RZGAR TRBN Rzgr trbini, rzgrdaki kinetik enerjiyi nce mekanik enerjiye daha sonra da elektrik enerjisine dntren

sistemdir. Bir rzgr trbini genel olarak kule, jeneratr, hz dntrcleri (dili kutusu), elektrikelektronik elemanlar ve pervaneden oluur. Rzgrn kinetik enerjisi rotorda mekanik enerjiye evrilir. Rotor milinin devir hareketi hzlandrlarak gvdedeki jeneratre aktarlr. Jeneratrden elde edilen elektrik enerjisi akler vastasyla depolanarak veya dorudan alclara ulatrlr. Rzgr trbinlerinin nasl altn anlamak iin iki nemli aerodinamik kuvvet iyi bilinmelidir Bunlar srkleme ve kaldrma kuvvetleridir. Srkleme kuvveti, cisim zerinde ak ynnde meydana gelen bir kuvvettir. rnein dz bir plaka zerinde meydana gelebilecek maksimum srkleme kuvveti hava aknn cisim zerine 90o dik geldii durumda iken; minimum srkleme kuvveti ise hava ak cismin yzeyine paralelken meydana gelir. Kaldrma kuvveti ise, ak ynne dik olarak meydana gelen bir kuvvettir. Uaklarn yerden havalanmasna da bu kuvvet sebep olduu iin kaldrma kuvveti olarak adlandrlmtr. Srkleme kuvvetine en iyi rnek olarak parat verilebilir. Bu kuvvet sayesinde paratn hz kesilmektedir. Srkleme kuvvetinin etkilerini minimuma indirebilmek iin yaplm zel cisimlere ak hatl (streamlined) cisimler denir. Bu cisimlere rnek olarak elips, balklar, zeplin verilebilir. Dz bir plaka zerine etkiyen kaldrma kuvveti, hava ak plaka yzeyine 0o a ile geldiinde grlr. Havann ak ynne gre meydana gelen kk alarda ak iddetinin artmasyla dk basnl blgeler meydana gelir. Bu blgelere ak alt da denir. Dolaysyla, hava ak hz ile basn arasnda bir iliki meydana gelmi olur. Yani hava ak hzlandka basn der, hava ak yavaladka basn artar. Bu olaya Bernoulli etkisi denir. Kaldrma kuvveti de cismin zerinde emme veya ekme meydana getirir. Yatay eksenli Bu tip trbinlerde dnme ekseni rzgr ynne paraleldir. Kanatlar ise rzgr ynyle dik a yaparlar. Ticari trbinler genellikle yatay eksenlidir. Rotor, rzgr en iyi alacak ekilde, dner bir tabla zerine yerletirilmitir. Yatay eksenli trbinlerin ou, rzgr nden alacak ekilde tasarlanr. Rzgr arkadan alan trbinlerin yaygn bir kullanm yeri yoktur. Rzgr nden alan trbinlerin iyi taraf, kulenin oluturduu rzgr glgelenmesinden etkilenmemesidir. Kt taraf ise, trbinin srekli rzgra bakmas iin dmen sisteminin yaplmasdr. Yatay eksenli trbinlere rnek olarak pervane tipi rzgr trbinleri verilebilir. Bu tip trbinlerin kanatlar tek para olabilecei gibi iki ve daha fazla paradan da oluabilir. Gnmzde en ok kullanlan tip kanatl olanlardr. Bu trbinler elektrik retmek iin kullanlr. Gemite ok kanatl trbinler tahl tmek, su pompalamak ve aa kesmek iin kullanlmtr.

Dey eksenli Trbin mili deydir ve rzgrn geli ynne diktir. Savonius tipi, Darrieus tipi gibi eitleri vardr. Daha ok deney amal retilmitir. Ticari kullanm ok azdr. Bu trbinlerin stnlkleri yle sralanabilir: Jeneratr ve dili kutusu yere yerletirildii iin, trbini kule zerine yerletirmek gerekmez, bylece kule masraf olmaz. Trbini rzgr ynne evirmeye, dolaysyla dmen sistemine ihtiya yoktur. Trbin mili hari dier paralarn bakm ve onarm kolaydr. Elde edilen g toprak seviyesinde ktndan, nakledilmesi daha kolaydr. Sakncalar ise yledir: Yere yakn olduklar iin alt noktalardaki rzgr hzlar dktr. Verimi dktr. almaya balamas iin bir motor tarafndan ilk hareketin verilmesi gerekir, bu yzden ilk hareket motoruna ihtiyac vardr. Ayakta durabilmesi iin tellerle yere sabitlenmesi gerekir, bu da pek pratik deildir. Trbin mili yataklarnn deimesi gerektiinde, makinenin tamamnn yere yatrlmas gerekir. Darrieus tipi Darrieus tipi dey eksenli rzgr trbininde, dey ekilde yerletirilmi iki tane kanat vardr. Kanatlar, yaklak olarak trbin mili uzun eksenli olan bir elips oluturacak biimde yerletirilmitir. Kanatlarn ibkey ve dbkey yzeyleri arasndaki ekme kuvveti fark nedeniyle dnme hareketi oluur. Yaps gerei Darrieus tipi rzgr trbinlerinde, devir bana iki kere en yksek tork elde edilir. Rzgrn tek ynden estii dnlrse; trbinin verdii g, sins eklinde bir eri oluturur. Savonius tipi Savonius trbinleri, iki ya da adet kepeye benzer kesitin birleimi eklindedir. En yaygn iki adet kepenin bulunduu durumdur ve S eklini andran bir grnts vardr. Savonius trbininde akkan ibkey kanat zerinde trblansl bir yol izler ve burada dnel aklar meydana gelir. Bu dnel aklar Savonius trbininin performansn drr, bu nedenle elektrik retiminde pek fazla kullanlmazlar. Daha ok su pompalama amal ve rzgr lmlerinde kullanlan anemometre olarak kullanlrlar.