Yurt d Yurt d

10350 48,71 681,91

Trkiye temsilcisi araclyla yaplmayan almlar iin alm tr Yurt d iaretlenmeli ve tm masraflar dahil (gmrk bedeli, vergiler, nakliye) bedeli yazlmaldr. Yurtii almlarda KDV dahil bedeli yazlmaldr.

Alnmas nerilen Sarf Malzemesi * Ad Dosya Kad Laser Printer Tneri Klasr Bloknot Pilot Kalem Telli Dosya effaf Dosya Zmba Makinesi Delge Kadn Politikas Dergisi Amargi Sreli Yayn Feminist Kadn Dergisi Fotokopi Alm Tr Yurt ii Yurt ii Yurt ii Yurt ii Yurt ii Yurt ii Yurt ii Yurt ii Yurt ii Yurt ii Yurt ii Yurt ii Yurt ii Yurt d Yurt d Yurt d Yurt d Yurt d Yurt d Yurt d Yurt d Yurt d Yurt d Yurt d Yurt d Yurt d 420 329 287,5 26,6 100 25 40 50 40 120 168 120 100 Bedeli (TL)

Trkiye temsilcisi araclyla yaplmayan almlar iin alm tr Yurt d iaretlenmeli ve tm masraflar dahil (gmrk bedeli, vergiler, nakliye) bedeli yazlmaldr. Yurtii almlarda KDV dahil bedeli yazlmaldr. * Bkz. Bte Kalem Aklamalar

Hizmet Alm Mahiyeti Nereden/Kimden Alnaca Bedeli (TL)

Yurtii Saha almas Seyahat Giderleri (*)(****)

2009 / 1. Dnem

30

Uak, Taksi, Hava ile Seyahat zel /Resmi Ara ile Seyahat (**) Ara Kiras

Kii Adedi 3

Seyahat Adedi (kez) 43

Toplam (TL) 6485 Toplam (TL)

Toplam Katedilecek Yol (Km.)

Toplam Gn

cret/Gn

Toplam (TL)

Harcrah(***)

Proje Yrtcs ve Aratrmaclar Toplam kii/gn 2/ 40

Bursiyer ve Yardmc Personel Toplam kii/gn 2/ 40 Toplam

Toplam (TL) 6680 13165

(*) Talep edilen destein 10.000 TLnin zerinde olmas halinde, bu tablonun dnda ayrca, ayrntl gereke verilmesi arttr. (**) Aratrma Grubundan onay alnmak kouluyla zel/resmi ara ile yaplan seyahatlerde her 100 km. iin 6 litre kurunsuz benzin creti denir. (***) 2009 yl iin gndelik bedeli; yrtc ve aratrmaclar iin 38 TL/gn, bursiyer ve yardmc personel iin 33 TL/gn olarak, konaklama bedeli (belgelenmesi kaydyla) gndeliin iki kat olarak belirlenmitir. (****) Bkz. Bte Kalem Aklamalr

Saha almas Dndaki Faaliyetler in Yaplacak Olan Yurtii / Yurtd Seyahat Giderleri (Bilimsel Toplantlara Katlma, alma Ziyaretleri ve Benzer Faaliyetler)(*) Toplam (TL) Yurtii Seyahat Yurtd Seyahat Toplam 6000 6000

(*) Saha almas dndaki faaliyeler iin yaplacak yurtii/yurtd seyahatlere toplam olarak; ylda 5.000 TLyi, proje sresince 9.000 TLyi gememek artyla denek verilir.

Bursiyer Ad Soyad (*) Nitelik (**) BDEB Bursu (***) cretli Grevi Var Yok Var Yok Grev Sresi (ay) 24 ay Projedeki Grev Aral(****) 1-24 ay Burs Miktar (TL/ay) 1500 TL Toplam (TL)

1 kii

Doktora rencisi Yksek Lisans rencisi

Evet Hayr X ../.../20.. - ../.../20.. Evet Hayr X ../.../20.. - ../.../20..

36000 TL

1 kii

24 ay

1-24 ay

400 TL

9600 TL

(*) Bavuru srasnda bursiyerin ad ve soyadnn belli olmamas durumunda nitelii ile birlikte say (kontenjan) verilebilir (**) Yksek lisans rencisi, doktora rencisi ve doktora sonras aratrmaclar. (***) TBTAK BDEB bursu alnmas durumunda bursun balama-biti tarihleri. (****) Bursiyerin, i-zaman izelgesine gre projenin hangi aylarnda grev alaca (rn. 1. ay ile 12. ay aras)

2009 yl iin burs miktar st snrlar Bursiyer cret karl almyor ise 1.250.- TL/ay 1.500.-TL/ay 1.750.-TL/ay Bursiyer cretli alyor ise 300.-TL/ay 400.-TL/ay ------------

Y. Lisans rencisi Doktora rencisi Doktora Sonras Aratrmac

Burs miktarlar toplam aylk 4.000 TLden fazla olamaz. Bursiyerin projede yapaca alma ile ilgili ayrntl bilgi ek sayfada verilmelidir.

2009 / 1. Dnem

31

Yardmc Personel Ad Soyad Nitelik(*) Grev Sresi (ay) Aylk cret (TL) Toplam (TL)

(*) Teknisyen, laborant, sekreter, mhendis vb. Yardmc personelin projede yapaca alma ile ilgili ayrntl bilgi ek sayfada verilmelidir.

2009 / 1. Dnem

32