You are on page 1of 15

Hoca Ahmed Yesev ve Dvn- Hikmet

Ahmet Yesev'nin iirlerine "hikmet", iirlerinin topland kitaba da Dvn- Hikmet ad verilir. Ahmed Yesev'nin iirlerini Karahanl Trkesiyle yazd muhakkaktr. Fakat Yesev'nin hikmetlerini toplayan yazmalarn hepsi de ok sonraki asrlarda istinsah edildii iin dil bakmndan Karahanl devri Trkesine tam olarak uymazlar. Bu iirlerde deiik saha ve devirlere ait dil hususiyetleri hep birlikte grlr. Ayrca Dvn- Hikmet'te iirlerin hepsi de Ahmed Yesev'ye ait deildir. Halifeleri tarafmdan yazlm pek ok iir ona mal edilmitir. Ruh, ed ve ekil bakmndan bu iirlerin hepsi birbirine benzediinden hagilerinin Ahmed Yesev'ye ait olduunu ayrabilmek de ok gtr. Btn bu sonraki tesir ve karmalara ramen hikmetleri dil bakmndan deilse bile edeb bakmdan Karahanl devrine ve 12. yzyla ait kabul etmek gerekir. Ahmed Yesev, 11. yzyln sonlarnda Bat Trkistan'n Sayram (sfcab) kasabasnda dodu. Babas kermetleriyle tannm eyh brahim, annesi Ms eyh'in kz Aye Hatun'dur. Ms eyh, brahim'in halifelerindendi. Ahmed Yesev, nce annesini, 7 yanda iken de babasn kaybeder. Ablas Gevher ehnazla birlikte Yesi'ye gerler ve Ahmed Yesev Arslan Baba'ya intisap eder. Bir yl iinde Arslan Baba da vefat edince Ahmed Yesev Buhara'ya giderek eyh Ysuf- Hemedn'ye intisap eder. Hoca Ahmed Yesev

uzun sre eyhinin iratlarndan faydalanm ve

onun nc halifesi olmutur. eyh Ysuf- Hemedn 1140'ta lnce srasyla birinci ve ikinci halife onun yerini alm, nihayet 1160'ta Ahmed Yesev irat postuna oturmutur. Bir mddet sonra bu makam drdnc halifeye terkeden Hoca Ahmed Yesev, Yesi'ye dnerek iratlarna orada devam etmi ve 1160 ylnda lmtr. Vefatndan sonra halifeleri tarafmdan iratlar devam ettirilmitir. Bilhassa nc halifesi Sleyman Hakm Ata, Ahmed Yesev gibi hikmetler sylemesiyle tannm ve kermetleriyle Trkistan halk tarafndan ok benimsenmitir. Ahmed Yesev'nin nesli, kz Gevher ehnaz vastasyla devam etmi, birok kimse, mesel Evliya elebi, soyunu Ahmed Yesev'ye balamtr. Daha ok kk yata Hoca Ahmed Yesev'nin hayat etrafnda menkbeler teekkl etmeye balamtr. Arslan Baba'ya intisab ile ilgili menkbe yledir: Hazreti Muhammed'in savalarndan birinin sonunda eshb a kalr ve peygamberden yiyecek ister. Hazreti Peygamber du eder, Cebrail aleyhisselm cennetten bir tabak hurma getirir. Hurmalardan biri yere der. Cebrail "Bu hurma mmetinizden Ahmed adl birinin ksmetidir" der. Peygamber eshba, emaneti kimin sahibine teslim edeceini sorar. Arslan Baba talip olur, Hazreti Muhammed hurmay onun damana koyar ve Trkistan'a yollar. Arslan Baba 500 yl emanetin sahibini bekler. Sayram'dan Yesi'ye gelen 7 yandaki

yetim ve ksz Ahmed Yesev, Arslan Baba'y grr grmez hurmay sorar. Kelm kldm hurmadan manga vahet kldlar Ey b-edeb kdek dip as alp srdiler Vahetidin korkmadm manga bakp hrdlar Arslan Babam szlerin iitingiz teberrk Sz edince hurmadan bana korku verdiler; "Edebsiz ocuk" deyip sopa alp srdler; Hiddetinden korkmadm, bana bakp gldler; Arslan Baba'm szlerini iitiniz teberrk. Arslan Baba 500 yldr damanda saklad ve lezzetinden hi bir ey kaybetmeyen hurmay Ahmed Yesev'ye verir. Agzmg agl ey kdek emnetin bireyin Mezesini yutmadm a agznga salayn Hak resln buyrugm mmet bolsam klayn Arslan Babam szlerin iitingiz teberrk "Azn a ey ocuk, emanetini vereyim; Lezzetini tatmadm, a azna salaym; . Hak Resuln emrini, mmet olsam, klaym." Arslan Baba'm szlerini iitiniz teberrk. Rivayete gre Ahmed Yesev 63 yama gelince Hazreti Peygamber'e olan ballndan dolay bir kuyu kazdrm ve geri kalan mrn bu kuyunun dibindeki tek kiilik hcrede geirmitir. Ahmed Yesev'nin iyi bir tahsil grd, Arapa'y, Farsa'y ve slm ilimleri de rendii muhakkaktr. Hanef mezhebindendi ve ehl-i snnete bal idi. Kk yata iken kerametleri yaylm, sade bir dille yazlan ve halkn ruhunu okayan hikmetleriyle ksa zamanda Trkistar halknn, bilhassa gebe Trklerin gnlnde taht kurmutur. Onun iratlar etrfmda teekkl eden Yeseviyye tarikat Trkistan'da geni sahalara yaylm, Yesevlikten doan birok tarikat Orta Asya ve Anadolu'da asrlarca Trk halknn mnevi cephesini beslemitir. Tahta kak ve kepe yontup bunlar satarak geimini salayan Ahmed Yesev'nin rivayete gfe 99.000 mridi vard ve bunlar drt bir yana dalarak onun iratlarn ve hikmetlerini her tarafa yayyorlard. Onun hret ve tesiri, lmnden sonra daha da kuvvetlenerek devam etmitir. Yesev'yi ryasnda gren Temr, kazand bir zaferden sonra Yesi'ye gelerek onun kabrini ziyaret eder ve 1396-1397 yllarnda Yesev iin byk bir trbe ina ettirir. Daha sonra ibn Han tarafndan tamir ettirilen trbe Trkistan halk iin mukaddes bir ziyaretghtr. On binlerce

Trkistanl yln belli bir aynda trbeyi ziyaret ederek bir hafta mddetle onun etrfmda ibadette bulunur, hikmetlerini belli makamlarla syleyerek zikrederlerdi. Trbenin civarna gmlmek Trkistan Trkleri iin byk bir bahtiyarlk olduundan salklarnda oradan toprak alrlard. Yesev'nin trbesi hl ziyaretgh olarak kullanlmakta ve Trkistan Trklerinin manev balarndan birini tekil etmektedir. Hikmetler, dn-tasavvuf iirlerdir. ou drtlkler halindedir, koma tarznda kafiyelenmi ve hece vezniyle yazlmtr. Hikmetlerin bir ksm ise gazel tarzndadr ve aruz vezniyle kaleme alnmtr. Heceyle yazlm hikmetlerin vezni 4+4+4=12'dir. Aruzla yazlan hikmetlerde "filtn filtn filn, mefln mefln feln, 4 mefln ve mef'l mefl mefl feln" vezinleri kullanlmtr. Gazel tarznda kafiyelenmi baz hikmetlerde ise 7+7 veya 8+8'lik hece vezni kullanlmtr. Mesnev tarznda yazlan mnct ve ntm vezni "mefln mefln feln" dr. Drtlklerle yazlm hikmetlerde kt'a says 5 il 28 arasnda deimekte, ounlukla 10-12 kt'alk hikmetler tercih edilmektedir. Gazellerdeki beyit says 5-15 arasndadr. 7 beyitlik gazeller ounluktadr. Kafiye olarak Arapa, Farsa kelimeler kullanld zaman ounlukla tam kafiyeye bavurulur. Fakat kafiyelerin ou Trke asll kelimerle yaplmtr ve bunlarda da yarm kafiye kullanlmtr. Hatta bazan yarm kafiyenin bile kullanlmad, yakm seslerin benzerlii ile veya sdece redifle yetinildii olur. Esasen redif, hikmetlerde mhim bir ahenk unsuru olarak yer alr. Beyitlerle yazlm hikmetlerin birou musammat gazel tarzndadr. Bu tarz hikmetlerde grlen i kafiye iire fevkalde bir ahenk vermektedir. Canm cda bolganda tenim munda kalganda Tahta zre alganda ne klgay min Hudya Canm ayr olanda, tenim burda kalanda, Tahta zre alanda ne yaparm Allah'm? yle anlalyor ki mill nazm ekli olan komadan gazel tarzma geite musammat ekiller fevkalde elverili olmutur. Edebiyatmzn gazel tarzndaki bu ilk iirlerinde koma ahengi hemen kulaa arpar. Beyitler ortadan ikiye blnp drt msra haline getirildii zaman 4+3'lk bir koma ile karlarz. Halk iirinin ahengi ile kulaklar dolmu bulunan ilk Trk irleri, komann drt msran beyit haline sokarak gazel tarzma geivermilerdir.

Ahmed Yesev'rn hikmetlerinde ilenen mevzular tamamyla dn ve tasavvufdir. slmiyet'in esaslar, eriatn hkmleri ve tasavvuf dab, iirlerin ana konusu tekil eder. Kyamet ahvli, cennet ve cehennem tasvirleri, dnya ahvlinden ikyet, peygamber sevgisi, dervilerle ilgili menkbeler ve Ahmed Yesev'rn kendi hayatna ait paralar sde bir dille anlatlr. Ahmed Yesev'rn canl ve hareketli bir slbu vard. iirlerinin pek ounda bir zikir ritmi bulmak mmkndr. Hikmetlerin zikir esnasnda ve belli bir makamla sylendii dnlrse byle hareketli bir ritmin varl tabi, hatt zarurdir. te Ahmed Yesev bu ritmi ve hareketi 4+4+4'lk duraklarla ok iyi yakalam grnyor. Altm yanda yer altna girdiini anlatan u drtlklerde bu ritim ok ak bir ekilde farkedilmektedir. Ol kadirimi kudret birlen nazar kld Hurrem bolup yir asta kirdim muna Garib bendeng bu dnydm gzer kld Mahrem bolup yir asta mirdim muna Kadir Rabb'im kudret ile nazar kld; Mutlu olup yer altna girdim ite. Garip kulun bu dnyadan gp gitti; Mahrem olup yer altna girdim ite. Zkir bolup kir bolup hakn taptm Dny ukb haram klp yanp tiftim eyda bolup rsv bolup candn ttn B-gam bolup yir asta kirdim muna Zkir olup, kir Hakk' buldum; Dnya, ahret haram klp ezip teptim; Divne olup, rsv olup candan getim; Gamsz olup yer altna girdim ite. Bam tofrak, zm tofrak cismin tofrak Hak vashga yiter nn dip ruhum mtak Kydm yandm bolalmadm hergiz afak ebnem bolup yir asta kirdim muna. Bam toprak, kendim toprak, cismim toprak; "Hakk'a kavuur muyum?" diye, ruhum mtak; Kavrulup yandm, olamadm asla ap-ak; ebnem olup yer altna girdim ite.

Bu hareketli ritim onun iirlerine cokun, takn, ve akc bir ed verir. Dn dnceleri, basit ve sde bir dille, fakat bu cokun ve akc ed ile anlatr. Tevbe klgan klarga nri irr Tni kni syim bolsa kngli yarur Kaan lp grge kire gn kingr Ugan izim rahm rahman rahmeti bar Tevbe klan klara nuru erer; Gece gndz orulu olsa, gnl parlar; ldnde kabre girse, kabri geniler; Kadir Rabbim, rahm, rahman, rahmeti var. Tevbesizler bu dnydm kimes bilr lp barsa gr azabn krmes bilr Kyamet kn tang arast atmas bilr Heyhat heyhat nevha fedyd knleri bar Tevbesizler bu dnyadan glmez bilir; lp varsa, kabir azab grmez bilir; Kyamet gn Arasat tan atmaz bilir; Heyhat heyhat, nevha, feryat gnleri var. Hak yddan zerre gafil bolmaanlar Yatsa kopsa hak zikrini koymaganlar Vallah billah dny haram almaganlar Gr iinde ol kul hergiz lmez bolur Hak ydndn zerre gaafil olmayanlar, Yatsa kalksa, Hak zikrini koymayanlar, Vallah, billah, dnya haram, almayanlar, Kabr iinde o kul asla lmez olur.

Ahmed Yesev'de airane tasvirler ve ince sanat oyunlar bulunmaz; fakat Keml Eraslan'm dedii gibi, onun "hikmetlerinin tamamen basit, kuru ve edeb bir deerden mahrum olduunu sylemek de doru deildir. Baz hikmetlerinin samimi ve cokun bir ifdeye sahip olduu ve dntasavvuf halk edebiyatnn en gzel rneklerini tekil ettii unutulmamaldr."

Dvn- Hikmet'ten:

III Hikmet

her subh-dem nida kildi kulakmga zikr ayt didi zikrin aytp yrdm muna kszlarn krdm irse yolda kald ol sebebdin k dkknn kurdum muna Sabahlar kulama nida geldi: "Zikr et!" dedi, zikrini deyip yrdm ite, akszlar grdm ise, yolda kald; o sebebten ak dkknn kurdum ite.

on altmda barca ervah l birdi hay hay sizge mbarek dip dem kildi ferzendim dip boynum kuup knglm ald on yitimde trkistanda turdum muna On altmda btn ruhlar nasip verdi; "Size mbarek olsun" diyerek dem geldi; "Evldm!" deyip, boynuma sarlp gnlm ald, on yedimde Trkistan'da bulundum ite. on sikizde il-ten birle arb itim zikrin aytp hzr turup kgsm titim rz kld cennet kizip hrlar kutm hak mustaf cemllerin krdm muna On sekizde Krklar ile arap itim; zikrini deyip, hazr durup gsm detim; nasip kld, cennet gezip huriler kucakladm; hak Mustafa cemalini grdm ite. on tokuzda yitmi makam zahir bold zikrin aytp i tam thr bold kayda barsam hzr babam hzr bold vsu'l-ys mey irdi toydum muna On dokuzda yetmi makam gsteriverdi; zikrini dedim, iim dm temizlendi; nereye varsam, Hzr Baba'm hazr oldu; gavsu'l-gyas mey iirdi, doydum ite. yam yitti yigirmige tdim makam bihamdi'llh pr hizmetin kldm tamm dnydaki kurt u kular kld selm ol sebebdin hakka yavuk boldum muna Yam yirmiye ulat, makamlar atm; Allah'a hamd olsun, pr hizmetini tamamladm; dnyadaki kurt ve kularla selmlatm; o sebepten Hakk'a yakn oldum ite.

on birinde rahmet-dery tolup tat allh didim eytn mindin yrak kat hy u heves m v menlik turmay kti on ikide bu srlarn krdm m muna On birimde rahmet denizi dolup tat; "Allah!" dedim, eytan benden uzaklat; geici heves, ben-sen fikri durmayp gt; on ikide bu srlar grdm ite. on mde nefs hevn kolga aldm nefs basa yz ming bel karmap saldm tekebbrni yirge urup basp aldm on trtmde tofrak-sfat boldum muna On mde nefs arzusuna kplverdim; nefs bana yz bin bel tutup saldm; kibirlenmeyi yere vurup yenebildim; on drdmde toprak gibi oldum ite. on biimde hr glmn karu kildi ban zp kol kavurup tzm kld firdevs atl cennetidin muhzr kildi ddr n barasm koydum muna On beimde hr, glman kar geldi; ba eerek, el balayp tazim kld; Firdevs adl cennetinden haberci geldi; didar iin hepsini terkettim ite.

(*) Metin ve tercme Kemal Eraslan'n Dvn- Hikmet'ten Semeler (Ankara, 1983) adl eserinden avnen alnmtr.

IV

Hikmet
1 ho gayibdin kulakmga ilham kildi ol sebebdin hakka sgnp kildim muna barca bzrg yghp manga inam birdi ol sebebdin hakka sgnp kildim muna Ho gaipten kulama ilham geldi; O sebebten Hakk'a snp geldim ite. Hep ulular ylp bana nimet verdi; 0 sebepten Hakk'a snp geldim ite.
2 6

yazuk bilen yam yitti yigirme bi sbhn igem zikr rgetip kgsmni ti kgsmdeki girihlerim sin zng yi ol sebebdin hakka sgnp kildim muna Gnah ile yam oldu yirmi be; sbhan Rabb'im, zikr retip gsm de; gsmdeki dmleri sen kendin z; 0 sebepten Hakk'a snp geldim ite.
7

min yigirme iki yada fena boldum merhem bolup m derdlikke deva boldum yalgan k m kka gvh boldum 01sebebdin hakka sgnp kildim muna Ben yirmi iki yata fni oldum; merhem olup gerek dertliye deva oldum; sahte a, gerek a tank oldum; 0 sebepten Hakk'a snp geldim ite. 3
ey dostlar yam yitti yigirme yalgan dava tatlarm baras p kyamet kn ne klgay min brehne l 01 sebebdin hakka sgnp kildim muna Ey dostlar, erdi yirmi e yam; dvam yalan, tamam bo tatlarm; kyamet gn ben plak, a ne yapaym? 0 sebepten Hakk'a snp geldim ite. 4

min yigirmi alt yada sevda kldm mansr-sf at ddr n gavg kldm pirsiz yrp derd halet peyda kldm 01 sebebdin hakka sgnp kildim muna Ben yirmi alt yata sevda kldm; Mansur gibi didar iin kavga kldm; pirsiz dolap dert ve halet peyda kldm; 0 sebepten Hakk'a snp geldim ite.
8

min yigirme trtke kirdim hakdn yrak hiretka barur bolsam kan yarak lgenimde yghp urung yz ming tayak 01 sebebdin hakka sgnp kildim muna Ben yirmi drt yaa girdim, Hak'tan uzak; hirete varr olsam, hani hazrlk? ldmde toplanp vurup yz bin dayak; 0 sebepten Hakk'a snp geldim ite.
5

cenzemni arkasdm talar atmg ayakmdan tutup sdrep grge ilting hakka kulluk klmadmg dip yanp tiping 0l sebebdin hakka sgnp kildim muna Cenazemin arkasndan talar atn; ayamdan sryerek mezara iletin; "Hakk'a kulluk klmadm" diyip dp tepin; o sebebten Hakk'a snp geldim ite.

min yigirmi yiti yada pirdi taptm her sr krdm perde birlen bkp yaptm stnesin yastanban izin ptim 01 sebebdin hakka sgnp kildim muna Ben yirmi yedi yata piri buldum; grdm her srr perde ile sanp rttm; eiine yaslanarak izini ptm; 0 sebebten Hakk'a snp geldim ite. 9 min yigirmi sikiz yada k boldum kie yatmay mihnet tartp sdk boldum andn songra derghga lyk boldum 01 sebebdin hakka sgnp kildim muna Ben yirmi sekiz yata k oldum; gece yatmayp, mihnet ekip sdk oldum; ondan sonra derghna lyk oldum; 0 sebebten Hakk'a snp geldim ite. 10 bir kem otuz yaka kirdim hlim harb k yolda bolalmadm misl-i trb hlim harb barm kebb kzm pr-b 01sebebdin hakka sgnp kildim muna Yirmi dokuz yaa girdim, harap halim; ak yolunda toprak gibi olamadm; o sebepten Hakk'a snp geldim ite.

halim harap, barm kebap, ya dolu gzm;

11 otuz yada otun klp kydrdiler cmle bzrg yglp dny koydurdlar urup sgp yalguz hakn sydrdiler ol sebebdin hakka sgnp kildim muna Otuz yata odun klp yandrdlar; hep ulular ylp dnya koydurdular; vurup, sp yalnz Hakk' sevdirdiler; o sebepten Hakk'a snp geldim ite.

12

kul hce ahmed dny koysang iing biter kgsungdeki kkan hng arka yiter cn birerde hak mustaf kolung tutar ol sebebdin hakka snp kildim muna Kul Hce Ahmed, dnya koysan, iin biter; gsnden kan hn Ar'a yeter; can verende hak Mustafa elinden tutar; o sebepten Hakk'a snp geldim ite.

X Hikmet
1 ol kadirim kudret birlen nazar kld hurrem bolup yir asta kirdim muna arb bendeng bu dnydn gzer kld mahrem bolup yir asta kirdim muna Kadir Rabb'im kudret ile nazar kld; mutlu olup yer altna girdim ite. Garip kulun bu dnyadan gp gitti; mahrem olup yer altna girdim ite.
2

zkir bolup kir bolup hakn taptm dny ukb haram klp yanp tiftim eyd bolup rsv bolup candn ttim b-gam bolup yir asta kirdim muna Zkir olup, kir olup Hakk' buldum; dnya, ahret haram klp ezip teptim; divane olup, rsva olup candan getim; gamsz olup yer altna girdim ite.

nefsim mini kp y^rtti hakka bakmay kie kndz b-am yrdm yam akmay hy u heves m v menlik otka yakmay pr-am bolup yir asta kirdim muna Nefsim beni ok koturdu, Hakk'a bakmadan; gece gndz gamsz yrdm, yam akmadan; hevesleri, benlik dvasn atee yakmadan; gamla dolup yer altna girdim ite. 6 kuln korsem hizmet klp kuh boldum tofrak-sfat yol stide yoh boldum klarn kyp ken kli boldum hemdem bolup yir asta kirdim muna Bir kul grsem, hizmet klp kulu oldum; toprak gibi yol stnde yolu oldum; klarn yanp snen kl oldum; hemdem olup yer altna girdim ite. candn kiip mihnet tarttm benden didi kanlar yutup allh didim rahm eyledi dzeh ire bolmasun dip gamm yidi hurrem bolp yir asta kirdim muna Candan geip mihnet ettim, kulum dedi; kanlar yutup "Allah!" dedim, rahm eyledi; cehennemde olmasn deyip tasaland; mutlu olup yer altna girdim ite.
8

3
mluumdm ta u talar sgti mini fash tilde sgp ayd filing kan k bolsang evvel barp hakn tan merhem bolup yir asta kirdim muna omluumdan dalar, talar sd beni; ak dille sp dedi: Filin hani? k olsan, nce varp Hakk' tan! Merhem olup yer altna girdim ite. 4 sizni bizni hak yaratt tat n ey b'1-acep imek yimek rahat n kl bel didi ruhum mihnet n edhem bolup yir asta kirdim muna
Sizi, bizi Hak yaratt tat iin; ey acayip, imek, yemek, rahat iin; "Kal bel" dedi ruhum mihnet iin; Edhem olup yer altna girdim ite.

yam yitti altm ke bir kne yok v-dir hakn tapmay knglm smuk yir stide sultn min dip boldum uluk kir bolup yir asta kirdim muna Bir gn deil, altm e erdi yam; yazk, Hakk' bulmamaktan krk gnlm; yer stnde sultanm deyip kibirlendim; kir olup yer altna girdim ite.

9 eyh nn diben dava klp yolda kaldm fes destr pek pula satp kildim nefs hev tuyan kld harp kaldm b-dem bolup yir asta kirdim muna eyhim diye dva klp yolda kaldm; fes, sang deersiz pula satp geldim; bo istekler coup tat, yorulup kaldm; huzursuz olup yer altna girdim ite. 10 bam tofrak zm tofrak cismim tofrak hak vasla yiter min dip ruhum mtak kydm yandm bola'lmadm hergiz afak ebnem bolup yir asta kirdim muna Bam toprak, kendim toprak cismim toprak; "Hakk'a kavuur muyum?" diye, ruhum mtak; kavurulup yandm, olamadm asla ap-ak s ebnem olup yer altna girdim ite.

11 pr-i mun nazar kld arb itim ibl yangl sema urup candn kitim sermest bolup il halkdn tanp katm zemzem bolup yir asta kirdim muna Pr-i mun nazar kld, arap itim; ibl gibi sema klp candan getim; sermest olup insanlardan uzaklatm; Zemzem olup yer altna girdim ite. 12 kul hce ahmed-nsih bolsang zngge bol k bolsang candn kiip bir yol l ndnlara aytsang szng klmaz kabul muhkem bolup yir asta kirdim muna Kul Hce Ahmed, nsih olsan, kendine ol; k olsan, candan geip bir defa l; cahillere desen, szn klmaz kabul; mukhem olup yer altna girdim ite.

XII Hikmet
tevbe klp hakka yangan klara umah ire trt arda erbeti bar tevbe klmay hak yanmaan afillera tar lahidde kat azb hasreti bar Tevbe klp Hakk'a dnen klara cennet iinde drt pnarda erbeti var. Tevbe klp Hakk'a dnmeyen gafillere dar lahidde kat hasreti var. umah mlkin ukan kullar tevbe klsun tevbe klp hazretia yavuk bolsun hr u kusur lmn vildn hadim bolsun elvan elvan kiyer terif hilat bar Cennet mlkn anlayan kullar tevbe klsn; tevbe klp huzuruna yakn olsun; hr, kkler, glman, vildan hizmet klsn; trl trl giydii eref hil'ati var.
3

Tevbe klan klara nuru erer; gece gndz orulu olsa, gnl parlar; ldnde kabre girse, kabri geniler; kadir Rabb'im, rahm, rahman, rahmeti var.
4

tevbesizler bu dnydm kimes bilr lp barsa gr azabn krmes bilr kyamet kn tang arast atmas bilr heyhat heyhat nevha feryd knleri bar Tevbesizler bu dnyadan glmez bilir; lp varsa, kabir azabn grmez bilir; kyamet gn Arasat tan atmaz bilir; heyhat heyhat, nevha, f eryad gnleri var. namaz rze tevbe zre baranlara hak yola kirip kadem koyanlara ubu tevbe birle anda baranlara yarhkanm kullar birlen sohbeti bar Namaz, oru, tevbe zre varanlara, Hak yoluna girip ayak koyanlara, bu tevbeyle hirete varanlara,

tevbe kan klara nuru irr tni kr syim bolsa kngli yarar kaan lp grge kire gri kingr uan izim rahm rahman rahmeti bar.

balanm kullar ile sohbeti var.

ol arlar kimge turur bilgil mum tevbe klan klara irr an tevbesizler ol ardm imes suni anga irr zehir zakkum erbeti bar O pnarlar kim iindir, bil sen bunu; tevbe klan klara iirir onu; tevbesizler o pnardan imez suyu; ona iirir zehir zakkum erbeti var.

her kim hakm kul bolsa hakka yansun hakka yanmas fil kullar nar barsun kul hce ahmed nek munda orun tutsun kie kndz korka turur heybeti bar Her kim Hakk'n kulu olsa, Hakk'a dnsn; Hakk'a dnmeyen gafil kullar teye varsn; Kul Hce Ahmed nasl burada mekn tutsun; gece gndz korkup durur, heybeti var.

L Hikmet

ne bo tatlk h yd seher vakti bolganda baldn sk h at seher vakti bolganda Ne ho tatl H yd seher vakti olanda; baldan tatl H ad seher vakti olanda seher vakti turganlar cnm feda klganlar k otga kygenler seher vakti bolganda Seher vakti kalkanlar, cann feda klanlar, ak oduna yananlar seher vakti olanda. seher vakti ho saat turganga bolgay rahat alur devlet saadet seher vakti bolganda Seher vakti ho saat, kalkana olur rahat, alr devlet, saadet seher vakti olanda.

her kn kyer bu cmm kullukka yok dermanm sin kirgil gnhm seher vakti bolganda Her gn yanar bu canm, kullukta yok dermanm, sen bala gnahm seher vakti olanda. mn semin yandursang rh kum kydrseng hudymga sgnsang seher vakti bolganda man mumunu yandrsan, ruh kuunu uyandrsan, Allah'na snsan seher vakti olanda. kul hce ahmed sat bir zerre yok takati zikir cann rahat seher vakti bolganda Kul Hce Ahmed saat, bir zerre yok takati, zikir cann rahat seher vakti olanda.

LIV Hikmet

irenler ceml krer derviler sohbetinde yaranlar meclisinde nr yaar sohbetinde Erenler cemal grr derviler sohbetinde; yaranlar meclisinde, nur yaar sohbetinde. ne tilese ol bolur derviler sohbetinde her srlar zahir bolur derviler sohbetinde Ne dilese o olur derviler sohbetinde; her sular zahir olur derviler sohbetinde.

her kim sohbetke kildi irendin l ald bat kildi bili bold derviler sohbetinde Her kim sohbete geldi, erenden nasip ald, tez geldi, bili oldu derviler sohbetinde. her kim sohbetke kildi knglige man told ashblar murd tapt derviler sohbetinde ' Her kim sohbete geldi, gnlne mna doldu ashblar murad buldu derviler sohbetinde.

m kilse hs bolur yulduz kilse ay bolur mis kilse altm bolur dervler sohbetinde m gelse, hs olur; yldz gelse, ay olur; mis gelse, altn olur derviler sohbetinde, kirb hasedler ler iige man tolar kz ap hakn krer dervler sohbetinde Kibir, hasedler lr, iine mna dolar, gz ap Hakk' grr derviler sohbetinde.

resla vahiy kildi bandn tcm ald kopt hdimlik kld dervler sohbetinde Resl'a vahiy geldi, bandan tacn ald, : kalkt hdimlik kld derviler sohbetinde. kul hce ahmed sohbetde dem urar mnctda zih ho sadetde dervler sohbetinde Kul Hce Ahmed sohbette, dem vurur mnctta, ne gzel saadette derviler sohbetinde.

LIX Hikmet
kng kld eyd mini cmle lem bildi mini kayum sin sin tni kni minge sin ok kirek sin Akn kld eyda beni, cmle lem bildi beni, kaygm sensin dn gn, bana sen gereksin sen.

limlerge kitb kirek sfilerge mescid kirek mecnnlara leyl kirek minge sin ok kirek sin limlere kitap gerek, sf ilere mescit gerek, Mecnun'lara Leyl gerek, bana sen gereksin sen.

tala'llh zihi man sin yarattmg cism cnn kullk klsam tni kni minge sin ok kirek sin Tala'llh zih ma'n, sen yarattn cism ve can, kulluk klsam dn gn, bana sen gereksin sen.

afillerge dny kirek killerge ukb kirek vizlerge minber kirek minge sin ok kirek sin Gafillere dnya gerek, killere ukba gerek, vaizlere minber gerek, bana sen gereksin sen. lem bar umak bolsa cmle hrlar karu kilse allh minge kz klsa minge sin ok kirek sin lem tamam cennet olsa, hep huriler kar gelse, Allah bana nasip klsa, bana sen gereksin sen.

kzm adm sin krdm kl kngli singe birdim urularm terkin kldm minge sin ok kirek sin Gzm atm seni grdm, hep gnl sana verdim, akraba terkini kldm, bana sen gereksin sen.

szlesem nn tilimde sin kzlesem min kzmde sin knglmde hem canmda sin minge sin ok kirek sin Sylesem ben dilimdesin, gzlesem ben gzmdesin gnlmde ham canmdasn, bana sen gereksin sen.

umal kirem cevln klam ne hurilere nazar klan an mun min ne klam minge sin ok kirek sin Cennete girem cevlan klam, ne hurilere nazar klam, onu bunu ben ne klam, bana sen gereksin sen. 10

feda bolsun singe canm tker bolsang minim kanm min kulng min sin sultnm minge sin ok kirek sin Feda olsun sana canm, dker olsan benim kanm,

hce ahmeddr minim atm tni kni yanar otun iki cihanda mdim minge sin ok kirek sin Hce Ahmed'dir benim adm, dn gn yanar odum, iki cihanda midim, bana sen gereksin sen.

ben kulunum sen sultanm, bana sen gereksin sen.

LXIV
Hikmet
1

on sikiz ming lemde hayran bolan klar tapmay mauk erm sersn bolan klar On sekiz bin lemde hayran olan klar, bulmayp mauk eran sersan olan klar.
2

Yol stnde hk olan, sineleri k olan zikrini diyip pk olan, nln olan klar.
5

himmet kurm balaan yrek barn dlaan feryd urup ylaan giryn bolan klar Himmet kuru balayan, yrek bar dalayan, feryad edip alayan, giryan olan klar. 6 gh yzi sararp gh yolda arb tesbhleri y habb cevln bolan klar Bazen yz sararp, bazen yolunda garip, tebihleri "y Habib", cevlan olan klar.
7

her dem ba rklp kzi halka tilmrp h h tiy rklp giryn bolan klar Her an ba drt dnp, gz halka evrilip, H h diye kavrulup giryan olan klar.
3

kyp yanp kl bolan kda blbl bolan kirnni korse kul bolan merdn bolan klar. Kavrulup yanp kl olan, aknda blbl olan, kimi grse kul olan, merdan olan klar.
4

yol stide hk bolan sineleri k bolan zikrin aytp pk bolan nln bolan klar

ahmed sin hem k bol sdkmg birle sdk bol dergha lyk bol cnn bolan klar Ahmed sen hem k ol, sdkn ile sdk ol, derghna lyk ol, canan olan klar.

LXV Hikmet
behit dzeh talaur talamakda beyn bar dzeh aytur min artuk minde firavn hmn bar Cennet cehennem savar, savamakta beyan var; cehennem den Ben stn, bende Fir'avn, Hmn var. behit aytur min artuk peygamberler minde bar peygamberle aldda kevser hr lmn bar Cennet der ki: Ben stn, peygamberler bende var; peygamberler nnde Kevser, huri, glman var.

behit aytur ne dir sin szni bilmey aytur sin sinde firavn bar bolsa minde ysuf kenn bar Cennet der ki: Ne dersin, sz bilmez sylersin; sende Fir'avn var olsa, bende Ysuf Ken'n var.

dzeh aytur min artuk tersa cahd minde bar cahd ters aldda trlg azb-suzn bar Cehennem der: Ben stn, tersa, cahud bende var; cahd ters nnde trl azap-suzan var

dzeh aytur min artuk bahl kullar min bar bahillerni boynda otlu zendr-ken bar Cehennem den Ben stn, hasis kullar bende var; hasislerin boynunda ateten zencir-ken var.

behit aytur min artuk m'min kullar minde bar m'minlerni aldda trlg nimet-elvn bar Cennet der ki: Ben stn, m'min kullar bende var; m'minlerin nnde trl ni'mit -evlan var.

dzeh aytur min artuk zlim kullar minde bar zlimlerge birrge zehr zakkum endn bar Cehennem der: Ben stn, zlim kullar bende var; zlimlere vermeye zehir, zakkum endan var.
8

Cennet der ki: Ben stn, zkir kullar bende var; zkirlerin gnlnde zikr ve fikr-i Sbhan var. 11 dzeh aytur min artuk b-namzlar minde bar b-namzlar boynda ylan bilen yan bar Cehennem den Ben stn, namazszlar bende var; namazszlar boynunda ylan ile iyan var. 12 behit aytur min artuk ddr krmek bende bar; ddrn krsetrge rahm atl rahman bar Cennet der ki: Ben stn, didar grmek beride var; didarn grmeye Rahm adl Rahman var.

behit aytur min artuk lim kullar minde bar limlerni knglide yet hads kur'n bar Cennet der ki: Ben stn, lim kullar bende var; limlerin gnlnde yet, hads, Kur'n var. 9 dzeh aytur min artuk mnafklar minde bar mnafklar boynda otdn ikil-ken bar Cehennem der: Ben stn, mnafklar bende var; mnafklar boynunda ateten ikil-ken var.
10

13
dzeh anda tik hrd behit zrini ayd kul hce ahmed ne bildi bildrgi yezdn bar Cehennem o an dik durdu, cennete zr kld, Kul Hce Ahmed ne bildi, bildirici Yezdan var.

behit aytur min artuk zkir kullar minde bar zkirlerni knglide zikr fkr-i sbhn bar

LXVII Hikmet
1 yol stide olturup yoln sorgen derviler ukbdm haber itip yola kirgen dervler Yol stnde oturup yolu soran derviler; ukbadan haber duyup yola giren derviler. 2 asalar ilgide himmet kur bilide izim yd tilide allh digen derviler . Derviler Hakk'm manzuru, zikri olur glzr, Hakk'n yd esrar, ho edepli derviler. 5 yazukum kp yolatmas esbb drsm tapmas kzde yan kurutmas ya akan derviler Gnahm ok yola sokmaz, esbab drsun bulmaz, gzde yan kurutmaz ya akan derviler. srr birlen szlerler, tilge hikmet tzerler k birlen cn kizerler rengi sar derviler Srr ile sylerler, dile hikmet dizerler, k ile can gizlerler rengi sar derviler. it nefsini ltrr kzl yzin soldurur hce ahmed kul turur satp yisn derviler. t nefsini ldrr, kzl yzn soldurur, Hce Ahmed kul olur, satp yesin derviler.

Asalar elinde himmet kuru belinde, Rabb'im yd dilinde, Allah diyen derviler
3

hrkalar ignide knglide yz ming ayan bilingiz iki cihan kzge ilmes derviler Hrkalar eninde, gnlnde yz bin ayan; biliniz, iki cihan gze almaz derviler.
4

. dervi haknng manzr zikri turur glzr haki yd esrar hb edebl derviler

LXVIII Hikmet
1 hak kullar derviler hakkatn bilmiler hakka k bolanlar hak yola kirmiler Hak kullar derviler hakikati bilmiler; Hakk'a k olan Hak yoluna girmiler.
2

Molla, mft olanlar, yalan fetva verenler, ak kara klanlar cehenneme girmiler. 7 kd imm bolanlar n-hak dava klanlar himr yangl boluban yk astda kalmlar Kad, imam olanlar, haksz dva klanlar eek gibi olarak yk altnda kalmlar.
8

hak yola kirgenler allh tiy yrgenler irenler izin izlep memlikdin kimiler Hak yoluna girenler, Allah deyip gidenler erenleri izleyip memlikten gemiler.
3

rvet alan hkimler haram alp yigenler z barmakm tileben korkup turup kalmlar Rvet alan hakimler, haram alp yiyenler parmann dileyip korkup durup kalmlar.
9

lem fahri mustaf anda ayd merhaba mirc tni itip fahr fakr yoln almlar lem fahri Mustafa, yle dedi merhaba, Mirc gecesi klp f ahr f akr yolunu almlar. 4 kngl birmey dnya sr klmay harma hakn sygen klar helhdm yemiler Gnl vermez dnyaya, el uzatmaz harama, Hakk' seven klar hellinden yemiler.
5

tatl tatl yigenler trlg trlg kiygenler altun taht olturgenler tof rak astm kalmlar Tatl tatl yiyenler, trl trl giyenler, altn tahta oturanlar toprak altnda kalmlar. 10 m'min kullar sdklar sdk birle turanlar dnyaln sarf itip umak hrm kumlar M'min kullar, sdklar, sdk ile duranlar, dnyaln sarf edip cennet hrun kucaklamlar 11 kul hce ahmed bilmi sin hak yola kirmi sin hak yola kirgenler hak ddrm krmiler Kul Hce Ahmed bilmisin, Hak yoluna girmisin, Hak yoluna girenler Hak didrn grmler

dny mening digenler cihan mln alanlar kerges ku dik boluban ol harma batmlar Dnya benim diyenler, cihan maln alanlar, . Kerkes ku gibi olup, o harama batmlar.
6

molla mft bolanlar yalan fetva birgenler Akn kara klanlar ol tamua kirmiler

LXIX Hikmet
ey dostlarm lsem min bilmem ki hlim ne bolur grge kiriben yatsam min bilmem ki hlim ne bolur iltip lahidge koysalar arkaa bakmay yansalar soru su'lm sorsalar bilmem ki hlim ne bolur

Ey dostlarm, lsem ben, bilmem ki halim ne olur; Gtrp lahde koysalar, arkaya bakmadan dnseler, kabre girerek yatsam ben, bilmem ki halim ne olur. suallerimi sorsalar, bilmem ki halim ne olur.

kire kar atl ylan ulansa tenge ol zaman kalmas btn bir sthn bilmem ki hlim ne bolur Girse Kar adl ylan, dolansa tene o zaman, kalmaz btn bir sthan, bilmem ki halim ne olur cmle ylp mr u mr etrafmda nler urar mkil irr pes kr u br bilmem ki hlim ne bolur Cmle ylp mr u mr, etrafmda niler vurur, mkl olur o halde kr, bilmem ki halim ne olur. h kilmedi mindin savb anda ne birgmdr cevb ger klsalar yz ming azb bilmem ki hlim ne bolur

Hi gelmedi benden sevap, orda ne veririm cevap, ger klsalar yz bin azap, bilmem ki halim ne olur

bolsa kymetni kni hzr bolur baralar klan amellering kan bilmem ki hlim ne bolur Olsa kyametin gn, hazr olur cmleleri, kldn ameller hani, bilmem ki halim ne olur.

ey kul ahmed sin bu kn kll ibadet tn kn dimegil mrmdr uzun bilmem ki hlim ne bolur Ey Kul Ahmed, sen bu gn, kl sen ibadet dn gn, deme sen mrmdr uzun, bilmem ki halim ne olur.

LXX Hikmet
nice yllk mihribmm cn aytadur dostlarm bu vcdum ehrini fn kladur dslarm Nice yllk mihribanm can demekte, dostlarm; bu vcudum ehrini fni klmakta, dostlarm. Bu mini azalarm canm bilen amdan idi Cn karga kl azam hem titreedr dostlarm Bu benim a'zlarm canmla mutlu idi Can kanda hep a'zm titremekte dostlarm bu can bizler ile bir nice yllar var idi Hak Tal hkm ile azm etmekte dostlanm

bu kafesni ttsi pervz itedr ukeli bir karanu ulesiz yirge baradur dostlarm Bu kafesin ttisi havalanmakta umaya; bir karanlk ulesiz yere varmakta, dostlarm.

emr-i hakka barca halk- alemin bold rz ol hakkat bendeler dayim rzdur dostlarm ey mini yaranlarm himmet tutung mnma dmenim mnma zahmet biredr dostlarm Hak emrine cmle alem halk raz oldu hakikatli bendeler dim razdr dostlarm kul hce Ahmed ttsi pervz itedr ukeli neylesn miskn kim ol hkm-i hddur dostlanm Kul Hce ahmed ttisi havalanmakta umaya neylesin miskin ki o Hak hkmdr,dostlarm Ubu cn bizler bilen bir nice yllar bar idi hak tal hkmi birlen azm itedr dostlarm

Ey benim yaranlarm, himmet tutun imanma; dmanm imanma zahmet vermekte, dostlarm

kul hce Ahmed ttsi pervz itedr ukeli neylesn miskn kim ol hkm-i hddur dostlanm Kul Hce ahmed ttisi havalanmakta umaya neylesin miskin ki o Hak hkmdr, dostlarm

You might also like