MAKALE

TRKYEDE GRMCLK ETM

Yasin Karadeniz, 03 Ekim 1983de zmirde domutur. Lisans eitimini Celal Bayar niversitesi ktisadi ve dari Bilimler Fakltesi ktisat Blmnde 2004 ylnda, yksek lisans eitimini Celal Bayar niversitesi Sosyal Bilimler Enstits letme Blmnde 2007 ylnda tamamlamtr. 2005-2007 yllarnda Celal Bayar niversitesinde Aratrma Grevlisi olarak grev yapan Yasin Karadeniz halen anakkale Onsekiz Mart niversitesinde doktora eitimine devam etmektedir ve Ayvack Meslek Yksek Okulunda retim Grevlisi olarak grev yapmaktr. 1.Giri Gnmzde giriimcilik bir lke ekonomisi iin nemli olup, ekonomik, psikolojik, sosyal alanlarla birlikte iletme ynetimi ierisinde deerlendirilmektedir. Bir lke ekonomik sistemi ierisinde giriimciler, bulu yaparlar, yeni iler kurarlar ve ekonomik bymeye yardmc olurlar. Klasik anlamda giriimci, daha ok kendi iini kuran, eitli retim faktrlerini bir araya getirerek ve risk stlenerek retim srecinde bulunan ve bunun sonucunda da kr elde etmeyi amalayan kii olarak tanmlanmaktadr. Giriimcilik; yaadmz evrenin yaratt frsatlar sezme, o sezgilerden planlar, tasarlar retme, tasarlar projelere dntrme, projeleri yaama tama ve kar elde ederek insan yaamn kolaylatrma becerisine sahip olma olarak da aklanabilmektedir. Giriimciliin geliiminde en nemli faktrlerden biri de bu konuda verilen eitimlerin yaygnlatrlmas ve kiilerin giriimcilik zelliklerinin gelitirilmesidir. Giriimcilik eitimi ile giriimcilik faaliyetleri arasnda olumlu bir iliki olduuna dair birok aratrma bulunmaktadr ve bu da giriimcilik eitiminin incelenme gerekliliini ortaya karmaktadr. 2. Giriim, Giriimci ve Giriimcilik Kavram retim faktrlerinin bir araya getirdii, teknik, ekonomik ve hukuki birimlere, giriim veya
42

iletme denmektedir. Ayrca giriimcinin bir iletme kurmak veya retim faktrlerini bir araya getirmeye ynelik btn abalar da, giriim olarak tanmlanabilir (Tutar ve Kk, 2003, s.161162). Giriimci ise iletmeyi kuran, ynlendiren, gelecee ilikin planlar yapan ve yrten kii olarak tanmlanabilir. Giriimcilie ilikin yaygnlkla yaplan klasik bir tanm yledir: Belirli iletmecilik faaliyetlerini realize etmek amacyla sahip olduu finansal kaynaklar riske eden ve kar amac gden kiilere giriimci denir (Akdemir, 2009, s.25). Dier bir tanma gre ise, Giriimci, mal ve hizmet retimini gerekletirebilmek iin riski stlenerek doal kaynak, sermaye, emek gibi retim faktrlerini bir araya getirip faaliyete geiren kii olarak tanmlanabilir. Baka bir ifade ile giriimci olmak iin risk alarak mal ve hizmet reterek pazarlamak zere bir iletmeyi kurmak ve bu iletmede faaliyetleri yapmak gerekir (Tekin, 2004, s.3). Tm bu tanmlar kapsayan ve gnn koullarna uygun bir giriimci tanmn yle yapabiliriz (Akdemir, 2009, s.30): Bilgiyi temel alarak, genel eilimlere ve kendisine uygun bir alan seerek ve/veya bilgisini giriimcilie konu ederek, herhangi bir finansman yntemi kullanp (z kaynaklaryla, tasarrufuyla, krediyle, borla veya parasz) dnyal tm insanlarn yarar iin mal ve hizmet retmek amacyla iletme ap ekonomik gereksinimini,
Temmuz 2010

ekonomik zenginliini, bamszln, sosyal prestijini, kendini kabul ettirmeyi ve kendisini amay, at iletmesinde srdren, srdrme arzusunda ve abasnda olan herkes giriimcidir. Bir lkenin ekonomik ve toplumsal kalknma dzeyi ile sahip olduu giriimcilik performans arasnda yakn bir iliki bulunmaktadr. Giriimcilik, yeni i alanlar yaratp bymeye katkda bulunarak ve getirdii yeniliklerle ekonominin rekabet gcn artrarak lkenin dnya ekonomisindeki yerini belirlemektedir. Giriimcilik yeni ya da mevcut bir organizasyon iinde, risk alma, yaratclk ve yenilikleri salam bir ynetim sistemiyle btnletirerek ekonomik faaliyet yaratma ya da gelitirme zihniyeti ve eyleme dntrme srecidir. Giriimciliin bir ok tanm olmakla beraber, hemen tmnde ortak olan nokta giriimcinin daima bakalarnn bakt ama gremedii frsatlar grp, bunlar birer i fikrine dntrlebilmesi ve risk almaya yatknl dr. Bu zellikler dnyann her yerindeki giriimcilerin ortak zelliidir. Bu aklamalar nda giriimcilik; bir i fikrine sahip olarak pazardaki frsatlar deerlendirerek mal ve hizmet retmek amacyla sermaye, doal kaynak, emek gibi retim faktrlerinin bir araya getirilerek iletmesiyle ilgili faaliyetler olarak da tanmlanabilir (Tekin, 2004, s.4). 3. Trkiyede Giriimcilik Eitimine Bak Giriimlerin kurulmas ve yaama sreleri lkeler iin byk nem arz etmektedir. Yaanan ekonomik krizle beraber tm dnyada ve lkemizde isiz saysnn artmas, bilinli ve sistemli bir ekilde giriimci yetitirme ihtiyacn ve bundan sorumlu olacak kurumlar gndeme getirmektedir. zellikle gelimekte olan lke ekonomileri iin giriimcilik ekonomik geliimin motoru olarak grlmekte ve ekonomide kritik bir role sahiptir. Bu nedenle KOBlerin kurulmas ve bymesi ulusal ekonomi politikalar ile de desteklenmektedir. Giriimciliin geliiminde en nemli faktrlerden biri de bu konuda verilen eitimlerin yaygnlatrlmas ve kiilerin giriimcilik zelliklerinin gelitirilmesidir. Giriimcilik eitimi ile giriimcilik faaliyetleri arasnda olumlu bir iliki olduu yaplan birok aratrmada ortaya kmtr
Temmuz 2010

ve bu durum giriimcilik eitiminin incelenmesi gereken nemli bir konu olduunu gstermektedir. Dnyada ve Trkiyede giriimcilik eitimine bakldnda, ABDnin ba ektii grlmektedir. Giriimcilik ile ilgili Amerikada ilk eitim 1947 ylnda Harvard Business Schoolda

verilmeye balanmtr. Bu konudaki ilk akademik programlar ise 1960l yllarda balam ve 1965li yllarda giderek yaygnlamtr. Kohun (1996) aratrmasna gre, 1993 ylnda 400den fazla ABD niversitesinde lisans veya yksek lisans dzeyinde giriimcilik dersleri verilirken, bu say 2003 ylnda 1600lere ulamtr. Gnmzde giriimcilik eitimine Amerikada ve Avrupada ilk ve orta dereceli okullarda da yer verildii grlrken; Trkiyede ise giriimcilik eitiminin ounlukla niversite dzeyinde verildii grlmektedir (Grol ve Bal, www.ikt.yildiz.edu.tr/RePEc/yil/makaleler/gurol0019.pdf, Eriim Tarihi: 21.11.2009). 38 lkede yaplan GEM (Global Entrepreneurship Monitor) (Global Giriimcilik Platformu) aratrmasna gre; giriimcilik eitimi konusun43

da ili, Kolombiya ve Finlandiya gibi lkelerde okulda giriimcilik eitimi verilmesi %40l oranlarn zerinde iken, Trkiyede bu oran %6 seviyesinde bulunmaktadr (GEM, 2008). Akademik evrede giriimcilik kltr ve prensiplerini yerletirmeye alan giriimci niversitelerin en nemli ilevi, blgesel ve ulusal refah artn destekleyecek biimde giriimcilik zerinde odaklanmaktr (etin, 2007, s.217- 232). niversitelerde bilgi retiminin piyasa normlarna gre ve piyasa iin yaplanmas giriimci niversite kavramn ortaya karmtr. Bu paradigmayla niversitelerin, kendi kaynaklarn kendileri yaratan, piyasayla ibirlii yapan ve srekli rekabet iinde olan giriimci kimlikte olmas amalanmaktadr. Giriimci niversite anlaynda bilginin piyasa srecinde rekabette ne gemeyi salayacak ve karll artracak bilgi retimine ncelik verildii grlmektedir (zdem ve Sar, 2005, s. 3-4). Giriimcilik konusunda niversitelerde verilen derslerin ierii de nem arz etmektedir. Giriimcilik eitimi ile ilgili programlarda genellikle giriimcilik ve kk iletmelerin ynetimi gibi konular zerinde durulmaktadr. Trkiyede baz niversiteler giriimcilik konusu zerinde odaklanmtr. Bunlarn banda anakkale Onsekiz Mart niversitesi, Anadolu niversitesi, zyein niversitesi, Orta Dou Teknik niversitesi, stanbul Kltr niversitesi, Marmara niversitesi gelmektedir. Ayrca Trkiyedeki niversiteler lisans dzeyinde incelendiinde, Giriimcilik eitiminin daha ok ktisadi ve dari Bilimler Fakltelerinin iletme blmleriyle snrl kald ve dersin semeli ders olarak rencilere verildii sylenebilir. 4. Sonu Sonu olarak lkemizde Giriimcilik kltrnn oluturulmasna gelimi lkelerde olduu gibi okullardan balanmal, yksek renim ve staj dnemlerinde devam edilmelidir. Giriimci adaylarnn eitim yolu ile uygun yeteneklere ve motivasyona sahip olmalar salanmaldr. Giriimcilik, eitim sistemi dhilinde gelitirilmeli ve giriimcilik eitimi, hem potansiyel giriimciler, hem de mevcut giriimciler asndan dnlmelidir. Giriimcilik eitiminde, kadnlar, genler, uzun sredir isiz olanlar ve zrller nce44

likli gruplar olmaldr. niversiteler bata olmak zere, mesleki eitim kurumlar ile iletmeler arasnda giriimcilii tevik edecek trden almalar yaplmas iin ibirliine gidilmelidir. lke olarak nemli kaynaklarmz kendi bnyemizde toplayarak, globalleen ekonomik koullarn zorlamasna kar kendi giriimcilerimizi desteklemeli ve ulusal mteebbis yetitirme programlarn devlet destei ile tekrar planlamamz gerekmektedir. zellikle, eitimin ilk aamas olan ilk ve orta dereceli okullarn eitim programlarna rencilerin seviyelerine uygun giriimci yetitirme programlar konulmaldr. niversitelerde ise giriimcilik dersinin sadece iletme programlarnda deil, dier bilim dallarnda da bu dersin zorunlu olmasn salayacak ekilde koullar getirilmeli, zellikle mhendislik bilimi ile ilgili blmlerde ders programlarna bu dersin alnmas konusunda almalar yaplmaldr. Bu eitimlerin ierii, rencilerin risk alma, yenilik yaratma gibi giriimci kiilerde olan aratrmalarla kantlanm zelliklerini gelitirilebilecek ekilde dzenlenmelidir. KAYNAKA
-AKDEMR, A., (2009). letmeciliin Temel Bilgileri, Bursa: Ekin Yaynevi -ETN, M., (2007). Blgesel Kalknma ve Giriimci niversiteler, Ege Akademik Bak Dergisi, 7(1): 217-238 -Global Entrepreneurship Monitor, (2008). Executive Report -GROL, Y., BAL, Y., (2009). Trkiyede Giriimciliin Evrimi ve Geliimi in Giriimcilik Eitiminin nemi,www. ikt.yildiz.edu.tr/RePEc/yil/makaleler/gurol 0019.pdf, 21.11.2009 -ZDEM, G., SARI, E., Yksekretimde Yeni Bak Alaryla Birlikte Yeni Kurulan niversitelerden Beklenen levler (Giresun niversitesi rnei), http://www.universite-toplum.org/pdf/pdf_UT_351.pdf , 08.01.2010. -TEKN, M., (2004). Giriimcilik ve Kk letme Yneticilii, Ankara. -TUTAR, H., KK, O., (2003). Giriimcilik ve Kk letme Ynetimi, Ankara: Sekin Yaynclk A..

Temmuz 2010