[IE

Sr

tn

J\

1-1 fi

<ti

"2 $ -3 -8 c g -

lllff!

3 o to N J P o > CQ - > ^ :0 O C

r-v

jstrM

 Bu kitabn yaym haklan Analiz Basim Yaym Tasanm Gida Ticaret ve Sanayi Ltd. ti.nindir. Birinci Basim: Kasim 2008 n kapakta yer alan resimler, Osmanh Padiah III. Seiim ile Avusturya-Macaristan mparatorluu Dileri Bakan ve Babakam Prens Klemens von Metteniich'e aittir Teknik Hazirlik: Analiz Basim Yaym Baski: Analiz Basim Yaym ISBN: 978-975-343-543-7 KAYNAK YAYINLARI: 529

ANALIZ BASIM YAYIN TASARIM GIDA TCARET VE SANAY LTD. T. Meruliyet Cad. Kardeler Han No: 12/3 34430 Galatasar ay-Istanbul web adresi: www.kaynakyayinlari.com e-posla: iletisim@kaynakyayinlari.com Tel: (0212) 252 21 56-99 Faks: (0212) 249 28 92

IINDEKILER

NSZ 789 DEVRM'NN OSMANLI MPARATORLUU ZERNDEK ETKLER 18. YZYLN SONLARINDA OSMANLIAVUSTURYA-RUSYA LKLER 18. YZYILIN SONLARINDA OSMANLIDA SLAHAT HAREKET Srekli Diplonasiye Gei (1793) OSMANLI DEVLET'NN "DENGE POLTKASf" UYGULAMASI Fransa'nn 1798 Msr Seferi Osmanh-Rus tifak (1798) Osmanl-ngiliz ttifak (1799) Osmanl-Fransz Yaknlamas (1802-1806) Osmanl-Rus-ngilz-Fransz likileri (1806-1812) Tilsit Antlamas (1807) Bkre Antlamas (1812)

9. YUZYILIN BALARNDA AVUSTURYA MPARAFORLUU "Metternich a" "Viyana Dzeni" Avusturya Imparatorluu'nun D likileri 9. YZYILN BALARINDA OSMANLI-AVUSTURYA LKLER "Dou Sorunu" Osmanl-Avusturya likileri Osmanh-Rus likileri

Londra Amlamas (1840) 47 50 52 55 124

58 59 60 62

ULUSULUK HAREKETLER VE BYK GEER Srpsyanlan (1804-1817) TUNA BEYLKLER'NDEK AYAKLANMALAR (1821) YUNAN AYAKLANMASI (1821-1829) Yunan Ayaklanmas ve Byk Gler (1821-1825)" Yunan Ayaklanmas ve Byk Gler (1825-1826) Petersburg Protokolu (1826) Londra Szlemesi (1827) NavarinOlay (1827) Osmanl-Rus Sava (1828-1829) Edine Ban Anamas (1829) MEHMETAL PAA AYAKLANMASI (1831-1841) Mehniet Ali Ayaklamnasi ve Byk Gler (1831-1833) Hnkr skelesi Antlamas (1833) Mnchengrtz Antlamas (1833) Mehmet AH Ayaklamnasi veBykGler (1838-1841)

65 65 71 76 78 84 88 90 93 96 100 105 105 111 119 121

"Msr Sorunu"nun ziim (1841) Boazlar Szlemesi (1841) "TANZMAT" VE BYK GLER KRIM SAVAI NCES (1848-1853) Macar ve Leh Mltecileri Sorunu Osmanh'nn Ortodoks ve Kalolik Uyruklan Krm Sava ncesinde Byk Glerin Osmanl Politikalan (1851-1853) Osmanh-Rus-ngiliz likileri (1853) SONSZ RESMLER BBLYOGRAFYA YAAMOYKUSU

* = . ,:
* fc s
N "^

4
O .5
J

f"(

r#^
v
"N

S ?
rS3 fc S -^ " ^0 *
3

<* >
ifc*
CfJ

<2

*&&;
B

ONSOZ

zlerek sylemeliyim ki, ulus olarak, tarihimizi yeterince bilmiyor ve ona gereken deeri vermiyoruz! Oysa, lkemizin i ve d politikasm belirlemede, tarihten kartlacak o kadar ok ders var ki! Bu kiabmda; gerek Osmanh gerek Avrupa tarihi asmdan, ok nemli bir yzyi olarak deerlendirilen 19. yzyhn ilk yansmda, smanl Deveti'nin Avrupa devletleriyle ve zelikle de, Avusturya ile ilikilerini irdelemeye altm. Osmanl'nn Avusturya ile ilikileri zerinde durmamn iki nedeni bulunmaktadr: Birinci neden, 19. yzyln ilk yarsna, Avusturya mparatoriuu Babakan Metternich'in damgasn vurmas ve bu dnemin, "Metternich a" olarak nitelendirilmesi; ikinci neden ise, Osmanl mparatorluu ile Avusturya mparatorluu'nun kaderlerinin birbirine benzer olrnasdr. lkemizin gnmzde Avrupa devletleriyle olan ilikileri deerlendirilirken, 19. yzyln ilk yansndaki smani-Avrupa ilikilerinden kartlacak ok ders olacan dnyorum. Belki de, bunlardan en nemlisi, Avrupa'nm yakm gemiteki Osmanh'ya bak asmm, bugnk Trkiye-Avrupa ilikilerire byk lde yansmasdr. Bu nedenedr ki, lkemizi yneten hkmetlerin, d politikamz saptarken ve uygularken, tarihten gereken dersleri almalan ve gemite yaplan yanhhklan yinelememeleri gerektii grndeym.
11

19. yzyln ikinci yarsndan itibaren, Osmanl Imparatorluu'nu paralara blmeyi ve byleikle, Osmanl'y gszlelirerek, onu bir gn tmyle ortadan kaldrmay amalayan ve bu dorultuda poliiikaJar uyguJayan Avrupa'nm Byk Gleri, Birinci Dnya Sava sonrasnda bu amalarma ulam ve "Avrupa'mn hasta adam" olarak nhelendirdikleri Osmanl mparatorluu'nu kendi denetimleri altna almt. Ancak, Avrupa devletlerinin hi ngremedii bir husus, Mustafa Kemal isimJi bir dhinin ortaya karak, bu devletlerin hesaplann tmyle altsl etmesi ve khnemi Osmanl Devleti yerine, yeni ve salkh bir Turk Devleti'ni kurmasyd. Atatrk'n kurmu olduu yeni Trkiye Cumhuriyeti Devleti, bgn br daha d gler tarafindan paralanmamak ve bliTmemek zere, dnya devleteri arasndaki saygn yerini aJmitr. Atatrk'mzn gerekletirdii mucizev nitelikteki devrimJerle ada bir deviet konumuna getirdii lkemizin, bundan byle yeniden geriye gitmesi, d gierin basksyla paralara blnmesi ve dolayl ya da dolaysz Batl devletlerin denetimi altna girmesi beklenmemeldir! Osmanh'y yeniden caniandrma lyalarma kaplan i ve d gler, bu derini tarihe gmmelidirlcr! Do.Dr. Hner Tuncer Ekim 2008

1789DEVRM'NN OSMANLI MPARATORLUU ZERNDEK EKLER

1789 Fransz Devrimi, Avrupa'nm. kapann yeni bir aa amtr. Bu Devrim'in ne kartt "zgrlk", "eitlik" ve "kar~ delik" ilkeleri, yeni bir am rnjdecisi olm; bu ilkelcri temel alan "liberalizm", "demokrasi" ve "sosyalizm" akmlan, Avrupa'da yeermeye baamtr. 18. yzyn ikinciyans ile 19. yzyhn byk apl olaylannn m, "liberalizm" akm tarafindan biimlenmi ya da en azndan bu akmdan ekilenmistir. Siyasal anlamda liberalizmin temeni, 19. yzyldan nceki hanedanlk rejimerinde varolmayan, yneticilerie ynetilenler, yani hkmet ile toplum arasmda bnyesel, i-levsel ve kopuksuz ilikilerin kurulmas oluturur.1 Fransz Devrimi, evrensel bir hareke niteh'ini tayordu. "nsan Haklan Bildirgesi", yalnzca Fransa iin deil; zglir olmak ve mutlak monari ile feodal ayncahklardan kurtulmak iseyen dnya zerindeki tm insanlarm yaran ii yaymlanmt.2 B Devrim'in temelinde "egemenlik lusundur" ilkesi yatmaktayd. Turn insanlarn yasa nnde eitlii, tm yurttalann kamunun her alanmda alma hakk, konuma ve basin zgrl, kiisel mlkn dokmulmazh, ulusal vergi yknn eit paylam ve keyfi tutuklama ya
1 Oral Sander, Siyas Tarih, lkalardan I918'e, Ankara, mge Kitabevi Yaymlan, 1989, s. 107. 2 David Thomson, Europe Since Napoleon, London, New York, Longmans Green and Company, 1957, s.31.

32

13

krlan Osmanl Padiah, Rus isteklerini "kabul edilemez" bulduunu aklad ve Menchikov'un nerilerini reddet. steklerinin yerine getirilmemesi zerine, Prens Menchikov ve maiyeti Istanbul'dan aynldi, Grlyor ki, Kinm sava ncesine, Osmani Devieti ok nemli bir d politika kararim artk. tek batna alamamakta ve ncelikle Ingiltere'ye danmadan hareket edememekteydi. Bir yandan, Rus himayeciliini reddetmekte; te yandan da, kendi istei ve istenciyle ngiltere'nin koruyuculuu altna girmeyi kabul etmekteydi. Baka bir deyile, Knm Sava ncesinde, Osmanl Devleti, d politikasna iliskin karar verme yetkisini kendiliinden Avrupah Glere tanmay kabullenmiti. Benzer biimde, smanh Padiahs ve Hkmeti, Ulusal Kurtulu Sava srasmda ve sonrasinda da, lkenin kaderini belirlemeyi ngiizlere brakm ve lkenin kurtulu mcadelesinde, ulusu glerin yanmda yer almak yerine, yabanc bir devletin, yani ingiltere'nin himayesi altnda kalmay yelemiii. Yzyliar boyunca tm diinyaya meydan okuyan ve birok ktada sesini ve gcn duyuran koca Ostnanl mparatorluu, sonunda kendi topraklarm bile ynetemez duruma dm ve egemenliinden dahi vazgemi-ti. Bu, lkemizi ynetenlerin, tarihten almalan gereken ve hibir zaman unutmamalan gereken bir baka nemli derstir!!!

SONSOZ

3 Temmuz 1853'e Rusya, Efok ve Bodan Beykleri'ni igal etti. Bu hareketine gereke olarak, Rus Can, Ortodoksluun koruyucusu olarak, baz nlemlere bavurmak ve Tuna Beylikleri'ni rehin olarak elinde tutmak zorunda olmasm gsterdi. Ancak, bnn iin sava amak ya da yeni toprak kazanlan salamak istemiyordu; Babli direniini srdrd takdirde ise, ar; Rusya'nn haklanm savunmaya girieceki. Pmt boyundaki Rus glerinin komutan olan Prens Gorakof, Tuna Beyliklermin, bundan byle vergi vermemelerini ve Istanbul ile tm ilikilerini kesmclerini istedi. ngiltere'nin nerisi zerine. Osmanh Devleti, Rus igalinin karsnda hibir direnite bulunmamt. Rusya'nm Eflak ve Bodan'a girmesi, Avusturya ile Prusya'y da yakmdan ilgilendirmekteydi nk bu iki devlet, Dou Avrupa'da ve Balkanlar'da g dengesinin bozulmamasndan yanayd. 1841 tarihli Anlama uyarnca, Osmanl Devleti'ninresmenAvrupa devletlerinin ortak gvencesi altnda bulunduu gerckesiyie, ngiltere ie Fransa, donanmalann anakkale'ye gnderdi. Bunun zerine, Rus Babakan Nesselrode, bunu bir "denizden igal" sayarak; bu durumun, Rus ordularmm Eflak ve Bodan'a girmelerini hakl klan bir hareket oldumu ileri srd. 22 Temmuz'da Babli, Rusya'nm bu davranm protesto etti. Bu protestoyu Avusturya Hkmeti'nin araclyla yapmt. Sadrazam Mustafa Reit Paa, ban kurtarma yolunda aba sarfetmek-

150

151

teydi. Babli, savam baladm anlamt; ancak, buna, sava yntemiyle karhk vemek istememekteydi. Batsl devletler de, Osmanl Hkmeti'nin grn onaylamakta rereddt gsterme-miti. Rusya'nn Efiak ve Bodan' iga zerine, Avusturya, Osnan-lRus anlamazhnn Viyana'da toplanmas ngrlen bir konfe-ransta zme kavuturulmas nerisinde bulundu. Avusturya H-kmeti, byle bir konferansla, genel bir sava tehiikesini uzakla-trnamn henz mnkn olabileceini limit ediyordu. Viyana Ko/gresi, Temmuz 853'ie topland. Kongre'ye Avusturya, Prusya, ngitere, Fransa ve Rusya katlmt. 10 Austos'ta Avusturya Imparatoru Franz Joseph'in bizzat yazd bir mektupla birlikte, sUbuI'a yeni bir nota gnderildi. Bu Nota'da; Babli'nin, Kk Kaynarca1 ve Edirae Antlamalan'ndaki hkmlere uyarak, Otodoks Kilisesi'nin tm ayncahklanna bundan sonra da uyaca-na iikin yknllk stlenmesi ve bu ayrcahklan, son zamanlar-da baka nczheplere tanm olduu haklarla tamamlamasj husus-ian yer alnaktayd. Nota'y Osmanl Devlei reddetti nk Nota'da, Osmanl mparatorluu'ndaki Ortodoks Kilisesi zerinde Rusya'nin himayesinin kurulaca anlamna gelen ifadeler yer al-makta ve asl nemlisi, bu Noa, tm uyrukJarm korumak hakkma tek bana sahip olan Padiah'm hkmranhk haklanna aykn g-rlmekteydi. ViyanaNotas, Osmanl Devleti'nin grne gre, Osmanl'nn Rusya'ya banllnj vurgulamakta ve Rusya'mn, Osmanh Padi-ah ile Hristiyan uyruklan arasmdaki ilikilere karmasna kap-y ak brakmaktayd. Babli, Ortodoks Kilisesi'ne tannan aynca1 Osnanh iipamloriu iie Rusya arasmda 774 yhnda imzalanan Kk Kay-narca A/iflamaSi'nm 14. maddesi uyarnca, Rusya, Galata'da bir Hristiyan KlLscbi kurna ve bu Kiiise'yi kendi koruyuculuu altna alma hakkm elde cdiyordu. Ay Aniiasma'mn 7. maudosi uyannca da, Osmant mparatorluu, Hrisyaii Kilisesi'ni ve mparatoriuk opraklan zerinde uyguhnan Hiristiyan-lk dinin kommaya soz veriyordu.

hklarn, Rusya ile yaplan anlamalar sonucunda deil, yalnzca Padiah'm zgr iradesiyle verilmi olduunu Avrupal Glere bir kez daha duyurdu. Osmanh Devleti, Viyana Notas'nda baz dei-ikliklerin yapJmasn nermi; ancak, bu deiiklikteri Rusya ka-bul etmemiti. Rus Babakan Nesselrode, Viyana Notas'n yorumlayarak, Osmanllarn, yalnzca Rum Kilisesi'nin ayncahklarna dokunmamak-la kalmamasn; ayn zamanda, Rusya'nin, Osmanl Devleti smrla-n ierisinde yaayan kendi dindalanna ilikin kayglarn da dik-kate almas gerektiini aklamt. Bu aklama, Rusya'nin, Os-manl mparatorluu'na ynelik gerekten saldrgan niyeiierini m aklyla ortaya koyuyordu. ngiliz Dileri Bakan Clarendon, Rus Babakam'nn bu aklamasn iddetle kjnam ve Stratford'un bandan beri hakl olduunu grerek, Osmanh Devleti'nin Viyana Notas'n reddetmeke hak olduunu ne srmstii.2 Byk Devletlerih stanbul'daki temsilcileri, bar korumak iin, ellerinden gelen abay harcamaya balam. Bunlar, eer Babli, Rus Hkmeti'nin ltimatomunu kabul edecek olursa; Rusya'nin, elde edecei haklan hibir zaman ktye kullanmayaca-ma ilikin gvence vermeye hazr olduklarn bildirdiler. Savan nlenebilrnesi iin, Avusturya ile Rus mparatorlan, Eyll 1853'te Olmtz'de bir araya gelmi ve Rus an, uzlamac hir avr iinde yeni bir nerde bulunarak, Hristiyanlan koruma grevinin Osmanh Padiah'na ait olduuna ilikin gvence vermeyi kabul etti-ini aklamt. Avusturya Hkmeti, bes devlet adna olmak zere, Babli'ye son bir uyar notas gnderdi. Bu noada, Osmanl uyruklanm ya-sal hkmdanna kar olan grevlerinden ayrmay akhndan geir-memekte olan Rusya'nin, tarn anamyla ban niyetler besledii belirtiiiyordu. Ancak, bu nota stanbul'a ge ulat. Osmanl Hk2 Kinross, op. cit., s.492.

152

153

meti, kesin karann vermiti. Babli'de de, Rusya'ya kar savatan yana olanlann says giderek artm ve Padiah, buna kar gelebi-lecek iradeye ve gce sahip olmadm gstermiti. 4 Ekim 1853'te Osmanli Meclisi bir aklamada bulunarak, Ruslann 15 gn iinde Tuna Beylikleri'ni boallmamas durumunda, Osmanh glerinin Tuna'y geeceini Byk Glere bildirdi. 8 Ekim'de, Osmanli glerinn komutan mer Paa, Prut boyundaki Rus gleri komutan Prens Gorakof a, Tuna Beylikleri'nin boal-tlmas ya da sava seeneklerinden birini yelemesi uyarsnda bu-lundu. Rusya, Tuna Beylikleri'ni boaltmay reddedince, 1853 Ekim'inde, "Krm Sava" olarak bilinen Osmanh-Rus sava ba-lam oldu. 30 Kasm 1853'te Osmanli donanmasimn Sinop'ta Ruslar tarafmdan batnlmas zerine, Istanbul ile Boazlar'n Rus tehdidi al~ tnda bulunduunu aka gren ngiltere ve Fransa, Rusya'ya kar- Osmanl'nn yanmda yer almaya karar verdi. Byelikle, Osmanh-Rus anlamazl, bir kez daha Boazlar yznden, bir Avrupa sorununa dnmt. Rus an, Knm Sava'nda, Avusturya ile Prusya'mn tarafszlkarm salamay mit etrnekteydi. ar'n grsne gre, "Dou Sorunu"na iliskin olarak, Rus Ue Avusturya Hkmetlerinin grleri ve karlar arasnda tam bir uyum vard. Rus Can, Avusturya m-paratoru Franz Joseph'e yazd notada, Osmanli mparatorluu'nu mmkn olduu srece koruyabilmek amacyla, abalann birle-tirmelerini; ancak, Osmanl'nm kmeye yz tutmas durumunda, Rusya ile Avusturya'nm birlikte hareket etrnelerini nerdi.3 Avusturya, olas bir Osmanh-Rus savanda, Rsya'nn zafer kazanmasndan ve Osmanli Imparatoiuu'ndaki Ortodoks Hristi-yan nfus Ue Balkan eyaletleri zerinde himaye hakkn elde etme-sinden korku duymakta ve Avusturya'nm karlannm, bu gelimele3 Tuncer, "Dou Sorunu" ve Byk Gler..., s.57.

ri nleyebmek amacyla olutnrulacak bir Avrupa koalisyonunun yannda yer almasn gerektirdiini savnmaktayd. Avusturya Dileri Bakan Buol, Knm Sava ncesindc unlar sylcmiti: "Biz, tm taraflar karsnda uzlamac bir tutum iindeyiz ve her eyden nce, zellikle bizim zararmza olabilecek bir Avrupa uyumazlm nlemeye ahyoruz."4 Avusturya, savatan nce, Rus ve Osmanli Hkmetleri arasm-da arabuluculuk yapma nerisindc bulunmus ve u noktay vrgu-lamt: Osmanli Devleti, Ortodoks Kilisesi zerinde Rusya'nn koruyuculuunun kabul anlamma gelebilecek olan hibir ykml-l stenmeyecek ve Avusturya, Osmanh'nn bu grnn Rus Hkmeti tarafndan kabul iin, elinden gelen.her abay harcaya-cakt. Rusya'nn tek bana hareket etmesine izin vermemeye kararl olan ngiltere ve Fransa, 12 Mart J854'te Osmanli Devleti ile itti-fakyaparak, Rusyadan Eflak ve Bodan'dan ekilmesini istemis ve bu istemin reddi zerine de, 23 Mart 1854'ie Kirim Sava'na Osmanli Devleti'nin yannda katdms. Batl Glerin Krm Sava'na karmalannn altnda yatan te-mel neden, bu devletlerin Rusya'ya kar duydklar korkuydu. Iki yzyllk bir sure boyunca, hemen hemen her yirmi yilda bir Rusya ile Osmanli mparatorluu arasnda bir sava yaplm ve Rusya, Osmanli mparatorluu'nun aeyhine, Yakn Dou'da, Balkanlar'da ve Akdeniz'de etkisini yaymada baanl omutu. Bat Gerin bahca kaygs, Rusya'nm Balkanlar' denetimi altna aldktan son-ra, stanbul'u da ee geirerek, tm Akdensz blgcsini egemenli altma alabilme olaslyd. Krm Sava'ndan sonra Avrupa'da dengeler yeniden alst ol-mus; bir zamanlar turn Avrupa'nm balca kayg ve korku kayna 4 Rich, op. cit s.67. 155

154

olan Cbmanl Imparatorluu'nun, bundan boyle artk korkulacak bir devlet olnadm Avrupal Byk Gler grmler ve Osmanl'y paralara blmek suretiyle, daha da gszletirme poiitikalann younlarmlard. Birinci Dnya Sava'mn sonunda ise Avrupal Gler tarafn-da paralara bolnen ve lrne mahkm edien "Avrupa'n Hasta Adam", Mustafa Kemai Aiatrk gibi hir dhinin liderlii altnda, Aulkl ve gi bir devlet olarak yeniden hay at hulmu ve bir daha blnmcmek zere, tm dnya devletleri arasdaki saygm yeri-ni almtr.

156

BIBLIYOGRAFYA

Kifaplar Ahmed Cevdet Paa, Tarih-i Cevdet, c.4, Istanbul, Udal Neriyat, 1984. Ahmed Ltf Efendi, Vak'anvfs Ahmed Luifi Efcndi Tarihi, c. 1-8, Istanbul, Tarih Vakf-Yap Kredi Yayinlan, 1999. AKN, Sina, yaym ynetmeni, Trkiye Tarihi, 3 (Osmanh Berle-li, 1600-1908), Istanbul, Cem Yaymevi, 1988. ALBRECHT-CARRIE, Rene, A Diplomatic History of Europe Since the Congress of Vienna, London, Methuen and Co. Ltd., 1958.. ANDERSON M.S., The Eastern Question 1774-1923, London, Macmillan, 1966. AUERNHEMER, Raoul, Metternich, Wien, Amelthea-Verlag, 1972. BEER, Adolf, Die orientalische Politik Osterreichs sett 1774, Prag u. Leipzig, 1883. BERGLAR, Peter, Metternich, "Kutscher Europas-Arzt der Revolutionen", Ziirich-Frankfurt, Muslerschmidt Gttingen, 1973. BIBL, Victor, Der Zerfall Osterreichs, Wien, Rikola Verlag, 1922. , Metternich, der Damon Osterreichs, Leipzig u. Wien, Jo hannes Giinther Verlag, 1936. BREYCHA-VAUTHIER, Arthur, Maximen des Erstcn Metternich, Graz-Wien-Koln, Verlag Styria, 1962.

Fransa Imparatoru II!, Napoleon (1852-1870)

BURY, J.P.T., ed., The New Cambridge Modern History, Vol. X, Cambridge, University Press, 1960. CANNING, Stratford, The Eastern Question, 1878. CECIL, Algernon, Metternich, 17734859, London, Eyre and Spottiswoode, 1933. COLQUHOUN, Archibald and COLQUHOUN, Ethel, The Whirlpool of Europe, Austria, Hungary and the Habsburgs, London, New York, 1907. CRAWLEY, C.W., The Question of Greek Independence, Cambridge, University Press, 1930. CREASY, Edward S., History of the Ottoman Turks, Beirut, Kha~ yats, 1968. DEMELITSCH, Fedor von, Metternich und seine auswartige Poli-tik, 1. Band, Stuttgart, 1898. ELIOT, Charles, Turkey in Europe, London, 1965. EVERSLEY, Lord and Chirol, Valentine, The. Turkish Empire 12881924, New York, Howard Fertig, 1969. FISHER, H.A.L., A History of Europe from the Beginning of the 18th. Century to 1937, London, Eyre and Spottiswoode, 1952. FREEMAN, Edward, The Ottoman Power in Europe, Its Nature, Its Growth and Its Decline, London, 1877. GEISS, Immanuel, Der lange Weg in die Katastrophe, Miinchen, Piper, 1991. GEWEHR, W.M., The Rise of Nationalism in the Balkans, 1931. GORDON, Thomas, History of the Greek Revolution, 2 vois., London, 1832. GRANT, A.J. and TEMPERLEY, Harold, Europe in the Nineteenth and Twentieth Centuries (1789-1950), sixth edition, London, Longman Group Limited, 1952. GROBAUER, F.J., Metternich, der Kutscher Europas, Wien, Selbst Verlag, 1959. 180

GUNTHER, Monika, Das Verhalten Englands und Osterreichs zum ghechischen Aufstand in den Jahren 1821-1827, Diss. Phil., Wien, 1957. HAMMER-PURGSTALL, Joseph Freiherr von, Geschichte des osmanischen Reiches, Budapest, 1827-35. HANTSCH, Hugo, Die Geschichte Osterreichs, 1648-1918, 2. Band, Graz-Wien, 1950. HASENCLEVER, Adolf, Die oeientalische Frage in den Jahren 1838-1841, Leipzig, Verlag von R.F. Koehler, 1914. HAYES, Carlton J.H., A Political and Social History of Modem Europe, 2 vois., New York, 1916. HERMAN, Arthur, Metternich, London, 1932. HERZFELD, Hans, Die moderne Welt 1789-1945, Braunschweig, 1950-52. HOLLAND, E-, The European Concert and the Eastern Question, London, 1885. HSANOLU, E der., Osmanli Devleti Tarihi, c.I, Istanbul, 1999. NALCIK, Halil, Turkey and Europe in History, Istanbul, Eren Yaymcihk, 2006. KANN, Robert A., A History of the Habsburg Empire 1526-1918, Berkeley/Los Angeles, University of California Press, 1974. KARAL, Enver Ziya, Fransa-Msr ve Osmanli Imparatorluu (1797-1802), Istanbul, Mill Mecmua Basmevi, 1938. , Osmanli Tarihi, c.V, 4. Baski, Ankara, Turk Tarih Kurumu Basmievi, 1983. KOHN, Hans, The Habsburg Empire 18041918, Princeton, New Jersey, 1961. LACHMAYER, Katharina, Mehmed AH und sterreich, Diss. Phil., Wien, 1952. LANE-POOLE Stanley, The Fife of Stratford Canning, 2 vois., London, Longmans, Green and Co., 1888.

181

LAUBER, Emil, Metiernichs Kampfum die europaische Mine, Wi-en, 1939. LORD Kinross, The Ottoman Centuries, New York, Morrow Quill Paperbacks, 1977. MACARTNEY, C. A., The House of Austria, Edinburgh, Edinburgh University Press, 1978. MARRIOTT, J.A.R., The Eastern Question, fourth edition, Oxford, Clarendon Press, 1969. MAY, Arthur, The Age ofMettemich 1814-1848, New York, Henry Holt and Company, 1933. METTERNICH, Denkwurdigkeiten, 2 Bde., Mlinchen, 1921. MEYER, Werner, Vormrz. Die Aera.Mettemich 1815 bis 1848, Potsdam, Potsdamer Verlagsgesellschaft, 1948. MLEER, William, The Ottoman Empire, 1801-1913, Cambridge, University Press, 1913. MOLDEN, Ernst, Die Orientpolitik des Ersen Metternich, 18291833, Wien, Leipzig, Hlzels Verlag, 1913. MOSELY, P.E., Russian Policy and the Opening of the Eastern Question in 1838 and 1839, Cambridge, Mass., Harvard University Press, 1934. PROKESCH-OSTEN, Denkwurdigkeiten und Erinnerungen aus dem Orient, Stuttgart, 1836-37, Zur Geschichte der orientalischen Frage-Briefe aus dem. Nachlasse Friedrichs von Gentz, 1823-1829, Wien, 1877. RADVANY, E., Metternich's Projects for Reform in Austria, The Hague, 1971 RAVELSBERG, Ferdinand Strobl von, Metternich und seine Zeit 1773-1859, 2 Bde., Wien und Leipzig, C.W. Stern Verlag, 1906. RICH, Norman, Why the Crimean War?: A Cautionay Tale, New York, McGraw-Hill, 1991. RIEBEN, Plans, Prinzipiengrundlage und Diplomatic in Metternichs Europapolitik; 1815-1848, Aarau, 1942. 182

ROSEN, G., Geschichte der Tiirkei von dem Siege der Reform im Jahre 1826 bis zum Pariser Trachtat vom Jahre 1856, Band II, Leipzig, 1866. RUSSEL, Bertrand, Freedom and Organization, 1814-1914, London, Allen and Unwin Ltd., 1952. SANDER, Oral, Siyas Tahh, lkalardan 1918'e, Ankara, Imge Kitabevi Yaymlan, 1989. SAX, Carl Ritter von, Geschichte des Machtverfalls der Tiirkei, Wien, 1908. SAUV1GNY, G. de Bertier de, Metternich and His Times, London, Darton, Longman and Todd Ltd., 1962. SCH1EMANN, T., Geschichte Russlands unter Nikohus I, Berlin, 1904-1919. SCHMIDT-Weissenfels, Frsi Metternich, Geschichte seines Le-bens und seiner Zeit, 2 Bde., Prag, Kober und Markgraf, 1860. SCHROEDER, Paul W., Metternich's Diplomacy at its Zenith, 18201823, Austin, University of Texas Press, 1962. SCHWARZ, Henry R, ed., Metternich, the Coachman of Europe, Boston, D.C., Heath and Company, 1962. SHAW, Stanford J. and SHAW, Eze! Kural, History of the Ottoman Empire and Modern Turkey, Vol.lI, Cambridge, Cambridge University Press, 1977. SKED, Alan, ed., Europe's Balance of Power, 1815-1848, London, The Macmillan Press Ltd., 1979. The Decline and Fall of the Habsburg Empire 1815-1918, 1 London and New York, Longman Group Ltd., 1989. SPRINGER, Anton, Geschichte sterreichs seit dem Wiener Frieden 1809, ErsterTeil, Leipzig, 1863. SRB1K, Heinrich Ritter von, Metternich, 3 Bande, Mnchen, Verlag F. Bruckmann, 1925.

183

STERN, Alfred, Geschichfe Europas, 4 Baende, Stuttgart, 1905. STERN, Alfred; SCHNABEL, Franz; WALZEL, Osfar; HERTNER, Heinrich; LUCHTWALDT, Friedrich, Weltgeschichte, Siebenicr Band, Berlin, Propylaen Verlag. STRUPP, Karl, Ausgewahhe diplomatische Aktenstcke zur orienialischen Frage, Gotha, 1913. TAYLOR, A.J.P., The Hahsburg Monarchy 1815-1918, London, Macmillan and Co. Limited, 1942. , The Struggle for Mastery in Europe, ]848-1918, Lon don, Oxford University Press, 1961. TEMPERLEY, Harold W., England and the Near East: The Cri mea, London, Frank Cass and Co. Ltd., 1964. -f/le Foreign Policy of Canning 1822-1827, London, ; Frank Cass and Co. Ltd., 1966. THOMSON, David, Europe Since Napoleon, London, New York, Longmans Green and Company, 1957. TRITSCH, WaUher, Metternich-Glanz und Versagen, Berlin, HoIIe u.Co. Verlag, 1934. TUNCER, -Iladiye, Tuncer, Hiiner, Osmanh Diplomasisi ve Sefaretnameler, 2. Baski, Ankara, mit Yaynclk, 1998. TUNCER, Hner, "Dou Sorunu" ve Byk Gler (1853-1878), Ankara, mit Yaynchk, 2003. , Melternich'in Osmanh Politikasi (1815-1848), Ankara, mit Yaymcihk, 1996. , 19. Yzylda Osmanh-vrupa ikileri, Ankara, mit Yaymcdik, 2000. UMAN, Abdullah, Ebubekir Rtib Efendi'nin Neme Sefaretnamesi, Istanbul, Kitap Matbaacihk, 1999. UN AT, Eaik Resit, Osmanh. Sefirleri ve Sefaretnameleri, Ankara, Turk Tarih Kurumu Basimevi, 1968. UZUNARLI, . Hakk, Byk Osmanh Tarihi, c.V, 6. Baski ve c.VI, 5. Baski, Ankara, Turk Tarih Kurumu Yaymlan. 84

VELTZE, Alois, Die Politik Metternichs, Wien, 1911. WALKER, Mack, ed., Metternich's Europe, New York, Evanston, London, Harper and Row Publishers, 1968. WEBSTER, Charles K., Britain, the Liberal Movement and the Eastern Question, London, 1951. The Foreign Policy of Casilereagh 1815-1822, Lon s don, G. Bell and Sons Ltd., 1925. _ Jhe foreign Policy ofPalmerston, 1830-1841, 2 vols., ; London, G. Bell and Sons Ltd., 1951. WOODRUFF, William, The Struggle for World Power, 1500-1980, London, The Macmillan Press, Ltd., 1981. WOODWARD, EX., War and Peace in Europe 1815-1870, London, Constable and Co. Ltd., 1931. YORGA, N-, Byk Osmanh Tarihi, c.9, ev. B. Sitki Baykal, Istanbul, Gndodu Matbaasi, 1992. YPSILANTT, Helene, Metternichs Stellung zum griechischen Freiheitskampf Diss. Phil., Wien, 1927. ZINKEISEN, Johann W., Geschichte des osmanischen Reiches, Bd.VII, Hamburg-Gotha, 1840-1863.

Makkleler BAILLEU, Paul, "Die Memoiren Metternichs," Historische Zeitschrift, Neue Folge, Bd.8, Mnchen, 1880, s.227-277. BITTNER, Ludwig, "Ein neues Werk ber Metternich," Milteilungen des sterreichischen Institutsfr Geschichtsforschung, XL1, 3926, s.302-319. BOLSOVER, G.H., "Palmerston and Metternich on the Eastern Question in 1834," The English Historical Review, Vol.Ll, no.201, January 1936, s.237-256.

185

BREYCHA-Vauthier, "More Sources on Metternich," Austrian History Yearbook, Vol.], 1965, s.38-44. ELKER, Fahri, "Avusturya'nin ve Trk-Avusturya likilerinin Tarihesi," askeriTarih Biteni Eki, say:5, ubat 1983. GREZER, Otto, "Hunder Jahre nach Metternichs Tod: Metternich und unsere Zeit," sterreichische Nation, Jui 1959. KANN, Robert A., "Metternich: A Reappraisal of his Impact on International Relations," Journal of Modern History, c.XXXIl, 1960, s.333-339. KITTEL, E., "Metternichs politische Grundanschaungen," Histo-rische Vierteljahrschrift, XXIV (1929), s.443-483. KOLOLU, 0., "1838 Osmanh-ngiliz Ticaret Antlamas ve Mi-sir Tehdidi," Tarih ve Top/um, c.X, s.60 (1988). MENCZER, Bela, "The Legacy of Metternich," Contemporary Review, July 1959, s.36-39. MENDELSSOHN-Bartholdy, "Die orientalische Politik des Furs-ten Metternich," Historische Zeitschrift, 18. Band, Mnchen, 1867, s.4176. MEYER, A'.O., "Der Streit urn Metternich," Historische Zeitschrift, CLVH, 1937, s.75-84. NAFF, Thomas, "Reform and the Conduct of Ottoman Diplomacy in the Reign of Selim III, i 789-1807," Journal of the American Oriental Society, Vol.83, no.3 (Aug.-Sept., 1963). RODKEY, F.S., "Suggestions during the Crisis of 1840 for a 'League' to Preserve Peace," The American Historical Review, Vol.XXXV, no.2, 1930, s.308-317. , "The Views of Palmerston and Metternich on the Eas tern Question in 1834," The English Historical Review, Vol.45, 1930, s.627-640. SANDER, Oral, "Arap-srail Sava'nm Onuncu Yldnmnde 1815 Avrupas ve Henry Kissinger," Siyasal Bilgiler Fakiiltesi Dergisi, c.XXXVUI, no. 1-4, Ocak-Arahk 1983, s.207-227. 186

SCHROEDER, Paul W., "Metternich Studies since 1925," Journal of Modern History, c. XXXIII, 1961, s.237-260. SRBIK, Heinrich, Ritter von, "Der Ideengehalt des Mettemichschen Systems," Historische Zeitschrift, 1925, s.240-262. , "Metternichs Plan der Neuordnung Europas 1814/15," Mitleiiungen des sterreichischen Instiltsfr Geschichtsforschun, XL. Band, Wien, Verlag von L.W. Seidel und Sohn, 1925, s.109-126. TEMPERLEY, Harold, "Canning and the Conferences of the .Four Allied Governments at Paris, 1823-1826," The American Historical Review, Vol.XXX, no. 1, October 1924, s. 16-43. TEPLY, Karl, "Trkische Gesandschaften nach Wien (1488-1792)," Geschichte, s.24'ten Josef Freiherr von Hammer-Purgstall, Erinnerungen aus meinem Leben 1774-1852, 2. Abt., Bd. 70. TUNCER, Hmier, "19. Yzylda Osmanl-Avrupa likileri," Dou Ban, Yl 4, Sayi 14, ubat, Mart, Nisan 200i, s.219-231. WANDRUSZKA, Adam, "Der Kutscher Europas. Frst Metternich im Urteil der Historiker von Heute," Wort und Wahrhe.it, Bd. XIV, 1959. .

187