Matematiksel soru trleri

Altrma
Bu grev, renilmi bir olgunun ya da becerinin dorudan uygulanmasn gerektirir.

Problem
Bu tr sorunlarda gerekli olan metot ak deildir. Sonunda gerekli amaca ulaan aama
dizisini bir araya getirmek iin olaslklarn ortaya karlmas gereklidir.

Aratrma
Bunlar olgular ve ilikileri kefetmek ve oluturmak iin nerilen bir durumun ortaya
karlmasn davet eden bir bakn olduu ak ulu grevlerdir. eitli deikenler
arasndaki ilikileri aratrmak iin bir neri olabilir / olmayabilir. Problemi uzatma ya da
eitlendirme grevi gren kendine zg balatc nitelikte bir soru olabilir. Dier
durumlarda, oyun iin stratejilerin aratrlmas yolunda tam ya da ksmi genellemeler ortaya
kabilir. Konuya zg yeni kavramlarn kimliklerine kavuturulmas ve tanmlanmas da rol
oynayabilir.

Uygulama
Bunlar ya gerek bir uygulama almasn ya da bir biimde gnlk yaamla ilgili almay
gerektirir. Daha kapsaml bir snflandrmaya bakn.

Matematiksel sorularn ierdii aamalar
Matematiksel bir problem tipik olarak drt aamaya sahiptir:

1 Balang olarak ele alnan bir durumda, birtakm matematiksel ilikilerin bir ekilde
soyutland, belirtildii ya da temsil edildii ve bir ya da birden fazla problemin ortaya
konulduu forml oluturma ilemi.

2 Bilinen ilikilerin ve dnmlerin kullanm ve anlam karm, deyimlerin ve izimlerin
kullanlmas ilemlerinin yer ald ilem yapma.

3 lem yapma sonucunda gndeme gelmi olabilecek orijinal sorunun yantn doal olarak
ieren, fakat ayn zamanda bunun yeniden incelenmesini ve denetimini, ayrca geerliliini
ve eer olanak varsa gerekli denetim ileminin de hesaba katlmasn ieren sonulandrma
ilemi.

4 Materyalin, bir baka okuyucu iin dzenlendii ve sunulduu iletiim kurma ilemi.

Gerek matematiksel etkinlik ve deneyimlerin betimlemesini doru olarak yapabilmek iin,
sorular bu zelliklerin dengeli bir karm olmaldr.











Sorular blmnde size verilen sorular grubunuzda inceleyin. Her sorunun bir altrma m,
problem mi, aratrma m veya uygulama m olduunu gerekelerinizle birlikte not edin.

1. Aadaki ilemlerde,

a=
3
1
|
\

|
.
| b=
1
2
|
\

|
.
| ve c=
5
1
|
\

|
.
|


olduunu varsayalm.

lemleri buna gre yapp sonular bulun ve yantnz izimlerle gsterin.

I 1) a+b 2) a+2c 3) 2(a+b)
II a+b = b+a
2(a+b) = 2a+2b
a+ (b+c) = (a+b) +c olduunu izimlerle gsterin.


2 . Yandaki ekil iki vektr gstermektedir.

a=
3
1
|
\

|
.
| ve b=
1
2
|
\

|
.
|

Balang noktasndan (8,6) koordinatl noktaya
a ve b vektrlerinin toplanmas ile ulalabilir.
Bu yolla balang noktasndan balayarak baka
hangi noktalara ulalabilir? Bu noktalara ka
farkl yol izlenerek ulalabilir? karma ilemi
yapmamza izin verilirse?...


3. Aadaki ifadelerde belirtilen ilemleri yapn.
x x ( ) + 2
( )( ) x x + 1 1
( ) ( ) x x x + + 2 4
2

( ) ( ) p q p q p +
2
2

4. ardk say yazn. Ortadaki saynn karesini aln. Dier iki sayy birbiriyle arpn. Neyin farkna
vardnz?

rnein 81 82 83
82x82=
81x83=
ncekilerden farkl olan ardk saylarla ilemi yineleyin. Ondalk saylar kullanrsanz ne olur?
Saylarn, ardk olmamakla birlikte kkten bye sral olmas durumunda ne olacaktr?
rnein 621, 623, 625.
veya
382, 384, 387.
Yantlarnzdan bir genellemeye gidin ve genellemeyi irdeleyin.


5. Aadaki denklemlerin grafiklerini izin.
y= 4
x+y= 5
y= - 2x+3
2x+3y= 12

6. Aada be farkl arlktan oluan bir dizi verilmitir.


2g 1g
4g
8g
16g



Aada verilen izelgeyi kopyalayn ve her arl 1den 31 e kadar deerlere getirebilmek
iin kullanlmas gereken arlklar gstererek izelgedeki eksikleri tamamlayn.



16 g 8g 4g 2g 1g Gramlar

1 1
1 0 2
1 1 3
1 0 0 4


7. Aada 5 eleman olan bir kmes yer almaktadr.

1, 3, 6, 11, 13 `

Bunlardan birkan toplamak suretiyle 18 says elde edilebilir:
18 = 1 + 6 + 11

Ayn ekilde 20, 30, 26 toplamlarn elde edebilir misiniz?
(Dizi ierisindeki her say yalnzca bir kez kullanlabilir).
Hangi dier saylar elde edilebilir?
Hangi saylar elde edilemez?
Hangi saylar birden fazla yolla elde edilebilir?
Her sayy birden fazla yolla en st seviyede retebilecek farkl bir say dizisi oluturun.





8. Yaamnz boyunca kalbiniz ka kez atacaktr?
Bu yl iinde bir milyon adm attnz m?
Tkabasa doldurulmas durumunda snfnz ka kii alabilir?
Bunlara benzer iki soru hazrlayarak onlar da yantlayn.

9. Drt basamakl bir say ile ayn saynn basamaklarndaki rakamlar ters sra ile sralandnda elde
edilen saynn toplamnn her zaman 11e blnebileceini gsterin.

10. Pizza fiyatlar

Boyut Pizza tabann ap Maliyet
ok kk 20 cm $ 4.00
Kk 25 cm $ 5.00
Orta 27.5 cm $ 7.50
Byk 30.5 cm $ 8.60
Aile Boyu 38 cm $ 10.50

ap ile maliyet arasndaki ilikileri inceleyin ve hangi boyuttaki pizza alnrsa parann karl en iyi
biimde alnm olur?

11. Kpek kulbesi
150 cm x 300 cm boyutlarnda bir kontraplak paranz var. Bu paradan yaplabilecek bir kpek
kulbesi tasarlayacaksn. Kulbenizi olabildiince geni yapmaya aln. Kulbenin paralarnn
kontraplak zerinde nasl kesilmesi gerektiini gsteren bir lekli izim yapn. lleri verin.
Kulbenin bitmi durumunun nasl olacan gstermek iin kaba bir ekil ya da ekiller izin.
izimlerin zerine lleri yazn.

12. Nfus art
Birlemi Milletler 1990 ylnda dnyada toplam nfusun 5.3 milyar olduunu aklamtr. Bu miktar
1950 ylnda 2.5 milyar ve 1900 ylnda 1.6 milyard. Birlemi Milletlerin son raporunda dnya
nfusunun 2000 ylnda 6.1 milyar, 2050 ylnda ise 8.1 milyar olaca ngrlmektedir. Bir
aratrmac ise bu ngrleri ok dk bularak bunlara katlmamaktadr. Ayn aratrmac, bu
dncesini doum orannn grnrde sabitletirilmesine ramen, lm orannn nemli lde
azalmakta olduu gereine dayandrmaktadr. Aratrmacnn 2050 ylndaki dnya nfusu iin
ngrd miktar 11 milyardr. Aratrmac 2075 ylna kadar nfusun ikiye katlanacan
belirtmektedir. Ayrca, nfusun 25 yl sonra tekrar ikiye katlanmasn beklemektedir. Birlemi
Milletlerin ve aratrmacnn anlatklar ortak nokta ise nfus artnn mutlaka aa ekilmesi
gerektiidir. Fakat bunun ne zaman olaca ngrlememektedir.

Bu konu ile ilgili zmlemelerinizi yapp sonular yorumlayn. Bu art eilimlerini grafiklerle
gsterin ve 2075 ve 2100 yllarnda nfusun ne kadar olacan belirlemeye aln. Bu soruyu
yantlamak iin yaptnz varsaymlar belirtin.


13.
Tam say sralarn satr ve stun dizileri halinde yazn.
Dizi iinde herhangi bir say karesini sein.
Karenin drt kesindeki saylar daire iine aln.
ki kart ke say ikilisini arpn ve aralarndaki fark bulun.

te iki rnek:

5 stunluk saylar
1.
A 3 x 3 kare

8 x 20 = 160 }
} Fark 20
18 x 10 = 180}




1 2 3 4 5

6 7 8 9 10

11 12 13 14 15

16 17 18 19 20

21 22 23 24 25

2.

7 stunluk saylar

A 3 x 3 kare

19 x 35 = 665 }
} Fark 28
21 x 33 = 693}

A 4 x 4 kare

22 x 46 = 1012}
} Fark 63
25 x 43 = 1075}


Ayn ilem yolunu bu dizilerdeki dier kareler ve farkl saylar olan stundakilerle deneyin.

Sonularnz bir izelge durumuna getirin ve rntleri arayn.

Not: ki yollu izelgede listeleme (stun says) x (karenin bykl) ksa zamanda bir genel
rnty nermelidir. Cebirsel olarak genel sonucu kantlamak olanakldr, fakat bu genel simgelerle
olduka yksek dzeyde ilem gerektirir. rnein, C stun dizisinde a ile balyan nxn kare. Bu
alma iin hesap makinas olduka gereklidir.


14. Pick kural
Malzeme
zometrik izgili ya da keleri nokta ile gsterilmi kat (1cm ya da daha kk aralkl)
Soru
Noktalar birletirmek suretiyle okgenler (ibkey ya da dbkey) izin.
Her bir okgen iin;
snrlar oluturan noktalar sayn.
okgenin iindeki noktalar sayn.
Aada iki rnek verilmitir:
. . . . . . . . . .





izgi zerindeki noktalar 6 10
ksmdaki noktalar 1 5
Alanlar (kareler) 3 9

okgenlerin alann hesaplayabilmek iin bir forml bulun.
1 2 3 4 5 6 7

8 9 10 11 12 13 14

15 16 17 18 19 20 21

22 23 24 25 26 27 28

29 30 31 32 33 34 35

36 37 38 39 40 41 42

43 44 45 46 47

BEKLEME Sreleri
Eer randevu verme sistemi yoksa, muayenehanelerde ya da hastahanelerde ounlukla
zaman yitirilir. Bu problem, randevu verme sisteminin bize nasl zaman kazandracan
gstermektedir.

Tablo 1, herhangi bir sabah tedavi olmak iin doktora bavuran 6 tane hastann grme
srelerini gstermektedir. Randevu sistemi, 5 dakikalk aralklarla ilemektedir. (Her hastann
muayenehaneye zamannda geldiini varsayn.)

lk hastann randevu saati, sabah 9.00dur.

Bir cerrahn yapt grmelerin sreleri

Tablo 1
Hastann Randevu Saati Doktorun hastaya ayrd sre
9.00
9.05
9.10
9.15
9.20
9.25
6
2
5
7
16
1

- Doktor, hastalar beklemek iin ne kadar sre harcamaktadr?

- Bir hastann beklemesi gereken en uzun sre nedir?

- Hastalarn toplam bekleme sreleri nedir?

- Eer, ayn alt hasta da doktora tam tersi bir srayla bavurmu olsalard, bu
durum, doktorun hastalar bekleme sresinde,hastalarn toplam bekleme srelerinde ne gibi
bir deiiklie yol aard?
- Eer, randevu sistemi 5 dakika yerine 4 dakikalk aralklarla ya da 5 dakika yerine 6
dakikalk aralklarla yeniden dzenlenseydi, doktorun bekleme sresinde ne gibi bir
deiiklik olurdu?













PETROL
Bir petrol irketi, Gneydou Anadolu blgesinden kard petrol rafinerisine aktarmak
istiyor. Blgede, 6 tane petrol kuyusu vardr. Bu kuyularn yeri ve milyon cinsinden karlan
petrol varili haritada gsterilmitir. Rafineri, skenderundadr. Kuyu kurmann maliyeti 300
milyon dolardr. Boru hatt demenin maliyeti ise mil bana 1.2 milyon dolardr. Petrol
irketi, bir defada ancak bir tane kuyudan karlan petrol kyya ulatrabiliyor. irketin, en
yksek kar elde edebilmesi iin petrol kuyular hangi srayla etkin hale getirilmelidir?