[B][COLOR="Red"]St Ve St rnlerinde Temizlik Ve Dezenfeksiyon Uygulamalar[/COLOR][/B] St ve st rnleri sanayinde kullanlan ekipmanlarn temizlii direkt olarak kaliteyi etkileyen nemli

bir faktrdr. Bu sektrde faaliyet gsteren firmalarn da bildii gibi, hammadde (st) kalitesine bal olarak st ve st rnlerinde zararl mikroorganizmalarn yol at ekonomik kayplarla birlikte, tketici ikayetleri ba gstermektedir. Tketici olarak bizlerin salkl gda maddesi tketmek en doal hakkmz olup, zaman zaman Mikrobiyal/kimyasal kirlenmeye maruz kalm gda maddelerinin yol at eitli hastalk ve rahatszlklarla karlamaktayz. Bu durumda, sektrde faaliyet gsteren firmalara i dmekte ve aada ksaca anlatacamz temizlik ve dezenfeksiyon uygulamalarn kendi insiyatiflerini kullanarak danman firmalarla birlikte yerine getirilmeleri nerilmektedir. Mikroorganizmalara yaama ans tannd takdirde, st ieriinde bulunan ya, protein ve mineral maddeler birer kirlilik kayna olmaktadr. Yntemine uygun olarak yaplmayan temizlik ve dezenfeksiyon ilemleri sonucunda, gzle grlmeyen mikroskobik canllar, ortamda bulunan ya, protein gibi besin elerini kullanarak hzla oalmaya balarlar. Bu nedenle temizlik ilemleri sadece gzle grlebilen kirlerin ortamdan uzaklatrlmasna ynelik olmamal, Mikrobiyal kirlenmeyi ortadan kaldrmak zere dezenfeksiyon arlkl temizlik yaplmaldr. Temizlik aamasnda gz nnde bulundurulmas gereken nemli faktrlere aada ksaca deinilmektedir. 1.Ekipmanlarn ve kullanlan tm aralarn dizaynnda ve yerletirilmesinde, Hijyenik uygulamalara kolaylk salama n planda tutulmaldr. rnein kullanlan ekipmanlarda l nokta oluturacak ke ve kvrmlar bulunmal, ekipmanlar rahatlkla alarak temizlik ve dezenfeksiyonu yaplabilmelidir. 2.Taze ve i stn temizlii kolay yaplabilirken, pimi ve kurumu st kalntlarn uzaklatrma ilemi zel dikkat gerektirmektedir. Isl ilem srasnda stteki kalsiyum fosfat tortu oluturarak temizlik ilemini gletirir. 3.Temizlik ileminde kullanlan suyun, kimyasal/mikrobiyal kalitesine dikkat edilmelidir. Kimyasal kaliteyi belirlemede Su sertlii nemlidir. Suyun sertliini meydana getiren mineral maddeler, ekipmanlar zerinde st talarnn olumasna neden olabilir. Bu nedenle temizlikte kullanlan su yumuak olmaldr. Suyun mikroplardan uzaklatrlm olmas da son derece nemli olup, temizlik yerine kirlilik yapmanz engeller. 4.Temizlik ve dezenfeksiyonda kullanlan kimyasal maddelerin kalitesi, uygulama miktar ve uygulama scakl, hijyenik temizlik gerekletirmede nemli unsurlardr. 5.Her bir ekipman zerinde gzle grlr kirlilik uzaklatrldktan sonra dezenfeksiyon ilemine geilmelidir. Temizlik ve dezenfeksiyonda CIP (Yerinde temizlik) sistemleri yksek scaklk ve kuvvetli kimyasallarn kullanlmasna olanak saladndan hijyenik etkinlii yksek olmaldr. 6.Ticari deterjan ve dezenfektanlar, temizlik boyunca eitli fonksiyonlarn olumas iin hazrlanm kimyasal maddelerdir. Bu maddeler kirleri temizlenecek yzeyden arndrr. Temizlikte ilk olarak kaba kirler uzaklatrldktan sonra, organik ve organik olmayan

kirler zndrlmelidir. rnein yalar sabunlatrlmal ve ya asitlerinin sudaki znm tuzlar tarafndan tutulmas salanmaldr. zlmeyen yalar emlsiye edilerek, proteinler ise peptizasyon ileminden sonra ortamdan uzaklatrlmaldr. Suyun sertliinden ileri gelen kntleri de nlemek zere zc kompleksler kullanlmaldr. Piyasadaki kaliteli kimyasal maddeler, deterjan ve dezenfektanlar, bu ilemlerin bir arada yaplmasna olanak salamaktadr. - Yzey Aktif Maddeler (Deterjanlar) Deterjan ok eitli temizleme maddelerinin genel addr. Giysilerden tabaklara ve yerlerden fayanslara kadar,bunlarn zerindeki kiri, organik maddeleri, yalar uzaklatrmada kullanlr. Dterjanlara yzey aktif maddeler denir. Bunlar organik maddeler olup, iki blmden meydana gelirler: 1.Yada znen blm (hidrofobik) (suyu sevmeyen) 2.Suda znen blm (hidrofilik) (suyu seven) Deterjanlar, hidrofilik (suyu seven), hidrofobik (suyu sevmeyen) ksmlar ile su ve kir arasnda kpr oluturarak temizleme ilemini gerekletirir. St kalntlarnn ortamdan uzaklatrlmas iin genellikle alkali zellikte kimyasal bileikler kullanlr. Mineral madde kalntlarn uzaklatrmak iinse asit zellikekimyasal maddeler gerekmektedir. - Ekipmanlarn Dezenfeksiyonu Kimyasal ve ssal olarak gerekletirilebilir; -Kimyasal dezenfeksiyonda klorlu, iyotlu, Quaterner amonyum bileikleri (QAC) sk kullanlmaktadr. Klorlu bileikler ucuz, bakteriyel etkinlii yksek ve yan etkileri olmad iin tercih edilmelidir. 140-400 ppm klor uygulanmas ile ekipman dezenfeksiyonu gerekletirilir. QAC bileiklerin, klorlu ve iyotlu dezenfektanlara gre antibakteriyel etkileri daha yava olmaktadr. Bunlarn korozif olmamas balca avantajlarn oluturmaktadr. Temizleme ilemi uygun artlar altnda gerekletirildiinde, ekipmanlarn zerinde mikroorganizmalarn geliebilecei artklar kalmaz ve st ve st rnlerinde karlalan mikrobiyal kirlilik azalr. Ancak uygulamada yaplan hatalar nedeniyle st rnlerinde mikroplar artaca gibi, istenmeyen tat deiiklikleri, kullanaln kimyasal maddelere ve suyun kalitesine bal olarak ortaya kabilir. -Issal dezenfeksiyon, scak su ve buhar kullanlarak yaplan ilemlerdir. Ancak maliyeti kimyasal dezenfeksiyona gre son derece pahal olduundan yaygn olarak kullanlmamaktadr. St ve St rnleri Temizliinde Kullanlan Kimyasallarn Snflandrlmas Alkalite %0.02-%0.5 Sodyum Sodyum Sodyum Sodyum Hidroksit Sabunlatrc **** silikat Emlsifiye edici karbonat hipoklorat Peptizasyon salayc, dezenfektan

Fosfatlar %0.005-%0.2

Sodyum tetra fosfat Sertlik giderici, alkalayc Sodyum heksa**** fosfat Peptizasyon salayc, Sodyum tripolifosfat Korozyon nleyci, emlsifiye edici Tetrasodyum piro fosfat Trisodyum fosfat Ar ****l iyon tutucular EDTA Organik asitler (Sodyum tartarat, sitrat) Yzey Aktif Maddeler %0.02-%2 Anyonik bileikler Alkil Slfatlar Temizleyici, emlsifiye edici Alkil aril slfatlar Katyonik bileikler QAC bileikleri Dezenfektan Naniyonik bileikler Pelietoksi bileikler Temizleyici, emlsifiye edici Amfoterik bileikler Alkilamino karboksilik asit Temizleyici, emlsifiye edici Asitler (%0.02-%0.5) Fosforik asit Mineral zc Nitrik asit Formik, asetik, glukonik asit