DNYADA NFUSUN ALANSAL DAILII Dnya zerinde nfus son derece dzensiz dalmtr.

Dnya nfus dal haritasna bakldnda ilk gze arpan zellik Kuzey Yarm Krede nfuslanmann daha fazla olduudur. Bunun nedeni Kuzey Yarm Krede karalarn Gney Yarm Kreye gre daha fazla yer kaplamas, tamamen buzullarla kapl olan Antarktika ve byk ksm le yakn kurak ve yar kurak iklim koullarnn yaand Avustralyann Gney Yarm Krede yer almasdr.

Yukardaki haritada taral olarak verilen alanlarn hangilerinin sk nfuslu hangilerinin seyrek nfuslu olduunu nedenleri ile birlikte yaznz. 1 nolu merkezde .. 2 nolu merkezde .. 3 nolu merkezde .. 4 nolu merkezde .. 5 nolu merkezde .. 6 nolu merkezde .. 7 nolu merkezde .. 8 nolu merkezde .. 9 nolu merkezde .. 10 nolu merkezde . 11 nolu merkezde . 12 nolu merkezde . 13 nolu merkezde . 14 nolu merkezde . 15 nolu merkezde . 16 nolu merkezde . a)Sk (Youn) Nfuslanm Yerler: Dnya nfusunun byk bir blm uygun yaama koullar tayan lman iklim kuanda toplanmtr. Dnyann drt blgesinde nfus son derece kalabalktr. Bu blgeler; Dou Asya, Gney Asya, Bat Avrupa ve Amerikann dou kylardr. Dou ve Gney Asya (Musonlar Asyas): Hindistandan, in ve Japonyaya kadar uzanan alan kapsamaktadr(Ky kesimler). Bu blgede, bol yal iklim nedeniyle pirin ve ay

tarm nem tar. Bu blgedeki insanlar byk lde tarm kylerinde yaayan ve hayatlarn devam ettirecek rnleri yetitirmek iin yaz musonlarnn getirecei yalara baml olan krsal toplumlardr. Balca gdalar pirin olan bu toplumlar, pirinci yetitirmek iin bol suya ve dz alanlara ihtiya duyarlar. Bu nitelikteki alanlar Musonlar Asyasnda yzyllardan beri en ok tercih edilen ve sonuta en youn olan alanlardr. Dnyann en kalabalk lkeleri olan in Halk Cumhuriyeti ve Hindistan bu blgede bulunmaktadr. Yine sanayilemi Japonya ve Gney Kore de bu alanda bulunur. Bat Avrupa: Bu blgenin youn nfuslu olmas uzun bir sanayi gemiine sahip olmas ile ilgilidir. Sanayi Devriminden sonra kentlere olan glerle birlikte kentler bym ve nfus art hzlanmtr. Bat Avrupada doum oranlar az olmasna ramen sanayinin gelimesine bal olarak gler nfusun artmasna neden olmutur. Ayrca verimli tarm alanlarnn bulunmas, lman iklim artlarnn hkm srmesi, yer ekillerinin sade olmas (ykseltisi az) gibi dier nedenler nfusun buralarda toplanmasna neden olmutur. Kuzey Amerikann dou kylar: Burada nfusun youn olmas Bat Avrupada olduu gibi Atlas Okyanusu kylarnda sanayi ve ticaretin gelimi olmas etkili olmutur. Burada nfusun ok az bir ksm tarmla uramaktadr. Byk bir ksm ise byk ehirlerde sanayi, ticaret, ulam, madencilik ve dier faaliyetlerle uramaktadr. Ayrca lman iklim koullar burada da etkilidir *Bunlarn dnda su kaynaklarna ve verimli tarm alanlarna bal olarak Nil, Dicle, Frat, Ganj, ndus, gibi akarsu havzalar da sk nfuslanmtr. b)Seyrek Nfuslanm Yerler: klim koullarnn ve yer ekillerinin olumsuzluuna bal olarak nfusun ok az olduu, tenha yerlerdir. Souk Blgeler: Kuzey Kutup Dairesi iinde bulunan Grnland, Alaska, Kanadann Kuzeyi, skandinav Yarmadas ve Sibiryann kuzey blgeleri dk scaklk nedeniyle seyrek nfuslanmtr. Yksek Dalar: klim koullarnn her trl ekonomik faaliyeti, zellikle tarm snrlamasna bal olarak seyrek nfuslanmtr. Ayrca yksek dalarda arazi engebeli ve paralanm durumdadr. Yine dalk alanlar ulam olumsuz ynde etkilemektedir. Himalaya, And, Kayalk Dalar ve Alpler buna rnektir. Scak ve Nemli Ekvatoral (Tropikal) Blgeler: Tropikal kuakta, Amazon ve Kongo havzalar gibi alak yerler, yksek scaklk, ar nemlilik, sk ormanlar ve geni alan kaplayan bataklklar nedeniyle az nfuslanmtr. Bu blgede nfus, iklim koullarnn elverili olduu yksek kesimlerde toplanmtr. Not: Ekvatoral blgede scak ve nemli havadan dolay insanlar alak yerlerden daha ok yksek yerlerde toplanmlardr. (zellikle 1000-3000 m aras) Yerlemenin st snr da orman st snr gibi Ekvatordan kutuplara doru azalr. c)Nfuslanmam Yerler: klim ve zemin koullar nedeniyle insanlarn yerlemesine elverili olmayan, nfuslanmam yerlerdir. Kutuplar: Gney Kutup Blgesinde bulunan Antarktika Ktas kaln buzullarla kapl bir kta olduu iin nfuslanmamtr. Bataklklar: Bataklk, ya miktarnn fazlal nedeniyle, topran ok slak olduu, yer yer sularn yzeyde biriktii yerlerdir. Yerlemeyi ve ekonomik faaliyetleri snrlandrdklar iin nfuslanmamtr.

ller: llerde scakln ve kurakln (ya azl) ok fazla olmas tarm engellemektedir. llerdeki su kaynaklar insan, hayvan ve bitkilerin ihtiyacna yetmedii iin nfuslanmay engellemektedir. Dnenceler evresindeki Meksika, Byk Sahra, Arabistan, Kalahari, Avustralya lleri ile Asyann i kesimlerindeki ran, Kzlkum, Karakum, Taklamakan ve Gobi lleri, insanlarn yaamasna ve yerlemesine uygun deildir. Bu nedenle nfuslanmamtr. Ancak llerde vaha ad verilen sulak yerlerde az da olsa nfuslanma grlr. Not: Nfusun dalnda yer ekilleri, iklim, doal bitki rts, su kaynaklar gibi doal koullarn belirleyici olduu lkeler ve blgeler, ekonomik bakmdan geri kalm yerlerdir. Gelimi blge ve lkelerde nfusun dal daha ok ekonomik (sanayi, ticaret gibi) koullara baldr. TEST SORULARI
1.Dnya nfusu yeryznde eit bir ekilde dalmamtr. Bunda etkili olan baz faktrler vardr. Buna gre, aadakilerden hangisinin nfusun yeryzndeki dalnda etkili olduu sylenemez? A) Enlem B)Doal bitki rts C)Boylam D) Yeryz ekilleri E)Tarihsel faktrler 2.Orta Asya, Himalayalar, Kongo havzas ve Grnland yeryznn ok seyrek nfuslu yerlerine birer rnektir. Bu blgelerin coraf zellikleri gz nne alndnda, aadakilerden hangisinin bir yerdeki nfusun seyrek olmasna neden olduu sylenemez? (1996 SS) A) Akarsu boylarnn uzun olmas B) Ya miktarnn ok az ve ya rejiminin dzensiz olmas C) Yl boyunca, nem orannn yksek ve ya miktarnn fazla olmas D) Buzullarn geni alan kaplamas E) Engebenin ok fazla olmas 3.Aadaki Dnya haritasnda belirtilen merkezlerin hangilerinde sanayinin gelimesinden dolay nfuslanma fazladr?

7.GZLEM: Dalarda ykseklik arttka scaklk ve nem miktar azalr. SONU: Dalarn yksek kesimlerinde, yaam koullar alak kesimlerdekine gre daha elverisizdir.

Haritada gsterilen dalar zerinde numaralanm yerlerin hangisinde yaam koullar, yukardaki sonu yargsnn aksine, 2000 metre dolaynda, evresindeki daha dk ykseltilerdekine gre daha elverilidir? (2002 - SS) A) I B) II C) III D) IV E) V 8.Dnya genelinde nfus dengeli dalmamtr. Bu duruma neden olan faktrler arasnda aadakilerden hangisi saylamaz? A) klim B) Yer ekilleri C) Sanayi D) Su kaynaklar E) Levha snrlar 9.Aadakilerden hangisi, Dnyann youn nfuslanm blgelerinden deildir? A) Avustralyann i ksmlar B) Bat Avrupa C) Muson Blgeleri D) Nil nehri ve evresi E) Ilman kuakta ky ovalar 10. Himalaya dalar, Amazon havzas, Antarktika ktas ve Byk Sahra yeryznde en seyrek nfuslanan yerlerdir. Belirtilen yerlerde nfuslanma ve yerleme az olmasnn ortak nedeni nin aadakiler en hangisidir? d A) Ya rejiminin dzenli olmas B) Buzullarn geni yer kaplamas C) Yer ekillerinin engebeli olmas D) klim kounlarnn elverisiz olmas E)Scaklk ortalamasnn dk olmas 11. Yeryznde sanayinin gelitii yerler sk nfuslanan yerlerdendir. Aadaki yerlerden hangisi, yukardaki aklamaya rnek gsterilebilir? A) Kanada'nn kuzeyi B) Bat Avrupa kylar C) Avustralya'nn i ksmlar D) Afrika ktasnn kuzey kylar E) Gney Amerika'nn bat kylan 12.Nfusun yeryznde dalnda iklimin byk etkisi vardr. Bu nedenle insanlarn byk bir ksm yal blgelerde toplanmtr Aadaki iklim blgelerinden hangisi bu genellemeye uymaz?

A) 1 ve 2

B) 2 ve 3

C) 3 ve 4

D) 2 ve 4 E) 3 ve 5

A) Ekvatoral B) Akdeniz C) Muson D) Okyanusal E) Karasal 13.Genelde akarsu evreleri youn nfuslu yerlerdir. Aadaki akarsulardan hangisinin evresi bulunduu yerin sk nfuslu alanlarndan deildir? A) Frat ve Dicle B) Seyhan ve Ceyhan C) Mississippi D) Amazon ve Kongo E) Indus ve Ganj 14.Aada baz ktalar ve bu ktalarn az nfuslanm yerleri eletirilmitir. Bu eletirmelerden hangisi yanltr? A) Asyada-Himalayalar B) Avrupada Akdeniz kylar C) Avustralyada- kesimler D) Afrikada-Byk Sahra E) Kuzey Amerikada-Alaska 15.Aadaki yerlerden hangisi nfuslanma ynnden dierlerinden farkl bir zellik gsterir? A) Muson blgesi B) Kutup blgeleri C) Ekvatoral orman blgeleri D) Orta kuaktaki dalk blgeler E) ller CEVAPLAR

4.Dalarda ykselti arttka scaklk ve nem miktar azalr, nfus ve yerlemeler seyrekleir. Ancak baz blgelerde dalarn yksek kesimlerindeki yaam koullar alak kesimlerindekine gre daha elverilidir? Bu durum, aadaki blgelerden hangisi iin sylenirse doru olur? A) Amazon Havzas B) skandinavya C) Orta Asya D) Kafkasya E) Alaska 5.Ekvatoral kuakta And dalar, Aa Amazon blgesine oranla yerlemeye daha elverilidir. Bu durum, iki blgenin hangi bakmdan farkl olmasnn bir sonucudur? (1990 - SS) A) Denize yaknlk B) klim C) Yer yaps D) Ulam imknlar E) Yer alt kaynaklar 6.Aadakilerden hangisi Dnyann az nfuslanm blgelerinden deildir?(1985 YS) A) Kutup blgeleri B) Bozkrla ve ller C) Muson blgeleri D) Ekvatoral kuan ormanlk alanlar E) Ilman kuakta dalk alanlar

1-C 2-A 3-B 4-A 5-B 6-C 7-B 8-E 9-A 10-D 11-B 12-E 13-C 14-B 15-A