4. letim Katman Balantl (gvenli) ve balantsz (gvenli olmayan) iletimin saland katmandr.

letim katman gnderecei verileri ksm (segment) olarak adlandrlan kk paralara ayrr. Bu katman kendisinin zerinde bulunan yaplara gre saydamdr; onlara veri ak kontrol, hata denetimi, belirlenen hatalarn giderilmesi ve oklama (multiplexing) gibi hizmetler sunar. A katmannn salad imkanlarla beraber noktalar arasnda (node-tonode) balantlarn daha gvenli olarak yaplmasn salar. letim katman gvenli veri al iletimini salamak amacyla hata denetim mekanizmalar zerine kurulmutur. Katman hata denetiminin yapld son OSI protokol parasdr. Eer fiziksel katman doru olarak alamyorsa bu katmann yklenecei grev yk daha da artacaktr. letim katman ayrca ayn a balants zerinde bir ok mantksal balant yapmaya olanak salar. Ayn fiziksel balanty paylaan birden fazla iletim (transport) balants olumas a terminolojisinde multiplexing olarak adlandrlr. letim katman OSI modelinin orta blmnde bulunur. Kendisinin altnda bulunan katman alt a (subnet) olarak adlandrlan yapnn tanmlanmasn salar. letim katmannn bir dier grevi ise alt alar oluturarak alar daha gvenilir hale getirmektir. TCP (Transport Control Protocol) ve UDP (User Datagram Protocol) bu katman zerinde ilevlerini yerine getirir. letim katman, oklama (multiplexing) yntemi ile deiik uygulamalarn ayn sanal adresleri kullanmasn salar. Bu uygulamalarn birbirlerinden bamsz olarak alabilmesini salayabilmek iin ayrca farkl bir tanmlamaya gereksinim duyulur. Bu tanmlamaya letim Hizmetleri Eriim Noktas (Transport Service Access Point TSAP) denir. SAP ve TSAP, OSI modeli ierisinde alarda son noktalar tanmlamak iin kullanlr. letim katmannn OSI mimarisi ierisinde tanmlanm grevleri yle sralanabilir.

Ak kontrol sayesinde bilgisayarlar arasnda ba edebilecek hzda egdml olarak veri iletimi salanr. letim katman alarda verimlilii arttrr. Tek fiziksel balant zerinden birden fazla iletim (transport) balants yaratlabilir.

Hata denetimi sayesinde iletilirken bozulmu ksmlar (segment) belirlenebilir. Hata meydana geldikten sonra yaplacak dzeltme ilevleri yine bu katman zerinde tanmldr. rnein iletim srasnda meydana gelmi ksmlarn yeniden iletilmesi salanabilir. Bu katman zerinde alan protokollerden bazlar aadadr:

TCP (Transmission Control Protocol letim Denetimi Protokol) UDP (User Datagram Protocol Kullanc Veri Blou letiim Protokol) SPE (Sequence Packet Exchange Sral Paket Deiimi) ATP (Apple Talk Transaction Protocol Apple Akc Konuma Protokol) NETBEU (NetBIOS Extended User Interface NetBIOS Geniletilmi Kullanc Arabirimi) SMB (Server Message Block Sunucu Mesaj Blou)

TCP/IP Yaps ve alma Prensibi

Share

print

Merhaba; Bu makalemizde sizlere TCP/IP yaps hakknda bilgi aktarmaya alacaz. nternet yapsnn temel unsurunu oluturan bu yap nedir? , nasl dodu ve genel anlamda nasl alr? TCP/IP 4 katmanda tanmlanr. En yaygn kullanlan protokoldr.

OSI referans modelinde bulunan Application, Presentation ve Session katmannda yaplan ilemler, TCP/IP yapsnda Application katmannda tanmlanr. TCP/IP endstri standart bir protokoldr. 1970li yllarda ABD Savunma Bkalanlnn bir projesi olarak temelleri atlmtr. Department of Defense Advanced Research Projects Agency (DARPA) projesi daha sonra ARPANET olarak adlandrlmtr. Bu proje ile niversite ve kamu kurulularnn birbirleriyle haberlemesi amalanmtr. 1978 1979lu yllarda TCP/IP protokol kmesi byk lde tamamlanm ve ARPANET zerinde kullanlmaya balanmtr. TCP/IP modeli OSI referans modelinden farkl olarak 4 katmanda ilem grmektedir. Bu 4 katman ok kesin snrlarla birbirinden ayrlm deildir. Esnek yapda almaktadr. imdi srasyla katmanlar, katmanlarda alan protokolleri ve zelliklerini inceleyelim.

Resim 1 Yukardaki ekilde de grld gibi OSI modelindeki ilk 3 katman TCP/IP modelinde birletirilerek Application katman altnda toplanmtr. Transport katman ayn kalrken, Network katman ismini Internet katman olarak deitirmi, Datalink katman ve Physical katman ise Network Access olarak bir araya getirilmitir. 1Application Katman:

Bu katmanda datay gnderen uygulama ve kulland protokol bulunmaktadr. Kullancnn etkileimde bulunduu katmandr. Bu katmanda kullanc uygulamalarna ynelik olarak eitli protokoller bulunur. Bunlar, DNS, HTTP, HTTPS, POP3, SMTP, FTP, TFTP, SNMP gibi protokollerdir. 2Transport Katman:

Resim 2 Tranport katmannda TCP ve UDP protokolleri ilem grmektedir. Transport katman zellikleri; Ayn anda birka makine ile balant kurulabilir. ( Session Multiplexing) Veriler paralara blnebilir. Ak kontrol vardr. (Flow Control) Connection-orienteddir (Gerektiinde)

Gvenilirdir. (Gerektiinde)

Transport katmannda kullanlan TCP ve UDP protocollerini karlatracak olursak,

Resim 3 Connection-oriented ifadesi balant temelli anlamna gelmektedir. Yani iletiime geecek taraflar iletiimden nce bir balant oluturmak zorundadrlar. imdi Transport katman protokollerini detayl olarak inceleyelim; TCP: TCP Connection-oriented alan bir transport katman protokoldr. Verilere sra numaras ekler. (Sequence Number) Veriler Paralara blnerek yollanr.

Gvenilirdir. Kaybolan veri tekrar yollanr. Verinin hedefe gidip gitmediini kontrol eder. Ak kontrol vardr. (Flow Control)

Full Dublextir.

Tcpnin yukarda bahsettiimiz zelliklerini daha ayrntl olarak inceleyelim. ncelikle TCP katmannda veriye eklenen header (Balk) ve zelliklerini inceleyelim. Deiken optionsdr. Genelde en ok kullanlan seenek TCPnin kullanaca band geniliidir. TCP iletiimdeki window deerini ierir. Window deeri iletilecek veri byte saysdr. URG TCP type iaretli TCP paketinin ncelikli olarak ileme alnmas iin kullanlan blmdr. TCP Paketi iin hata kontolnn yapld blmdr. TCP paket tipleri vardr. ekilde iaretlenmi ksmlar normalde sfr deerine sahiptir. Paketin trne, seilen tre ait deer 1 yaplr. Kar taraftan istenilen bir sonraki paketin sequence numarasdr. Paketin TCP iletiimdeki sra numarasn ieren ksmdr. Hedefin port adresini ieren ksmdr. Kaynan port adresini ieren ksmdr.

Resim 4 TCP headernda yer alan deerler genel itibariyle bunlar. TCP paket tiplerini biraz daha aalm; RESV : lerde kullanak iin saklanm olan alan ifade eder. Bu yzden bu ksmn deeri 0 dr.

URG : Acil gnderilecek ncelkli paketlerde bu ksmn deeri 1 yaplr. FIN : iletiimin sonlandrld pakettir.

RST: letiim srasnda bir osrun olduu zaman iletiimin kesilerek tekrardan balatlmasn salayan pakettir. ACK: Paketin alndn kar tarafa bildiren onay paketidir. PSH: Alc bu paketle hemen uygulama katmanna akr. UDP: Connectionlesstr. letiim srasnda balant oluturmaz

Hata denetimi yoktur. Kaybolan paketin yeniden gnderilmesi sz konusu deildir. Veri aktarm daha hzldr.

UDP header TCP header kadar kalabalk deildir.

Resim 5 ekilde de grld gibi Source ve Destination port numaralarn tutan bir blm UDPde de sz konusudur. Yine TCP de olduu gibi Checksum blm ve headern uzunluunu tutan Length blm UDP headernda da bulunmaktadr.

Transport katmannda paket zerine eklenen port numaralar sayasinde paket transport katmanndan bir st katman olan Application katmanna iletilir. Bu iletiim srasnda Transport katmannda kullanlan protokol nemlidir. Kullanlan protokoln TCP yada UDP oluuna gre paket bir skatmana sevkedilir. Bir st katmanda ilem gren protokollerde ilem grmesine gre ya tcp ile yada udp ile alrlar. Bunu u ekilde zetleyelim.

Resim 6 ekilde grld gibi Application katmanndaki protokoller de ileyileri bakmndan TCP yada UDP olarak ayrlmaktadrlar. TCP yada UDP olan paketin uygulama katmannda alan hangi protokole ait olduunu ise zerlerinde bulunan port numaralar belirler. Bu port numaralar sayesinde Application katmanndaki protokoller ayrt edilirler. rnein FTP protokol TCP alan bir protokoldr. FTP iletiimden nce taraflar arasnda TCP session oluturulur ve sonrasnda iletiime balanr. Bu iletiimde transport katmanna gelen paket Application katmannda FTP protokolne ynlendirilmek iin 21 numaral porttan Application katmanna gnderilmelidir. Bu gibi Application katmannda alan protokollerin kendilerine zg port numaralar vardr. Well Known Port Number olarak isimlendirilen bu port numaralar

sayesinde standartlatrlm bir iletiim sz konusu olur. 1024e kadar olan port numaralar Well Known Port Number olarak bilinmektedir. Baz uygulama katman protokolleride farkl ileyilerde farkl transport katman protokollerini kullanabilirler. Bunlara rnek olarak DNS verilebilir. DNS yaplan sorgular da UDP protokol kullanlrkeni DNS serverlarn kendileri arasnda yaptklar replikasyonlarda TCP protokol kullanlmaktadr. Bilgisayarlardaki her IP iin 65536tane port numaras bulunur ve bu portlar 16bittir. Three Way Handshake TCP iletiime gemeden nce taraflar birbirlerini dorulamak zorundadr. Bu dorulama ileminde de Threeway Handshake denilen yntemi uygularlar. Bu yntem sayesinde taraflar birbirlerini dorulam olur ve bu ynylede TCP gvenlidir. imdi aada yaplm iletiime bir bakalm ve akalmaya alalm.

Resim 7 1ekile baktmzda Host A isimli cihaz Host B isimli cihaz ile iletiime gemek istediinde ilk yollayaca paket SYN (Synchronize) paketidir. Bu bir hostun baka bir hostla iletiim

kuraca zaman yollayaca ilk pakettir. Bu paketi yollarken pakete bir sra numaras eklenir. Bu sra numarasna Sequence Number denir. Random olarak bir numara seilerek iletiime balanr. ekilde grd gibi ilk paketin Sequence numaras 100dr. CTL=SYN ifadesi ise paketin Synchronize paketi olduunu gsterir. Bu paketin SYN olmas iinde headerdaki TCP paket tiplerinden SYN ksmnn deeri 1 olarak deitirilir. 2SYN paketini alan host B iletiime balamak iin SYN paketini onayladn ve kendisinin de kar tarafa SYN olmak istediini belirtmek iin SYN + ACK(Acknowledgement) paketi yollar. Bu paket yollanrken TCP Typelarndan SYN ve ACK yazan blm deerleri 1 yaplr. Burada yollanan ACK paketi ile alnan paket onaylanr ve bir sonraki paket istenir . Yani ekilde Host A sequence numaras 100 olan paketi Host Bye yollamtr. Host bu paketi aldn onaylamas gerekir bunun iin ACK paketini yollar ve bunu aldn belirtmek iin bir sonraki paketin Sequence numarasn yazar. Dolaysyla Host B 100 sra numaral paketi almtr ve ACK=101 yazarak aldn bir sonraki paketi isteyerek Host Aya belli etmitir. Bunun yannda da kendisi RANDOM olarak atad 300 sequence numaras sayesinde kar tarafa SYN paketi yollamtr. 3Son olarak Host A kartaraftan gelen SYN + ACK paketine karlk kar tarafn SYNsini onaylamak iin bir ACK paketi yollamas gerekir. ekilde grld gibi kar tarafn 300 sequence numaral paketini aldn onaylamak iin bir sonraki paket olan 301 sra numaral ACK paketini Host Bye yollar. Bu ekilde iki taraf da birbirlerini onaylam olur. Bu 3 aamal ilem TCP iletiimin gvenli olmasn salayan ilemdir. Ayrca paketlere sequence numaralarnn eklenmesi

Men in the middle denilen ataklara kar bir nlem niteliindedir ve gvenlii salamaktadr. Three way handshake sadece connection oluturma srecidir. Veri iletiimi bundan sonra balamaktadr. Flow Control (Ak Kontrol) eitli nedenlerden dolay (ok fazla Connection olmas gibi) balant bekletilebilir. Bir sre sonra koullar hazr olduunda balant tekrardan balatlr. Yada balant hzl ise yavalatlabilir. Bu duruma flow control (Ak Kontrol) denir.

Resim 8 ekilde grld gibi alc eitli nedenlerden dolay, connection oluturmak isteyen kiiye NOT Ready eklinde hazr olmadn bildiren bir mesaj yollar. Daha sonra durumu dzeldiinde iletiimin balamasn tekrardan tetikler. Windowing:

Resim 9 ekilde grld gibi iletiim srasnda gnderilen paketlerin says farkl olabilir. ekilde 3 adet paket ayn anda gnderiliyor ve alc ald paketleri onaylamak iin bir sonraki paketi istiyor ve ACK deeri olarak 4 gnderene yolluyor. Windowing dediimiz ey iletiim srasnda balantnn durumuna gre paket saysnn arttrlarak gnerilmesidir. Bunun iin three way handshake srasnda bir window size belirlenir ve TCP headerndaki windowing blmne yazlr. Windowing deeri hattn band geniliine ve iletiimdeki hostlarn durumlarna gre deiiklik gstermektedir. letiimin daha hzl gereklemesi iin duruma gre window size ara ara deitirilir. Sliding Window

Resim 10 Sliding Window dediimiz ilem ile window deeri iletiim srasnda drlebilir. Bunun nedeni alcnn megul olmas yada hattn msait olmamas gibi nedenler olabilir. Bu gibi nedenlerden tr alc makine window sizen drebilir. ekilde alc makine 3 olan windows size deerini eitli nedenlerden dolay 2 ye drmtr. Genelde iletiim hzna gre bu deer arttrlr yada azaltlr. Veri iletiiminde hz arttrmak iin QoS gibi teknolojilerden faydalanlr.

Tama katman
Vikipedi, zgr ansiklopedi
Kontrol edilmemi

nternet iletiim kurallar dizisi

OSI Modeli
Katman letiim kurallar

7. Uygula HTTP, HTTPS,SMTP, FTP, TFTP,UUCP, NNTP, SSL,SSH, IRC, SNMP,SIP, RTP, Telnet, ... ma katman 6. Sunum ISO 8822, ISO 8823,ISO 8824, ITU-T T.73, ITU-T X.409, ... katman 5. Oturum NFS, SMB, ISO 8326, ISO 8327,ITU-T T.6299, ... katman 4. Ulam TCP, UDP, SCTP,DCCP, ... katman
IP, IPv4, IPv6, ICMP,ARP, IGMP, ... 3. A katman Ethernet, HDLC, Wi-Fi, Token ring, FDDI,PPP, ... 2. Veri balant s katman

1. Donan ISDN, RS-232, EIA-422, RS-449, EIA-485, ... m katman

Tama katman, ulam katman veya 4. katman (ngilizce. Transport Layer) st katmanlardan gelen veriyi a paketi boyutunda paralara bler. Tama katman alt katmanlar (Transport Set) ve st katmanlar (Application Set) arasnda geit grevini grr. Alt katmanlar verinin ne olduuna bakmandan kar tarafa yollama iini yaparken st katmanlarda kullanlan donanm ile ilgilenmeden verinin kendisi ile uraabilirler.

Tama Katman Servisleri

[deitir]

Balant ynelimli: Balantsz modellerle anlamak normalde daha kolaydr. Bu yzden A

Katmannn sadece balantsz bir servisi destekledii yerlerde, Tama Katmannn bana genellikle balant ynelimli servis kurulur.

Ayn srada iletim: A katman genellikle gnderilen paketlerin ayn srayla kar tarafa iletilmesini

garanti etmez. Ama Tama Katman garanti edebilir. Bunu salamann en kolay yolu her pakete bir numara verilmesi ve alcya, paketleri yeniden sralamas iin izin verilmesidir.

Gvenilir veriler: Paket kuyruklar dolduunda ve a dmleri paketleri silmek zorunda kaldnda,

paketler a younluklar nedeniyle ynlendirici, a anahtar, a kprs veya hostlarda kaybolabilirler. Ethernet bozuk paketleri tekrar tekrar gndermedii iin, paketler parazit nedeniyle kaybolabilir veya zarar grebilirler. Yada paketler yanl srayla iletilebilirler. Baz Tama Katman protokolleri, rnein TCP, bu hatay hata kontrol yntemleriyle dzeltebilir.

Ak kontrol: Bilgisayarlardaki bellek miktarlar snrldr. Ak kontrol, bu bellek miktarnn dolarak

alcnn boulmasn engeller. Bazen bu gvenlii ada salayabilir, ama an yapmad yerlerde Tama katman bu hizmeti verir.

Tkanklktan kanma: Bir a dmnn kuyruk tamponu dolduunda ve paketleri drmeye

baladnda, bu younluk nedeniyle a tkankl meydana gelir. Bu servis sayesinde bant genilinin kullanm azaltlarak bu problem alabilir.

Bayt ynlendirme: Tama katman verilerle paket paket ilgilenmektense, bu zellik sayesinde

balanty baytlarn ak eklinde inceleyebilir. Farkl boyuttaki paketlerle uramaktan daha iyi bir yntemdir.

Portlar: Portlar ile, ayn konumdaki oklu varlklar adreslenir. rnein, bir posta adresinin ilk satr

bir tr porttur, ve ayn evin farkl sakinleri arasnda ayrm yapmaktadr. Bilgisayar uygulamalarnn herbiri kendi portlarndaki bilgileri dinledikleri iin, ayn anda birden fazla a tabanl uygulamalar kullanabilmekteyiz.

TCP/IP Tama Prokollerinin Karlatrmas

UDP TCP 20-60 Bayt DCCP

[deitir]

SCTP

TP

Paket bal boyutu

8 Bayt

12 ya da 16 12 Bytes + bayt Veri Yn Datagram Evet

Tama katman paket tipi Port numaralama

Datagram Segment Datagram Evet stee Bal Evet Evet

Hata kontrol

Evet

Evet

Evet

Gvenilirlik: ARQ ile hata kurtarma Sanal alar: Sral numaralandrma ve yeniden sralandrma Ak kontrol Tkanklktan kanma: oklu ak ECN destei NAT uyumluluu

Hayr

Evet

Hayr

Evet

Hayr

Evet

Evet

stee Bal

Hayr Hayr Hayr Hayr Evet

Evet Evet Hayr Evet Evet

Hayr Evet Hayr Evet Evet

[deitir]

Evet Evet Evet Evet Hayr

Tama Katman iletiim kurallar

DCCP SCTP SPX TCP UDP