ETM NOTLARI 19 Scak Su Kazanlar Hakknda Genel Bilgiler SICAK SU KAZANLARI HAKKINDA GENEL BLGLER Bir kazann iletme

e basnc, o kazann alaca basntr. Konstrksiyon basnc ise iletme basncnn yaklak % 10 daha st olup, kazan mukavemet hesaplarnda esas alnan basntr. Bu basn deerleri kazan sipariinde belirtilmelidir.
2 Scak su kazanlarnda stma yzeyi tek kazanda 300 m mertebesine kadar kabilmektedir. Gerekli sl

kapasite 500.000 kcal/ h deerinden fazla ise iki veya daha fazla sayda kazan kullanlmasn neririz. Birden fazla sayda kazan kullanmak gerektiinde nerdiimiz kapasite blm aada Tablo 1 de verilmitir. Tablo 1 Kapasite Blm Kazan Says 2 Adet (Ksmen yedekli) 3 Adet (Yedeksiz) 3 Adet (Yedekli) 3 Adet (Optimum) Kapasite Blm 2/ 3 + 2/ 3 1/ 3 + 1/ 3 + 1/ 3 1/ 2 + 1/ 2 + 1/ 2 % 40 + % 40 + % 40

Burada kazanlarn yedekli veya yedeksiz olmas iletme karakterine ve mteri isteine baldr. Eer iletme ksa bir sre iin bile dk kapasitede almaya iin vermiyorsa kazanlar yedekli olmaldr. Genellikle sistem ihtiyacnn tamamn tek kazan yerine, birden fazla sayda kazan ile karlamak, iletme esneklii ve dk kapasitelerde alma hali gz nne alnrsa verim asndan stnlk salar. Sistemde kullanma scak suyu retimi de varsa; boyleri stmak iin ayr bir kalorifer kazan kullanlmas, yani stma amal kazanlarla kullanma scak suyu amal kazanlar ayrmak hem iletme kolayl, hem de kazan verimleri asndan son derece avantajldr. Yedeklemek iin kazanlar birbirine vana ile balanmaldr. Buhar kazanlarnn, scak su kazanlar ile karlatrlmasnda, sl verim asndan yaygn olan bir yanlg mevcuttur. Buhar kazanlarnn, scak su kazanlarna gre daha yksek verime sahip olduu zannedilmektedir. Halbuki tam tersine, ayn kapasitede dk olan baca scaklna bal olarak scak su kazanlar ekonomizrsz buhar kazanlarndan daha yksek verimlidir. Ayn stma yzeyi olan iki kazandan; scak su reten kazan, buhar reten kazana gre daha fazla kapasiteyi (s retimini) salayacaktr. Bir kazann iyilii; birbirine ters ynde alan deere baklarak anlalr. Birinci faktr kazann sl verimidir. Scak su kazanlar iin yakacak cinsine ve konstrksiyona bal olarak verim deerleri % 75 - % 90 arasnda deiir. Bugn, rnein sl verimi % 94 deerine ulaan scak su kazanlar retilmektedir. kinci faktr
2 birim (m ) stma yzeylerinde retilen ortalama s miktardr. Bu deer klasik kmrl scak su kazanlarnda

6.000 kcal/ h m2 alnrken, baz kazanlarda bu deer 15.000 kcal/ h m2 deerine ulaabilmektedir. Bu deerin byk olmas ayn kapasitede kazann klmesine neden olmaktadr. Ancak radyasyonlu tip kazanlarda olduu
2 gibi; baz kazanlarn birim m yzeyinden oluan s fazla olmasna kar, yksek baca scakl nedeniyle sl

verim dmektedir. Ancak satn alma maliyeti de azalmaktadr. nc faktr ise kazanlarda gaz tarafndaki basn dmdr. Bu deer olabildiince kk olmaldr. Kazandaki basn dm 5 mmSS deerini ayorsa doal baca ekii ile kazan altrmak zorlaacaktr. Bu durumda ya yksek basnl brlr kullanmak veya yksek baca kullanmak gerekecektir. Hem kazan sl verimini, hem de stma yzey ykn yksek tutabilmek, kazan yapmnda iyi bir teknolojiyi gerektirir. Ancak bunun en ucuz yolu gaz hzlarn arttrmaktr. Dolaysyla bu durumda kazandaki basn dm artar. Bunu karlamak iin de yksek basnl brlr kullanm art olur. Bu tip kazanlara ticari olarak iyi bir zellikmi gibi kar basnl kazan ad verilmektedir. Aslnda kar basnl kazan, yksek basn kayb olan kazan demektir. Bu tip kazanlar yksek grlt seviyesi, yksek elektrik enerjisi sarfiyat ve yksek

Sayfa - 1

ETM NOTLARI 19 Scak Su Kazanlar Hakknda Genel Bilgiler scaklktaki baca giri scakl ile avantajlarn derler. Yakt ve elektrik tketimleri fazladr. Sonu olarak gerekten iyi bir kazan; sl verimi yksek, stma yzeyi optimum seilmi ve basn kayb az olan bir kazandr. Scak Su Kazan Tipleri Uygulamada ok sayda fark tipte scak su kazan vardr. Scak su kazanlar malzemesine yanma odas ekline ve genel formuna bal olarak aadaki gibi gruplara ayrlabilir. 1. Dkm kazanlar 1.1. flemeli brlrl dkm kazanlar 1.2. Atmosferik brlrl dkm kazanlar 2. elik kazanlar 2.1. Yarm silindirik elik kazanlar 2.2. Silindirik elik kazanlar 2.3. Radyasyon tipi elik kazanlar 2.4. Doal gaz iin yaplm zel kazanlar (zel alamdan retilen, konveksiyon yzeyi fazla, dk scaklk stmasnda youma yapmayan, yksek ocak scaklna dayankl kazanlar). Burada kazan konstrksiyonlar zerinde durulmayacaktr. Dkm Kazanlar Dkm kazanlar scak su ve alak basnl (0,5 at) buhar retiminde kullanlabilirler. Bu kazanlarda
2 iletme basnc 4 6 kg/ cm deerindedir.

Fosil yaktlar esas olarak karbon ve hidrojenin bileiminden olumutur. Yakt iindeki hidrojenin orannn yksek olmas duman gazlar ierisindeki su buhar oran ve dolaysyla su buharnn youma noktas scaklnn yksek olmasn gerektirir. Duman gaz ierisindeki su buhar ve su buharnn youma noktas scakl ayn zamanda yanma iin gerekli hava fazlalna baldr. Hava fazlal ne kadar dkse su buharnn youma noktas scakl o kadar yksektir. Bu durumda, dumandaki su buhar oran ykselir. Dier taraftan ise hava fazlalnn dk olmas kazan verimini pozitif ynde etkiler. Hava fazlal dkse kazan verimi yksek, yakt tketimi az olmaktadr. flemeli yakma sistemlerinde ekonomik nedenlerle mmkn olduu kadar dk hava fazlal amalanr. Fakat bu dier taraftan daha yksek bir su buhar youma noktas scaklna neden olur. Dkm kazanlar genellikle dilimler halinde retilir ve bu dilimler kk kazanlarda fabrikada, byk kazanlarda yerinde monte edilerek kullanma hazr hale getirilirler. Kazanlarn dilimli olmasnn nemli avantajlar vardr. Birincisi inaat srasnda kazan dairesinin ncelikle tamamlanmas ve kazann inaatn banda kazan dairesine sokulmas gerei ortadan kalkar. Dilimli dkm kazanlar istenildii zaman dilimler halinde kazan dairesine sokulabilir veya kartlabilir. kincisi herhangi bir kapasite artrm, basite dilim ilavesiyle gerekletirilebilir. Dkme dilimli kazanlarda gaz gei kesitlerinin ve kanatlarn oluturulmasnda basn dnme dikkat edilmelidir. Gei kesitleri dar ve kanatlar fazla ise basn dm fazladr. Bylece kazanlar ancak yksek basnl brlrlerle altrlabilir. Ayn kapasitede basn kayb fazla olan kazan, basn kayb az olan kazana gre daha kk ve ucuz olacaktr. Buna karlk kullanlacak yksek basnl brlrlerde, basn kayb ile orantl olarak (yaklak 4 misli) daha fazla g harcanacaktr. Yani yatrm maliyetinde elde edilen avantaj iletme giderleri ile kaybolacaktr. Ayrca ortaya kan ses problemini ve bunun zm iin ilave susturucu yatrmlarn unutmamaldr. Dkme dilimli kazanlarda tip deimedike gaz gei kesiti sabittir. Kazana dilim eklendike kazan direnci artar. Pratik olarak sabit iyi dkm kazan artlarndan biri de 2/ 1 orannn almamasdr. Yani ayn tip kazann maksimum kapasitesi, minimum kapasitesinin iki katn amamaldr.

Sayfa - 2

ETM NOTLARI 19 Scak Su Kazanlar Hakknda Genel Bilgiler Kalorifer kazanlarn karlatrrken gaz taraf basn kayplarna zel bir dikkat gstermek gerekir. Dkme dilimli kazanlarn katalogda yazan kapasitelerinin, maksimum veya iletme ekonomisi dikkate alnarak hesaplanan optimum deerlerden hangisini yanstt ok nemlidir. Maksimum deerde belirlenen kapasitenin karl fazla yakt tketimidir. Dkm kazan katalogunda kazan arl [kg]/ kazan gc [kw] deeri bulunmaldr. kg/ kw deerinin ykseklii kazan kalitesini gsteren nemli bir faktrdr. Dkm Kazanlar in Pratik Notlar a) Dkm kazanlarn kesitleri sabit olduu iin, dilim ekleyerek kazan kapasitesi snrl oranlarda artrlabilir. Tip deitirmeden, dilim ekleyerek kapasite artrmna zorlanan kazanlarda verim decek, brlr problemleri ve grlt artacaktr. Pratik olarak bir dkm kazan: (min. kapasite x 2 max. kapasite) artn salamaldr. Fiyat ucuzlatmak, az saydaki tip ile yetinmek amac ile kapasite aral geni tutulan dkm kazanlarda her zaman problem olmutur. b) c) d) e) f) g) Kazanlar mutlaka nden ve kolayca temizlenebilmelidir. Konstrksiyonlar uzun sre kullanmaya uygun olmaldr. Ocak hacmi yeterli alev byklne uygun olmaldr. Sv yakt ve doal gaz ayn verimle yakabilmelidir. Doal gaza dnmde hibir deiime gereksinim duyulmamaldr. Doal gaz kullanmnda, duman kanatlarnda kondenzasyonu nleyici nlem alnm olmal ve bu nlem direnci artrc, sercisi zorlatrc olmamaldr. (Doal gaz kullanldnda, baca gaznda ~ % 18 orannda su buhar oluur. Baca gazndaki yksek orandaki su buhar duman kanatlarndaki souk yzey ile temas ettiinde youur ve kazan terleme yapar.) h) Dkme dilimli kazanlar buhar kazan olarak kullanlacak ise, montajda kaynatlm bezir kullanlmaldr.

Sayfa - 3

ETM NOTLARI 19 Scak Su Kazanlar Hakknda Genel Bilgiler

elik Kazanlar elik scak su kazanlar TS 497 kapsamndadr. Bu standardn 1985/ Nisan basks yarm silindirik ve silindirik btn elik kazanlar kapsamaktadr. Bu standart kapsamndaki scak su kazanlar iin max.
2 konstrksiyon basnc 5 kg/ cm deerindedir.

Buhar ve kzgn su kazanlar ise TS 377 kapsamndadr ve silindirik formda olmalar gerekir. Bu konuda Bayndrlk Bakanl artnamelerine ve Birim Fiyat Listelerinde bir eliki sz konusudur. Bu noktaya zellikle dikkat edilmelidir. Yarm silindirik kazanlar emniyet sifonu ile donatlm dk basnl (0,5 at deerinin kesinlikle altnda) buhar retimi dnda, buhar kazan olarak kullanlmamaldr. Aksi uygulamalar sonucu, son yllarda Trkiye de de ok sayda buhar kazan patlamas meydana gelmitir. Prensipte yarm silindirik kazan
2 scak su kazandr. Buhar ihtiyac varsa silindirik (Sko) kazan kullanlmaldr. Konstrksiyon basnc 5 kg/ cm

den yksek olan scak su kazanlar da mutlaka silindirik formda olmaldr. Dk scaklklarda alma halinde souk yzeyler zerinde asit ve su buhar youmas meydana gelir. Kazanlar abuk rr. Bu olay zellikle fuel oil yakan elik kazanlarn korozyon nedeniyle ksa zamanda ie yaramaz hale gelmesine yol aar. Bu korozyonun nlenmesi iin kazan s scaklnn 55 C den, baca gaz scaklnn ise 150 C den aa dmemesi gerekir. Bunun iin de 3 veya 4 yollu kartrma vanalar ile kazandaki su scaklnn yksek tutulmas yaraldr. Silindirik elik kazanlarda, Trk standartlarna gre, 600 kw gcn zerinde silindirik klhann hi olmazsa bir blm dalgal alev borusu eklinde olmaldr. Bylece sl genlemeler kolayca karlanabilir. elik kazan siparii verirken sl kapasitesi deerinden baka, stma yzeyi deeri de reticiden istenmelidir.

Sayfa - 4

ETM NOTLARI 19 Scak Su Kazanlar Hakknda Genel Bilgiler

Kmr Kazanlar Kmr yaklan yarm silindirik kalorifer kazanlarnda 70/ 76 boru yerine 83/ 89 boru kullanlmaldr. Kmrl kalorifer kazanlarnda elektrikler kesildiinde ou kez scaklk ykselmekte, hatta baz durumlarda kaynama olabilmektedir. Bu nedenle kmrl kazanlarda konstrksiyon basnc seilirken kat yksekliine en az 1 at ilave edilmelidir. Kmrl kazanlarda hava miktarn ve fan kapasitesini belirlerken 1 kg.
3 linyit iin 13 15 m / h hava almak yeterlidir.

Kazan stma yzeylerine kl ve kurum korozyona neden olduundan ve s geiini engellediinden, ksa srelerde temizlenmelidir. Istma sezonu sonunda ise duman borular ve dier stma yzeyleri tel fra ile temizlenip, yzeyler yalanmaldr. Baca balant kanal izolasyonunda telli beyaz cam yn kullanlmaldr. Kmrn Depolanmas Kmrler istenilen artlarda depolanmadnda kendi kendine tutuarak yanmaktadr. Bu olayda ana mekanizma kmrn evresindeki hava ile yava oksidasyonu sonucu ortaya kan snn evreye yaylamayp birikmesidir. Burada kmr depolama ykseklii, ynn havalandrlmas ve kmrn nem ierii ana parametrelerdir. A) Kmrlkte (kapal depolar) abcdKmrlkte su sznts ve rutubet olmamaldr. Kmrn depolama ykseklii 1,5 m yi gememelidir. Kmr ierisinde tahta, tala veya odun kalmamaldr. (Yanmay abuklatrr.) Kmrln penceresi srekli olarak ak tutulmaldr. Pencere yoksa havalandrma tesisat yaplmaldr. B) Ak arazide abcdestif yaplacak yerin alt tozlardan ve amurdan temizlenmelidir. Ykseklii 1,5 m yi gememelidir. stifler arasnda servis boluu braklmaldr (1,5 m). stifler dzgn yaplmaldr. (Yamur, rzgar vs. gibi d etkenlerin datmamas iin.) stif kenarlarna su kanal almaldr.

C) Kmrler kzrsa, su ile kesinlikle sndrmeye allmamal, snan blgeler darya alnarak havalandrlmaldr. Sklan su genellikle yanmay artracaktr.

Sayfa - 5

ETM NOTLARI 19 Scak Su Kazanlar Hakknda Genel Bilgiler

Doal Gaz Kazanlar Doal gazn zellii dolaysyla, doal gaz kazanlar dizayn ve konstrksiyonunda baz farkllklar yaratlmaldr. Bu farkllklar aadaki gibi sralanabilir: Doal gaz alevinin radyasyon kabiliyeti az olduu iin, doal gaz kazanlarnda konveksiyon yzeyleri byk neme sahiptir. Bu yzeyler ok iyi dzenlenmelidir. Baca gazlar ierisinde su bahar oran ok yksektir. Bu nedenle, a) Souk yzeylerde youma olamamas ve korozyonun nlenmesi gerekir. b) Dk scaklk stmasna uygun olmaldr. Korozyona dayankl zel alaml dkm kazanlar, doal gaz yaklmas halinde scak su kazan olarak byk avantaj salarlar. Zayf radyasyon zelliine bal olarak, ocak scakl yksektir. zellikle elik kazanlarda suyla soutulmayan yzey braklmamaldr. Doal gaz hemen hi kkrt iermedii iin bu tip kazanlarda asit korozyonu daha az nemlidir. Sadece nitrik asit ve karbonik asit etkilerinden sz edilebilir. Doal gaz yaklmas halinde duman tarafnda kurum ve kl olumaz ve periyodik temizlik gereksinimi ortadan kalkar. letme ve bakm giderlerindeki azalma dolaysyla doal gaz kazanlarnda en az %2 sl verim edeeri bir avantaj sz konusudur. Avrupa da retilen elik doal gaz kazanlarnn konstrksiyonlar tamamen farkl olup, zel alaml elikten retilmektedir. Atmosferik Brlrl Doal Gaz Kazanlar Bu kazanlarda yanma olay dey dorultuda gerekleir ve greceli olarak daha kk bir yanma oras yeterlidir. Yanma iin gerekli hava doal baca ekii ile salanr. Gaz ile hava karmnn yaklmas atmosferik yakclarda gerekleir. Gaz yakt normal basnc ile bir lleden geerek yanma orasna flenir. Birincil hava llede enjeksiyon prensibi ile emilir ve yaktla karr. kincil hava ise baca ekii ile salanr. Bu nedenle yanma odas alt aktr. kincil hava emiinin etkilenmemesi iin kazan duman k azna gaz akm sigortas denilen zel bir eleman konur. Atmosferik brlrl kazanlarda hava fazlalk katsays yksektir. Dolaysyla duman gazlarndaki su buhar youmas kazanda ve bacada daha az olur. Ayrca dkm kazanlarda, konveksiyon yzeylerinde kanat ve kntlar yaplarak yzey scaklklar ykseltildiinden, youma tamamen nlenebilmektedir. zellikle mevcut bacalarn kullanlmas gerektii durumlarda atmosferik brlrl kazanlar tercih edilmelidir. Atmosferik brlrl kazanlar doal ekile altndan sessizdir. Atmosferik brlrl kazanlarda NOx ve CO emisyonu kontrol, yakma teknii asndan en nemli problemdir. Bu iki bileenin birden istenilen limitlerin altnda kalabilmesi iin yakcda zel nlemler alnmaldr. Almanya da 1993 ylnda bu tip kazanlarda NOx snr 200 kg/ kw h ve CO snr 175 mg/ kw h deerindedir. Ancak Hamburg ve Zrich ok daha dk deerler istemektedir. Atmosferik brlrl kazanlar 700 kw gve kadar kullanlabilmektedir. 350 700 kw g aralnda zellikle sessizlik istendiinde flemeli brlrl kazanlarla rekabet edebilir. 700 kw zerinde ise flemeli brlr tercih edilmelidir. Bu deerlendirmede esas kriterler ses ve maliyettir. Yanma teknii asndan her iki tip de edeerdir.

Sayfa - 6

ETM NOTLARI 19 Scak Su Kazanlar Hakknda Genel Bilgiler Atmosferik Brlrl Doal Gaz Kazanlarnda Aranan zellikler 1Basn Emniyet Dzeni Bu zelliklerin banda emniyet gelir. Atmosferik brlrl kazanlarda gvenli bir yanma iin gaz basnc belirli deerlerin altna dmemeli veya stne kmamaldr. Bina giriindeki reglatrden 21 mbar da binaya ve kazana beslenen gaz, kazan giriinde sabit 20 mbar basncnda olmaldr. Eer bu basn brlr sisteminin ngrd deerin altnda olursa, doal gaz kazan dna, kazan dairesine yaylr. Memelerden belirli bir basnla pskren gaz evreden birincil havay da emerek beklere girmektedir. Eer gaz basnc dk olursa memeden kan gaz beke ulamadan evreye yaylacaktr. Tam tersine gaz basnc ok yksek olursa, memeden kan gaz jeti ok yksek hzl olacak ve birincil hava ile istenen n karm salanamayacaktr. Bylece bekteki yanma stabilitesi bozulacak ve yanmam rnlerin ocakta veya bacada tutumas tehlike oluturacaktr. Gaz giri basncnn deimesi ile oluan bu istenmeyen durumlarla Ankara da ki uygulamada karlalmtr. Bu tehlikenin ortadan kaldrlabilmesi iin doal gazl atmosferik brlrl kazanlarda, a) b) Normal doal gaz brlrleri, gaz basncndaki % 15 deiimde alabilir. Basncn daha fazla dmesi ve artmas yangn riski oluturur. Dk basn emniyet dzeni bulunmaldr. (Doal gaz basnc 10 mbar n altna dtnde dk basn presostad gaz devresindeki valfi kapatr. Bylece doal gazn kazan dairesine dalma tehlikesi nlenir.) c) Yksek basn reglatr bulunmaldr. (LPG kullanldnda 100 mbar a, doal gaz kullanldnda ise 50 mbar a kadar olan basn artlarn dzelten bir reglatr sistemi gaz basncn istenen deerlere drr. ) 2ift Manyetik Ventil Kapasite ne olursa olsun, yanmaya gnderilen gaz kontrol eden manyetik ventillerin says iki olmaldr. Bu ventillerden herhangi birinde arza olursa gaz devresi kapanmal ve arza sinyali vermelidir. 3Otomatik Ateleme ve yonizasyon le Alev Kontrol Ateleme sisteminin otomatik olmas gerekir. en ok bilinen ateleme sistemi pilot alev kullanlmasdr. Ancak bu yntemde nemli lde gaz tketimi sz konusudur. Modern doal gaz kazanlarnda otomatik ateleme sistemi mevcut olup, bu sistem gaz verilmeden 10 sn gibi ksa bir sre nce devreye girer. Yanma iyonizasyon ile kontrol edilir. 4Dk Kirletici Emisyonu evre kirlilii ynnden atmosferik brlrl kazanlarda atmosfere atlan en tehlikeli yanma rnleri azotoksitler (NOx) ve karbonmonoksitler (CO) gazlardr. Dier kirletici emisyonlar bu kazanlarda sz konusu deildir. CO insan sal iin, NOx ise hem insan sal hem de bitki rts iin tehlikeli ve zararl maddelerdir. Atmosferik brlrl doal gaz kazanlarnn baca gazlar iinde bu rnlerin bulunabilecei en yksek deerler snrlandrlmtr. Bu snrlar Almanya da DIN tarafndan NOx = 175 mg/ kw h, CO = 100 mg/ kw h eklindedir. yi bir doal gaz kazannn Mavi Melek amblemine sahip olabilecek emisyon deerlerine inmi olmas gerekir.

Sayfa - 7

ETM NOTLARI 19 Scak Su Kazanlar Hakknda Genel Bilgiler 5Uygun Bir Otomatik Kontrol Sistemi Deien d scaklk artlarna ve deien iletme artlarna gre kazan kapasitesini otomatik olarak ayarlayan ve verimi srekli optimum noktada tutan bir otomatik kontrol sistemi bulunmaldr. Bu sayede yl boyunca en az yaktla en fazla konfor salanm olur. stanbul da stma mevsiminde d hava scakl (+ 17 C) ile (-3C) deerleri arasnda (toplam 20 C) deimektedir. Oysa d hava scakl gnde (2 C) ile (14 C) deiebilmektedir. (Ortalama 7 C) sonuta otomatik kontrol 7/ 20 = % 35 orannda yakt sarfiyatn ve konforu etkilemektedir. 6Uzun mr Ve Yksek Kaliteli Malzeme zellikle doal gaz sz konusu olduunda, youan nemin yaratt korozyona dayankl kaliteli malzemeden yaplm, uzun mrl kazan kullanlmaldr. Bu adan, iyi dizayn edilmi dkm kazanlar byk avantaj salamaktadr. 7Dk Scaklk Istmasna Uygunluk stanbul ikliminde kazan suyu ortalama scakl ~ 55 C dir. Kazan yaps 35 C su scaklna kadar kondenzasyon olumayacak konstrksiyonda olmaldr. Dk scaklk stmas ayrca ekonomi ve konfor salayacaktr. 8Yksek Isl Verim stenilen lde yakttan ekonomi salanabilmesi iin, kazan sl veriminin yksek olmas gerekir. Yksek verimli kazanlarda baca gaz scakl dktr ve kazan yaltm kusursuzdur. flemeli Brlrl Doal Gaz Kazanlar flemeli brlrl kazanlarda su ile evrili kapal bir yanma odas sz konusudur. Gerekli hava cebri olarak fanla temin edilir ve yksek basnl brlr kullanldnda ocakta kar basn ad da verilen art bir basn oluur. Brlr ve yanma odas birbirine uygun olmaldr. Gaz yollarnn direnci fazla olan kazanlarda nemli bir problem ilk ateleme srasnda ortaya kar. lk kalkta ocakta ani snan gazlarn skmas ile normal alma basncnn 6 misli mertebesinde basn olur ki, bu kazanda titreim ve sarsntlara yol aar. Bu nedenle bu tip kazanlarn dk alev balangl brlrler ile donatlmas veya iki kademeli brlr kullanlmas gereklidir. Doal gazl kazanlarda asl s geii konveksiyon yzeylerinde gerekleir. Yzeyler zerinde youma olmamas iin kazan su scaklnn 55 C nin altna dmemesi gerekir. zel alaml dkm kazanlar duman tarafndaki youma dolaysyla ortaya kan korozyona dayankldrlar. Ayrca kazan konstrksiyonu nem kazanmaktadr. Dkm doal gaz kazanlarnda, otomatik kontrol sistemi ile stma sisteminde yk azaldka kazan suyu scakln ve yaklan yakt miktarn (oransal olarak) azaltmak mmkn olmaktadr. Bylece dk ykler de hem yakt tketimini azaltmak hem de kazan verimini ykseltmek mmkn olabilmektedir. Halbuki normal olarak dk yklerde almada kazan verimi azalr. Klasik tip elik kazanlarda youmann nlenmesi iin kazan su scakl yksek tutulmaldr. Bu amala, stma sisteminde, 3 veya 4 yollu otomatik kartrma vanalar ve kontrol paneli kullanarak kazan su scakl hep 90 C de tutulurken, sisteme gnderilen su scakl yke gre deitirilmelidir. Bu koullarda youma nlenirken verim decek, yakt tketimi artacaktr.

Sayfa - 8

ETM NOTLARI 19 Scak Su Kazanlar Hakknda Genel Bilgiler

Doal gazda kullanlacak elik kazanlarda aadaki zellikler aranmaldr. 1) 2) 3) 4) 5) 6) 7) zel alam elikten imal edilmelidir. Doal gaz yakmak zere dizayn edilmi olmaldr. (Her kazanda doal gaz yaklabilir. Ancak mr, verim ve gvenlik nedeniyle yeni konstrksiyonlar yaplmtr.) Youmann nlenmesi iin kazan su scakl, sistemde 3 veya 4 yollu otomatik kontroll kartrma vanalar kullanarak, yksek tutulmaldr. zellikle birinci geite duman borular aynaya kaynak edilmeli ve boru ularndaki fazlalklar tra edilmelidir. Kazan tamamen szdrmaz olmal, duman kutusu kapaklar zel conta ile donatlmaldr. Duman borular kk kesitli olmal, ilerine trblatr yerletirilmelidir. Brlr adaptr ve kapaklar refrakter malzeme ile kaplanmal ve duman kapaklar ayrc scakla dayankl malzeme ile sya kar yaltlmaldr. Duvar Tipi Kombi Cihazlar Doal gazl kat kaloriferi uygulamalarnda kullanlan s retim cihazlarndan biri de duvar tipi kombi cihazlardr. Duvar tipi ofben prensibi ile alan kombi cihazlarnda hem stma scak suyu hem de kullanma scak suyu birlikte retilir. Cihazlar atmosferik brlrl olup, stma ve s deitirgeci yzeyleri paslanmaz elik, bakr veya bronz malzemelerden yaplabilmektedir. ekil olarak ofbenlere benzer ve duvara aslarak monte edilirler. Bu cihazlarn; Avantajlar abcdAlternatiflerine gre ucuzdur. Hem stma hem de kullanma suyu salamak ayn zamanda olasdr. Duvara monte edildii iin az yer kaplar. Sirklasyon pompas ve kapal genleme tank zerindedir.

Dezavantajlar abcdefgmrlerinin 3 5 yl gibi ksa olmas. Servis ve yedek para giderlerinin fazla olmas (her stma mevsimi sonunda baz para deiikliklerine ihtiya gstermesi). Kapasitelerinin snrl olmas (genellikle 20.000 kcal/ h). Verimlerinin daha dk olmas. Otomatik kontrol sistemlerinin snrl olmas. Tam gvenlik sistemine sahip olmamas. 2 kata kadar olan binalarda kombi cihaz daha pratik olabilir. Ancak 3 kat ve daha fazla katl yaplarda servis skl, baca problemleri ve binann yangn gvenlii asndan merkezi sistem daha doru zmdr. zellikle yangn gvenlii asndan ok katl yaplarda kombi cihaz kullanlmas ciddi riskler oluturacaktr. ofbenlerin ekonomik mrnn 8 10 yl olduu ve gnde yarm saat kullanldklar dnlrse, stma mevsiminde gnde ortalama 20 saat alan kombi cihazlarn mrlerinin cihaz kalitesine ve kullanma bal olarak 3 5 yl olmas doaldr. Sonu olarak, duvar tipi ofben prensibi ile alan kombi cihazlar en fazla 2 veya 3 katl yaplarda,
2 kazan monte edilecek yeri olmayan 80 100 m daireler iin dezavantajlarna ramen pratik olmaktadr.

Sayfa - 9

ETM NOTLARI 19 Scak Su Kazanlar Hakknda Genel Bilgiler

Kazanlarn Dnm Mevcut sv ve kat yaktl kazanlarn doal gaz yakar hale dntrlmesi veya yeni bir doal gaz kazan ile deitirilmesi mevcut kazann yana, durumuna, boyut ve tipine baldr. Aadaki durumlarda kazann deitirilmesi daha iyi olacaktr: 1234Sistem iin ok byk veya ok kk ise, Mekanik durumu zayf ise, mrnn sonuna yaklam ise, Uygun bir brlr bulunmayacak tipte ise,

5 yandan byk elik kazanlarda, yarm silindirik ve radyasyon tipi kazanlarn doal gaza dntrlmesi yerine, yeni bir dkm doal gaz kazan ile deitirilmesi daha uygundur. 350 kw gcn altndaki kazanlarn da dntrlmesi yerine atmosferik kazanlarla deitirilmesi daha ekonomiktir. Bu durumda ayrca baca problemleri ile de karlalmayacaktr. Sonu: abcMevcut kazanlarn doal gaz a dnm iin yaplacak masraflar yeni bir kazan bedelinin % 20 30 u mertebesindedir. Bu kazanlarn mr de doal gaz kullanldnda 3 5 yl mertebesinde olacaktr. Bu sre ierisindeki mevcut kazanlarn fazladan yakt yakt miktar ise yaklak olarak yeni bir bedeli kadar olacaktr. Buna gre klasik kazanlarn doal gaz dnmnn 3 5 yl sonraki maliyeti, yeni kazan almaya gre ortalama 2,5 kat daha pahal olacaktr. dBu sre ierisinde bakm ve tamir masraf yaplacak, arza nedeniyle stmada kesintiler olabilecektir.
1

KAYNAKLAR 1- Issan almalar No: 70 Kalorifer Tesisat ISISAN 2- Kalorifer Tesisat Proje Hazrlama Teknik Esaslar, Yayn No: 84 TMMOB MAKNA MHENDSLER ODASI

Sayfa - 10