BLM 6

BASIN VE RZGRLAR
2- Ykseklik (Younluk) : Ykseklere kldka hava tabakasnn kalnl ve younluu azalr. Bu
nedenlerle ykseklere doru basn azalr. Ykselti fazla ise basn az, ykselti az ise basn fazladr. (Scaklk dikkate alnmayacak)

Bde
basn az

lr.
za
A
sn
Deniz

Isnarak ykselme

o
m

Ba

1- Scaklk (Termik etken) : Basn dal zerinde en etkili faktrdr. Isnan hava hafifler (alak
basn), souyan hava ise arlar. (yksek basn) Bu nedele scaklk arttka basn azalr, scaklk azaldka basn artar. (Ters orant) Isnma
ve soumaya (scaklk deiimine) bal basnca
termik basn denir.

KAVRAM DERSHANELER

Atmosfer basnc; scakla, ykseltiye ve dinamik etkenlere (Dnyann ekseni etrafnda dnmesine) bal olarak deiir.

Atmosferdeki gazlarn yeryzndeki birim alana

uyguladklar arla atmosfer basnc denir.

basn
Ada
fazla

Souyarak alalma

Ykselti Basn likisi (Scaklk dnlmeyecek)

Termik Alak Basn

Termik Yksek Basn

Gnn saatlerine

Mevsime

Dnyann ekline bal olarak deiir.

Souma
TYB

Isnma
TAB

90

0Ekvator

90

TYB
Souma

130

KAVRAM DERSHANELER

Termik etkenler nedeniyle basn;

3- Dinamik etkenler (Dnyann Gnlk Hareketi):

Ekvatorda ykselerek kutba ynelen hava ktleleri Dnyann ekseni etrafnda dnmesi nedeniyle
30 kuzey ve gney enlemlerinde ylarak Dinamik Yksek Basn kuaklarn olutururlar. Kutuplarda alalarak Ekvatora ynelen hava ktleleri ise 30 enlemlerinden gelen hava ktleleri ile
60 enlemlerinde karlap seyrelerek Dinamik
Alak Basn kuaklarn olutururlar.

Not :

Dnya ekseni etrafnda dnmeseydi dinamik basn kuaklar olumazd.

90K

90G

60G

60K

30K

30G

Basn ve Rzgrlar

BATI RZGARLARI
(ILIMAN KUAK)
YIILMA

BATI RZG.

ALZE RZG.

ALZE RZG.

KUTUP RZGARLARI
(SOUK KUAK)

SEYRELME

BATI RZG.

Alalc
KUTUP RZG.
90 K
TERMK YKSEK BASIN

60 K
DNAMK ALAK BASIN

30 K
DNAMK YKSEK BASIN

0 Ekvator
TERMK ALAK BASIN

30G
DNAMK YKSEK BASIN

60G
DNAMK ALAK BASIN

90G
TERMK YKSEK BASIN

ISINMA

SOUMA

Ykselici

YIILMA

Alalc

Alalc
KUTUP RZG.

ALZE RZGARLARI
(SICAK KUAK)

Alalc

SEYRELME

Ykselici

SOUMA

BATI RZGARLARI
(ILIMAN KUAK)

Ykselici

KUTUP RZGARLARI
(SOUK KUAK)

Yksek Basn Alanlarnda;

Alalc hava hareketi vardr.

Havann hareketi merkezden evreye dorudur.

RZGR
Yksek basntan alak basnca doru olan yatay
ynl hava hareketine rzgr denir.

KAVRAM DERSHANELER

YB

Hzl eser

YB

Basn fark = 30 mb

15
10

20

25

10

10

10

AB

Yava eser

AB

Basn fark = 15 mb

b) Basn merkezlerinin uzakl : Basn fark eit

ise rzgr yakn olan merkezler arasnda hzl,
uzak olan merkezler arasnda ise yava eser.

AB

990

Hzl eser

Yava ese
r

Rzgrn Hzn Etkileyen Faktrler :

a) Basn Fark : Rzgrn hzn belirleyen en
nemli etmendir. Basn fark fazla ise rzgr hzl, basn fark az ise rzgr yava eser.

30

00

10

10

Havann hareketi evreden merkeze dorudur.

10

10

Ykselici hava hareketi vardr.

10

30

Alak Basn Alanlarnda;

20

ekil : Basn Kuaklar ve Bunlara Bal Hava Hareketleri

AB

YB

995
1010
1015
1020

YB

131

Basn ve Rzgrlar
c) Yerekilleri : Yerekillerinin uzan dorultusu ve
ykseltisi de rzgrn esme yn zerinde nemli bir etkiye sahiptir. Vadiler ve boazlar rzgrlara
yn verirler. Bir vadiye giren rzgr vadiyi takip
ederek eser. Bir yerde rzgrn en fazla estii yne hakim rzgr yn denir.

Rzgrn Ynn Etkileyen Faktrler :

a) Basn merkezlerinin konumu : Rzgrlar her
zaman yksek basn alanndan alak basn alanna doru eserler. rnein yazn denizden karaya, kn karadan denize doru esmesi

KAVRAM DERSHANELER

c) Yerekilleri : Srtnme rzgrn hzn azaltr. Bu

nedenle dz ve bitki rtsnden yoksun alanlarda, denizlerde rzgrlar hzl eserken, engebeli
ve bitki rtsnce zengin alanlarda yava eserler.

Yerekilleri sade (dz)

Kuzeyi dalk

Kuzeydou-Gneybat
uzanl bir vadi

Yerekilleri - Hkim rzgr yn ilikisi

Scakl Drr

Scakl Artrr

YB

AB

Scakl Drr
Kuzey Yarmkre YB (Da doru)

Scakl Artrr
Kuzey Yarmkre AB (e doru)

0 Ekvator
Scakl Drr

Scakl Artrr

AB

YB

YB

AB

Scakl Artrr
Scakl Drr
Gney Yarmkre AB

Gney Yarmkre YB

Rzgrlarn Yarmkrelere Gre Sapma Yn Ve Scakla Etkisi

Not : Rzgrn esme dorultusu izobar haritasnn

st yarsnda a parantez ( eklinde ise kuzey,
kapa parantez) eklinde ise gney yarmkredir.

132

OLUUMLARINA GRE RZGARLAR

KAVRAM DERSHANELER

b) Dnyann ekseni etrafndaki dn : Rzgrlar Kuzey Yarmkrede esme ynnn sana,

Gney Yarmkrede ise soluna doru sapmaya
urarlar.

A-SREKL RZGARLAR B-MEVSMLK RZGARLAR C-YEREL RZGARLAR

(Devirli)

1. Alize Rzgrlar
2. Bat Rzgrlar
3. Kutup Rzgrlar

Meltem Rzgrlar
1. Deniz ve Kara
2. Da ve Vadi

Muson Rzgrlar

Souk Yerel Rzgrlar

Bora : Adriya denizi kylar
Mistral : Fransa
Krivetz : Romanya
Yldz - Poyraz - Karayel
Trkiye

Scak Yerel Rzgrlar

Fhn : svire
Hamsin : Msr
Sirokko : Fas-Cezayir
Tunus
Kble-Lodos-Keileme
Trkiye

Tropikal Siklonlar
Tayfun : Asya denizleri
Hurrican : Orta Amerika
Tornada : Brezilya
Kasrga : Afrika

Basn ve Rzgrlar
Fhn Rzgr : Hava ktlelerinin bir da yamacn
aarak br yamata alalmas sonucu oluan scak ve kuru bir rzgrdr. Az youn ortamdan ok
youn ortama ynelen hava ktlesi srtnmeden
dolay her 100 mde 1C snr ve fhn ismini alr.

Muson Rzgrlar : Gneydou Asyada (Hint

yarmadas, Seylan, Banglade, Japonya, in, Filipinler) kara ile denizlerin mevsime gre farkl snp soumas sonucu oluan devirli rzgrlardr.
ASYA
Yksek
Basn

K Musonu

Oluumlarnda yllk hareket (eksen eiklii)

ile kara ve denizlerin farkl snp soumas etkilidir.

Yazn denizden estiklerinden bol nem tarlar

ve karalara bol ya brakrlar. Kn karalardan estiklerinden kurudurlar ve adalar hari
ya brakmazlar.

00
m
sc de 1
ak
C
ha
s
va
nm
=
F a
hn

Yaz Musonu

20

Alak
Basn

r1

20C

3000 m
10C

Her 200 mde 1C

souma
5C
2000 m

ve

He

20

ru

20

20

Yksek
Basn

40

Ku

40

KAVRAM DERSHANELER

ASYA
Alak
Basn

Deniz

Fhn rzgrnn oluumu

YILDIZ
KA

AZ
YR
PO

RA
YE

Estikleri blgelerin iklimini etkilerler.

GNBATISI

Meltem Rzgrlar :

GNDOUSU

TRKYE

S
(KE AMY
EL
LEM
E)

S
DO
LO
Scak

Serin

Serin

Ilk

Deniz
Gece

Deniz meltemi

Kara meltemi

Serin

Scak

Scak

Serin

Gndz

Vadi meltemi

KIBLE

Gndz

Gece

Da meltemi

Oluumlarnda Dnyann gnlk hareketi ile

kara ve denizlerin farkl snp soumas etkilidir.

ekil : Trkiyede esen yerel rzgrlar

KAVRAM DERSHANELER

Deniz

Not : Rzgrlarn baharfleri alndnda Kayp Sakal olarak daha iyi aklda kalabilir.
Kuzey

Gndz denizden karaya, gece ise karadan

denize doru eserler.

Sadece yaz mevsiminde etkili olurlar. (Kutuplarda grlmezler.)

klimi etkilemezler.

Not : Muson rzgrlar ve meltemler kara ve denizlerin farkl snp soumalar ile yn deitirerek esmeleri asndan birbirlerine benzerler.

2
1

zobar (ebasn) haritasnn yorumu

1- Kuzey yarmkredeki bir merkeze aittir. (st yarsnda rzgrn esme dorultusu a paranteze uygun)

133

Basn ve Rzgrlar
2- Merkez yksek basn (antisiklon) alandr. (Havann hareketi merkezden evreye doru olduundan)

gnlk hareketi (scaklk), yl ierisinde (mevsime) deimesi ise Dnyann yllk hareketi
ile ilgilidir.

3- 5 numaral merkeze doru esen rzgrn hz en

fazladr. (Basn merkezleri yakn olduundan)

4- evre alak basn (siklon) alandr. (Rzgr yksek basntan alak basnca doru eser.)

6- 1 numaral rzgr kuzeyden estiinden hava scakln drrken, 4 numaral rzgr gneyden
estiinden hava scakln artrr.
7- Merkezde alalc hava hareketi vardr. (Yksek
basn alan olduundan)
ZETLE

Bir merkezde basncn deiime uramas da-

Dinamik basn kuaklarnn oluumunda s-

kalkmas rzgrn durmasna neden olur.

Srekli rzgrlar denizlerin geni yer tutmas

nedeniyle Gney Yarmkrede daha kesintisiz eserler.

Genel olarak rzgrlar geldikleri yerlerin scaklklarn ulatklar yerlere tar ve scakl
etkilerler.

Fhn rzgr ne kadar yksekten inerse, kurutucu etkisi o kadar fazla olur.

Alizeler Ekvatorda karlap ykseldiklerinden, Ekvatoral blgenin bol ya almasnda

etkilidirler.

Ykselen hava ktlesinin (AB)

Scakl azalr.

Tayabilecei nem miktar azalr.

Bal nemi artar.

Ya olasl artar.

Alalan hava ktlesinin (YB)

Scakl artar.

mesi iin, Dnyann tamamen denizlerle kapl

olmas ve ekseni etrafnda dnmemesi gerekir.

Tayabilecei nem miktar artar.

Bal nemi azalr.

Ekvatorun termik alak basn, kutuplarn ise

Ya brakmaz.

Srekli rzgrlarn sapmaya uramadan es-

termik yksek basn alan olmasnn nedeni

Dnyann eklidir.

134

Alizeler scak kuaktaki ktalarn dou kylarna, Bat rzgrlar ise orta kuaktaki ktalarn
bat kylarna ya brakrlar.

KAVRAM DERSHANELER

ki blge arasnda basn farknn ortadan

Tropikal rzgrlar (siklonlar) sadece dnenceler evresindeki scak denizlerde etkili olurlar.

cakln etkisi yoktur.

Denizden esen rzgrlar, yerekillerinin uzan ve ykseltisi yeterli soumaya neden oluyorsa ya brakr.

Yksek basn merkezinde hava alalr, alak

basn merkezinde hava ykselir.

Dnyann ekseni etrafnda dnmemesi meltem, Dnya ekseninin eik olmamas ise muson rzgrlarn ortadan kaldrr.

ha ok scaklk ile ilgilidir.

Kuzey Yarmkrede gneyden, Gney Yarmkrede ise kuzeyden esen rzgrlarn scakl artrmas, Kuzey Yarmkrede kuzeyden
Gney Yarmkrede ise gneyden esen rzgrlarn scakl drmesi enlem etkisidir.

grn eseceini gsterir.

Yksek basn alanlarnda alalan havann

giderek snmas ya oluumunu engeller.

ki blge arasnda basn farknn olmas rz-

Alak basn alanlarnda ykselici hava hareketi olduundan, hava genelde bulutlu ve yal, yksek basn alanlarnda ise alalc
hava hareketi olduundan hava genelde ak
ve gnelidir.

Isnma ya da soumaya (scakla) bal basnca termik, Dnyann ekseni etrafnda dnmesi ile ilgili basnca ise dinamik basn denir.

Kuzey Yarmkre orta kuanda drt mevsimin belirgin olarak yaanmas nedeniyle yl
iinde basn deiimi fazladr.

KAVRAM DERSHANELER

5- 3 numaral merkeze doru esen rzgrn hz en

azdr. (Basn merkezleri uzak olduundan)

Basncn gn ierisinde deimesi Dnyann

lkemizi yaz mevsiminde etkileyen Basra alak basn merkezinin ya getirmemesinin

nedeni karalardan gelmesidir.

BLM 6

1. Basnc azalan bir blgede aadakilerden hangisi kesinlikle grlmez?

Buharlama artar.
Alalc hava hareketleri grlr.
Scaklk artar.
Yamur oluabilir.
Bulut oluabilir.

2. Alalan bir hava ktlesi iin aadaki yarglardan hangisine varlamaz?

A)
B)
C)
D)
E)

5. Bir izobar (ebasn) haritasnda erilerin skk gemesi hangisine kant olarak gsterilebilir?

Bal nemi azalr.

Basnc artar.
Giderek snr.
Ya brakr.
Nem a artar.

3.

A)
B)
C)
D)
E)

KAVRAM DERSHANELER

A)
B)
C)
D)
E)

90
1

45
3

6. Ykseltiler eit kabul edildiinde aada scaklk deerleri verilen merkezlerin hangisinde basncn en yksek olduu sylenebilir?
A) 21 C
B) 9 C
C) 3 C
D) 0 C
E) 18 C

7. Genelde scak yerler termik alak basn, souk

yerler ise termik yksek basn alanlardr.
Buna gre, temmuz aynda aada verilen lkelerin hangisinde karalar zerinde termik
yksek basn alanlar vardr?
A) Trkiye
B) spanya
C) in
D) Arjantin
E) Kazakistan

5
6

Yan balyacana
Ykseltinin arttna
Havann durgunlaacana
Rzgrn hzl eseceine
Yan olmayacana

30

10
60

Yukardaki Dnya haritas zerinde numaralanm merkezlerden hangileri srekli basn

kua durumunda deildir?
A) 1 ve 3
B) 2 ve 6
C) 2 ve 5
D) 1 ve 6
E) 1 ve 4

4. Aadakilerden hangisi Alize rzgarlarnn zelliklerinden biri deildir?

A) Ekvatoral kuan bol ya almasna neden
olurlar.
B) Estikleri sahalarn iklimini etkilemezler.
C) 30 enlemlerinden Ekvatora doru eserler.
D) Okyanuslarda dzenli akntlarn olumasna
yol aarlar.
E) Yl boyunca dzenli olarak eserler.

KAVRAM DERSHANELER

TEST 19

Basn ve Rzgrlar

8.

Okyanuslarda dzenli akntlarn meydana gelmesine yol amlardr.

Denizler zerinde esenleri lk ve nemlidirler.
Scak kuakta ktalarn douya bakan yamalarna bol ya brakrlar.
Yukarda zellikleri verilen rzgar aadakilerden hangisidir?
A) Musonlar
B) Kutup rzgarlar
C) Alizeler
D) Bat rzgarlar
E) Meltemler

9. Aadaki lkelerin hangisinde muson rzgarlar etkili olur?

A) ngiltere
C) Kanada

B) Japonya
D) talya
E) Msr
135

Basn ve Rzgrlar
10.

13. Rzgarlarla ilgili aadaki yarglardan hangisi

yanltr?

90 T.Y.B

Ekv

90 T.Y.B.

ekildeki basn kuaklarnn oluumunda etkili olan temel faktr aadakilerden hangisidir?
A)
B)
C)
D)
E)

Ykselti farkll
Okyanus akntlar
Kara deniz dalm
Dnyann ekli
Dnya'nn eksen hareketi

11.

KAVRAM DERSHANELER

0 T.A.B

III

A) Bat rzgarlar orta kuak karalarnn bat kylarna bol ya brakr.

B) Meltemler estikleri sahalarn iklimleri zerinde
pek etkili olmazlar.
C) Yaz musonlar bol ya brakrlar.
D) Kuzeybat Avrupa kylarnn bol yal olmasnn sebebi Kutup Rzgarlardr.
E) Alizeler okyanuslarda srekli akntlarn meydana gelmesine neden olurlar.

14. I. Alize rzgrlar

II. Meltem rzgrlar
III. Bat rzgarlr
IV. Yaz musonlar
V. Fhn rzgrlar
Yukardaki rzgarlardan hangilerinin estikleri
blgeye ya brakma ihtimali yoktur?

II

A) Yalnz V B) I ve IV
C) Yalnz III
D) III ve IV
E) II ve V

10
20
98
0

IV

940
V

15. Rzgarlarn esme yn ve hz zerinde aadakilerden hangisinin etkili olmad sylenebilir?

Yukardaki izobar haritasnda numaral olarak

gsterilen dorultularn hangisinde rzgarn
en hzl esmesi beklenir?
A) I

B) II
D) IV

C) III
E) V

12.

Bat ve Kuzeybat Avrupa kylarna,

Kuzey Amerika'nn Bat kylarna,
Gney ili ve Yeni Zelanda'nn gney kesimlerine
bol ya getiren rzgar aadakilerden hangisidir?
A) Bat
C) Muson
E) Meltem

136

B) Alize
D) Kutup

KAVRAM DERSHANELER

A)
B)
C)
D)
E)

Yerekilleri
Ya rejimi
Dnya'nn gnlk hareketi
Kara-deniz dal
Basn merkezlerinin uzakl

16. 60 Kuzey ve gney enlemlerinde yer alan dinamik alak basn alanlarnn oluumunda
rol oynayan etken aadakilerden hangisidir?
A)
B)
C)
D)
E)

Ormanlarn ok geni yer kaplamas

Yerekillerinin sade olmas
Dnya'nn ekseni etrafnda dnmesi
Dnyann eksen eiklii
Denizlerin geni yer kaplamas

Basn ve Rzgrlar
17. Atmosfer basnc ile ykselti arasndaki iliki
hangi grafikte doru gsterilmitir?
B)

Ykselti

Basn
C) Ykselti

Basn
D) Ykselti

Basn

Basn

E) Ykselti

KAVRAM DERSHANELER

A) Ykselti

19. Dnya ocak ay izobar haritasnda; Kuzey Yarmkre karalar yksek basn alan iken Gney Yarmkre karalar alak basn alan durumundadr.
Byle bir durumun ortaya kmasnda aadakilerden hangisi temel etkendir?
A)
B)
C)
D)
E)

Ayn anda farkl mevsimlerin yaanmas

Yerekillerinin farkll
Scak ve souk su akntlar
Kara ve deniz dal
Bitki rtsnn farkll

18.

60 Kuzey

30 Kuzey

Yukardaki ekilde ematik olarak gsterilen

rzgarlarla ilgili yarglardan hangisi yanltr?
A) Orta kuakta etkili olurlar
B) Dinamik basnlarn etkisiyle ortaya kmlardr.
C) Ktalarn bat kylarna ya getirirler.
D) Kara ve denizler arasndaki basn farklarndan kaynaklanmlardr.
E) Estikleri sahalarn iklimi zerinde etkilidirler.

KAVRAM DERSHANELER

Basn

20. I.

1030 1026

II. 990

980

III. 1024 1020

IV. 1036 1004
V. 1016 996
Yukarda verilen basn merkezlerinden hangisinde, esen rzgrn hz daha fazladr?
A) V

B) IV
D) II

C) III
E) I

137

TEST 20

BLM 6

Basn ve Rzgrlar

1.

3.

60

I
II

60
0

50
0

600
500

90

Kuzey

III

A)

B)
K

G
C)

D)

60

Yukardaki ekilde numaralandrlm blgelerde etkili olan srekli rzgarlar hangi seenekte doru verilmitir?

A)
B)
C)
D)
E)

I
Bat
Alize
Kutup
Bat
Muson

II
Muson
Kutup
Alize
Alize
Kutup

III
Alize
Bat
Muson
Kutup
Bat

D
G

2. Scaklklar eit kabul edildiinde, aada ykseltileri verilen merkezlerin hangisinde atmosfer basncnn en fazla olduu sylenebilir?
A) 2300 m
B) 1600 m
C) 300 m
D) 800 m
E) 50 m

KAVRAM DERSHANELER

138

30

G
E)

90

KAVRAM DERSHANELER

Yukardaki izohips haritasnda A ile gsterilen

yerleim merkezinin rzgar gl aadakilerden hangisinde doru gsterilmitir?

30

4. Dnya yllk izobar haritasyla ilgili aadaki

yarglardan hangisi yanltr?
A) Ekvator'da snmadan domu bir termik alak
basn kua vardr.
B) Kara ve deniz dal ile basn merkezleri
arasnda herhangi bir iliki yoktur.
C) Isnma ve souma basn farknda temel etkendir.
D) Dnenceler evresindeki yksek basn merkezleri dinamik kkenlidir.
E) Kutup blgelerinde soumadan kaynaklanan
iki termik yksek basn merkezi vardr.

Basn ve Rzgrlar
5.

8.

3
4
5

B) 2
D) 4

C) 3
E) 5

A)
B)
C)
D)
E)

9. Rzgarlarla ilgili aada verilen zelliklerden

hangisi yanltr?

6.
Hint Yarmadas

A) Basn fark ne kadar bykse, rzgar o kadar

hzldr.
B) Yerekilleri rzgara yn verici etkenler arasndadr.
C) ki blge arasnda esen rzgarn kesilmesi,
basn farknn ortadan kalkmas ile ilgilidir.
D) Srekli rzgarlarn Kuzey Yarmkrede saa,
Gney Yarmkrede ise sola sapmasnn nedeni Dnya'nn eksen eikliidir.
E) Rzgar her zaman alak basn merkezine
doru eser.

A) Kyya bol ya brakrlar.

B) Kara ile okyanus arasndaki basn farklarndan domulardr.
C) Adalar hari ya brakmazlar.
D) Blge k mevsimini yaamaktadr.
E) Okyanus zerinde alak basn merkezi vardr.

KAVRAM DERSHANELER

Hint Okyanusu

Yukardaki ekilde ematik olarak gsterilen rzgarlarlarn bulunduu blge ile ilgili yarglardan
hangisi doru deildir?

Alak basn Kuzey yarmkre

Yksek basn Gney yarmkre
Alak basn Gney yarmkre
Yksek basn Kuzey yarmkre
Alak basn Yenge dnencesi

10.

8C
A

1500m

A) 1

KAVRAM DERSHANELER

Yerekilleri gznne alnmazsa haritada esme ynleri oklarla gsterilen rzgarlardan

hangisinin, ulat noktada ortamn scakln arttrc etkide bulunduu sylenebilir?

ekildeki oklar, bir basn alannda rzgrn esi

ynn gstermektedir.
Buna gre, ekildeki basn alannn zellii ve
bulunduu yarmkre aadakilerin hangisinde doru verilmitir?

7. Aadaki basn merkezlerinden hangisi yaz

mevsiminde lkemizi en fazla etkiler?
A) zlanda
B) Sibirya
C) Basra
D) Dou Akdeniz
E) Dou Karadeniz

0m
Deniz

ekildeki fhn karekterli rzgarn A noktasndan sonra ulat B noktasnda scakl ka

C'ye ykselir?
A) 23

B) 7
D) 0

C) 0.5
E) 5
139

Basn ve Rzgrlar
11. Ocak aynda esen muson rzgarlar Gney Yarmkrede bol ya brakrken, Kuzey Yarmkrede kurakla neden olurlar.
Bu durumun temel sebebi aadakilerden
hangisidir?

90

60

II
30

III
IV

0
10
20

KAVRAM DERSHANELER

A) Gney Yarmkrede denizlerin geni yer tutmas

B) Kuzey Yarmkrede ortalama ykseltinin azl
C) Gney Yarmkrede yaz, Kuzey Yarmkrede
k mevsiminin yaanmas
D) Kuzey Yarmkrede bitki rtsnn azl
E) Kuzey Yarmkrede rzgarn srekli denizden
esmesi

14.

Yukarda enlem dereceleri verilen blgelerin

hangisinde mevsimlik basn farklar en belirgindir?
A) I

B) II
D) IV

C) III
E) V

12. Aadakilerden hangisi fhn rzgarlarnn zelliklerinden biri deildir?

15. Kuzeyden esen rzgrlar Kuzey Yarmkrede scakl drrken, Gney Yarmkrede scakl
artrr.
Buna gre, aadaki lkelerin hangisinde kuzeyden esen rzgrlar scakl artrc etki yapar?

13.

KAVRAM DERSHANELER

A) Orman yangnlarna neden olurlar.

B) Karlarn erken erimesini salarlar.
C) Tarm rnlerinin erken olgunlamasn salarlar.
D) Scakl arttrrlar.
E) Bol ya getirirler.

3 C
S
F

hn
r
r

zg

T
15C
Deniz

Yukardaki bilgilere gre ekildeki S noktasnn ykseltisi ka metredir?

A) 1200
B) 900
C) 1800
D) 600
E) 2000

140

A)
B)
C)
D)
E)

Trkiyede
Kanadada
ngilterede
spanyada
Avustralyada

BLM 6

SS

SS SORULARI - Basn ve Rzgrlar

5. Aadaki iki ekil, belli varsaymlara gre Dnya

zerindeki genel hava dolamn gstermektedir.

1. Bir blgenin yer ekilleri, o blgede esen rzgarlara yn verici etkenlerden biridir.
Buna gre, boaz kenarnda bulunan anakkale'de rzgarn en ok hangi ynden esmesi
beklenir?
A) Gneyden

B) Batdan

C) Kuzeybatdan

D) Gneydoudan

Tr
op
op
oz

Termik yksek basn

+ + +

Termik alak basn

E) Kuzeydoudan
+ + +

A) Sis

B) Yamur
D) Rzgar

C) Kar

E) Dolu

3. Aadakilerden hangisi, bir yerdeki atmosfer

basncnn deimesine yol aan temel etkenlerden biridir?
A) Souma

B) Bak

D) Ykselti

Termik yksek basn

Tr
op
op
oz

KAVRAM DERSHANELER

2. Birbirine komu iki yerin gn iinde farkl derecede snmas halinde, bu evrede ncelikle
aadakilerden hangisinin grlmesi beklenir?

Termik yksek basn

+ + +

60 Dinamik alak basn

+ + + + + + + + + 30 Dinamik yksek basn

0 Termik alak basn

+ + + + + + + + + 30 Dinamik yksek basn

60 Dinamik alak basn
+ + +

Termik yksek basn

Bu ekillerin ikisinde de Dnya yzeyinin tmyle

denizlerle kapl olduu kabul edilmi; karalarn etkisi dikkate alnmamtr.

C) Ya

Birinci ekilde karalara ek olarak, aadakilerden hangisinin etkiside dikkate alnmamtr?

E) Enlem

A) Dnya'nn ekli
4.

ekildeki oklar, bir basn alannda rzgarn esi

ynn gstermektedir.
Buna gre, ekildeki basn alannn zellii
ve bulunduu yarmkre aadakilerin hangisinde verilmitir?
A) Alak basn alan, Kuzey Yarmkre
B) Yksek basn alan, Gney Yarmkre
C) Alak basn alan, Gney Yarmkre
D) Yksek basn alan, Kuzey Yarmkre
E) Alak basn alan, her iki yarmkre

KAVRAM DERSHANELER

B) Ekvator'un ok scak olmas

C) Gne nlarnn farkl alarla gelmesinin
D) Dnya'nn Gne evresinde dnmesinin
E) Dnya'nn kendi ekseni etrafnda dnmesinin

6. Aadaki rzgarlardan hangisinin ya getirmesi beklenir?

A) Yamalardan eteklere doru esen
B) Denizden karalara doru esen
C) Engebesiz bir oluk iinde esen
D) Ovalardan denizlere doru esen
E) Bir yamac ap dier yamatan aaya esen

141

Basn ve Rzgrlar
7.

10. Aadakilerden hangisi, Hint Yarmadasnn

byk bir kesiminde kn kurak gemesinin
nedenlerinden biridir?

AB
YB

AB
5
AB

YB
7

AB 4

AB
8

A) Karalarn i ksmlarnda yksek dalarn bulunmas

B) Muson rzgrlarnn karadan denize doru esmesi
C) Ekvatora yakn olmas
D) Kylarnda derin krfezlerin bulunmas
E) Akarsu havzalarnn geni olmas

Hava genellikle alak basn (AB) alanlarnda bulutlu, yksek basn (YB) alanlarnda ise ak olmaktadr.
Buna gre; ocak aynda, haritada numaralanm basn merkezlerinden hangilerinin etkisinde kalan yerlerde havann ayaz olmas beklenir?

KAVRAM DERSHANELER

2
YB
1

11.

V 750 mb
III
IV
755 mb
II

A) 1 ve 3

B) 1 ve 6

D) 3 ve 7

8.

C) 4 ve 5

E) 2 ve 8

KD

Yukarda ebasn haritas verilen yrede, numaralandrlm oklar ynnde rzgr esmektedir.
Buna gre, hangi ok ynnde esen rzgrn
iddeti en fazladr?

KD
K

KB
B

A) I

KB

D) IV

GD
B
G

C) III
E) V

D
G

GD

GB

Yukarda, iki farkl merkezin yllk ortalama rzgr frekans gl verilmitir. Yalnzca rzgr
frekans glleri gz nne alndnda, bu iki
merkezin aadakilerden hangisi bakmndan
benzer olduu sylenebilir?
A) Denizden uzaklklar
B) Bulunduklar enlem
C) evrelerindeki yerekillerinin uzan yn

KAVRAM DERSHANELER

GB

B) II

12. Dinamik yksek basn alanlarnda alalc hava hareketleri olduundan ya grlmez. Alalc hava hareketi ya oluumunu neden
engeller?
A) Nemliliin az olduu blgelerden geldiinden
B) Yerde buharlamay yavalattndan
C) Havann nem an byttnden
D) Hava scakln drdnden
E) Rzgar oluumunu engellediinden

D) Yllk ortalama scaklklar

E) Bulunduklar yarmkre

13. I.

Mistral

II. Bora
III. Hamsin
9. Yeryznde atmosfer basnc ile aadakilerden hangisi arasnda iliki yoktur?
A) Enlem

B) Boylam

C) Scaklk

D) Rzgar

E) Ykselti
142

IV. Fn
Yukardaki yerel rzgrlardan hangileri estikleri yerlerde havann soumasna neden olur?
A) I ve II

B) I ve III

D) II ve IV

E) III ve I

C) II ve III

Basn ve Rzgrlar
14.

17. Gneydou Asya'da grlen muson rzgarlarnn alt aylk srelerle birbirine ters ynde esmesinin nedeni aadakilerden hangisidir?

Y.B

1 5

A)
B)
C)
D)

Yerekillerinin etkisiz olduu kabul edilirse,

Kuzey Yarmkrede ekildeki yksek basn
sisteminden doan rzgrn numaralanm
yerlerin hangisinde hava scakln en ok drmesi beklenir?
A) 1

B) 2
D) 4

15.

C) 3
E) 5

II

Deniz

KAVRAM DERSHANELER

Asya'nn srekli yksek basn merkezi olmas

Asya'da karasal iklimin hkm srmesi
Asya ktasnn Ekvatora yakn olmas
Asya ktasnn gneyinde geni bir denizin bulunmas
E) Asya'nn gneydoudan adalarla kuatlm
bulunmas
18. Aadaki haritada, Kuzey Yarmkrede, deniz
yzeyindeki bir blgede llen basn deerleri,
ebasn erileri ile gsterilmitir.
?@f?@?@?@?/K?
?@f?@?@?@?/K?
?@f?@?@?@?/K?
?@f?@?@?@?/K?
?@e@@?@?@?@?V4@
?@e@@?@?@?@?V4@
?@e@@?@?@?@?V4@
?@e@@?@?@?@?V4@
@@e?@@@
@@e?@@@
@@e?@@@
@@e?@@@
?@
?@ ?@ ?@
?@fC5
?@e?)T5
?@?W-KC5
?@?W26T5
?)T2@H
?@X@@H
O.R'@H
O.Y@@H

?@?@0R'?
?@?@@@@?
?@0Y?V'?
?@0Y?@@?
?@ ?@ ?@ ?@
@@e?@e@@f
@@g@@e?@
@@e?@h
@@e?@h
@@e?@h
@@e?@h
?@@??@

?@6Ke
?@6Ke
?@6Ke
?@6Ke
S@6X
S@6X
S@6X
S@6X
@@@@@@@@@@@@0MI/
@@@@@@@@@@@@0MI/
@@@@@@@@@@@@0MI/
@@@@@@@@@@@@0MI/
@@@@@@@@@@@@@??@
@@@@@@@@@@@@@??@
@@@@@@@@@@@@@??@
@@@@@@@@@@@@@??@
?@e@?e
?/X?@@e
?@?/X?e
?@?@?@e
@?hg
?@@??@e?V/??@W.
?@e@?e?@?N)?@?
@?hg
@@@?
@@0Y
@@@?
@@@?
@?e
@?e
@?e
@?e
@?e@@@??@e@@@@
@?e@@@??@e@@@@
@?e@@@??@e@@@@
@?e@@@??@e@@@@
)X )X )X )X
@?e?@@?@)
@?e?@@?@)
@?e?@@?@)
@?e?@@?@)
@? @? @? @?
?@ ?@ ?@ ?@

?@f?@?@?@?/K?
?@e@@?@?@?@?V4@
@@e?@@@
?@f?@?@?@?/K?
?@e@@?@?@?@?V4@
W2@@@@
7Yf
@@e?@@@
?@f?@?@?@?/K?
@@@?)X
?@e@@?@?@?@?V4@
@@@?@)
/K?O-X
@@e?@@@
S@@@R/?@
'6T.he
7@@5e
?@f?@?@?@?/K?
V40Y?@h
@@0Ye
?@e@@?@?@?@?V4@
/KO-X?
S@@R)X
?@6Xe
?@
@@e?@@@
7@@@@1
;)T.
@@e?@e'6T.e
@0?@?@
W&?2@6KO@?26T@@U
V40Y?@
7@@@@@@@@@@@@>@1
/X?@@@
?@f?@?@?@?/K?
?@f?@?@?@?/K?
?@
@?h@?S@U@
?@6Xe
V/?3@5
?@e@@?@?@?@?V4@
?@e@@?@?@?@?V4@
@@g@@e?@
@@@@@@@@@@@@@R@5
;)T.
?/K??N@H
@@?@he
@?h?@@@@H
W&?2@6KO@?26T@@U
@@e?@@@
@@e?@@@
?V4@e@?
7@@@@@@@@@@@@>@1
@@@@@@@@@@@@0Y@L
?@6Xe
@?h@?S@U@
@?@M?I40?'X?e@1
?@
@?)T2@
?W.?@?'@
;)T.
@@@@@@@@@@@@@R@5
?N)?@X@@
@@e?@e@@f
?J@@@@U?
?7H?eS5
W&?2@6KO@?26T@@U
@?h?@@@@H
?@@@e?@e@@@@@5
@@e?@e@@?@e
?78??I/?
?@e?O&H
7@@@@@@@@@@@@>@1
@@@@@@@@@@@@0Y@L
3@e@?
?@?@@?e
?@?@@@@?
@?h@?S@U@
@?@M?I40?'X?e@@
?@@@@@@@eV'e@@
?@6Xe
?N1?@?e
@@@@@@@@@@@@@R@5
W.
?@
;)T.
?@@@?@@?e@W@T.?
@?h?@@@@H
?@?@@??@?)X?e.Y
?)X?e@?h
@?e
W&?2@6KO@?26T@@U
?@f?@?@?@?/K?
?@f?@?@?@?/K?
?@f?@?@?@?/K?
?@f?@?@?@?/K?
?J@(R'U?
?@)?hf
?@)?f
@@@@@@@@@@@@0Y@L
?@e@@?@?@?@?V4@
?@e@@?@?@?@?V4@
?@e@@?@?@?@?V4@
?@e@@?@?@?@?V4@
7@@@@@@@@@@@@>@1
@@@@@@@@?@0Y?V/?
@?@M?I40?'X??J@1
@?e@@@??@e@@@@
@?h@?S@U@
?@6Ke
?@6Ke
?V/X?7Y@
@@e?@@@
@@e?@@@
@@e?@@@
@@e?@@@
S@@@
S@@@
@@@@@@@@@@@@@R@5
@?e
?@@@@?@@eS1?@?@
@@@@@@@@@@@@0Me
@@@@@@@@@@@@0Me
@?h?@@@@H
7@?@@@
@6X?/X
@6KO-X
?W2@e/X
?W2@?W-X
@@@@@@@@@@@@0Y@L
@?e@@@??@e@@@@
?@@@@@@@@?@@eI@
?J@@)KV1
?J@@@@R1
?7<?eV1
?7<??7R1
)X
@?@M?I40?'X?e@,
?78?I'@5
?78??@@5
?@eO2@5
?@e?@@5
@?e?@@?@)
?V/?e(Y
?@?@?V+Y
?@?@?@0Y
?@?@0R+Y
?@?@@@0Y
@?e
@@@@@@@@@@@@@?e
@?hg
?@ W. ?@ ?@
)X@? @@@@@@@@@@@@@?e
@@@?@?
@?e@@@??@e@@@@
@@eW.e@@f
@@g@@e.Y
@@e@?e'6X?e
'6X?he
?@f@@
?/X?@?e
@?e?@@?@)
@@e.Ye@@f
@@hf
V4)??@e@@@??@
V4)??@
@?hg
@@?@?@@??N)Ke'@
@@@??@
@@@?V'
?@
?@6Ke
?@6Ke
?@6Ke
?@6Ke
@?e
S@6X
S@6X
S@6X
S@6X
@? @@@@@@@@@@@@0MI/
@@@@@@@@@@@@0MI/
@@@@@@@@@@@@0MI/
@@@@@@@@@@@@0MI/
)X
@?e
@?e
@?e@@@??@e@@@@
?@f?@?@?@?/K?
?@f?@?@?@?/K?
?@f?@?@?@?/K?
@?e?@@?@)?@ ?@f?@?@?@?/K?
?@e@@?@?@?@?V4@
?@e@@?@?@?@?V4@
?@e@@?@?@?@?V4@
?@e@@?@?@?@?V4@
@?@?@?@?@@e?@?@
@?@?@?@?@@e?@?@
@@e?@@@
@@e?@@@
@@e?@@@
@@e?@@@
@@@@@@@@@@@@@??@
@@@@@@@@@@@@@??@
@@@@@@@@@@@@@??@
@@@@@@@@@@@@@??@
)X@?
@@@?'@
@@6T2@
?W2@@?'@
?W2@6T2@
?@g
?/X??@e
?@e@?e
?)X?@6K?
@?e?@@?@)
)X
)X
?@
?J@@5?V'
?J@@@0R'
?78?eV'
?78?I+R'
@?hg
?@@??@e?N)K?@W@
?@e@?e?3=?@W)X
@?@@e?3)X@@@@
@?e?@@?@)
@?e?@@?@)
?7Y@H?e
@@@@@@
?7Y@f
@@@@@@
?V4@@@@)
?@?)X?e
?V4@@@@@
?@?@K?e
?@?@e@?
?@?@?@@?
?@?@)?@?
?@?@@@@?
@?
@?
@?
?@
?@
O@
?@
@?e
@?e
@?e
@?e
@@e?@e@@f
@@g@@e?@
@@e?@e'6T2@@
'6T2@@h
?@
?@
?@
@?e@@@??@e@@@@
@@e?@e@@?@@@
@?e@@@??@e@@@@
@@?@@@h
@?e@@@??@e@@@@
@?e@@@??@e@@@@
V40MI@e@@@??@
V40MI@

III

?@f?@?@?@?/K?
?@e@@?@?@?@?V4@
@@e?@@@
?@f?@?@?@?/K?
?@?W2(?@
?@e@@?@?@?@?V4@
O&@U?@
?'@8S)T5
@@e?@@@
?V'?&@0Y
?@
?@?)X?e
@@e?@e@@f
?@f?@?@?@?/K?
:@1??@
@@e?@h
?@e@@?@?@?@?V4@
?'@Y@?C5
?V'?@@0Y
?@@?e
@@e?@@@
?@
@@g@@e?@
O26X
?@?)T.e
@@@@@@@@@@@@@UV1
?@f?@?@?@?/K?
:@@U?@
I4@@
?@e@@?@?@?@?V4@
?'@Y@)T5
?@@?e
?V'?@@0Y
@@e?@@@
?@
O26X
@?f
@@e?@h
@?hg
@@@@@@@@@@@@@UV1
?@?@@?e
?@@??@
?@?@?@?@
I4@@
?@5??@
?'@@U?e
?@@?e
?V+R4@@?
@?e
@?f
?@
O26X
@?e@@@??@e@@@@
@@e?@h
@?hg
@@@@@@@@@@@@@UV1
@@e?@h
?/T26Xe
I4@@
@@@??@e?V+MI/?@
?@@?e
)X
@?e
@?e?@@?@)
@?f
O26X
@?e@@@??@e@@@@
@@@@@@@@@@@@@UV1
@?hg
@?
I4@@
?@?'@6X?
@@e@?e?@?V+R/?
?@
)X
@?e
@?e?@@?@)
@?f
@?hg
@?e@@@??@e@@@@
?@@?f
@?
?@
@?e
)X
@?e?@@?@)
@?e@@@??@e@@@@
@?
)X
?@
@?e?@@?@)
@?
?@

O2@6X?@@
?@@6KO2@
?@@@e'@
?'@(e@@
?'@(?W2@
@@@@@@@@@@1?@@
?B@(R'
I'L?V'
?V+Yf
?V+YW.M?
?I@M?W@Le
@?e3Ue
@??N1?e
@??O@?e
@??O&Ue
?.R/e
@?V4@?
@?@?@?
@@@??@
@@@)?@
?@
?@ ?@
?@ ?@
26K?he
@@e?@?W2@f
?W2@hf
@@e@??W2@f
?W2@hf
?.R'f
0R4@e?@?@f
?.R'hf
?.R'f
?.R'hf
?@6Ke
?@6Ke
?@6Ke
?@6Ke
?@6Ke
S@6X
S@6X
S@6X
S@6X
S@6X
@@@@@@@@@@@@0MI/
@@@@@@@@@@0MI/
@@@@@@@@@@@@0MI/
@@@@@@@@@@@@0MI/
@@@@@@@@@@@@0MI/
?@f?@?@?@?/K?
?@f?@?@?@?/K?
?@e@@?@?@?@?V4@
?@e@@?@?@?@?V4@
@@e?@@@
@@e?@@@
@@@@@@@@@@@@@??@
@@@@@@@@@@@??@
@@@@@@@@@@@@@??@
@@@@@@@@@@@@@??@
@@@@@@@@@@@@@??@
?'@@@@e
?'@@@@e
?@?@e
@?
W26Xe
@??@@@
@?/T2@
?V'T@@?@
?V'@e?@
@?hg
?@@??@f.MI/?@
@?hg
?@@??@f@?V+R'
@?g
/XV+M?:5
/XV'L?J@
@?g
@?g
@?g
@?g
V/e?@0Y
V/?V/?@@
?@
?@
@?e
@?e
@?e
@?e
@?e
?@@?@?@6T2(?@@?@
W2(?@@?@h
@?e@@@??@e@@@@
&0Y?hf
?I40Y?f
@@@??@e@@@@
@?e@@@??@e@@@@
@?e@@@??@e@@@@
@?e@@@??@e@@@@
?@6Ke
?@6Ke
S@6X
S@6X
)X )X
@@@@@@@@@@@@0MI/
)X
)X )X
@@@@@@@@@@@@0MI/
@?e?@@?@)
@?e?@@?@)
@?e?@@?@)
@?e?@@?@)
@?e?@@?@)
@? @?
@?
@? @?
@@@@@@@@@@@@@??@
@@@@@@@@@@@@@??@
?@ ?@
?@
?@ ?@@@?@e
'@@?e
@?hg
V'@?e
@?e@??@
@??V'??@
@?e
@?e
@?he?@e
@@?@?@?@e@@e?@

Yukarda esi yn ve ortam gsterilen rzgarlardan hangilerinin ya getirmesi beklenir?

16.

C) Yalnz III

E) II ve III

90
I
60

II

30
0
30
60

III
IV
90

Yeryznde termik nedenle oluan basn kuaklar ya da merkezleri yukardaki ekilde

hangi numaralarla belirtilmitir?
A) I ve II

B) I ve III

D) II ve IV

E) I ve IV

C) II ve III

@@@@@@@@@@@@@??@
@@@@@@@@@@@@@??@
@@@@@@@@@@@@@??@
@@@@@@@@@@@@@??@
@??@?@e
@?W26Xe
/X?@@6X?
/T&?f
@?hg
?@@??@f7YS,?@
?@e@?eV/KV@V/X
@?@@eV'@W2@@@
@@@??@
@@0Y?@
?V4@@?V/
?V4@0MI@
@?e
@?e
@?e
@?e
@?e@@@??@e@@@@
@?e@@@??@e@@@@
@?e@@@??@e@@@@
@?e@@@??@e@@@@
)X )X )X )X
@?e?@@?@)
@?e?@@?@)
@?e?@@?@)
@?e?@@?@)
@? @? @? @?
?@ ?@ ?@ ?@

?@f?@?@?@?/K?
?@f?@?@?@?/K?
?@f?@?@?@?/K?
?@f?@?@?@?/K?
?@e@@?@?@?@?V4@
?@e@@?@?@?@?V4@
?@e@@?@?@?@?V4@
?@e@@?@?@?@?V4@
@@e?@@@
@@e?@@@
@@e?@@@
@@e?@@@?@f?@?@?@?/K?
?@?@e@@
?@?@?W2@
?@?)X?@@
?@?@KO2@?@e@@?@?@?@?V4@
?@W@L?@@
?@W@T&@@
?@W@1?@@
?@W@@@@@
@@e?@@@
?@@R)Xe
?@@>(Me
?@@>@Le
?@@Y@?e
?@f?@?@?@?/K?
?@@?@)e
?@@0Y?e
?@@0R/e
?@@@@?e
?@e@@?@?@?@?V4@
?@ ?@ ?@ ?@
?@?)T.?@
@@e?@@@
@@e?@e@6X?e
@6X?f@@f
@@g'@@?e
'@@?he
@@g@@)?e
@@)?he
V4@??@e@@@??@
V4@??@
?@@@(Ye
?@f?@?@?@?/K?
J@@@H?e
?@6Ke
?@6Ke
?@6Ke
?@6Ke
?@e@@?@?@?@?V4@
.MI@e@@
?@f?@?@?@?/K?
?@f?@?@?@?/K?
S@6X
S@6X
S@6X
?@f?@?@?@?/K?
S@6X
?@?)T2@@
@@@@@@@@@@@@0MI/
@@@@@@@@@@@@0MI/
@@@@@@@@@@@@0MI/
@@@@@@@@@@@@0MI/

?@e@@?@?@?@?V4@
?@e@@?@?@?@?V4@
?@e@@?@?@?@?V4@
?@@@(Y@@
@@e?@@@
?@f?@?@?@?/K?
?@
J@@@HJ@5
@@e?@@@
@@e?@@@
?@e@@?@?@?@?V4@
@@e?@e@@f
@@e?@@@
.MI@?@0Y
?@f?@?@?@?/K?

@@e?@e@@?@e

?@e@@?@?@?@?V4@
?@?26?@?
@@e?@@@
@@@@@@@@@@@@@??@
@@@@@@@@@@@@@??@
@@@@@@@@@@@@@??@
@@@@@@@@@@@@@??@
?@?@6T2@
?@?@@?@@
?@
?@@@@@@L
?@6Xe
?@?@V'>5
?@?@5?@H
?@?2@?@@
@@g@@e?@
?@?@@?@?
?/T2@@6X
?@@?e@?
?@@?W26X
@@e?@@@
J@@@W(R1
;)T.
?@@@?V'U
?@@@HJ@L
@?hg
?@@??@e?S@<I(R/
?@e@?e?@e@?@?
@?@@e?@@?&@@)
?@@@H?e
@@?@he
.MI40Y?@
?@@@eV/
?@@@?@@@
?@?@@@e@?@@?@(Y
?@@?f
?&@?f
?@@?f
?@@?f
?@f?@?@?@?/K?
W.?@@@e
J@@@T26X
?3U?
?@e@@?@?@?@?V4@
*Uf?@
.M?I+R4)
?@6Xe
?@?2@6T&
W.
?@
?@@@@@@@@@@??S,?
S@@@6Xe
@?e
@?e
@?e
@?e
?@f?@?/X?e.Y
?/X?e@?h
;)T.?@
?@@@XI'@
@@e?@e'6T.e
@@e?@@@
.MI4@)e
?@f?@?@?@?/K?
?@ ?*U?
?V/?hf
?V/?f
?@?@@@e@?@@?@(Y
J@@@)KS5
V40Y?@
@?e@@@??@e@@@@
@?e@@@??@e@@@@
@?e@@@??@e@@@@
@?e@@@??@e@@@@
W2@@@@@@@@6K?N1?
?@e@@?@?@?@?V4@
@@e?@e@@f
?3U?
.M?I4@0Y
7@@@@@@@@@@@@?@L

?@6Ke
?@6Ke
?@
@@e?@h
?@6Xe
?@@@@@@@@@@??S,?
S@@@
S@@@
@?@M?I4@T(M?e@@
?@6Xf
@@e?@@@
'6T.he
;)T.
@@@@@@@@@@@@0Me
@@@@@@@@@@@@0Me
?@ ?*U?
?I+Yg
)X )X )X )X
?@@)T26X
?@6Xe
V40Y?@h

?@?@@@e@?@@?@(Y
W2@@@@@@@@6K?N1?
@?e?@@?@)
@?e?@@?@)
@?e?@@?@)
@?e?@@?@)
@@g@@e?@
@?hg
J@@@(R'1
;)T.
?3U?
7@@@@@@@@@@@@?@L
?@@?e?@
.MI(Y?V'
?@6Ke/X
?@?@@@e@?@@?@(Y
?@6Xe
?@@@@@@@@@@??S,?
@?@M?I4@T(M?e@1
@? @? @? @?
?@@@6XN1

?3U?
;)T.
?S(Ye?J@@
?@6Xe
@@@@@@@@@@@@@?e
@@@@@@@@@@@@@?e
?@ ?*U?
J@@@@1?@
?@?@@@e@?@@?@(Y
?@ ?@?@@@@@@@@@@??S,?
?@ ?@ @@e?@h
W2@@@@@@@@6K?N1?
@?e
?@@@@?@0Y?O.?*U@
;)T.
.MI@?@e
?*U?
?3U?
7@@@@@@@@@@@@?@L
?@?@@@e
?@@?eW&
?@@U?N@@
?@?@@@e@?@@?@(Y
?@@??@
W2@@@@@@@@6K?N1?
?@@@@@@@@@@??S,?
@?hg
@@?@?@@?e@?e*@
@?@M?I4@T(M??J@@
@?e@@@??@e@@@@
@?g?(R/e@@
?3U?
?@ ?*U?
7@@@@@@@@@@@@?@L
?@@?@??@
?@@?@?V'
?I+YeW&@H
?@6Xe
?@@@@@@@@@@??S,?
@@e?@h
@?@M?I40Y@f@@
W2@@@@@@@@6K?N1?
?@@@?@@??W&?*U@?
;)T.
@?e
?*U?
@@e?@h
?@@@@?e
7@@@@@@@@@@@@?@L
W&@?N@@?
@?e
@?e
?@?@@@e@?@@?@(Y
W2@@@@@@@@6K?N1?
@?hg
@?@M?I4@T(M?e31
.R'??@@?
)X
?3U?
?@6Xe
@?e@@@??@e@@@@
7@@@@@@@@@@@@?@L
?@@??@@@
@?@?@?@?@@e?@?@
@?@?@?@?@@e?@?@
?S(Y?O@KV@
@?e?@@?@)
?@@@@@@@@@@??S,?
;)T.
@?@M?I40Y@f@1
@?e
?@@@e?.YW2@@@@@
?*U?
?@?@@@e@?@@?@(Y
?@@@6T@@
W&@?@?e
W2@@@@@@@@6K?N1?
?3U?

@?e
?@@@@?@@eW@>(Y@
@?e@@@??@e@@@@
@?g&@@@@??@
@?)X
7@@@@@@@@@@@@?@L
)X
)X
?@@@@@@@@@@??S,?
?@@?(YJ@
@?e?@@?@)
@?e?@@?@)
@?@M?I40Y@f@@
?*U?
@?e@@@??@e@@@@
@?e?@@?@)
@?g?(R+Y?@@
@?e
?@
?3@@@@@H
W2@@@@@@@@6K?N1?
?@@@?@@?e@?@W5?
7@@@@@@@@@@@@?@L
@?e
@?
@?
@?e@@@??@e@@@@
W&@?3@U?
@?@M?I4@T(M?e31
@?)X
@?e?@@?@)
.R'?V4)?
?I+YfV'
?@
?@
)X
@?e@@@??@e@@@@
@?hg
@?e?@@?@)
@?e ?@@?
?@@?@@@?
)X
@?e@@@??@e@@@@
@?e?@@?@)
@?)X
@?e ?@
@?e?@@?@)
?@
@?e@@@??@e@@@@
@?
@?)X
@?e?@@?@)
?@
?@
@?)X
@?e?@@?@)
?@
@?
?@

Bu haritadan, lmn yapld zamanla ilgili olarak aadaki bilgilerden hangisi elde
edilemez?
(1999 SS)

KAVRAM DERSHANELER

D) I ve II

?@f?@?@?@?/K?
?@f?@?@?@?/K?
?@f?@?@?@?/K?
?@f?@?@?@?/K?
?@e@@?@?@?@?V4@
?@e@@?@?@?@?V4@
?@e@@?@?@?@?V4@
?@e@@?@?@?@?V4@
@@e?@@@
@@e?@@@
@@e?@@@
@@e?@@@
@?@@e
/T2@e
/T2@e
/T2(e
/Xe@@?@
/XV+M??@
/XV+R'?@
/XV40Y?@
S)X?e:5
S)X?eJ5
S)X?e:5
S)K?eJ5
.R/??@0Y
.R/?@?.Y
.R/?@@0Y
.R4@e.Y
?@ ?@ O@ ?@
@@e?@e@@f
@@g@@e?@
@@e?@e'6T2@@
'6T2@@h
@@e?@e@@?@@@
@@?@@@h
V40MI@e@@@??@
V40MI@
?@6Ke
?@6Ke
?@6Ke
?@6Ke
S@6X
S@6X
S@6X
S@6X
@@@@@@@@@@@@0MI/
@@@@@@@@@@@@0MI/
@@@@@@@@@@@@0MI/
@@@@@@@@@@@@0MI/

)X )X )X )X
@?e?@@?@)
@?e?@@?@)
@?e?@@?@)
@?e?@@?@)
@? @? @? @?
?@ ?@ ?@ ?@

?@?@?@?/K?
?@f?@?@?@?/K?
?@f?@?@?@?/K?
?@f?@?@?@?/K?
?@f?@?@?@?/K?
@@?@?@?@?V4@
?@e@@?@?@?@?V4@
?@e@@?@?@?@?V4@
?@e@@?@?@?@?V4@
?@e@@?@?@?@?V4@
@@e?@@@
@@e?@@@
@@e?@@@
@@e?@@@
@@e?@@@

B) Yalnz II

@@@@@@@@@@@@0Y@L
@?e@@@??@e@@@@
?@@@@@@@@?@0Y?V/
?@
)X
@?e
@?@M?I4@T(M?e@,
@?
@?e?@@?@)
?I+Y?@@?(Y
)X
@?e
@?
@?e@@@??@e@@@@
@?hg
@?e?@@?@)
?@
)X@?
?@@@?@
@?e@@@??@e@@@@
?@
@?e?@@?@)
@?
?@
)X
@?e
@?e?@@?@)
?@
)X@?
@?e@@@??@e@@@@
@?e?@@?@)?@
@?
?@
)X@?
@?e?@@?@)?@
@?
?@

?@6Ke
?@6Ke
?@6Ke
?@6Ke
S@6X
S@6X
S@6X
S@6X
@@@@@@@@@@@@0MI/
@@@@@@@@@@@@0MI/
@@@@@@@@@@@@0MI/
@@@@@@@@@@@@0MI/
)X )X )X )X
@?e?@@?@)
@?e?@@?@)
@?e?@@?@)
@?e?@@?@)
@? @? @? @?
@@@@@@@@@@@@@??@
@@@@@@@@@@@@@??@
@@@@@@@@@@@@@??@
@@@@@@@@@@@@@??@
?@
?@ ?@ ?@
?@g
?/X??@e
?@e@?e
?)X?@6K?
@?hg
?@@??@e?S,?J5?@
?@e@?e?@e@?@?
@?@@e?@(?@@@@
?@e@?e
?.Y?.Ye
?@e@?e
?(Y?@Me
@?e
@?e
@?e
@?e
@?e@@@??@e@@@@
@?e@@@??@e@@@@
@?e@@@??@e@@@@
@?e@@@??@e@@@@

Deniz

A) Yalnz I

@@e?@@@
?@f?@?@?@?/K?
?@e@@?@?@?@?V4@
?@f?@?@?@?/K?
?@f?@?
@@@@@@@@@@@@@?/X
?@e@@?@?
?@e@@?@?@?@?V4@
?I@M?W@?V/
?
@@e?@@@
@
W&@=e
@@e?@@@
?
@?.MI4@@
?
?@f?@?@?@?/K?
@@@@@@@@@
@@@@@@@@@@@@@@?@
?@e@@?@?@?@?V4@
?I@
@@@@@@@@@@@@@@@?
?@
?@f?@?@?@?/K?
?I@Me?@?@
?
?I@M?@XI'L
?/X?e@?h
?@e@@?@?@?@?V4@
@@e?@@@
W2@@9?
@
?@f?@?@?@?/K?
J@)XN1
?V/?hf
?
?@e@@?@?@?@?V4@
@?.M?I4@
@?.R4)?@
@@e?@@@
?
?@e@?@@?
O@?@
?@6Ke
@@e?@@@
?@f?@?@?@?/K?
W.
?
@??W2@@@
I4@?
?@e@@?@?@?@?V4@
?
'6T26Xh
?@f?@?/X?e.Y
@?
W&@?@5
?@f?@?@?@?/K?
?O@Ke?O26?)X?e
?
V40MI/h
@??@6Xe
@?.R'?(Y
?V/?f
?@e@@?@?@?@?V4@
?
@@e?@@@
?O2@
@@@@@@@@@@@@1?@?
?@f?@?@?@?/K?
J@@)T&
@@@@@@@@@
@??W2@U?
@@?@@?@@@??@@?e
?@e@@?@?@?@?V4@
?@6Xe
@?@0MI4@
O.
?
@@e?@@@
?@6Ke
W&@@)X
;)T.
@@@@@@@@@@@@5?@?
?
@@g'6T2@U
?@?@?@
@?.MI4@)
I4@?
@@e?@@@
W&?2@6KO@?26T@@U
?
@@?@@?@@@??@f
V40MI/
@??@X@?@
?
?O@Ke?O26?)X?e
7@@@@@@@@@@@@>@1
'@@?he
@@@@@@@@@@@@1??@
W26X
J@@@@@
?@f?@?@?@?/K?
@@@@@@@@@
?@
@?h@?S@U@
?@6Xe
@@@@@@@@@@@@1?@?
V4@??@h
@0?4@@@@XI'T@Le
@?e.MB1
@?@0M?e
?
?@e@@?@?@?@?V4@
@@g@@f
?@@@
@@@@@@@@@@@@@R@5
;)T.
@@?@@?@@@??@@?e
@?e?@
?;1?V+R/?@
@
@@?@@?h
@?W.?N@H
@?h?@@@@H
W&?2@6KO@?26T@@U
?@6Xe
@?g?
@@@@@@@@@@@@5?@?
@?@??@e
?@
@??@?@@?@?f?@
@@e?@@@
7@@@@@@@@@@@@>@1
7H?C@L
@@@@@@@@@@@@0Y@L
?
;)T.
@@g'@@?e
@@?@@?@@@??@f
?W2@@5
?@6Xe
@?h@?S@U@
@?@?@0R/
@?@M?I4@T(M??:@1
?
W&?2@6KO@?26T@@U
?@ V4@??@
@@@@@@@@@@@@1??@
;)T.
@??@e?@@@?&@@0Y
?
@@@@@@@@@@@@@R@5
?S(YW2@@Y@
7@@@@@@@@@@@@>@1
@@e?@e@@f
@?)X
?
W&?2@6KO@?26T@@U
@0?4@@@@XI'T5?e
@?h?@@@@H
?@
?@@@e?.Y?&@@@@@
@?h@?S@U@
?@6Xe
@@g@@?@@?
?
@?e3@@1
7@@@@@@@@@@@@>@1
@@@@@@@@@@@@0Y@L
?I/?V+Y??@
@6X?f@@f
N@eW@
@?e
@@@@@@@@@@@@@R@5
;)T.
@?@?@?@?@
@?S@T5
@?h@?S@U@
@?@M?I4@T(M?e@@
@@)?he
?@@@@@@@e?@e@@
@?hg
@?h?@@@@H
W&?2@6KO@?26T@@U
?
?@6Xe
@?@?.R+Y
?I+YW2@?@H
@@@@@@@@@@@@@R@5
?
7@@@@@@@@@@@@>@1
@@@@@@@@@@@@0Y@L
@?@?@?@?@@e?@?@
?@e@@
;)T.
?@@@?@@?e*>5?@L
@?h?@@@@H
?
?@6Xe
@?e
@?h@?S@U@
@?@M?I4@T@X?e@1
W&?2@6KO@?26T@@U
?@
S(Y?@,
@@@@@@@@@@@@0Y@L
?
;)T.
@@@@@@@@@@@@@R@5
?S(R)Ke@@
7@@@@@@@@@@@@>@1
@@@@@@@@?@0Ye(Y
@@e?@e@6X?e
@??
@?@M?I4@T(M??J@1
W&?2@6KO@?26T@@U
@?e@@@??@e@@@@
@?h?@@@@H
?@@@e?.Y?3@@@@@
@?h@?S@U@
?
@@g@@)?e
@?e
?S(Y?@?7@@
7@@@@@@@@@@@@>@1
@@@@@@@@@@@@0Y@L
?
@@@@@@@@@@@@@R@5
@?e
)X N@V'X@
?@@@@?@0Y??@?@W5
@?h@?S@U@
@?@M?I4@T@X?e@@
?@@@@@@@e?@?V4@
?
@?h?@@@@H
?@6Xe
J@?@@U
@?e?@@?@)
?I+R1?f
@@@@@@@@@@@@@R@5
@?@?@?@?@@e?@?@
?
@@@@@@@@@@@@0Y@L
@?e@@@??@e@@@@
;)T.)X
?@@@@@@@@?@@eI/
?
?@@@?@@?e3T-T-X
@?h?@@@@H
@?e
@?@M?I4@T(M??J@@
W&?2@6KO@?26T@@U
S(R'@,
@@@@@@@@@@@@0Y@L
@?e?@@?@)
?I+Y?@?.M?
7@@@@@@@@@@@@>@1
@?e
@@@@@@@@?@0Y?V+Y
@?@M?I4@T(M??:@1
@?
@?e@@@??@e@@@@
@?hg
@?h@?S@U@
?S(Y?@@@Y@
)X
?@@??@
)X
@@@@@@@@@@@@@R@5
@?e@@@??@e@@@@
@?e
?@@@@?@0Y??@W@T5
@?
@?e?@@?@)
?@
@?h?@@@@H
@?e?@@?@)
J@(R'U

A) Blgenin hangi kesimlerinin yksek ya da alak basn etkisinde bulunduu

B) Blgedeki en yksek basncn hangi deerler
arasnda olabilecei
C) Blgedeki basn merkezlerinin says
D) Blgede en iddetli rzgrn hangi ynden
esecei
E) Basn merkezlerindeki scaklk deerleri
19. Yeryznde, genel hava dolamnn yan sra,
yerel basn koullarndaki deimelere bal
olarak gn iinde kara ile deniz, da ile vadi arasnda yerel rzgrlar da eser.
Buna gre, yerel rzgrlarla ilgili olarak aadakilerden hangisi sylenemez?
(2002 SS)
A)
B)
C)
D)
E)

Esi srelerinin genellikle ksa olduu

Etki alanlarnn dar olduu
Gn ierisinde esi ynlerinin deiebilecei
Gn ierisinde scaklk deiikliine yol atklar
klim zelliklerinin olumasnda ana etken olduklar
143