KPSS Vatandalk Bilgisi Ders Notlar

OSMANLI MPARATORLUU VE ANAYASAL GELMELER 1-Osmanl mparatorluu dneminde ilk anayasal gelime, 1808 tarihli Sened-i ttifaktr. 2. Mahmut dneminde, Alemdar Mustafa Paann nderliinde merkezi hkmetle ayanlar arasnda imzalanmtr. Anayasal nitelikte olmayan bir belgedir. 2-Osmanl dneminde anayasal gelimelerin ikincisi, 1839 tarihli Tanzimat Fermandr. Abdlmecit dneminde yaplmtr. 3-Anayasal gelimelerin 3.s 1856 tarihli Islahat Fermandr. Abdlaziz dneminde yaplmtr. Bunlar hukuk devletine geiin ilk admlardr. 1876 ANAYASASI 1-Osmanl mparatorluunun ilk ve tek anayasasdr. 2-ki meclisli bir anayasadr. 3-Heyeti Ayan yelerini Padiah seer. 4-Meclisi feshetme yetkisi Padiaha aittir. 51908 ylnda 2.Merutiyetin ilanyla yeniden anayasa ilan edilmitir. 1909da da bu anayasa da deiiklie uramtr. 1921 ANAYASASI (TEKLAT-I ESASYE) 1-Yasama, yrtme ve yarg gleri TBMMde toplanmtr. (Gler birlii) 2-Milli egemenlik ilkesinin kabul edildii ilk anayasadr. 3-Trk tarihinin en ksa sreli anayasasdr. 4-TBMM Bakan ayn zamanda Devlet Bakandr. 5-lk ve tek yumuak (kolay deitirilebilir) anayasadr. 6-Kuvvetler birlii ilkesini benimsemitir. 1923 DEKLKLER 1-Devletin eklinin Cumhuriyet olduu aka belirtilmitir. 2-Devletin dininin slam, resmi dilinin Trke olduu belirtilmitir. 3-Cumhurbakan, TBMM tarafndan ve Babakan, Cumhurbakan tarafndan atanacaktr.

1924 ANAYASASI 1-Ksa, sabit, salam yapl ve kendi iinde tutarl bir anayasadr. 2-Devlet eklinin Cumhuriyet olduu belirtilmitir. 3-Meclis stnl benimsenmitir. 4-Gler birlii ilkesi benimsenmitir. 5-Meclis hkmeti sistemi ile parlamenter hkmeti sistemi arasnda karma bir hkmet

www.

KPSSAnaliz.com

benimsenmitir. 6-1928 de devletin dini slam dr ibaresi kaldrlmtr. 7-1937de Atatrk ilkeleri anayasaya girmi ve laiklik ilkesi benimsenmitir. 1961 ANAYASASI 1-ki meclisli parlamento ( millet meclisi ve Cumhuriyet Senatosu) sistemini kabul etmitir. 2-Hukuk devleti ilkesi benimsenmitir. 3-Sosyal Devlet anlay benimsenmitir. 4-Seimlerin; serbest, eit, gizli, tek dereceli genel oy ilkelerine gre yaplaca belirtilmitir. 5-ounluku demokrasi anlayndan oulcu demokrasi anlayna geildi. 6-Temel hak ve hrriyetlerle ilgili geni dzenlemelere yer verilmitir. Temel hak ve hrriyetlerin hangi hallerde snrlandrlaca belirtilmitir. 7. niversitelere TRTye zerk stat tannd. 8. Anayasa mahkemesi kuruldu 9. DPT Kuruldu 10. Milli Birlik komitesi kuruldu

1982 ANAYASASI 1982 Anayasasnn nitelikleri: 1-Atatrk milliyetilii 2-Demokratik devlet 3-Laik devlet 4-Sosyal devlet 5-Hukuk devleti 6-nsan haklarna saygl Yrtme organ glendirildi Kuvvetler ayrl ilkesi benimsendi Ayrntl dzenleme var Mecliste karar almak kolay Katlmc demokrasi var Diyanet ileri bakanl kuruldu

T. C. ANAYASASI Kuvvetler Ayrm: Devlet organlar arasnda stnlk anlamna gelmeyip; devlet yetki ve grevlerinin kullanlmasndan ibaret olmas ve bununla snrl medeni iblm-ibirliinin bulunmas; stnln ancak Anayasa ve kanunlarda bulunmasdr. 1982 Anayasasnda 177 madde bulunmaktadr. - 16 geici madde vardr. Toplam 193 madde 7 ksmdan olumaktadr. Balang ksm anayasa metnine dhildir. 1. KISIM Genel Esaslar

www.

KPSSAnaliz.com

M.1-Devletin ekli: Trkiye Devleti bir cumhuriyettir. M.2-Cumhuriyetin Nitelikleri: Trkiye Cumhuriyeti; Atatrk milliyetiliine bal, demokratik, laik ve sosyal bir hukuk Devletidir. M.3-Devletin Btnl, Resmi Dili, Bayra, Milli Mar ve Bakenti: Trkiye Devleti, lkesi ve milletiyle blnmez bir btndr. Bayra, ekli kanunda belirtilen, beyaz ay yldzl al bayraktr. Milli mar, stiklal Mardr. Bakenti Ankaradr. 1982 ANAYASASINDAK DETRLEMEYECEK HKMLER 1-Milli mar stiklal Mardr. 2-Bakenti Ankaradr. 3-Bayra ay yldzl bayraktr. 4-Trkiye; devleti ve milletiyle blnmez bir btndr. 5-Dili Trkedir. 6-Trkiye devleti bir cumhuriyettir. M.6.Egemenlik: Egemenlik kaytsz artsz milletindir. Trk milleti egemenliini yetkili organ eliyle kullanr. M.7-Yasama: Yasama yetkisi, Trk milleti adna TBMMnindir. Bu yetki devredilemez. M.8-Yrtme: Yrtme yetkisi ve grevi, Cumhurbakan ve Bakanlar Kuruluna aittir. M.9-Yarg: Yarg yetkisi, Trk Milleti adna bamsz mahkemelerce kullanlr. M.11-Anayasann Balaycl ve stnl: Anayasa hkmleri yasama yrtme yarg organlarn idari makamlar ve dier kurulu ve kiileri balar. Kanunlar Anayasaya aykr olamazlar. Temel hak ve hrriyetlerin nitelikleri: 1.Dokunulmaz 2.Devredilmez 3.Vazgeilmez M.13-Temel Hak ve Hrriyetlerin Snrlanmas: Temel hak ve hrriyetler, devletin lkesi ve milletiyle blnmez btnlnn, milli egemenliin, mll gvenliin, kamu dzeninin, genel asayiin, genel ahlak ve saln korunmas amacyla anayasann szne ve ruhuna uygun olarak ancak KANUNLA snrlandrlabilir. Temel hak ve hrriyetlerle ilgili snrlama demokratik toplum dzeninin gereklerine aykr olamaz ngrld ama d kullanlamaz Su ve ceza gemie yrtlemez sululuu mahkeme kararyla saptanana dek kimse sulu saylmaz Yabanclarn temel hak ve zgrlkleri milletleraras hukuka uygun kanunla snrlanabilir. Temel hak ve hrriyetlerin kullanlmasnn durdurulmas: 1-Sava Bu durumlarda temel hak ve 2-Seferberlik hrriyetlerin kullanlmas ksmen. 3-Skynetim veya tamamen durdurulabilir

www.

KPSSAnaliz.com

4-Olaanst hal Ancak bu drt durumda bile: 1-Kiinin yasam hakkna maddi ve manevi varlnn btnne dokunulamaz. 2.- Kimse din, vicdan, dnce ve kanaatlerini aklamaya zorlanamaz. TEMEL HAK VE HRRYETLERN SINIFLANDIRILMASI KNN HAK VE DEVLER: 1-Kiinin maddi ve manevi varlnn dokunulmazl 2-Zorla altrma yasa 3-Kii hrriyeti ve gvenlii 4-zel hayatn gizlilii 5-Konut dokunulmazl 6-Haberleme hrriyeti 7-Yerleme ve seyahat hrriyeti 8-Din ve vicdan hrriyeti 9-Dnce ve kanaat hrriyeti 10-Dnceyi aklama ve yayma hrriyeti 11-Bilim ve sanat hrriyeti 12-Basn hrriyeti, Sreli ve sresiz yayn hakk, Basn aralarnn korunmas, Kamu tzel kiilerinin elindeki basn d kitle haberleme aralarndan yararlanma hakk 13-Dzeltme ve cevap hakk 14-Dernek kurma hrriyeti, toplant ve gsteri yry dzenleme hakk 15-Mlkiyet hakk 16-Hak arama hrriyeti, Kanuni hkim gvencesi, Su ve cezalara ilikin dzenleme, Ispat hakk 17-Temel hak ve hrriyetlerin korunmas Zorla altrlma yasanda hi kimse zorla altrlamaz. Ancak hkmllk, tutukluluk ve olaanst hallerde vatandalk devinden kaynaklanan almalar istisnadr. Herkes kii hrriyeti ve gvenliine sahiptir Hkim karar olmadan yakalama, ancak sust ve gecikmesinde saknca bulunan hallerde yaplr. Yakalanan ve tutuklanan kii 48 saatte, toplu olarak ilenen sularda 4 gn ierisinde hkim karsna karlr. Tbb zorunluluklar ve kanunda yazl haller dnda ksnn vcut btnlne dokunulamaz rzas olmadan bilimsel tbb deneylere tab tutulamaz. zel hayatn gizlilii: konut dokunulmazl, haberleme hrriyeti, basn hrriyeti, sreli ve sresiz yayn hakk, dernek kurma hrriyeti haklar milli gvenlik, kamu dzeni, su ilenmesinin nlenmesi, genel salk ve genel ahlakn korunmas veya bakalarnn hak ve zgrlklerinin korunmas sebepleriyle hkim kararyla snrlandrlabilir M.20.Hakm karar olmadan kimsenin ustu zel kd, eyas aranamaz. M.23.Vatandan yurt dna kma hrriyeti vatandalk devi, ceza soruturmas veya kovuturmas sebebiyle snrlandrlabilir. M.26.Dncenin aklanmas ve yaynlanmasnda kanunda yasaklanm bir dil kullanlamaz M.32.Dzeltme cevap verme yayn yaplmazsa hakm 7 gn iinde dzeltme yaynnn gerekip gerekmediine karar verir. Dernekler kanunun ngrd hallerde hakm kararyla kapatlr. M.34 Herkes nceden izin almadan silahsz ve saldrsz toplant ve gsteri yry hakkna

www.

KPSSAnaliz.com

sahiptir. M.35.Mlkiyet hakk ancak kamu yarar amacyla kanunla snrlandrlr. SOSYAL VE EKONOMK HAKLAR 1-Ailenin korunmas 2-Eitim ve renim hakk 3-Kylardan yararlanma hakk 4-Kamulatrma 5-Devletletirme 6-zelletirme 7-alma ve szleme hrriyeti 8-alma hakk ve devi 9-Dinlenme hakk 10-Sendika kurma hakk 11-Toplu i szlemesi hakk 12-Grev ve lokavt hakk 13-crette adaletin salanmas 14-Salk hizmetleri ve evrenin korunmas 15-Konut hakk 16-Genliin korunmas ve sporun gelitirilmesi 17-Sosyal gvenlik hakk 18-Tarih kltr ve tabiat varlklarnn korunmas 19-Sanatn ve sanatnn korunmas 20-Devletin iktisadi ve sosyal devlerinin snrlar M.46 kamulatrma: Devlet ve kamu tzel kiileri kamu yarar nedeniyle karlklarn pein demek artyla zel mlkiyette bulunan tanmaz mallarn tamamn veya bir ksmn kamulatrabilir. 1.Tarm reformunda 2.Byk enerji sulama projelerinde. 3.skn projeleri 4.Yeni orman alanlarnn almas 5.Kylarn korunmas ve turizm de taksitle deme 5 yl iinde yaplr en yksek faizle denir. iftiye ait araz kamulatrmas pein denir M.51-i ve s verenler birden fazla sendikaya ye olamaz Is sendika ve st kurulularnda ynetici olmak iin ii olarak 10 yl bir fiil almak gerekir. Grev ve lokavtta uyumazlk yksek hakem kurulunca zlr uyumazln her sefasnda bavurulur, kararlar kesindir, bozulamaz. Syas amal grev ve lokavt yaplamaz alanlar ve iverenler nceden izin almakszn sendika kurabilir, ye olabilir, yelikten ekilebilir. Sendika kurma hakk milli gvenlik kamu dzeni, su ilenmesinin nlenmesi, genel salk ve genel ahlak nedenleriyle kanunla snrlandrlabilir. -M52 iler ve i verenler karlkl olarak ekonomik ve sosyal durumlarda alma artlarn dzenlemek amacyla toplu i szlemesi yapma hakkna sahiptir. Ayn i yerinde ayn dnem iin birden fazla toplu i szlemesi yaplamaz -M65 Devlet iktisadi ve sosyal devlerini mali kaynaklarn yeterlilii lsnde yerine getirir.

www.

KPSSAnaliz.com

SOSYAL GUVENLIK BAKIMINDAN DEVLET TARAFINDAN KORUNMASI GEREKENLER 1.Harp ve vazife ehitlerinin dul ve yetimleri 2.Malul ve gaziler 3.Sakatlar 4.Yasllar 5.Korunmaya muhta ocuklar SYAS HAKLAR VE DEVLER: 1-Trk vatandal 2-Seme ve seilme ve siyasi faaliyetlerde bulunma 3-Siyasi parti kurma, partilere girme ve partiden ayrlma hakk 4-Kamu hizmetine girme hakk 5-Vatan hizmeti 6-Vergi deme 7-Dileke hakk Trk anadan veya Trk babadan doan herkes Trktr. Vatandalktan karlma kararna kar yarg yolu kapatlamaz. M.67.SECIMLERIN YAPILMA SEKLI Seimler ve halk oylamas: 1.Serbest. 2.Eit. 3.Gizli. 4.Tek dereceli. 5.Genel oy 6.Ack saym ve dkm esasna gre. -.Yarg ynetim ve denetimindedir. tirazlar YSK (YUKSEK SECIM KURULUNA )yaplr. 18 yan dolduran her Trk vatanda seme ve halk oylamasna katlma hakkna sahiptir. Seim kanunlarnda yaplan deiiklikler yrrle girdii tarihten itibaren 1 yl iinde yaplan seimlerde uygulanmaz. Oy kullanamayacak kiiler: 1-Silhaltnda bulunan erba ve erler 2-Askeri renciler 3-Taksirli sular hari olmak zere hkmller oy kullanamaz. Ancak tutuklular oy kullanabilir.

M.68-SIYASI PARTIYE UYELIK Syas partiye ye olabilmek iin 18 yasn doldurmu olmak gerekir.Siyasi partiler nceden izin almakszn kurulurlar.

www.

KPSSAnaliz.com

SIYASI PARTIYE UYE OLAMAYACAK KISILER. 1.Hakm ve savclar. 2 Saytay dahil olmak zere yksek yarg organlar mensuplar 3 Kamu kurum ve kurulularnda alan memurlar 4 Is olmayan dier kamu grevlileri 5.TSK mensuplar 6 Yksek retim ncesi renciler. M.69.SIYASI PARTILERIN UYACAKLARI ESASLAR. 1 Syas partiler ticari faaliyetlerde bulunamazlar. 2 Syas partilerin mal denetimini Anayasa mahkemesi yapar. 3.Syas partilerin kapatlmas Yargtay Cumhuriyet Basavcsnn aaca dava zerine Anayasa Mahkemesi tarafndan kesin karara balanr. Siyasi partilerin tzk ve programlar devletin bamszlna, lkesi ve milletiyle blnmez btnlne, insan haklarna, eitlik ve hukuk devleti ilkelerine millet egemenliine ve laik cumhuriyet ilkelerine aykr olamaz. Aykr olmas hali temelli kapatma sebebidir. Anayasa mah. dava konusu fiillerin alna gre siyasi partinin devlet yardmndan tamamen veya ksmen yoksun braklmasna karar verebilir. 4.Temelli kapatlan bir parti bir baka adla aclamaz 5 Syas partinin kapatlmasna sebep olanlar 5 yl sureyle bir baksa partinin kurucu yesi olamazlar. Anayasa mahkemesinin temelli kapatmaya ilikin kesin kararnn resmi gazetede yaynlanmasyla sure balar. 6Yabanc devlet kurulular, gerek veya tzel kiilerden maddi yardm alamazlar. NOT: Siyasi partinin kapatlmasnda Anayasa mahkemesinin 3/5 oyu art koulmutur. Mal Bildirimi: Kamu hizmetine girenlerin mal bildiriminde bulunmalar kanunla dzenlenir. Yasama ve yrtme organlarnda grev alanlar bundan istisna edilemez. Vatan hizmeti her Trkn hakk ve devidir Vergi devi:-Herkes mali gcne gre vergi demekle ykmldr. Vergi yknn adaletli ve dengeli dalm gerekir Vergi, resim, har ve benzeri mali ykmllkler kanunla konulur, deitirilir veya kaldrlr. Vergi, resim, har veya benzeri ykmllklerin muaflk, istisnalar ve indirim oranlarnda deiiklik yapmak yetkisi Bakanlar Kuruluna verilebilir. Dileke Hakk: Vatandalar ve karlk esas gzetilmek kaydyla yabanclar kendileriyle veya kamuyla ilgili ikyetlerini yetkili makamlara veya TBMM ne bildirebilirler. TBMM Genel oyla seilen 550 milletvekilinden oluur MILLET VEKILI SECILME YETERLILIKLERI: 130 yan doldurmu olmak. 2 En az ilk okul mezunu olmak 3 Askerlik hizmetini yapm olmak 4Kamu hizmetinden yasaklanmam olmak

www.

KPSSAnaliz.com

5 Taksirli sular hari 1 yldan fazla hapis yatmam olmak 6Yuz kzartc su islememek 7 Devlet srrn aa vurmam olmak 8 deolojik ve anarik sulara katlmamak 9 Kstl olmamak M.77.SECIMLER Seimler 5 ylda bir yaplr Meclis veya gerekli artlarn olumas halinde Cumhurbakan bu sre dolmadan seimlerin yenilenmesine karar verebilir Yenilenmesine karar verilen meclisin yetkileri yeni meclisin seilmesine kadar srer. TBMM SEMLERNN GERYE BIRAKILMASI: Savas nedeniyle seimler TBMM tarafndan 1 yl ertelenebilir.(GERYE BIRAKILIR) ARA SECIM: TBMM yeliklerinde boalma olmas halinde ara seime gidilir. Her seim dneminde 1 kez yaplabilir. Genel seimler yapldktan sonra 30 ay gemeden ara secime gidilemez -Boalan yeliklerin says ye tam saysnn % 5 n bulduunda ara seime 3 ay iinde gidilir. Genel secime 1 yl kala ara seime gidilmez. Seimlerin genel ynetim ve denetimi Yksek Seim Kuruluna aittir. YSK 7 asl 4 yedek yeden oluur.6s Yargtay, 5 i Dantay dan seilir. Milletvekilleri btn milleti temsil eder. yelikle Badamayan ler: 1.Devlet ve kamu tzel kiilerinde ve bunlara bal kurulularn dorudan veya dolayl katld teebbs ve ortaklklarn, 2.Kamu yararna alan derneklerin ve devletten yardm alan vakflarn kamu meslek kurulular,sendika ve bunlarn st kurulular ve teebbslerinde ynetim ve denetim kurullarnda grev alamazlar ,vekil olamazlar. 3.TBMM yeleri yrtme organnn teklif inha atama veya onamasna bal resmi veya zel bir ite grevlendirilemezler. Bir yenin belli bir konuda 6 ay amamak zere Bakanlar Kurulunca geici bir grevi kabul etmesi meclis kararna baldr. Yasama Sorumsuzluu ve Dokunulmazl: Yasama sorumsuzluu: TBMM yeleri meclis almalarndaki oy ve szlerinden, Mecliste ileri srdkleri dncelerden; o oturumdaki bakanlk divannn teklifi zerine meclise baka karar alnmadka bunlar meclis dnda tekrarlamak ve aklamaktan sorumlu tutulamazlar. Yasama sorumsuzluu en ksa tanmyla milletvekillerinin sz hrriyetini korur. Hayat boyu srecek olan sorumsuzluk milletvekilini cezai takibatlara kar mutlak olarak korur. Sorumsuzluun meclis veya baka bir organ tarafndan kaldrlmas sz konusu deildir. Yasama Dokunulmazl: Seimden nce veya sonra bir su iledii ileri srlen bir milletvekili meclis karar olmadka

www.

KPSSAnaliz.com

tutulamaz, tutuklanamaz, sorguya ekilemez ve yarglanamaz. Ar cezay gerektiren sust hali ve seimden nce soruturmasna balamak kaydyla anayasann 14 nc maddesindeki durumlar bu hkmn dndadr. Seimden nce veya sonra milletvekiline verilmi bir ceza hkmnn uygulanmas yeliin sona ermesine braklr. Dokunulmazl kaldrlan ye tekrar seilirse baka bir ileme gerek olmadan dokunulmazln elde eder. TBMM siyasi parti guruplarndan yasama dokunulmazl ile ilgili grme yaplamaz. Dokunulmazl kaldrlan bir milletvekilinin hangi fiilden yarglanacaksa onunla snrl olarak hakknda kovuturma yaplabilir. Sorumsuzluk mutlak, dokunulmazlk nispidir. Sorumsuzluk devaml dokunulmazlk geicidir. Milletvekilliinin Sona ermesi: 1.Seimlerin sona ermesi. 2.lm. 3.Milletvekilinin cumhurbakan seilmesi 4.Milletvekilinin yerel ynetim organlarna seilmesi., Milletvekilliliinin Dmesi: 1.Milletvekilinin istifa etmesi(TBMM Bakanlk Divannn tespiti ile Meclis Genel Kurulunca kararlatrlr) 2. Kesin hkm giyme veya kstlanma haline dmesi. Kesin mahkeme kararnn genel kurula bildirilmesi. 3. Milletvekillii ile badamayan bir grev veya hizmeti srdrmek(Genel Kurulda gizli oyla karar verilir) 4.Meclis almalarna zrsz ve izinsiz olarak bir ay ierisinde toplam 5 bileim gn katlmamak.Meclis Bakanlk Divannn tespiti zerine Genel Kurul ye tam saysnn salt ounluu ile karar verir. 5.Partisinin temelli kapatlmasna sebep olan, milletvekili Anayasa Mahkemesinin temelli kapatlmasna ilikin kesin kararn resmi gazetede yaynlandktan itibaren der. yeliin dmesine kural olarak meclis genel kurulu gizli oyla karar verir. Milletvekillii den vekil 7 gn ierisinde Anayasa mahkemesine bavurur. Anayasa mahkemesi 15 gn iinde karar verir. denek ve yolluklar: denein aylk tutar en yksek devlet memurunun almakta olduu miktarn ;yollukta denek miktarnn yarsn aamaz. denek ve yolluklarn en ok 3 ayl nceden denir. M.87 TBMM NIN GOREVLERI 1 Kanun koymak deitirmek ve kaldrmak. 2 Bakanlar Kurulu ve bakanlar denetlemek babakan dahildir. 3 Bakanlar kuruluna belli konularda kanun hkmnde kararname karma yatks vermek 4 Bte ve kasn hesap kanunlarn grp karara balamak. 5 Para baslmasna ve sava ilanna karar vermek 6 Milletler aras antlamalarn onaylanmasn uygun bulmak.

www.

KPSSAnaliz.com

7 Genel ve zel af ilanna karar vermek.(ye tamsaysnn 3/5 ounluu ile karar verilir.) 8 Kesinleen lm cezalarnn yerine getirilmesine karar vermek M.88.KANUN TEKLIFI VE GORUSULMESI: Yasama ilemleri kanunlar ve parlamento kararlar olmak zere ikiye ayrlr. Kanunlar yapma yetkisi: 1.Bakanlar kurulu.kanun tasars 2.Milletvekilleri kanun teklifi yaparlar. TBMM DE EKL KANUN NTELNDEK LEMLER: 1.Bte ve kesin hesap kanunlarn kabul etmek 2.Para baslmasna karar vermek. 3.Genel ve zel af ilan etmek 4.lm cezalarnn yerine getirilmesi. 5.Uluslararas anlamalar onamak. TBMM DE PARLAMENTO KARARLARI NTELNDEK LEMLER: 1. tzk yapma ve deitirme. 2.Yasama dokunulmazlnn kabul edilmesi 3.Meclis yeliinin drlmesi. 4.Bakan ve bakanlk divann semek. 5.Gensoru, gven oylamas ve meclis aratrmasn soruturmak. 6.Sava ilanna ve silahl kuvvetlerin kullanlmasna karar vermek. 7.OHAL ve skynetimi onaylamak. Kanunlarn hepsi cumhurbakan tarafndan onaylanrken parlamento kararlarnda byle bir imzaya gerek yoktur. -Cumhurbakan TBMMce kabul edilen kanunlar 15 gn iinde yaynlar yaynlamasn ksmen veya tamamen uygun bulmad kanunlar TBMM ye geri gnderir. -TBMM geri gnderilen kanunu aynen kabul ederse cumhurbakannca yaynlanr. -Meclis geri gnderilen kanunda deiiklik yaparsa cumhurbakan deitirilen kanunu tekrar meclise geri gnderebilir. -Cumhurbakannca ksmen uygun bulmama durumunda TBMM sadece uygun bulmad maddeleri grebilir. Milletleraras anlamalar uygun bulma: Usulne gre yrrle konulmu milletleraras anlamalar kanun hkmndedir. Anayasaya aykrl iddiasyla Anayasa Mahkemesine bavurulamaz. 1961 ve 1982 Anayasalar milletleraras anlamalar yapma yetkisini yrtme organna, onaylama yetkisini cumhurbakanna vermitir. Ancak cumhurbakann onaylamas TBMM nin onaylamay bir kanuna uygun bulmas gerekir. Milletleraras bir anlamaya dayanan uygulama anlamalar ile kanunun verdii bir yetkiye dayanlarak yaplan ekonomik, ticari, teknik ve idari anlamalarn TBMM tarafndan uygun bulunmas koulu aranmamaktadr. ancak bu anlamalar yaymlanmadan yrrle konulamaz. Trk kanunlarnda deiiklik getiren milletleraras antlamalarn mutlaka TBMM ce uygun

www.

KPSSAnaliz.com

bulunmas gerekir. Ekonomik ticari ve teknik ilikileri dzenleyen ve sresi 1 yl amayan antlamalar devlet maliyesine yk getirmemek, kii hallerine ve Trklerin yabanc memleketteki mlkiyet haklarna dokunmamak artyla yaynlanmayla yrrle konar bu taktirde bu antlamalar TBMM ye sunulur. KANUN HKMNDE KARARNAME CIKARMA YETKS: Yetki Bakmndan:KHK karma yetkisi Bakanlar Kuruluna aittir. Ohal ve skynetim KHK lerinde yetki ise cumhurbakan bakanlnda toplanan bakanlar kuruluna aittir. Yetki kanunu bakmndan: Bakanlar Kurulu kendiliinden KHK karamaz. TBMM nin bir yetki kanunu karmas gerekir. Ancak ohal ve skynetim dnemlerinde yetki kanununa gerek olmadan KHK kartlabilir. Yetki Kanunun ierii: 1.Konusu 2.Amac 3.Kapsam 4.lkeleri 5.Sresi aka belirtilmelidir. 6.Birden fazla KHK karlabilip karlamayaca belirtilmelidir. KHK lerin karma yetkisinin sona ermesi: 1.Yetki kanunun belirledii srenin dolmas. 2.Yeni bir kanunla yetki kanununun yrrlkten kalkmas 3.Yetki kanununda belirlenen sayda KHK karlmas Ancak Bakanlar kurulunun istifas, Bakanlar kurulunun Gensoru ile drlmesi, Yasama dneminin bitmesi durumlarnda yetki sona ermez. Konu bakmndan: KHK lerde temel haklar ,kii haklar ve devleri ve siyasi hak ve devler dzenlenemez .KHK ile bakanlar kuruluna bte deiiklik yetkisi verilemez. Ohal ve skynetim bunun istisnalardr. Denetim bakmndan: KHK yargsal denetimi Anayasa mahkemesi tarafndan yaplr. Ohal ve skynetim KHK hakknda Anayasaya aykrlk iddiasyla Anayasa mahkemesine dava alamaz. ekil ve usul bakmndan: KHK resmi gazetede yaynlandklar gn yrrle girerler. Ancak yrrlk tarihi daha sonraki bir tarihte gsterilebilir. Kararnameler RG de yaynlandklar gn TBMM ye sunulurlar sunulmazsa ayn gn yrrlkten kalkarlar. TBMM tarafndan reddedilen KHK ise ret kararnn RG de yaynland tarihte yayndan kalkarlar. Sava hali ilan ve silahl kuvvetlerin kullanlmasna izin verme: M.92.Sava hali ilanna ve TSK nn yabanc lkelere gnderilmesine ve yabanc devlet silahl kuvvetlerinin Trkiyede bulunmasna TBMM karar verir. TBMM tatilde veya ara vermede iken lkenin ani silahl saldrya uramas durumunda TSK nn kullanlmasna Cumhurbakan da karar verir.

www.

KPSSAnaliz.com

M.93.TOPLANMA VE TATIL TBMM her yl 1 EKIMDE toplanr Ara verme veya tatil srasnda 1.Dorudan doruya cumhurbakannca 2.Bakanlar kurulunun istemi zerine Cumhurbakannca 3.Meclis Bakan da dorudan doruya veya Milletvekillerinin 1/5 istemi zerine meclisi toplar.

M.94.BASKANLIK DIVANI _Siyasi parti guruplar bakanlk iin aday gsteremezler. _Meclis bakan bakan vekilleri katp yeler ve idare amirlerinden oluur _Bakanlk divan iin bir yasama dneminde 2 defa secim yaplr: ilki 2 yl ikincisi 3 yl grev yapar. _TBMM meclis bakan adaylar meclis yeleri ierisinden seilir ilk iki oylamada ye tam saysnn 2/3 ve nc oylamada ye tam saysnn salt ounluu aranr.Bu durum salanamazsa en ok oy alan iki aday iin 4. oylama yaplr bu oylamada en fazla oy alan ye bakan seilir. _Syas parti gurubu minimum 20 milletvekilinden oluur. Toplant ve karar yeter says: _TBMM ye tam saysnn en az 1/3 ile toplanr toplantya katlanlar salt ounlukla karar verir ancak karar yeter says ye tam saysnn nun 1 fazlasndan az olamaz. M.98. TBMM DE BILGI EDINME VE DENETLEME YOLLARI: 1.SORU. Bakanlar kurulu adna szl veya yazl olarak cevaplandrlmak zere babakan veya bakanlardan bilgi istemekten ibarettir.15 Gn sonra gndeme alnr. 2.MECLIS ARASTIRMASI. Bell bir konuda bilgi edinilmek iin yaplan incelemeden ibarettir 3 ay da sonulanr 3 GENEL GORUSME. Toplumu ve devlet faaliyetlerini ilgilendiren belli bir konunun TBMM genel kurulunda grlmesidir. Hkmet, siyasi parti gruplar en az 20 milletvekili tarafndan bir nerge ile istenir. 4.GENSORU. Bir syas parti adna veya 20 milletvekilinin istemi zerine alr. Hkmetin veya bir bakann siyasal sorumluluu aratrlr. Bakanlar kurulunun veya bakanln drlmesi ye tam saysnn salt ounluu ile olur. Oylamada gvensizlik oylar saylr. 5 MECLIS SORUSTURMASI. _Babakan veya bakanlarn grevleri ile ilgili cezai sorumluluklarnn aratrlmasn salamaktr. _ye tamsaysnn 1/10 nn verecei nerge ile soruturma almas istenebilir. _Meclis bu istemi en ge bir ay ierisinde grr.Bu grme sonunda gerekli grlrse Babakan veya bakanlar yce divana sevk edilir. _Yce divana sevk karar ancak ye tam saysnn salt ounluunun gizli oyu ile alnr . _Bakan Yce Divana sevk edilirse bakanlktan der. _Babakan Yce Divana sevk edilirse hkmet istifa etmi saylr.

www.

KPSSAnaliz.com

YRTME M.101-Cumhurbakan Seilebilme Koullar 1-40 yan doldurmu olmak. 2-Yksek renim yapm olmak 3-Trk vatanda olmak 4-Cumhurbakan Meclisin kendi yeleri veya bu niteliklere ve milletvekili seilme yeterliine sahip Trk vatandalar arasndan 7 yl iin seilir. 5-Bir kimse iki defa Cumhurbakan seilemez. 6-Cumhurbakanlna TBMM yeleri dnda aday gsterilebilmesi, Meclis ye tamsaysnn en az bete birinin yazl nerisiyle mmkndr. Cumhurbakan seimi: Cumhurbakannn seilmesi, TBMM ye tamsaysnn 2/3 ounluuyla ve gizli oyla seilir. __Cumhurbakannn grev sresi dolmadan 30 gn nce, dolduktan 10 gn sonra seime balanr. Seim 1 ayda tamamlanr. Oylamalar 3er gn arayla yaplr. 1.TUR + 2.TUR: ye tamsaysnn 2/3 ounluuyla 3.TUR: ye tamsaysnn salt ounluuyla. (276) 4.TUR: 3. turda en ok oyu olan iki aday bu tura kalr. Salt ounlukla Cumhurbakan seilir. Seilemezse, TBMM seimleri yeniler. M.104-CUMHURBAKANININ GREV VE YETKLER: a)Yasamayla ilgili Yetkileri 1-Yasama ylnn ilk gn TBMMde al konumasn yapar. 2-TBMMyi gerektiinde toplantya arr. 3-Kanunlar yaynlar. 4-Kanunlar tekrar grlmek zere TBMMne yollar. 5-Anayasa deiikliine ilikin kanunlar gerek grdnde halkoyuna sunar. 6-Kanunlarn, KHK, TBMM i tznn iptali iin Anayasa mahkemesine iptal davas aar. 7-TBMMde seimlerin yenilenmesine karar vermek. b)Yrtmeyle lgili Yetkileri 1-Babakan atamak ve istifasn kabul etmek. 2-Babakann teklifi zerine bakanlar atamak ve istifalarn kabul etmek. 3-Gerek grrse Bakanlar kuruluna bakanlk etmek. 4-Yabanc devletlere Trk temsilciliini gndermek ve onlarnkini kabul etmek. 5-Milletleraras analamalar onaylamak ve yaynlamak. 6-TBMM adna TSK Bakomutanln temsil etmek. 7-TSKnin kullanlmasna karar vermek. 8-MGKy toplantya armak. 9-Genelkurmay Bakann atamak. 10-Kararnameleri imzalamak. 11-Srekli hasta sakat ve kocama sebebiyle cezalar kaldrmak. 12-Devlet Denetleme Kurulu yelerini atamak. 13-YK yeleri ve rektrleri atamak. c)Yarg ile ilgili Yetkileri 1-Anayasa Mahkemesi yelerini semek

www.

KPSSAnaliz.com

2-Dantayn yelerinin n semek. 3-Yargtay Cumhuriyet Basavcsn semek 4-Yargtay Cumhuriyet Basavcs vekilini semek 5-Hkim ve Savclar Yksek Kurulu yelerini semek 6-AYM ve Askeri Yargtay yelerini semek. M.105-CUMHURBAKANININ SORUMLULUK VE SORUMSUZLUK HAL Cumhurbakannn resen imzalad kararlar ve emirler aleyhine Anayasa Mahkemesine itiraz edilemez. Cumhurbakan, vatana hyanetten dolay TBMM yelerinin 1/3nn teklifi zerine ye tamsaysnn 3/4nn verecei kararla sulandrlr. M.106-CUMHURBAKANLIINA VEKLLK ETME Cumhurbakannn hastalk, yurt dna kma, geici olarak grevden alnma, lm, ekilme durumlarnda TBMM Bakan ona vekillik eder ve ona ait yetkileri kullanr. CUMHURBAKANI TEKLATI: 1.Cumhurbakanl genel sekreterlii: Kuruluu,tekilat ve alma esaslar,personel atama ilemleri Cumhurbakanl kararnamesiyle dzenlenir.Bu kararname yarg denetimi dndadr. 2.Devlet Denetleme Kurumu: darenin hukuka uygunluunun, dzenli ve verimli ekilde yrtlmesinin salanmas amacyla kurulmutur. Cumhurbakannn istei zerine: 1-Tm kamu kurum ve kurulularnda sermayenin yarsndan fazlasna sahip kurulularda. 2-Kamu Kurumu nitelii olan meslek kurulularnda. 3-i-iveren meslek kurulularnda 4-Kamuya yararl dernek ve vakflarda inceleme aratrma ve denetleme yapar. Not: TSK ve yarg organlar denetim ddr. yeleri Cumhurbakannzca seilir. M.109-BAKANLAR KURULU Babakan, Cumhurbakannca TBMM yeleri arasndan atanr. Bakanlar, TBMM yeleri veya milletvekili seilme yeterliliine sahip olanlar arasndan Babakanca seilir ve Cumhurbakan tarafndan atanr. Greve balama ve gvenoyu: -Bakanlar Kurulunun program, kuruluundan 1 hafta iinde TBMMde okunur ve gvenoyuna balanr. Gvenoyu iin grmeler programn okunmasndan 2 tam gn getikten sonra balar grmelerin bitiminden 1 tam gn sonra oylama yaplr. Grev srasnda gvenoyu: Babakan gerekli grrse Bakanlar Kurulunda grtkten sonra, TBMM den gven isteyebilir. Gven istemi TBMM ne bildirilmesinden bir tam gn gemedike grlemez ve grmelerin bitiminden bir tam gn gemedike oya konulamaz. Gven istemi ye tam saysnn salt ounluu ile reddedilebilir. Grev ve siyasi sorumluluk: Bakanlar kurulu siyasetin yrtlmesinden birlikte sorumludurlar.Her bakan babakana kar sorumlu olup ayrca kendi yetkisi iindeki ilerden ve emri altndaki ilerden sorumludur.

www.

KPSSAnaliz.com

Bakanlklarn kurulmas: Bakanlklarn kurulmas kaldrlmas grev ve yetkileri kanunla dzenlenir bir bakan birden fazla bakana vekillik edemez . Herhangi bir sebeple boalan bir bakanla 15 gn ierisinde yeni bir bakan atanr. M.114-SEMLERDE GEC BAKANLAR KURULU TBMM genel seimlerinden nce, Adalet, ileri ve Ulatrma Bakanlar ekilir. Seimin balang tarihinden 3 gn nce ve erken seim halinde bu karardan itibaren 5 gn iinde, bu bakanlklara TBMM iinden veya dardan bamszlar Babakanca atanr. Seimlerin yenilenmesine karar verildiinde Bakanlar Kurulu ekilir Cumhurbakan geici Bakanlar Kurulunu kurmak zere Babakan atar. Geici Bakanlar Kurulu iin gvenoyuna bavurulmaz. Geici Bakanlar Kurulu seim sresince ve yeni meclis toplanncaya kadar grevde kalr. M.115-TZKLER Bakanlar Kurulu, kanun uygulamasn gstermek, emrettii ileri belirtmek zere, kanuna aykr olmamak ve Dantayn incelemesinden geirilmek artyla karlr. Cumhurbakannca imzalanr ve kanunlar gibi yaynlanr. Tzkler aksine bir hkm bulunmadka resmi gazetede yaynlandktan 45 gn sonra yrrle girerler. M.116-TBMM SEMLERNN CUMHURBAKANINCA YENLENMES Bakanlar kurulunun: 1-Gvenoyu alamamas 2-Gvensizlik oyu ile drlmesi hallerinde 45 gn iinde yeni Bakanlar Kurulu kurulamad takdirde veya kurulduu halde gvenoyu alamazsa Cumhurbakan TBMM Meclis bakanna danarak seimlerin yenilenmesine karar verir. Babakann istifa etmesi zerine 45 gn iinde veya yeni seilen Meclis Bakanlk Divan seiminden sonra yine 45 gn iinde Bakanlar Kurulu kurulamamas hallerinde Cumhurbakan Meclis bakanna danarak seimlerin yenilenmesine karar verir. M.117-BAKOMUTANLIK VE GENELKURMAY BAKANLII TBMMnin manevi varlndan ayrlamaz; Cumhurbakan tarafndan temsil olunur. Milli gvenliin salanmasndan, silahl kuvvetlerin yurt savunmasna hazrlanmasndan TBMMye kar Bakanlar Kurulu sorumludur. Genelkurmay Bakan, silahl kuvvetlerin komutan olup, savata bakomutanlk grevini Cumhurbakan adna yapar. Bakanlar Kurulunun teklifi zerine Cumhurbakannca atanr. Genelkurmay Bakan grev ve yetkilerinden dolay Babakana kar sorumludur. M.118-MLL GVENLK KURULU 1-Cumhurbakan 2-Babakan

www.

KPSSAnaliz.com

3-Genelkurmay Bakan 4-Milli Savunma Bakan 5-ileri Bakan 6-Dileri Bakan 7-Adalet Bakan 8-Kuvvet Komutanlar (Kara,Deniz ,Hava ve Jandarma komutanlar) 9-Babakan Yardmclarndan oluur. Gndemi; Babakan ya da Genelkurmay Bakannn nerileriyle Cumhurbakan belirler. Cumhurbakan olmad zaman Babakan toplar. M.119-OLAANST HALLER: 1.Tabii afet 2.Tehlikeli salgn hastalklar 3.Ar ekonomik bunalmlar 4.iddet olaylarnn yaygnlamas ve kamu dzeninin ciddi ekilde bozulmas hallerinde ilan edilir. lk durumda Cumhurbakan bakanlnda toplanan Bakanlar Kurulu 6 ay gememek zere OHAL ilan edebilir. Drdnc durumda ise Cumhurbakan bakanlnda toplanan Bakanlar Kurulu MGK da grn alarak 6 ay gememek zere OHAL ilan edebilir OHAL karar verilmesi durumunda karar RG de yaynlanr TBMM onayna sunulur. Bakanlar Kurulunun istemi zerine Meclis 4 ay uzatabilir veya OHAL kaldrlabilir. SIKIYNETM, SEFERBERLK VE SAVA HAL: 1-Hr demokratik dzene veya temel hak ve hrriyetleri ortadan kaldrmaya ynelik 2-Olaanst hal ilann gerektiren hallerden daha ar iddet hareketlerinin yaygnlamas 3-Sava hali, ayaklanma olmas 4-Vatan veya cumhuriyete kar kuvvetli bir eylemin ba gstermesi 5-lkenin ve milletin blnmez btnln tehlikeye dren iddet hareketlerinin yaygnlamas sebepleriyle Cumhurbakanl bakanlnda toplanan Bakanlar Kurulu, MGK nun da grn alarak sresi alt ay gememek zere Skynetim ilan edebilir. Bu karar derhal RG de yaymlanr ve ayn gn TBMM onayna sunulur. TBMM gerekli grd takdirde skynetim sresini ksaltabilir, uzatabilir veya kaldrabilir. Skynetim TBMM karar ile her defasnda 4 ay amamak zere uzatlabilir. Sava hallerinde bu sre aranmaz. Skynetim hallerinde; 1-Kolluk grev ve yetkileri askeri makamlara geer 2-Temel hak ve hrriyetlerde kstlanma daha fazla olmakta 3-Baz sularn yarglanmas skynetim askeri mahkemesinde yaplabilmektedir. Skynetim komutanlar Genelkurmay Bakanlna bal olarak grev yaparlar. DARENN ESASLARI: dare, kurulu ve grevleri ile bir btndr ve kanunla dzenlenir. darenin kurulu ve grevleri merkezden ynetim ve yerinden ynetim esaslarna dayanr. Kamu tzel kiilii ancak kanunla

www.

KPSSAnaliz.com

veya kanunun aka dayand yetkiye dayanlarak kurulur. darenin her trl eylem ve ilemlerine kar yarg yolu aktr. Ancak Cumhurbakannn tek bana yapaca ilemler ile yksek askeri ura kararlar yarg denetimi dndadr. Yarg yetkisi, idari eylem ve ilemlerin hukuka uygunluunun denetimi ile snrldr. Yerindelik denetimi yaplamaz. dari ilemin uygulanmas halinde 1.Telafisi g veya imknsz zararlarn domas ve 2.dari ilemin aka hukuka aykr olmas artlarnn birlikte gereklemesi durumunda yrtmenin durdurulmasna karar verilebilir. Merkezi idare kuruluu corafya durumuna, ekonomik artlara ve kamu hizmetlerinin gereklerine gre illere illerde dier kademeli blmlere ayrlr. llerin idaresi yetki genilii esaslarna dayanr. Mahalli idareler il, belediye veya ky halknn mahalli mterek ihtiyalarn karlamak zere kurulu esaslar kanunla belirtilen kamu tzel kiileridir. Mahalli idarelerin seimleri 5 ylda bir yaplr. Mahalli idarelerin seilmi organlarnn organlk sfatn kazanmalar veya kaybetmeleri konusundaki denetim yarg yoluyla olur ancak grevleri ile ilgili bir su sebebiyle hakknda soruturma veya kovuturma olursa iileri bakan geici bir tedbir olarak grevden uzaklatrabilir. Grev ve sorumluluklar disiplin kavuturmasnda gvence: Memurlar ve dier kamu grevlileriyle kamu kurumu niteliindeki meslek kurulular ve bunlarn st kurulular mensuplarna savunma hakk tannmadka disiplin cezas verilemez. Uyarma ve knama cezalar hari disiplin kararlar yarg denetimi dna braklamaz Memurlar ve dier kamu grevlilerinin yetkilerini kullanrken iledikleri kusurlardan doan tazminat davalar ancak idare aleyhine alr. dare ilgili kiiye daha sonra rcu eder. M.124-YNETMELKLER Babakanlk, Bakanlklar ve kamu tzel kiileri kendi grev alanlarn ilgilendiren kanunlarn, tzklerin uygulanmasn salamak zere bunlara aykr olmamak artyla karlrlar. Hangi ynetmeliklerin resmi gazetede yaynlanaca kanunla belirtilir. Aksine hkm yoksa ynetmelikler yaymland gn yrrle girerler. M.130-YKSEKRETM KURUMLARI: Yksekretim kurumlar devlet tarafndan kanunla kurulur. Kazan anlamna ynelik olmamak artyla vakflar tarafndan Yksekretim kurumlar kurulabilir niversiteler ve bunlara bal birimler devletim gzetime ve denetime altndadr. Rektrler Cumhurbakannca; dekanlar YK tarafndan atanr. TSK ve Emniyet tekilatna bal Yksekretim kurumlar zel ykmlere tabidir. KAMU KURUM NTELNDEK MESLEK KURULULARI: Belli bir meslee mensup olanlarn mterek ihtiyalarn karlamak mesleki faaliyetlerini kolaylatrmak ve gelitirmek, meslek mensuplarnn birbirleri ile ve halk ile olan ilikilerinde drstlk ve gveni hakim klmak, meslek disiplinini salamak maksadyla kanunla kurulan

www.

KPSSAnaliz.com

kamu tzel kiileridir. Kurulu amalar dnda faaliyette bulunamazlar. Bu kurulular zerinde devletin idari ve mali denetimine ilikin kurallar kanunla dzenlenir. Amalar dnda faaliyet gsteren meslek kurulularna Cumhuriyet Savcsnn istemi zerine mahkeme kararyla son verilir. Organlarnn seimlerinde siyasi partiler aday gsteremezler M.137.KANUNSUZ EMR: Kamu hizmetlerinde alan bir kimse stnden ald bir emri ynetmelik, tzk, kanun veya Anayasa hkmlerine aykr grrse yerine getirmez bu aykrl emri verene bildirir. Ancak st emrinde srar ederse ve yaz ile yenilerse emri yerine getirir bu durumda emri yerine getiren sorumlu olmaz. Konusu su olan bir emir hibir suretle yerine getirmez. Yerine yetiren kimse sorumluluktan kurtulamaz. MAHKEMELERN BAIMSIZLII: Hkimler grevlerinde bamszdrlar. Hibir organ, makam, merci veya kii yarg yetkisinin kullanlmasnda mahkemelere ve hkimlere emir ve talimat veremez. Grlmekte olan bir dava hakknda Yasama Meclisinde grme yaplamaz. Yasama ve yrtme organlar ile idare mahkeme kararlarna uymak zorundadr. M.140-HKMLK VE SAVCILIK TEMNATI VE MESLE: Hkimler ve savclar azlolunamaz. Kendileri istemedike Anayasada gsterilen yatan nce emeklilie ayrlamaz Bir mahkemenin veya kadronun kaldrlmas nedeniyle aylk denek ve dier zlk haklarndan yoksun braklamaz. Hkimlik ve savclk meslek ii eitim ve dier zlk ieri mahkemelerin bamszl ve hkimlik teminat esaslarna gre kanunla dzenlenir. Hkimler ve savclar idari grevleri ynnden Adalet Bakanlna baldrlar. Hkimler ve savclar istemedike 65 yana kadar emekli edilemezler. Mahkemelerin kuruluu grev ve yetkileri ileyii ve yarglama usulleri kanunla dzenlenir. Hkim ve savclarn denetimi Adalet Bakanl izni ile adalet mfettileri tarafndan yaplr. M.145-ASKER YARGI Asker kiilerin askeri sularyla, bunlarn asker kiiler aleyhine veya askeri mahallerde, askeri hizmet ve grevlerle ilgili olarak iledikleri sulara ait davalara bakarlar. Sava ve skynetim hallerinde hangi sular ve hangi kiiler bakmndan yetkili olduklar kanunla dzenlenir.

YKSEK MAHKEMELER:

www.

KPSSAnaliz.com

1.Anayasa mahkemesi. 2.Yargtay. 3.Dantay. 4.Askeri Yargtay. 5.Askeri Yksek dare Mahkemesi 6.Uyumazlk Mahkemesi. ANAYASA MAHKEMESNN KURULUU 11 asl ve 4 yedek yeden oluur. 1-yeleri Yargtay, Dantay, Askeri Yargtay, AYM, Saytay Bakan veya yesi olmaldr. 240 yan doldurmu yksekretim grm ve kamu hizmetinde 15 yl alm olmaldr. a)Yksek renim kurumlarnn; hukuk, iktisat, siyasal bilimler dallarnda renim grmeli b)Rektr, dekan, Mstear, Mstear Yardmcs, General, Amiral, Bykeli, Blge Valisi veya Vali olmaldr. c)Mesleinde avukat, olarak bilfiil almaldr. Greve seilip de kabul etmeyenler 1 ayda tekrar seilir. 65 Yan doldurunca emeklilie ayrlrlar. Bakan ve Bakan Vekilinin Seimi Asl yeler arasndan gizli oyla ve ye tam saysnn salt ounlukla 4 yl iin seilir. Anayasa Mahkemesinin Grevleri 1-Kanunlarn, KHKlerin ve TBMM tzn ekil ve esas bakmndan denetler. Anayasa deiikliklerini ise sadece ekil bakmndan denetler. OHAL, Skynetim ve sava hallerinde karlan KHK ekil ve esas bakmndan Anayasaya aykrl iddiasyla Anayasaya dava alamaz. ekil bakmndan denetleme Cumhurbakanlnca veya TBMM yelerinin 1/5tarafndan istenebilir. Kanunun yaynland tarihten itibaren 10 gn getikten sonra ekil bozukluuna bal iptal davas alamaz. 2-Yce Divan sfatyla yarglar.(Cumhurbakan,BK yeleri ,Anayasa mah.,Yargtay Dantay,Askeri Yargtay,AYM,HSYK Bakan ve yelerini Basavclarn)yce divan kararlar kesindir. 3-Siyasi partilerin kapanmasna bakar. 4-st dzey devlet yneticilerini ve yksek yarg organ mensuplarn Yce Divanda yarglar. 5-Siyasi partilerin mali denetimini yapar. ptal Davas Amaya Yetkili Olanlar: ptal davas kanunlar, KHK ve TBMM itzkleri hakknda alr. 1-Cumhurbakan 2-ktidar ve ana muhalefet partisi meclis gruplar 3-TBMM ye tamsaysnn 1/5i TBMMden kanunlarn ekil bozukluu iddiasyla dava alamaz. Milletleraras anlamalarn aleyhine Anayasa Mahkemesine bavurulamaz. Dava ama sresi kanunlar, KHK ve TBMM itz RG de yaynlanmasndan balayarak 60 gndr. Anayasa Mahkemesi kararlar kesindir. ptal davalar geriye yrmez. Bakan ve yelerin Giremeyecei Davalar

www.

KPSSAnaliz.com

1-Kendilerine ait ya da kendilerini ilgilendiren davalar 2-Aralarnda evlilik ba kalkm olsa bile einin kan ve shriyet ynnden usul ve frunun 4. dereceye kadar olanlarn davalar 3-Hkim, savc ve hakem sfatyla bakt ve bilirkiilik ile tanklk yapt davalar. 4-stiare mtalaa ve kanaat beyan etmi olduu davalar. M.154-YARGITAY Adliye mahkemeleri tarafndan verilen ve kanunun baka bir adli yarg merciine brakmad karar ve hkmleri son inceleme merciidir. Kanunla gsterilen belli davalarn ilk ve son derece mahkemesidir. Yargtay yeleri, birinci snfa ayrlm adli hkim ve savclar arasndan Hkim ve Savclar Yksek Kurulunca seilirler. Yargtay Cumhuriyet Basavcs ve vekili 5 aday arasndan Cumhurbakannca 4 yl iin seilir. M.155-DANITAY dari mahkemelerce verilen ve kanunun baka bir idari yarg merciine brakmad kararlara kar son inceleme merciidir. Dantay davalar grmek Babakan ve Bakanlar Kurulunca gnderilen kanun tasarlar, kamu hizmetleri ile ilgili imtiyaz artlama ve szlemeleri hakknda 2 ay iinde dncelerini bildirmekle ve tzk tasarlarn incelemek, idari uyumazlklar zmekle grevlidir. Dantay yeleri Cumhurbakannca seilir. M.156-ASKER YARGITAY Askeri mahkemelerce verilen kararlara kar son inceleme merciidir. 3 aday gsterilir. Cumhurbakan yelerini seer. M.157-ASKER YKSEK DARE MAHKEMES Askeri olmayan makamlarca tesis edilmi olsa bile asker kiileri ilgilendiren, askeri hizmete ilikin idari ilem ve eylemden doan uyumazlklarn ilk ve son derece mahkemesidir. Askeri hakim snfndan olmayan yelerin grev sreleri 4 yl geemez. Askerlik ykmllklerinden doan uyumazllarda ilgilinin asker kii olmas art aranmaz. M.158-UYUMAZLIK MAHKEMES Adli, idari ve askeri yarg mercileri arasndaki grev ve hkm uyumazlklarn kesin olarak zer. Dier mahkemeler ile Anayasa Mahkemesi arasndaki grev uyumazlklarnda Anayasa Mahkemesinin karar esas alnr. Bu mahkemenin bakanl Anayasa mahkemesince seilir. M.159-HAKM VE SAVCILAR YKSEK KURULU Hkimler ve Savclar Yksek Kurulu mahkemelerin bamszl ve hkimlik teminat esaslarna

www.

KPSSAnaliz.com

gre kurulur ve grev yaparlar Kurulun Bakan Adalet Bakandr. Kurulun kararlarna kar yarg yolu kapaldr. M.160-SAYITAY Genel ve katma bteli idarelerin btn gelir ve giderleri ile mallarn TBMM adna denetler sorumlularn hesap ve ilemlerini kesin hkme balar ve kanunlarla verilen inceleme ve denetleme ilemlerini yapmakla grevlidir. Saytayn kesin hkmlerine kar ilgililer yazl bildirimden itibaren 15 gn iinde bir kereye mahsus olmak zere karar dzeltme yoluna gidilebilir. Bu kararlara kar idari yarg yoluna bavurulamaz. Vergi ve benzeri mali ykmllklerde Dantay ve Saytay uyuamazsa, Dantayn karar esastr. M.161-BTENN HAZIRLANMASI VE UYGULANMASI Devletin ve KT dndaki kamu tzel kiilerinin harcamalarn yllk btelerle yaplr. Bte Kanununa bte d hkmler konamaz. Bakanlar Kurulu genel ve katma bte tasarlar ile milli bte tahminlerini gsteren raporu , mali yl bandan 75 gn nce TBMMne sunar. Bte raporu Bte Komisyonunda (40 kii) incelenir. Bte komisyonunca 55 iinde kabul edilip TBMM de grlr ve mali yl bana kadar karar balanr. TBMM yeleri bte kanun tasarlarnn Genel Kurulda grlmesi srasnda gider artrc ve gelir azaltc nerilerde bulunulamaz. Bakanlar Kuruluna KHK ile btede deiiklik yapma yetkisi verilemez. M.164-KESN HESAP Kesin hesap kanun tasarlar kanunda daha ksa bir sre kabul edilmemise, ilgili olduklar mali yln sonundan balayarak en ge 7 ay sonra Bakanlar Kurulunca TBMMne sunulur. Saytay genel uygunluk bildirimini kesin hesap kanun tasarsnn verilmesinden balayarak en ge 75 gn iinde TBMM ne sunar. Genel Kurul kesin hesap kanun tasarsn yeni yl bte kanunu tasarsyla beraber grerek karar balar Sermayesinin yardan fazlas dorudan doruya veya dolayl olarak Devlete ait olan kamu kurulu ve ortaklarnda denetim grevi TBMM ne aittir Saytayca yaplmaz. ANAYASANIN DETRLMES Anayasann deitirilmesi TBMM ye tamsaysnn en az 1/3 tarafndan yazyla teklif edilebilir. Genel kurulda iki kez grlr. Kabul TBMM ye tam saysnn 3/5 yani 330 oyla kabul edilir. Cumhurbakan Anayasa deiikliklerine ilikin kanunlar bir daha grlmek zere TBMM ne gnderebilir. Meclis geri gnderilen kanunu ye tam saysnn 2/3 ile aynen kabul ederse Cumhurbakan bunu halkoyuna sunabilir.

www.

KPSSAnaliz.com

Meclise ye tamsaysnn 3/5 ile veya 2/3 az oyla kabul edilen anayasa deiiklikleri Cumhurbakan tarafndan Meclise iade edilmedii zaman halkoyuna sunulmak zere RG de yaymlanr. Dorudan veya Cumhurbakannn iadesi zerine Meclis ye tamsaysnn 2/3 ile kabul edilen Anayasa deiikliine ilikin kanun veya maddeleri Cumhurbakan tarafndan halkoyuna sunulabilir. Bunlar RG de yaymlanr. Halkoyuna sunulan kanun deiikliklerin yrrle girmesi iin halkoylamasnda kullanlan geerli oylarn yarsndan ounun kabul olmas gerekir. SAVA HAL Bakanlar Kurulu ister. TBMM karar verir, Cumhurbakan onaylar. DEMOKRASNN 4 TEMEL ARTI 1. Cumhuriyet 2. Serbest seim 3. Vatandalarn temel haklarnn tannmas 4. Serbest rgtlenme lkemizde temsili demokrasi vardr.

www.

KPSSAnaliz.com

www.

KPSSAnaliz
2006 KPSS - 2007 KPSS - 2008 KPSS - 2009 KPSS - 2010 KPSS Anayasa Ders Notlar Corafya Ders Notlar Tarih Ders Notlar Dosyalar Genel Bilgiler Gncel Bilgiler Haberler Akademik lanlar Mahalli lanlar Snav lanlar

.com

KPSS ile ilgili tm dkmanlar burada