SU KAYNAKLARI MHENDSL 1.

DEV 2008
Soru 1. Kohezyonsuz kat madde dane zelliklerini sralaynz. Soru 2. Akarsularn tad kat maddeleri snflandrarak ksaca aklaynz. Soru 3. Hz profili ve ask maddesi konsantrasyonu profili deerleri tabloda verilen bir akarsuda birim genilikten geen ask maddesi miktarn bulunuz.
Derinlik (m) Hz (m/sn) Konsantrasyon C (m3/106 m3) 0,05 1,1a 11b 0,50 1,4a 13b 1,00 1,6a 21b 1,50 1,2b 31b 2,00 0,7b 41b 2,20 0,3b 61b

Soru 4. Taban genilii 5b m ve taban eimi 0,00a olan bir akarsuda 7b m3/sn lik debi 180 gn olumaktadr. R=0,75 m, kr = 0,2b kg/m2 ve srnt maddesi parametresi 0,6 m3/(kg/sn) olduuna gre birim genilikten geen srnt maddesi debisini ve bir ylda akarsuda sz konusu debisinin geirecei srnt maddesi miktarn bulunuz. Soru 5. Dikdrtgen kesitli bir akarsuda aada verilenlere gre Schoklitsch, Mayer-Peter ve Mler ile Einstein-Brown formlleri ile srnt maddesi miktarn hesaplaynz ve sonular birbiri ile karlatrnz. Debi 16a m3/sn, derinlik 3,a m, genilik 3b m, taban eimi 0,003, ortalama dane ap 7.10-4 m malzeme zgl arl 2650 kg/m3, kinematik vizkosite 10-6 dr. (Geni kanal kabul yaplacaktr.). Soru 6. Sabit daraltma yaplarnn tiplerinin zelliklerini, avantaj ve dezavantajlarn her biri iin ekil izerek aklaynz Soru 7. Yargnn eklini izerek akarsudaki hangi zellikleri deitirdiini aklaynz. Soru 8. Akarsularda ve haznelerdeki takn telemede kullanlan forml yazarak bir takn srasnda takn boyunca formln deiimini aklaynz. Soru 9. Bir akarsuda takn esnasnda ana yatak genilii B= 25 m, su derinlii H=4,b m, takn yata genilii b=10b m, su derinlii h=1,5b m dir. Seddeleme ile taknlar kontrol edilecektir. Seddelemeden nce ve sonra su eimleri J=0,004, Manning przllk katsaylar ana yatak iin n=0,03b ve takn yata iin n=0.045 alnacaktr. a) Seddeleme ile takn yata genilii 6a m ye drldne gre su seviyesindeki art miktarn bulunuz. b) Seddelemeden sonra takn su seviyesinde en fazla 0,5b m lik bir art olmas iin takn yata geniliini belirleyiniz. Soru 10. Bir baraj glne giren gen eklindeki takn hidrograf ekilde verilmitir. Baraj dolu savan net genilii 3a m ve savak katsays 2,3b dur. Dolu savak kretinden itibaren hazne anahtar erisi dolu savak yknn fonksiyonu olarak V(m3) = 3.106H0,5 ifadesi ile verilmitir. Takn balangcnda baraj haznesi dolu savak tepe kotuna kadar doludur. Maksimum savak ykn, savak debisini ve baraj glnde geri tutulan su miktarn hesaplaynz.
Saat 2 140 4 280 6 210 8 140 10 70 12 0

Soru 11. Bir sel kapanna giren sabit byklkteki takn debisi 12 m3/sn dir .Dip savak boru ap 1,b m, boru uzunluu 70 m, = 0,01a dir. Su seviyesinin 6 m den 8 m ye ykselmesi iin geen sreyi bulunuz. (h=0,25 m alnacaktr.) (Hacim-Sath erisinden elde edilen gl alanlar tabloda verilmitir.)
h (m) A (m )
2

6,0 95ab

6,5 104ab

7,0 112ba

7,5 121ba

8,0 142ba

Soru 12. Takn srasnda byk oyulmalar grlen 1000 m lik bir akarsu kesiminde taban eikleri ile eim 0,0015 den 0,00006 ya drlecektir. Akarsu yaklak dikdrtgen kesitli olup Q = 16ba m3/sn lik debide su yz genilii B = 32b m, akm derinlii h = 3,b m dir. Taban eii zerinde kritik derinliin 1,4 kat byklnde bir su derinliinin olumas iin taban eii ykseklii ne olmaldr.

SU KAYNAKLARI MHENDSL 2. DEV 2008

Soru 1. Balama brt geniliini 9a m, akl geidi geniliini brt geniliin %10u alarak, orta ayak geniliinin 1,7 m, kenar ayak geniliinin 3 m olmas durumunda balama etkili uzunluunu hesaplaynz. (K0 = 0,015, Kk = 0,01, orta ayak adedi 10, Qmin. = 4b m3/sn Qmax.. = 4ba m3/sn, Qa. = 16 m3/sn). Balama ykseklii olarak P=9.a m alnacaktr. Soru 2.Yukardaki balamann Creager tipi hidrolik profili ile statik profilini belirleyerek uygulama profilini iziniz. (m = 0,7, n = 0,2, b = 2,4 t/m3, f = 0,75). Statik profilin kayma ve devrilme tahkiklerini yapnz.
X Y 0,50 0,06 0,75 0,12 1,00 0,20 2,00 0,68 4,00 2,38
3

6,00 4,93

8,00 8,28
3

10 12,37

Soru 3. 1. sorudaki sabit balama yerine (Qmin. = 4b m /sn Qmax.. = 4ba m /sn, Qa. = 16 m3/sn). Balama ykseklii olarak P=9.a m) gerekli boyutlar alarak yapnn hareketli balama olmas durumuna gre kapak ve ayak yksekliini bulunuz. Kapak geniliini 8 m, orta ayak geniliini 2,a m, kenar ayak geniliini 4.b alarak ayak ve kapak adedini bulunuz. Kapak akln (a) en az 10 deer alarak ve yukardaki debi deerlerini kullanarak hareketli balama iin anahtar erisini iziniz. Soru 4. Hareketli balamada her bir kapak iin kapak profil aralklarn, kullanlacak I profil tipini ve 3.a cm kalnlkl sac profil kullanlacana gre kapak arlklarn hesaplaynz. Kapak srtnme katsays 0,3b olduuna gre kapaklar hareket ettirecek kaldrma kuvvetini bulunuz. Soru 5. Bir su alma yapsnda isale kanal sonu su yz kotu 88,10 m dir. sale kanal boyunca oluacak srekli yk kayb 3,b m, rakortman kayb 0,04 m, keltim havuzu eii yk kayb 0,08 m, keltim havuzu sonu eik ykseklii 0,7a m, keltim havuzu bandaki rakortman yk kayb 0,04 m, zgara yk kayb 0,06 m, dalg perde yk kayb 0,02 m, giri eii yk kayb 0,03 m, giriteki kapak yuvas yk kayb 0,07 m olduuna gre keltim havuzu boyunca oluacak srtnme yk kaybn ihmal ederek hidrolik profili iziniz. Giri yaps banda olmas gereken kabarma kotunu hesaplaynz.

Soru 6. Kabarma kotu belirlendikten sonra minimum savak ykn 0,9a m, maksimum savak ykn 2,9b m ve talveg kotunu 75,00 m alarak kabarma kotunu ve balama yksekliini belirleyiniz ve ekil zerinde tm deerleri gsteriniz.

85.00

Soru 7. Maksimum savak yk 3,18 m, balama ykseklii 12,18 m olduuna gre yukardaki debi deerlerini kullanarak ve net genilii 60 m alarak sramadan nceki ve sonraki su yksekliklerini belirleyiniz. Mansap su derinliinin 3,7 m olmas durumunda hangi dm yata tipinin uygun olacan ekil izerek gsteriniz. Gerekli ise enerji krc yap tipini tespit ediniz. Notlar: 1) 1. dev 1. vize snav esnasnda, 2. dev final snav srasnda toplanacaktr. Daha sonra teslim edilen devler deerlendirilmeyecektir. 2) Verilerdeki a deeri rencinin numarasnn sondan ikinci, b rakam renci numarasnn son rakam olarak alnacaktr.