abcd temel afet bilinci el kitab

ABCD Temel Afet Bilinci El Kitab

hazrlayanlar:

Marla Petal, MSW. Zeynep Trkmen

danman: kaynaklar:

Prof. Dr. Ahmet Mete Ikara City of Los Angeles Fire Department Southern California Earthquake Center Boazii niversitesi Kandilli Rasathanesi ve Deprem Aratrma Enstits American Red Cross Kzlay

grafik tasarm: illstrasyonlar:

Burcu Kayalar Yrk Baran Baran Ali Murat Erkorkmaz (Ahmet Mete Ikara illstrasyonu)

United States Agency for International Development, Office of Foreign Disaster Assistance (USAID/OFDA) maddi destei ile hazrlanmtr. Eyll 2001, stanbul

engelky 81220 stanbul tel: 0216.308 05 11 / 345 faks: 0216.332 90 94 e-posta: iahep@boun.edu.tr

NSZ

Depremler dnyann birok yerinde meydana gelen doal olaylardr. lkemizin % 96s deprem kuandadr. Her ne kadar uzun vadede tahminler olsa da, gnmz teknolojisi ile ksa vadede ne zaman bir deprem olaca hakknda nceden tahmin yapmak mmkn deildir. Bu noktada, iinde bulunduumuz riski anlamak ve meydana gelecek can ve mal kaybn azaltmak iin gerekli nlemleri almak byk nem tamaktadr. Depremden korunmak ve deprem zararlarnn azaltlmas iin afet bilinci yksek bir toplum oluturmak amac ile, Enstittmzce stanbul Afete Hazrlk Eitim Projesi (AHEP) yrtlmektedir. AHEP, United States Agency for International Development, Office of Foreign Disaster Assistance (USAID/ OFDA) maddi destei ile B.. Kandilli Rasathanesi ve Deprem Aratrma Enstitts idari ynetimi altnda yer almaktadr. AHEP kapsamnda yrtlen eitim almalarnn amac; afet bilincini ykseltmek, kendimizi ve evremizdekileri gelecek bir afete hazrlamak iin, pek ok kk adm atarak alnan nlemlerle afet riskinin azaltlabilecei bilgisini yaygnlatrmaktr. Bu erevede, ABCD Temel Afet Bilinci El Kitabnn amac; Her bireyi, deprem ve dier afetlerin yarataca tehlikeler hakknda bilinlendirmek, iinde bulunduu tehlikeyi azaltmak iin neler yapabilecei konusunda eitmek, bireylere afete hazrln aamalarn tantmak ve bireyleri afete hazrlk iin gerekli admlar atmak zere cesaretlendirmek ve her bireyin kendisini btnn bir paras olarak grmesine yardmc olmaktr. ABCD Temel Afet Bilinci El Kitab be blmden olumaktadr. Birinci blmde; Afet Bilinci, kinci Blmde; Deprem Tehlikeleri ve Riskleri, nc Blmde; Depremden nce, Drdnc Blmde; Deprem Srasnda ve Sonrasnda, Beinci Blmde de, Sonraki Admlar bilgileri yer almaktadr. Ekte yer alan Bilgi Notlar blm ile ierikte yer alan konularda daha ayrntl bilgi edinmek mmkndr. ABCD Temel Afet Bilinci El Kitab, B.. Kandilli Rasathanesi ve Deprem Aratrma Enstits, Istanbul Afete Hazrlk Eitim Projesi kapsamnda, Marla Petal (Proje Yneticisi) ve Zeynep Trkmen ( Program Koordinatr) tarafndan hazrlanmtr. El kitabnn hazrlanmasna bilimsel destek veren, B.. K.R.D.A.E Deprem Mhendislii Ana Bilim Dal Bakan Prof. Dr. Mustafa Erdike, Deprem Mhendislii Ana Bilim Dal retim yesi Prof. Dr. zal Yzgllye, Jeofizik Ana Bilim Dal Uzman Do. Dr. erif Bara ve Sismoloji Laboratuvar efi Dr. Doan Kalafata kranlarm sunarm. Olas bir depremde toplum olarak can ve mal kaybn azaltc nlemlerin alnmasna katkda bulunmak dilei ile, bu kitabn hazrlanmasnda emei geen herkese teekkr ederim. Prof. Dr. Ahmet Mete Ikara B.. K.R.D.A.E Mdr

AMALAR

Kuvvetli ya da byk bir deprem felaket yaratabilir. nsanlara yardm edecek kaynaklar onlara ulamayabilir. Btn dnyada felaketlerden edindiimiz ders, ilk 72 saatte yardmn en byk ksmnn yakn evremizde bulunan insanlardan geldiidir. Bu kitabn amac, afet bilincini ykseltmek, kendimizi ve evremizdekileri gelecek bir afete hazrlamak iin, pekok kk adm atarak alnan nlemlerle afet riskinin azaltlabilecei bilgisini yaygnlatrmaktr. Bu erevede bizim amacmz; Her bireyi, deprem ve dier afetlerin yarataca tehlikeler hakknda bilinlendirmek, Her bireyi, iinde bulunduu tehlikeyi azaltmak iin neler yapabilecei konusunda eitmek, Bireylere, afete hazrln aamalarn tantmak ve bireyleri afete hazrlk iin gerekli admlar atmak zere cesaretlendirmek, Her bireyin, kendisini btnn bir paras olarak grmesine yardmc olmaktr.

NDEKLER

Afet Bilinci
I.1 I.2 I.3 I.4 I.5 I.6 Afet Deneyimlerimiz Trkiyedeki Depremler Jeolojik Zaman ve Deprem Bilimi Depremler Dnyann Birok Yerinde Meydana Gelen Doal Olaylardr Deprem Efsaneleri / Sylentileri Tektonik Plakalar Teorisi

II

Deprem Tehlikeleri / Riskleri

II.1 II.2 II.3 II.4 Deprem Tehlikeleri Deprem Verdii Zararlar Arttran Risk Faktrleri Erken Uyar ve Hzl Mdahale Sistemleri Sallandnda ok Ge Olacak

III Depremden nce

III.1 III.2 III.3 III.4 Afete Hazrlk Kk Admlardan Oluur Yapsal Tehlikeler ve Risklerin Azaltlmas Yapsal Olmayan Tehlikeler ve Risklerin Azaltlmas Biz Hazrlanyoruz, Ya Siz?
Deprem Tehlike Av Afete Hazrlk Plan

III.5 III.6

Deprem Tatbikatlar Yangn nleme ve Yangn Gvenlii

IV Deprem Srasnda ve Sonrasnda

IV.1 IV.2 IV.3 Deprem Srasnda Deprem Sonrasnda Tahliye

Sonraki Admlar
V.1 V.2 V.3 lk 72 Saat Olay Kumanda Sistemleri / Acil Ynetim Sistemleri Psikolojik Destek

Bilgi Notlar
3

I AFET BLNC

I.1 AFET DENEYMLERMZ

Afetler hakknda dndnzde aklnza neler geliyor? Afetlerin pek ok eidi vardr. En byk afetlerin pekou doal afetlerdir; su basknlar, frtnalar, kasrgalar, volkanik patlamalar, heyelanlar ve depremler. Afetlerin bazlar da insan eliyle meydana gelir; yangnlar, trafik kazalar, kimyasal zehirlenmeler, terr olaylar. Ailenizi, mahallenizi, blgenizi etkileyebilen afetleri dndnzde aklnza neler geliyor? Geni nfus kitlelerini etkileyen doal afetlerin en ktlerinden birisi de depremlerdir. Depremler hakknda bilgi edindike, pekok afetten kendimizi nasl koruyacamz konusunda da bilgi sahibi oluruz. Deprem nedir? Mahallemizde ve iyerimizde ekonomik kayplar, yaralanma ve lmleri en aza indirmek iin, deprem ncesi, sras ve sonrasnda neler yapmalyz? Depremlerin ve iinde bulunduumuz risklerin ne olduu, bir deprem ncesinde, srasnda ve sonrasnda, lm, yaralanma, mal kayb, i ve mahalle hasarlarna kar neler yapmamz gerektii konular ile ilgili olarak geni halk kitlelerini aydnlatma amac ile bu dokman hazrlanmtr. Kocaeli, Dzce ya da baka bir depremi yaadnz m? Deprem blgesinde yaadnz m? Depremde ailenizden ya da arkadalarnzdan birini kaybettiniz mi? Depremde ailenizden ya da arkadalarnzdan biri yaraland m? Siz veya ailenizden ya da arkadalarnzdan biri depremde evini ya da iyerini kaybetti mi? Deprem blgesine gittiniz mi? Deprem blgesi hakknda bildiklerinizi televizyondan ve gazetelerden mi rendiniz? Aranzda kanz gerekten unutabilecek? Bu gibi afetlerde yaananlar asla unutulmaz. 1999 Kocaeli ve Dzce depremleri hepimizi derinden etkiledi. Btn dnyada insanlar, byk bir felaketten sonra afete kar nlem almay rendiler. Dnyann her yerinde insanlar depremler hakkndaki en ok eyi, byk bir afetten SONRA rendiler.

I.2 TRKYEDEK DEPREMLER

Trkiye de korkun depremlerden payna deni almtr. Sormamz gereken soru bu aclardan ne renmemiz gerektiidir. Trkiye bir deprem lkesidir. Bu gerek bize son depremlerle en ac ekilde hatrlatld. Artk unutmamak, kendimizi korumak ve hazrlk yapmak bizim elimizde. Dnyann bugnk eklini almas milyonlarca yl srmtr, ancak uygarlklarn kurduu insan yerleimleri bir dakika iinde yerle bir olabilmektedir. Dnyadaki dier insanlar gibi, bizler de Trkiyenin her yerinde deprem (ve dier afetlerin) tehlikesi ile kar karyayz. Bu nedenle de risk altndayz.

AFET BLNC

Kuzey Anadolu Fay Sisteminin bat ucunda yer alan Marmara Blgesi, yksek sismik risk ieren bir corafyada bulunmaktadr. Tarihsel dnem boyunca bu blgede bir ok ykc depremin meydana geldii bilinmektedir. Bilgi notlarnda, Trkiyede depremlerin tarihini gsteren bir tablo yer almaktadr.

I.3 JEOLOJK ZAMAN VE DEPREM BLM

Insanlar ancak bir mr boyu yaarlar ve bu yzden dncemiz onyllar, nesiller ve belki de yzyllar ile snrldr. Ancak depremlerin zaman jeolojiktir ve yzlerce, binlerce, milyonlarca yldan beri sregelmektedir. Deprem Bilimi bu milyonlarca yllk zaman diliminde yeni bir bilimdir ve deneyim edindiimiz byk olaylar sayca azdr. Ancak bilim adamlar imdiden baz dzenli davran biimleri kefetmilerdir. Bunun sonucunda, Marmara Denizinde nmzdeki 30-50 yl ierisinde byk bir deprem olaca ngrlebilmektedir. Jeolojik takvimde bu ok ksa bir zaman dilimidir. Japonlar, %30 olaslkla yamur yaacan duyduklarnda, emsiyelerini yanlarna alrlar. Biz de imdi, yaammzda %80 olaslkla byk bir depremle karlacamz biliyoruz. imdi harekete geme zaman.

I.4 DEPREMLER DNYANIN BROK YERNDE MEYDANA GELEN DOAL OLAYLARDIR

Her yl yaklak 3,500,000 deprem meydana gelir. Bunlarn yalnzca 1,000,000 tanesi kayt edilebilir. Hissedilebilen deprem says ise yalnzca 34,000dir. Her yl 800 adet orta byklkte (5.0-5.9) ve az hasara yol aan deprem meydana gelir. Ylda yaklak 120 adet gl deprem (6.0-6.9) biraz daha fazla hasar verir. Ortalama bir ylda, potansiyel olarak ykc olan 18 deprem (7.0-7.9) olur. Ve her 10-20 ylda bir felakete yol aabilecek bir deprem (8.0-8.9) olur. Kocaeli depreminden sonra olan baz depremleri anmsayabilirsiniz. Atina, Tayvan, Hindistan, ankr, Afyon, Seattle. Peki, daha nce olan depremleri sayabilir misiniz? Depremlere olan bu yeni duyarllnz kendinizi korumanza yardm eder. Depremler dnyann birok yerinde meydana gelir. Depremler tarih boyunca belirli kuaklarda ve dnyann birok yerinde meydana gelirler. nsan topluluklarnn yerleim alanlar bydke, depremlerin neden olduu hasar ve kayplar da artmtr. Ancak, u anda kendimizi bu hasarn byk blmnden koruyabilecek kadar bilgimiz var ve bu nedenle depremler felakete dnmek zorunda deildirler.

AFET BLNC

I.5 DEPREM EFSANELER / SYLENTLER

nsanln kurmu olduu her uygarlk depremleri yaam ve bir ou da deprem nedeniyle yklmtr. Eski zamanlardan beri efsaneler, anlamadmz olaylar aklayabilmek amacyla toplumlar tarafndan yaratlmlardr. Depremin nedeni eskiden yle aklanrd: Dnya, kzn boynuzlar zerinde durmaktadr. kz kzd zaman kafasn sallyor ve deprem oluyor. Bugn bizler, yukardaki efsaneden daha fazlasn aklayabiliyoruz. Tektonik Plakalar Teorisi olarak bilinen bir bilimsel teori, depremleri daha iyi anlamamza yardmc olmaktadr. Ayrca, artk kendimizi nasl koruyabileceimizi de ok daha iyi biliyoruz. Ancak bugnk toplumlarn da depremler hakknda modern efsaneleri vardr. rnein, depremler daima gece olur, beklenmedik pekok deprem vardr, deprem havas... ou insann inanmak isteyecei efsane, bir sonraki depremin ne zaman olacan birilerinin bildiidir. Tabii ki, eer ok fazla tahmin yaplrsa biri mutlaka tutacaktr. Her ne kadar uzun vadeli tahminler olsa da, u anda kimse ksa vadede ne zaman bir deprem olaca hakknda tahmin yapma yeteneine sahip deildir. Modern efsaneler, kendimizi korumak iin neler yapmamz gerektiini bize unuttururlar. Artk bu efsanelere deil, gereklere bakma zaman.

I.6 TEKTONK PLAKALAR TEORS

Tektonik Plaka Teorisi, bize depremlerin bilimsel aklamasn sunar. Teoriye gre yerkre, ok ar hareket eden, biribirine srtnrken kayalar sktran ve geren tektonik plakalardan olumutur. Bu sktrma ve germe sonucunda muazzam bir basn oluur. Dnyann yzeyini oluturan tektonik plakalar srekli, ancak ok ar hareket ederler. Plakalar aksi ynlerde biribirlerini syrarak geiirler. Dnya hareket halinde olduu iin, srtnme gc, bu hareketin hemen olumasn engeller ancak zaman iinde srtnmeyi aacak ve bir fay hatt boyunca boalacak yeterli basn birikir. (bu parmaklarnz klatmaya benzer itme hemen hareketle sonulanmaz, ancak sonunda sizin gcnz srtnme gcn aar ve k!). Ancak parmaklarnzdan farkl olarak, fay hatlarnn tamam bir seferde klamaz. Dnyann d kabuundaki gerilim, fay hatlarn kenarlarndan iter. Yzeydeki srtnme kayalar birarada tutar ve bu nedenle yandan itildiklerinde hemen kaymazlar. Zaman iinde yeterince gerilim olutuunda kayalar birden artk tutunamaz ve dalgalar halinde enerji boaltarak kayarlar. Yer katmanlar hemen hemen trnaklarmzn byme hz ile ayn oranda hareket ederler en hzl kayan fay hatlar ylda 2 mm ile 8 cm arasnda hareket ederler. Baz nemli faylarn varl zellikle aletsel sismolojinin balad 20. yzyldan itibaren ortaya konulmutur. Modern sismograflarla oluan alar sayesinde birok deprem kaydedilmitir. Depremlerin dalm bu faylarn aktif olduklarnn bir gstergesi olmutur. Bunun yannda bu faylarda oluan zellikle byk depremler yer yzeyinde iz brakmlardr (yarklar ya da sarp uurumlar gibi). Ancak gizli olan rtl baka faylar olduu gibi her an yeni faylar da ortaya kabilir.

II DEPREM TEHLKELER VE RSKLER

Trkiyenin iinde bulunduu sismik riskleri gsteren Trkiye Deprem Blgeleri haritas vardr. Bu harita, lkeyi, az ya da ok sarsnt riski altndaki blgeler olarak blmlendirir. Harita blgenin kabaca jeolojisini belirtir. Bu ilgin ancak insan yanltan bir haritadr, nk iinde bulunduumuz riskleri bize gstermez. Belli bir yerde belli bir risk altnda olmamz yalnzca hangi sismik blgede yaadmzla ilikili bir ey deildir. inde bulunduumuz riski etkileyen iki temel faktr vardr:
a. Tehlike altnda bulunan deer

rnein, ayn byklkteki bir deprem, lde ya da az sayda kiinin yaad ehir dnda, byk bir ehirde yaratacandan daha az hasar yaratr. Yerleim yerimiz bydke riskimiz artar.
b. Riskleri ve zarar grebilirliimizi azaltmak iin aldmz nlemler

rnein Trkiyedeki son depremler, Japonyadakinden 10 kat, Kaliforniyadakinden de 100 kat fazla can kaybna yol amtr.Aradaki fark afet ncesinde zarar grebilirliimizi azaltmak iin henz yeterince nlem almamamzdandr. inde bulunduumuz riskler nfus younluu, ekonomik ve doal kaynaklarn odaklanmas ve yerine konulamaz deerde tarihi ve kltrel hazinelerimizin olmas ile balantldr. Bir depremin bykln olduktan ksa bir sre sonra renebiliriz ancak deprem riskini belirleyen 40dan fazla faktr vardr. Tehlikeler ve riskler arasndaki bu farktan dolay, byklk deprem hasarn anlamak iin en doru yntem deildir. Gerekte, Avrupa Makrosismik iddet lei, depremin insan yerleimlerinde yapt hasar belirlemek iin ok daha faydaldr. Fay hatlar, uzun vadede deprem olasl, yer (zemin) artlar, inaat artlar, can kurtama nlemleri, can ve mal kaybn azaltma abalarna bal olarak, olas riskler, artk ok daha nceden kestirilebilinmektedir.

II.1 DEPREM TEHLKELER

Deprem tehlikelerini oluturan ok eitli nedenler vardr:
1. Sarsntnn Gc

Sarsntnn gc ya da yerin hareketi boalan enerji ile ilikilidir ve byklk olarak llr. Byklk arttka, biriken enerji miktar daha fazla olacandan, aa kan dalgalar daha uzaa yaylacak ve dolaysyla etkilenen alan byyecektir. Sismografik a sarsntlar kaydeder ve ler. Bu lmler krlmann tam yerini yani krlmann balad yeri belirler. Krlmann balad nokta odak olarak adlandrlr ve genellikle yeryzeyinin kilometrelerce altndadr. Depremin merkezst odan yeryzndeki izdmnde yer alr.

DEPREM TEHLKELER VE RSKLER

2. Sarsntnn Sresi

Byk bir fayn krlmas daha uzun srer. Sarsntlar genelde depremin byklne gre, 10 saniye ile 90 saniye arasnda srebilir. Binalarn sarslma sresi uzadkca meydana gelen hasar da byr.
3. Deprem Merkezinden Uzaklk (merkezden uzaklatka g hzla azalr)

Faylar, bloklarn birbirlerine gre yanal veya dey hareketleri sonucu meydana geldikleri iin, deprem merkezinden uzaktaki bir ok noktada hasar meydana gelebilir. Byk bir depremin etkili olduu alan, o yerleim yerinin depremin d merkezine uzaklna gre deimektedir. Depremin d merkezi yerleim yerine ne kadar yakn ise deprem o yrede o kadar fazla etkili olacaktr. Ancak depremin merkezinin uzakl arttka etki alan da azalacaktr. Dolays ile uzaklk, depremin etki alann ifade etmekte nemli bir kriterdir.
4. Zemin (Yer) Cinsi

Sarsntlar yumuak, dolgu ve slak zemin cinslerinde artarlar. Baz zeminlerde yer yzeyi kebilir ya da kayabilir. Yaadnz yerin zemin cinsi blgenizin genel jeolojik zelliklerinden daha nemlidir. Yeri oluturan kayalarn cinsi ile ilgili yer aratrmalar kanal ile depremin bina zerindeki etkisi nceden tahmin edilebilir.
5. Depremin Odak Derinlii

Depremler derinliklerine gre s, orta ve derin olarak snflandrlr. Depremden sonra aa kan enerji, s depremlerde derin odakl depremlere gre daha hasar yapc sonular dourur.

II.2 DEPREMN VERD ZARARLARI ARTTIRAN RSK FAKTRLERI

Deprem Riskleri, yerleim birimlerini kurarken kullandmz bilgiye baldr. Bunlar:
1. Bina Tasarm, Malzemesi, naat ve Kullanm

Baz cins binalar, depremlerde ska grlen yanal harekete dayankl deildir. Bu cins yapsal tehlikeler tasarm ve inaat aamasnda olduu gibi sonradan glendirme ile de azaltlabilir.
2. Yaamsal Zarar Grebilirlik

Asfalt yollarn ve dier ulam sistemlerinin, elektrik, su ve doalgaz hatlarnn tasarm ve gvenlii sizin iinde bulunduunuz riski de etkileyecektir.
3. Yapsal Olmayan Tehlikelerin Azaltlmas

Binalarn iindeki uabilen ve kayabilen nesnelerin sabitlenmesi iin alnan nlemler, yaralanma ve maddi hasar miktar zerinde son derece belirleyici olacaktr.
4. Yangn nleme ve Yangnla Mcadele Kapasitesi
8

Yangn nleme ve yangna mdahale yeteneklerinin gelitirilmesi, depreme duyarl / sismik-kilitli doal gaz sistemleri ve otomatik

DEPREM TEHLKELER VE RSKLER

jeneratrler kullanlmas, kiisel ve kamusal yangn sndrme becerilerinin edinilmesi nemli unsurlardr.
5. lk Mdahaleci Kapasitesi

nsanlarn, arama ve kurtarma, ilk yardm ve yardm abalarnn organize edilmesi ve iletiimi zerine aldklar eitim ilk mdahaleci kapasitesi iin nemlidir. Size verecek iyi bir haberimiz var: Tehlikeler konusunda yapabileceimiz fazla bir ey olmasa da riskler konusunda ok ey yapabiliriz. Deprem riskleri insanlarn alaca nlemlerle azaltlabilir.

II.3 ERKEN UYARI VE HIZLI MDAHALE SSTEMLER

Erken Uyar Sistemlerinin esas, dalgalarn yol alma zamanna dayanr. Eer yer hareketini hemen lp, kaynan da hesaplayabilirseniz (dalgalar arasndaki faz farklarna bakarak), uzaktaki bir yere, birka saniye sonra deprem dalgasnn ulaaca haberini vermek mmkndr. Buna bal olarak, tam zamannda doal gaz, nkleer reaktr, elektrikli tren ve kpr gei sistemlerini otomatik olarak kapatabilecek bir sistem gelitirmek mmkndr. Ancak nce atlmas gereken iki byk adm var: bilgiyi edinebilmek ve annda cevap verecek gvenli otomasyon sistemlerini gelitirmek. Bu hem ok zahmetli hem de ok uzun bir itir. Bu tr bir alma stanbulda Temmuz 2001 tarihinden itibaren yrtlmeye balatlmtr. Hzl Mdahale Sistemleri, acele gereksinim olduu yerde yardm alabilmek iin umut vaat etmektedirler. ok sayda gl yer hareketi len cihazlar yerletirilerek (stanbul civarna 120 adet) ve ok eitli zarar grebilirlik parametrelerini hesaba katan risk haritalar kullanlarak, en ok hasar grecek alanlar ngrebilmek mmkn olacaktr. Bu ngrler, olayn ncesinde ve hemen sonrasnda senaryolar gelitirerek yangnla mcadele, ilk yardm, arama ve kurtarma ve yardm abalarnn, olay sonrasnda daha raporlar gelmeden nce organize edilmesine yardmc olacaktr.

II.4 SALLANDIINDA OK GE OLACAK

Eer hi bir nlem almazsak, bir sonraki byk depremde stanbulun kar karya bulunduu riskler yle tahmin edilmektedir: Yaklak olarak toplam 700,000 ok katl, donatl betonarme binadan 4050,000 adeti tamir edilemeyecek ekilde hasar grebilir, 5,000 adeti yamyass olacak eklinde yklabilir. Eer hi bir nlem almazsak, olas can kayb 40.000 50.000 kiidir. Bunun 4 kat kadar da yaral olacaktr. Ve maddi hasar trilyonlarca TL olacaktr. nmzdeki en zorlu i, iinde bulunduumuz riski anlamak ve meydana gelecek can ve mal kaybn azaltmak iin gerekli nlemleri almaktr. Ancak nlem alrsak, bu zarar azaltabiliriz.
9

III DEPREMDEN NCE

III.1 AFETE HAZIRLIK KK ADIMLARDAN OLUUR

Afete Hazrlk, herkesin kolaylkla atabilecei ve atmas gereken bir seri kk admn toplamndan baka bir ey deildir. Hazrlk bir gecede yaplmaz ve asla tamamlanmaz. Ama atlan her kk adm nemlidir. Bunu yle bir rnekle netletirebiliriz: Koridorda, iviye asl bir aile fotorafnz olduunu varsayalm. Bir deprem sonrasnda herkesin hayatta olduunu, yaralanmadn ve evinizin de hala ayakta durduunu grmek sizi ok mutlu edecektir. Belki sadece o aile fotoraf yere decek ve cam krlacak. Bu ok nemli deil. Ama tam o srada ocuunuz koridorda size doru koarken aya kesilirse onu kucaklayp, bir doktor bulup cam ayandan kartmak ve yarasn diktirmek zere dar koarsnz. Belki ok yaknnzda bir yerde yzlerce ar yaral olacak. Sizin bulduunuz doktor, ocuunuzun ayandaki cam kartrken, belki de lmekte olan baka birine yardma gidemeyecektir. Bu nasl nlenebilir? Bir ivi yerine kanca ulu vida kullanabilirsiniz. Kk bir nokta, ama kk admlar atmak ok nemlidir. Bir ift L-profil kullanarak birilerinin hayatn kurtarabilirsiniz. Deprem olduunda hepimiz etkileneceiz. Bunun iin, Hepimiz Ayn Takmdayz.

III.2 YAPISAL TEHLKELER VE RSKLERN AZALTILMASI

imdi nce en byk korkularmza bakalm. Hepimiz Kocaeli ve Dzce depremlerinde yklm binalarn rktc grntlerini grdk. Pekok insan en ok lmn bu binalarda olduunu dnmektedir. Ama rakamlarla ifade edilen gerekler artcdr. Trkiyede tamir edilemeyecek ekilde hasar grm her binaya bir l ve drt adet hastaneye kaldrlm yaral dmektedir. Afet blgesindeki binalarn sizce yzde ka yamyass olacak ekilde ykld? %75? %50? %25? %10? %5? Hasar grm BTN binalarn iinde yaklak %5i yamyass olacak ekilde yklmtr. phesiz, bu binalarn yklmas rastlant deildir. Yklan binalar deprem bina ynetmeliine uygun olmayan binalardr. Deprem blgesinin tamamnda nfusun yaklak %1i hayatn kaybetti. Bu kabul edilemeyecek kadar byk bir rakam. u anda sismik riski yksek bir blgede yayorsanz hayatta kalma ansnz %99dur. Ancak bu yzde, eer gvenli bir binada yayor ve alyorsanz ok daha yksek, eer salam olmayan bir binada yayor ve alyorsanz ok daha dktr.

10

DEPREMDEN NCE

Binalar Doru naa Etmek

Binalar gvenli hale getirmenin en kolay ve en ucuz yolu binalarn inaatnn en batan doru olarak yaplmasdr. stanbul gibi byk ve modern kentlerde, her 40 ylda bir binalarn hemen hepsi yenilenir. Eer imdi ie balarsak 40 yl sonra btn binalarmz gvenli olur. Binalar depreme kar gvenli inaa etmenin maliyeti, gvensiz binalarn bir deprem durumunda neden olaca sorunlar ve getirecei maddi ykle kyaslanmayacak kadar azdr. Hi bir bina depreme kar %100 dayankl deildir. Ancak, binalarmz iinde yaayanlarn can gvenliini koruyacak ekilde nasl inaa edebileceimizi biliyoruz. Burada bile ayrntlar nemlidir.

YAPILMASI GEREKENLER:
1. Binalar profesyoneller (mimar ve mhendisler) tasarlamaldr ki binann tamas gereken yk, kolonlar ve duvarlar arasnda doru oranda datlabilsin. Ak ve geni hacimli, zemin katlarnda st katlardaki yk tayacak kolonlar olmayan binalar gvenli olmayabilir. Binalar deprem ynetmeliine gre ina edilmelidir. Yer (zemin) artlar bilinmelidir. naat sahasndaki yer durumu bilinmelidir, nk binalar bu artlara uygun olarak tasarlanmak zorundadr. nemli olan zeminin en st 30mlik blmdr. Doru miktar ve kalitede inaat malzemesi kullanlmaldr. Mhendislik tasarmnda ngrlm miktar ve kalitede inaat malzemesi kullanlmaldr. Her bina tasarmnda bu miktar ve kalite belirtilir. naat, eitimli ve gzetim altndaki iiler tarafndan yaplmaldr. Borular gibi yapsal olmayan unsurlar esnek malzemeden olmal ve sallant srasnda hareket edebilmelidir. Asma katlar, aydnlatma elemanlar, ofbenler, kalorifer petekleri, klimalar ve tabelalar deprem olasl dnlerek binaya sabitlenmelidir.

2. 3.

4.

5. 6.

YAPILMAMASI GEREKENLER:
1. 2. 3. Binann tasarm deitirilmemelidir. Yk tayan kolonlarn, duvarlarn yklmas ya da kesilmesi binay gvensiz hale getirir. zinsiz kat inaa edilmemelidir. Malzemeler deitirilmemelidir. Tasarmda belirtilmemi malzemeler kullanlmamaldr. ok fazla ya da ok az veya yanl cinste inaat demiri kullanlmamaldr. Bu betonunuzu gszletirir. Bina inaa edildiinden farkl bir ama iin kullanlmamaldr. rnein, depo, ktphane, fabrika, okul, spor salonu amacyla inaa edilmi binalar normal bir ev ya da ofisten ok daha fazla yk tamak zere tasarlanrlar.

4.

11

DEPREMDEN NCE

Denetleme ve Glendirme
Eer gvenliinden emin olmak istiyorsanz, binanz yetkin bir mhendise denetletin. Eer ynetmelie gre inaa edilmemise, binanzn glendirilme olasln renin. Bir mhendisin sormas gereken sorular unlardr: Binanzn zerinde bulunduu zemin salam m? Gl ve derin bir temel var m? Kolonlar ve kiriler binann gcn tayacak ekilde inaa edilmi mi? Gvenli olmayan zemin kat var m? rnein uygun destek sistemi (kolonlar) olmayan geni mekanlar, byk cam pencereler, yksek tavanlar gibi ? Kolonlar olmalar gereken yerdeler mi? Kesilmi kolon var m? Yeterli ve kaliteli inaat malzemesi kullanlm m ? elik ereveler, duvarlar, ara katlar ve tavanlar biribirlerine doru ekilde balanmlar m? Binadaki duvarlarda derin atlaklar var m? Ya bacalar? Onlar glendirilip alttan desteklenmi mi? En kk glendirme programlar dahi kolon eklenmesi ve bina donatlarnn glendirilmesi ile hayat kurtarabilirler. Glendirme binanz kurtarmasa bile bir ok hayat kurtaracaktr. Yaam gvenli binalar arttrma almalar okullar, hastaneler ve kamu binalarndan balatlmaldr. 1976 ylndan nce yaplan veya temel kaz ruhsat alnan, 5 kattan fazla olan binalar zellikle incelenmelidir.

Binann Ykm
Eer bir bina deprem ynetmeliine gre inaa edilmemise, ve binada can gvenlii salayacak glendirme yaplamyorsa, o zaman yklmas gerekir. Bu binalar yalnzca ilerinde yaayan ya da alanlar iin deil ayn zamanda binann yaknndakiler iin de tehlike arz ederler. Maliyetli olmakla birlikte, gerektiinde lm ve yaralanmalar engellemek iin bir ok binann yklmas gerekecektir.

12

DEPREMDEN NCE

III.3 YAPISAL OLMAYAN TEHLKELER VE RSKLERN AZALTILMASI

Yapsal Olmayan Unsurlar nelerdir? Bunlar binann tayc sistemine ait olmayan unsurlardr. Kolonlar, kiriler ve duvarlar dndaki hemen hereydir. rnein, aydnlatma, havalandrma, stma sistemleri, mobilya ile dier aksam bunun iine girer. Bir depremde meydana gelen hasarn yaklak yars yapsal olmayan nedenlerden kaynaklanr. Yapsal olmayan hasar can kaybna, yaralanmalara, tarihi ve kltrel mirasn kaybedilmesine ve byk ekonomik zarara neden olabilir. Yapsal olmayan hasarlar, hastaneleri ve itfaiyeleri kullanlamaz hale getirebilir. Bu yzden de daha ok can kayb olabilir. Yapsal olmayan hasar nedeniyle okullar aylarca kapal kalarak gen insanlarn hayatlarnda ok nemli olan bir zaman kayb olabilir. Ofis cihazlar ve i makinelerinin hasar grmesi, i yerlerinin kapanmasna ve dolaysyla insanlarn isiz kalmasna neden olabilir. Bu cins hasar ayn zamanda yiyecek ve dier nemli malzeme stoklarnn, hammaddelerin ve tketim malzemelerinin kaybna yol aarak ticarethanelerin kapanmasna yol aabilir. Kayabilecek ve debilecek eyalar sabitleyecek baz kk nlemler alarak, evinizde ve iyerinizde bir iki ufak deiiklik yaparak, hayatlarmz, ilerimizi ve edinmek iin ok altmz dier her eyi az bir maliyetle gvenceye alabiliriz. Kendimizi, sallanacan kesin olarak bildiimiz bir teknenin iindeymi gibi dnmeliyiz. Esnek olmayan ya da kayp debilecek her ey tehlikeli olabilir. Bu zellikle uyuduumuz, altmz ve bol zaman geirdiimiz dier mekanlarda ok nemlidir.

13

DEPREMDEN NCE

III.4 BZ HAZIRLANIYORUZ, YA SZ? DEPREM TEHLKE AVI

Deprem Tehlike Av ile balamak iyi bir noktadr. Burada amacmz, kayp derek bize zarar verebilecek eyalar belirlemek ve yerlerini deitirmektir. Ynerge: Ltfen, elinizdeki hereyi brakn. Arkanza yaslann ve rahat oturun. imdi, evinizde olduunuzu dnn. Salondansnz ve etrafnza dikkatle bakyorsunuz. Gl bir sarsnt srasnda dp, kayabilecek kkl bykl ne tr eyalar var... Bu eyalar derek ve kayarak size ve aile yelerine nasl zarar verebilirler... Bu eyalarn isimlerini zihninizde tutun... imdi mutfaa gidiyoruz... Mutfaktasnz ve etrafnza dikkatle bakyorsunuz. Burada da debilecek ve kayabilecek pek ok eya var. Aklnzda bulunsun, dolap kapaklar sarsnt ile alabilir, dolaplar devrilebilir, ar mutfak eyalar deme zerinde hareket edebilir. Banyodasnz ve etrafnza dikkatle bakyorsunuz. Yatak odasndasnz ve etrafnza dikkatle bakyorsunuz. Genel olarak evinizi dnn. k yollarnda, koridorlarda, kap arkalarnda byk bir sarsnt srasnda dp, kayabilecek kkl bykl ne tr eyalar var... Bu eyalar derek ve kayarak size ve aile yelerine nasl zarar verebilirler... Bu eyalarn isimlerini zihninizde tutun. Az nce, evinizde yaptnz ksa gezinti srasnda dp kayarak size ve ailenize zarar verebilecek neler buldunuz? Tm aile yeleri ile birlikte ltfen ekteki Deprem Tehlike Av formunu kullanann. Ailenizle evi dolan ve bulduunuz tehlikelerin listesini karn. Her bir tehlikeyi gidermek iin neler yapabilirsiniz aranzda tartn. Her bir tehlikeyi gidermek iin ne tr malzemelere gerek duyuyorsunuz buna karar verin. Bunlardan hangilerinin en nemli olduuna karar verin. Her bir tehlikeyi giderdikten sonra kayt edin. Bazan, sadece bir para mobilyann yerini deitirerek tehlikeyi giderebilirsiniz. Yatanz pencerelerden uzak yere koyun. Yatanzn zerine denk gelen ar eyalar veya k yolu zerindeki eyalar sabitleyin. Deprem Tehlike Av almasn yaparken nceliklerinizi belirleyin: 1. Yaamsal tehdit yaratacak olan eyalarn sabitlenmesi. rnein; yatak odasndaki giysi dolaplar 2. Ekonomik kayp yaratacak olan eyalarn sabitlenmesi rnein; bilgisayarlar 3.Yaamnz kolaylatran ya da sizin iin nemli olan eyalarn sabitlenmesi. rnein; aile yadigar biblo, vazo gibi eyalar Yapsal olmayan hasarlarn giderilmesi almasna devam etmek iin, Deprem Tehlike Av formunu gzden geirirerek, neler yapacanz kontrol edin.
14

DEPREM TEHLKE AVI

Deprem tehlike av tm aile yelerinin katlmyla evde balatlmaldr. Evin her yeri, oda oda dolalp sarsnt srasnda nelerin tehlike yaratabilecei ngrlmelidir. Aile yelerinin evde en ok zaman geirdii yerler kontrol edilmelidir. rnein, aile yelerinin uyuduu, yemek yedii, alt ve oyun oynad yerler. Bir aratrmac gibi alarak yaplmas gerekenler bir liste halinde sralanp, bulunan tehlikeler giderilene kadar takip edilmelidir.
Deprem Tehlike Av almasn yaparken, nceliklerinizi belirleyin. 1. Yaamsal tehdit yaratacak olan eyalarn sabitlenmesi. rnein; yatak odasndaki giysi dolaplar 2. Ekonomik kayp yaratacak olan eyalarn sabitlenmesi. rnein; bilgisayarlar 3. Yaamnz kolaylatran ya da sizin iin nemli olan eyalarn sabitlenmesi. rnein; aile yadigar biblo, vazo gibi eyalar

Yaadnz mekanlarda kayabilecek ve debilecek her ey kontrol edilmelidir. Yksee yerletirilmi herhangi bir eya var m? Eer varsa bu en ksa boylu aile yesinin ba hizasndan daha aada bir yere indirilmelidir. Mobilyalar vida ile duvara sabitlenmelidir. Duvardaki resimler kanca vidalarla gvenli ekilde aslmaldr. Avizelerin salam ekilde tavana aslmas salanmaldr. Mutfak dolaplarnn kapaklarna sarsnt srasnda almasn nlemek iin kap mandallar taklmaldr. Tm zararl ve yangn nedeni olabilecek maddeler kontrol edilmeli ve gvenlik nlemi alnmaldr. Su stclar duvara skca sabitlenmelidir. Dzeltilme tarihi:

Bulduumuz tehlikeler:

B i z H a z r l a n y o r u z ! Baarlar dilerim. - Prof. Dr. Ahmet Mete Ikara

15

DEPREMDEN NCE

ALE AFET HAZIRLIK PLANI:

Deprem Tehlike Avnn ardndan, Aile Afet Hazrlk Plan gelmektedir. Aile Afet Hazrlk Plan, aile toplants ile balar.
Aile Toplants:

Depreme hazrlk olarak, okul andaki ocuklar da dahil olmak zere tm aile yelerinin katlm ile bir aile toplants yaplr. Bu toplantda deprem ncesi hazrlklar, deprem srasnda ve sonrasnda ncelikle yaplacaklar ele alnr.
Gvenli Yerler:

Bulunduunuz mekanlarda tehlikeli yerleri belirleyin; rnein; pencere nleri, asl duran byk ve ar aydnlatma aralar, byk , ar ve devrilebilen eyalarn yan, ocak gibi yangna neden olabilecek eyalarn yanndan uzak durun. Korunabileceiniz daha gvenli yerleri belirleyin; rnein; salam bir masann alt, salam bir koltuk ya da divann yanba, yatanzn yan, bir kedibi ya da i duvarlardan birinin yan. melip, kapanp, tutunmak iin en gvenli yeri bulun.
k Yollar:

Olaan k yollarn ve belki de ilk anda aklnza gelmeyen pencereler ve arka kaplar gibi dier k yollarn belirleyin. Eer pencerenizde demir parmaklk varsa, bunlar kesmeniz gerekebileceini dnerek, bina iinde demir kesecei bulundurun. Dp, kayarak kap, koridor gibi k yollarnda engel oluturacak eyalar varsa bunlar kaldrn. rnein, kap arkalarnda rulo halinde duran hal, elektrik sprgesi gibi eyalar, koridorlardaki kitaplklar.
Su ve Yiyecek:

Su yaamsal bir gereksinimdir. Deprem srasnda hem sokaklardaki hem de evimize su getiren pek ok su borusunun krlaca beklenebilir. Su, pek ok kaynaktan kirlenebilir. Depremin hemen ardndan eer eviniz salamsa banyo kvetini ve lavaboyu su ile doldurup yedek su kayna oluturabilrsiniz. Bu srada su kayna kesilebilir. Alternatif su depolanmas esastr. Her kii iin gnlk drt litre su depolayn. Bu miktar en az gn iin hazrlanmaldr. Eer bir haftalk su depolanabilirse ok iyi olur. Bu miktardaki su, imek, yemek hazrlamak, di fralamak, dier asgari hijyenik gereksinimler ve ufak apta bulak ykamak iin gereklidir. Suyu, salam, k almayan, testi veya iede depolayn. ine su koyduunuz plastik bidonlar beton zemin zerine brakmayn.

16

DEPREMDEN NCE

Tesisatlarn Kapatlmas:

Elektrik, gaz ve su vanalarn kapatn. Bir deprem sonrasndaki en byk tehlike yangndr. lk tehlike gaz szntsdr. Gaz vanalarn en nce kapatn. Gaz sznts tehlikesi getikten sonra, elektrik kablolarnda bir kopma tehlikesi varsa, elektrik alterini kapatn. Tm elektrikli aletleri, elektrik yeniden geldiinde bozulmalarn nlemek iin, prizden ekin. Eer su borularnda hasar varsa, su vanalarnn da kapatlmas gerekebilir. Bu vanalar kapatmay ailenizin her yesi renebilir.
Buluma Noktalar:

Ev iinde, ev dnda ve mahalleniz dnda tekrar biraraya gelebileceiniz yerler belirleyin. Deprem olduunda btn aile yeleri birarada olamayabilir. Eer birbirinizi tekrar nerede bulacanz bilirseniz, iiniz rahat olacaktr. Birbirinize ulamak ok zaman alabilir ve nce yaknnzda yardm etmeniz gereken dier insanlar olacaktr. Ancak bu plan ailenizle yeniden buluma konusunda panik yaamanz engelleyecektir. nce ev iinde tekrar buluacanz bir yer belirleyin. k yolu zerinde, gvenli ve merkezi bir yer olsun. Sarsnt durduktan sonra ailece buluacanz yer buras olacaktr. Sonra binanzn dnda, mahalleniz yeterince gvenliyse, tehlikelerden uzak buluabileceiniz bir yer sein. Bu, bir park ya da meydan olabilir. Son olarak da mahallenizin gvenli olmamas ya da oradaki buluma yerine ulaamamanz durumunda, mahalleniz dnda buluacanz bir yer belirleyin. Bir ok kii iin bu, ocuklarnn devam ettii okul, ya da aile yelerinin bildii bir akrabann evi olacaktr. ocuklarnzla, bir deprem sonrasnda siz ya da sizin adnza bir akrabanz ya da bir arkadanz onlar almak zere ulaana kadar okuldan kesinlikle ayrlmayacaklarn planlamalsnz. Aile bireylerinin birbirlerini haberdar etmek amacyla mesaj brakabilecekleri yerler belirleyin. Ayr yerlere olmanz durumunda ve evde olmadnz durumlarda ailenize sizi nerede bulabileceklerine dair haber brakabilirsiniz. Evde olmadnz bakalarnn bilmesini istemeyebilirsiniz. Bu yzden mesajlar brakacanz yerler, bir tan alt, teneke kutu ya da arka bahe gibi gzden uzak, gizli, sadece aile yelerinizin bildii yerler olabilir.
Blge d balant kiisi:

Bir afet sonrasnda btn telefon hatlarnn ak olmas yardm arlabilmesi asndan ok nemlidir. Oysa telefon hatlar hasar ve ar yklenme nedeniyle kilitlenmektedir. Hem yerel hatlar hem de bakent hatlar youn olarak kullanlacaktr. Bu yzden hem oturduunuz blge, hem de bakent dnda bir irtibat kiisi sein ve bu kiiyi blge d balant kiisi olarak belirleyin. Bu kiiye sizi merak edecek btn arkada ve akrabalarnzn telefon numaralarn verin. Arkadalarnza da bu kiinin telefon numarasn verin. Bundan sonra iyi olduunuzu bildirmek iin yalnzca bir telefon konumas yapmanz yeterli olacaktr ve blge d balant kiiniz gerisini halledecektir. Daha sonra bu kiiye tekrar ulap sizi arayan kiiler hakknda bilgi almanz da kolay olacaktr.

17

DEPREMDEN NCE

Aile yeleri yer, isim, adres ve telefon numaralarn daima zerlerinde bulundurmaldrlar.
nemli evraklarn hazrlanmas:

Dnn ki, bir afet sonrasnda evinize bir daha asla giremediniz. O zaman yaamnz devam ettirebilmek iin hangi belgelere gerek duyarsnz? Deprem srasnda belgelerinizin kaybolmasn nlemek iin birer kopyalarn hazrlayn. Bunlar blge dndaki bir akrabanza gnderin veya su geirmeyen bir torbada ayr bir yerde saklayn. (Banka defterleri, kimlik kartlar, bono ve i belgeleri, okul diplomalar, pasaport)
Yatanzn yannda fener, i eldiveni ve ayakkab bulundurun:

Depremin gece olmas durumunda, k yolunuzu bulmaya alrken ellerinizi ve ayaklarnz korumanz gerekebilir. Bunun iin, yatanzn yannda fener, ayakkab/gl terlik ve i eldiveni bulundurun. Bunlar yatanzn altna plastik bir torba iinde koyun ki depremi hissettiiniz anda hemen uzanp alabilesiniz. Karanlk bir odada bunlara kolaylkla erimek iin bir ka kez deneme yapn.
lk Yardm Seti:

lk yardm antasnda bulunmas gereken eylerin ayrntl listesi, ekteki bilgi notunda bulunmaktadr. Bunlar gnlk ilk yardm ihtiyalarnz iin de kullanabilirsiniz, ancak malzemeler kullanldka ya da tarihleri getike yenileyin.
Bir depremden sonra asla ate kullanmayn:

Depremden sonra gaz kaa olmadndan emin olmadan kibrit, akmak gibi kvlcm yaratabilecek ate kaynaklarn kullanmamamz gerekir.
Salkla ilgili acil durumlar dnda telefonu KULLANMAYIN!

Depremden sonra acil mdahale gerektirecek bir durum yoksa telefon hatlarn megul etmeyin, bakalarnn bu hatlara gereksinimi olabilir. Deprem srasnda telefon ahizeleri yerlerinden oynayabilir. Deprem sonrasnda ahizeleri tekrar yerine yerletirmek, telefon hizmetinin daha abuk normale dnmesine yardmc olacaktr.

Acil Durum htiyalarnn Hazrlanmas

Acil durumda kullanacanz ihtiyalarnz depolayabileceiniz bir yer oluturun. Eer mmknse bunlar evinizin dnda, su ve havadan koruyacak bir kutunun iinde saklayn. Eer bu mmkn olmazsa evinizin iinde bunlar iin bir yer ayarlayn. Bu malzemeleri srekli yenileri ile deitirerek taze olmalarna zen gsterin.

18

DEPREMDEN NCE

Kiisel Deprem antas:

Ailenizin hayatta kalmas iin gerekli malzemeleri hazrlamanz ok nemlidir. Binay tahliye etmeniz gerekmese de, kendinizi tekrar gvende hissedene kadar darda kalmay tercih edebilirsiniz. Bu yzden sz konusu malzemelerin yannzda olmas ok nemlidir. Ayrca benzer bir antay da, evinizde olmamanz durumunda, arabanz ve iyerinde bulundurmanz faydal olacaktr. antada bulunmas gerekenler: Su Enerji veren yiyecekler Yedek pilleri ile radyo Fener Yedek piller lk yardm antas Bir kat giysi Bir miktar para ok amal ak Ddk Kalem, kat inde nemli telefon numaralarnn ve iletiime geilecek kiilerin bilgilerinin bulunduu su geirmeyen bir dosya.

Okuldaki renciler iin de bir acil durum antas hazrlanrken iindeki malzemeler unlar olmaldr: rencilerin aileleri ile ilgili bilgiler Aile fotoraf Kk bir oyuncak Yiyecek Bir ie su Okullar bu malzemelerden kendi ihtiyalarndan fazla bulundurmaldrlar. Her okulun bir Acil Durum Ynetim Sistemi olmaldr. Her alt ayda bir plannz gzden geirin. Hazrlk antanzdaki pilleri, reeteli ilalar, su ve yiyecei deitirin. Bu ilemi elektrik tasarrufu iin saatlerin yeniden dzenlendii haftasonu yapabilirsiniz.

19

ALES AFET HAZIRLIK PLANI

Tamamlanma tarihini yazn: Bu konuda bir aile toplants yaptk. Evde ve her odada en gvensiz yerleri belirledik. (pencere nleri, byk, ar ve devrilebilen eyalarn yan, ocak gibi yangna neden olabilecek eyalarn yan) Evdeki ve binadaki k yollarn belirledik. zrller, bebekler, kk ocuklar, yallar, dilimizi bilmeyenler ve evcil hayvanlar iin gerekli zel erzak ihtiyacn gz nnde bulundurduk. Bir hafta yetecek kadar su (1 gn: 4 litre/kii ba), ve gn yetecek kadar yiyecek stoumuz var. Elektrik, su ve doalgaz vanalarn kapatmay biliyoruz. Blge ve bakent dnda balant kuracamz kii/kiilerin telefon numaralarn biliyoruz. Bunlar: Tekrar nasl buluacamz biliyoruz.
Evin iinde: Evin dnda: Mahallemizin dnda:

Yangn sndrclerini nasl kullanacamz biliyoruz. Yataklarmzn yannda el feneri, ayakkab bulunduruyoruz. lk yardm antamz var. Hayatmz srdrecek gereksinimlerimizi toparlayp, deprem antalarmz hazrladk. (el feneri, pil, pilli radyo, ilk yardm antas, giysi, nakit para, ak, ddk, 1 hafta yetecek kadar reeteli ila, kat ve kalem, nemli telefon numarlarn ieren poet) nemli evraklarmzn kopyalarn deprem antamza koyduk ya da blge dnda bir yaknmza gnderdik. Deprem sonrasnda evremizde gaz sznts olmadndan kesinlikle emin olana kadar akmak, kibrit ya da bunun gibi yangna neden olabilecek benzer eyler kullanlmayacan rendik. Bu bilgiyi tandmz herkese yaymaya baladk. Deprem sonrasnda telefonu yalnzca acil durumlarda kullanmamz gerektiini rendik. Bu ekilde hatlar o anda en ok ihtiya duyanlar iin ak tutulacaktr. Bilgilenmeyi TV ve radyo kanal ile yapacamz rendik. Deprem Tehlike Av almamz bitirdik. Olas tehlikelerin nlemlerini aldk. Her alt ayda bir, planmz gzden geirmeyi planladk. ad/soyad adres e-mail telefon tarih

B i z H a z r l a n y o r u z ! Baarlar dilerim. - Prof. Dr. Ahmet Mete Ikara

20

DEPREMDEN NCE

III.5 DEPREM TATBKATLARI

nsan beyni acil durumlara en ilkel ekilde tepki verir: kavga, ka, donup kalmak. Bunlarn hepsi panik belirtileridir. Binalar ve kentlerde yaayan bizler iin bu tepkiler pek ie yaramamaktadr. Panik olmamak iin tepkilerimizi planlamalyz. Evde, okulda ve iyerinde deprem tatbikat yapmalyz. Deprem olduunda, altnzdaki kat toprak bir ka dakika iin bir gemi gibi sallanp, rpnr. Sallanma hafif balayabilir ancak daha sonra sert bir vurula yerinizden srarsnz; sanki binanza bir kamyon arpm gibi olur. Daha sonra kayma ve sallanma hissedersiniz. Eer yer sarsntsnn en gl olduu noktaya yaknsanz, yerinizden kprdamanz pek mmkn olmayacaktr. Sakin olun ve sarsntnn dalgalarnn ritmini takip edin. Eer sakin olur ve kendinizi den eyalardan saknrsanz, bu sarsnty kazasz belasz atlatrsnz. Kurallar basittir. Herkesin yapmas gereken unlardr:
mel, Kapan, Tutun

Gvenli bir yer bulup melin. Banz ve boynunuzu koruyacak ekilde kapann. Gvenli bir yere tutunun. Derin derin nefes alarak sakinlemeye aln. Sarsnt geinceye kadar olduunuz yerde kaln.

mel, eilmeniz anlamna gelir. Kapan, banz ve ensenizi korumanz gerektiine iaret eder. Tutun, dmemeniz iin sabit bir yeri tutmanz tler. Salam bir masann altnda, yatanzn veya bir divann yanna veya bir i duvarn ya da kenin dibinde melin, kapann ve tutunun. Nerede gvenli olacanz hakknda dnmek iin zamannz olmayacak. Bunu nceden dnmelisiniz ki abuk, kendiliinden ve doru ekilde tepki verebilesiniz. Peki, nasl? Altrma yaparak. Okulunuzda ya da iyerinizde dzenli deprem tatbikatlar yapmalsnz. Ayrca evinizde de arada srada deprem tatbikat oyununu oynayabilirsiniz. Bu oyunu imdi oynamak hem sizi hem de ailenizi ciddi yaralanmalardan koruyabilir.

Kurallar:
1. 2. Her odadaki en gvenli yerleri belirleyin. Her odaya ahsen gidin ve pozisyonunuzu tekrar edin. Bu ilk denemeyi izleyen gnlerde srpriz deprem tatbikatlar dzenleyin. Oturma odasndan ya da mutfaktan DEPREM! diye barn. Ailenizin her yesi en yaknndaki gvenli noktaya ynelerek tepki vermelidir. Orada bir dakika boyunca kaln. Sonra ev iinde belirlemi olduunuz buluma noktasna gidin. Bir ya da iki dakika sonra ARTI! diye barn ve ayn eyleri tekrar edin.

21

DEPREMDEN NCE

3.

Ayda bir kere ocuklarnzdan biri beklemediiniz bir anda DEPREM! diye barsn ve rendiklerinizi uygulayn. Biribirinizi kontrol edin. Seiminiz mmkn olan en gvenlisi miydi? Mutfaktaki kii oca sndrd m? Daha sonra nceden belirlediiniz noktada bulutunuz mu? ARTI srasnda da ayn eyleri yaptnz m? 4. Artk ne yapmanz gerektiini biliyorsunuz! Sarsnt sona erdiinde biribirinize yaklan. Yaadklarnz paylan. Olup biten hakknda konuun, ocuklarnzn ne hissettiklerini, ne kadar korkup ne kadar cesur olduklarn anlatmalarna izin verin. Okulda renciler tatbikatlar sessiz, dzen iinde ve retmenlerinin syledii komutlar dikkatlice yerine getirerek yapmaldrlar.

III.6 YANGINI NLEMEK VE YANGIN GVENL

Bir deprem sonrasnda en byk tehlike yangn tehlikesidir. rnein Kobede, deprem sonras kan yangnda, depremde hayatn kaybedenlerden ok daha fazla sayda insan lmtr. Duman ya da yangn nedeniyle bir ok kii hayatn kaybedebilir. Krlm doalgaz borular, zarar grm LPG tpleri, devrilen stclar ve elektrikli aletler nedeniyle deprem sonras yangn riski daha fazladr. Deprem sonrasnda yannzda ldak ve pil olmas ok nemlidir, nk yangn riski tamamen geene kadar kibrit ya da mum YAKMAMANIZ GEREKMEKTEDR.

Depremde Yangn Riski

Depremde potansiyel yangn kaynaklar unlardr:
Elektrik:

Elektrikli hibireye dokunmayn. Tesisat kapatn.

Doalgaz ve LPG kaa:

Krlan doalgaz borular, hasarl tpgazlar, devrilen ofbenlere nlem olarak hemen vanalar kontrol edin. Kk bir kaak ihtimaline kar bile ok dikkatli olun.
Alev alan ve tutuabilen svlar:

Bu tr svlar dklmesi durumunda hemen temizleyin. Bunlarn yannda sigaralar, kibritler ve mumlar da tehlikeyi arttrrlar. Kolay ulaabileceiniz yerlerde fener bulundurun. Fenerden kacak herhangi bir kvlcm olaslna kar, fenerin temiz bir naylon torba iinde bulundurulmas nerilir. Evinizde ve iyerinizde ldak bulundurun. Ildak pille alr. Pil elektrik ile arj olur. Prizde bekletilen ldak, elektrik kesildiinde k kayna olarak kendiliinden devreye girer.

22

DEPREMDEN NCE

Yangna Kar Alnabilecek nlemler

Yangn nasl nleyebilirsiniz? Atele oynamayn Yanabilecek eyalar kalorifer ya da sobalarn yaknna koymayn. Yatarken sigara imeyin (sigara yangnn en sk grlen nedenidir) Ypranm ya da arzal kablolar deitirin. Kablolar hallarn altndan geirmeyin ok fazla sayda aleti tek bir prize balamayn. Evinizde en az bir, tercihen iki yangn sndrcnz olsun. Yangn acil iki kaplarnn her zaman ak olduundan emin olun. Sizi yangna kar uyarmas iin evinize, i yerinize ve okulunuza duman dedektrleri koyun. Binanzda yangn merdiveni yoksa, en st kat penceresinin yannda katlanan merdiven bulundurun.

Yangn Grrseniz
Eer yangn grrseniz uymanz gereken baz temel kurallar vardr! Eer yangn kkse hemen sndrn. Tereddt etmeden TFAYE 110u ARAYIN! (Ak adresi, yangnn ve yapnn trn, ierde kimse olup olmadin syleyin. Her trl notu alp, kar taraf size telefonu kapatmanz syleyene kadar bekleyin.) Bir alarm altrn ya da insanlardan yardm istemek iin barn. Yangnn olduu odann kapsn ve yangnla sizin aranzdaki dier tm kaplar kapatn. Binada kimsenin kalmadndan emin olun ve HEMEN DIARI IKIN! u artlar altnda bir yangn sndrmeyi asla denemeyin, yangn alann hemen terk edin ve tfaiye 110u arayn: Yangn hzla yaylyorsa, k yolunuzu kapatyorsa, Yangn sndrcnn nasl kullanlacandan emin deilseniz Yangn sndrc kaldramayacanz kadar bykse. Yangn gvenlii yalnzca deprem sonrasnda deil, her zaman iin ok nemli olan bir konudur.

Kk Yangnn Sndrlmesi
Yanmann kontrol d gerekleip nlenemeyen hali yangn dr. Yanma iin ey gereklidir.
a. yakt b. hava / oksijen c. s

Bunlardan birini yok ederseniz yanma olay gereklemez. Eer ortamda hava olmazsa, yakt kayna tkenirse, s derse yanma olmaz.
23

DEPREMDEN NCE

Yangnlarn ou kk balar. Kk bir yangnn nasl sndrleceini herkes renebilir. Kk bir yangn: slak bir havlu ya da battaniye ile zerini rterek, zerine kum ya da toz atarak, bir yangn sndrc kullanarak, bir yangn hortumu kullanarak sndrebilirsiniz.

Yangna Yakalanrsanz
Duman ateten daha ldrcdr! Hemen yere yakn bir pozisyon aln. Yznz slak bir havlu ile rtn. Gvenli bir k noktasna doru srnerek ilerleyin. Scak olan bir kapy amayn. Eer bir yerde kapal kalrsanz, kapy kapatn ve kapnn altn slak bezlerle tkayn. Eer bulunduunuz yerin tek k kaps ile aranzda kk bir yangn varsa hemen ka doru koun ve dar kn. Eer giysinizin tututuunu fark ederseniz,

Dur, Yat, Yuvarlan!

Yksek sesle evrenizdekileri haberdar edin. Komayn. Bulunduunuz yerde durun. Hemen eilin. Yznz ellerinizle kapatarak, ate snene kadar hzlca yuvarlann. Atei sndrmek iin durun, yere yatn ve yuvarlanmaya balayn. Eer koarsanz havadaki oksijen alevlerin artmasna neden olacaktir. Ayakta durursanz alevler hzla hayati organlarnza doru ykselecektir. Atei sndrmek iin yerde yuvarlann. Eer baka birinin tututuunu grrseniz o kiiyi durdurun, yere yatrn ve yuvarlayn. Yanan yerlere asla buz uygulamayn. Baka hibirey srmeyin. 10-15 dakika kadar su altnda tutun. Eer, deri su toplarsa veya kavruk bir hal alrsa hemen doktora bavurun.

Yangn Sndrcnn Kullanm

Tanabilir yangn sndrcler ok deerli yangn sndrme aletleridir. Bu aletler, erken mdahale edilmedii durumlarda hzla byyebilecek ve daha fazla hasar verebilecek kk yangnlar ortadan kaldrarak, can ve mal kaybnn nlenmesinde ok nemli rol oynarlar. Herkesin ilk renmesi gereken ey, kk bir yangnn nasl sndrleceidir, nk byk yangnlarn ou kk balar. Her evde ve ofiste en azndan bir tane ok amal, TSE damgal, ABC tipi, yeterince byk ve etkili ancak herkesin kaldrabilecei kadar da hafif bir yangn sndrc bulundurulmaldr. Yaklak 6 kg.lk olmas uygundur. Ailedeki her ye, yangn sndrcnn nasl kullanlacan renmelidir.
24

DEPREMDEN NCE

Yangn Sndrcnn Blmleri

1. Basn saati:

Yangn sndrcnn dolu ya da bo olduunu gsterir.

2. Pim:

Yangn sndrc kullanlmadan nce ekilip kartlmaldr.

3. Hortum ba:

Yangnn kaynana dorultulmaldr.

4. Hortum:

Esnek, kaliteli ve kullanlmas kolay olmaldr.

5. Etiket:

Yangn sndrcnn hangi tr yangnlar iin olduunu ve nasl kullanlacan gsterir.

6. Tarih etiketi:

Son kullanm tarihini gsterir.

hortum ba hortum pim

basn saati

etiket

tarih etiketi

25

DEPREMDEN NCE

Yangn Sndrcy Kullanmak in

P.A.S.S. (Pimi ek, Atee Ynelt, Sk, Spr)
1. Pimi ekin. 2. Atein kaynana doru yneltin. Yangn sndrcy aadan ve

atee doru tutun. Zehirli gaz solumaktan kann ve srayabilecek eylere dikkat edin.
3. Sk: Yangn sndrcy atee doru skn. Skarken belirli bir

mesafeden uzaktan skn ve ate snmeye baladka yaklan.

4. Spr: Yangn snnceye kadar sprr gibi yaparak, sndrc maddeyi sktnz alan geniletin.

Yangn snmedii takdirde, ilk mdahaleden sonra geri ekilip durumu gzden geirin. Bir kez sklan yangn sndrc tam boalmasa bile, yeniden doldurulmaldr.

pimi ek

atein kaynana ynelt

sk

spr

26

IV DEPREM SIRASINDA VE SONRASINDA

IV.1 DEPREM SIRASINDA

DEPREM SIRASINDA YAPMANIZ GEREKENLER
Deprem srasnda her ey ok abuk olur. Bu yzden dnmek iin ok az zamanmz vardr. nce bir ses duyarsnz, sonra da sarsnt balar.
Eer etrafnzda bakalar varsa, tatbikatta yaptnz gibi, onlar korunmalar iin uyarmak amacyla, DEPREM! diye barn.

Eer yalnzca kk bir deprem ya da yoldan geen bir kamyon bile olsa utanmayn. Sonuta iyi bir deprem tatbikat daha yapm oldunuz. Bu nemli bir altrmadr.
mel, Kapan, Tutun

Gvenli bir yer bulup melin. Banz ve boynunuzu koruyacak ekilde kapann. Gvenli bir yere tutunun. Derin derin nefes alarak sakinlemeye aln. Sarsnt geinceye kadar olduunuz yerde kaln.

Eer bir mekann iindeyseniz,

Dayankl bir masann ya da benzeri bir yerin altna girip, camlardan korunun.
Eer dardaysanz,

Aklk bir alana gidip, zerinize debilecek ykntlardan, elektrik kablolarndan ve aalardan korunun.
Eer arabanzn iindeyseniz,

Arabay aklk bir alana srn ve orada kaln. Kprlerden, altgeitlerden ve elektrik direklerinden uzak durun.
ehirlerin dar sokaklar arasnda iseniz,

Buralarda gvenli yer ok enderdir. Bu yzden binadan dar komak yaplacak en tehlikeli ey olabilir.

DEPREM SIRASINDA YAPMAMANIZ GEREKENLER

Merdivenlere ya da klara doru komayn. Balkona kmayn. Balkonlardan ya da pencerelerden atlamayn. Asansr kullanmayn.

27

DEPREM SIRASINDA VE SONRASINDA

VI.2 DEPREM SONRASINDA

DEPREMDEN SONRA NE YAPMALISINIZ?
Sakin olun. Panik yapmayn. Sakin olmasanz bile yleymi gibi grnn. Byle davranmanz evrenizdekilerin sakinlemesini salayacaktr. evrenize bakn ve yaral veya yardm edebileceiniz kimse olup olmadn kontrol edin. Eer tehlikede deilse kimseyi hareket ettirmeyin. Gidip yardm getirin. Dar karken, daha sonra rapor etmek zere etrafnza bakp yapsal bir hasar ya da yangn tehlikesi olup olmadn kontrol edin. Yapsal bir hasar yoksa, gaz kokusu, yangn tehlikesi yoksa o zaman acil mdahale gerektirecek bir tehlike iinde deilsiniz demektir. Binanz hasar grmse sakin bir ekilde oray terk edip, gvenli bir yere gitmelisiniz. eriden daha tehlikeli olabilecek d mekanlar da olabilir. Binanz hasar grmediyse, telefonunuzu kontrol edin ve ahizenin telefonun stnde olduundan emin olun. Dklen tehlikeli maddeleri temizleyin ve acil durum ihtiyalarnz aln. Binanzda yapsal bir hasar yoksa, ou zaman ieride kalmak daha iyidir. Eer Toplum Afet Mdahale Takm Gnlls olarak, ilk yardm, yangn sndrme veya hafif arama kurtarma eitimi aldysanz nce etrafnzdakilerin iyi ve gvende olup olmadn kontrol edin. Daha sonra acil durum antanz yannza aln ve mahalle buluma noktanza doru harekete gein ve yolunuzun zerindeki hasara dikkat ederek bunlar not aln. Eer gnll olarak eitim almadysanz ama yardm etmek istiyorsanz, ilk nce evrenizdekilere yardm edin. Mahalle toplanma noktanza gidin ve yardm etmek iin gnll olun. Bunu nasl yapabileceiniz size gsterilecektir.

Artlar
Depremler pepee gelirler. Ana depremden sonraki ilk saat iinde genelde ok sayda art deprem meydana gelir. Artlarn ounluu ana depremi izleyen ilk gnlerde ve ilk birka hafta skl ve bykl azalarak srer. Byk depremlerin artlar da daha byk ve sayca daha ok olurlar. Her byk depremden sonra mutlaka art deprem olur. Bu doaldr. Art depremler srasnda, aynen ilk depremde yapmanz gerekenleri yapmalsnz.

28

DEPREM SIRASINDA VE SONRASINDA

NE YAPMAMALISINIZ?
Paniklemeyin, lk atmayn ve komayn. Unutmayn, acil durumlar ve yangnlar bildirmek dnda telefonlar kullanmamalsnz. Siz sarsnty hasarsz ve yaralanmadan atlatm olabilirsiniz ancak baka bir yerde birilerinin yardma ihtiyac olabilir ve sizin gereksiz yere yapacanz telefon konumalar onlarn yardma ulamasn engelleyebilir. Telefonlar rahat brakn ki ihtiyac olan mahalleler yardma ulaabilsinler ve yetkililer ile medya yardm hzlandrmak iin hzla bilgiye eriebilsinler. Telefonlardan uzak durun. Sadece blge d balant kiinizi arayn. Her trl gaz sznts ve dier yanc madde tehlikesinin getiine emin olmadka kibrit, akmak, mum ya da benzerlerini yakmayn. Eer gaz kokusu alrsanz, mmkn olursa gaz vanasn kapatn, camlar ve kaplar an, hemen binay terk edin. Eer karanlksa ldanz yakn.

IV.3 TAHLYE
Tahliye asla hemen olmamaldr. Binanzn ya da bulunduunuz tesisin dnda ieridekinden daha fazla tehlike olabilir. Darda gvenli bir toplanma yeri olmayabilir. Darya k yollar ak olmayabilir. Alternatif yollarn almas gerekebilir. Bir deprem sonrasnda, baz alanlarn tahliye edilmesi iin gerekeler olabilir: Sahil eridindeki alak blgelerde zemin zellikle zayf olabileceinden, bu blgeler hemen tahliye edilmelidir. Herkes dikkatlice sahilden uzak yksek ve salam bir blgeye doru harekete gemelidir. Yangn ya da kimyasal madde tehlikeleri insanlarn hzla tehlike altndaki blgeden uzaklamalarn gerektirebilir.

Ancak genel olarak, deprem tek bana tahliye iin yeterli bir neden deildir. Tahliyeyi balatmadan nce, gidecek daha gvenli bir yer olduu ve oraya giden yolun gvenli olduundan emin olunmaldr. Ciddi bir deprem sonrasnda, etkilenen blgedeki ocuklar, yolun ak ve gidilecek yerin gvenli olduundan kesinlikle emin olmadan, servis aralaryla hi bir yere gnderilmemelidirler. ocuklarn gvenlikleri garanti altna alnana kadar okulda kalacaklardr ve herkes buna hazrlkl olmaldr.

29

V SONRAK AAMALAR NELERDR?

V.1 LK 72 SAAT
Bir depremi izleyen ilk 72 saat ierisinde yardmn ounu o anda etrafmzda olanlardan alrz. Dnyann hi bir yerinde, bir afet sonrasndaki tm gereksinimleri karlayabilecek bir hkmet yoktur. Hazr olmak iin edinebileceimiz bir ok beceri vardr: lk yardm Hafif Arama Kurtarma Yangn Sndrme Mdahale Organizasyonu

Toplum Afet Gnlls ve lk yardm ya da arama kurtarma kurslarna katlabilir, gnll yangn nleyici olabilir ya da telsiz kullanmay renebilirsiniz. Yaadnz ya da altnz blgedeki Mahalle Afete Hazrlk Komitenize ya da Toplum Afet Mdahale Takmna gnll olarak katlabilirsiniz. zel becerilerimiz olmadan da bir ok ekilde yardm edebiliriz: malzeme ve ulam salayabilir, yiyecek ve su bulup yemek piirebilir, adr ve geici tuvalet kurabilir, yal ve ocuklara gz kulak olabilir, gvenli olamayan yerlerin evresine iaretler dikebilir, ve ihtiyac olanlara psikolojik destek verebiliriz.

V.2 OLAY KUMANDA SSTEMLER (STANDART ACL YNETM SSTEMLER)

Acil durumlara mdahalenin organizasyonu iin oluturulmu uluslararas bir sistem vardr. Buna Olay Kumanda Sistemi veya Standart Acil Ynetim Sistemleri ad verilir. Bu sistem, blgedeki bir kiinin Lider (geici de olabilir) olmas ve bir letiim Sorumlusunun yardmyla gerekli olduu ekilde iki kolda gruplar oluturmasndan ibarettir. Bu gruplardan birincisi hasar tespiti, arama kurtarma, yangn ve tehlike nleme ve ilk yardmdan sorumlu olan Operasyon koludur. Ikincisi ise, malzeme salanmas, gnlller, ulam, yiyecek ve iecek, barnma ve temizlik, psikolojik destek ve gzetimden sorumlu olan Lojistik koludur.
S.A.Y.S. O.K. .S. LOJ. OP.

Toplum Afet Gnlls/Toplum Afet Mdahale Takm ve Olay Kumanda Sistemi konusunda eitim alan kiiler sizin blgenizde de almalar yrtmekte olabilir. Ltfen, eitim almak ve yardm edebilmek iin bu kiilerle balant kurun.

30

SONRAK AAMALAR

V.3 PSKOLOJK DESTEK

Afetler insanlar ok farkl biimlerde etkiler. Bu olaan d artlar altnda olaan olan bir dizi davran biim vardr. Afetlerde insanlar ok farkl kayplar yaarlar. Her hangi bir kaybn ardndan gelen doal bir yas sreci vardr ve bu srete insanlar eitli skntlar yaarlar. Afet sonrasnda olaan olan baz tepkiler unlardr: Korku nanamama Kaybolmuluk hissi ve hissizlik Sahip olunan mal-mlkten ayrlamama Bilgi alma ihtiyac Yardm aray Yardm sunma

Ksa sre sonra baka tepkiler de oluabilir: tahta deiiklik Endie Kzgnlk ve phe Tepkisizlik ve depresyon Alama Engellenmi ve gsz olma duygusu Deiken ruh hali ve sinirlilik Artan hastalklar Uyku ile ilgili skntlar Baarlar Yardm edenlere kar hayal krkl ve yardm reddetme Kiinin kendini ailesinden ve bakalarndan ayrmas Sululuk duygusu Aile ii iddet Olaan aktivitelerden zevk alamama

31

SONRAK AAMALAR

Kk ocuklar ayrca unlar yaayabilir : Erken yalardaki davran biimlerine geri dn Ebeveynlerden ayrlamama Yataa gitmekte isteksizlik Kabuslar Dikkatini toplayamama Okula gitmeyi red etme

Yardm etmek iin yapabileceiniz en doru eyler: Kendi duygularnz anlayn. Bakalaryla duygularnz hakknda konuun. Yardm etmek isteyenlerin yardmlarn kabul edin. Yeterince dinlenin. Bedensel faaliyetlere balayn. Birine sarln, dokunmak her zaman yardmc olur. Gerekten dinlemeyi renin ve dinlediinizi belli edin. Ancak sorunu sahiplenmeyin. Bakalarnn duygularn, onlar deitirmeye almadan kabul edin. ocuunuza daha fazla zaman ayrn. Bakalarna kar hogrl olun.

Yer aslnda salamdr ve bizi tar. Yer beklenmedik ekilde sarslnca biz de derinden sarslrz. Gvenliimizi arttrmak iin kk admlar atmaya balaynca, sarsnt ile duyduumuz korku ve aresizlik yerini, bilgi, deneyim ve hazrla brakr. Bu korku bilgi, deneyim ve hazrlk ile yer deitirir.

Biz Hazrlanyoruz! Ya Siz?

32