HERKES IIN TEMEL BILGISAYAR ve INTERNET KILAVUZU

Hazirlayan

Halil nsal NAMAZCI

Halil nsal NAMAZCI, 03 Aralik 1979 tarihinde Giresun da dogdu. Trkiye de Kontrol Sistemleri Teknolojisi blm yksek grenimini tamamladiktan sonra Trksat Uydu Haberlesme Genel Merkezin de bitirme tezini tamamladi. Daha sonra ise bilgisayar gretmeni olarak alisti. Yazarimiz bilgisayar mhendisligi yksek grenimine ve alisma hayatina System Administrator olarak almanya da devam etmektedir. Yazarimiza halil@namazci.com e-mail adresi ve www.bilgisarayi.com web sitesinden ulasabilirsiniz.

BLM 1

BILGISAYAR NEDIR , BILGISAYARIN TARIHESI , BILGISAYARIN TEMEL KAVRAMLARI , DONANIM VE YAZILIM

Bilgisayar Nedir ? ............................................................. ................... 8 Bilgisayarin Tarihesi ........................................................... ............... 9 Trkiye de Kullanilan Ilk Bilgisayar ............................................... ...... 11 Gnmzdeki Bilgisayarlar ............................................................ ...... 11 Gelecekteki Bilgisayarlar ...................................................... ............... 12 Bilgisayar Nasil alisir ? ....................................................... ............... 13 Harflerin ve Rakamlarin Binary Kodlari ......................................... .......13 Bilgisayarin Temel Kavramlari .................................................. ........... 14 1- DONANIM ( Hardware ) ........................................................ ........... 14 Donanim Yapisi ................................................................. ................... 14 CPU , Harddisk ................................................................. .................... 15 RAM ,ROM ....................................................................... ..................... 16 Giris Birimleri ................................................................ ...................... 16 ikis Birimleri .................................................................. .................... 17 Klavye ( Keyboard ) ............................................................ ................. 17 Fare ( Mouse ) ................................................................. .................... 20 Disket Src ........................................................................ .............. 21

Yazici ve Kullanimi ............................................................ ................... 22 Tarayici , CD Rom , DVD-Rom ...................................................... ....... 23 Anakart ( Mainboard ) .......................................................... ............... 24 Monitr , Ses ve Ekran Karti , Modem ............................................. ..... 25 Kasa , Power ve Reset Dgmeleri .................................................. ...... 26 Veriyollari .................................................................... ........................ 27 Giris-ikis Kapilari ............................................................. .................. 27

2- YAZILIM ( Software ) ........................................................ .............. 27 a- Isletim Sistemleri .......................................................... .................. 28 DOS ( Disk Operating System ) .................................................. .......... 29 WINDOWS ........................................................................ ................... 32 Bilgisayarim ve zellikleri ...................................................... ............. 33 Ag Komsulari ................................................................... .................... 33 Geri Dnsm Kutusu .................................................................. ........ 34 Evrak antam ..................................................................... ................. 34 Belgelerim ..................................................................... ...................... 34 Windows da Pencereler ............................................................ ........... 34 Pencerelerin Ailip/Kapatilmasi .................................................. ........ 35 Grev ubugu ....................................................................... ............... 35

Baslat Mens ...................................................................... ............... 36 Bilgisayar Nasil Ailir? ......................................................... ................ 37 Bilgisayar Ailirken Neler Olur? ................................................. .......... 37 Bilgisayar ve Saglik ........................................................... .................. 38 Alistirma ...................................................................... ....................... 39

BLM 2

MICROSOFT WORD ZELLIKLLERI VE GRETIMI POWERPOINT ZELLIKLLERI VE GRETIMI

Standart Ara ubugu ............................................................... .......... 41 Dosya Mens ....................................................................... .............. 43 Dosya Silme .................................................................... ..................... 46 Dosya/Klasr Adi Degistirme ...................................................... ......... 46 Belge Kaydetme ................................................................. .................. 46 Belgeyi Yazdirma ............................................................... .................. 48 Dzen Mens ......................................................................... ............ 49 Grnm Mens ........................................................................... ..... 51 stbilgi ve Alt bilgi Ekleme ..................................................... ............. 54 Ekle Mens ........................................................................ .................54 Belgeye Sayfa Numarasi Ekleme .................................................. .........55 Belgeye Simge Ekleme ........................................................... ...............56 Belgeye Resim Ekleme ........................................................... ...............59 Biim Mens ......................................................................... ..............62 Word de Kullanilan Kisayol Tuslari ............................................... ........67 Aralar Mens ....................................................................... .............69 Otomatik Yazimi ve Dilbilgisini Denetleme ......................................

.....69 Tablo Mens ....................................................................... ................70 Tablo olusturma ................................................................ ...................70 Pencere Mens ..................................................................... ..............73 Yardim Mens ...................................................................... ..............73

POWERPOINT

PowerPoint Standart Ara ubugu .................................................... ....74 PowerPoint Biimlendirme Ara ubugu ...............................................74 Yeni Bir Sunu Hazirlama ........................................................ ...............75 rnek Hazirlanmis Bir Slayt rnegi ................................................. .....79

BLM 3

INTERNET KULLANIMI, E-MAIL ALIM VE KULLANIMI, WEBSITESI YAPIMI VE HABERLESME YAZILIMLARI

Bilgisayar Aglari ( Network ) .................................................. ..............81 Internet nedir ? ............................................................... .....................81 Internet in Tarihesi .............................................................. ...............82 Trkiye de Internet ................................................................ ..............83 Internet in Avantajlari .......................................................... ................83

Kullanim Amalari ................................................................ ................83 Temel Tanimlar ................................................................. ....................84 Intranet ....................................................................... .........................84 Internet in Temel Ag Yapisi ...................................................... ............84 Internet de Kullanilan Protokoller ............................................. ...........85 Internet de Gvenlik nlemleri ..................................................... .......87 Dosya transferinde dikkat edilmesi gereken unsurlar ...........................8 7

Internet Aralari ................................................................ ...................88 Web Browser..................................................................... ...................88 Internet Explorer Kullanimi .................................................... .............88 Internet teki Adres Gruplari ..................................................... ............91 FTP Programlari ve Kullanimi ................................................... ............92 Hotmail den yeni bir mail hesabi alinmasi ve kullanilmasi ....................93 Hotmail Kullanimi .............................................................. ...................95 Hotmail de bir baskasina e-mail gnderme ........................................... 96 Haberlesme Yazilimlari ......................................................... ................97 Microsoft Netmeeting ........................................................... ...............97 MSN Messenger .................................................................. ..................98 Internet te Arama Sayfalarinin Kullanimi ......................................... ....99 Internet Rehberi ............................................................... .................100 Resmi Kurumlar ................................................................. ................100 niversiteler .................................................................... ..................102 Telekom Siteleri ............................................................... ..................103 Internet Servis Saglayicilar ................................................... .............103 Download Siteleri ve FTP Arsivleri ............................................. .........104 Arama Siteleri ................................................................. ....................104 Medya Kuruluslari .............................................................. .................105

Donanim reticileri .............................................................. ...............106 Is Bulma ve Arama Siteleri ..................................................... ............106 Yazilim Siteleri ............................................................... ....................107 cretsiz e-mail ve web alani veren siteler ....................................... ...107 Egitim, Eglence Linkleri ....................................................... ...............108 Web sitesi Hazirlama ........................................................... ...............110 FrontPage Express Kullanimi ve Anlatimi ........................................ ....111 Notepad Kullanimi .............................................................. ................112 Web Sayfasi hazirlamak iin yapilmasi gerekenler ..............................113 cretsiz disk alani veren siteler ve zellikleri ................................... ..113 Geocities den Web Alani Almak .................................................... .......114 Geocities Dosya Gndermek ......................................................... .....116 Web Sitesi Hazirlamadaki Pf Noktalari ........................................... ...117 nemli Arama Motorlari ........................................................... ...........118

Kse Yazilarim.................................................................... ...................... Bilgi = G tr...............................................................120 INTERNET Dedikleri ..................................................121 Internet de hersey bedava(mi)?.....................................121 Issizligin zm Bilgisayarda Sakli !!!..........................123 Dikkat !!! W32/Blaster-A................................................124 Bilgi Teknolojilerinde ''2003 ve 2023''...........................125 Mydoom'dan Kurtulma Rehberi.......................................128

CeBIT

2004.................................................................130

Bilgi Gvenligi (1) ..........................................................131 Bilgi Gvenligi (2) .........................................................132 Internet = Hayat...........................................................133 GEL PC, PC ...................................................................134 Evlilik 3 Yil iinde... ........................................................1 35 Iyi ki dogdun... .............................................................. 136 Bilgisayar Gvenliginiz nemli ise...................................137

BLM

BILGISAYAR NEDIR ?

BILGISAYARIN TARIHESI

BILGISAYARIN TEMEL KAVRAMLARI

DONANIM VE YAZILIM

BiLGiSAYAR NEDiR?

Insan tarafindan hazirlanarak verilen bilgileri, yine insanlar tarafindan hazirlanan komutlar dizisine uygun biimde,istenilen dzeyde ve sekilde isleyen ve bu bilgileri veren veya depolayan elektronik cihazlardir.

rnegin bilgisayar kullandigimiz bir dijital radyodan daha fazla karmasik degildir.Ikisinide ama kapama dgmeleri ile aip kapatiriz.Radyoda kanallari ayarlarken bilgisayarda da programlari alistirmak iin gerekli islemleri yapariz.

Bilgisayarlar ingilizce ailimiyla ( PC ) Personel Computer yada trkesiyle kisisel bilgisayar anlamina gelir.Artik bilgisayarlar yaptigimiz islerde ve gnlk yasantimizin byk bir kisminda bize yardim eden en nemli yardimcilarimiz haline geldiler.

Bilgisayar demek zaman, para, is kazanci, bilgi ve g demektir.nk sanayiden egitime, sanattan eglenceye , turizmden sohbete her seyde bilgisayar kendine uzun bir zaman kalkmayacak gl bir yer bulmustur.

Gnmzdeki bilgisayarlar ile neredeyse akliniza gelebilecek her trl islemi yapabilirsiniz.rnegin TV izleyebilirsiniz, Radyo dinleyebilirsiniz, Fax ekebilirsiniz, Mzik dinleyebilirsiniz, Trkiye nin veya Dnyanin her neresinde olursaniz olun mesajlasabilir, grntl ve sesli iletisim yapabilirsiniz, kendi filminizi ve mziginizi yapabilir ve kendi web sitenizi yaparak dnyaya ailabilirsiniz...Bu ve buna benzer binlerce islemi bilgisayariniz ile gereklestirebilirsiniz.

Bunun iin gnmzde bilgisayar kullanmayi bilmek sart haline gelmistir ve bu kitapla temel olarak bilgisayar ve yazi programlarini kullanmayi , internetde yolunuzu kaybetmeden istediginiz bilgiyi bulabilmeyi,e-mail kullanmayi ve internetin temel yapisini greneceksiniz.

Bilgisayarin Tarihesi

1937 yilinda, Harvard niversitesinden Howard-Aiken ilk otomatik hesap makinesi (MARK-I), 1943 yilinda Pennsylvania niversitesinden J. P.Erkert'in ilk islevsel bilgisayar olan 30 ton agirligindaki ve saniyede 5.000 islem yapan ENIAC [Electronic Numerical Integrator And Calculator] (Elektronik Sayisal Dogrulayici ve Bilgisayar)'i yapti.

Resim 1 : Ilk Islevsel Bilgisayar ENIAC 1951-1959 arasindaki retilen bilgisayarlarda vakum tpleri kullanildi. Bu tpler bir ampul byklgnde, ok fazla enerji harcamakta ve ok fazla isi yaymakta idiler. Veri ve programlar magnetik teyp ve tambur gibi bilgi saklama aralariyla saklandi. Veriler ve programlar bilgisayara delgi kartlari ile ykleniyordu. 1959-1964 arasinda retilen bilgisayarlarda transistrler (10 bin adet) kullanildi. COBOL, FORTRAN, ALGOL yksek dzeyli diller ve isletim sistemleri gelistirildi. 1964-1970 arasinda, retilen bilgisayarlarda entegre devreler kullanildi, on binlerce devre kk bir silikon chip'e yerlestirildi. Dsk maliyet, yksek gvenirlilik, ufak boyutlar, dsk enerji harcamasi ve hizli olmasi bu chip'lerin mikro-bilgisayar yapiminda kullanilmasina neden oldu. 1970'li yillardan sonra, byk apli tmlesik devreler kullanilmaya baslandi. Bilgisayar donaniminda bu teknolojinin kullanilmasi bilgisayarin hesaplama hizlarini ve gvenirliligini arttirmis ve hacimleri ok kltmstr.

Mikroislemci denilen tek bir tmlesik devre yongalarinin bilgisayarlara uygulanmasi ile tek kullanicili ucuz bilgisayarlar retilmistir.

Yukarida da grldg gibi ilk bilgisayarlar bir oda byklgnde idi. Simdi ise gelisen teknoloji sayesinde avu iine sigidilar.

Ilk popler grafiksel isletim sistemi 1984 yilinda, Apple Macintosh'u srdgnde piyasaya girdi. Microsoft firmasi Macintosh iin szlk islemci ve elektronik tablo programi yazdi. IBM, 1983 baharinda, sirketin, iinde sabit disk bulunan ilk kisisel bilgisayari olan PC/XT'sini piyasaya srd. Disk, yerlesik bir depolama aygiti olarak alisip, 10 megabayt'likti. 1984'te, IBM, Intel'in 80286 micro islemcisine dayali, PC AT adli yksek performansli ikinci kusak bilgisayarini tanitti. IBM PC'den kat hizliydi.

Trkiye 'de Kullanilan Ilk Bilgisayar

Trkiye 'de bilgisayar kullanimi, Karayollari Genel Mdrlgnde, 1960 yilinda hizmete giren ve yaklasik 12 yil kullanilan IBM-650 Data Processing Machine" ile baslamistir. Tarihi sistemin ilgin bazi zellikleri : o Birinci nesil, lambali olmasi, o Her biri 10 karakter ve 1 isaretten olusan 2000 szcklk Tambur bellek bulunmasi, o Dakikada 78000 toplama-ikartma, 5000 arpma ve 138.000 mantiksal karar verebilme zelligi, o Delikli kart ile bilgi girisi yapilmasi, o zel kablolarla baglanan kontrol paneller ile delikli kart irtibati, o Okuma 200, Delme / Yazma 100 kart / Satir dakika hizinda olmasi o Assembler ve Fortran 'in zel programlama dilleri kullanimi (SOAPFORTRANSIT) Resim 2 : Trkiye nin Ilk Bilgisayari

Gnmzdeki Bilgisayarlar

Yandaki sekilde de grdgnz gibi gelisen teknoloji sayesinde ilk bilgisayarlar 30 ton agirligindan 170 gr a kadar dsmstr.Bu yeni teknoloji harikasi cep bilgisayarlarinin zellikleri ise ; Cep PC'niz sayesinde her zaman ve her yerden internete baglanabilecek, internet zerinden istediginiz tm bilgilere ulasabilecek , bankacilik islemlerinizi gereklestirebilecek ve alisverisinizi yapabileceksiniz.

Randevulariniz, adres defteriniz, yapacaginiz isler ve elektronik mesajlariniz, cep PC'niz sayesinde hep yaninizda olacak. Sesli uyari mesajlari ile takip etmek istediginiz her seyi cep PC'niz size hatirlatacak. Notlarinizi el yazinizla, klavye kullanarak ya da sesli kaydederek tutabileceksiniz. Mesajlarinizin iindeki word ve excel dosyalarini, iPAQ avuii bilgisayarinizda grntleyebileceksiniz. MP3 dosyalarini ykleyebilecek ve dilediginiz heryerde istediginiz sarkilari dinleyebileceksiniz. Kiziltesi baglanti noktasi sayesinde iPAQ avuii bilgisayarinizi diger elektronik cihazlarla konusturabileceksiniz.

Gelecekteki Bilgisayarlar

Resim 3 : Gelecekteki Giyilebilir bilgisayarlar.

Bilgisayar Nasil alisir?

Bilgisayarlar , yaptigi tm islemleri yerine getirirken iki elektriksel olaydan hareket eder.Bu olaylar ; aik ve kapali dir.Bilgisayarlar bu ikili olayin (aik- kapali ) farkli durumlarindan , harfleri, terimleri , komutlari ve kullanil an tm karakterleri retir.Kisaca bilgisayarlar aik ( 1 ) ve kapali ( 0 ) durumlar; bilgisayarlar tarafindan , harflere , rakamlara yada sembollere dnstrlerek grntlenirler.

Bilgisayarda bilgiyi ( datayi) temsil eden 2 kavram vardir. Bunlar 0 ve 1 dir.Bilgisayarlar ikilik sayi sistemini kullanirlar.Ikili sayi sisteminde kullan ilan 0 ve 1 elektronikte 0 yoklugu ( kapali ) 1 ise varligi ( aik ) temsil eder. Ikili ( Binary ) sayi sisteminde 2 farkli durum oldugundan ( 0 ve 1 ) : bu sistemde tasarlanan bilgisayarlar hem basit hemde gvenilirdir ve hata olasiligi en aza indirilmistir.

Harflerin ve Rakamlarin Binary ( Ikili ) Kodlari

0 = 001010 2 = 000010 4 = 000100 6 = 000110 8 = 001000 1 = 000001 3 = 000011 5 = 000101 7 = 000111 9 = 001001

A = 110001 B = 110010 C = 110011 D = 110100 E = 110101 F = 110110 G = 110111 H = 111000 I = 111001 J = 100001 K = 100010 L = 100011 M = 100100 N = 100101 O = 100110 P = 100111 Q = 101000 R = 101001 S = 010010 T = 010011 U = 010100 V = 010101 W = 010110 X = 010111 Y = 011000 Z = 011001

BIT:O Ve 1 lerden olusan bilgidir. Bilgisayarda en kk bellek birimi BIT tir.

1 Byte ( bayt ) : 8 Adet bit in yan yana gelmesinden olusan bilgi birimidir. 1 byte ile 28 bit lik yani 256 karakter ifade edilir. Grafik, karakter gibi bilgile ri

zerinde toplar.

1 KB ( Kilobayt ) : 1024 byte

ten olusur.= 210 bit

1 MB ( Megabayt ) : 1024 KB tan olusur. = 220 bit

1 GB ( Gigabayt ) : 1024 MB

tan olusur = 230 bit

Bilgisayarin Temel Kavramlari

Bilgisayardan sz edildigi zaman birbirini tamamlayan iki kavram akla gelir.Bunlardan birincisi donanim , ikincisi ise yazilimdir.

Bilgisayari olusturan her trl elektronik ve mekanik blmlerine donanim (hardware ) denir. Yazilim (software) ise; bilgisayarin alistirilmasi iin gerekli olan ve bilgisayarda esitli islemler yapilmasina imkan saglayan programa denir.

DONANIM ( HARDWARE )

Bilgisayarin bnyesinde bulunan her trl mekanik ve elektronik cihazlari (donanim) olusturur . Bilgisayarlarin fiziksel kisimlarina donanim denilmektedir. Elle tutulabilirler. Ekran, klavye, Sabit disk (harddisk), fare, yazici, bellek, mikroislemci, tarayici,

Donanim Yapisi

GIRIS BIRIMLERI IKIS BIRIMLERI CPU (Merkezi Islem Birimi) Harddisk (Sabit disk) RAM ROM

Resim 4 : AMD Islemci n ve arka yz Resim 5 : PIV Islemci ve Yuvasi

1- CPU: Central Processing Unit ( Merkezi Islem Birimi). Ana Islem nitesi, Merkezi Islemci ya da kisaca islemci. Bilgisayarin program komutlarini bellekten aldiktan sonra kodlarini zen ve karsiligi olan islemleri yerine getiren merkez birimi. CPU genellikle bilgisayar in beyni olarak tanimlanir. nk tm islemler CPU tarafindan yapilir. Bu nedenle bir bilgisayarin islem yetenegi ve hizi islemcisinin yetenegi ve hiziyla dogruda n ilgilidir.

Resim 6 : Sabit Disk ( Harddisk )

2 - HARDDISK: Sabit disk. Bilgisayarlarda bilgi depolama nitesi. Sabit diskler byk miktarda bilgiyi uzun sreli olarak saklamak iin kullanilan manyetik disklerdir. Genellikle tasinabilir olma zelligi yoktur. Zaten bu yzden de sabit disk adini almislardir. Bilgisayar kasasinin iinde kendileri iin ayrilmis yuvalara yerlestirilirler. Sabit diskler zellikle disketlerle karsilastirildiginda ok byk miktarda bilgi depolama zelligine sahiptirler.

Bilgileri silinmeyen manyetik ortamlarda tutma ve genis hacimli bilgilere hizli olarak ulasmak iin kullanilan giris ve ikis birimidir. Disketten farki;byk kapasiteli hizli ve PC ierisinde sabit olmasidir.

Resim 7 : SD-Ram

3 - RAM: Random Access Memory. Rasgele Erisimli Bellek. Herhangi bir noktasina dogrudan erisilebilen bellek tipi. Bir bilgisayarin ne kadar RAM a sahip olmasi gerektigi, kullandigi isletim sistemi ve alistiracagi programlarin ihtiyalarina baglidir. zellikle grafik kullanici yzne sahip isletim sistemleri daha ok RAM kullanir.

Resim 8 : VIA Yonga 4 - ROM: Read Only Memory. Salt Okunur Bellek. Ierdigi verilerin zerine sadece bir kere yazildigi ve bir daha degistirilemedigi bellek tipi. ROM lar bilgisayarlarda hi degismeyecek ancak srekli kullanilan bazi programlari saklamak iin kullanilir. Bilgisayarin yklenmesini saglayan ana program gibi... Bir ROM yongasi reticisinden iktiginda ierigi belirlenmistir. ROM larin RAM lerden en nemli farki, elektrik akimi kesildiginde RAM lerin sakladiklari bilgileri kaybetmelerine ragmen, ROM larin etkilenmemeleridir. retici firma tarafindan ilk imalati esnasinda yerlestirilir. Yazma yapilamaz.

GiRiS BiRiMLERi

Klavye, mouse , barkod okuyucu , optik okuyucu , tarayici , disket , kamera , dijital fotograf makinasi gibi elemanlar bilgisayarin giris birimlerini olusturu rlar.

IKIS BiRiMLERi

Monitr, Printer ( Yazici ) gibi elemanlar bilgisayarin ikis birimlerini olusturur.

KLAVYE :( Keyboard )

KLAVYE :( Keyboard ) Bilgisayarin bilgi girisinde kullanilan ve daktiloya benzeyen parasi. Klavyeler harflerin dizilisine gre farkli tiplerde olabilirler. Sol stte bulunan harf Q ise Q klavye F ise F klavye olarak adlandirilir. F klavyede harfler Trke daktilolarda dzenledikleri sekildedirler.

FONKSIYON TUSLARI STANDART TUSLAR YN TUSLARI RAKAM TUSLARI

Klavye veri giris birimidir. Klavyeler zerinde bir yazi karakterlerinin karsiligi tuslar bulunur. Bunlar A-Z ye harf tuslarini ierir. Bunun disinda klavye zerinde fonksiyon tuslari , kontrol tuslari ve sag tarafta sayisal klavye olarak adlandirilan tus takimi vardir. Klavye zerindeki tuslari 4 kisimda inceleyebiliriz; 1. Fonksiyon tuslari 2. Standart tuslar 3. Rakam tuslari 4. Yn tuslari

FONKSIYON TUSLARI : Bu tuslar her programlama dilinde ve isletim sisteminde farkli grevler almistir. F1 den F12 ye kadardir.

STANDART TUSLAR : Bu blmde A ile Z arasi harfler 0 ile 9 arasi rakamlar !,^, isaret tuslari ile bazi zel tuslar bulunur. , ? vb. gibi

RAKAM TUSLARI : Bu blmde 0 ile 9 arasi rakamlarin yaninda bazi zel fonksiyonlar bulunur. "NUM LOCK" bir kez basildiginda isik sner ve rakamlar yerine zel fonksiyonlar alisir.

YN TUSLARI : Imleci sola , saga , yukari ve asagi dogru hareket ettirmekte kullanilirlar.

ZEL TUSLAR:

Backspace( isaretli tus): Imlecin bulundugu yerden sola dogru tek tek tamamini siler.

Delete (Del): Imlecin bulundugu yerden saga dogru tek tek siler.

Print Screen : Yazilan yaziyi yaziciya yollar.

Caps Lock: ( Bu tus aiksa klavyenin sag st ksesinde isik yanar. ) Byk harf yada kk harf tusu.

Num Lock: ( Bu tus aiksa klavyenin sag st ksesinde isik yanar. ) Bu tus aikken klavyenin sag tarafinda bulunan rakamlari kullanabiliriz.

Scroll Lock: Bu tusa basildiginda imle kilitlenir ve ekran kayar.

Pause : Bu tusa basildiginda ekran durur.

Insert: Araya yazi yazacagi zaman kullanilan bir tustur.

Control+Alt+Del: Ayni anda basildiginda bilgisayarin ama kapama dgmesine basmadan hafizayi tamamen silmemizi ve bilgisayari yeniden baslatmamizi saglar.Ayrica tus kilitlenmesini de aar.

Ctrl+C: Isletim sistemi komutlarini alisma aninda durdurur.

Ctrl+Break: Programlarda alismayi durdurur.

Home: Imleci satirin basina getirir.

End : Imleci satirin sonuna gtrr.

Page up: Imleci bir ekran yukari ikarir.

Page Down: Imleci bir ekran asagiya indirir.

Space Bar: (Harflerin altindaki uzun tus) Yazi yazarken harf araligi vermek iin kullanilir..

Tab Tusu: Bu tusa basildiginda imleci 8 karakter birden saga hareket ettirir.

AltGr : ( Klavye zerinde bazi tuslar ikiz,bazi tuslar z grevlidir. ) Ikiz grevliler Shift tusu ile basilirsa ikinci karakteri yazar.

FARE : ( MOUSE )

Mouse Kullanimi: Windows da bulunan simgelere,programa ve menlere ulasmak iin kullanilir. Mouse isareti islem yapilacak nesne zerinde iken isleme baslanir.Mouse asagidaki sekillerde olabilir;

Normal Seim alisiyor

Yardim Se Mesgul Metin Se

MOUSE KULLANIMANA ILISKIN TEKNIKLER

1. Bir kez tiklama (enter): Mouse gstergesi seilecek nesnenin zerine yerlestirilip Mouse un bize gre sol tusuna bir kez tiklanir.Bu islem ile seilen nesneye ait islem kutusu mavi renk alir.Bu teknigi tasima islemlerinde kullaniriz.

2. Iki kez Tiklama : Mouse gstergesi nesne zerinde iken Mouse sol tusuna ift tiklandiginda nesneye ait pencerenin ailmasini ve ya nesnenin temsil ettigi programin alismasini saglar.

3. Basili Olarak Srkleme: Mouse gstergesi nesne zerinde iken Mouse sol tusu basili tutularak nesne istenilen yere tasinir.Tus serbest birakildiginda islem biter.

4. Sag Tusa Tiklama: Mouse gstergesi bir nesne veya pencere zerinde

iken sag tusa tiklanirsa o nesne veya pencere hakkinda yapilabilecek islemleri ieren kisa yol mens denilen men ekrana gelir.

FARE NIN TEMIZLENMESI

Farkli esitlerde fare olmasina karsin genel manada fare temizlemek iin su sira izlenir; 1 Farenin arka kismi evrilir.

2 - Farenin altindaki topun bulundugu yuvayi evirerek aip , topu ikartip dnen paralari temizleriz. 3 - Tekrar topu yerine takarak fare temizleme islemi bitmis olur.

Resim 9 : Windows 95 98 isletim sistemlerinde masastnde farenin sag tusu ile bos bir yere tikladigimizda gelen men.

Resim 10 : Windows 95 98 isletim sistemlerinde herhangi bir dosya veya klasre farenin sag tusu ile tikladigimizda gelen men.

Resim 11 : Disket Src

DISKET SRC

Disket:Yapilan islemlerin sonu olarak saklandigi ve tekrar bilgisayara gnderildigi giris ve ikis birimidir.Tasinabilirler.Diske veri yazan ya da okuyan birim. Disk srcler okuyup yazdiklari disk tipine gre esitli isimler alir: Disketlere okuyup yazan disket srcler, optik disklere okuyup yazan optik srcler gibi...genelde, disk src dendiginde sabit disk src kastedilir. Disk srcler bilgisayarin iine yerlestirilebilecegi gibi, bir dis nite olarak da baglanabilir. Kullanmak iin nce formatlamak gerekir.Disketlerin ii dairesel bir yapida olup track denilen izler ve sektr denilen alanlardan olusur.Disketler boyutlarina gre ikiye ayrilir:

Disket zerinde bulunan koruma(Write Protect) kapatildiginda disketteki bilgiler yalnizca okunabilir.Yazma ve silme islemleri yapilamaz.Ancak koruma aildiginda yapilabilir.

SRCYE DISKET TAKMA VE IKARTMA: Demir metal kismi ve etiketli blm ste gelecek sekilde ve ok ynnde bilgisayara takilir.Srcden gelen tik sesi: disket yuvasina yerlesir.Disket ikartma dgmesine bastigimizda disket disari ikar.Isik yanarken disket ikarilmaz.nk isik yaniyorsa disketten bilgi okunuyor yada bilgi yaziliyor demektir.

Resim 12 : Lazer Yazici

YAZICI (PRINTER) : Bilgisayar ile retilen metin ve resimleri kagida basmak iin kullanilan ara Bilgisayarda retilen bilgilerin dkmler halinde alinmasini saglayan bir ikis aracidir.dkm iki sekilde alinir; Yazi olarak(Bu yazicinin hizini arttirir), Grafik olarak(Bu yazicinin hizini keser)

YAZICI KULLANIMI:

Yazici zerinde bulunan tuslarin grevi: Online (Yazmaya hazir) :Bu tus gstergesine ait isik yanarsa PC kagida dkm yapar. Offline (Kapali) :Yazici alismaz. Paper feed (Kagit koy) :Yaziciya kagit yklemesini saglar. Line feed (Satir atlat) :Bir satir atlayarak yazar.

Resim 13 : Tarayici ( Scanner )

SCANNER: Tarayici. Her hangi bir yaziyi ve ya resmi kagit zerindeki haliyle bilgisayar bellegine ykler.Giris nitesidir.Kagida basili yazi ve resimleri okuyup bilgisayarlarin anlayacagi biime eviren ara.

Resim 14 : CD

Rom / CD - R

CD-ROM: Compact Disk-Read Only Memory. Yksek kapasitede bilgi depolamak iin kullanilan optik disklerdir. CD-ROM larin zerine bilgiyi kaydedebilmek iin zel ara kullanilir. Bu araca CD-R denir.

CD-ROM'lardaki veriler optik olarak kaydedilirler. Kolay bozulmazlar. CDROM'lardaki verilerin korumak iin izilmemesine dikkat etmek gerekir. CDROM src varsa hard diskten sonraki en son srcnn adini alir. rnegin: Hard Disk C ve D ise, CD-ROM src E ile belirtilir.

CD-ROM SRCLERINE CD TAKMA VE IKARTMA: CD src zerinde bulunan ama-kapama dgmesi ile CDler yazili kismi stte,parlak kismi altta olacak sekilde yuvaya yerlestirilir.

Resim 15 : DVD-Rom

DVD-ROM: Dijital Versatile Disk. CD-Rom larin yerini almasi beklenen yeni bir optik disk teknolojisi. 133 dakikalik bir filmin tek bir diskte tutulmasi saglanabilecek.DVD-Rom oynatici denilen aletlerin normal CD-Romlari da oynatmasi sz konusu.

Resim 17 : CPU takili bir Anakart

ANAKART ( MAINBOARD ) :

Bilgisayarlardaki temel devre ve bilesenleri zerinde bulunduran kart. Ana kart, CPU, BIOS, bellek, depolama aygiti arabirimleri, seri ve paralel portlar, genisleme yuvalari ve ekran, klavye gibi evre nitelerinin denetleyicilerini bulundurur. Bir PC yi daha iyi bir modele evirmek iin ana karti degistirmek gerekir. Ana kartla birlikte sadece CPU degil, ROM ve ana bellek de daha iyi modele geirilmis olur. Ancak bu islem sirasinda genisleme kartlarinin yeni ana kartla uyumlu olmasina dikkat edilmelidir.

Resim 16 : Anakart Sekli

CPU FANI CPU ( ISLEMCI ) RAM YUVASI HAFIZA PILI PCI KART YUVASI FARE BAGLANTISI KLAVYE

BAGLANTISI IKIS BIRIM BAGLANTILARI

Resim 18 : LCD Monitr Ayar Dgmeleri Ama / Kapama Dgmesi Resim 19 : Monitr MONITR: Ekran. Bilgisayarlarla kullanicilar arasindaki grsel baglantiyi saglayan birim. Ekranlar byklklerine, gsterdikleri renk sayisina ve destekledikleri znrlk ranlarina gre siniflanir.

SOUND CARD: Ses karti. Bilgisayarin sesi islemesini saglayan genisleme karti. Bir ses karti olmadan bilgisayar sadece bip sesleri ve olduka mekanik melodiler ikarabilir. Oysa pek ok yazilim ve CD-ROM lar ok daha yksek kalitede bir ses ikisina ihtiya duyar. Ses kartlari, karta baglanan hoparlrler araciligiyla dijital ses eld e edilmesini saglar.

EKRAN KARTI Bilgisayarin grnty islemesini saglayan kart.

MODEM: Kisaltma, Modulator-Demodulator. Telefon hatlarindan veri aktarmakta kullanilan aralar. Bilgisayarlar verileri dijital olarak saklarlar, ancak telefon hatlari zerinden gnderilen veriler analog yapida olmalidir. Bu yzden modemler bilgisayarlarin dijital yapida sakladiklari verileri analog yapiya evirerek gnderme isini stlenir. Bu islemin tersi de yine modemler tarafindan gereklestirilir. Telefon hatlarindan analog yapida gelen sinyalleri bilgisayarlarin anlayacagi dijital yapiya evirirler.

KASA :

Kasa, bilgisayar iinde bulunan donanimlarin bir arada bulunmasini saglayan mekanik donanimin adidir.

POWER : Bilgisayarimizin Ama / Kapama dgmesidir. Bilgisayarimiza elektrik gelmesini saglar. Kasanin zerinde bulunan byk dgmedir. RESET : Bilgisayarimiz kilitlendiginde amak iin kullandigimiz dgmedir. Ayrica klavyeden 2 defa Ctrl + Alt + Del Tuslarina basarakta resetleyebiliriz.

VERIYOLLARI

Paralel ve seri olarak 2 yoldan olusmaktadir. Seri veriyollari 9 pin lik portlardan Erkek

Paralel veriyollari 40 pin lik portlardan Disi olusmaktadir. Veriyollari bilgisayarin evre birimleri ile arasindaki bagi olustururlar. Mouse: Com Portuna / Seri Yazici: LTP1 Portuna / Paralel dir Klavye: AT/PS2 Portuna

GIRIS IKIS KAPILARI

PORT: Bilgisayarin diger evre aygitlari ile iliskisini saglayan baglanti noktalarina port denir. SERIAL PORT: Erkek Port tur 9-25 arasinda Pini bulunmaktadir. Fare modem baglanir. Com1, Com 2 diye ogaltilir. Communication dan gelir.

PARALEL PORT: Dizi konnektrdr. 25 ile 40 arasinda pini vardir. Yazici girisidir. LPT1 LPT2 olarak degisir.

2 -YAZILIM ( SOFTWARE )

Donanimi kullanmak iin gerekli programlardir. Bilgisayarin nasil alisacagini sylerler. Elle tutulmazlar. Bilgisayarin istenilen islemleri yapabilmesi iin gerekli olan komutlar topluluguna yazilim denir. Belirli bir islemi yapmak zere bilgisayara kurulurlar (setup, install). rnegin: Kelime islem (Word processor) programlari son kullanicilarin yazi yazmasi iin kullanilir. Tablolama (spread sheet), sunu (presentation), programlama dilleri (Pascal, C ...), ses (sound) programi gibi.

1. Sistem Yazilimlari: Yazilim ile donanim arasindaki isleri yneten ve aracilik yapan yazilimlardir.

r: Win95, Win98, WinMe, Win2000, NT Workstation, NT Server, Linux ... Yararli Programlar: Isletim Sistemi ile verilen format, sikistirma, kurtarma vb. Aygit src Yazilimlari (Device Driver): evre birimlerinin alismasi iin bilgisayara yklenen programlar. Programlama Dilleri: Bir isi bilgisayara yaptirmak ancak belirli kodlarin belirli bir sira dogrultusunda kullanilmasi ile olanaklidir. Kullanilan bu koda

programlama dili denilir. Yazilan kaynak kod program derleyici veya yorumlayici tarafindan bilgisayar diline evrilir. Programlama dillerinden bazilari C, Pascal, Delphi, Java, Visual Basic, Visual C Uygulama Programlari : Belli bir amaci gereklestirmek zere retilmis yazilimlardir. rnegin, okul ynetim sistemi programlari, muhasebe programi, bilgisayar oyunlari, programlama dilleri derleyicileri vb. Uygulama yazilimlari belirli uygulamalari alistirirlar. Bilgisayarin ok amali olmasina olanak tanirlar ve islerin daha iyi yapilmasina yardimci olurlar. Kelim e islemci (Word processor) yazilimlari mektup, gnlk plan, ders notu hazirlamada; tablolama programlari grenci not ortalamasi hesaplama, maas bordrosu yapmada; veri tabani yazilimi, grenci bilgilerinin saklanmasi, bulunmasi, gncellenmesi, dzenlenmesi ve rapor olusturulmasinda kullanilirlar. Elektronik posta yazma, grafik hazirlama, masast yayincilik, alisma plani hazirlama, is akisi izimi, web sayfasi olusturma programlari da uygulama yazilimlarina rnektir. r: Winamp , Winzip , ACD , ZoneAlarm ... Ticari yazilimlar: Muhasebe, tahmin yapma, proje ynetmede kullanilirlar. Eglence yazilimlari: Oyun, ekran koruyucu Egitim ve Basvuru Yazilimlari: Bilgisayar Destekli Egitim yazilimlari, benzetim (simlasyon) yazilimlari, elektronik ansiklopedi, atlas. oklu ortam (Multimedia) Yazilimlari: Bilgisayar tabanli medya ile btnlesik olarak hazirlanirlar. Ses, video, animasyon, resim ierirler. oklu ortam ansiklopedileri bunlara rnektir.

A - iSLETiM SiSTEMLERi

Bilgisayarlarin alisabilmesi iin gereken temel yazilim. Bilgisayarlar esitli donanim rnlerinin belli bir tasarima gre bir araya getirilmesiyle olusturulur. Ancak kendilerinden beklenen isleri gereklestirmeleri iin bu sadece donanimdan olusan altyapi yeterli degildir. Bir kelime islem yazilimi ile belge olusturabilmek iin nce bilgisayarin ailmasi, donanim rnlerinin birbirlerini tanimasi ve birlikte alisacaklari sartlarin saglanmasi gerekecektir. Kullanici klavyede bir tusa bastiginda, bir harfin ekranda grntlenmesi, yazilanlarin

saklanmak istendiginde belgenin disk zerine yazilmasi, belgeye bir dosya adi verilebilmesi yapilabilecek isler arasindadir. Kullanilan yazilim ne tr olursa olsun bazi temel islemler hep aynidir; dosyalarin diske yazilmasi, diskten alini p ekrana grntlenmesi, bir dosyanin basilmak zere yaziciya gnderilmesi... Bu durumda tm yazilimlarin zerinde alisacagi zemini olusturmak ve temel islemleri gereklestirmek zere kullanilan yazilim ile karsilasilir. Bu, isletim sistemidir. Isletim sistemi bilgisayarin her trl altyapi alismalarini dzenler, esitli aygitlarin birbirleriyle anlasmasini saglar. Bu sayede esitli uygulama yazilimlari, gven iinde alisip kullaniciya hizmet edebilirler. Bu yzden bir bilgisayarin donanim zellikleri kadar isletim sistemi de nemlidir. nk sistemin genel performansi gibi islev yelpazesi de kullanilan isletim sistemine gre degisir. Isletim sistemleri bilgisayarda olup biten her seyi denetleyen yazilimlardir. Bu yzden sistem ne kadar karmasiksa, isletim sistemi de o oranda gelismis olmak zorundadir. Genel amali bir isletim sisteminin stlenmesi gereken isler syle siralanabilir: . evre birimleri ile programlar arasindaki iletisimi saglamak. Bir kelime islem yazilimi yaziciya ya da CD-ROM srcye ulasarak kullanilmasinda oldugu gibi... . Sistemin bellegini ynetmek, disk tamponu (disk cache) gibi ek olanaklar saglayarak bellegin etkili bir sekilde kullanilmasini saglamak. rnegin, sanal bellek olusturarak ana bellekten daha byk bir alanin kullanilmasi. . Saklama aygitlarindaki dosyalara belli bir dzen erisilmesi iin bir dosya ynetim sistemi olusturmak. . zellikle ok kullanicili sistemlerde kaynaklara gvenli erisim saglamak. . Programlar arasi veri iletisimi saglamak. Kullanicinin esitli komutlar vermesi ve programlar alistirmasini saglamak

DOS (Disk Operating System)

MS-DOS: Disk isletim sistemi, evre niteler ile bilgisayar arasindaki giris/ikis islemlerini, programlarin alistirilmasini ve dosya islemlerinin gereklestirilmesini saglar.

Makinenin ailip alisabilir olmasini ve komutlariyla makineye hkmetmesini saglar. Ms-dos ortaminda bilgiler ; 1. Bilgiler DOSYA lar halinde saklanir.

2. Her dosyanin bir ADI ve UZANTISI vardir.

3. Dosyanin isim kismi max 8 , uzantisi max 3 karakterden olusur. Isim ve uzanti birbirinden (.) ile ayrilir. 4. Dosyalar uzantilarina gre ikiye ayrilir.

A) ALISABILIR OLANLAR COM (komut) EXE (alistirici) BAT (yigin) B) ALISAMAZ OLANLAR COM , EXE VE BAT haricindeki diger dosyalar.

5. Dos makinayi aip alisabilir hale getirebilmesi iin 3 dosyaya ihtiya vardir. Bu dosyalar; 1. IO.SYS 2. MSDOS.SYS 3. COMMAND.COM

Bu isletim sistemi programlari ve verileri (data) Harddisk zerine yazan, silen, isim degistiren veriler zerinde degisiklik gibi bir ok islemi yapan komutlari ierir. I ve Dis Komutlar DOS ta her hangi bir dosyayi ihtiya duymadan alistiran komutlara I Komutlar denir. DOS ta alismasi iin program dosyasinin olmasina ihtiya duyan komutlara dis komut denir. Dis komutlari alistirabilmek iin o komutun program dosyasina ihtiya vardir. Mesala; FORMAT komutunu kullanabilmek iin Format .com dosyasina ihtiya vardir.

DOS ISLETIM SISTEMI KOMUTLARI

I KOMUTLAR A: A (diskete) ge C (hard disk) ge C:\windows>A: C: DIR Dizindeki tm dosyalari gster Dizindeki tm dosyalari sayfa sayfa gster

Dizindeki tm dosyalari yanyana gster A kk dizinindeki tm dosyalari gster C'de belgel~1 dizini iindeki tm dosyalari gster C'de belgel~1 dizini iinde uzantisi doc olan dosyalari gster DIR DIR /P DIR/W DIR A: DIR C:\belgel~1 DIR C:\belgel~1\*.doc CLS Clear Screen Ekran temizle CLS C'deki belge~1 dizini iindeki tm dosyalari gster CLS MD Make Directory Dizin yarat Md DizinAdi A:\>md okul CD Change Directory degistir Cd DizinAdi A:\> cd okul CD..

Change Bir alt CD.. A:\okul> CD..

Directory dizine ge CD\ Change Directory Kk Dizine ge CD\ A:\Okul\sinif>CD\ RD Remove Directory A'daki okul dizini iindeki sinif2 dizinini sil. (Dizinin ii bos olmak zorundadir) A:\Okul\RD sinif2 COPY Dosya kopyala A'daki deneme.doc'u c'deki belgel~1 dizini iine kopyala A:\>COPY deneme.doc c:\belgel~1 Kopyalanacak Dosya Kopyalanan Yer C'de belgelerim dizinindeki deneme2.doc'u A'ya kopyala A:\>COPY c:\ belgel~1\deneme2.doc a: C'de belgelerim dizinindeki deneme2.doc'u A'da okul dizini iine kopyala A:\>COPY c:\ belgel~1\deneme2.doc a:\okul A'daki tm dosyalari C'deki belgel~1 iine kopyala A:\> copy *.* c:\belgel~1

A'da uzantisi doc olan tm dosyalari C'deki belgel~1 dizini iine kopyala A:\>copy *.doc c:\belgel~1 Kopyalanacak_Dosya Kopyalanacak_Yer REN RENAME Isim degistir A'daki Deneme2.doc dosyasinin adini Deneme3.doc olarak degistir. A:\>ren deneme2.doc deneme3.doc Eski_isim Yeni_isim DEL DELETE Sil

A'da a.doc isimli dosyayi sil A:\>Del a.doc A'da adi ne olursa olsun doc uzantili dosyalari sil. A:\>Del *.doc A'da adi deneme olan ve uzantisi ne olursa olsun dosyalari sil. A:\>Del deneme.* A'da adi ilk 6 harfi deneme olan ve uzantisi ne olursa olsun dosyalari sil. A:\>Del deneme?.* A'da ilk harfi d ile baslayan tm dosyalari sil A:\>Del d*.*

A'da ilk iki harfi ha olan nc harfi ne olursa olsun uzantisi doc olan dosyalari sil. A:\>Del ha?an.doc DEL

(btn dosyalariniz silinir) A:\>del *.* (btn dosyalariniz silinir) TYPE Yaz C'deki autoexec.bat dosyasinin ierigini gster. C:\>Type autoexec.bat Time Saat Saati gster Time Date Tarih Tarihi gster Date

DIS KOMUTLAR Format Biimlendir DIKKAT: DISKETTEKI TM VERILERI SILER. Format A: (disketi biimlendir) Format a: /s (Disketi biimlendir ve sistem dosyalarini ykle) CHKDSK CHECK DISK Disketi kontrol et Chkdsk a: Diskcopy

Disket kopyala Diskcopy a: a: Attrib Dosya niteligi Dosya niteligi degistir. R okunabilir A arsiv H gizli Attrib -r -h -a (tm dosyalari okunabilir yap, gizli dosyalari gster, arsiv niteligi kazandir.) Attrib. +r +h +a Xcopy Dizin kopyala A'daki okul dizinini iindeki tm

dosyalari ve alt dizinlerle birlikte c'deki belgel~1dizini iine kopyala XCopy a:\ okul c:\belgel~1 /s

Dizin Yaratma: Yeni bir dizin yaratmak iin

MD komutu kullanilir.

C:\> MD GKHAN GKHAN isimli bir dizin yaratilir.

Dizin Silme:(Release Directory) Bir dizini veya alt dizini silmek iin C:\>RD GKHAN RD komutu kullanilir.

WINDOWS

Tanimi: Bilgisayarin ailisindan kapanisina kadar aktif bir sekilde her trl isletim ve ynetim grevlerini yrten, btn uygulama programlarini alistiran grafiksel ve etkilesimli ara birime sahip Microsoft tarafindan retilmis isletim sistemidir.

Etkilesimli Ara Birim: Bir ok programin birbiri ile etkilesimli ve uyumlu olarak ayni anda alisabilmesine denir.Bu programlar arasinda en yaygini Windows dur.

MASA ST ELEMANLARI

Windows programinda kullanilacak temel nesneler masa stnde yer alir.Standart olarak bulunanlar ve kendi olusturacagimiz Klasr, dosya, program ve kisayollar bulunur. Masa stnde standart olarak sunlar bulunur;

1-Bilgisayarim:

Simge zerinde Mouse un sol tusuna ift tiklanirsa, kullandigimiz bilgisayar hakkinda her trl bilginin sunuldugu ve istenilen degisiklik ayarlarinin yapildigi bilgisayarim penceresi gelir. Bu pencere ierisinde sabit disk, disket srcs, CDROM, Denetim Masasi, Yazicilar ve evirmeli Ag simgeleri gelir.

Disketinizin ierigini gstermek iin kullanilir.

Genellikle sabit diskinizin iini gstermek iin kullanilir.

2. sabit diskin ierigini gsterir.

CD-ROM srcnzn ierigini gsterir.

Sisteminize yazici kurabilir ve yazicilar hakkinda bilgi alabilirsiniz.

Sisteminizin tamamini denetleyebilirsiniz.

Modem araciligiyla diger bilgisayarlar arasinda bilgi paylasabilirsiniz.

Grev Zamanlayici, (Disk Birlestiricisi gibi) grevleri, sizin iin en uygun zamanda dzenli olarak alisacak sekilde zamanlamanizi saglayan bir aratir. Grev Zamanlayici, Windows u her baslattiginizda baslar ve artalanda alisir.

2-Ag Komsulari: Bilgisayar Windows, Network gibi bir ag ortaminda alisiyorsa bu simgelerden yararlanarak diger terminallere baglanma ve yazici paylasimi islevleri yapilir.

3-Geri Dnsm Kutusu: Silinen dosya ve klasrlerin geici olarak tutuldugu yerdir.

DOLU BOS

4-Evrak antam: Tasinabilir bir bilgisayar varsa bu bilgisayar ile olusturdugumuz dosyalari ev veya isyerimizdeki bilgisayar agina yklememizi saglar.

5-Belgelerim: Kullanicilarin hazirlamis oldugu metin, tablo, ses, resim gibi geler ieren dokmanlarin (belgelerin) bir arada tutuldugu klasrdr.

WINDOWS DA PENCERELER

Tm Windows uygulamalarinda pencereler kullanilir.Pencereler btn programlarda ayni zellikte elemanlara sahiptir.

Baslik ubugu Simge Durumuna Klt Kapama Men ubugu Ara ubugu Adres ubugu

Durum ubugu

GREV UBUGU

PENCERLERIN KAPATILIP AILMASI VE KLTLMESI

Bilgisayar da grnen pencerenin kapatilmasini saglar. Pencerenin en stnde sag ksede yer alir.

Bilgisayar da grne pencerenin simge durumuna indirilmesini saglar. Pencerenin en sag st ksesindedir.

Bilgisayarda grnen pencerenin tam ekran yapilmasini veya nceki boyuta getirilmesini saglar. Pencerenin sag st ksesinde yer alir.

Men ubugu : Genellikle baslik ubugunun altinda yer alan ve zerinde men isimlerinin bulundugu satirdir. alistigimiz uygulamada yapilacak islemleri ieren komutlardan olusur.Mouse yoksa f10 tusu ve ya Alt tusu ile birlikte komut basligindaki alti izili harfe basilirsa aktif hale gelir. Windows 98' deki Men ubuklari ile Microsoft' un diger uygulamalarindaki (Word,Excel,Powerpoint gibi) Men ubuklari arasinda byk benzerlik vardir. Durum ubugu: Aik olan pencere hakkinda size bilgi verilen ubuktur.

Kaydirma ubugu: Dsey kaydirma yaparken pencerenin sag kenari boyunca, yatay kaydirma yaparken de pencerenin sol kenari boyunca grnen bir serittir. Bir kaydirma ubugu, kaydirma oklari ve bir kaydirma kutusu ierir. Bir kaydirma ubugu pencerenizde belirdiginde, pencere iinde o anda grnenden daha fazla bilgi var demektir.

Baslik ubugu: Denetim mens,ailan nesne penceresinin adi,ekran boyut dgmeleri vardir.

alisma Alani Ierisine Simge Yerlestirme: Masa stndeki nesneleri belli bir dzene gre yerlestirmek iin Mouse un sag tusuna tiklanir. Burada; Simge Yerlestirme mensnde;

-Ada Gre :A

dan Z ye dogru yerlestirir. ye dogru yerlestirir.

-Tre Gre :Uzantiyi A dan Z

-Boyuta Gre :Kapladigi alana gre yerlestirir. -Tarihe Gre :Kaydedildigi tarihe gre yerlestirir. -Otomatik :Windows un kendi sistemine gre yerlestirir.

GREV UBUGU

Bir programi her baslattiginizda ya da her atiginizda, o pencereyi temsil eden bir dgme grnr. Pencereler arasinda geis yapmak iin, istediginiz pencerenin dgmesini tiklatin. Bir pencere kapatildiginda, dgmesi de kaybolur.

BASLAT MENS

Tiklandiginda sol alt kseden baslayarak yukariya dogru bir liste ekrana gelir.

Bu nesnelerin grevleri:

Programlar : Windows zerinde tanimlanmis programlar ve donatilar yer alir.

Donatilar: Windows ile birlikte bilgisayara yklenen esitli uygulama programlaridir.

Belgeler: Kullanicinin kendi hazirladigi dosyalarin en son kullanilmis 15 tanesinin listesi bulunur.

Ayarlar: Bilgisayarin sistem yazilimlari ve donanim niteleri zerindeki degisiklikler buradan yapilir.

Bul: Daha nce kaydedilen dosya ve klasrlerin aranmasini saglar.

Yardim: Windows un yardim dosyalarina ulasilir.

Programlarin listesini grntler En son kullanilan belgeleri grebilirsiniz Windows ayarlarini degistirmek iin kullanilir. Programlari alistirir Windows Oturumunu kapatir. Windows ayarlarini gncellestirir. Yeni kurulan ve donatilar bulunur Sik kullandiginiz web sayfalarini ve dosyalari aar Takildiginiz konularda yardim da bulunur. Bilgisayarinizi kapatir. Dosya, klasr veya bilgisayarlari arar ve listeler.

alistir: Program ad ve yerini belirterek o programin dogrudan alistirilmasini saglar.

Askiya Al: Programi bir sre iin durdurur.

Oturumu Kapat: Bilgisayarin oturumunu kapatarak Windows

u kapatir.

BILGISAYAR NASIL AILIR ? Bilgisayarlari alistirabilmek iin kasanin zerinde bulunan power (g ) tusuna basmamiz yeterlidir. Power tusuna bastigimizda bilgisayarimiza elektrik gelir ve bylece bilgisayarimiz ailir. Bilgisayarimiz kilitlendiginde ise kesinlikle power tusuna basmamaliyiz nk bilgisayar alisirken tekrar power tusuna basarsak bilgisayarimiz donanimsal veya yazilimsal olarak zarar grebilir.

BILGISAYAR AILIRKEN NELER OLUR?

Bilgisayar aildigi zaman, asagidaki islemler sirasiyla yapilir. Bilgisayar, ilk olarak ROM'da bulunan kk bir programi alistirir. Bu program, ana bellegin dogru alisip alismadigini denetler. Eger bir sorunla karsilasirsa ekrana mesaj yazar.

Ana bellek denetlendikten sonra, bilgisayar A disk srcsnde disk olup olmadigini arastirir. Eger varsa, ROM'daki program diskteki iki sistem ktgn ykler. Bu iki sistem ktg diskte yoksa veya A disk srcsnde disk yoksa, ayni islem, sabit disk=C zerinde tekrarlanir. Bu da basarili olmazsa bilgisayar ailmaz. nk isletim sistemi ana bellege yklenememistir. Bu iki program alistigi zaman, bilgisayar ayni diskte CONFIG.SYS adli bir dosya arar ve bulursa buna gre sistemin alisma ortamini dzenler. Eger byle bir dosya yoksa sistem normal parametreleri kullanarak alisma ortamini dzenler. Ayni programlar daha sonra diskte, COMMAND.COM adli bir programi arar ve bunu alistirir. Bu program, DOS isletim sisteminin i komutlarini ierir. COMMAND.COM programinin alistirilmasi, isletim sisteminin bir kopyasinin ana bellege konmasi demektir. Bu program, bilgisayar aik kaldigi srece ana bellekte kalir.

Bilgisayar daha sonra diskte AUTOEXEC.BAT adli bir toplu islem ktgn arar. Toplu islem ktkleri ilerinde bir ya da daha fazla program alistirma istegi olan ktklerdir. Bu dosyayi bulduktan sonra bu dosyada bulunan komutlari alistirir.

WINDOWS 95/98/2000/ME isletim sistemi yklenir ve Masast karsimiza gelene kadar beklenir.

BILGISAYAR ve SAGLIK

Bilgisayarin sagliga zararlarindan korunma

Dogru oturus Bilgisayarin karsisinda otururken sunlara zen gstermeliyiz. Masa yksekligi 65-70 cm. Yksekligi ayarlanabilir, sirti bele uygun ve esnek bir ergonomik koltuk Omuzlar rahat birakilmis Dik oturulmus ve sirt desteklenmis Kollar yatay veya biraz yukarida Dirsek ve eller dz bir izgide Bacaklarin st kismi yatay Dizler 9 veya 110 derece aida olmali Gzlerimizin sagligi iin: Bilgisayar kullanmadan nce bir gz muayenesinden gemeli, grme bozuklugu varsa mutlaka dzeltilmeli Ekrandan 45-75 cm. uzakta oturmali Ekranin st kenari ile gz hizasinin ayni seviyede olmasina dikkat etmeli Kagit tutucu kullaniyorsak bunu ekranla ayni hizada tutmali Odanin los isikli, aydinlatma 30-50 mumluk ve indirekt olmali Isik ekrana dik aiyla gelmemeli Isik yansima ve parlamalari nlemeli 15-20 dakikada bir kisa sre gzleri uzaga odaklayarak gz kaslarinin dinlenmesi saglanmali. Bunlarin yani sira: Saat basi mola vererek odayi temiz hava ile doldurmak ve ufak ekzersizler yapmak

Hamilelerin ekran basina gememelerini saglamak gerekiyor.

ALISTRMALAR

1-Bilgisayar sisteminde farenin islevi nedir ?

2- Bilgisayar sisteminde klavyenin islevi nedir?

3-Klavye zerinde hangi tus takimlari bulunur ?

4-Enter ve Shift tuslarinin islevi nedir ?

5-Monitrn islevi nedir ?

6-Bilgisayar sistemi kavramindan ne anlasilmaktadir ?

7-CPU nedir? Islevi nedir ?

8-RAM ve ROM bellek arasindaki en belirgin fark nedir ?

9-Disket srcnn islevi nedir ?

10-Ama-kapama dgmelerinin islevi nedir?

TEST 1

1-Klavyeden girilen komutlari onaylamak ve islemi baslatmakta yaralanilan tus,

asagidakilerden hangisidir?

A) Esc B) Enter C) Ctrl D) Alt Gr E) Shift

2-Bilgisayar programi zerinde yazi yazarken, kelimeler arasinda uzun bosluklar birakmakta kullanilan tus, asagidakilerden hangisidir?

A) End B) Backspace C) Space D) Imle E) Tab

3- Byk karakterleri ve tuslarin zerindeki ikinci karakterleri yazdirmakta yararlanilan tus, asagidakilerden hangisidir?

A) Enter B) Shift C) Alt D) Ctrl E) Tab

BLM 2

MICROSOFT WORD

VE

POWER POINT

GRETIM VE

UYGULAMALARI

MICROSOFT WORD

STANDART ARA UBUGU

Yeni Sayfa: Ctrl-N: Yeni

bos- bir belge aar.

A: Ctrl-O: ( Eskiden yazilmis bir dosyayi daha sonra amak iin )

Kaydetme: Ctrl-S : ( Yazilmis dosyayi, dosya ismi vererek kaydetmek iin; 2. Kaydedilmis dosya zerinde degisiklik yaptiktan sonra degisiklikleri kaydetmek iin )

Yazdirma: Ctrl-P: (Hazirlanan dosyanin yazicidan iktisini almak iin)

Kopyalama: Ctrl-C: Seilen alani bellege kopyalamak iin kullanilir. Kopyalama: Seilen alan silinmez. Yerinde kalir.

Kesme: Ctrl-X / Shift-Delete: Seilen alani bellege alir.

Yapistirma: Ctrl-V / Shift Insert: Kopyalanan veya kesilen alani, belge iinde gidilen yere yazar.

Biim Boyayicisi: Ctrl-Shift-C: Bir paragrafin biimini diger paragraflara uygulamak iin kullanilir. Paragraf seilir. Biim boyayicisi simgesi zerine basilir. Sonra uygulama yapilacak paragraf zerine gidilir. Paragraf seilerek biimin uygulanmasi saglanir.Biim boyayicisindan kurtulmak iin ESC tusuna veya herhangi bir tusa basilir.

Geri Al: Ctrl-Z: En son yapilan islemi geri almak iin kullanilir. Birden fazla basilirsa nceki islemleri de geri alir.

Ileri Al: Geri alinan islemi, yeniden uygulamak iin kullanilir. Geri alma islemi yapilmadan ileri alma islemi yapilamaz.

Tablo Ekle: Belgeye tablo eklemek iin kullanir. Seilen alan kadar tablo olusturur. Yandaki sekilde 2 satir x 2 stunlu bir tablo olusturur.

Stunlar: Sayfayi birden fazla stuna blmek iin kullanilir. Sayfanin tm stunlara blnecekse seim yapmadan, sayfanin bir kismi stunlara blnecekse seim yapildiktan sonra sol taraftaki Stunlar simgesi seilir. Sag tarafta bulunan pencere gzktkten sonra ka stun olacagi belirlenir.

Biimlendirme Ara ubugu

Kalin (Koyu): Ctrl-K

Italik (Egik Yazi): Ctrl-T

Alti izili: Ctrl-A

Sola Hizala: Ctrl-L

Ortala: Ctrl-R

Saga Hizala: Ctrl-G

Iki Yana Yasla: Ctrl-D

Numaralandirma:

Madde Imleri:

Girintiyi Azalt:

Girinti Artir: Ctrl-M

Biimlendirme ara ubugu Word de sik kullandigimiz bir ubuktur. Biimlendirme ara ubugunda su zellikler bulunur : yaziyi kalinlastirma , yazinin karakterini italik yapma , isaretli yazinin altini izme. Ayrica resim vey

a yazilarimizi sayfa dzeninde ortalamamiz , saga veya sola yaslamamiz yine bu ara ubugundan yapilir.

Biimlendirme ara ubugu Microsoft Word iin temel ara ubuklarindandir. Eger yok ise Microsoft Word Grnm mensnn iinde Ara ubuklari sekmesinden Biimlendirme sekmesini isaretlememiz yeterlidir.

DOSYA MENS

Yeni (Ctrl-N): Bos WORD belgesi (dosyasi) aar. A (Ctrl-O): Daha nce yazilmis Word dosyasini aar.

A Dgmesi

Ailacak dosyanin bakilacagi klasr: Amak istenilen dosyayi semek; diger klasrlere, sabit diskin diger blmlerine gemek, CD ile Ag komsularina gemek, Internet te dosya semek iin kullanilir. Ailmak istenen dosya bulunduktan sonra ya A komut dgmesine basilir ya da seilmek istenen dosya zerine ift tiklanir. Normal durumda Dosya-A ya da Standart Ara ubugunda A simgesi seildiginde, Belgelerim klasr ailir. Diger klasrlere gemek iin kullanilir. Diger klasrlere gemek ya da grmek iin simgesi zerine basilir. Ailan pencereden gemek istenilen klasr seilir.

Bir Dzey Yukari: Alt dizinden bir st dizine ikmak iin kullanilir. rnek: C ana dizininde bulunan Belgelerim dizini iindeyken, C ana dizinine ikmak iin bir kez tiklanir. Bir kez daha basilirsa Bilgisayarim'a geilir.

Web'de ara: Internet'te bir dosya aramak iin kullanilir. Sik Kullanilanlara bak: Sik kullanilan dosyalar iinden bir dosya semek iin kullanilir. Sik kullanilanlara ekle: Sik kullanilan dosyalara seilen dosya eklenir. "Sik Kullanilanlara bak" seeneginde dosyalari grmeye yarar. Liste: Dosya isimleri ve klasrlerin isimlerini alt alta grmek iin kullanilir. Ayrintilar: Dosyalarin "Adi", "Boyut", "Tr", "Degistirme Tarihi" hakkinda bilgi verir. Bu basliklar zerine tiklandiginda siralama yapar. rnegin: "Adi" seenegi zerine tiklanirsa dosya adlarina gre siralama yapar. "Degistirilme Tarihine" yazisi tiklanirsa en son yazilan dosyadan ilk nce yazilan dosyaya gre siralanir. Bu sekilde dosya bulmak daha kolay olur. zellikler: Dosyanin zellikleri hakkinda bilgi verir. Kim, ne zaman, ne kadar srede de ... bu dosyayi olusturmus. Szck sayisi, harf sayisi, paragraf sayisi ... hakkinda bilgi verir. nizleme: Dosyayi amadan iini grmeye yarar. Byk dosyalarin ailmasi zaman alir/yavas alisir.

Komutlar ve ayarlar:

Metin ya da zellik: Dosya iinde geen bir szck ya da ifade bu kutucuga yazilir. Simdi Bul komut dgmesi tiklandiginda belirtilen szck ve ifade aranir. Eger aranan szcg ieren dosya/dosyalar bulunursa isimleri listelenir.

BUL

Dosya Adi: Adi bilinen bir dosyanin aranip bulunmasi iin kullanilir. Dosya adi yazilir. Simdi Bul dgmesine basilir. Bulunulan dizin iinde arama yapar. Eger alt klasrler de aranmak isteniyorsa Gelismis dgmesine basilir. Gelismis Bul penceresi ailir. Alt Klasrleri Ara yazisinin yaninda bulunan kutucuk zerine basilir. Simdi Bul kutusu tiklanir.

Bazen dosya adi animsanmaya bilinir. Bu durumlarda dosya iinde bulunan bir szck, deyim ya da cmle Deger kutusu iine yazilarak arama yaptirilir. Bu durumda bulunulan dizin iindeki word dosyalari iindeki metinlerde aradiginiz szcg ieren dosyalari bulur ve listeler.

BYK/Kk harf eslestir: Isaretli degilse byk ve kk harflere duyarli degildir. rnegin Bilgisayar, BILGISAYAR , bilgisayar szckleri birbirinin aynidir. Eger isaretlenirse bu szckler birbirinden farklidir.

Arama Kaydet: Yapilan arama sonularini kaydetmeye yarar.

Arama A: Daha nce kaydedilen arama sonularini ekrana getirir.

Dosya Silme: Yazilan bir dosyanin silinmesi iin, dosya zerindeyken farenin sag tusuna basilir. Ailan pencerede Sil komutu seilir. Silmek istediginizden eminseniz EVET komut dgmesine basilir. Emin degilseniz yaptiginiz islemi iptal ediniz. Dosya aiksa silme islemi yapilamaz.

Dosya/Klasr Adi Degistirme: Yazilan bir dosyanin adini degistirmek iin, (dosyanin aik olmamasi gerekir) dosya zerindeyken farenin sag tusuna basilir. Ailan pencerede Yeniden Adlandir seilir. Yeni dosya ismi yazilip, klavye zerindeki Enter tusuna basilir.

Dosya Kopyalama: Yazilmis bir dosyayi diskete kopyalamak iin, dosya zerindeyken farenin sag tusuna basilir. Ailan pencereden Gnder-"3 1/2 Disket A"seilir.

Kapat: Aik olan WORD dosyasini kapatir.

Kaydet (Ctrl-S): Aik olan belgeyi kaydeder. Eger belge ilk kez kaydediliyorsa Farkli Kaydet penceresi ailir. Dosya adi kismina dosyaya verilmek istenen isim yazilir. Word yazdiginiz metnin ilk satirini geerli dosya adi olarak nerir. Eger bu ismi kabul ediyorsaniz Kaydet komut dgmesi tiklanir ya da Enter tusuna basilir.

Farkli Kaydet: Aik olan dosyayi farkli isimde kaydetmek iin kullanilir. Kaydet ya da farkli kaydet penceresinden Seenekler Komut Dgmesi seilirse yukaridaki pencere ailir. Otomatik Kurtarma bilgilerini kaydetme sikligi seilip buraya bir sayi girildiginde bilgisayar yazilan metni o siklikta kaydeder. rnegin, yukaridaki gibi "1" yazilirsa her 1 dakikada bir o metini kaydeder. Bylelikle bilgisayar kilitlendigi veya elektrik kesildiginde dosyanin kaybolmasi nlenir. Diger bir deyisle yazilan metin kurtarilabilir. HTML olarak kaydet: Word dosyasini (.doc uzantilidir), HTML dilinde kaydeder. .html uzantili dosyalar Internet Explorer, netscape gibi Internet browserlarinda gzkr. Diger bir deyisle internette de gzkecek duruma gelir.

Sayfa Yapisi: Sayfa kenar bosluklari ve Kagit boyutu ve yn (yatay-dikey) ayarlari yapilir.

Baski nizleme: Yazilan metinin kagitta nasil gzktgn gsterir. Metin zerinde degisiklik yapilamaz.

Gnder: Bir fax v.b alicilara word belgesi gndermek iin kullanilir.

zellikler: Dosya zelliklerini verir.

Ailan son dosyalar: Ailan son dosyalar listelenir.

ikis: Word'den ikilir.

Yazdir:

Istenilen yazicidan, yazinin tamamini yazdirmak iin Tm seenegi isaretlenir. Imlecin zerinde bulundugu sayfayi yazdirmak iin Geerli sayfa isaretlenir. Bir metinin tm degil de istenen sayfalari yazdirmak iin istenilen sayfanin numarasi ya da numaralari yazdirilir. 1. ve 3. sayfalari yazdirmak iin Sayfa kutucuguna 1, 3 yazilir. Ardarda gelen 2, 3, 4 ve 5. sayfalarini yazdirmak iin 25 yazilir. 5. Sayfa ve sonraki sayfalari yazdirmak iin 5- yazilir. 1 ve 3, 4, 5, 6, 7, 8. sayfalari yazdirmak iin 1,2-8 biimi kullanilir. Kopya sayisi: Yazdirilacak metini 1 kopyadan fazla bastirmak istedigimizde Kopya sayisi kutucuguna yazilir. rnegin 3 yazildiginda ayni sayfadan 3 kopya yazicidan ikar. Harmanla: 3 sayfalik bir metinde 2 kopya alindiginda 1,2,3. Sayfalardan 1 kopya ikar. Daha sonra 1,2,3. Sayfalar ikar. Eger bu seenek isaretlenmezse sayfalar 1,1,2,2,3,3 sirasiyla ikar.

SEENEKLER Yazdirma sirasini ters evir: basilacak sayfalari tersten basar. 4 sayfalik bir metin ikarilmak istenildiginde nce 4. Sayfa, sonra 3, 2, 1. Sayfalar ikar.

DZEN Geri Al Yazilan (Ctrl+Z): En son yapilan islemi geri alir. [Alt-Z + A] Yinele Yazilan (Ctrl+Y): En son yapilan islemi bir kez daha yapar. [Alt-Z+E] Kes [Ctrl+X] Kopyala [ Ctrl+C] Yapistir [Ctrl-V] zel Yapistir: Seilen alani resim, biimlendirilmis metin, biimlendirilmis metin (RTF), MS Word nesnesi olarak ekler. Kpr Olarak Yapistir: Belge ii bir metinde baska bir alana ulasmak iin kpr yapmaya yarar. Temizle [Delete]: Imlecin sag tarafinda silme islemi yapar. Tmn Se [Ctrl+B]: Metnin tmn semek iin kullanilir.

BUL [Ctrl+F]:

Metin iinde bulunmasi istenen szck ya da ifade yazilir. "Sonrakini Bul" komut dgmesine basilir. Yazdiginiz szck ya da ifadeyi bulunca orada bekler. Eger aradiginiz szck ya da ifade degilse, tekrar "Sonrakini Bul" komut dgmesine basiniz.

DEGISTIR Metin iindeki bir szck ya da ifadeyi baska bir metinle degistirmek istenildiginde kullanilir. rnegin Metin iinde geen "Halil Namazci" ifadesini "Halil nsal Namazci" olarak degistirmek istiyorsunuz. Aranan metin kutusuna " Halil Namazci ", Yeni Deger kutusuna " Halil nsal Namazci " yazilir. "Sonrakini Bul" komut dgmesine basilir. Imleten sonraki Ilk Aranan szcg buldugunda o ifade zerinde bekler. Eger degistirmek istediginiz ifade buysa "Degistir" komut dgmesine basiniz, degilse "Sonrakini Bul" komut dgmesine basiniz. Metindeki "Aranan" metin kutusunda bulunan szck veya ifadenin tmn degistirmek iin "Tmn Degistir" metin kutusuna basilir. "Tm seenekler" komut dgmesine basildiginda Bul ve Degistir Penceresi yukaridaki gibi genisler.

Byk/kk harf duyarli arama: Szcg nasil yazdiysaniz tipkisini bulur. rnegin (gretmen, szcgn bulsun, gretmen szcgn bulmasin) Yalnizca tam szckleri bul: Aranan szcgn tipkisini bulur. ("gretmen" szcgn bulsun "gretmenim" szcgn bulmasin.) Git (Alt+Ctrl+G) : Istenilen sayfa, blm, satir, yer imi ne ... gitmeye yarar.

GRNM: Ekran grnts ile ilgili ayarlari yapmak iin kullanilir.

Normal: Sayfanin kenar bosluklarini gstermez. Baglantili Grnm: Sayfanin iinde bulunan basliklari gsterir. Iindekiler tablosu olustururken dzeyleri grmeyi saglar. Sayfa Dzeni: Sayfayi kenar bosluklariyla birlikte gsterir. Anahat: Sayfamizdaki paragraflar zerinde alisma yapmak iin kullanilir. (Asagi-yukari tasima) Asil Belge: Ara ubuklari: Word ve diger Microsoft rnlerinde Ara ubuklarinin kullanimi yapilan isleri kolaylastirmaktadir. Fakat Ara ubuklarinin hepsinin aik olmasi da ekrani kltmektedir. Bu yzden Ara ubuklari istenildiginde ekrana getirilmesi gerekmektedir. Bazen de Ara ubuklari kullanici tarafindan istenilerek ya da istenilmeyen bir sekilde ortadan kalkmaktadir. Ara ubuklarini kaldirmak ya da ekrana getirmek iin Grnm+Ara ubuklari zerine tiklanir.

Ekranda gzken ara ubuklarinin yaninda v isareti bulunmaktadir. Hangi Ara ubugu getirilmek ya da kaldirilmak isteniyorsa zerine tiklanir. Ekranda belirdikten sonra mavi kismina tiklanarak istenilen blgeye tasinir. Asagida ok kullanilan bazi Ara ubuklari verilmistir.

Istenildigi takdirde Ara ubuklarina ek komutlar (simgeler) eklenip ikarilabilir. Bunun iin Grnm-Ara ubuklari-zellestir seilir. ikan pencereden "Komutlar" seilir.

Istenilen komutun zerine gelinir. Fare ile zerine tiklanir. Parmagimizi kaldirmadan istenilen ara ubugu zerine srklenilir. Ara ubugunun istedigimiz yerine gelince Fare zerindeki parmak kaldirilir. Istenirse yeni bir Ara ubugu da yaratilabilir. Bunun iin Grnm-Ara ubuklari -zellestir- Yeni seilir.

Ailan pencereye yeni ara ubugunun adi yazilir. Sonra Komutlar seilir. Istenilen komutlar yeni Ara ubugu zerine tasinir. Ara ubugundaki komutlari yok etmek iin Grnm-Ara ubuklari seilir. Kaldirilmak istenilen simge zerine gidilip tiklanir ve aik olan pencere iine tasinir. Eklenen tm simgeleri kaldirip ara ubugunu eski durumuna getirmek iin "Sifirla"komut dgmesine basilir. Eger bir Ara ubugunu kaldirmak istiyorsaniz ! (Ltfen kendi yarattiginiz Ara ubuklarini kaldiriniz) Sil komut dgmesine basilir.

Cetvel:Ekranin solunda ve stnde bulunan cetvelin gzkmesini/gzkmemesini saglar.

Belge Baglantilari: Ekranin sol tarafinda beliren pencere yardimiyla belgenin baglantilarini gsterir ve sayfa iinde kolaylikla geis yapilabilir.

stbilgi ve Alt bilgi: Yazilan sayfanin stne ve/veya altina metin, sayfa numarasi, metinin basildigi tarih ve saat, resim eklemek iin kullanilir. Bu kisma yazilan metin ya eklenen resimler tm sayfalarda gzkr.

EKLE

Kesme: Imlecin bulundugu yerden itibaren olan yazilari bir sonraki sayfanin basindan baslatir. Sayfa Numaralari: Sayfanin Altina/stne sayfa numarasi ekler.

Konum: "Sayfa Alti" ya da "Sayfa st" n semek iin kullanilir. Hizalama: Numaralandirmayi "Sagda, "Orta", "Solda", Ieride ve Disarida olmasini saglar. Sayfa numarasinin ilk sayfada ikmasi iin "Numarayi ilk sayfada gster" isaretlenir. Numaralandirmanin biimini degistirmek iin "Biim" seilir.

Burada sayfanin "Baslangi" numarasi verilebilir. Sayilarin biimi belirlenebilir. Tarih ve Saat...: Belgeye gnn Tarih ve Saatini eklemek iin kullanilir.

Simge: Klavye zerinde olmayan karakterlerin belgeye eklenmesi iin kullanilir. "Ekle+Simge"ye basildiktan sonra ikan pencereden klavyede olmayan karakter bulunur ve zerine ift tiklanir.

Aiklama: Dipnot: Imlecin bulundugu yerle ilgili dipnotu Sayfa sonu ya da blm sonuna eklemek iin kullanilir. "Ekle"+"Dipnot" seildiginde asagidaki pencere ailir.

Dipnotlarin numaralandirmasi otomatik olarak yapilir. Numara yerine zel bir isaret konulmasi istenirse "zel im" seenegi isaretlenir ve konulmak istenen isaret metin kutusuna yazilir.

"Seenekler" komut dgmesine basilinca asagidaki pencere ailir.

Buradan sayilarin biimi, baslangi numarasi ve blmle ilgili degisiklikler yapilabilir.

Resim Yazisi...: Resimlerin altina Sekil, Tablo ve Denklem yazdirmak iin kullanilir. apraz Basvuru...: Dizin ve Tablolar...:

Iindekiler Tablosu Olusturma

Basliklar dzeylerine gre isaretlenir. Bunun Iin 1. dzeydeki baslik (rnek Blm Basligi) seilir. "Biimlendirme" Ara ubugunda bulunan Biim (Ctrl+stKrkt+S) penceresi ailir.

Iindekiler tablosunda ikmasi istenilen tm basliklar dzeylerine gre isaretlenince "Ekle"+"Dizin ve Tablolar" seilir. Asagidaki pencere ailir.

Iindekiler Tablosu seilir. Istenilen iindekiler biimi "Biimler"den seilir. Ka adet dzeyin seilecegi "Dzeyleri gster" den belirlenir.

Resim:

Bilgisayar iindeki hazir resimleri (clipart) eklemek iin "Grnm"+"Resim"+"Kk Resim" seilir. Ailan penceredeki istenilen resim seilir. Resim zerine ift tiklanarak ya da "Insert" (Ekle) zerine tiklanarak, resim Word belgesi zerine tasinir.

Kullanicinin hazirladigi ya da internetten ektigi resimleri eklemek iin "Grnm"+"Resim"+"Dosyadan" seilir.

Ailan pencereden resim bulunur. Resmi bulmak iin "Bak" metin kutucugunu kullanarak istenilen dizine geilir. Resmi eklemek iin "Ekle" komut dgmesine basilir.

Metin Kutusu: Sayfa iinde metin yazmak iin ayri bir kutu amak iin kullanilir. "Ekle"+"Metin Kutusu" seilir. Imlecin ucu + biimini alir. Metin kutusu nereye ailacaksa oraya gidilip tiklanir. Parmak kaldirilmadan sagalta dogru srklenir. Metin kutusu izgisi zerinde iken farenin sag tusuna basilirsa, metin kutusu ile ilgili olarak yapilabilecek islemler gzkr. rnegin metin kutusunun kenarindaki izgiyi kaldirmak iin "Metin Kutusu Biimlendir" seilir. "Renkler ve izgiler" komut penceresinden "izgi yok" seilir. Metin kutusunun byklgn degistirmek iin, degistirilmek istenilen taraftaki metin kutusu izgisi zerine gelinir, fare ile izgi tiklanir, istenilen byklge erisince farenin tusu serbest birakilir.

Otomatik Sekil: "Ekle"-"Resim"-"Otomatik Sekil" seilerek ortaya ikan ara ubugu kullanilarak istenilen sekil belgeye eklenir. Burada izgiler, oklar, konusma balonlari vb. bulunur.

Dosya...: Daha nce yazmis oldugunuz bir dosyayi zerinde alistiginiz dosyaya eklemek iin kullanilir. Dosya imlecin bulundugu yerden baslayarak eklenir.

Nesne...: Belgeye nesne (ses, video, denklem, excel, powerpoint, resim...)eklemeye yarar.

Kpr... Alt+Ctrl+K:

Belgenizde bulunan bir szck ya da ifade zerine tikladiginizda Internet te bir sayfa amak istiyorsaniz ya da metin iinde "Yer imi" ile imlenmis bir alana gitmek istediginizde kullanilir. Yazdiginiz belge ierisinden Internet'te bulunan bir sayfayi amak iin yapilacak isler sunlardir: Baglanacak ifade seilir: Ekle+Kpr seilir.

"Kpr Ekle" penceresi ailir. "Baglanilacak URL veya dosya adi" metin kutucuguna baglanilacak web sayfasinin adresi yazilir. "Tamam" komut dgmesine tiklanir. Seilen yazinin zerine tiklandiginda adresini yazdiginiz web sayfasi ailir. Belgeye Kpr :

1. Baglanacak ifade seilir

2. "Ekle"+"Kpr"+"Gzat" tiklanir. "Dosyaya Bagla" penceresini kullanarak istenilen dosya seilir.

3. "Tamam" + "Tamam" komut dgmesine tiklanir. Seilen yazinin zerine tiklandiginda istediginiz dosya ailir.

Dosyada Belirli Konum:

Dosyanizin iinde daha nceden imlenmis bir konuma gitmek iin zerine tiklaninca sayfa iinde gidilecek konuma Dosyada Belirli Konum (Semeli) metin kutusunun yanindaki "Gzat" komut dgmesine tiklanir. Yer imi penceresinden seim yapilir. Tamam komut dgmesine basilarak ikilir.

BIIM MENS

Yazi Tipi...

Yazi tipi mensnden yazi tipimizin hangi karakterde olmasi gerektigini , yazi tipi biimini , yazi boyutunu , yazinin alti izili olup olmamasini , yazinin rengini ve yazi zerine efektler verebiliriz.

Paragraf...

Hizalama: Soldan, sagdan, ortadan ve iki yandan seenegi vardir. Seili alana uygulanir. Girinti: Sol veya sag bosluktan sonra ne kadar bosluk birakilacagi belirtilir. Aralik: Yazilan satirdan nce ya da sonra ne kadar bosluk birakilacagi belirtilir. 6 nk (nokta) yarim satir, 12 nk 1 satir bosluk birakir. zel: Ilk satir, paragraf basini ayarlar. Asili ise 1. Satir distan baslar. Ikinci satir iten baslar. Paragrafin tersidir. Genellikle numaralandirmada kullanilir. Satir Araligi: Satir araligi Tek, 1.5, ift, En az, Tam, oklu biimindedir. Kullanici istediginde Deger kismina klavyeyi kullanarak bir deger girebilir. 12 nk tek araliga esittir.

Madde Imleri ve Numaralandirma... Madde imli liste yaratmak iin kullanilir. Istenilen madde imi zerine tiklanir. Penceredeki madde imi disinda bir madde imi kullanilmak isteniyorsa "zellestir" komut dgmesine basilir.

Imlenmis Listeyi zellestir: Madde iminin yazi tipini degistirmek iin "Yazi Tipi" seilir. Buradan madde iminin yazi tipi ve boyutu degistirilebilir. Farkli bir madde imi semek iin "Madde imi" seilir. Girinti yeri: Normalde madde imi ile yazi arasi uzaklik 0,63 cm'dir. Bu uzakligi artirmak veya azaltmak iin kullanilir. Madde imi ile metin arasindaki konumu belirlemeye yarar.

Kenarliklar ve Glgelendirme...

Seilen alana ereve izer. "Ayar"dan erevenin biimi belirlenir. Biemden izginin tipi belirlenir. erevenin kenarlarindan birini kaldirmak ya da eklemek iin nizleme blmnde bulunan kenarlar seilir.

Sayfa Kenarligi Sayfanin tmne ereve eklemek iin kullanilir. erevenin kenarliginin sekillerden olusmasi istenildiginde "Resim", erevenin kalinligini degistirmek iin "Genislik" kullanilir. erevenin "Tm belge", "Bu blm", "Ilk sayfa", "Ilk sayfa disinda tm" seeneklerinden hangisi olacagi "Uygulanacak Yer" mensnden seilir.

Stunlar...

Bir sayfaya iki veya daha fazla stun yazmak iin kullanilir. Stunlar arasina izgi koymak iin "sadece araya izgi koy" seilir. Iki stun tm sayfaya yapilabilecegi gibi seilen alana da yapilabilir.

Sekmeler... Tablo yapmadan metin ya da sayilari alt alta getirmek iin kullanilir. Sekmeler, "Biim"+"Sekmeler" komutlari kullanilarak elle yapilabilecegi gibi cetvel'in alt kismindaki gri izgi zerine farenin sol tusuna basilarak da yapilabilir.

Istenildiginde sekme zerine tiklanarak saga ve sola tasinabilir. Sekmeler st ste getirildiginde tasinan sekme silinir. Tm sekmeleri kaldirmak iin "Sekmeler" penceresinden tmn temizle seilir. Bir sekmeden digerine gemek iin klavye zerindeki Tab tusu kullanilir.

rnek Adi Soyadi Ile Il Halil nsal NAMAZCI Merkez GIRESUN

Baslangi Byt... : Bir paragrafa baslanirken ilk harfi bytmek iin kullanilir. Genellikle dergi, gazete gibi metinler yazdirilirken kullanilir. Ilk harften son ra yazilan metinin harfin hemen yanindan itibaren harfi sarmasi isteniliyorsa "Metinde" seenegi seilir. Eger ilk harfin alt tarafinin bosluk olmasi isteniyorsa "Boslukta" seenegi seilir.

Metin Yn...: Bir tabloda metnin ynn degistirmek iin kullanilir.

rnek: grencinin Adi

Soyadi

Velinin Adi

Soyadi

BYK/Kk Harf Degistir... Tamamen byk yazilmis bir metnin tamamini kk harfe evirmek veya szcklerin ilk harflerini byk harfe evirmek iin kullanilir. nce evrilmek istenen szck seilir. Daha sonra "Biim"+"Byk/Kk harf degistir" seilir. Ayni islem degistirilmek istenen ifade seilerek "Shift+F3" tusuna basilarak da yapilabilir.

Otomatik Biim...: Metnin biimini Word'n otomatik olarak dzenlemesi iin kullanilir. Artalan...: Sayfanin artalan (zemin) rengini belirlemek/degistirmek iin kullanilir. Nesne..: Sayfada bulunan nesneleri biimlendirmek iin kullanilir. nce nesne (resim, metin kutusu, ses ...) seilir. Sonra "Biim"+"Nesne" seilir. Seilen nesneye gre burada bulunan komut ismi degisir. rnegin, resim seildiginde "Nesne" yerine "Resim Biimlendir" yazisi belirir.

WORD DE KULLANILAN KISAYOL TUSLARI :

YAPILACAK ISLEM

MEN

KISAYOL TUSU

Yeni bir dosya amak Dosya/Yeni Ctrl+N alisilan dosyayi kaydetmek Dosya/Kaydet Ctrl+S Kaydedilmis dosyayi amak Dosya/A Ctrl+O Dosyayi Farkli kaydetmek

Dosya/Farkli kaydet F12 Dosyayi kapatmak Dosya/Kapat Ctrl+F4 Dosyayi yazdirmak Dosya/Yazdir Ctrl+P Baski nizleme Dosya/nizleme Ctrl+F2 Kesme Dzen/Kes Ctrl+X Kopyalama Dzen/Kopyala Ctrl+C Yapistir Dzen/Yapistir Ctrl+V Islemi geri alma Dzen/Geri Al Ctrl+Z

Metine Resim Eklemek :

Yapilan bir Word belgesine resim eklemek iin Ekle mensnden Resim Ekle seenegi tiklatilarak asagidaki pencereden istenilen resimler seilerek belgeye aktarilabilir.

Kk Resim Galerisi'nden kk resim veya resim ekleyebilirsiniz. Ayrica diger programlardan veya konumlardan aldiginiz resmi veya fotografi da ekleyebilirsiniz. Kk resim eklediginizde, grnty izim nesnelerine dnstrebilirsiniz ve nesneleri dzenlemek iin izim ara ubugu zerindeki seenekleri kullanabilirsiniz. rnegin, doldurma veya izgi renklerini degistirebilir, paralari yeniden dzenleyebilirsiniz veya grntleri birlestirebilirsiniz . Bir resim setiginizde Resim ara ubugu, resmi kirpmak, resme kenarlik eklemek, parlaklik ve karsitlik ayarlarini yapmak iin kullanabileceginiz seeneklerle birlikte grntlenir. Resim ara ubugu grnmyorsa, resmi sag fare dgmesiyle tiklatin ve sonra kisayol mensndeki Resim Ara ubugunu Gster'i tiklatin.

NOT: Varsayilan olarak, Word alinan resimleri kayan resimler olarak ekler. izim katmanina eklenen kayan resimleri sayfa zerine, metin veya diger nesnelerin nne veya arkasina yerlestirebilirsiniz. Kayan resmi dogrudan metnin iine veya ekleme noktasina yerlestirilen satir ii resmine dnstrmek iin, resmi setikten sonra, Biim mensnden Resim'i tiklatin. Konum sekmesinden metnin stnde kaydir onay kutusunu temizleyin.

ARALAR MENS :

Otomatik Yazimi ve Dilbilgisini Denetleme :

Dilbilgisi denetimi Trk dilbilgisi kurallarina uymayan kelimeler iin geerli bir zelliktir. Aralar mensnden, nce Seenekler'i, sonra Yazim ve Dilbilgisi sekmesini tiklatin. Yazarken yazimi denetle ve Yazarken dilbilgisini denetle onay kutularini sein. Istediginiz seenek kararmis olarak grnyorsa, kullanilamaz demektir ve uygun yazim veya dilbilgisi denetleyicisini yklemeniz gerekir. Ayrintili bilgi iin simgesini tiklatin. Bu belgedeki yazim hatalarini gizle ve Bu belgedeki dilbilgisi hatalarini gizle onay kutularini temizleyin. Tamam'i tiklatin. Belgeyi yazarken Word olasi yazim hatalarini belirtmek iin dalgali kirmizi alt izgiler, olasi dilbilgisi hatalarini belirtmek iinse dalgali yesil alt izgiler kullanir. Bir hatayi dzeltmek iin, nce dalgali alt izgisi olan szcg sagdan tiklatin sonra kisayol mensnde istediginiz dzeltmeyi tiklatin. Ek yazim ve dilbilgisi seeneklerini kullanmak iin kisayol mensnden Yazim ve Dilbilgisi'ni tiklatin. Hatayi dogrudan belgede de dzenleyebilirsiniz. Bir sonraki yazim veya dilbilgisi hatasina hizli bir biimde gemek iin, durum ubugundan Yazim ve Dilbilgisi Durumu simgesini ift tiklatin. Dalgali alt izgiler belgenizi karmasik hale getiriyorsa, hatalari dzeltmeye hazir olana kadar onlari geici olarak gizleyebilirsiniz. Yazim ve Dilbilgisi sekmesinden, Bu belgedeki yazim hatalarini gizle ve Bu belgedeki dilbilgisi hatalarini gizle onay kutularini sein.

HECELEME : Belge ierisinde yazilan kelimelerin gerekirse hecelenmesini saglar. DIL : zerinde alisilan belgenin hangi dil ile yazildigini belirtmemizi saglayan bir komuttur. Burada kullanilan dilimiz seildikten sonra btn imla kurallari, es anlamli kelime, heceleme gibi bir takim szcksel islemler hep bu dilin szlgn gre yapilir. SZCK SAYIMI : zerinde alisilan belgenin ierisine toplam ka kelime

yazildigini, ka sayfadan olustugu, paragraf ve karakter sayisinin ka oldugu gibi bir takim istatistiksel bilgiler verir.

OTOMATIK DZELT : Yazilan yazi zerinde otomatik dzeltmelerin yapilmasini saglamak zere bazi dzeltme tanimlarinin yapilmasini saglar. ADRES-MEKTUP BIRLESTIRME : Hazirlanan belge eger bir grup insana postalanacaksa ve bu postalama islemlerinde gidecek kisilerin adlari dogrudan dogruya bulanacaksa o zaman herhangi bir veri tabani bilgisi ile bu bilginin birlestirilerek (uygun sekilde) ikti alinmasini saglar. ZARFLAR VE ETIKETLER : Bir grup insan adina zarf veya etiket basilmasini saglayan komuttur. BELGEYI KORU : Belgenin bir takim ehil olmayan kisilere karsi korunmasini saglayan komuttur. Belge revizyonlara, notlara veya formalara karsi ve istenirse sifre ile korunabilir. DZELTMELER : Belge zerinde yapilan degisikliklerin (revizyonlarin) takip edilmesini saglayan bir komuttur. MAKRO : Word ortaminda ok sik yapilan islemin daha otomatiklesmesini saglar. Bu amala ok sika yapilacak islemin ncelikle bilgisayara tanitilmasi gerekir. Bu amala yapilan islem bilgisayara kaydedilir, yani gretilir. Bu islemi saglayan komut Makro dur. ZELLESTIR : Word zerinde yer alan Kullanici ara biriminin kullanici istek ve ihtiyalarina gre dzenlenmesini saglar. Kullanici ara birimi men, Ara ubugu ve tus kombinasyonundan olusmustur. SEENEKLER : Word zerinde yer alan bir takim n belirleme ve ayarlarin degistirilmesini saglar.

TABLO MENS :

Tablolar ile Islem :

Bir tabloyu yaratmak iin Tablo / Tablo Ekle men seenekleri kullanilabilir. Tablo olusturmanin bir diger yolu ara ubuklarinda stte gsterilen butonun tiklanmasidir. Bu dgmeye basin ve basili tutarak saga dogru ektiginizde stun sayisini asagi dogru ektiginizde de satir sayisini gsteren pencere ailacaktir.

Tabloda Tab Tusu : Tabloda , Tab Shift tuslari yardimiyla hcreler arasinda kolayca geis yapilabilir. Tablo iersinde bir Tab kadar bosluk birakmak iin Ctrl + Tab tus kombinasyonunu kullanmaniz gerekir. Ayrica tablonun sonuna yeni satirlar eklemek Tab tusu ile ok kolaydir. Son hcrede iken Tab tusuna basarsaniz Word tablonun altina yeni bir satir ekleyecektir.

Satir, Stun veya Tabloyu Semek : Shift + Yn tuslari ile veya fare ile dkmanda seim yapabileceginizi biliyorsunuz. Tabloda bu yntemlerle seme (bloklama) yapilabilecegi gibi tabloya zgn yntemler kullanilarakda kolayca seim yapilabilir.

Tabloya Satir , Stun Ekleme ve Silme : Altina yeni satirlar eklemek istediginiz satiri veya yeni stunlar eklemek istediginiz yerin sagindaki stunu sein. Eklemek istediginizle ayni sayida satir veya stun sein. Tab tusu yardimi ile eklenecegi gibi Tablo mensnden Satir / Ekle /Sil menleri ile de bu grev gereklestirilebilir.

Hcre Boyutlarini Ayarlamak : Istenilen hcre seildikten sonra Tablo mensndeki Hcre Yksekligi Ve Genisligi mens yardimi ile hcre boyutu ayarlanabilir.

Hcreleri Birlestirme : Bu islem iin nce istenilen hcreler seilir ve Tablo mensnden Hcreleri Birlestir mens seenegi kullanilarak bu islem gereklestirilebilir.

Tabloya Kenarlik Ekleme : Word belgesinde, tablonun herhangi bir kenarina veya tm kenarlarina, paragrafa veya belgedeki seilmis bir metne kenarlik ekleyebilirsiniz. Belgedeki her sayfanin herhangi bir kenarina veya tm kenarlarina, resimli kenarlik (bir aga sirasi gibi) da dahil olmak zere, kenarlik ekleyebilirsiniz.

Ayni zamanda, izim nesnesine metin kutusu, Otomatik Biim, resim veya alinan resim de dahil olmak zere de kenarlik veya izgi ekleyebilirsiniz.

Tabloyu Sayfada Ortalama : Sayfa genisliginin tamamini kaplamayan bir tabloyu sayfanin soluna sagina veya ortasina yerlestirebilirsiniz. Ancak bu islemi satir ortalamaya yarayan dgmelerle yapamazsiniz. Bu islemi yapmak iin Tablo mensndeki Hcre Yksekligi ve Genisligi seenegini kullanabilirsiniz.

Tablo Birka Sayfadan Olusuyorsa : Tablomuz bir sayfaya sigmayacak kadar bykse tablo bir sonraki tablo bir sonraki sayfaya geecektir. Tablonun birok sayfadan olusmasi durumunda nemli olan bir diger olay da bir hcrenin sayfalar arasinda kesilip kesilmeyecegidir. rnegin bir hcrede birka satirlik metin varsa bir sonraki sayfaya geildiginde bu metnin bir kismi da bir sayfada bir kismida diger sayfada kalacaktir.

Tabloyu Blme ve Birlestirme : Bir tabloyu bir satirdan itibaren blmek yani iki ayri tabloya dnstrmek gerekebilir. Bu durumda Tablo / Tablo Bl seenegi kullanilmalidir. Bu seenek o anda iinde bulundugunuz satirdan tabloyu ikiye ayirir. Iki ayri tabloyu birlestirmek iin ise iki tablo arasindaki bosluklari silmeniz yeterlidir.

Tabloyu Sirala : Bir tablonun ierigi belli kriterlere gre A dan Z ye veya Z den A ya dogru alfabetik olarak siralanabilir. Siralanacak olan tablo seildikten sonra Tablo / Sirala men seenekleri ile pencereye ulasilir. Burada hangi stunun siralanacagi Siralama lt kutusunda , bu stundaki bilgilerin tr de (metin / sayi) tr kutusunda belirlenir. Siralamanin artan mi azalan mi sirada olacagi seenekler ile belirlenir. Iki hcre ayni degeri ieriyorsa ve bu iki hcrenin hangi stuna gre siralanacagi da istenirse Sonraki erevesinde belirlenir.

Bir Tabloyu Otomatik Olarak Biimlendirmek :

Tabloyu tiklatin.

Tablo mensnden, Otomatik Tablo Biimi'ni tiklatin.

Biimler kutusundan, istediginiz biimi tiklatin.

Istediginiz seenekleri sein.

Metni Tabloya Dnstrmek : Tablo mantigi ile girilmemis birtakim bilgileri tabloya evirmek mmkndr. Tabloya dnstrlen metin seildikten sonra Tablo / Metni Tabloya Dnstr seenegi ile metni tabloya evirebilmek mmkn olmaktadir.

Tabloda ge Tasima Ve Kopyalama : Tasimak veya kopyalamak istediginiz hcre, satir veya stunlari sein. Metni yeni bir yere, nceden orada bulunan metni degistirmeden tasimak veya kopyalamak iin, yalnizca hcrenin iindeki metni sein; hcre sonu imini semeyin. Yeni yerde bulunan metni ve biimlendirmeyi degistirmek iin, tasimak veya kopyalamak istediginiz metni ve hcre sonu imini sein. Seimi tasimak iin, onu yeni konuma srkleyin.

PENCERE MENS :

Bu komut ierisinde Word n bir imkani olan ok pencerelilik zelligine gre pencereler arasi geis, yeni pencere olusturma gibi bazi zellikleri kapsayan komutlar yer alir.

YENI PENCERE : zerinde alisilan belgeye ait ikinci bir pencere ailmasini saglar. Ayni belgenin birden fazla pencereden takip edilmesini mmkn kilar.

TMN DZENLE : O anda aik bulunan tm pencerelerin Word ortaminda dzenlenmesini saglar.

BL : Bir belgeye ait pencerenin ikiye blnmesini saglar. Bylelikle bir belgenin biri birine uzak iki farkli konumunu ekran zerinde takip etmemizi saglar.

YARDIM MENS

Yardim mensnde ise, Microsoft Word programi hakkinda genel bilgiler, yardim konulari, iindekiler ve dizin blm, Web de Microsoft hakkinda bilgiler ile yardim konularini ieren aiklamalar yer almaktadir

Yardim mensnde Microsoft word programi hakkinda takildiginiz veya yanit bulamadiginiz bir ok soruya yardim mensnden bulabilirsiniz.

POWERPOINT Sunu Programi

Slayt: PowerPoint programinda her bir ekrana slayt denir.

PowerPoint Standart Ara ubugu

PowerPoint Biimlendirme Ara ubugu

Sunu Programi Hazirlama PowerPoint Programi alistirildiginda ekrana gelen pencereden Bos Sunu seilir.

Akilli Ierik Sihirbazi ve Sablon yardimiyla daha nceden hazirlanmis rnekleri kullanarak sunu hazirlanabilir.

Yeni Slayt penceresinden olusturulacak slayt tr seilir.

Yukaridaki pencerede gzken slayt trlerinin grevleri su sekildedir.

1. slayt sadece metin 2. slayt madde imleri+metin 3. slayt iki stunda madde imi + metin 4. slayt Tablo eklemek 5. slayt madde imi+grafik 6. slayt grafik+madde imi 7. slayt kurulus semasi 8. slayt grafik 9. slayt madde imi+resim 10. slayt resim+madde imi 11. slayt sadece baslik 12. slayt bos slayt

eklemek iin kullanilir. 1. Slayt tr seilir.

Slayt basligi yazilarak hazirlanir. PowerPoint sunusu hazirlarken slaytlara baslik yazilmasi daha sonra yapilacak islemleri kolaylastiracaktir..

Slayt tamamlandiktan sonra yeni slayti hazirlamak iin Standart Ara ubugu zerinde bulunan "Yeni Slayt Olustur" simgesi zerine tiklanir.

Hazirlanan tm slaytlari grmek iin "kaydirma ubugu"nun sol tarafinda bulunan "slayt siralayicisi grnm" seilir. Bu ekranda slaytlarin yeri degistirilebilir. Bunun iin slaytin zerine tiklanir, parmak kaldirilmadan slayt tasinacagi yere kadar srklenip, birakilir.

Normal sayfa grnmne gemek iin "kaydirma ubugu"nun sol tarafinda bulunan "slayt grnm" seilir.

Anahat grnm: Slayt hazirlamak ve degisiklik yapmak iin kullanilir.

Hazirlanan sunuyu gstermek iin kullanilir. Sunudan ikmak iin klavye zerindeki ESC tusuna basilir. Aksi belirtilmedigi srece bir slayttan diger slayta geis fareye tiklayarak yapilir. Klayve zerinde bulunan "Page Down", sag ok veya ayagi ok tusu bir sonraki slayta geis iin, "Page Up", sol ok veya yukari ok bir nce ki slayta geis iin kullanilir.

Resim Ekleme: Bir slayta resim eklemek iin Ekle+Resim+"Kk Resim"/"Dosyadan" komutu isletilir. Istenilen resim bulunduktan sonra "Insert clip"/"Ekle" seildiginde resim slayta eklenir.

Slayt Geisi Slaytlarin otomatik gsterimi iin "slayt siralayicisi grnm"nde iken farenin sag tusuna basildiginda ailan komut penceresinden "Slayt geisi" seilir. Ya da Men ubugundan "Slayt Gsterisi"+"Slayt

Geisi" ile ayni komut isletilir.

Slaytlarin otomatik (fare ve klavye kullanilmadan) gsterimi iin "Otomatik olarak" komutu seilip, belirtilen saniye sonra slaytlarin degisimi saglanir.

Her slayt iin ayri zaman vermek iin "Uygula" komutu; tm slaytlarin ekranda belirtilen zaman gzkmesi iin "Tmn Uygula" komutu seilir.

Slaytlarin ekrana gelisi sirasinda efekt verilebilir. Bunun iin ailan menden istenilen efekt seilir. "Yavas", "Orta" ve "Hizli" seeneklerinden birisi seilerek slayt efektinin geisi belirlenebilir.

Bir slayta ayri efekt vermek iin "Uygula"; tm slaytlara ayni efekti vermek iin "Tmn Uygula" komutu seilir.

Tasarim Uygula: Slaytlara daha nceden hazirlanmis sablonlari kullanarak tasarim yapmak mmkndr. Bunun iin slayt zerinde iken slaytin bos bir yerinde (metin ve yazilarin disindaki bos bir alanda) iken sag tusa basilir. Ailan pencereden "Tasarim Uygula" seilir.

Seilen tasarim, "Uygula" komutuyla birlikte tm slaytlari degistirir. Tm slaytlarin renk dzeni ayni olur. Her slayta ayri renk dzeni vermek iin "Slayt Grnm"nde iken farenin sag tusuna basilip ailan pencereden "Slayt Renk Dzeni" seilir. Istenilen renk dzeni seilip "Uygula" komutuyla alisilan slayta, "Tmne Uygula" komutuyla sunuya uygulanir.

Slaytin zemin rengini degistirmek iin "Artalan" seilir. Istenilen "Artalan Dolgusu" seilir.

Sunu Tasarimi Sunu tasarimi genel olarak iki sekilde yapilir. Sunu iin hazirlanan slaytlar sirayla gsterilir. Ana men hazirlanir. Men yapilirken her sefer ayni gsterebilir. Bu yntemle Komut dgmeleri kullanmak kullanilarak istenilen sayfalar gsterilir. Sunus siranin izlenmesi gerekmez. Kullanici istedigi blm sunu hazirlamak iin a) kpr/baglanti/link yapmak b) gerekir.

Bir sunuya canlandirma efekti vermek

Bir sunuya canlandirma efekti vermek iin "Biimlendirme" ara ubugu zerindeki "Canlandirma Efektleri" dgmesi etkin (basili) duruma

getirilir. "Canlandirma Efektleri" ara ubugunun grntlenmesi saglanir.

Bu ara ubugundaki komut dgmeleri kullanilarak slaytta bulunan resim ya da metinlerin ekranda gzkme sirasi, ekrana gelis biimleri, ekrana gelirken ses esliginde gelmeleri ayarlanir.

Baslik Canlandir: Slayttaki basliga efekt (canlandirma) vermek iin kullanilir. Slayt Metni Canlandir: Slayttaki gvde metnine efekt vermek iin kullanilir. Ieri Srme Efekti: Szckler sag taraftan uarak ieri girer Uma Efekti: Szckler sol taraftan uarak ieri girer. Kamera Efekti: Szckler iten disa dogru kamera sesi esliginde ekranda belirir. Bir Kere Parla: Szckler kisa bir sre ekranda belirir. Sonra kaybolur. Lazer Metin Efekti: Harfleri sag taraftan ieriye dogru teker teker ieri girer. Daktilo Metni Efekti: Harfler daktilo sesi esliginde teker teker yazilir. Metin Sirasi Efektini Ters evir: Slayttaki metinleri asagidan yukariya dogru yazar. Birak: Szckler yukaridan asagiya teker teker dser. Canlandirma Sirasi: Slayta girecek nesnelerin ekrana giris sirasini ayarlar. zel Canlandirma: Slaytta bulunan grafik, ses ve film gibi gsterileri yapmak iin gerekleri ayarlari dzenler.

Slaytlarin Yazicidan ikisi: Slaytlar yazicidan her slayt bir sayfaya gelecek biimde alinabilecegi gibi, her sayfaya 2, 3, 6 slayt gelecek biimde de yazdirilabilir. Bir A4 kagidina 6 tane slayti yazdirmak iin "Dosya"+"Yazdir" seilir. Ailan "Yazdir" penceresinin "Yazdirilacak" blmnden "Dinleyici Notu (6 slayt/sayfa)" seilir.

RNEK HAZIRLANMIS BIR SLAYT RNEGI

BLM

INTERNET KULLANIMI

WEB SITESI YAPIMI

E-MAIL

VE

INTERNET PROGRAMLARI

KULLANIM VE

UYGULAMALARI

BILGISAYAR AGLARI (NETWORK)

Iki ya da daha ok bilgisayarin veri iletmek ve bilgisayar kaynaklarini ortak kullanmak amaci ile birbirine baglanmasina bilgisayar agi denir. Bilgisayar aglari ana bilgisayarin islem gcnden ve depolama kapasitesinden baska yazici gibi evre birimlerinin ortak kullanimini da saglar.

1. Yerel ve Ulusal Aglar:

a) LAN (LOCAL AREA NETWORK): Blgesel alisma agi.Ana bilgisayarin adi SERVER dir.Diger bilgisayarlar server-1 server-2 olarak adlandirilirlar.

b) WAN (GENIS ALISMA AGI): Birden fazla LAN alismasini ifade eder.

in birbirine bagli olarak

2.Internet: Dnya zerindeki bilgisayar kuruluslarinin birbirine baglanmasini saglayan genis aga denir.

INTRANET: Bir isletme ierisinde interneti kullanarak yapilan islemdir.

INTERNET

Internet: Dnya zerinde bulunan birbirinden farkli byklkteki yerel bilgisayar aglarini birbirine baglayan bilgisayar agidir. Kisaca aglarin agi olarak tanimlanmaktadir.

Internet dnyadaki bilgisayarlarin telefon kablolari araciligiyla birbirine baglandigi agdir.

Islevi, retilen her trl bilginin saklanmasi, paylasilmasi ve kolay erisimidir. Internet teknolojisi yardimiyla bilgiler insanlara kolay, ucuz, hizli ve gvenli b ir sekilde erisebilmektedir. Internet, Dnya apinda bir ktphanedir.

Byk bir bilgisayar ve iletisim agidir. Fikirlerin paylasildigi bir demokrasi platformudur. Insan hayatini kolaylastirici (banka, alisveris, dergi, gazete, TV hizmetleri) ynleri vardir. ift ynl bilgi aktarimi yapilabilmektedir. Internet birbirinden ok farkli donanim (PC, Macintosh, ) ve yazilim (Isletim Sistemleri: UNIX, LINUX, DOS, WINDOWS, MOS, OS/2 ) zelliklerine sahip olan bilgisayarlarin birbiriyle iletisim iinde bulunmasini saglamaktadir. Internet in sahibi yoktur.

Internet, dnya zerine dagilmis, boyutlari ve isletim sistemleri birbirinden farkli milyonlarca bilgisayarin, birbirlerine belirli protokoller ile baglanarak haberlesmenin saglandigi, dnyanin en byk bilgisayar agidir.Kimilerine gre de, dnyanin 8. harikasi olarak nitelendirilmektedir.

INTERNETIN TARIHESI Gnmzde Internet adi verilen yapi, 1970 yilinda Amerikan Savunma Bakanligi tarafindan, arastirma kuruluslari ve niversiteler arasindaki bilgi alisverislerini saglamak amaciyla kuruldu. Amerikan Genelkurmay Baskanligi 'na bagli Ileri Savunma Arastirmalari Proje Dairesi (DARPA) tarafindan gelistirilen; hangi bilgisayarin, hangi bilgisayara gnn hangi saatinde baglanacagini ve bilgilerin hangi prosedrlere gre alinip verilecegini belirleyen bu sistem -o zaman ki adi ARPANET-, kurumlar arasindaki haberlesmeyi ve dosya transferlerini o kadar kolaylastirdi ki, askeri nitelik tasimayan ve Savunma Bakanligi'nin finanse etmedigi projelerde de, bilgi transferi iin kullanildi. Amerikan Savunma Bakanligi; "niversiteler arasi haberlesmenin, tm masraflarinin bakanlik btesinden karsilanmasinin haksizlik" oldugunu belirterek ARPANET 'ten ekilecegini aikladi. (1979) Yine 1970 lerde arastirmacilar yeni ARPANET tekniklerini iletisim protokollerine uyarlayarak, tek bir network iletisimine basladilar. Bu protokol NCP yerine kullanilmaya baslanan TCP/IP 'dir. Ayni zamanlarda Xerox Palo Alto Research Center, koaksiyel kablo zerinde iletilen paket sikistirmali EtherNet LAN sistemini gelistirmistir. Bunun sonucunda Unix kullanan birok niversitede TCP/IP desteklenmeye baslanmistir.

1980 yilinin baslarinda Amerikan Ulusal Bilim Vakfi (NSF), bes niversitenin bnyesinde bulunan sper bilgisayarlari birbirine baglamak amaciyla, aralarinda 56 Kbps hizinda ve TCP/IP protokolyle konusacak bir agi devreye soktu. Bu yapi sadece sper bilgisayarlardan yararlanmayi degil; elektronik posta gndermeyi, dosya aktarmayi ve haber gruplari olusturmayi sagliyordu. niversitelerin ilgisi, ag zerindeki trafigi de arttirmisti. NSF, ag trafiginin artmasi zerine 56 Kbps olan agi 1,544 Mbps hizina ikarti. (Bu baglantiya T1 adi verildi) Ayrica ag zerindeki merkez sayisi da arttirildi.

1989 yilinin baslarinda, NSF giderek artan yk kaldirmak amaciyla agin 45 Mbps hizina ykseltilmesi gndeme geldi. (Bu baglantiya ise T3 adi verildi) 1991 yilinin Kasim ayinda omurga T1 'den T3 'e, merkez sayisi 16 'ya, merkeze bagli ag sayisi ise 3500 'e ikartildi. Iste bu omurga bugn Internet dedigimiz yapidir. Su anda 1.500.000.000 adet kullanicisi oldugu tahmin edilen Internet sebekesinin gelisimi, tahmin edilenin ok zerinde olmakta ve kullanici sayisi hizla artmaktadir.

Trkiye'de Internet Trkiye Internet e Nisan 1993'ten beri baglidir. Ilk baglanti ODT'den gereklestirilmistir. 64kbit/san hizinda olan bu 2 hat, ok uzun bir sre, tm lkenin tek ikisi olmustur; Ege niversitesi'nden olan baglanti ise, 1994 baslarinda, 64kbit/san. hizi ile gereklestirilmistir. Ardindan sirayla, Bilkent n.(1995 Eyll), Bogazii niv. (1995 Kasim) ve IT (1996 Subat) baglantilari gereklesmistir.

INTERNETIN AVANTAJLARI Internet'in avantajlari asagidaki biimde siralanabilir. - Fiyat aisindan uygundur. - Yerel ya da uluslararasi kullanima aiktir. - zel yazilim veya donanima fazla masraf yapilmasina gerek yoktur. - Basit bir network olmamakta, buna karsin farkli network gruplarinin birlesimi olmaktadir. - Sadece akademisyenler, isadamlari veya askeri amali degil, zel ya da ticari amalarla da kullanilabilir.

KULLANIM AMALARI Gnmzde pek ok amala hizmet veren Internet sebekesi , milyonlarca kullanicinin ayni anda erisebildigi , birbirleriyle iletisim kurabildigi ve heme n her trl bilgi ve dkmani kolayca elde edebildigi tek ve en byk iletisim sebekesi ve sanal ktphanedir. Online alisveris, ticaret ve reklam uygulamalari Internet Servis Saglayicilarinin en byk finansal destegi durumundadir.

DOSYA TRANSFERI Internet zerinde bulunan ftp arsivleri ve download sitelerinde mevcut olan dosyalar ve programlar ilgili sitelerin izin verdigi lde kullanici tarafindan kendi PC sine ekilebilir(download). Bu yntemle, pek ok programin gncellemesi ve yeni programlarin Internet zerinden ekilebilmesinin yani sira, metin ierikli makalelerle resimlerin de kisisel bilgisayarlara kopyalanmasi mmkndr. Download isleminin yani sira, ilerleyen blmlerde ele alinacak olan bazi zel programlar yardimiyla Internet teki belli kullanicilarin birbirlerine dosya transferi mmkndr.

ELEKTRONIK POSTA ( E-MAIL ) ALISVERISI Elektronik Posta (e-mail) kullanimi kullanicilarin birbirlerine dosya ve mesaj gndermek iin en yaygin olarak kullandiklari yntemdir. E-mail gndermek ve almak iin kullanicinin, mail hizmeti saglayan herhangi bir servisten e-mail

adresi edinmesi gereklidir.

TEMEL TANIMLAR NETWORK Farkli mekanlardaki bilgisayarlarin zel hatlar ya da telefon sebekesi araciligiyl a birbirlerine baglanmalari. Network yapilari ikiye ayrilmaktadir :

LAN (Local Area Network) :Yakin mesafelerde (en fazla bin metre) iletisim saglanan network trdr.

WAN (Wide Area Network) : LAN larin birlesmesinden olusan, yzlerce veya binlerce kilometre mesafeler arasindaki iletisimin saglandigi networktr. Internet sebekesinin topolojisi WAN tr bir networktr. Network of Networks olarak tanimlanan Internet, en byk ve en sinirsiz WAN sebekesidir.

TCP/IP Transmission Control Protocol/Internet Protocol kelimelerinin bas harflerinden olusmustur. Bilgisayarlar arasi iletisimi saglayan, veri aktarimini kontrol eden ve bilgisayarlar arasi organizasyonu dzenleyen veri iletisim protokollerine verilen genel addir. rnek olarak FTP, E-Mail ve Telnet verilebilir.

INTRANET Internet ortamina bagli olmayan, sirket ii kurumsal haberlesme ve dosya yazici paylasimlari iin olusturulmus networklerdir. Internetten farki, sz konusu networkn sinirsiz kullanicisi olan Internet ortamina aik olmamasidir. Temel olarak Intranet, dis ortama kapali bir LAN (ya da WAN) sebekesi olarak dsnlebilir.

DNS ( DOMAIN NAME SYSTEM ) Internette bilgisayarlari tanimlama amaciyla isimlerin organize edildigi ve dagitildigi sistemdir. Gerekte DNS bir TCP/IP servis protokoldr. DNS "host" olarak adlandirilan Internet 'e bagli tm birimlerin yerel olarak bir aga yapisi ierisinde gruplandirilmasini saglar. Her Internet adresine 4 haneli bir numara karsilik gelir. Bu numaralara IP (Internet Protocol) numaralari adi verilir. Bu numaralar 0-255 arasinda degisir. Kullanicilarin numara ezberlemeleri zor olacagindan her numarayi tanitici isimler verilmektedir. Bu isimlerde standart olarak kullanilan bazi kisaltmalar bulunmaktadir.

INTERNETIN TEMEL AG YAPISI

Yukarida da aiklandigi gibi Internet byk bir WAN sebekesidir. Bu sebeke ierisinde Web sayfalarinin ve dosya arsivlerinin tutuldugu serverlar, milyonlarca kullaniciya ait kisisel bilgisayarlarla srekli iletisim halindedir. esitli isletim sistemleri kullanan server ve kisisel bilgisayarlarin ortak bir di lle

iletisim kurdugu yegane ortamdir. Bu ortam kurumsal networklerin, kisisel kullanici PC lerinin nce kendi Internet Servis Saglayici makinalarina daha sonra da dnyanin diger blgelerindeki networklere ve bilgisayarlara baglandigi bir yapidir. Internet yapisi LAN larin ve WAN larin ISS ler araciligiyla ve uydu zerinden birbirlerine baglanmis halidir.

INTERNETTE KULLANILAN PROTOKOLLER Internette kullanilan tm protokoller (tamami 100 den fazla) , TCP/IP protokol ile desteklenir. Internet zerinde data iletisimi TCP/IP protokolyle saglanir. Bu protokoln temel mantigi kullanicinin network ortamindan bagimsiz haberlesme yapmasi ve iletisim kurmasina dayanmaktadir. Internete bagli olan her PC ye ISS ( Internet Servis Saglayici ) tarafindan geici bir IP numarasi verilir. Internet (ya da Intranet) zerinde ayni anda, ayni IP numarasina sahip iki ayri bilgisayar bulunamaz. IP numarasi, Internete bagli bir bilgisayarin tanimlayici kimligi durumundadir. Internet zerinde gnderilen her data paketi zerinde, paketi gnderen bilgisayara ve paketin gnderilecegi bilgisayara ait kimlik bilgileri olarak tabir edilebilecek bilgiler bulunur. Yan i bir adresleme bilgisi mevcuttur. Bu adreslemenin saglanmasi ise TCP/IP protokolyle mmkndr. rnek olarak TTNET DNS Server larinin IP adresleri 212.156.4.4 ve 212.156.4.20 dir.

HTTP HTTP sunucusu ile haberlesmenin, veri akisinin saglanmasinda kullanilan HTTP (Hyper Text Transfer Protocol) Protokol dr. Bu protokol ierisinde, bir ka tane haberlesme yntemi mevcuttur (GET, POST veya HEAD). Bunlar vasitasiyla, islemin gereklestirilmesi iin istemciden gnderilmis olan verilerin sunucuya gnderilmesi, gerekli iletisimin saglanmasi islemi yerine getirilebilir. Protokol sahip oldugu bir baska mekanizma vasitasiyla, gerekli olan ve genellikle yrtlen islemlerin ne durumda oldugu konusunda aiklayici olan bilgilerin de karsilikli olarak istemci ile sunucu arasinda tasinmasina msaade eder. Istegin yerine getirilip getirilmedigi, getirilmediyse neden getirilmedigi bilgilerinin yani sira, istemcinin kabul edebilecegi veri tipi, hangi karakter s etini kullandigi bilgileri karsilikli aktarilir.

Daha kisa bir tanimla Http, WWW (Web) sayfalarinin grntlenmesinde kullanilan bir protokoldr. WWW ise HyperText tabanli bilgi sistemidir. Avrupa Nkleer Arastirma Merkezi CERN 'de yksek enerji fizikileri iin World Wide Web projesi sayesinde, Gopher, Wais, FTP, Archie ve News yapilari zerine Hypertext konularak, oklu medya kullanimina olanak saglanmistir. WWW (Web) sayesinde bir dokmani okumak, dinlemek veya seyretmek mmkndr. Ancak unutulmamalidir ki tm bu islemleri gereklestirmek iin oklu medyaya elverisli bilgisayarlara ihtiya vardir. Dokmanlar HTML (Hyper Text Markup Language) ile indekslenmistir.

WWW programlari HTTP (Hypertext Transfer Protocol)'ne gre alismaktadirlar. Web dagiticilari tek tek kullanicilara kontrolleri kendilerinde olmak kaydiyla Internet zerinden nesne paylasimina olanak saglamaktadirlar. Hypertext dokmani zerindeki zel bir kelime anlam veya baslik olarak farkli bilgileri ierebilir. Bunun yaninda konunun btnlgn bozmamasi amaciyla bazi kelimeler anahtar kelime grevini grebilir. Bu kelimeler baska dkmanlarla baglantili olabilirler. Okuyucu ikinci dokmani amak istedigi zaman bu kelimeyi seer. Seim islemi mouse destekli sistemde mouse ile diger sistemlerde ise ok tuslari ile gereklestirilir. Ikinci dokman da baska bazi dokmanlara bagli olabilir. yle ki baska Internet alanlarina dahi bagli olabilir. WWW zerinde zel indeks dokmanlari olusturularak anahtar kelime bazinda tarama yapilmasi mmkn olmaktadir. Arama sonularini ieren indeks ile baska dokmana geilebilir. HyperText dogrusallik iermeyen bir text yapisidir. Yani ierigini belirlemek kullanicinin inisiyatifindedir. Ayrica diger dokmanlara geis bulunmaktadir. HyperMedia 'nin isleyis tarzi da aynidir. Ancak text yaninda, grafikler, video v e ses zellikleri ile de desteklenmistir. Eger kullanilan sistem Macintosh, MS-DOS, VMS, VM/CMS, MVS, NeXT, Unix veya X-Windows ise kullanilan makinadaki kurulu sistem yeterli olmaktadir.

FTP FTP (File Transfer Protocol) Internete bagli bir bilgisayardan digerine (her iki ynde de) dosya aktarimi yapmak iin gelistirilen bir Internet protokol ve bu isi yapan uygulama programlarina verilen genel addir. Ilk gelistirilen Internet protokollerinden biridir. FTP protokol ile bir bilgisayardan baska bir bilgisayara dosya aktarimi yapilirken, o bilgisayar ile etkilesimli-ayni anda (o nline) baglanti kurulur ve protokol ile saglanan bir dizi komutlar yardimiyla iki bilgisayar arasinda dosya alma/gnderme islemleri yapilir. FTP sitelerindeki Binary komutlariyla text dosyalar ya da alistirilabilir programlar, ASCII komutlariyla ise ASCII dosyalarin transferi yapilir.

SMTP/POP Elektronik Posta (e-mail) alisverisi iin SMTP ( Simple Mail Transfer Protocol ) ve POP ( Post Office Protocol ) protokolleri kullanilir. SMTP, e-mail gnderilmesinde, POP ise gelen maillerin alinmasinda kullanilir. Szkonusu protokoller ve gerekli programlar yardimiyla e-mail adresleri olan kullanicilar birbirlerine mesaj ve dosya gnderebilirler. Internet Explorer 4.0 ve daha st srmlerde bulunan Outlook Express programi e-mail alisverisi iin kullanilabilecek cretsiz ve kolay kullanimli bir programdir.

NNTP Internet zerinde bulunan News (haber) beklerine ulasmak iin kullanilan protokoldr. Ilgilenilen belli konularda haberler almak , mesaj listelerini grntlemek amaci ile kullanilir.

TELNET Internet zerindeki akademik ve diger alismalara erismek iin en ok kullanilan baglanti biimi, TELNET baglanti protokoldr. Telnet, Internet agi zerinde uzak bilgisayara baglanmak iin gelistirilmis bir TCP/IP protokol olup, ayni zamanda bu isi yapan programlara verilen genel addir.

GOPHER Gopher, telnet protokol ile baglanilan text tabanli sitelerin benzeri olup, sadec e sayfalarin men seenekleri ile grntlenmesi iin kullanilan bir protokoldr. FTP ya da Telnet protokol kadar yaygin kullanimi yoktur.

INTERNETTE GVENLIK NLEMLERI INTERNETTE GEZINTI YAPARKEN KARSILASILABILECEK OLASI TEHLIKELER Milyonlarca kullanicinin bir arada bulundugu ve srekli olarak veri alisverisi yaptiklari bir ortamda esitli riskler de mevcuttur. Internette karsilasilabilecek en byk sorunlar dosya transferleri ve e-maillerle gelebilecek virsler, ve Interneti baska kullanicilarin PC 'lerine sizip degerli dosyalarini tahrip etmek, Internet sifresinden Windows parolasina kadar pek ok gizli bilgiyi edinmek amaciyla kullanan kullanicilardir. Bu kullanicilar, Internette gerekli nlemleri almadan gezinti yapan kullanicilarin bilgisayarlarina trojan adi verilen programlar yerlestirirler. Trojanlar Internetten ekilebilecek dosyalar ya da e-maillerle beraber gelebilir. Trojan bulunan bir bilgisayar Internette byk tehlike ierisindedir. Trojanlarin virslerden farki, kendilerini ogaltmamalari, sisteme herhangi bir zarar vermemeleri ve kimi trojanlarin Anti Virs programlariyla bile tespit edilmelerinin ok g olmasidir. Trojanlar kendilerini PC 'ye yerlestiren kullanicilar adina bir nevi casusluk yaparlar. Bulunduklari PC 'nin tm sifrelerini ve gvenlik zelliklerini sahiplerine (karsi tarafta da kendilerini sorgulayacak bir program olmasi sartiyla) iletirler. Bundan sonra ise PC 'ye Internet zerinden erismek, CD srcsn kullanmak, belgelerini silmek, hatta Sabit diski formatlamak bile mmkn olmaktadir. Bu tehlikelere karsi bir takim nlemler almak mmkndr.

DOSYA TRANSFERINDE DIKKAT EDILMESI GEREKEN UNSURLAR

Internet zerindeki FTP ve Download sitelerinden ve diger Internet

kullanicilarindan alinacak programlarin virs aisindan mutlaka kontrol edilmeleri gerekmektedir. FTP ve download siteleri gibi hizmet birimlerinin

yneticileri, virs konusunda hibir garanti verememektedirler. Ayrica bugn milyonlarca programin yer aldigi bir sistemde her programin kontrol edilmesi mmkn olmadigindan kullanicilarin dikkatli olmalari nerilmektedir. Web zerinden ekilen dosyalari PC 'ye kaydetmeden nce virs taramasindan geiren virs programlarinin, PC 'lerde mutlaka ykl olmasi gerekir. zellikle tek bir bilgisayarin Internet yoluyla (ya da baska bir yolla) virslenmis olmasi, aga (LAN) bagli diger tm bilgisayarlar iin tehlike teskil etmektedir.

INTERNET ARALARI WEB BROWSERLAR VE KULLANIMI WEB BROWSERLAR

Internet trafiginin yzde 85 'ini olusturan WWW hizmetinin kullanilmasi iin gerekli olan yazilimlar Web Browser olarak adlandirilmaktadir. Http protokolnn kullanildigi bu hizmet ( WWW ) Internetteki dkmanlara ulasmak iin en ok kullanilan yntemdir. HTML (Hypertext Markup Language) kodunda yazilan, Hypertext tabanli sayfalari grntlemek iin browserlar programlari kullanilmaktadir. Bu programlar yardimiyla http://www.gidilecek_adres.com.tr seklinde bir adresle istenilen web sitesine ulasilabilmektedir. Ailan sayfalarda genellikle resimler, yazilar gibi grsel olarak gelismis ekran grntleri mevcuttur. Daha aik bir ifadeyle Browserlar , Internet baglantisi saglandiktan sonra Internet zerindeki adreslerin ve bu adreslerdeki sayfa ve dkmanlarin grntlenmesini saglayan programlardir. Komut satirinda (Text tabanli) alisan browserlardan gnmze kadar pek ok gelisme kaydedilmistir. Bugn en sik kullanilan ve gvenlik, Internet gezintisi, uygulama destegi aisindan en gl browser programlari Internet Explorer ve Netscape dir. Bunun yaninda Opera, Gotoworld gibi browserlar da kullanilmaktadir. Hem Internet Explorer hem de Netscape programlari nceleri cretliyken, yazilimlari gelistiren Microsoft ve Netscape firmalari arasindaki rekabetten dolayi gnmzde cretsiz olarak dagitilmaktadir. Genel olarak her iki program da birbirine benzer kullanici arabirimini (user interface) kullanir. Yani ekran grntleri ve men seenekleri benzerlik gstermektedir. Ancak, Trke srmlerinin daha kolay bulunabilmesi, ierdigi diger destek programlari ve Windows95/98 e uyumu aisindan,

INTERNET EXPLORER KULLANIMI VE GVENLIK ZELLIKLERI Internet Explorer 2.0 'dan baslayarak 5.0 'a kadar uzanan srmlerde bulunabilen ve dnyada en yaygin olarak kullanilan olduka gl ve hizli bir web browserdir. Ilk srmlerinden ziyade, zellikle 4.0 ve 5.0 srmleri Web zerindeki pek ok ihtiyaci karsilayabilecek zelliktedir. Browserlarda aranmasi gereken zellikler kisaca Internetten aldigi verileri hizli bir sekilde isleyip ekrana getirmesi, gelismis gvenlik zelliklerinin bulunmasi ve zellikle son yillarda Java/ActiveX destekli sayfalari grntleyebilmesidir. Internet

Explorer programi Microsoft tarafindan gelistirildigi iin, Microsoft 'un diger rnlerinden olan Word, Excel, Access vb. programlarla benzer menlere ve tus kombinasyonlarina sahiptir. ( kopyalama, sayfada aranan bir kelimeyi bulma vb.) Bu yzden Internet Explorer 'in diger Microsoft programlariyla benzesen zelliklerinden bahsedilmeyecektir. Internet Explorer aildiginda karsimiza ya bir bos sayfa, ya da browserin ilgili blmlerinde kullanicinin daha nceden tanimlamis oldugu baslama sayfasi ikacaktir. Ailan sayfanin adresi adres kisminda yazilidir. (http://www.turksatonline.com gibi). Bu sayfadan baska sayfalara atlamak iki sekilde olur :

Sayfa iindeki linkleri kullanmak. Linkler, bulundugu sayfadan, diger web sayfalarina baglanti saglar. Web sayfalarinda genelde linklerin alti izilidir ve diger metinlerden farkli biimdedir. Linkler sadece metinlerde olmayip, resimlerde de olabilir. Linklerin zerine mouse 'la gelindiginde bir el sekli belirir ve ekranin altinda linkin adre si ikar. Bir linkin tarif ettigi sayfaya gitmek iin yapilmasi gereken tek sey bu linkin zerine tiklamaktir. Browser'in adres penceresine gidilecek adresin yazilmasi. internet Explorer 'da adresi bilinen sayfalara gitmek iin, adres penceresine gidilecek web sitesinin adresi yazilir ve ENTER tusuna basilir. internette ziyaret edilen bazi sayfalarin PC 'ye kaydedilmesi iin Dosya mensndeki Farkli Kaydet seenegi seilir. Sayfanin PC 'ye kaydedilecegi konum seildikten ve sayfaya bir isim verildikten sonra Kaydet tusuna tiklatilir. Internet Explorer web sayfasini, ierdigi resimlerle beraber seilen konuma kaydedecektir. Web sayfasinin tamamini PC 'ye kaydetmeye gerek kalmadan; Internet Explorer ile ailmis bir web sayfasindaki istenilen metin ve resimleri PC 'ye aktarmak mmkndr. Ailan bir sayfadaki metinin istenilen kismi mouse ile seilir. Dzen mensnden Kopyala seenegi seilir. Bu asamada, seilen metin kopyalanmis demektir. Daha sonra Word ya da Notepad gibi herhangi bir metin editrndeki bos bir sayfaya Ctrl-V tus kombinasyonuyla yapistirilir ve dosya kaydedilir. Resimlerin kopyalanmasi iin ise, web sayfasindaki resmin zerinde mouseun sag tusuna tiklatilarak, ailacak olan menden Resmi Farkli Kaydet seenegi seilir. Dosya ismi ve kaydedilecek konum belirlendikten sonra Kaydet tusuna tiklatilir. Internette bulunan FTP ve Download sitelerindeki dosyalarin transfer edilmesi ilerleyen blmlerde ele alinacaktir. Internet Explorer ilk alistirildiginda ailmasi istenilen bir web sayfasi belirlemek mmkndr. Bunun iin browserin Aralar mensndeki Internet Seenekleri seenegine tiklatilir. Ailacak olan pencerede Genel baslikli klasr seilerek Giris Sayfasi kismindaki Adres ubuguna, Internet Explorer ilk

alistirildiginda ailmasi istenen sayfanin adresi yazilir ve Tamam tusuna tiklatilir. Asagida aiklanacak olan ve sayfanin st kisminda yer alan Giris tusuna tiklatilarak da bu sayfaya gidilebilir. Internet Explorer 'in st kisminda bulunan ve alt kisminda etiketler bulunan Tuslarin ve bazi men seeneklerinin kullanim ama ve sekilleri asagida aiklanmistir : Geri (Back) Ekranda aik olan sayfadan, daha nce ailmis olan en son sayfaya geri dner. Ileri (Forward) Geri komutuyla geri gelinen sayfadan, tekrar bir sayfa ilerisine gidilmesini saglar. Dur (Stop) Yklenmekte olan bir web sayfasinin transfer islemini durdurur. Giris (Home) Baslama sayfasi olarak tanimlanan sayfayi aar. Yenile (Refresh) Aili olan sayfayi bulundugu serverdan tekrar ykler. Gemis (History) Bu tusa basildiginda sayfanin sol kesiminde yeni bir pencere ailir ve burada en son ziyaret edilen sayfalarin linkleri grlebilir. Bu linkler ziyaret edilen siteye , tarihe gre siralanabilir. Buradaki bir linke tiklatildiginda adres yazilmasina gerek kalmadan, linke ait sayfa browserda ailir. Yazdir (Print) Aili olan sayfanin yazicidan iktisini alir. Sik Kullanilanlar (Favorites) Internette sika ziyaret edilen sayfalarin programin hafizasinda saklanmasini ve o web sayfasina adresin tekrar yazilmasina gerek kalmadan kolayca ulasilmasini saglar. Bu seenek bir adres defteri olarak da dsnlebilir. Sik Kulanilanlar mensne eklenecek sayfalarin o anda Internet Explorer ekraninda aik olmasi gerekir. Bu islem iin nce Sik Kulanilanlar/Sik Kullanilanlara Ekle mens ailir. Eklenecek adresin kolay taninmasi iin aiklayici bir isim verilir. TAMAM tusuna basildiktan sonra web sayfasina ait link hafizaya alinacak ve Sik Kullanilanlar mensnde grlecektir. Bu sayfaya daha sonra ulasmak iin tekrar Sik Kullanilanlar mens ailir. Hafizaya alinan sayfaya ait aiklayici ismin zerine gelinip, mous ile tiklanir. Bu islemden sonra o sayfaya adres yazmadan ulasilabilecektir. Ara (Search) Bir konu hakkinda yazili sayfalari bulmak iin internet zerinde arastirma yapilmasini saglar. Aranan konuyla ilgili seilecek kelimeleri ieren internet

sayfalarinin listesini grntlemek iin kullanilir. Posta (Mail) Isletim Sisteminde ykl olup internet Explorer 'da da geerli posta programi olarak tanitilmis olan E-mail programinin (baska bir tercih yapilmamissa

internet Explorer iin bu program Microsoft Outlook Express 'tir. ) alistirilmasini saglar. E-mail programinin alistirilmasi iin bir link olarak dsnlebilir.

Yazi tipi (Font) Ekrandaki yazi karakterlerinin boyutlarini degistirmek iin kullanilir. Internette gezinti yaparken online alisveris yapmak amaciyla verilen kredi karti numaralari, abone olunarak girilen sitelerin girislerinde sorulan kullanici adi ve password gibi gizli kullanici bilgilerinin, o anda Internet zerindeki kullanicila r tarafindan grlmesi tehlikesine nlem almak; ya da virs ierebilecek, gvenilmeyen dosyalarin mevcut oldugu sitelere girilmesini nlemek zere, Internet Explorer 'daki gvenlik dzeyleri istenildigi sekilde dzenlenebilir. Bunun iin browserin Aralar mensndeki Internet Seenekleri seenegine tiklatilir. Ailacak olan pencerede Gvenlik baslikli klasr seilir. Burada Internet, Yerel Ag, Gvenilen Siteler ve Yasak Siteler olmak zere 4 adet seenek bulunmaktadir. Tm seeneklerde gvenlik dzeyi; Yksek, Orta, Dsk ve ok Dsk olmak zere 4 tercihte kullaniciya sunulmaktadir. Yksek gvenlik seenegi seildiginde yukarida aiklanan gizli bilgilerin Internette yayinlanmasi sirasinda Internet Explorer kullaniciyi uyarir ve devam etmek isteyip istemedigini sorar. Diger seeneklerde ise gvenlik nlemleri daha dsktr. Yine tm seeneklerde yer alan Siteler/Gelismis tuslarina tiklatilarak adresi bilinen herhangi bir sitenin yasaklanmasi (Internet Explorer tarafindan ailmamasi) ya da gvenilen sitelerin herhangi bir uyari vermeden browserda ailmasi saglanabilir. Gerekli gvenlik ayari yapildiktan sonra TAMAM tusuna tiklatilir.

INTERNETTEKI ADRES GRUPLARI DNS talep zerine bir kullanici programi vasitasiyla sembolik Domain adlarini IP adreslerine, IP adreslerini de sembolik Domain adlarina dnstrr. Bu grevi Name Server lar yerine getirir. Bunlar Internet Servis Saglayicilarinin serverlari zerinde bulunan zel programlardir. Internet Server 'larin adlari aga seklinde alanlara (Domain) ayrilmis bir yapi izler. Agacin kklerini Top Level Domain 'ler olusturur. Top Level Domain Internet adreslerinin sonunda bulunur. Top Level Domain 'den nce Domain agacinin bir dali olan bir sonraki Sub Domain bulunur. Bu agacin tm genelden zele giden hiyerarsik bir yapi olusturur. Top Level Domain ler temel olarak asagidaki gibi siralanabilir :

com edu gov mil net org

: : : : : :

Sirket veya diger ticari kurulus organizasyonu. Egitim kurumlarinin olusturdugu yapi. Askeri olmayan devlet organizasyonu. Askeri kurulus organizasyonu. Network birlesimi. zel amali organizasyon.

Bunun yaninda her lke kendi koduna gre tanimlanmaktadir. rnegin Trkiye iin tr, Fransa iin fr gibi. Bylece yukarida verilen domain.name belli bir sistem erevesinde yazilmaktadir. http://www.telekom.gov.tr rnek adresinde gov Top Level Domaini gidilecek adresin bir devlet organizasyonuna ait oldugunu, tr ise Trkiye ye ait bir adres oldugunu belirtmektedir.

FTP PROGRAMLARI VE KULLANIMI Internet altinda dosya transfer etmenin ilk yolu FTP (File Transfer Protocol) kullanmaktir. Uzak mesafelerdeki bilgisayarlar arasinda dosya transferi, bu protokol ile olduka hizli biimde yapilmaktadir. Ancak baglanilan bilgisayarin yerel saati transfer hizini etkilemektedir. Amerika 'da bulunan sistemlerden mesai saatleri disinda transfer yapildigi zaman performans artmaktadir. Ekrana gelecek olan sayfalar grsel olarak kullaniciya hitap etmeyip , sadece dosya ve klasrlerin olusturdugu sanal bir ktphaneye benzetilebilir. Web browserlarda adres hanesinde ftp://ftp.gidilecek_adres.com.tr benzeri bir adres yazilarak da web tabanli ftp arsivlerine ulasilabilir. FTP, komut satirinda alisan komutlara sahip olmasina karsin; birtakim programlar tm FTP komutlarini entegre ederek, kullanicilarin sadece baglanacaklari FTP arsivi adresini yazip, belirli tuslara tiklayarak program gnderme ve alma islemlerini yapmalarina olanak tanir. Yani komutlari ezberlemek ya da grenmek gerekmemektedir. zellikle FTP arsivlerine erismek amaciyla gelistirilmis bu yazilimlardan en sik kullanilanlari WS_FTP 95, Cute FTP ve FTP Explorer dir. Herkese aik olan FTP alanlarina ulasmak iin kullanici adi anonymous olarak tanitilmalidir. Bylece sadece karsi tarafin izin verdigi alanlara ulasilir. Eger sisteme abone olunmus ise bu durumda farkli kullanici tanimlari yapilabilir. Anonymous olarak baglanildiginda genellikle password sorulmamaktadir. Bazi ftp arsivlerinde Anonymous kullanicisina da password sorulmaktadir. Bu gibi durumlarda genellikle kullanicinin e-mail adresi server tarafindan password yerine kabul edilmektedir. Ayrica bir bilgisayardan FTP araciliyla dosya transferi yapilabilmesi iin o bilgisayarin FTP hizmet birimi (FTP server) haline getirilmis olmasi gerekmektedir. FTP hizmet alanlarinda her kesime ve zevke hitap eden programlarin veya dokmanlarin bulunabilmesi olasidir.

YENI BIR MAIL HESABI ALINMASI ve KULLANILMASI

1 - ncelikle web tarayicinizin adres satirina www.hotmail.com yazip enter tusuna basin.Daha sonra ise Sign Up linkine tiklayip e-mail alin.

2 Daha sonra ise gelen formu doldurun.( Adinizi , soyadinizi , yasadiginiz lkeyi v.b. ni yazin.)

3 Bir alt formdaki Account Information formunu doldurunuz. Sign In Name adli form kismina yazacaginiz bilgi sizin bundan sonraki

e-mail adresiniz olacaktir.

4 Eger Sign In Name kismina yazdiginiz e-mail adresi daha nce alinmis ise Registration Error uyarisini alirsiniz. Buraya almak istediginiz baska bir e-mail adresi yazmaniz gerekir.

5 - Eger Sign In Name kismina yazdiginiz e-mail adresi daha nce alinmamis ise ekrana Sign Up Successful ! notu gelir ve Continue at Hotmail linkine tiklayarak belirlemis oldugunuz email adresini almaya devam ediniz.

6 E-mail adresiniz belli olduktan sonra Hotmail size belli kurallari kabul etmenizi isteyen bir belge sunar bunuda I Accept diyerek geiniz.

7. Asama olarak Hotmail bizden esitli haber veya bilgi gruplarina ye olup olmayacagimizi soran bir form daha sunar bunu da Contiune diyerek asiniz ve bylece e-mailimize kavusmus olunuz.

INBOX DELETE COMPOSE ADDRESS BOOK OPTIONS SIGNOUT

HOTMAIL KULLANIMI

INBOX web zerinden cretsiz olarak alinmis bir e-mail hesabina girildiginde, eger gelen yeni bir e-mail varsa Inbox klasrnde bu e-mail grlebilecektir. Ancak bu islemler ayri bir programda degil, Web sayfasi zerinde yapilir. Inbox klasrne gelen e-mailleri okumak iin gelen e-mailin zerine fare ile bir kere tiklamak yeterlidir.

DELETE , Inbox blmnde gelen e-maillerin yaninda bulunan kutucugu isaretleyip delete linkine tiklayarak gelen e-mailin silinmesi saglanir.

ADDRESS BOOK adindan da anlasilacagi zere arkadaslarinizin e-mail adreslerini , ad , soyadi , dogum gn v.b bilgilerini kaydetmeye yarar.

SIGNOUT Hotmail den ikmak iin kullanilir.Aksi takdirde baskasi sizin bilgilerinize rahata ulasabilir. HOTMAIL DE BIR BASKASINA E-MAIL GNDERME

Compose linkine tiklatildiginda e-mail gndermek iin gerekli sayfa ailacaktir. To isimli pencere alicinin e-mail adresi Subject kismina ise konusu girildikten sonra mesaj yazilir. Eger hazirlanan maille birlikte aliciya PC 'de bulunan bir dosya da gnderilmek istenirse Attach linkine basilir. Ailacak olan pencerede Gzat (Browse) tusuna basilarak gnderilecek dosya PC 'den seilir. Done ve Attach tuslarina basilarak dosya, maile eklenmis olur.

Bu asamadan sonra Send tusuna basilir ve mail gnderilmis olur. Alinan maillerdeki dosya ekleri ise Download Attachment linki alistirilarak bilgisayara kaydedilir.

En son asama olarak gnderdigimiz e-mail in ulasip ulasmadigini bakmak iin Inbox blmne bakip grenebiliriz.

Options blmnden ise daha nceden belirledigimiz sifremizi v.b zellikleri degistirebiliriz.

HABERLESME PROGRAMLARI

Chat (IRC) programlari Internet zerinde sesli, grntl ve text tabanli online grsme yapmak amaciyla kullanilan yazilimlardir. Kullanicilar belirli sohbet odalarinda takma isimlerle grsme yapabilirler.

MICROSOFT NETMEETING

Microsoft Netmeeting de kullanicilar bulunduklari odalara gre degil, bulunduklari serverlara gre siniflandirilmislardir. Bu programda kullanici kendi bilgilerini ve takma adini ilgili yere yazdiktan sonra istedigi server a baglanir. Program o serverdaki kullanicilari tarayarak liste halinde ekrana getirir. Bu kullanicilardan herhangi birisiyle grsme yapilmak isteniyorsa kullanicinin isminin bulundugu satira ift tiklatilarak agri yapilir. Kabul edilen bir agridan sonra grsme, st kisimda bulunan sohbet tusu tiklatilarak gereklestirilebilir. Ailacak pencereye yazildiktan sonra Enter tusuna basilan her metin, karsi tarafin ekranina ulasacaktir. Eger her iki tarafta da ses karti, mikrofon, hopar lr ve kamera varsa , sesli ve grntl grsme de yapilabilir. Ayni baglanti sekliyle ikiden fazla kullanici, oklu sohbetlere katilabilir. Aralar/Dosya Aktarimi/Dosya Gnder mensnden ise seilen kullaniciya dosya gndermek mmkn olur.

MSN MESSENGER

E-mail olarak hotmail sirketini kullanan kullanicilar iin gelistirilmis haberlesm e yazilimidir.I.Explorer kullanicilari kurulum asamasinda messenger yazilimini kurabilirler veya daha sonra yine I.Explorer zellestir kurulumu yaparak bilgisayariniza ykleyebilirsiniz. Offline Online

Bu logoya farenin sag tusu ile veya ift tiklayarak gelen menden OPEN sekmesini tiklayip messenger programimizi baslatabiliriz.nce sirasiyla 1. Resimdeki gibi Click here to sign in daha sonra ise e-mailinizin sifresini (password )yazarak 2.resimdeki gibi hotmail kullanan diger arkadaslarinizla haberlesebilirsiniz. Turksat2a@hotmail.com

INTERNETIN VERIMLI BIR SEKILDE KULLANIMI ARAMA SAYFALARININ KULLANIMI

Arama sayfalari, arastirilan bir konu ile ilgili daha nceden bilinmeyen sitelere ait adreslerin ve ilgili sayfalarin listelenerek, bu sitelere ulasilmasi amaciyl a kullanilan web siteleridir. rnek : Altavista arama sayfasinda bulunan tek satirlik pencereye ilgili konuya ait tanimlayici bir kelime yazilarak Enter tusuna basilir. Yazilan kelimeyi ieren sayfalar ekranda listelenir. Her sayfada 10 adet siteye yer verilir. Diger sayfa lar iinse Altavista sayfasinin en alt kisminda bulunan Next linkine tiklatilir. Telekom kelimesinin getigi web sayfalarini bulmak iin bu kelimeyi yazip Enter 'e basmak yeterli olacaktir. Trk Telekom Giresun kelime grubunun aranmasi iinse bu kelimeler tirnak ierisinde yazilmalidir. ( "Trk Telekom 1 3 4 2

Giresun" ) Bu sekilde yazildiginda kelime de ayri ayri degil, bir kalip halinde aranacaktir. Bu kelimeleri tirnak ierisinde yazmadigimiz taktirde ise Trk, Telekom ve Giresun kelimelerinin her birinin bagimsiz olarak yer aldigi web siteleri listelenecektir. Belli bir kelimeye gre bulunacak web sayfalarindan baska kelimeyi iermeyenlerin de bulunmasi saglanabilir. Yani Telekom kelimesinin bulundugu ancak Giresun kelimesinin bulunmadigi sayfalarin listelenmesi iin : "Telekom" -"Giresun" ya da , +"Telekom" -" Giresun " yazmak yeterli olacaktir. Ilk birka harfi ortak olan kelimelerin bulundugu sitelerin listelenmesi de mmkndr. Yani ; Tele* yazilip arama yaptirildiginda , Telekom, Telefon, Teleks gibi "Tele" harfleriyle baslayan kelimeleri ieren tm siteler listelenecektir. Arama sitelerinde milyonlarca web sayfasi bulundugundan, bu parametreler kullanilarak aranacak olan sayfalarin filtrelenip en aza indirgenmesi faydali olacaktir. Bu arama parametreleri arama sitelerine gre degisiklik gsterebilir. Mantik literatrne yakin bir sekilde ancak degisik simge ya da komutlarla (+, -, *, &, AND, OR, NOT gibi) ayni zellikler diger web sitelerinde de saglanabilir.

INTERNET REHBERI LKEMIZDEKI FAYDALI SITELER

RESMI KURUMLAR

T.C. Cumhurbaskanligi www.cankaya.gov.tr T.C. Basbakanlik

www.basbakanlik.gov.tr Disisleri Bakanligi www.mfa.gov.tr Saglik Bakanligi www.saglik.gov.tr Milli Savunma Bakanligi www.msb.gov.tr

Maliye Bakanligi www.maliye.gov.tr Ulastirma Bakanligi www.ubak.gov.tr Turizm Bakanligi www.turizm.gov.tr evre Bakanligi www.cevre.gov.tr Savunma Sanayii Mstesarligi www.ssm.gov.tr Diyanet Isleri Baskanligi www.diyanet.gov.tr Milli Piyango Idaresi www.millipiyango.gov.tr Trk Tarih Kurumu www.ttk.gov.tr Istanbul Menkul Kiymetler Borsasi www.imkb.gov.tr Tbitak www.tubitak.gov.tr Trk Dil Kurumu www.tdk.gov.tr Devlet Tiyatrolari

www.devtiyatro.gov.tr Milli Ktphane www.mkutup.gov.tr Ulusal Akademik Ag ve Bilgi Mrk. www.ulakbim.gov.tr Nkleer Arastirma ve Deneme Mrk. www.nukleer.gov.tr SYM www.osym.gov.tr Sermaye Piyasasi Kurulu www.spk.gov.tr TEDAS www.tedas.gov.tr Darphane www.darphane.gov.tr Devlet Planlama Teskilati www.dpt.gov.tr Devlet Istatistik Enstits www.die.gov.tr T.C. Merkez Bankasi www.tcmb.gov.tr

NIVERSITELER

Akdeniz niversitesi www.akdeniz.edu.tr Ege niversitesi www.ege.edu.tr Uludag niversitesi www.uludag.edu.tr IT www.itu.edu.tr Anadolu niversitesi www.anadolu.edu.tr ODT www.metu.edu.tr Karadeniz Teknik nv. www.ktu.edu.tr Seluk niversitesi www.selcuk.edu.tr Hacettepe niversitesi www.hun.edu.tr Bogazii niversitesi

www.boun.edu.tr Yildiz Teknik niversitesi www.yildiz.edu.tr Gazi niversitesi www.gazi.edu.tr Bilkent niversitesi www.bilkent.edu.tr Ankara niversitesi www.ankara.edu.tr ukurova niversitesi www.cu.edu.tr Mimar Sinan niversitesi www.msu.edu.tr Marmara niversitesi www.marun.edu.tr Dokuz Eyll niversitesi www.deun.edu.tr Istanbul niversitesi www.istanbul.edu.tr

TELEKOM SITELERI

Trk Telekom Giresun www.ttgiresun.telekom.gov.tr Trk Telekom Samsun www.ttsamsun.telekom.gov.tr Trk Telekom www.telekom.gov.tr TRKIYE TELEFON REHBERI www.ttrehber.gov.tr/ TRK TELEKOM BOR SORMA http://fatura.telekom.gov.tr

INTERNET SERVIS SAGLAYICILAR

Turnet web.turnet.net.tr Superonline www.superonline.com Ihlas Net www.ihlas.net.tr Hay Net www.hay.net.tr Efes Net www.efesnet.com.tr

DOWNLOAD SITELERI VE FTP ARSIVLERI

Zdnet Trkiye www.zdnet.com.tr TT Net FTP Arsivi ftp.ttnet.net.tr ODT ftp.metu.edu.tr Haynet FTP Arsivi ftp.hay.net.tr

ARAMA SAYFALARI

Arabul www.arabul.com Nerede www.nerede.com Ihlas Net www.ihlas.net.tr Netbul

www.netbul.com Efes Net www.efesnet.com.tr/arama/index.htm

YABANCI ARAMA SAYFALARI Altavista www.altavista.com Hotbot www.hotbot.com Lycos www.lycos.com Yahoo www.yahoo.com Web Crawler www.webcrawler.com Excite www.excite.com Infoseek www.infoseek.com Four11 www.four11.com

MEDYA KURULUSLARI

Hrriyet www.hurriyet.com.tr Milliyet www.milliyet.com.tr Sabah www.sabah.com.tr Trkiye www.turkiye.com.tr Zaman www.zaman.com.tr Turkish Daily News www.turkishdailynews.com Fanatik www.fanatik.com.tr TRT www.trt.gov.tr Inter Star www.star.com.tr

ATV www.atv.com.tr Kanal D www.kanald.com.tr TGRT www.tgrt.com.tr NTV www.ntv.com.tr Show TV www.showtv.net

DONANIM RETICILERI

Intel www.intel.com AMD www.amd.com Cyrix www.cyrix.com 3COM www.3com.com IBM www.ibm.com Hewlett-Packard www.hp.com Compaq www.compaq.com Apple www.apple.com Dell www.dell.com

IS BULMA ve ARAMA SITELERI

Kariyer www.kariyer.net Yenibir www.yenibir.com Monster www.monster.de Isbul www.isbul.com Almanyaonline www.almanyaonline.com

YAZILIM SIRKETLERI

Microsoft www.microsoft.com.tr Sun www.sun.com Apple www.apple.com Novell

SCO www.sco.com Netscape www.netscape.com Norton/Symantec www.norton.com Oracle www.oracle.com Sybase www.sybase.com Borland/Inprise www.borland.com McAfee

www.mcafee.com DrSolomon www.drsolomon.com Orcad www.orcad.com Autocad www.autocad.com

CRETSIZ E-MAIL / WEB BULUNDURMA HIZMETI VEREN SITELER Yahoo/Geocities www.geocities.com Angelfire www.angelfire.com Xoom www.xoom.com Yahoo Mail mail.yahoo.com Hotmail www.hotmail.com

EGITIM , EGLENCE LINKLERI

Milli Egitim Bakanligi www.meb.gov.tr Yavuzkolej www.yavuz.koleji.com Afacanocuk www.afacancocuk.com Egitim.com www.egitim.com Karnem.net www.karnem.net

www.turksatonline.com adresinden ulasabileceginiz site, Trkiye nin Uydu Haberlesme Portali... Sitede Internet zerinden canli olarak izleyebileceginiz tm tv kanallari , Uydu yayin frekanslari , Teknik bilgilere , Gncel haberlere Trksat uydularimiz hakkindaki bilgilere ve birok konuyu bu siteden bulabilirsiniz....

Tebesir.com www.tebesir.com Maxi TV www.maxitv.com.tr Adanet ouk www.ada.net.tr/cocuk/ Elma Egitim Sitesi http://elma.turkport.com Netbul www.netbul.com/cocuk/ Fem Egitim Sitesi www.fem.com.tr Matematik Sitesi www.intermat.gen.tr ocuka www.cocukca.com grenci.com www.ogrenci.com Grafi2000 www.grafi2000.com Komikaze.net

www.komikaze.net Komik Flashlar www.flashberk.com Giresun Valiligi www.giresun.gov.tr Giresun Rehberi www.giresunnet.cjb.net Zeka Oyunlari www.otuzoyun.com

Daha nce hazirlanmis bir dosyayi aar. Dosyaya Kaydeder. Yazicidan ikti alinir Yazi karakterini bytr Yazi karakterini kltr Yazi karakterini kalin yapar Yazi karakterini altini izer Nesne veya yaziya link Resim ekleme

Yeni dosya aar WEBSITE HAZIRLAMA

WEB SITESININ HAZIRLANMASINDA KULLANILAN PROGRAMLAR VE TANITIMI

Simdi bu programlari size kisaca tanitayim...

1) FrontPage Express :

ncelikle yukarida Frontpage Express de yazi karakterlerini , resimleri , dosya aip , dosya kaydetmeyi , yeni bir belge olusturmayi , yazicidan nasil ikti alinacagini , baski n izlemenin ve bir nesne veya yaziya nasil link (kpr) eklenecegini sekillerle gsterdim.

Bunlar Frontpage Express programinin normal komutlari ; yalniz burada dikkat edilecek husus link (kpr) eklenmesinde http ile baslayip adresi yazmaliyiz ...R: http://www.namazci.com

Simdi ise Frontpage Express in sayfa ile ilgili ayarlarinin nasil ve nerden yapildigini grenelim

Baski n izleme yapar Yazi karakterini italik yapar

Page Properties (sayfa yapisi) bizim iin nemli olan komutlardan birisidir.Burdan web sayfamiza artalan grnts ,artalan rengi,web sayfamizin arkasinda almasini istedigimiz mzikleri ve linklere verilecek rengi buradan ayarlariz... Buraya File mensnden Page Properties e basarak gelebiliriz... File Mensnden geldigimiz Page Properties kismina bastigimizda karsimiza bu tablo ikar

Web sayfamizin artalanini ,web sayfamizin arka kisminin renklerini ,linklerin(kprlerin)rengini burdan belirleriz...

Web sayfamiza mzik eklemek iin kullandigimiz yer .Eger forever seenegini isaretlemezsek web sayfasinda mzik 1 kere alar ve durur

2 ) NOTEPAD : Notepad ( not defteri ) uygulamasini yukaridaki sekilde de grldg gibi baslat /programlar /donatilar/ ve not defteri diyerek aariz...Notepad uygulamasinin en nemli zelligi bizim yapmis oldugumuz yazi , resim linkleri ,html kodlari v.b dzenlemeleri yaptigimiz nemli uygulamalardan biridir... Ayrica web sayfamizi dzenlemek istedigimizde yukaridaki yntemle yapamayiz...Yukaridaki sadece notepad uygulamasini amak iin kullanilir...Web sayfamizi dzenlemek iin Internet Explorer programindaki edit (dzen ) mensnden yapariz... Asagidaki sekilde grldg gibi...

Asagidaki notepad uygulamasin dada grldg gibi web sayfamizin basligi , adresi , linklerin sayfanin ne renk olacagini yazi tipimizi notepad uygulamasind a gryoruz. Sekilde grldg gibi,...

WEB SAYFASI HAZIRLAMAK IIN YAPILMASI GEREKENLER

nce bir domain adresi alinir. Asagidaki listede cretsiz domain adresi verilen web sitelerinin adresleri ve zellikleri;

Bos disk alani veren siteler ve zellikleri

Site Bos Alan CGI Destegi Reklam Ykleme Adresi HyperMart 10 Mb Var Afis/PopUp FTP/FP http://www.hypermart.net Spaceports Sinirsiz Yok

Yok FTP http://www.spaceports.com Geocities / Yahoo 10 Mb Yok Afis FTP / Tarayici http://www.geocities.com Virtual Avenue 20 Mb Var Afis FTP http://www.virtualave.net The Icestorm Network 3 Mb Yok Yok Tarayici http://www.icestorm.com WebJump 25 MB Var Afis FTP http://www.webjump.com Tripod 11 Mb

Var Pop-Up

http://www.tripod.com

Geocities'den Yer Almak

1- Haliyle ilk yapacagimiz Internet e baglanip, browserimizi amak ve su sayfayi agirmak: http://www.geocities.com Bu durumda karsimiza gelecek ekran sudur :

Bu sayfa Geocities in ana sayfasidir. Buradan, daha sonra alacagimiz KULLANICI ADI ve SIFRE ile site islemlerini yapacaginiz kisma LOG-In olacaksiniz. Ama biz simdi ilk nce ALAN ALMAYI grenecegiz. 2- Yukaridaki sekilde, BUILD YOUR WEBSITE linkine tiklayin. Bu durumda karsiniza su ekran gelecektir :

3- Burasi bir geis sayfasi bizim iin. Burada hemen mavi ile yazilmis olan SIGN ME UP linkine tiklayinca artik alan alma islemlerine baslayalim.Buraya tikladiktan sonra karsiniza gelecek ekran sudur :

Bu sayfadaki formu

doldurun. EN FAZLA dikkat edicelecek iki husus YAHOO ID ve PASSWORD kismidir. Daha sonraki islemlerinizde bunlar sizden sorulacaktir.

Ayrica sitenizin adresi yazacaginiz YAHOO ID ye gre belirlenir. rnegin, YAHOO ID kismina "yavuzkolejliler" (tirnaklar yok) yazarsaniz adres su sekilde olur : http://www.geocities.com/yavuzkolejliler 4- Bu formu doldurduktan sonra asagidaki butonu tiklayin. EGER setiginiz ID baskasi tarafindan alinmis ise ilgili id yi degistirmeniz gerektigini belirten b ir sayfa ikar. EGER setiginiz Id, baskasi tarafindan alinmamis ise o zaman karsiniza ikacak sayfa sudur:

Burada bir ilgi alani semek durumundasiniz. Semeden kaydiniz yapilmiyor. Ayrica alttaki "Confirmation Kod" blmnde garip sekillerle ikan sayisi okla gsterilen kutuya yazilmalidir! 5- Neticede bu sayfadaki istenen verileri de doldurduktan sonra, alttaki butona tiklayin. Bu durumda size sayfanizin adresinin hatirlatildigi bir tebrik mesaji gelecektir. Artik sayfanizi atiniz.Ilgili resim :

sitenizin adresini yazip, Yahoo nun sizin iin hazirladigi geici ana sayfayi grebilirsiniz.Kalan is, bilgisayarinizda olusturdugunuz dosyalari, sizin iin bu alana ayrilan alana GNDERMEK.

Uyari : Tabi ki bu islemleri yapabilmek iin bir YAHOO ID mizin ve sifremizin olmasi gerekiyor 1- http://www.geocities.com adresine baglanin. Bu durumda karsinizda olmasi gereken sayfa sudur : 2- Id nizi ve sifresinizi yazdiktan sonra SIG IN butonuna tiklayin. bilgileri do gru girmeniz durumunda gelecek sayfa sudur : 3- Bu sayfada UPLOAD & FTP linkine tiklayin. Bu sefer gelecek sayfa su olur: Burada bir takim kutucuklar ve yanlarinda da butonlar gryoruz. Iste, gndermek istedigimiz dosyalarin bilgisayarimizdaki yollarini bu kutulara yazacagiz. Daha sonra da En alttaki Upload File(s) baglatisina tiklayacagiz.

Dosyalarin yollarini byle yazmak sikici olacak diye dsnen yahoo, oraya GZAT butonlari koymus. Bu gzat butonuna tikladigimizda hemen bir pencere ailir ve bilgisayarimizin iinde bulunan ve gndermek istedigimiz dosyanin yerini gstermemiz istenir. ilgili dosyayi bylece bulduktan sonra penceredeki TAMAM tusuna tiklayarak DOSYANIN yolunun ilgili kutucuga yazildiginizi grrsnz.

Dosyalarinizi kutulara yerlestirdikten sonra Upload file(s) butonuna tikladiginizda islem tamamlanir. Eger gndereceginiz dosya 5 ten fazla ise, Upload iin Dosya numarasini (default olarak 5 grnr) arttirip, "display" butonuna basarak kutularin sayisini arttirmak mmkn.

UYARI : Web sayfanizin ana sayfasini index.html veya index.htm adinda olmasina dikkat etmelisiniz.Aksi takdirde sayfanizin ana sayfasi gzkmez.

PF NOKTALAR

1 ) Eger aldiginiz domain ismi http://geocities.com/isminiz gibi ise index veya default diye dosya olusturup kullandiginiz ftp programiyla gnderirseniz adresiniz http://geocities.com/isminiz olur eger baska bir dosya olusturup gnderirseniz adresiniz http://geocities.com/isminiz/dosyaadi.htm olur...

2 ) Resim dosyalarini bit eslem formatinda degilde gif veya jpeg formatina dnstrp siteye bu sekilde hazirlarsaniz siteniz daha az yer kaplayacagi iin daha abuk ailir.

3 ) Arama motorlari , cretsiz web alanlari , cretsiz e-mail veren v.b internet zerinde bulunan kuruluslara ye veya kayit olurken kesinlikle zel bilgilerinizi vermeyin.

4 ) Web sayfasi hazirlarken Trke karakter ( ,i,g,s...) kesinlikle yazmamaliyiz. nk internet maalesef Ingilizce ve Trke karakter yazdiginizda sorun yaratabilir... ( rnegin web sayfanizda yayinladiginiz bir resimin ismi Trke karakter ieriyorsa internetde gzkmeyecektir.) Hatta web sayfanizi olusturdugunuz dosyanin ismide Trke karakter ieriyorsa web sayfaniz veya linkiniz gzkmeyecektir. Bu tr olaylar diger web islemlerinde de aynidir. rnegin arama motorlarinda sitenizi eklerken Trke karakter kullanirsaniz islemlerinizde aksaklik ikabilir...

5 ) Web sayfasi hazirladik sira simdi onu Trkiye ye ve tm dnyaya tanitmaya geldi.Bu islem web sitenizin ziyareti sayisini artirir.

nemli arama motorlari...

www.google.com , www.netbul.com , www.nerede.com , www.arabul.com , www.altavista.com , www.turkvista.com

KSE YAZILARIM

Daha nce yazmis oldugum bilgi teknolojileri ile ilgili yazilarimi sizlere fayadasi olabilir dsncesi Herkes iin Temel Bilgisayar ve Internet Kilavuzu adli kitabimin son sayfalarina eklemeyi uygun grdm.

Yeni ve gncel kse yazilarimi www.giresungazete.net ve www.bilgisarayi.com web sitelerinden takip edebilrsiniz.

Yeni bir kitapda ve yeni teknolojiler ile grsmek dilegi ile...

INDEX

01

Bilgi = G tr.

02

INTERNET Dedikleri

03

Internet de hersey bedava(mi)?

04

Issizligin zm Bilgisayarda Sakli !!!

05 - Dikkat !!! W32/Blaster-A

06

Bilgi Teknolojilerinde ''2003 ve 2023''

07 - Mydoom'dan Kurtulma Rehberi

08 - CeBIT

2004

09 - Bilgi Gvenligi (1)

10 - Bilgi Gvenligi (2)

11

Internet = Hayat

12

GEL PC, PC

13

Evlilik 3 Yil iinde...

14 - Iyi ki dogdun...

15 - Bilgisayar Gvenliginiz nemli ise...

Yazi No : 01 - Bilgi = G tr

Merhabalar; Bundan sonra bu sayfada bilgisayar, internet ve teknoloji hakkinda en son gelism elere ve bilgilere ulasabileceksiniz. Herkesin bildigi gibi bilgi agindayiz ve bu agi yasam ak iin olmazsa olmaz iki kavram bilgisayar ve internet. Simdi sizlere bu iki kavramin tarihelerini ve nemlerinden bahsedeyim. Bilgisayarin kisaca tanimini yapmak gerekirse; bilgisayar bizler tarafindan hazi rlanarak verilen bilgileri, yine bizler tarafindan hazirlanan komutlar dizisine uygun ola rak, istenilen dzeyde ve sekilde isleyen ve bu bilgileri depolayan elektronik cihazdir. 1937 yilinda ilk otomatik hesap makinesi (MARK-1) yapilmasinin ardindan 1943 yilinda Pennsylvania niversitesinden J.P. Erkert ilk islevsel bilgi sayar olan 30 ton agirligindaki ve saniyede 5.000 islem yapan ENIAC [ Electronic Numerical Integrator and Calculator ] ( Elektronik sayisal dogrulayici ve hesap makinesi ) i yapti. Ilk bilgisayarlar bir apartman dairesini kaplayacak kadar byk ve 30ton agirligindaydi gnmze geldigimizde ise artik cebimize sigacak kadar kk ve 170 gr agirligina kadar dsmstr. Bilgisayar, zaman, para, is kazanci, bilgi ve g demektir. nk sanayiden egitime, sanattan eglenceye, turizmden mhendislige kadar hemen her alanda bilgisayar kendi ne ok nemli bir yer bulmustur. Gnmzde bilgisayar ile neredeyse akliniza gelebilecek her trl islemi yapabilirsiniz. rnegin, tv izleyebilir, radyo dinleyebilir, fax ekebi lir, mzik dinleyebilir, Trkiye nin veya Dnyanin her neresinde olursaniz olun mesajlasabili r, grntl ve sesli iletisim kurabilirsiniz, kendi filminizi veya mziginizi yapabilir ve k endi web sitenizi yaparak Dnyaya ailabilirsiniz. Bu ve buna benzer binlerce islemi bilgisayariniz ile gereklestirebilirsiniz. Bu nedenlerden dolayi ve agimizin bilgi agi olmasindan dolayi artik bilgisayar kullanmayi bilmek sart haline gelmistir. Internet i ise kisaca dnyanin en byk ktphanesi olarak tanimlayabiliriz. Teknik tanim olarak ise internet Dnya zerinde bulunan birbirinden farkli byklkteki yerel bilgisaya r aglarini birbirine baglayan bilgisayar agidir. Kisaca aglarin agi olarak tanimla nmaktadir. Daha da basit bir tanim yapmak gerekirse Dnyadaki bilgisayarlarin telefon kablola ri araciliyla birbirlerine baglandigi agdir. Gnmzde internet adi verilen yapi, 1970 yilinda Amerikan Savunma Bakanligi tarafindan, arastirma ve niversiteler arasindaki bilgi alisverislerini saglamak a maciyla kuruldu.Yine Amerika tarafindan gelistirilen internet, hangi bilgisayarin hangi bilgisayara gnn hangi saatinde baglanacagini ve bilgilerin hangi prosedrlere gre alinip verilecegini belirleyen bu sistemin o zamanki adi ARPANET dir. Internet in islevi ise retilen her trl bilginin saklanmasi, paylasilmasi ve kolay erisimidir. Internet teknolojisi sayesinde bilgiler insanlara kolay, ucuz, hizli ve gvenli bir sekilde erisebilmektedir. Internet in nemine dair bir rnek vermek gerekirse en son

Amerika da yasanan ikiz kulelerin yerle bir olmasina ragmen tm yazili ve elektronik bilgilerin tahrip olmasina karsin bunlarin yedekleri internet ortamindaki server lerda tutulduklari iin hibir bilgi , zaman ve dolayisiyla para kaybi olmamistir. zetlemek gerekirse bilgi aginda oldugumuz iin bilgiye ulasmanin ve kullanmanin yolu olan bilgisayar ve internet teknolojilerini hem biz hemde ocuklariniza grenmesi iin her zaman destekleyin. Sonu olarak BILGI = G tr bunu unutmayalim

Yazi No : 02 -

INTERNET

Dedikleri

Internet i ise kisaca dnyanin en byk ktphanesi olarak tanimlayabiliriz. Teknik tanim olarak ise internet Dnya zerinde bulunan birbirinden farkli byklkteki yerel bilgisaya r aglarini birbirine baglayan bilgisayar agidir. Kisaca aglarin agi olarak tanimla nmaktadir. Daha da basit bir tanim yapmak gerekirse Dnyadaki bilgisayarlarin telefon kablola ri araciliyla birbirlerine baglandigi agdir. Internet in islevi ise retilen her trl bilginin saklanmasi, paylasilmasi ve kolay erisimidir. Internet teknolojisi sayesinde bilgiler insanlara kolay, ucuz, hizli ve gvenli bir sekilde erisebilmektedir. agimiza damgasini vuran internetin insanoglunun televizyonu tanimasindan bu yana yasadigi en byk degisimlerden birisi oldugunu syleyebiliriz. Internet dnyadaki btn bilgi yiginini ve birikimini grenciden gretmene, akademisyene ve diger kullanicila ra srekli ve aninda erisme imkanini sunmaktadir. Ayrica internet birbirinden uzak ki silerin birbirleriyle iletisimine olanak saglayan bir ara olarak, video konferans ve sana l toplanti gibi etkinliklerin yapabilecegi ortami kullanicilara sunmaktadir. Internete bire ysel erisim olanaklarinin gelisimi ile ticarette internetin kullanimi nemli lde artmistir. Gnmzde internet reklam, retim, nakil, planlama ve deme olmak zere ticaretin her asamasinda yer almaktadir. Eglence sektr de internetin gelisimine bagli olarak servislerini nemli lde internet zerinden sunabilmektedir. Internet ten nasil yararlanabiliriz : rnegin www.gazeteler.com adresinden internet zerinde bulunan tm ulusal ve yerel gazeteleri cretsiz okuyup sehrinizden veya dnyadan aninda haberiniz olabilir, www.yayinonline.com adresinden ise yzlerce Trk radyosunu kaliteli bir sekilde dinleyebilirsiniz.Ayrica Trkiye deki yakinlarinizla c retsiz bir sekilde sesli veya grntl telefon grsmesi yapabilir yine cretsiz bir sekilde istediginiz sinema filmini indirebilir, caniniz sikildi ise kendinize sanal bir arkadas bulabilirsiniz.Bu ve bunlar gibi internetin burada yazamadigim binlerce yarari v ardir. Btn bu yararlariyla birlikte internetin kt niyetli kisilerin amalarina hizmet edecek nemli bir ara da olabiliyor.Bilginin her esidine siyasi sinirlari asacak biimde ok ko lay ve yeterince denetimsiz erisim saglayan internet, iyi niyetli olmayan kullanicil arin diger kullanicilara zarar verebilecegi bir ortami da kullanicilara sunmaktadir. Insanl arin bilgiye, eglenceye ve diger kaynaklara erisimi aisindan nemli kolayliklar saglayan internet , bazi lkelerde yasal fakat bazi lkelerde yasal olmayan servislere erisim imkani da saglamaktadir. Internet 'casino'larinin (sanal ortamda kumar) bazi lkelerde yasal bazilarinda ise yasal olmamasi buna bir rnektir. Bu ve benzeri servislerin intern et ortaminda kolayca erisilebilir olmasi, internetin toplum yasamina getirdikleri olumsuzluklar arasinda sayilabilir. ok byk bir bilgi kaynagi olan internet, toplumumuzda daha ok sosyal iletisim ortami ve eglence kaynagi olarak algilanmakt a ve yararlanilmaktadir.Halbuki bu ok byk bir yanlistir.

Yazi No : 03

iNTERNETDE HERSEY BEDEVA(MI) ?

Ilk dile getirilmeye baslandigi yillarda, sinirsiz zgrlk ve bilgi paylasimi hayalle rine konu olan Internet, gnmzde basta mzik ve film endstrisi olmak zere bir ok evrece kabus olarak nitelendiriliyor. Bunun altinda yatan nedeni aiklamak hi de zor degil . Napster nderliginde alt edilemez bir virs edasiyla yayilan paylasim yazilimlari, h er trl mzigin ve videonun rahatlikla bulunabildigi, uygun bir baglanti formuyla kisa srel erde transfer edilebildigi platformlara dnst. Bunda dosya byklklerini hatiri sayilir oranlarda kltn sikistirma tekniklerinin de ciddi katkisi oldugunu da eklemek gerek. Nihayetinde tm dogrularin kesistigi nokta da varilan sonu, insanlarin albm, video d isk almak ya da sinemaya gitmek yerine dosya transfer etme egilimde olmalari. nk bu yol ok digerine gre ok ucuz. Basta Microsoft ve Intel olmak zere tm teknoloji devleri

bu konunun zerine siddetle egilmekte. Gelecek yillarda hem yazilim, hem de donani msal gardiyanlar tarafindan srekli kontrol altinda tutulmaya alisacagiz. Bahsi geen teknolojilerin ne denli basarili olacagi konusunda fikir yrtmek g ama durum bugn sunu gsteriyor ki, paylasimi engellemek konusunda atilan tm adimlar, ailan tm davalar 'hiten' baska hibir sey elde etmiyor. Tm sansasyonel kisilikleri ve bir bir i karsisindaki stnlkleriyle en popler paylasim sistemi. Peer-to-peer Paylasim yazilimi ve sansasyonlari soruldugunda, zellikle yasi digerlerine oranla ilerlemis kullanicilardan alacaginiz cevap byk olasilikla Napster olacaktir. zellikle mzik endstrisini ciddi zararlara ugratan ve bu nedenle ok ciddi tepkiler alan sistem, ai lan davalar ve yaptirimlar sonucunda kapatildi. Napster'in sulu bulunmasinin tek daya nagi, sistemin bir sirket tarafindan desteklenmesi ve kullanicilarin bu sirketin sunuc ularina baglaniyor olusuydu. Kisacasi Napster 'paylasim suuna' yataklikla mahkum olmustu. Bu olay diger gelistiricilere yol gsterecekti ve gelistirilen yeni sisteme peer-to-p eer (esler arasi) adi verildi. Peer-to-peer yapisinda kullanicilarin dogrudan birbirlerine baglanmasi gndeme getirildi. Bylece dosya transferlerine ev sahipligi yapan, dolayisiyla sulan masi muhtemel bir ara yapiya gerek kalmamisti. Kazaa Media Desktop %100 peer-to-peer sistemiyle alisan KMD, en ok kullanilan paylasim yazilimi olmak konusundaki stnlgn hala srdrmekte. Kaaza yazilimi zellikle yalnizca download yapan ve paylasima hibir sey katmayan pasif kullanicilara karsi aldigi 'partipiti on level' nlemiyle dikkat ekiyor. Bu dogrultuda yaptiginiz upload oraninda puan kazanirken, her download uygulamanizda puan kaybediyorsunuz. Puaniniz sifira indiginde transfer yapmaniza izin verilmiyor ve yksek puanli kullanicilar ayni dosya sz konusu oldugu nda nceligi sahip oluyorlar. Edonkey2000 Edonkey2000 sistemi de %100 peer-to-peer sistemini kullaniyor. Sistemin kendi ya zilimi yerine Emule yazilimini kullanmak ok daha esneklik, hiz ve yksek hakimiyet sagliyo r. Edonkey2000 sistemini digerlerinde ayiran bir diger zellik de WEB ile daha hasir nesir olusu. Direct Connect Direct-Connect digerlerine gre ok daha yeni olmasina karsin poplaritesini her geen gn arttiran bir program. zellikle film paylasimi konusunda ok ciddi bir alternatif olarak gze arpiyor. Diger sistemlere gre farklilasmis yapisi geregi yksek hizli baglantilar ile uyumlu olmasi sebebiyle modem baglantilarinda sikinti yasamak mmkn. Son olarak ABD de grlen bir davanin sonunda KaZaa gibi paylasim aralarini kullanarak mzik paylasmanin, bu web sitelerinin kapanmasi iin yeterli kanit olamayacagi karar i alindi. Internetde mzik paralari paylasan sitelerin yasalara aykiri olmadigina kar ar veren mahkeme, dayanak olarak 1984 yilinda bos kasede kayit yapabilen video kayi

t cihazlarinin yasaklanamayacagini ifade eden mahkeme kararini gz nne aldi.Bylece son kararla KaZaa gibi paylasim siteleri kapanmaktan kurtulmus oldu. Ancak Ameri kan Mzik Sirketleri Birligi, internet paylasim sitelerine karsi mcadelerinin devam ede cegini belirtti. Sonu olarak gelecekdede bu kisir dnglerin srecegi kesin. Ama kesin olmayan bir sey var oda bu savastan kimin galip ikacagi, internet ile uzun zamandir hasir nesir o lan kullanicilar bu savasin sonunu merakla bekliyorlar

Yazi No : 04

ISSIZLIGIN ZM BILGISAYARDA SAKLI

Bilgisayar nedir kisaca tanimini yapmak gerekirse; insan tarafindan hazirlanarak verilen bilgileri, yine insanlar tarafindan komutlar dizisine uygun olarak, istenilen dze yde ve sekilde isleyen ve depolayan elektronik cihazdir. Herkesin malumu agimiz BILGI agi ve bu agin en byk geregi bilgiyi kontrol etmek, islemek, dzenlemek, saklamaktir. Bunun iinde kullandigimiz elektroniksel ara bilgisayar...Aslinda bilgisayar alani ok geni s olan bir olgudur. Bunun iine donanim, yazilim, internet, gvenlik, tasarim vb. birok alt dali katabiliriz. O yzden bilgisayari kendine is edinen bir insan mutlaka kendine bir uzmanlik alani semelidir. Is bulmak artik niversite bitirmekten gemiyor maalesef. Bunun yaninda bilgisayar v e en az bir yabanci dile hakim olmanizdan gerekiyor(du). Ama diger bir alternatift e kendinize bilgisayar dnyasinda bir alan belirlemek ve bu alanda kendinizi devamli gelistirmek. Size ok arpici bir rnek vermek istiyorum dnyanin en zengin adami Bill GATES sizce niversite mezunumu? Hayir, Bill GATES niversite mezunu degil. Ama yukarida da belirttigim gibi Bill GATES kendisine bilgisayar dnyasindan yazilim a lanini kendisine semis ve bu alanda kendini devamli gelistirmis ve sonu olarak dnyanin en zengin insani olmustur. Bu arada yazilim olmadan bilgisayarlar bir teneke parasin dan ibarettir bunu da belirtmek isterim... Peki is bulamiyorsunuz ve kara kara dsnyorsunuz. Sonunda bilgisayar dnyasina girmeye karar verdiniz ama ne yapmalisiniz. Yapmaniz gereken ilk nce bir bilgisay ar edinmek daha sonra ilinizdeki veya kentinizdeki bilgisayar kurslarina veya bu ko nuda az ok bilgisi olan insanlardan bilgiler almak ve kendi kendinize artik bir seyler ba sarmaya basladiginiz andan itibaren ise internet dnyasina girebilirsiniz. Internet inde k isaca tanimini yapmak istiyorum kimine gre chat ve birka site bakmaktan ibaret olan inte rnet aslinda dnyanin en byk ktphanesi ve okuludur. Bilgisayarda temel bilgileri grendiniz ve kendinizi artik bilgisayar canavari olarak gryorsunuz o zaman kendiniz e bir alan seip uzmanlasma vaktiniz geldi demektir. Uzmanlasmak iin bilisim sirketlerinin atigi uzmanlasma kurslarina katilabilirsiniz. Buradan alacaginiz *MCSE veya buna benzer sertifikalarla iyi b ir fiyata **bilisim sektrnde ok rahat is bulabilirsiniz... Bilisim sektrlerinin verdigi sertifikalar diplomalarla artik yarisiyor...Kisaca h er sey sizin elinizde kendinizi bilgisayar (bilgi islem) sektrnde gelistirerek issiz sifatindan bilgisayar uzmani sifatina terfi edebilirsiniz. nk artik isverenler ise alacagi tek nik

elemanin niversite mezunu veya bilgisini lmek yerine, bilgisi sertifika ile belgele nmis kisileri tercih ediyorlar. Bu arada sertifika almak diploma almak kadar zor bir a lisma gerektiriyor. nce ilgi alaniniza giren bir konu hakkinda sertifika egitimi aliyor sunuz sonrada sinavlara girip basarmaniz gerekiyor. Hepinize kolay gelsin... Halil nsal NAMAZCI * MCSE (Microsoft Certified Systems Engineer: Microsoft Sertifikali Sistem Mhendis i) **Bilisim ( Bilgi Islem Sektrne verilen genel ad )

Yazi No : 05

Dikkat !!! W32/Blaster-A

Merhaba sizlere bu hafta gncel virslerden , bu virslerin nasil bulastigini ve bu virslerden nasil kurtulacagimizi anlatacagim ncelikle virus nedir tanimini yapayim. Virs, herhangi bir bilgisayara degisik yollarla girebilen ve bu bilgisayarlarda i stenmeyen sonu ve zararlara yol aan programlara verilen genel bir isimdir. Bu programlarin kullandigimiz, bilgisayarlarda alistirdigimiz diger programlardan temelde bir far ki yoktur. Aslinda virsler bilgisayarimizda mzik dinledigimiz winamp, yazilar edit ettigimiz word programi gibi bir programdir. Bu nedenle, isletim sisteminin destekledigi btn isle ri yapabilirler. Virsleri zel kilan, girdigi sistemlere kendilerini, kullanicinin far kinda olmadan veya iradesi disinda alistirilacagi sekilde yerlestirmesi ve sistemlere z arar vermesidir. Bir virs kullanici tarafindan alistirilmadan veya kendisini programlay an kisi tarafindan nceden belirlenmis durum olusmadan aktif hale gelmez. Bazi virsler ise aktif hale geldikleri halde, belli bir sre istenmeyen etkilerini gstermezler. Virsler gen el olarak etkilerini diger alisan programlara "bulasarak", onlarda esitli degisiklikl er yaparak gsterirler. Virslerin bir diger zelligi ise kendilerini ogaltmalari ve hafiz ada degisik yerlere kaydetmeleridir. Virsler, disketler, ag paylasimi, Internet (e-mail, dosya indirme, vs) yollariyla yayilir. Virslerin etkileri sadece rahatsizlik veren kk problemler olabildigi gibi (ekraniniz a rahatsizlik veren mesajlar ikararak alismanizi blmesi/engellemesi vb.) bilgisayarin izin hafizasini ve/veya disk alanini kullanarak bu kaynaklara verimli olarak erisimin izi engellemeleri ya da kullandiginiz dosyalarin ieriklerini bozmalari/silmeleri gibi olduka zararli etkileri de olabilir. Bunun disinda, kullandiginiz bilgisayar programlar ini bozabilir, alismalarini yavaslatabilir, sabit diskinizin tamamini ya da nemli dosyalarin oldu gu kisimlarini silebilirler. Bazi virsler ise kullanicinin bilgisayar konusundaki bi lgisizligini kullanarak yol amadigi zararlari vermis gibi grnerek panik yaratirlar. Gnmzde virsler artik web sayfalarindan dahi bulasabilmektedirler Peki tehlikenin bu kadar byk oldugu gnmzde virslerden korunmak iin neler yapmaliyiz. ncelikle Windows un update yani gncelleme sayfasina girip http://v4.windowsupdate.microsoft.com/tr/default.asp bilgisayarinizdaki aiklari tespit edip gncel yamalari indirmelisiniz. nk virsler ogunlukla bilgisayarinizdaki aik portlardan bulasirlar.

Daha sonra bilgisayariniza gncel ve gl bir antivirs programi yklemelisiniz. Suan antivirs piyasasinda nerebilecegim programlar norton security 2004, kaspersky antivirs ve sophos antivirs programlaridir Bu programin iinde test yaptigim ve nerebilecegim antivirs programi sophos antivirs yazilimidir Bu programi http://www.sophos.de/products/sav/eval/ adresinden indirip test edebilirsiniz Ayrica bilgisayarinizi internet zerindende online olarakda bilgisayar olup olmadi gini tarayabilirsiniz bunun iin adres http://housecall.trendmicro.com/ ailan sayfadan s can now linkine tiklamaniz yeterli. Antivirs programi adindan da anlasilacagi zere virslere karsi gelistirilmis bir kor unma programidir. Virslerin yapilarina gre antivirs savunma seklide degismektedir. Eger virs bir dosyaya (*.exe, *.com, *.doc, *.xls, *.bat uzantili olabilir) bulastiysa o dosyanin kodunu bozarak onu kullanilmaz hale getirir. Antivirs ise repair (tamir) etme yol uyla bozulan kodu eski haline getirmeye alisir. Eger basarisiz olursa o dosyayi yayilm asini nlemek amaciyla karantinaya alir. Su anda popler olan ve mail yoluyla bulasan virsler ise mailin sadece attachment ( ek) kisminda olmayip mailin kendisinde mevcuttur. Bu durumda antivirs virsl maili repai r etmekle ugrasmayip direk karantinaya alir.

Gncel virsler ise sunlar : W32/Blaster-A ayrintili bilgi ve belirtileri iin http://www.sophos.com/virusinfo/analyses/w32blastera.html W32/Agobot-AG W32/Mimail-H W32/Mimail-F W32/Mimail-E W32/Mimail-C W32/Sober-Enc W32/Holar-I W32/Agobot-AF W32/Marq-A W32/Sober-A yama : Mevcut bir yazilimin bazi hatalarini dzeltmek, ve programi gncellemek amaciyla, ilgili firmalarin (ya da kisilerin) ikardiklari programlara verilen gen el ad. port : aik , kapi , baglanti noktasi antivirs : Virsleri bulmaya ve silmeyi saglayan programlara verilen genel ad.

Yazi No : 06 - BILGI TEKNOLOJILERINDE ''2003 VE 2023''

agimiz herkesin bildigi gibi bilgi agi, peki bu agin oyuncaklari diger tabiriyle vazgeilmezleri olan internet ve bilgisayar dnyasi nereye gidiyor bunu hi dsndnz m? Bilgi Teknolojileri dedigimiz bu olgular artik hayatimizin vazgeilmez bir parasi oldu. Gelecekte ocuklarimiz gretmenim internet yoktu devimi hazirlayamadim diyebilir bu dedigim greceli bir gelecek ama aklinizin alamayacagi gelismelerde olacak rnegin evinizi internetten kontrol edip siz gelmeden bir saat nce evinizin isitilmasini saglayabilir amasir makinenize veya bulasik makinenize alismasini saglayabilirsiniz. Dnya o kada r klecek ki belki sabahleyin berlinde isinize gidip aksamleyin giresundaki evinize gelebileceksiniz. Bunlar hayal degil bizzat geregin ta kendisi hatta yerinizden k alkmadan evinizden islerinizi ynetip, alisverisinizi yapip giresungazete.net deki gibi gaz etelerinizi okuyabileceksiniz Insanlik bu seviyeye nasil geldi? Hersey insanlarin bilgiye olan aligi ile baslad i ve bu bilgi simdi o kadar birikti ki artik bu bilgiyi depolayip, dzenleyip insanlara sunmak ii n belirli meslekler ikti ve ikacak Artik doktorluk, dis hekimligi gretmenlik, avukatlik gibi bilinen temel mesleklerin yanina, internetin hayatimizdaki yerinin genislemesiyl e birlikte ilgin isimleriyle dikkat eken ok sayida yeni meslek dali daha eklendi. Son yillarda ierik mhendisi , site lm analisti bireysel hizmetler gelistirme uzmani , insan arabirim uzmani gibi meslekler dnyanin insan kaynaklari bltenlerinde en fazla arana n dallar oluyor. Almanya da takip edebildigim kadariyla suanda bu meslekler el stnde tutuluyor ve kisaca kapiliyorsunuz sanirim diger Avrupa lkelerinde de ayni durumd adir. Internet meslekleri olarak tanimladigimiz bu meslekler gelecekte daha ok duyar olacagiz. Bunlarin disinda Internetin yayginlasmasi ile Trkiye ve dnyadaki ykselen yeni mesleklerden bazilari syle siralayabiliriz : Network Uzmani: Kurumlarin komple bilgisayar aglarinin kurulmasindan sorumlu uzm an. Sistem gvenligini saglayabilme konusundaki yetenekleri ise basarinin belirleyicis i olarak kabul ediliyor. Internet Direktr: Firmalarin internet sayfalarinin hazirlanmasi ve web reytingleri ni ykseltmek iin esitli islemler yapmak internet direktrnn grevleri arasinda yer aliyor. E-ticaret danismani: Firmalarin elektronik ticaret konularindaki stratejilerini belirlenmesini stleniyor ve e-operasyonlari ynetmek konusunda firmaya rehberlik ediyor. . Bilgi Brokerligi: Karmasik enformasyon ortaminda kalmis kisi ve kurumlara, ihtiy a duyduklari bilgileri temin etmek ve arastirmalar yapmak. Msteriler iin zor bulunan bilgileri temin etmek. Anlamlandirici: Internet veya medya ortaminda gelen yogun bilgilerden sirket iin n emli olanlari ayiklamak.

2003 yilini virsler ynnden degerlendirirsek; 2003 n en zarar verici virs oskarini sobig aldi. Anti-virs sirketi Sophos'un aikladigi rapora gre 2003'te en ok zarar vere

bilgisayar virs Sobig oldu. Sirket, kendilerine gelen sikayetlerin yzde 20'sinin So big-F ve versiyonu virslerle ilgili oldugunu aikladi. ( www.sophos.de ) Sophos'un "2003 yilinin virsleri" listesinde Sobig'i yzde 15'lik bir oranla Blaste r adli "solucan (worm)" tr Blaster takip etti. nc sirada ise Blaster'dan tretilen "Welchia" adiyla da bilinen "Nachi" virs yer aldi. Liste, drdnc sirada Gibe, besinci sirada Dumaru adli virslerle devam etti. Sirkete virsn yayilmaya basladiktan sonraki ilk 24 saat iinde 400 binden fazla Sobi g

tasiyan e-mail geldigi bildirildi. En yaygin virslerin tamaminin Microsoft'un programlari zerinde etkili olacak sekil de tasarlandigini belirten anti-virs uzmanlari, bu egilimin 2004 yilinda da devam ed ecegine dikkat ekti. Iste 2003 yili boyunca virs trafiginde en yaygin olarak grlenler: 1- Sobig-F %19.9 2- Blaster-A %15.1 3- Nachi-A %8.4 4- Gibe-F %7.2 5- Dumaru-A %6.1 6- Sober-A %5.8 7- Mimail-A % 4.8 8- Bugbear-B %3.1 9-Sobig-E %2.9 10- Klez-H %1.6 Diger virsler %25 Bu arada internet ve bilgisayar virsleri 20 yasina girdi.ABD'de bundan 20 yil nce, 1 Ocak 1983'te Savunma Bakanligi bnyesinde kullanilan ARPANET adli sinirli bilgisay ar agi, TCP/IP protokolne dnstrlerek bugnk internetin temelleri atildi. Bu dnsmle, yalnizca bin kadar bilgisayar tarafindan kullanilan ARPANET, daha fazla sayida kisinin kullanimina aildi ve internet dogmus oldu. 2003 ayni zamanda internetin Trkiye'de 10. yasini kutladigi yil oldu. Internet kullaniminin 10. yildnm, ilk internet baglantisinin gereklestirildigi ODT'den nisan ayinda dzenlenen "nostaljik" etkinliklerle kutlandi. Internet Haftasi kapsamindak i etkinliklerde 10 yil nce yasananlar sinevizyon gsterisiyle hatirlandi. Bilgisayar kullanicilarinin korkulu ryasi virsler 20 yasina girdi. Ilk bilgisayar virsn 1983'te Amerikali bir grenci gelistirmisti. Gney California niversitesi'nde doktora

grencisi olan Fred Cohen, ilk virs, bilgisayar gvenligi konusunda yapilan bir deneyi n parasi olarak tasarladi. O zamanlar yalnizca deney konusu olan bilgisayar virsleri simdi sayilari 60 bini asan trleriyle milyonlarca dolarlik zarar verebilen canavarlara dnst. Aslinda virsler mzik dinlediginiz winamp veya yazi edit iin kullandiginiz word programi gibi bir progr amdir ama bu programi (virs) kt amali kullaninca kt sonular dogurabiliyor. Kisaca 2003 yili bilgisayar teknolojileri ve benim gibi bilgisayar dnyasinda yasa yanlar ynnden bu sekilde geti. Yazima online virs taramasi yapacaginiz web sitelerinin adresleri ve bir bilgisayarci atasz ile bitirmek istiyorum. Saglicakla kalin En gvenilir bilgisayar internete bagli olmayan bilgisayardir. http://housecall.trendmicro.com/ http://scan.sygate.com:443/cgi-bin/probe/trojanscan.cgi http://v4.windowsupdate.microsoft.com/tr/default.asp

Yazi No : 07

Mydoom'dan Kurtulma Rehberi

Mydoom virs yeni varyantlariyla birlikte ortaligi kasip kavurmaya devam ediyor. Is te bu virs hakkinda merak ettiginiz her seyi bulabileceginiz, nasil korunacaginizi grenebileceginiz bir rehber. Mydoom, antivirs firmalari tarafindan hl yksek tehdit grubunda gsteriliyor. Son olarak ortaya ikan Doomjuice adli varyantiysa, daha nce Mydoom'un bulastigi makinelerdeki gediklerden yararlaniyor. Rehberimizi okuyarak , Mydoom'dan ve varyantlarindan nasil korunacaginzi grenebilirsiniz. Mydoom nedir? Mydoom, Microsoft programlarini hedefleyen bir dizi virsten biri. Virs, Outlook'taki aiklari kullaniyor ve bulastigi sistemin adres defterindeki adr eslere kendini e-posta yoluyla gnderiyor. Mydoom, ayni zamanda Novarg ve Mimail_r adlari yla da biliniyor. Virs, gnderdigi e-postalardaki konu satirindan (subject) tanimak mmkn. Konu satirina bakarak, mesaji bir e-posta hatasi sanmak mmkn. Mesajin ekindeyse, hatanin nedenini aiklar gibi grnen bir metin dosyasi yer alabiliyor. Kullanici mesa jina ne oldugunu anlamak zere bu dosyaya tikladiginda, virs sistemine bulasmis oluyor. Ne kadar yaygin? Mydoom olduka hizli yayiliyor; hatta simdiye dek en hizli yayilan virs oldugu bile sylenebilir. E-posta filtreleme isiyle ugrasan MessageLabs sirketinin verilerine gre, gnderilen her 12 e-posta mesajindan biri Mydoom'a ait. Bundan en nce en hizli yayi lan virs unvanini elinde bulunduran Sobif-F ise, ancak her 17 mesajdan birine bulasab ilmeyi basarmisti. MessageLabs'e gre, virs ortaya ikisindan sonraki 16 gn iinde 38 milyon kopyayla, tarihin en aktif virs. Finlandiya merkezli antivirs firmasi F-Secure, Mydoom'un simdiye dek karsilasilan en belali e-posta virs oldugunu, e-posta trafig inin yaklasik %30'unu kapladigini aikladi. Bu rakamlara, virsn kendi yarattigi mesajlar, sistemlerin gelen virsl mesaja verdikleri otomatik yanitlar ve virsl mesaji alip da digerlerine "Bana virs bulastiriyorsun" diye mesaj atan kizgin kullanicilarin iletileri de dahil. Virs gn derdigi mesajlarin "Gnderen" bilgisini de degistirdigi iin, bu mesajlar daha da ok trafige neden oluyor. Rusya kaynakli oldugu dsnlen virs 200 lkeye yayilmis durumda. Bu kadar hizli yayilmasinin altindaysa, ABD'deki is gn sirasinda ortaya ikmis ve hizla byk sirketlerin iletisim agina girmis olmasi yatiyor. Mydoom bulastigi makineye ne yapiyor? Her seyden nce, Mydoom'un yalnizca Windows tabanli sistemlerde etkili oldugunu syleyelim. Virs, Outlook'taki adres defterini tarayarak kendini gnderecegi yeni adresler buluyor. Ardindan kendi e-posta motorunu kullanarak kendi kendini gnderi yor. Bu arada, aiga ikma riskini ortadan kaldirmak iin de, kendini antivirs firmalarinin, devlet kuruluslarinin ve askeri kurumlarin adreslerine gndermiyor. Virs, ayni zamanda, bulastigi sistemlerin antivirs firmalarinin Web sitelerine bag lanip son gncellemeleri indirmelerine de engel olmaya alisiyor. Daha da kts, Mydoom

bulastigi makinelerde bir arka kapi, yani bir gedik aiyor; bylece, dogru aalara ve bilgiye sahip olan herkes bu gedikten yararlanip sisteme sizabiliyor. ANtivirs ve gvenlik firmalari, virsl makineleri bulmak iin yapilan rasgele taramalarin sayisinin arttig ina dikkat ekiyor. Virs ve daha sonra ortaya ikan Mydoom.b varyanti, bir yandan da, 1 Subat'tan sonra DOS saldirilari (Denial of Service Attack - Hizmetin Reddi Saldirilari) denilen trden bir

saldiriyi dzenlemek zere programlanmis durumdalar. Virsn bulastigi makineler, arka planda SCO sirketinin Web sitesine srekli olarak baglanmaya alistiklari iin, sirket in Web sitesi geici olarak kmst. Virsn yeni varyanti Doomjuice ise, ayni saldirilari Microsoft'un Web sitesine ynlendirmek zere programlanmis durumda. Korunmak iin ne yapabilirim? Yapabileceginiz ok sey var. zellikle bu salgin durumu sirasinda, antivirs yazilimin izi dzenli olarak, sik sik gncelleyin. (Antivirs yaziliminiz yoksa, hemen edinin. Zira sadece bu acil durum sirasinda degil, her zaman ihtiya duyacaginiz bir yazilim trnden bahsediyoruz). Her zaman yapmiyor olsaniz bile, btn sisteminizi bastan asagiya antivirs yazilimiyla tarayin ve zararli dosyalarin, programlarin hepsinden kurtul un. Sisteminize kisisel bir gvenlik duvari (firewall) kurmak da isinize yarayabilir, bylece gedikleri kapatmis olursunuz.Genellikle haberlesmediginiz kisilerden gelen e-pos talara kuiskuyla bakin; zellikle mesajin ekinde bir de dosya varsa. Konu satiri bu rehbe rde bahsettigimi trden kuskuluysa, mesaji amadan silin. Bylesi byk salgin durumlarinda, Outlook'un nizleme (preview) panelini kapatmak da dikkate deger. Virsn makineme bulastigini nasil anlarim? Virs, kendini yollamak iin kendi e-posta motorunu kullandigindan, byk olasilikla farkina varmayacaksiniz. Bir e-posta mesajinin ekindeki dosyayi (zip ya da ekran

koruyucu olabilir) amak zere tiklayip da, beklediginiz sonula karsilasmadiysaniz, Mydoom sisteminize bulasmis olabilir. Antivirs yazilimlari, Mydoom'u ve varyantlarini hemen taniyip etkisiz hale getire bilecek gce sahipler. Dolayisiyla en iyi zm antivirs yaziliminizi srekli olarak gncel tutmak Antivirs ve gvenlik sirketleri, Mydoom'un sisteminizde varolup olmadigini denetley ecek zel dosyalarin yani sira, herhangi bir sey indirmenize gerek kalmadan Internet zer inden virs tarama hizmeti de veriyorlar. stelik bunlarin ogu cretsiz.Ayni zamanda, Microsoft da sisteminizi Internet zerinden tarayabilecek bir hizmet sunuyor. Yeni varyant: Doomjuice! Mydoom'un iki yeni varyantiysa bu hafta basinda ortaya ikti. Ilki ve en yaygin ol ani Doomjuice, Microsoft.com sitesine DOS saldirisi dzenliyor. Microsoft, simdiden bu virse karsi nlem olarak, sitesinin yedek kopyalarini yaratmis durumda. Deadhat adli diger varyantsa, sistemde kurulu olan diger Mydoom varyantlarini ka ldirip, makinenin antivirs korumasini sekteye ugratmaya alisiyor. Bu iki varyantin en nemli zelligi, nceki varyantlarin tersine, e-posta yoluyla yayilmamalari. Bunlar, daha nce sisteme sizan Mydoom'un atigi gedikten yararlanara k sisteme giriyorlar. Antivirs sirketlerine gre, Doomjuice simdiye dek Mydoom buluna n 75,000 civarinda sisteme sizmis durumda. Orijinal Mydoom (Mydoom.A), basarisinin dorugundayken 1 milyon civarinda sisteme sizmisti. Yaraticisini koruyan virs Yeni varyant Doomjuice'un temel zelligi, yaraticisini korumak. Zira bu varyant, b ulastigi sisteme orijinal Mydoom'un kaynak kodlarini da yklyor. Mydoom'un yazarini bulmak iin yrtlen alismalar, kaynak kodu bulmaya dayaniyordu; bylece kaynak kodun

bulundugu sistemlerin virsn yazariyla baglantili oldugu ortaya ikacak ve virs yazarinin izi srlebilecekti. Ancak Doomjuice sayesinde bu kaynak kod, simdi korunmasiz her sisteme sizabilecegi iin, virs yazarinin kalabalikta izini kaybetti rme olasiligi da artmis oluyor. Diger varyant Deadhat'se, bulastigi makinedeki oriji nal Mydoom.A ve Mydoom.B virsn siliyor, kendini kuruyor ve ardindan sistemdeki antivirs yaziliminin alismasini, gncellenmesini engellemeye alisiyor.

Yazi No : 8 - CeBIT

2004

Dnyanin en byk teknoloji fuarlarindan CeBIT almanyanin Hannover kentinde yapildi. Fuarda en son teknolojiler gvde gsterisi yapti. CeBIT Hannover de gelecekte teknolojide neler olacagi sergilendi. Dijitallesen dnyada artik teknoloji her an yanimizda olacak grnen o. Fotograf ve video zellikli cep telefonlariysa yeni yasam tarzinin simgeleri. Byk sirketlerin son teknoloji rnlerini sundugu teknoloji sovu CeBIT 2004, 64 lkeden 6500 sirket ve yarim milyondan fazla ziyaretinin katilimiyla Almanya nin Hannover kentinde gereklesti. 18 Mart ta kapilarini aan fuar zellikle cep telefonu ve bilgisayar reticileri iin byk nem tasiyor. Dnyanin drt yanindan gelen teknoloji meraklilari, profesyoneller ve gazeteciler kk bir sehri andiran fuar alaninda gelec egin yasam tarzini tecrbe ettiler. CeBIT iinde en ne ikan teknolojiler Wi-Fi olarak tanimlanan hizli kablosuz internet , yksek kalitede fotograf ekebilen cep telefonlari, ok-islevli ofis rnleri ile televizy on, radyo ve DVD yi birlestiren yeni ev eglencesi rnleriydi. Almanya Basbakani Gerhard Schrder in atigi CeBIT 2004 te, bu sene de mobil teknolojiler agirliktaydi. Cep telefo nu reticileri zellikle fotograf ve video teknolojilerini ykselttikleri yeni modellerin i ilk defa Hanover de gsterime sundular. Nokia, Sony Ericsson ve Samsung, 1 megapiksel ve st kalitede cep telefonu modellerini tanitirken, bu klasmandaki modelleriyle birlik te en genis yeni rn portfyne sahip Siemens Mobile fuarin yildizlarindandi.Daha ince ve hafif olurken kapasite ve hizi da ykselen dizst bilgisayarlar, fotograf kalitesinde baski sunan yazicilar, binlerce sarkinin yani sira yklenen filmleri zerindeki kk ekranda gsterebilen yksek kapasiteli dijital oyuncaklar fuarda zel bir yere sahipti. Cihazl ar arasinda veri transferine yarayan bellek kartlari da 10 gigabaytin zerine ikan kapasiteleriyle dikkat ekiyor. Casio, Creative, Nikon, Canon, Olympus gibi dijita l fotograf makinesi reticilerinde yeni trend, kk tasarim-yksek grnt kalitesinden yana. Telsizlerde bulunan bas ve konus teknigi cep telefonlari iin de gelecek vaat ediyor . Siemens, Motorola ve Ericsson, push-to-talk olarak adlandirilan ses iletim sisteml erine ortak standart gelistirilmesi iin isbirligini de CeBIT te duyurdu. Halen walkie-tal kie denilen kisa mesafeli telsiz cihazlarinda kullanilan push-to-talk (bas-konus) teknolojisinin, kullanicilarin konusma isteklerini artirmasi bekleniyor. Isbirli gi sayesinde, sirketin de rettigi telefonlar tm servis saglayicilarinin hatlari zerinden uyumlu olarak isleyecek. Sektrn lideri konumundaki Siemens ve Nokia, gerek sektrdeki diger firmalarla gerekse kendi baslarina sz konusu teknolojilerin gelistirilmesi ve standartlarinin belirlenmesi zerine alismalar yapiyorlar. Uzun yillardir kullandigimiz hemen hemen her esyada teknolojik bir dokunus grmek mmkn. Televizyon ve mzik sistemlerinden sonra buzdolabi ve firin gibi ev esyalariyl a

birlikte otomobillerde de byk bir dijital devrim yasaniyor. Uydudan alinan harita bilgilerini arabanin konsoluna yerlestirilen ekrana yansitan GPS (Global Konumla ndirma Sistemi) teknolojisiyle srcler gidilecek istikameti ekrandan takip edebiliyor. Ayri ca, otomobilin iinde de kurulan kablosuz internet baglantisi sayesinde, kesintisiz il etisim saglaniyor.

Yazi No : 9 - Bilgi Gvenligi (1)

Cagimiz bilgi cagi ve bilgi caginin vazgecilmez unsurlari bilgisayar ve internet . Peki bu yeni teknolojileri kullanmasini ne kadar biliyoruz. Yeni teknoloji ile gelen teh liklelerde cabasi bu yazimda sizlere bu yeni teknolojileri kendi cikarlari icin kt kullanan k isilerin rettigi virs ve trojanlardan korunma yntemlerini anlatacagim. Bilgisayar virsleri, alistiginda bilgisayarimiza degisik biimlerde zarar verebilen kk programciklardir. Ayrica virsler sanildiginin aksine ok az yer kaplarlar. Bu progr amlar esitli sekillerde bilgisayarlara zarar verirler. Sadece bulastigi programi bozan virsler oldugu gibi, bilgisayarin ana kartinin bios unu bozan virslerde vardir. rnegin ''CIH''(ernobil) virs bir versiyonu her 26 Nisan' da aktif hale gelerek bilgisayari n ''bios'' unu siler. Sadece harddiskteki dosyalari kullanilmaz hale getirebildigi gibi bilgisayari tekrar ailmayacak sekilde de zarar verebilir. Yine son zamanlarda int ernet ten e-mail yoluyla bilgisayarlara bulasan ve kullanicinin outlook express adi ve rilen e-mail programi zerinde yer alan adreslerine kendini yollayan virslerde yayginlasmislardi r. Virs programlari kendilerinin bir kopyasini otomatik olarak retir. Bilgisayar virs dsncesi ilk olarak, Macar matematiki John von Neumann tarafindan ortaya atilmistir. Neumann Theory and Organization of Complex Automation adli eserinde kendi kendine ogalabilen bilgisayar programlarindan bahsetmektedir.Virsle r hakkindaki asil gelisme Almanya nin Dortmund niversitesi nde J. Kraus un, Selbstreproduzierende Software adli alismasiyla saglanmisti. Hatta bu alismada virs kaynak kodlari dan da bahsediliyordu. 1983/84 yilinda Fred Cohen tarafindan hazirlanan Computer Viruses, Theory and Experiments, University of Southern California adli alisma yayinlandi. Cohen, virsl er zerinde alisiyordu Ilk virsn ise 8 saatte yazarak UNIX isletim sistemi altinda tam kapasite alisan bir bilgisayarda test etmisti. Virs Cohen in kontrolnde tm sisteme yayilmisti. Deney neticeleri belli olunca, niversite idaresi, Cohen in bilgisayar sistemini kullanmasini yasakladi. Avrupa da meydana gelen ilk virs olayi Berlin niversitesi nde meydana ikti. niversite ana bilgisayarina yerlestirilen bir maniplasyon rutini, isletim sistemin in her alismasinda, belirli bir degeri srekli arttiriyordu. Virs kimin yerlestirdigi buluna madigi gibi, problemde zlemedi, tm programlar, yedeklerde dahil silinip, orijinal sistem kuruldu ancak byk maddi kayiplara engel olunamadi. Virsler, Kendilerinin devamini saglamak iin bazi nlemler almak zorundadirlar. Bunun

iin dsmanlari (dikkatli kullanicilar, Anti-Virs programlari) tarafindan fark edilmeme iin bilgisayar sitemindeki yerlerinde gzkmemeye alisirlar. Bir ok virsn ortak teknigi ok iyi gizlenmektir. En yeni modelleri ise en iyi savunmak saldirmaktir diyer ek avcilari onlari yakalamadan islerini bitirmeye alisirlar. Bilgisayar virsleri ile biyolojik

virsler karsilastirildiklarinda sasilacak derecede benzerlikler grlr. Bu karsilastir ma neticesinde bilgisayar virsleri daha iyi anlasilacaktir. Asagidaki tabloda bu ilg in benzerlik gz nne serilmistir. Anti-virs programlari virsleri tespit eden, virs bulasmis dosyalari temizleyen veya silen programlardir. Bazi anti-virs programlari trojan adi verilen programciklari da tespit edebilmektedir. Trojanlarin virslerden farki gzle grlebilir olmasi ve normal bir dos ya gibi silinebilir olmasidir. Gnmzde bir ok anti-virs programlari bulunmaktadir. Ama artik herkes interneti kullanmasi nedeniyle ve gncel olmasi sebebiyle asagidaki adreslerden virs ve trojan taramalari yaptirabilirsiniz. http://housecall.trendmicro.com/ http://scan.sygate.com:443/cgi-bin/probe/trojanscan.cgi

Yazi No : 10 - Bilgi Gvenligi (2)

Trojanlar ise internet yoluyla kullanici bilgisayarina girilmesini saglayan prog ramlardir. Virsler den farkli olarak , trojanlar gzle grlrler. Trojanlarin asil amaci sifreleri ele geirmektir (servis saglayicilarin baglanti sifresi gibi). Bu programlara trojan ( Truva ati) denmesinin sebebi bir programin arkasina gizlenerek kulaniciyi bir bakima ieriden vurmasidir. Truva atlari ikmaktadir. kalmaktadir. yarinizi kullanmasina korsan dsncelere sahip kisilerin gizli alismalarinin sonucu ortaya Bu sebepten dolayi bunlari retenlerin kimlikleri ogunlukla gizli Trojan in diger bir tehlikeli boyutu ise baskalarinin sizin bilgisa izin vermesidir. rnegin siz internet iken kt niyetli herhangi bir kisi

(hacker) sizin bilgisayariniz zerinden banka soyabilir ve sorumlu malesef siz olu rsunuz. Cnk hala lkemizde bilisim suclari ile kesin bir kanun yok diger lkerde oldugu gibi. Cnk bu olay yeni teknolojinin bir rn oldugu icin eski kanunlar butr polisiye olaylarda malesef gecici kaliyor. Truva atlarini kullanici bilgisayarina yollamak isteyen kisilerin deneyecekleri en pratik yol sizi kandirmak olacaktir. En basitinden , fotografimi yollamamami ister misin ? seklindeki bir teklife bile sphe ile bakmak gerekmektedir. Kullaniciya gelen MyPhoto.exe adi altindaki dosyaya tiklandiginda programin alismadi grlebilir. Esasinda alismistir belki de bilgisayar sisteminde bir misafir dolasiyordur. Bu p roblemler daha ok internette chat programlari kullanirken olusmaktadir. Trojanlardan korunmak iin asagida sayilan maddelere uyuldugu takdirde, trojanlari n sisteme girisi engellenebilmektedir. ncelikle ok iyi tanimadiginiz kimselerin gnderdigi dosyalari kabul etmemek. Kisisel kullanicilar ve sistem yneticileri, makinelerinde kurulu bulunan her bir yazilimin gvenilir bir kaynaktan alindigina ve daha sonra zerinde oynama yapilmadigina emin olmalidir. Gncel Anti-Virs programlarini kullanmak. oklu uzantisi olan dosyalari asla amamak. rnegin ''prg.com.exe'' Not: Internet'te bedava olarak bulunabilen bazi programlarla da hevesli hacker'l ar programlama bilgisine sahip olmadan da kendi virslerini trojanlarini olusturabilm ektedir Bunlarin disinda firewall denilen bilgisayariniza disaridan gelen tehlikeleri nle mek icin kullanabilirsiniz. rnegin www.zonealarm.com sitesinden indirebileceginiz zonealar m programidir. Bu programlarin mantigi bilgisayarinizi disaridan gelecek tehlikele re karsi korumak ve bilgisayarinizda sizin izniniz olmadan internetde herhangi bir progra min calisamamasidir. Virsler sphesiz her kullanicinin belasidir. Bu sz klasiklesmistir. Virslerin tarihi 1980 lere dayanmaktadir. ilk zamanlarda Brain virsnn programcisina virslerin ilerde bilgisayar sistemlerini, bu kadar zarara ugratacagini syleseydik herhalde bizimle

alay ederlerdi. Virs programcilarinin bu virsleri hangi psikoloji ile yaptiklari b elli degil. Fakat ruhsal sorunlari olmayan programcilarin virs yazmayacagini dsnyorum. Asil amac bu olaydan Pazar yolu bulmak yani virs bulup yayip ve sonra antivirs denilen virsleri yok eden programlari satmak. Yada bilgisayarcilari biraz is yapmasini sa glamak ! Gelecek icin ngrlen ise virslerin internet baglanti yollarini tikayip internetin kullanilmaz hala gelebilecegi grs. Btezin dogru olup olmadigini zaman gsterecek ama umarim byle bir durum ile karsilasmayiz Gnmzde yeni teknolojiler gelistikce butr vakalar herzaman olacagi kesindir. nemli olan bu tr olaylara karsi nlemleri almak ve bilincli olmaktir. Yapabileceginiz en n emli olgu ise butr konularda cikan haberleri dinlemek ve yazilari okumaktir. Bu arada ilk cep telefonu virsmzde cikti. Adi cabir bilginiz olsun. Duymadik demeyin. Haberiniz olsun

Yazi No : 11 - Internet = Hayat

Hani derlerya silah ikti mertlik bozuldu, ayni sekilde internet teknolojiside biz lerden bircok degeri gtrdg asikar. Ama bizlere kazandirdiklari daha fazla oldugu iin artik gnmzde internetsiz bir yasam dsnlemiyor. Sahsen ben kendimi bir bilgi canavari olarak tanimliyorum ve ben internetsiz yapamiyacagimi cok iyi biliyorum. nk hergn yeni bilgiler grenmek zorundayim, yoksa rahat edemiyorum. Beni geip, internete dnersek, internetin kurulma amacini ve tarihesinden biraz bahsedelim.

Internet 1970 yilinda Amerikan Savunma Bakanligi tarafindan, arastirma kurulusla ri ve niversiteler arasindaki bilgi alisverisini saglamak amaci ile kuruldu. Amerikan Genelkurmay Baskanligina bagli ileri savunma arastirmalari proje dairesi [DARPA] tarafindan gelistirilen, hangi bilgisayarin, hangi bilgisayara gnn hangi saatinde baglanacagini ve bilgilerin hangi prosedrlere gre alinip verilecegini belirleyen b u sistemin o zaman ki adi ARPANET idi.

1980 yilinin baslarinda ise 56Kbps hizinda ilk niversiteler arasinda TCP/IP proto kl ile konusacak bir agi devreye girdi. Trkiyede ise internet ile nisan 1993 tarihinden itibaren ilk baglanti ODT den gereklestirilmistir. Gnmzde ise artik 512kb a ikan hizi ile internet Trkiyede hak ettigi yeri yavas yavas almaktadir. Avrupada suanda yerel kullanicilar 5000kb varan hizlara ulasabilmektedirler.

Peki interneti yeterince kullanmasini biliyormuyuz? Bu sorunun cevabi koca bir h ayir. nk Trkiyede yapilan arastirmalar, internetin asil kullanim amaci olan bilgi kullanim i ve haberlesme alanindan ok, chat sohbet vb amalar ile kullanildigini gsteriyor. Pek i interneti nasil verimli kullanabiliriz ve istedigimiz bilgiye en gncel nasil ulas abiliriz. Bu sorunun cevabi ok basit, benim [gogil amca ] diye hitap ettigim internetde ise www.google.com adresinden ulasabileceginiz internet ortaminda bulunan 5 milyarda n fazla sitenin kayitli oldugu arama motoruna sorarak dogru adimi atmis olursunuz. Google nin kurucularu iki niversite grencisi idi ama sanirim simdi bill gates ile zenginl ik aisindan yarisiyorlardir.

Ikinci asama olarak haber ve bilgi sitelerini gnlk takip edebilirsiniz. Yurtdisind a yasiyan

vatandaslarimiz tm konsolosluk islemlerini, internet ortamindan www.ekonsolosluk.net adresinden yapabilirler. Karsilikli haberlesme ve bilgilerinizi kaydetmek icin 1GB alan veren www.yahoo.com veya 2GB veri depolama alani veren www.gmail.com adreslerini kullanabilirsiniz

Peki internetin ya kaybettirdikleri? Iletisim agindayiz diyoruz ama eski iletisim aralarindan olan mektup un degerini ne kadar hatirliyoruz veya bayramlarda eli plen, saygimizi gsterdigimiz byklerimize ne kadar deger verebiliyoruz. Bunlar manevi kaybettiklerimiz birde gnmzdeki insan kiligindaki akallarin internet ortaminda sizin bilgilerinizi kullanarak yaptiklari hirsizliklar veya kredi kartinizin kullanilm asi... Ama bunun icin ilk nce su sitelere girip bilgisayariniza trojan ve virs kontrol yaptirabilirsiniz http://housecall.trendmicro.com/ ve trojan kontrol iin http://scan.sygate.com:443/cgi-bin/probe/trojanscan.cgi

Gelecekte ngrlen internetin ok byk bir pazar olacagi, iletisimin byk ogunlugunun internet zerinden olacagi ve artik akilli makinelerin, sizin uzaktan i nternet zerinden kontrol edebileceginiz makinelerin agi basliyacagi ngrlyor. Sprizlere hazirlikli olun. nk gelecekte sizi byk bir spriz bekliyor

Yazi No : 12 - GEL PC, PC

Bilgisayariniza en son ne zaman virs veya trojan taramasi yaptirdiniz veya en son kendiniz bilgisayariniza ne zaman bakim yaptiniz? Eger bu sorularin cevabi uzun zaman oldu ise, bu yaziyi okumanizi tavsiye ederim PC [Personal Computer] anlami trkemize kisisel bilgisayar olarak evrilir. Bilgisayarlarimizi kedi gibi grp bazen, gel pc p c demekte fayda gryorum Bu yazimda bilgisayarimiza yazilimsal olarak rahatlaticak ve virslerden nasil temizleyecegiz kisaca bu konulardan bahsedecegim. Bu arada windo ws ailesine 3.X, 95,98, ME, 2000, XP derken simdide Windows Vista [Longhorn] adi il e yeni bir ye 2006 yazindan itibren katiliyor. Windows XP den sonraki yeni jenerasyon isl etim sistemi olacak Windows Vista yi gelecek gnlerde konu olarak ele almayi dsnyorum.

Bilgisayarimizin daha rahat alismasi ve ailisini hizlandirmak iin, bir pf vereyim. BASLAT mensnden alistir seenegini tiklayip ailan menye MSCONFIG yazin. Daha sonra ise gelecek mende Baslangi imgesini tiklayip ctfmon seenegi disindaki menlerdeki isaretleri kaldirin. UYARI : Bu isaretleri kaldirirken eger ekran kart iniz, ses kartinizin baslangita yklenmesi gereken srcleri var ise bunlarin isaretlerini kaldirmayin, yoksa ekran veya ses kartiniz tam alismayabilir ve MSCONFIG windows isletim sisteminin ana baslangi ayarlarinin oldugu blm oldugu iin ltfen belirttigim ayarlarin disindaki ayarlara dokunmayin. Bu islem bilgisayarinizin ailistaki hizi ni artiracaktir.

Simdi gelelim gvenlik olayina, ilk is olarak bilgisayar ve kisisel bilgierinizin gvenligi iin Windows XP isletim sisteminin aiklarini kapatmak iin gerekli yazilimlari yklemeliyi z. Windows XP Trke iin gerekli yazilimlari asagidaki adresden ykleyebilirsiniz. http://v4.windowsupdate.microsoft.com/tr/default.asp Windows Gvenlik aiklarini ykledikten sonraki asama ise bilgisayarimizda trojan denilen, bilgisayarimiza yazilimsal olarak bir zarari olmayan ama bizim kisisel bilgilerimizi [ e-mail password, kredi karti numaralari vb.] baskalarina ulastiran yazilimlara trojan denir. Simdi ise bilgisayarinizda trojan olup olmadigini tariyalim... http://scan.sygate.com:443/cgi-bin/probe/trojanscan.cgi

En son asama olarak bilgisayarimiza gncel bir anti-virs programi yklemeliyiz. Piyas ada

veya internet zerinde bolca virs koruma veya virs temizleme programi olarak adlandirdigimiz anti-virs programlari mevcut ama benim size tavsiyem F-Secure sirketinin retmis oldugu Security 2005 antivirs programidir. Bu yazilimi download edebilmek iin adres : http://www.f-secure.com/protectyourpc/

Son olarak bu yazimdaki bilgileri uyguladiginiz zaman, sizin virslerden degil, vi rslerin sizden korkacagindan spheniz olmasin...

Yazi No : 13 - Evlilik 3 Yil iinde...

Byk sirketlerin evlenmesine alistik, Sony-Ericsson, MercedesBenz-Chyrsler gibi. Ay rica cep telefonu ile internet in evlenmesinide yavas yavas alisiyoruz. Cep telefonu il e internetin evlenmesinden wap, umts gibi adini yeni duydugumuz teknolojileri grend ik. Simdi ise sira internet ile Televizyon un evlenmesine geldi. Herkes bu evliligin s onucunda dnyaya gelecek yeni teknolojileri merak ediyor. suanda altyapisi ve hazirligi dev am eden bu evlilik, 3 yil icinde gereklesmesi ngrlmekte

Peki bu evlilik bizlerden neleri gtrp, neleri getirecek. Ben Televizyonun olmadigi zamanlari bilmiyorum fakat byklerimizin dedikleri kadari ile televizyon olmadan insanlar arasi iliskiler daha siki-fiki, misafirlikler daha uzun ve muhabbet sek linde geermis. simdi gnmze baktigimizda hepimizin evinde en az 2 televizyon var ve insanlar arasi iliskiler giderek azalmakta. Internet-TV evliliginde ise artik is tediginiz programi siz seip, istediginiz zaman siz izleyebileceksiniz, hatta kayit imkanini zda olacak.

Peki ya gtrecekleri bizlerden? Iste bu byk bir soru isareti ! Ama benim ngrm, insanlik makinelesme yolunda bir ileri adim daha atmis olacak, insanlar arasi il iskileri birakin, insan kendi ailesine bile yabancilasabilir. Bunu kesinlikle istemiyorum ama kim bana TV den daha ok, ocuklarina zaman ayirabildigini syleyebilir !!! Dsnn artik TV yi siz programlayabiliyorsunuz, dizi bekleme, program bekleme ve reklamlar tari he karisiyor. Bu imkanlar ile TV-Internet evliliginin gtreceklerini...

Nasil isleyecek Internet-TV? Newsweek dergisine gre; sadece 3 yil iinde izleyicile r TV kanallarinin tm dizi, haber ve filmlerine belli bir cret karsiligi sahip olacak. By lece kanala bagimli kalmadan istedigi zaman istedigi programi izleyebilecek. Dizi kair ma derdi bitecek!

Sanford Bernstein arastirma sirketinin tahminlerine gre; 2008 yilinda televizyonc ulukta yeni bir igir ailacak, artik izleyiciler neyi ne zaman izlemek istediklerine kendi leri karar verecek. Telekom devi SBC ile 400 milyon dolarlik anlasma imzalayarak IPTV (inte rnet

zerinden televizyon yayini) iin ilk adimi atan Microsoft'un patronu Bill Gates de, "Gnmzde yayin yapan televizyonlar size ne veremiyorlarsa onlari biz sunacagiz" szleriyle bu alanda ne kadar iddiali olduklarini ortaya koyuyorlar. Iste yeni nes il televizyonculugun getirecegi yenilikler: -TV'lerin tm internete baglanacak. -Bir televizyon kanali o sezon iinde yayinlayacagi btn programlari paket halinde izleyiciye sunacak. -Haber yayinciligi tamamen degisecek. Artik izleyicinin takip edecegi haberlere yayinci kurulus karar veremeyecek. Izleyici televizyonunu aip haber mensne girdiginde karsisinda o gnn tm haberlerinin basligini bulacak. -Televizyon tanimi da tamamen degisecek. Yeni nesil cihazlar sayesinde cep telef onundan ve tasinabilir oynaticilar ile otobste, yolda, piknik yaparken TV izleyebilecegiz . Aslinda gelecek teknolojiler ne kadar inanilmaz gzksede, o kadar gerek !!!. Bende suanda Yapay Zeka [Knstliche Intelligenz] adli bir proje zerine arastirmalar yapiy orum. Bu konuyu ileriki yazilarimda deginmeyi dsnyorum ama simdilik sukadarini belirteyim , bir makinesizin duygusal ve psikolojik durumunuzu algilayip, size ona gre davrana cak. Bu bir baslangi ama ya sonra ???

Yazi No : 14 - Iyi ki dogdun...

Hergn yeni bir teknolojiye merhaba ve hosgeldin diyoruz. Itiraf etmek gerekirse bazen yksek teknolojinin direkt iinde olan biri olarak benimde yeni teknolojileri takip edemedigim oluyor. Teknoloji bu hizla ilerlerken, insanlikta tketim toplumu ve makinelesmeye dogru hizlica ilerliyor. Bu isin sonu nereye varir, bunu sizin tak dirinize birakiyorum...

25 yillik yasamim sresince beni gerekten etkileyen tek bir teknoloji oldu. Bu teknolojinin dogum adi Arpanet idi. Bulus amaci ise herhangi bir radyoaktif veya atom savaslarinda bilgi iletisimini saglamak ve bilgi nin kaybolmasini engellemekti. Da ha sonra bu teknolojinin adi babasi tarafindan internet olarak degistirildi. Aralik ayi nin h er 15 i internet in dogum gn olarak kabul edilir. Iyi ki dogdun Internet ve iyi ki varsin. B en bir bilgi canavari olarak internet siz bir hayat dsnemiyorum. Ya siz?

Bugn ise internet kendi iinde yeni dogumlar ve olusumlar iinde. Benim Google Amca diye adlandirdigim dnyanin en byk bilgi bankasi ve arama motoru gibi. www.google.com sayesinde internetin sinirsiz ve sonu gzkmeyen bilgi dnyasina merhaba diyebilirsiniz. Google Amca size her konuda yardimci olacaktir. Siz yete rki isteyin. Kayitli bulunan yaklasik 15 milyar websayfasi ile yada Google Earth ile uydulardan ekilmis kk bir dnya turu ile Google Amca herzaman hizmetinizde...

Peki internet sadece google den mi ibaret tabiki HAYIR ! Ama su bir gerek ki artik Google olmadan internet de gezinmek biraz imkansiz. Eger gitmek istediginiz adresi biliyorsaniz o baska ! Artik internet regi olarak internet i kullanabilmek sart. n ve benzeri gibi bos seyleri bilmek degil netin temel taslarini bilmek ile llr. rnegin = Bilgi demek ve agimiz bilgi agi. Bu agin ge Bu arada internet i kullanmak demek : chat, ms aksine network, security ve tcp gibi inter internet ortaminda web adresi yazarken kullandigimiz

www nin anlamini ka kisi biliyor? Tahmin ediyorum ki ok az kisi ! www = World Wide Web kelimelerinin bas harflerinden olusan www, trke anlam olarak aglar arasi ag olarak tanimlaniyor.

Bizi gelecekte neler bekliyor? Bu soru tam bir muamma, dedigim gibi yeni teknolo jilerin

neler getirecegi mehul ama internet artik bilgi bankasi olmaktan ikip, is ortami o lacagi kesin. Kim bilir bu yaziyi okuyanlardan birileride belki internetde alisacak kisi ler olacak. ok degil yaklasik 5 yil iinde bunlar gereklesecek. Internet artik bir meslek olacak ve iinde bir ok alt dali olan zevkli ve bol kazanli bir meslek. Kendinizi gelistirmeyi unutmayin !

Diger yeni bir teknoloji ise, benimde yakindan ilgilendigim dijital sinir sistemi diye lanse edilen, sper bilgisayarlar diye adlandirilan makineler geliyor. Bunlara haz irlikli olun. Bu size bir rya gibi gelebilir veya samalik ama yksek teknoloji artik bu yne dogru gidiyor. Bundan 20 yil nce kim diyebilirdi ki bir uak yaklasik 1000 kisi tas iyacak hemde dnyanin bir ucundan diger ucuna hi durmadan, cevap hi kimse! Ama Airbus uak firmasi bu uagi retmeyi basardi ve ilk test uus olarak aralik ayinda hamburg singapur arasinda yapildi. Dijital sinir sistemi de aynen byle. Kisaca yakinda mak ineler sizin ruhsal halinizi ve duygularinizi anliyabilecek. Daha fazla ayrinti vermiye yim :)

Sunuda unutmayin, birgn hersey internet de olacak !!!

Yazi No : 15 - Bilgisayar Gvenliginiz nemli ise...

Yeni bir teknik konuda, yeniden merhaba. Son zamanlarda artan virs saldirilarinda n dolayi bu yazimi bilgi ve bilgisayar gvenligine ayirmayi uygun grdm. Bilgisayar ve Bilgi Gvenliginiz nemli ise, asagida bahsettigim konulari dikkat ile okuyarak uygulamanizda fayda var. Simdi sizlere sirasi ile adim adim neler yapmaniz gerek tigini anlatacagim.

1. Adim : Gncel bir Antivirs Programi edinmek... Internet zerinden download edebileceginiz en iyi Antivirs programi olan F-Secure programini www.f-secure.fi web adresinden indirebilirsiniz veya cretsiz olarak kullanabileceginiz Anti-vir T oolkit Antivirs programini www.anti-vir.de web adresinden indirebilirsiniz

Antivirs : Bilgisayarimizda virsleri temizleyen programlara verilen ad. Uyari : Bir bilgisayarda ayni anda 2 Antivirs Programi alistiramazsiniz ! Sakin b irinci Antivirs Programini silmeden ikincisini kurmayin ! Aksi takdirde bilgisayariniz k ilitlenir.

2. Adim: Gncel Windows isletim sisteminizi araliklar ile gncellemek. Programlar yazilirken malesef bazi aiklar gzden kaiyor. Kimse mkemmel degil, Ama bunu bilen hackerlar ve virs programlayicilari bilgisayariniza bu aiklardan giriyor... System Check ve Gncel Yamalari yklemek icin asagidaki adresden faydalanabilirsini z. http://v4.windowsupdate.microsoft.com/tr/default.asp

3. Adim : Bilgisayariniza Firewall diye tabir ettigimiz gvenlik duvari programini kurmak. Bunun iin Secure Point Firmasinin cretsiz olan Firewall Programini neriyorum... http://europe-01.securepoint.de/securepoint_pcfirewall_setup_3.6.exe

Firewall : Bilgisayarimizdaki gvenlik duvari diye tabir ettigimiz programlara ve rilen ad. Grevi bilgisayarimizi virs ve trojan saldirilarina karsi korumaktir.

4. Adim: Virs teknolojileri artik ok gelisti, ilk virsler simdi pek kullanilmayan disketler sayesinde bulasiyordu, cd - dvd derken artik ziyaret ettiginiz web sayfalarindada bilgisayariniza virs bulasmasi mmkn. Internet Browser (gezici) programlarida artik nemli rol oynuyor. Microsoft isletim sistemleri ile gelen Int ernet Explorer web grntleme programi malesef aiklar ile dolu bu nedenden dolayi sizlere Opera veya Firefox internet browser programlarini kullanmanizi neririm, nk internet explorer programina gre daha gvenli!

Opera Web Browser Programini download etmek iin www.opera.com web adresini kullanabilirsiniz.

Firefox Web Browser Programini download etmek iin www.firefox.com web adresini kullanabilirsiniz.

5. Adim: Bunlarin hepsini yaptiktan sonra ltfen bilgisayarinizi asagidaki web adreslerinden gvenlik ve trojan testi yapin! http://housecall.trendmicro.com/

http://scan.sygate.com:443/cgi-bin/probe/trojanscan.cgi Not: Bilgi Gvenlik Sistemlerinde fazla bilgisi olmayan arkadaslar icin IT (Inform ation Technologie) kavramlarini aikladim. Ayrica soru ve nerileriniz iin benim ile halil@namazci.com e-mail adresi ile kontakt kurabilirsiniz...