Trkiye 12 Komur Kongresi Bildiriler Kitab, 23-26 Mays 2000, Kdz Ereli, Zonguldak, Trkiye lh Proceedings of the 12 Turkish

Coal Congress, 23-26 May 2000, Kdz. Ereli, Zonguldak, Turkey

AHAP DOMUZDAMLARININ MEKANK DAVRANII VE TASARIMI MECHANICAL BEHAVIOR AND DESIGN OF WOOD CRIBS

Turul NL , Zonguldak Karaelmas niversitesi, Muh. Fak., 67100 Zonguldak Hasan GEREK , Zonguldak Karaelmas niversitesi, Mh. Fak., 67100 Zonguldak

ZE T Bu bildiride , domuzdamla n hakknd a son gelimeleri yansta n bir derlem e sunulmutur . ncelikle , domuzdamlann m trleri ve uygulama alanlar zetlenirken , aha p domuzdamlann a zel bir nem verilmitir . Sonra , ahap domuzdamlann m mekani k davran ve bu davrana etkiyen nemli faktrler tartlmtr . Son olarak , aha p domuzdamlann m tasarmnd a ve uygun kurulmasnd a gz nnd e bulundurulmas gereken baz nemli hususlar verilmitir .

ABSTRAC T In this paper , a state-of-the-ar t review has been presente d on the cribs or chocks. First , their types and areas of applicatio n are summarize d while a special emphasi s is given on wood cribs. Then , the mechanica l behavior of the wood cribs and the importan t factors affecting this behavior are discussed . Finally , some importan t consideration s are given for the proper design and constructio n of wood cribs.

41

1. GR Domuzdamlar , byk yk tama kapasiteler i ve yksek katlklar nedeniyl e yeralt madenciliind e kullanla n tahkimatla r arasnd a ayr bir yere sahiptir . zellikle , yeralt kmr madenciliind e yaygn olarak kullanla n domuzdamlar , ahap uzunaya k tahkimatn n ayrlmaz bir parasdr . Bir uta ayak ii tahkimatn n temel bir unsur u olmak ve dier uta da tavan gkleri ya da boalmalarnd a boluklar doldurma k gibi geni bir yelpazede grev yapan domuzdamlann a bugne kadar , her nedense , ilevlerin e paralel bir nem verilmemitir . Bu bildiride , ncelikl e domuzdamlann n trleri ve bilgiler verilmitir . Sonra , ahap domuzdamlann n tasanm zerin e derlene n bilgiler sunulmutur . tasanmnd a ve kurulmasnd a dikkat edilecek hususlar 2. DOMUZDAMLAR I BLGLE R HAKKIND A kullan m alanla n hakknd a gene l mekani k zellikleri , davran ve Son olarak , domuzdamlann n zetlenmitir .

GENE L

Ansiklopedi k olarak "dam" eski Trke tam ya da ev'den tretilmi olup; bir binann , bir yapnn st yz , kk ev, ahr veya hapishan e anlamlannd a kullanlmaktad r (Byk Larousse , 1986). "Domu z ahin/al " ya da "domuz kafesi" anlamn a gelen domuzdam szc , Trk Dil Kurumu'nu n Halk Azndan Derlem e Szl'n e gre u anlamlard a da kullanlmaktad r (TDK , 1969) : Mad h ocaklannd a kme tehlikesi olan yerlerde her taraf aa direk ve aa kamalarl a rlen ba (Aliky , aycum a - Zonguldak) . ay ve rmaklard a ta ve aalarla yaplan bent (Karg - orum ; Rize) . Sel basknlarn a engel olmak iin dereleri n kenarlarn a yaplan korkulu k (Dzky , Keap - Giresun) . Suyun kt kaynak ve evresi , zeri betonl a kapl su havuzu (Tannvermi , Mecitz - orum) . Bu blmde ; domuzdamlann n trleri , kullan m alanla n ve ilevleri hakknd a bilgiler verilmektedir . 2.1 Domuzdam Trler i Domuzdamlann n ok eitli trleri olmakla birlikte , bunlar n en anlaml snflamas retildikler i malzem e trn e gre yaplabilir. Bu durumda ; domuzdamlar balca ahap , metal ve beton gibi mhendisli k malzemelerinde n retilmekl e birlikte baz zel trler i de mevcuttur . 2.1. 1 Ahap Domuzdamlar Ahap domuzdamlan ; genelde 20x20 cm kesitli , ayn uzunluktak i (80-150 cm) ve paralel konuml u ahap direk iftlerinin , her kat birbirin e dik olacak ekilde , st ste dzenli olarak ylmasyla oluturulu r (ekil La). Gelenekse l olarak , lkemizd e domuzdam direkleri 30 cm apndak i sert aalan n (mee , kayn , grgen) drt tarafta n 5'er cm'lik ksmlanm n tralanmasyl a elde edilir .

42

ekil 1. Tipik ahap domuzdamlan .

(a) ekil 2. ok direkli ahap domuzdamla n (Barcza k and Gearhart , 1993) .

(b)

(b) ekil 3. Hercules (a) ve evrelenmi ekirdek (b) tipi ahap domuzdamla n (Barcza k and Gearhart , 1993b , Barczak and Wilson , 1995) .

43

Domuzdam i direklerind e yk tayan yzeyleri n paralel olmas durayllk asnda n ok nemlidir . Pratikt e yalnzca iki paralel yzn tralanmas , dier iki yzn de doa l olarak braklmas tercih edilmektedi r (ekil 1 .b). Domuzdamlar , sert aata n yaplm sktrma takozlaryl a sklanr ve zel dzenekle r yardmyl a sklr (ekil 1 .c). Her ne kadar , her srada 2 direk buluna n tipi lkemizd e yaygn olarak kullamlmaktays a da, baz lkelerd e (ABD , vd.) her katta 3 veya daha fazla direkli tipler de kullanlmaktad r (ekil 2.a). Baz durumlarda , tamame n dolu (bitiik dzende ) direkleri n oluturdu u ahap domuzdamlanyl a da karlalabilmektedi r (ekil 2.b) . Son yllarda , klasik aa domuzdamlar , gerek yk tama kapasitesin i gerekse de katl artrma k amacyla zel ekillerde kurulmaktadrlar . Bunlar a rnek olara k Hercules domuzdam i ve evrelenmi ekirdek (confine d core) tipi domuzdam i verilebilir (ekil 3). 2.1. 2 Beton Domuzdamlar Beton domuzdamlar , ileri metal zgaralarl a desteklenmi , gzenekli beton prizmalar n klasik domuzdam i dzenind e veya sk dzend e st ste ylmalar ile oluturulmaktad r (ekil 4.a). Simit ekilli olan tipleri "donut", ABD'de okl u tabanyol u dzenlerindek i uzunayaklard a yaygn olarak kullanlmaktad r (ekil 4.b). Bu tp domuzdamlann m yk tama kapasitelerini n klasik ahap domuzdamlann n (% 20' lik bir deformasyonl a 1,5 MN [150 ton] yk tad rapor edilmitir ) -dr t katma (4-5 MN) , ok daha dk bir deformasyonl a ulaabildikler i literatrd e belirtilmektedi r (Commercia l Intertech , 1994) . 2.1. 3 Maden i Domuzdamlar Maden i domuzdamlann n en ilkel tr , uygun uzunluklard a kesilmi raylarn st ste konulmasyl a oluturulmaktayd (ekil 5.a). Ancak , byle bir dzenei n durayll n kolay yitirerek , zellikle eimli koullard a ve domuzdamn n ar yklenmes i durumun da tehlikele r oluturdu u grlm ve daha sonrala n bu uygulamada n vazgeilmiti r (Birn , 1971). Maden i domuzdamlar daha sonralan , zellikle pota s ocaklarnd a 0.6x0.6x1 m boyutlannd a tek bir para olarak retilerek , basan ile uygulanmtr . Yaklak 5 MN yk tama kapasitesin e sahip bu dzenekler , baz durumlarda , tavan ve taban tabakalarn a batmalar nedeniyl e ancak 3 MN yk srekl i olarak tayabilmilerdi r (Birn , 1971) . Maden i domuzdamlarn a rnek olarak verilebilece k dier bir tip de, Belika'd a gelitirilen "Mecapile" ad verilen domuzdamdr . Sa levhalarda n yaplm olan bu damlar n st ksmnd a konik iki para bulunmaktad r (ekil 5.b). Konik parala r bir aa frayla gerdirilere k domuzdamn n sklanmas salanmaktad r (Birn , 1971) . Hidroli k direk prensibiyl e alan (aslnda geni kesitli bir hidrolik direk olan) maden i domuzdamlann n ilk rnekler i olarak "Desford domuzdami " gsterilebili r (ekil 5.c) . Bunlar , geni balk ve tabanlar sayesinde domuzdam i ilevini grmlerdi r (NCB , 1979). Kare kesitli ahap domuzdamnda n doruda n gelitirilen dier bir hidroli k domuzdam i tr de "Seama n domuzdam"dr . Bu tip, tek bir taban plakasn a

44

(a)

(b)

ekil 4. Beton domuzdam trleri (NCB , 1979; Commercia l Intertech , 1994).

(a)

(b)

(c)

(d)

ekil 5 Maden i domuzdamlar (Wumpener , 1952; Bron , 1971 , NCB , 1979)

45

yerletirilmi hidrolik direklerde n ve sarmalarda n olumaktayd (ekil 5.d). Bu ilk trler , daha sonra domuzdam tipi yryen tahkimatlar a dntrlmt r (NCB , 1979) . 2.1.4 zel Trle r Ahap , beton ve maden i domuzdam gruplar dnda kalan baz zel tip domuzdamla n da mevcuttur . ime domuzdamla n veya dier bir deyimle ok hcreli hava yast bu tre bir rnekti r (ekil 6.a). Kord bezini n kauuk malzemeyl e kaplanmasyl a retilen , eit ykseklik aralmdak i ime domuzdamlan , Ukrayna-Donbas s km r havzasndak i 0.4-1.2 m kalnlndak i ince ve 0-90 eimli kmr damarlannd a uygulanmaktadr . Edilgen (pasif) bir tahkima t tr olan ime domuzdamlan , arta n tavan ykyle bnyesind e oluan yksek basn sayesinde tama gc salamaktadr . 2 Hava yastklar , 0.95-1. 2 m arasnd a deien etkin yzey alanlarna , 0.3-0.5 MP a iirme basncn a ve 1.2-3.6 MPa'l k snr basnc deerlerin e sahiptir (Okutsan , 19..) . Bu tr tahkimat , TTK ocaklannd a pilot apta denenmi ve baanl olmutur . Yeralt kmr madenciliinde , zellikle tabanyol u kenar dolgusu olarak yaygn kullanla n tal domuzdamlarn a (ekil 6.b) ve ileri ince malzemeyl e doldurulmu paketleri n ylmasyla oluturula n dolgu-domuzdam trlerin e de literatrd e yer verilmektedi r (ekil 6.6) (NCB , 1979) . 2.2 Uygulam a Alanlar Domuzdamlan , yeralt madenciliind e deiik Bunlar n en nemliler i unlardr : uygulama alanlann a sahiptir .

Ahap tahkimatl uzunayaklarda , ayan gerisinde ve ayak boyunc a katl yksek bir tahkima t hatt oluturup , tavan tabakalann n krlmasn kolaylatrara k ayak arkasn n gertilmesind e (ekil 7). Uzunayakt a tabanyol u kenar takviyesi olarak ( ekil 8). ABD uzunaya k madenciliind e st tabanyollannd a ana tahkima t eleman olara k (ekil 9). Galerilerd e ve uzunayaklardak i tavan gklerini n oluturdu u boluklar n doldurulmasnd a yardmc tahkima t eleman olarak (ekil 10). Domuzdamla n ayrca , yeraltndak i gk ama almalannd a ve depre m gibi doa l afetlerd e bina enkazlann n altndak i canllan n kurtarlmas almalarnd a da kullanlmaktad r (Kurt , 1999) . 3. DOMUZDAMLARINI DAVRANI I N MEKAN K 1996'd a Mines ) Barczak konusu

Ahap domuzdamlarn n mekani k davran zerin e en kapsaml alma faaliyetin e son verilen Amerika n Madenle r Brosu (US Bureau of aratrmaclar tarafnda n yaplmt r (Barcza k and Tasillo , 1988 , 1991; and Gearhart , 1993a , 1993b , 1994; USBM , 1994). Bu blmde , sz aratrm a sonulann a yer verilecektir .

46

(a)

(b)

(c)

ekil 6. zel tp domuzdam rnekler i (Okutsan , 19..; NCB , 1979) .

ekil 7. Domuzdamn n arna paralel ahap tahkimatl uzunayakt a ayak arkasn n gertilmesnd e kullanm .

ekil 8 Domuzdamlann n uzunayakt a tabanyol u kenar takviyesi olarak kullanm (Ozarslan , 1995) .

47

ekil 9. Domuzdamlann n ABD uzunayak madenciliind e st tabanyollarnd a kullanm (Peng , 1986).

(a) ekil

(b)

10. Domuzdamlann n galerilerde (a) ve uzunayaklard a (b) oluan gk boluklann n doldurulmasnd a kullanm (Peng and Chiang , 1984; Peng , 1986) .

48

Ahap bir domuzdamn n bire bir lekli laboratuva r deneylerinde n elde edilen tipi k "yk-ksalma " erisi ekil ll.a'da gsterilmitir . Buna gre , basn yk altndak i bir ahap domuzdamnd a u karakteristi k davranla r gzlenmektedir : dorusal elastik deformasyon , elastik deformasyonda n plastik deformasyon a gei, dorusal plastik deformasyo n ve dorusal olmaya n plastik deformasyon .

Grld gibi , ahap bir domuzdam yaklak % 5'lik bir birim ksalma seviyesin e kadar yksek bir katlkta , dorusal elastik davranmakta , daha sonra dorusal plasti k ksalma gsterirke n katl azalmakt a ve nihayet , % 25-30'lu k bir birim ksalmada n sonra da domuzdamn n katl dorusal olmaya n bir ekilde artmaktadr . Bu aamada , temas blgelerind e skan ahabn lif yaps bozulmakt a ve domuzdamn n niha i dayanmn a ulalmaktadr . Ne var ki, duraysz domuzdamla n nadire n bu son aamay a ulaabilmektedi r (Barcza k and Gearhart , 1993a) . Barczak ve Gearhart' a (1993a , 1993b , 1994) gre; kabul edilebilir bir domuzdam tasarm iin dayanm , katlk ve durayllk ltler i salanmaldr . Bir domuzdamn n dayanm , yk tama kapasitesidir ; katl , birim ksalmaya nede n olan yk miktar ya da yk-ksalm a erisini n eimidir ; durayll ise yk tama kapasitesind e ani ve ciddi bir kayp olmada n yapn n dengesini korumasn n bir lsdr . Domuzdamn n yk tama kapasitesin i temeld e ahabn dayanm ve katlar aras tema s alan belirler. Bilindii gibi, ahabn dayanm ise, yklene n rnei n boyutlar , aa cinsi , nem oran , etkiyen ykn liflere gre konumu , ykleme hz , kullan m yerindek i evre koullar vb. faktrler e baldr. Domuzdamlarnd a ahap , liflere dik basn yk altnda olduu iin malzemeni n bu dayanm nem kazanr . Dier taraftan , ortotropi k (dikey anizotropik ) bir malzem e olan ahabn en yksek dayanm liflere parale l yklemelerd e ortaya kar. Aa cinsine bal olmakla birlikte , ahabn liflere parale l basn dayanm , liflere dik basn dayanmn n 5-10 kat kadardr . rnein ; meed e liflere paralel basn dayanm 43 MPa , liflere dik ise 9 MPa'd r (Faure , 1993) . Ahap domuzdamlan , edilgen tahkima t olduklar iin tavan ve taban arasnd a sktk a yk tama kapasiteler i artar. Bu nedenle , katlk bir domuzdam iin en kritik tasar m unsurudur . Domuzdam katlna etki eden balca tasan m parametreler i olara k ahabn dayanm , katlar aras temas yzeyini n alan , her kattaki direk says ve domuzdamn n yksekli i

gsterilmektedi r (Barcza k and Gearhart , 1993b) .

49

(a) Bir ahap domuzdamm n tipik "yk-ksalma " erisi.

KISALMA (cm)

(b) Her kattaki direk saysnn etkisi .

(c) Ykseklik/genili k (HAV) orann n etkisi.

(d) Kurulm a eklini n etkisi .

ekil 11. Ahap domuzdamm n davran ve etkiyen faktrle r (Barcza k and Gearhart , 1993a; Barcza k and Tasllo , 1991) . 50

Domuzdamm m durayll , en ok domuzdam yapsm n burkulmasyl a ilgilidir. Bu balamda , domuzdamm m ykseklik/genili k oran ve yapsm n eylemsizlik moment i durayllm etkileye n en neml i faktrlerdir . Her ne kadar burkulm a davran , yksek birim ksalma deerlerind e ok daha fazla belirginse de, uygun ykseklik/genili k oran olan domuzdamlann n ou % 20'lik bir birim ksalmaya kadar durayl kalabilmektedi r (Barcza k and Gearhart , 1993a , 1993b) . Ayrca , ahap domuzdamlann n tasarmnd a gz nnd e bulundurulmas gereke n balca faktrler ise unlard r (Barcza k and Gearhart , 1993a , 1993b) : Her kattaki direk says: Domuzdamlarmda , temas noktalarn n says her kattak i direk saysnn karesine eittir. Direk says arttka , yk tama kapasitesi ve katlk da artar (ekil 11 .b). Domuzdamn n dayanm/maliye t oran , her kattak i direk saysn artrara k neml i lde ykseltilebilir . rnein ; direk boylar sabit tutulursa , 2x2'lik domuzdamnda n 3x3'lk donuzdamn a geite temas alan % 125 artarken , malzem e kullanm yalnzca % 50 artar (Jones , 1974) . Domuzdamnn ykseklii: Domuzdamn n ykseklii arttk a katl ve durayll azalmaktad r (ekil ll.c). Ancak , ykseklik/genili k orann n ayarlanmasyl a bu etkiler en azda tutulabilir . Yaklak % 20'lik bir birim ksalmad a durayll salamak iin ykseklik/genili k oran 5'ten az olmaldr . Bu oran 2.5 'tan kk olursa , etkin bir tavan kontrol iin gereinde n fazla aha p sarfedilmi demektir . Kurulu ekli: Domuzdamlan , asl yk tayan temas yzeyleri direkleri n tam ulannd a deil de, bir miktar (direk geniliinin yans kadar) ieride olaca k ekilde kurulmaldr . Bu sayede , yapnn yk tama kapasitesi % 10-15 kada r artnlabilir ; aynca , dorusal plastik blgedeki katlk da bir miktar artar (eki l 11.d) . Direk boyutlar: Direk kesiti dkdrtgense , yk tama kapasitesin i ve katl artrma k iin geni kenarla r st ste konulmaldr . Verilen bir kurulm a yksekliinde , direk boyu arttk a domuzdamn n ykseklik/genili k oran da azalacak , bylece tama kapasitesi ve katlk da artacaktr . Ahap domuzdamlann n "yk-ksalma " davrann n kestirimind e kullanlabilece k grgl bir yaklam Barczak ve Gearhar t (1993a , 1993b) tarafnda n sunulmutur . 4. DOMUZDAM I TASARIMI VE KURULMASINDAK NEML HUSUSLA R Domuzdamla n konusund a eitli aratrmacla r tarafnda n yaplan pratik ve kuramsa l almala r sonucund a belirlenen , domuzdam tasanm ve kurulmasn a ilikin baz neml i hususlar aada zetlenmektedi r (Wmpener , 1952; Korfal 19..; USBM , 1994; Birn , 197 U Barczak and Gearhart , 1993a) .

51

4.1 Domuzdam Tasarmnd a Gz nn e Alnmas Gereke n Hususla r Domuzdam tasarm , tavan yk younluu ve ayak ii tahkima t sistemini n katl dikkate alnarak yaplmaldr . Domuzdamm n katl , her kattaki direk saysnn veya direk geniliini n artrlma s ile ykseltilebilir . Burada , mmk n olduunc a direk geniliini n artrlma s tercih edilmelidir . nk , artan direk says maliyet ve iilii artracaktr . Domuzdamlann n ykseklik/genili k oran; alma yksekliine (genellikl e dama r kalnldr ) uygun olacak ekilde belirlene n direk boylaryla , 2.5 ile 4.3 arasnd a tutulmaldr . Yksek ayaklard a dam direkleri uzun ve geni olarak seilmelidir . kiden fazla direkli domuzdamlan , uygun dizilimle yerletirldiklennde , klasik (2x2 direkli) domuzdamlarnda n daha dk maliyetl e daha yksek yk tam a kapasitesin e sahiptirler . Domuzdam tasarmnd a bu stnlkle r gz nnd e bulundurulabilir . Domuzdam dikdrtge n kesitliyse , direin geni yz yatay olarak yerletirilmelidir . Bylece etkin temas alan artrlr . Domuzdamla n ayn cins veya benzer sertlik ve dayanmdak i aa direklerde n oluturulmaldr . Kesinlikle eski, rk ve yuvarlak direk kullanlmamaldr . 4.2 Domuzdam Kurulmasnd a Gz nn e Alnmas Gereke n Hususla r Domuzdam kurulmada n nce taban mmk n olduunc a temizlenmelidir . Domuzdamlann n istifi , ularnd a direk geniliinin yans (pratikt e 1 el basm ) kadar boluk braklara k ve temas yzeyleri ayn hizada , dzgn bir ekild e yaplmaldr . Domuzdam , tavan ve taban a dik olacak ekilde ve bamsz olarak istiflenmelidr . Sarma ve belleme altna konulmamaldr . Eimli ayaklard a dam n dzenli bir ekilde kurulmasn salamak iin geic i dayama direinde n faydalanlabilir . Domuzdamlann n sklanmas ; hzarda zel olarak hazrlanm , sert aata n yaplm sktrma takozlar/kamala n kullanlarak , tavana yakn ksmda ve domuzdamm n drt kesinde n (ayn dzlem ierisinde ) yaplmaldr . Eimli damarlarda , en alttaki direk ifti arna paralel yerletirilmelidir . En st sradaki direk ifti , tavan atlaklar gz nn e alnarak , mmkns e anna dik yerletirilmelidir . Domuzdamlann n sklmeler i srasnda kolaylk salamak iin , her damd a demirde n yaplm skme tertibatl 2 adet dam direi kullanlmaldr . Domuzdamla n arasndak i uzakln en fazla 1-1.5 dam boyu kadar seilmesi prati k olarak nerilmektedir . Domuzdamm n abuk sklmesin i salamak iin az sklamak veya yedek dams z boaltm a yapmak olduka tehlikelidir .

52

5. SONU Bu bildiride domuzdamlan , ahap domuzdamlann a ayn bir nem verilerek , gzde n geirilmitir . Ad kadar , yaps ve davranyl a da ok ilgin bir tahkima t tr olan domuzdamlarnn , bilinli ve uygun olarak tasarlan p kurulduklar zama n kendilerinde n beklene n ilevleri fazlasyla yerine getirebilece i unutulmamaldr .

KAYNAKLA R Barczak, T.M. and Tasilio, C.L. (1988) Factor s Affecting Strengt h and Stability of Wood Cribbing : Height , Configuratio n and Horizonta l Displacement , US Bureau of Mines Report of Investigations, RI9168 , 23 pp. Barczak, T.M. and Tasilio, C.L. (1991) Evaluatio n of Multitimbere d Wood Cri b Supports , US Bureau of Mines Report of Investigations, RI 9345 , 11 pp. Barczak, T.M. and Gearhart, D.F. (1993a) Engineerin g Method s for the Design and Employmen t of Wood Cribs , US Bureau of Mines Information Circular, IC9361 , 34 pp. Barczak, T.M. and Gearhart, D.F. (1993b) Engineerin g method s for the design and employmen t of wood cribs. Proceedings of the 12th Conference on Ground Control in Mining, Morgantown , WV, pp. 47-54 . Barczak, T.M. and Gearhart, D.F. (1994) Assesment of wood and alternativ e material s for supplementa l roof suppor t construction . Proceedings of the 13th Conference on Ground Control in Mining, Morgantown , WV, pp. 190-200 . Barczak, T.M. and. Wilson J.W, (1995) Practica l Solution s to offset the deficiencie s and increasin g price of mine timber . Proceedings of the 35th US Rock Mechanics Symposium, Daemen&Schults(eds) , Balkema , Rotterdam , pp.567-572 .

Birn, C. (1971) Madenlerde Tahkimat leri, T Matbaas, stanbul . Byk Larousse (1986) Byk Larausse Szlk ve Ansiklopedisi, Geliim Yaynlan, Cilt 5, s. 2851. Commercia Intertech (1994) Concrete Donut Cribbing, Coal, May, p. 94. l Faure, M. (1993) The design and application of Hercules cribs for undergroun d mining . Proceedings of the 12th Conference on Ground Control in Mining, Morgantown , WV, pp.35-43 . Jone s , C.R.L. (1974) Use of Timber in Mining, Timber Research and Developmen t Association, London, 66 pp. Korfal M. (19..) Madenlerde Gk, Genel Maden ileri Sendikas, Zonguldak, 64 s. ,

53

Kurt, S. (1999) Kiisel grme , TTK Kozlu Messesesi , Zonguldak . NCB (1979) Underground Support Systems, Nationa l Coal Board Industria l Trainin g Branch , Bretby , 84 pp. Okutsan (19..) Sovyetler Birlii'nd e Kullanla n eitli Yeralt Ekipmanlar , Ticar i Bror , Ankara . zarslan, A. (1995) Uzunaya k Km r Madenciliind e Tabanyollann n Tasarm iin Bir Mhendisli k Klavuzunu n Gelitirilmesi , Yksek Mh . Tezi , ZK Fen Bilimleri Enstits , Made n Mhendisli i Anabilim Dal , Zonguldak , 307 s. Peng S.S . and Chiang, H.S. (1984) Longwall Mining, John Wiley & Sons , NewYork , 707 pp. Peng, S.S. (1986) Coal Mine Ground Control, 2nd edn. , John Wiley & Sons , NewYork , 491 pp. TDK (1969) Trkiye'de Halk Azndan Derleme Szl, Derleye n O.A. Aksoy, TDK Yaynlan , Say 211/4 , Cilt IV, Trk Tarih Kurum u Basmevi , Ankara , s. 1556. USB M (1994) Engineerin g Method s for the Design and Employmen t of Wood Cribs , Technology News, No.428 , 2 pp. Wmpener A. (1952) Die Bergmnnische Facharbeit, , Kohlenbergba u Leitung , Essen , pp. 11/48-49 . Teil 2, Deutsche n

54

DOMUZ DAMI:Bir boluun taban ile tavan arasnda kare, dikdrtgen veya temas yzeyleri dzeltilmi dier iki taraf doal braklm aalarn karlkl olarak st ste dizilmesi sonucu elde edilen tahkimat niteleridir.Tavan ve taban ile temas yzeylerinin fazlal ve salam olmalar nedeniyle, domuz damlar tavan ve tabana gmlmezler.Domuzdam temiz ve dzgn bir taban zerine yerletirilmeli, dam sktrmak iin st iki sra arasna sktrma kamalar srlmeli ve en st katn tavana temas salanmaldr.Tavan yknn homojen olarak dalmasn salamak iin kamalar st sra ile tavan arasna sktrlmaldr. nk kamalarn st srayla tavan arasna sktrlmas temas asn azaltaca iin, temas yzeyinde basncn artmasna neden olmaktadr. Domuzdam tavann basks altnda skarak, tavan basncna kar yksek mukavemet gstermektedir. Domuzdam Kullanmnda aadaki hususlara dikkat edilmelidir: Domuzdamnn kurulaca yer temiz ve dz olmaldr. Domuzdamn oluturan aalar birbirine ve tavana iyice temas etmelidir. Domuzdamlar bir ilerideki kurulmadka sklmemelidir. Daire kesitli aalar temas yzeylerinin azlndan dolay kullanlmamaldr. Aalar birbirleri zerine ayn dey dorultuda konmaldr. EMNYET SARMASI: nat ve emniyet takviye tahkimatlarnn kurulmasnda kullanlan 2m. Boyunda doal aa tahkimatlardr