Cumhuriyet

6 KASIM

2008

PARASz

EK SAY 977

kltap cumhuriveli
,M

111111.(11

C
i
"

Cumhuriyet Kitaplar

~----------------------------

IBeiki Sessiz'

-------~-----------------------------I

'Olmayan ey'in iiri

sessizliin dilinin kurulduu rsel bir kapanmla mcehhezdir: "Biter imdi gecenin susmayan az! Eer ben~sze doru karanlk! O eski dudeklstle dlemek seni! Boynunun bahesinibu l dudaklarla! tenin altmda bir usul bezginlikl Yapraklar geiyor bir ocuk dalgnhmdanl Deniziii henz. . " TANRSAL PARADOK$"'; bitmedii! Derelip darahp geniledii mgeyi bir dil dzenei ierisinde her eyin". airin kendi bilincinin kvrine yediren Gonca Qzmeri'in. ' rtlar ierisinde zne oluunun farkartlklar dolaymnda bir tr cekna varmasyla ilerleyen srete vapszln, olmayan olu'un izini srdlemsel olann dille birlikte rsel d Belki Sessiz onun iir algsnn kapanrna olanak salamas, iselletigiderek imgeye ve dile kapanan bir rilen tm imgelerin bir benlik bilgisi blnmenin, mitojenik arketipleriyle etrafnda toplanan mitojeni dahilinde, doludur. Kendisini pek ele vermeyen bu rlerin toporafyasn belirlebu mitojenik arka plan Erich Auerdiini sylemek mmkn. airin sesbach'n Mimesis adl yaptnda 80sizlikle ve olmayar eyle rtt kayhistik ve Homerik metinler arasnda g, konuan znenin saf yapt ierisinkurduu en karlksz ve birbirine .. ,~ ; ,d.ekiirnl.isW.oluturur: "Sonra bir denk gelmeyen iliki biimlerinden'j" '." ya1nz1g4eiJ.einek oluyor her eyi hi de uzaa dmemektedir. Elohisr-; be sandJ1yct.Yetl-yor zn arlamah anlatdaki zaman ve mekan belirsiz-" "ya! Akamlan getirdiim yorgun1Uk . lii, sessizliin bir hikmet formunda. 'beni enlstmtyot/ Durmadan okuyosunulmas, gerilimin kopuk kopuk dirum, tiiyleiini gecenin/ iekler bii. le getirilmesi ve hibir zaman boalyk bir yoJd,uabakyorlar Gitsem mayan gerilimle mcehhez bir giz'le gitsem bir solgunlua gidiyorum! Ymukim olmas onun bir arka planla ziimde ke1ebekler liiyor". ~ (ettiete plan) ykl olmasn salaORI BIR TON ... mtr. Tekvin'in bilmemek ve giz zerinde ykselen ses tonu brahim'in Youn bir karamsarlkla rl hibir ekilde nedenlerini sorgulayaGonca zmen'in ri. Fakat bu kamayaca bir tanrsal paradoksun rramsarlk kendisini rle ve hayatla nd?r: Bu ~aliyle bile,brahim'in n;anihillerneyen b~r karamsarlk. Gri bir . -hzlageen sesin de". Apak kusura varmak enikonu kendisinin olan "eski sz"n aidiyetini yeni bir dil ierisinde iire armaan eden varln sesiyle, belki de olmayar ey'in sessiz onayyla iire ve hayata tamak demektir. " -'
o

szler onun ocuksu, saf yanna aittir, Her eye ramen "bilmemenir geni huzuru" ile donanmak airi, sessizlii bitirecek an' a yaklatran tek edimdir: "Bana beklet bu yara bilincini! Olm1 olmann! Ben ki kularm g zemetuym/ Biiyiittnz ktlk ylan! Ah bilmemenin geni.!uzuru/ Korkuyu getirdi rzgar Oylece koydu aramza! Bitir sessizi ve yeniden bala". Suya sessizliininbulat noktada airin i ben'i dsel-bir yorgunlukluzn boluuila dalmakla anlamann atsn atacaktr re. O yzden "pencerelerin diline almak" air.iin sradan bir kurtulu metaforu olarak kurulmamtr: ~ " .~

Gonca zmen de tpk Macbeth gibi "o olmayan eyRin izini sren bir iirsel iZlee sahip. O yzden dingin ama kendi yatana smayan bir iir yazyor. Yzndeki tm ususkun ev tenhalarnan ramen ar aksak bir ununnusu. yok oluu, ahnganh, avuntuyu bir leke olarak tamyor iirine. YalmZln ve sessizliin iirini yazyor. iirinin lirik znesi ise hep baka ousara evrimini tamamlayan zne-ben'i. Onun iin kendi sesinin varasva varln tm iir ouslarmm izini sryor air.

BelkiSessziyi rin durgun i sesini okuyucuyla buluturan bir eie sahip. Bu eikte durup soluklanmak Gonca zmen'in iir corafyasnda bir gezgin olmak; tanyan, tanmlayan, farknda olan bir dilin sahibi olarak okura akn bir dnyann kaplarn . aralayacaktr. Dilin erimine esiz imgelem gcyle kucak aan bir air olarak zmen'in derin kuyusu'nun (e deep well) Shakespeare'in IL Richardnn trajik ynsemesinden hibir fark yoktur. Aclarnn efendisi olan II. Richard aynadayzn grmek ister. Oysa ayp.ayabaktrida o derin aclarn hibirinin yznde yara amadn fark eder. "Ycelik kadar yzn kendisi de kolay paralanabilir" diyen II. Richard, aynay yere atar. Aynayla birlikte paralanan onun yz mdr? "Derin bir kuyuya benziyor bu altn ta/ Bo kova hep havada sallanyar,! br aada, g~rnmqyo:, ~u.dolu-! l~e o,apda

SIIRIN e ESI' - ~'.

,;9~;.vl\rn sessizliin s . , '';'<>~f ~~~~rta perdeleyen pir . " r dil Kuruyor Gonca Oz" . men? Bt sorunun cevabn air veriyor: "B~tik acmz bir perde/ Kapattk". Ac!rimJ"if perde gibi indii uzam ~rh k~n9i ben'inin ihmal e~tiizg~!ikl~tli;iirsel topografyasn oluturur: ~yfesi bir uzarnda sani9ffi:::~ehirlei:itrt1iiledii seslerdik" diiriekteki,o'fmakl.n yalnz ve yaln i(adesidii~T:m:ahJ.lanher yokuun gerekte bir yk olua kap araladn dnmek airin karamsarlndan daha ziyade nne konulan resmin belirsizlii oaltan bir zamansal kopmayla hayat akamete uratan bir yapsnn olmasndan kaynaklanmaktadr. Dile kapanan imge sessizliin erimine boyun een eskil bir szdr. Gonca Ozmen'in iir dura hibir zaman kendi'yle karlaamayan ben'in imdi ierisinde yol alan saf yalnzlnn bir avuntudan daha te hep bir sabr oalttnn dilsel ngrleriyle doludur: "Kusura vardml Benimdir dedim bu eski sz! Kime aldysa kaplar Kapanan bendim dedim! Beni bir avuntudan oldurmularl De ki bir skntnm iini oymular Byle byle sezdim dilin de sabr varl Akamdan
SAYFA 8

.. ~ . M

O, AhmetBozKURT
.-' :.'f:', ,.

ruz kald bilmeme durumu aslnda tonu var. 'Hep bir solgunlua varmak gzyeiyl dolu kova benim.! Sen Auerbach'n yaptnn farkl.blrnleisteyen bir karamsarlk. Doann ykseklere trmanrken ben ecletm renklerinin ve canllnn olmad ' , iiyorum" (Ii. Richard, IV: 1). Ozrinde aklad pek ok ynseme gibi bir karamsarlk. Yoksa kim izirrvere; , . ;men'in aynas ise yere atlmayan bir Homerik anlatlarn yapsndan ok bilir ki bir airin yznde kelebekle~a. Paralanmad iin de ondan uzaktadr. Her eyden nce Yahudilerin lmesine. nk airin kururtuu ,yansyan tm-grntleriri sahibidir. rin tanr anlay,' eyleri kavrama ve . Yzne tuttuu aynada temsil etme biimlerinin g6rdUjmge bakas iin sebebi deil, semptomuolan bir varln sanlarla dur. imdisiolmayan bu srete brahim'in nefes ve avuntularla btn oltutulmas, shak'la.birduu bir'varlk algsdr. Hakikatin aynasnda yanlikte kat edecei menzisyan derinlik zamann lin belirginliine ba4~ ucuna akan bir srrn perdr. Oysa Esk1 Ahit ldesidir onun iirinde. Bel.l bir zaman kavraki Sessiz'in bilinmezlikleryndan daha ok strale, olmayan ey'le, yanlgbn ve imann gadrine larla, seslerle, sessizlikleruram bir zamansal le, dalgnlklarla, aclarla, rnuhayyileye sahiptir. O yalnzlklarla, yok olularyzden Homerik metinla, sabrla, avuntuyla, eski lerde olduu gibi her szlerle, solgunlukla, kaygn ayn zamann yenigyla, talklarla, yamurla den yaanmas durumu ve zamanla dolu kovas da sz konusu deildir. hep bitmeyen szlere haElohist anlatya egemen zrlyor airini. arlan olan gerilim unsuru sesbitimsiz bir yazg gibi sizlikle ve imanla ilintili peini brakmayacai da bir dile gelmeden kalan apak: Enikonu eskil bir dncelerle rldr. hzn ve airin bitmeyen Nasl ki Tanr'nn temsiinceliiyle rd bir iir li Eski Ahit'te tamamen dnyas. ark~plan'l bir temsiliyet voQun br karamsarlkla rl Gonca zmen'In IIri. Fakat bu karamsarlk kendiise Ozmen'in bu iirlesini rle ve hayatla nlhlllemeyen br karamsark. Gri br,tonu var. Hep br solrindeki temsiliyet biiBelki Sessiz! Gonca zgunluOa varmak Isteyen br karamsark. DoOann renklerlnn ve canllllOnn 01minin elverdii uzam da madlOI br karamsark. men/ YKY i 74 s.
CUMHURIYET KITAP SAY 977