Marmara niversitesi Teknik Eitim Fakltesi Bilgisayar Kursu Ders Notlar, Kasm 2007

BLGSAYARA GR KURSU DERS NOTLARI

A. NDEKLER TABLOSU
A. NDEKLER TABLOSU ............................................................................................... 1 GR BLM ....................................................................................................................... 3 A.1 Giri:........................................................................................................................... 3 A.2 lem:.......................................................................................................................... 3 A.3 Bellek: ........................................................................................................................ 3 A.4 k: .......................................................................................................................... 3 A.5 Donanm (Hardware): ................................................................................................ 3 A.6 Yazlm (Software):.................................................................................................... 3 A.7 Klavye Ksayollar Listesi.......................................................................................... 4 DONANIM BLM .............................................................................................................. 5 A.8 Bilgisayarn Birimleri:................................................................................................ 5 A.8.1 Girdi Birimleri.................................................................................................... 5 A.8.1.1 Klavye ............................................................................................................ 5 A.8.1.2 Mouse (Fare) .................................................................................................. 7 A.8.1.3 Mikrofon: ....................................................................................................... 7 A.8.2 kt Birimleri .................................................................................................... 7 A.8.2.1 Monitr:.......................................................................................................... 7 A.8.2.2 Hoparlr: ........................................................................................................ 7 A.8.2.3 Printer:............................................................................................................ 8 A.8.2.4 Ploter (izici): ................................................................................................ 8 A.8.3 lem Birimleri ................................................................................................... 8 A.8.3.1 Harddisk: ........................................................................................................ 9 A.8.3.2 RAM............................................................................................................. 10 A.8.3.3 Disket (Floppy Disk).................................................................................... 10 A.8.3.4 CD (Compact Disk)...................................................................................... 11 A.8.3.5 lemci .......................................................................................................... 11 A.8.3.6 Anakart ......................................................................................................... 12 A.8.3.7 Ekran Kart ................................................................................................... 12 A.8.3.8 Ses Kart ....................................................................................................... 13 A.8.3.9 Fax Modem Kart ......................................................................................... 13 A.8.3.10 TV Kart ................................................................................................... 13 A.8.3.11 A (Ethernet) Kart................................................................................... 13 YAZILIM BLM............................................................................................................... 14 A.9 Temel Kavramlar : ................................................................................................... 14 A.9.1 Bilgisayar Ama ve Kapatma.......................................................................... 14 A.9.2 Fareyi Kullanmak............................................................................................. 14 A.9.3 Gstermek (aret etmek) ................................................................................. 15 A.9.4 Tklamak........................................................................................................... 15 A.9.5 ift Tklamak ................................................................................................... 16 A.9.6 Sa Tula Tklamak.......................................................................................... 16 A.9.7 Tutup Srklemek ............................................................................................ 16 A.9.8 Klavyeyi Kullanma .......................................................................................... 17 A.9.9 Bloklama .......................................................................................................... 18 A.9.10 Balat Dmesi ................................................................................................ 18 = 1 / 57 =

Marmara niversitesi Teknik Eitim Fakltesi Bilgisayar Kursu Ders Notlar, Kasm 2007 A.9.11 Grev ubuu .................................................................................................. 19 A.10 Onay Kutular ve Radyo Butonlar........................................................................... 21 A.11 Sekmeler................................................................................................................... 21 A.12 Geri Dnm Kutusu:............................................................................................. 22 A.13 Pencere Ynetimi ..................................................................................................... 22 A.14 Dosya ve Klasr Ynetimi ....................................................................................... 26 A.14.1 Disket Biimleme:............................................................................................ 26 A.14.2 Klasr Oluturma: ............................................................................................ 27 A.14.3 Seme: .............................................................................................................. 28 A.14.4 Dosya ya da Klasr Kopyalama:...................................................................... 29 A.14.5 Disket Kopyalama:........................................................................................... 30 A.14.6 Dosya ya da Klasr Silme: ............................................................................... 31 A.14.7 Ksayol Oluturma, Dosyann Adn Deitirme ve Silme: ............................. 33 A.14.8 Sk Kullandnz Belgelerle alma:............................................................. 34 A.14.9 Dosya Paylatrma:........................................................................................... 35 A.14.10 Windows Gezginini Kullanarak Dosya Arama:........................................... 35 A.15 Masast Kavram.................................................................................................... 36 A.16 Kltme, Bytme, Kapama ve Balk ubuu .................................................... 38 A.17 Seme lemi ............................................................................................................ 38 A.18 Ara ubuklar ......................................................................................................... 38 A.19 Balat (Start) Mens............................................................................................... 39 A.19.1 Bilgisayar Kapat (Shut Down) ........................................................................ 39 A.19.2 altr (Run).................................................................................................... 41 A.19.3 Yardm (Help) ve Destek Program ................................................................. 42 A.19.4 Arama lemleri................................................................................................ 42 A.19.5 Belgeler Mens .............................................................................................. 46 A.19.6 Ayarlar Mens................................................................................................ 47 A.19.6.1 Grev ubuu ve Balat Mens Ayarlar .............................................. 48 A.20 Masastnde Klasr Oluturma ............................................................................... 49 A.21 Bilgisayarm Penceresi............................................................................................. 49 A.21.1 Floppy Disk (A, Disket Srcs) ................................................................... 50 A.21.2 Harddisk (C)..................................................................................................... 51 A.21.3 CD (Compact Disk).......................................................................................... 52 A.22 Src Bilgilerinin renilmesi .............................................................................. 54 A.23 Windowsta Klasr Yaps ....................................................................................... 54 A.24 Dosyalama lemleri................................................................................................. 55 A.24.1 Dosya Nedir?.................................................................................................... 55 A.24.2 Klasr Nedir? ................................................................................................... 56 A.25 Dosya Kesme, Kopyalama ve Yaptrma lemleri ................................................ 56 A.25.1 Kesme (Cut) lemi iin kullanlan baz yollar: ............................................... 56 A.25.2 Kopyalama(Copy) lemi iin kullanlan baz yollar: ...................................... 56 A.25.3 Yaptrma (Paste)lemi iin kullanlan baz yollar:....................................... 56 A.26 Dosya Silme Yntemleri .......................................................................................... 57

= 2 / 57 =

Marmara niversitesi Teknik Eitim Fakltesi Bilgisayar Kursu Ders Notlar, Kasm 2007

GR BLM
Bilgisayar, kullancdan ald verilerle mantksal ve aritmetiksel ilemleri yapan yapt ilemlerin sonucunu saklayabilen saklad bilgilere istenildiinde ulalabilen elektronik bir makinedir. Bu ilemleri yaparken veriler girilir ve ilenir. Ayrca, istendiinde yaplan ilemler depolanabilir ve ks alnabilir. Bilgisayar ilem yaparken hzldr, yorulmaz, sklmaz. Bilgisayar programlanabilir. Bilgisayar kendi basna bir is yapmaz. Bilgisayarla ilgili olarak kullanlan bu terimlerin anlamlar aada verilmitir.

A.1 Giri:
Kii tarafndan veya bilgisayar tarafndan salanan verilerdir. Bu veriler, saylar, harfler, szckler, ses sinyalleri ve komutlardr. Veriler giri birimleri tarafndan toplanr.

A.2 lem:
Veriler insanlarn amalar dorultusunda, programn yetenekleri lsnde ilem basamaklarndan geer.

A.3 Bellek:
Verilerin depoland yerdir. Giri yaplan ve islenen veriler bellekte depolanr.

A.4 k:
Bilgisayar tarafndan ilem basamaklarndan geirilerek retilen yaz, resim, tablo, mzik, grafik, hareketli grnt, vb. Nil ekrandan ya da yazc, hoparlr gibi deiik k birimlerinden alnmasdr. Bir bilgisayarn ilem yapabilmesi iin donanm ve yazlma gereksinim vardr.

A.5 Donanm (Hardware):

Bilgisayarn fiziksel ksmlarna donanm denilmektedir. Ekran, klavye, Sabit disk (sabit disk), fare, yazc, bellek, mikroilemci, tarayc vb. bilgisayar donanmn oluturan paralardr.

A.6 Yazlm (Software):

Bilgisayar donanmnda kullanlan eitli programlara yazlm denir. Bilgisayar donanmnn almasn salayan yazlmlar olduu gibi, bilgisayarda ilem yapmay salayan yazlmlarda vardr. Yazlma rnek olarak, kelime ilemciler (Word processor), tabloluma (spread sheet), sunu (presentation), programlama dilleri (Pascal, C, Visual Basic vb.), ses (sound) programlar verilebilir.

= 3 / 57 =

Marmara niversitesi Teknik Eitim Fakltesi Bilgisayar Kursu Ders Notlar, Kasm 2007

A.7 Klavye Ksayollar Listesi

(Ms Windows Ve Ms Office in)
Windows key + R = altr Windows key + E = Windows Gezgini ALT + Tab = Program pencereleri arasnda gei yapmak ALT, Space, E = Program penceresinin ekran kaplamas CTRL + Shift + Esc = Windows Grev Yneticisi Windows key + Break = Bilgisayarm zellikleri Windows key + F = Arama Windows key + D = Masastn grntleme CTRL + C = Kopyala (Ctrl + Insert) CTRL + X = Kes (Shift + Delete) CTRL + V = Yaptr (Shift + Insert) [Alt] ve [Esc] alan program pencereleri arasnda gei yapma [Alt] ve bir klavye tuu Alt izili harfe ait mennn almas [Ctrl] ve [Esc] Balat mensnn almas [Ctrl] ve [F4] Aktif belgenin veya grup pencerenin kapatlmas [Alt] ve [F4] Aktif program kapatmak [Alt] ve [-] Aktif belgenin sistem mensnn almas Ctrl ve sol, sa yer yn tular imleci ileri kelime kelime ilerletme Ctrl ve yukar, aa yer yn tular imleci ileri paragraflar arasnda ilerletme [F1] Aktif programn Yardm penceresinin grntlenmesi Windows+M Tm program pencerelerinin simge durumuna kltlmesi Shift+Windows+M Tm program pencerelerinin simge durumundan geri yklenmesi Windows+F1 Windows Yardm Windows+Tab Grev ubuu program butonlar arasnda gezinme Aktif penceredeki son END elemann gsterilmesi Aktif penceredeki ilk HOME elemann gsterilmesi. Tm dizin aalarnn almas. NUM LOCK+ASTERISK NUM LOCK+PLUS SIGN.Seili dizin aacnn almas. Seili dizin aacnn kapatlmas. NUM LOCK+MINUS SIGN wwwcom adresinin adres ubuunda tamamlanmas Ctrl + Enter Kopyala CTRL+C Kes CTRL+X Yaptr CTRL+V Geri CTRL+Z leri CTRL+Y Silme DELETE Geri Dnme Gndermeden Silme SHIFT+DELETE Seili enin ikizinin karlmas CTRL tuu srklerken basl Seili enin yeniden isimlendirilmesi F2 mleci bir sonraki kelimenin bana konumlandrma CTRL+RIGHT ARROW mleci bir nceki kelimenin bana konumlandrma CTRL+LEFT ARROW mleci bir sonraki paragrafn bana konumlandrma CTRL+DOWN ARROW mleci bir nceki paragrafn bana konumlandrma CTRL+UP ARROW CTRL+SHIFT ile yer yn tular Yaz blounu kelime kelime seme Birden fazla nesne veya paragraf ya da satr bir anda seme SHIFT ile yer yn tular Hepsini seme CTRL+A Bir dosya veya klasr arama F3

= 4 / 57 =

Marmara niversitesi Teknik Eitim Fakltesi Bilgisayar Kursu Ders Notlar, Kasm 2007

DONANIM BLM
A.8 Bilgisayarn Birimleri:
Bilgisayar, yazlm ve donanm olmak zere iki blmden oluur. Yazlm denince bilgisayarda kullanlan programlar akla gelir. rnek verecek olursak ilk akla gelenlerden bazlar, Windows, Word, Excel, gibi programlar gelecektir. Yazlm yani bilgisayar programlar deiik kategorilerde incelenebilir. izim programlar (Autocad gibi), Muhasebe programlar, bilgisayar programlama dilleri, oyunlar, kelime ilemciler (Word gibi) bu kategorilerden bazlardr. Donanm denince akla bilgisayarn grnen fiziksel paralar gelir. Bunlar ana olarak u gruplarda inceleyebiliriz: Girdi birimleri kt birimleri lem (proses) birimleri A.8.1 Girdi Birimleri Bu birimlerden girdi birimleri bilgisayara bilgi, deer gibi datalarn girilmesini salarlar. Bu birimlerden bazlar unlardr:
A.8.1.1 Klavye

Bilgisayarda daha ok yaz yazmak amac ile kullanlan birimdir. Deiik marka ve modellerde klavyeler bulunur. Genelde 102-105 tu civarnda tu vardr klavyelerde. Bugn gnmzde yaygn olarak kullanlan klavyeler daha fazla sayda tua sahiptirler. Bunlar eitli ilemlerin ksa yoldan yaplmazn salayan tulardr. Klavyedeki tular kullanm amalarna gre gruplandrlmlardr. Klavyedeki harflerin diziliine gre iki eit klavye vardr. Q Tipi Klavye ve F Tipi Klavye. Bir klavyenin harflerinin bulunduu ksmda sol st kedeki harf F ise klavye F tipidir. Bu harf Q ise klavye Q tipidir. Bu tiplerde harflerin dizilileri birbirinden tamamen farkldr. Q tipi klavyeler daha ok ngilizce, Almanca, Franszca gibi Latince dillere uygun olarak dizilmilerdir. F tipi klavyeler de Trke gibi dillerin yapsna uygun olarak tasarlanmlardr. Klavyeler tasarlanrken gdlen dnce, Acaba hangi tuu hangi tua yakn olarak yerletirirsek daha hzl bir yazma ilemi gerekletirilecektir? dncesidir. rnek olarak ngilizcede ok sk yan yana kullanlan E ve R harfleri Q tipi klavyede yakn yerlere konulmutur. Bunun gibi ok sk ayn kelimelerde ve birbirine yakn yerlere gelen T ve H harfleri birbirine ok yakn olarak konulmutur. Harf grubunun hemen

= 5 / 57 =

Marmara niversitesi Teknik Eitim Fakltesi Bilgisayar Kursu Ders Notlar, Kasm 2007 zerindeki rakam ve iaretleri karmak iin SHIFT tuu kullanlr. Bu tutan iki tane vardr. Bunun sebebi, sa veya sol elle yaz yazlrken ihtiyaca gre yakn olan kullanmaktr. Bu tulardan biri CAPS LOCK tuunun hemen altnda iken dieri ise ENTER tuunun altnda bir yerde bulunur. Klavyenin en altnda bulunan uzunca tu boluk brakmaya yarayan tutur(SPACE BAR). Baz tular ve kullanm amalar aadaki gibidir. ENTER: verilen bir ilemi uygulamak amac ile veya yaz yazarken alt satra gemek amac ile kullanlr. SPACE BAR: (Boluk tuu) yaz yazarken aralk brakmaya yarar. ESC: Klavyenin sol st kesindeki bu tu, baz ilemleri iptal etmek iin veya ak diyalog kutularn kapatmak amac ile kullanlr. CAPS LOCK: Yazarken yaznn byk harflerle yazlmasn salar. Bu tua basnca sa tarafta CAPS LOCK yanar, tekrar bu tua basnca sner. Ik yanarken byk harf yazar. SHIFT: Genelde bu tuun zerinde shift yazmaz. zerinde yukar doru kalnca bir ok resmi olan tutur. CAPS LOCK ve ENTER tularnn altnda birer tane bulunur. Kullanm amac Ilk harfleri byk yazmak ve harflerin zerindeki rakamlar grubunun zerindeki +, ?, (,/,% gibi iaretleri de karmaya yarar. TAB: CAPS LOCK tuunun hemen zerinde bulunan tutur. Grevi satr ba yaptktan sonraki paragraf girintisini oluturmaktr. Her basta 8 karakter aralk brakr. stenirse bu karakter says artrlp azaltlabilir. CTRL: baz ilemleri ksa yoldan yapmay salayan bir tutur. Genelde bir baka harf ile birlikte kullanlr. rnek olarak Ctrl+S tularna birlikte basmak ou programda kayt yapma amac ile kullanlrlar. ALT: Genelde menlere girmek gibi birtakm ilemleri fare kullanmakszn klavye ile gerekletirmeye yarar. ALT tuu da genelde baka tularla birlikte kullanlr. rnek olarak ALT + F4 tuu ile Windowsta pencereler kapatlabilir. DELETE: Bir yazy kursrn (imlecin) bulunduu yerden itibaren saa doru bir silme ilemi yapmaya yarar. BACKSPACE: Ortadaki ENTER tuunun hemen zerinde bulunur. Grevi imlecin bulunduu yerden itibaren sola doru silme ilemi yapar. YN TULARI: Sadaki Ctrl tuunun hemen sanda bulunan 4 adet tutur. Amalar kursr istenen yere ynlendirmektir. HOME: zerinde bulunulan satrn bana sadece bir tua baslarak gidilmesini sa lar. END : zerinde bulunulan satrn sonuna sadece bir tua baslarak gidilmesini sa lar. F (Fonksiyon Tular: Fi, F2, F3,....F12) : Baz programlarda baz ilemleri ksa yoldan yapmamz salarlar. Bazen tek bana kullanlrlarken bazen baka tularla birlikte kullanlrlar. Baz rnekler verecek olursak: F1: Genelde ak olan programla ilgili yardm salayan program altrr. F1O: Baz DOS tabanl programlar kapatmaya yarayan tutur. F5: Baz programlarda Bulma ileminin yaplmasn salar. F2: Baz programlarda kaydetme ilemi salar. Yukardaki rnekler bir genelleme yaplmak amac ile verilmemitir. Sadece bir fikir vermek iin burada deinilmitir. ALT Gr: Baz tular zerinde bulunan nc iaretleri karmak iin kullanlrlar. rnek olarak ,$ gibi iaretler bu tula karlrlar. Bu tuun yerine Ctrl+Alt tularna baslabilir.

= 6 / 57 =

Marmara niversitesi Teknik Eitim Fakltesi Bilgisayar Kursu Ders Notlar, Kasm 2007
A.8.1.2 Mouse (Fare)

Fare de klavye gibi girdi birimidir. Bilhassa grafik tabanl programlarda (Windows, Word gibi) ilemleri yapmak iin kullanlr. Genelde iki tuludur. Fakat baz programlarda kullanlmak amac ile 3 tulu fareler de bulunmaktadr. Son zamanlarda bilhassa internetin yaygn olarak kullanlmasndan dolay kaydrma ilemlerini kolaylkla yapan tekerlek gibi tular da konulmutur farelere. Fakat temel olan iki tutur. Bu tularla tek veya ift tklamalar yaplarak ilemler gerekletirilir. Hareketi salayan farenin altnda bulunan topun zerinde gezindii makaralardr. Deiik marka ve modellerde fareler mevcuttur.
A.8.1.3 Mikrofon:

Ses almaya yarar.

A.8.2 kt Birimleri kt birimleri girilen deerler zerinde eitli ilemler yapldktan sonra sonucunu vermek iin bilgisayar tarafndan kullanlrlar. Bunlardan bazlar aadaki gibidir:
A.8.2.1 Monitr:

leri takip etmek iin kullanlan ekrandr. Deiik marka ve modelleri vardr. Keden keye uzunluklarnn inch () cinsinden hesaplanmasna gre adlandrlrlar. Yaygn olarak 14 ve 15 monitrler kullanlmaktadr.

CRT Tip Monitr

LCD Tip Monitr

A.8.2.2 Hoparlr:

Ses vermeye yarar.

= 7 / 57 =

Marmara niversitesi Teknik Eitim Fakltesi Bilgisayar Kursu Ders Notlar, Kasm 2007

A.8.2.3 Printer:

Yazlar karmak iin kullanlr.

A.8.2.4 Ploter (izici):

Yazc gibidir. Esas kullanm amac izimler yapmaktr.

Bunlardan baka birok kt birimi olabilir. Fakat burada bunlarla iktifa ediyorum. A.8.3 lem Birimleri Bilgisayarda donanm olarak adlandrlan birimlerden biri de kasadr. Kasann iinde eitli kartlar ve elektronik devreler mevcuttur. Kasalar TOWER (Dikey) ve SLIIM (Yatay) olmak zere iki eittir.

= 8 / 57 =

Marmara niversitesi Teknik Eitim Fakltesi Bilgisayar Kursu Ders Notlar, Kasm 2007

Kasann ierisinde bulunan cihazlardan bazlar unlardr: Sabit Disk (Harddisk) RAM Disket CD lemci Anakart (Mainboard) Ekran Kart Ses Kart Mikrofon Fax Modem kart TV ve Radyo kart gibi kartlar.
A.8.3.1 Harddisk:

Bilgisayara yklenen programlarn kaydedildii yerdir. Sabit disk anlamndadr. Harddiskler bir hafza birimidirler. Kapasiteleri olduka byktr. Deiik kapasite ve markalarda

= 9 / 57 =

Marmara niversitesi Teknik Eitim Fakltesi Bilgisayar Kursu Ders Notlar, Kasm 2007 harddiskler vardr. Harddisklere kaydedilen dosyalar bilgisayar kapatlp aldnda korunurlar. Harddisklerin kapasiteleri Gigabyte mertebesindedir. Gnmzde 8-10 Gigabytelk harddiskler yaygn olarak satlmakta ve kullanlmaktadr. Harddisklerde stste yuvarlak manyetik plakalar vardr, bu plakalarn heriki yzeylerine de kayt yapan okuyucu balklar (Teyp kristali gibi) vardr. Sabit diskler dakikada yaklak 7200-1000 devir hz ile dnerler. Bu bakmdan harddisklerin sarslmamasna dikkat edilmelidir. Yani bilgisayar masasnn veya kasann alr durumda hareket ettirilmesi sakncaldr. Bu kadar yksek hzda dnerken harddiske zarar verilebilir.
A.8.3.2 RAM

RAMn alm Random Access Memorydir. Anlam Rastgele Eriimli Bellektir. Bu da gene bir hafza birimidir. RAMlerin kapasiteleri 64 Megabyte gibidir.128 Megabytelk RAMler de yaygn olarak satlmakta ve kullanlmaktadr. RAMlerdeki bilgiler elektrik kesildiinde veya bilgisayar kapatldnda kaybolur. Bilgisayarda programlar lemcide (Yani bilgisayarda ilemlerin yapld yerdir) altrlr. altrlmadan hemen nce RAMe gelirler. Dolays ile RAM ne kadar bykse bilgisayar o kadar hzl alr.
A.8.3.3 Disket (Floppy Disk)

Disketler de birer hafza birimidirler. Disketler tanabilirler. Hafzalar kktr. 1.4 Megabyte kapasitesine sahiptirler High Density ve Double Density olmak zere iki eittirler. Gnmzde High Density disketler kullanlmaktadrlar. Double Density disketlerin kapasiteleri 720 Kilobytedr. Yani dierinin yarsdr. Disketler manyetik alandan, s ve nemden etkilenebilirler. Bu bakmdan dikkat edilmelidir.

= 10 / 57 =

Marmara niversitesi Teknik Eitim Fakltesi Bilgisayar Kursu Ders Notlar, Kasm 2007
A.8.3.4 CD (Compact Disk)

CDler disketlere gre daha byk kapasiteye sahiptirler. CDlerin kapasiteleri 650 Megabytedr. Yani bir CDye yaklak olarak 500 civarnda disket sar, bu nedenle CDler gnmzde yaygn olarak kullanlmaktadr. CDler eriim hz bakmndan disketlerden ok daha hzldrlar. CDlerden baka gnmzde DVD teknolojisi de hzla gelimektedir. Bir DVD 5-10 tane CDyi iine alabilecek kapasitedir. Deiik kapasiteye sahip DVDler mevcuttur. CDler bildiimiz mzik setlerinde kullanlan CDlerden farkl deildir. CDlere kayt yapmak iin zel yazc cihazlara ihtiya vardr.
A.8.3.5 lemci

lemcinin baka adlar da vardr. Mikroilemci, Merkezi ilem nitesi (Central Processing Unit, CPU) gibi isimler yannda halk arasnda bilgisayarn beyni gibi isimler de verilir. Pentium 200, Pentium Celeron, Pentium , Pentium li, gibi modelleri vardr. Gnmzde Pentium li ilemciler yaygn olarak satlmaktadr. Bu ilemciler, bir saniyede milyonlarca ilemi yapabilirler.

= 11 / 57 =

Marmara niversitesi Teknik Eitim Fakltesi Bilgisayar Kursu Ders Notlar, Kasm 2007
A.8.3.6 Anakart

Anakart bilgisayarn iindeki btn kart, hafza birimi ve disket, CD gibi cihazlarn zerine takld ve chiplerden oluan karttr. Bu kartn zerinde eitli bo soketler bulunur. Bu soketlere ekran kart, ses kart gibi kartlar taklr.
A.8.3.7 Ekran Kart

Ekran kart bilgisayarn monitrne renk ve grnt bilgilerinin gelmesini salayan karttr. Deiik marka ve modellerde ekran kartlar vardr. Ekran kartlarnn monitr ile balantsn salayan, bilgisayardan monitre gelen kablodur. Ekran kartlarnn AGP, PC ve ISA gibi modelleri vardr. Bunlarn da kendilerine gre kapasiteleri vardr: 8-16-32 Megabyte gibi byklktedirler. Kapasitenin bykl ilemlerin hz ile ilgilidir.

= 12 / 57 =

Marmara niversitesi Teknik Eitim Fakltesi Bilgisayar Kursu Ders Notlar, Kasm 2007
A.8.3.8 Ses Kart

Ses kart, bilgisayarda ses ilemlerinin yaplmasn salar. Mzik dinlemek gibi ilemler yaplr. Oyunlar oynanrken baz sesler gelir bu seslerin gelmesi iin ses kartna ihtiya vardr. Ses kartlarndan ses gelmesi iin hoparlrlere de ihtiya duyulacaktr.
A.8.3.9 Fax Modem Kart

Fax modem kart nternete balanmak iin kullanlan cihazlardr. Bu kartlarla ayn zamanda faz ekme ilemi de yaplabilir. Bilgisayarn internete balanmas iin telefon hatlarna ihtiya duyulur. ki eit modem vardr. Dahili ve harici modemler. Dahili modemler bilgisayarn iine taklrken harici modemler bilgisayarn dnda tutulur.
A.8.3.10 TV Kart

TV kart radyo kart gibi kartlar ihtiyaca gre taklabilir. Bu kartlar sayesinde bilgisayar ayn zamanda televizyon ve radyo olarak kullanlabilir.
A.8.3.11 A (Ethernet) Kart

Bilgisayarn kablo ile dier bilgisayarlara fiziksel olarak balanmasn salayan ve bilgi paylamn mmkn klan elemandr. Anakara zerine taklrlar. ISA veya PCI yapayda olan

= 13 / 57 =

Marmara niversitesi Teknik Eitim Fakltesi Bilgisayar Kursu Ders Notlar, Kasm 2007 bu cihazlar 10 Mbps veya 100 Mbps hzlarnda veri iletebilirler.

YAZILIM BLM
Bir bilgisayar sisteminde kullanlan tm program ve dosyalarn tmne genel anlam ile yazlm ad verilmektedir. Bir iletim sistemi olan Windows da bir yazlmdr. Bu blmde Windows iletim sisteminin nasl kullanlaca ile ilgili bilgiler ve ipular verilecektir. Burada anlatlan tm bilgiler Windows XP iletim sistemi kullanlmaz baz alnarak bir araya getirilmitir. Eer, Windows kelimesi kullanlrsa bu Windows XP anlamndadr. WNDOWS LETM SSTEM KULLANIMI

A.9 Temel Kavramlar :

Bilgisayarda alrken momitr ekrannda srekli yanp snen ve kullanc ile sistem arasnda kpry kuran iarete imle ya da krsr ad verilir. mle bilgisayara verdiimiz komutu nerede ileme koyacan belirtir. A.9.1 Bilgisayar Ama ve Kapatma Bilgisayar amak iin u ilem basamaklar yaplr: Bilgisayarn kasasnn zerinde bulunan elektrik dmesine baslarak bilgisayara enerji gelmesi salanr. Ekrann elektrik dmesine baslarak ekrana elektrik gelmesi salanr. Windows iletim sistemi kullanc ad ve ifre isterse bunlar girilir ve masastnn ekrana gelmesi beklenir. Ekrana masast geldii zaman bilgisayar alm olur. Bilgisayar kapatmak iin u ilem basamaklar yaplr. Ak olan tm programlar kapatlr. Balat mensnden Bilgisayar Kapat komutu verilir. Karmza gelen menden Bilgisayar Kapat seilerek Tamam dmesine baslr. Windows kapanyor yazs kar ve bilgisayar kasann elektriini keser (eski bilgisayarlarda bu ilemi elle yapmamz gerekir). Daha sonra ekrann elektrik dmesine baslarak ekran kapatlr (Baz bilgisayarlarda ekran elektrii bilgisayarn kasasndan ald iin bilgisayarn kapanmasyla ekran otomatik olarak kapanm olur). A.9.2 Fareyi Kullanmak Fare, iaretinin (imle) hareketini elinizle denetlemeyi, nesneleri gstermeyi ve semeyi salayan bir aygttr. Fareyi hareket ettirdike, fare iaretisi de ekranda hareket eder. Klavyeye ek olarak, bilgisayarnza ynergeleri vermek iin bir gsterme aygt kullanabilirsiniz. En ok kullanlan gsterme aygt faredir. Windowsu fare olmadan da kullanmak mmkndr. Fakat fare Windowsu daha verimli kullanabilmemizi salar. Fare olmad durumlarda onun ilemlerini klavye zerindeki tular ve tu takmlar ile yaplabilir. Bu blm drt temel eylemi nasl gerekletireceinizi gsterecektir: iaret etme, tklatma, ift tklatma ve srkleme.

= 14 / 57 =

Marmara niversitesi Teknik Eitim Fakltesi Bilgisayar Kursu Ders Notlar, Kasm 2007 Fare ekrandaki konumunuzu belirleyen bir iaretiyi denetler. Fareyi elinizin bir uzants olarak dnn. Fareyi masanzn zerinde hareket ettirdiinizde, iareti de hareket eder. Baz nesneler iareti zerlerinden geerken deiirler. Farenizin stndeki dmelerin biriyle alarak eleri ekrannzda seebilir ve tayabilirsiniz. reneceiniz ilk eylem tklatma olarak adlandrlr. Tklatma, fare dmesini bir kere basp brakma anlamna gelir. Bu eylemin sonucu kullandnz yazlma ve tklattnz dmeye bal olarak deiiklik gsterir. Fare ile yapabileceiniz ikinci ey, ift tklatma olarak adlandrlr. ift tklatma sol fare dmesini iki kere ard ardna basp brakmak anlamna gelir. Bu ilemde genellikle program altrmak iin kullanlr. Sol fare dmesini kullanarak yrtebileceiniz dier bir eylem de eleri ekrannzda srkleyerek tamaktr. Bunu yapmak iin, iaretiyi bir nesnenin stne konumlandrn, sol fare dmesine basn ve basl tutun, fareyi ekrannzda istediiniz yere tayn. Dmeyi brakn. zel men ilemleri iinse farenin sa tuunu kullanrz. Sa tu ile iaretiyi tkladnz yer ile ilgili yapabileceimiz ilemleri listeleyen bir men alr. Fare ile be temel ilemi yapabilirsiniz: gstermek (iaret etmek), tklamak, ift tklamak, sa tula tklamak ve tutup srklemek. A.9.3 Gstermek (aret etmek) Fareyi, bir nesneyi iaret etmek iin kullanabilirsiniz. Fareyi hareket ettirdiinizde, iaretinin sekli deiir. rnein, fare iaretisinin sekli, bir yaznn ya da seklin zerine geldiinde parma yukary gsteren bir el kyorsa, buradan baka bir yere balant olduu anlalr.

Fare iaretiniz bir izginin zerine geldiinde iki ynl bir ok olumu ise, bu seklin boyutunu deitirebileceiniz anlalr. Fare iaretiniz bir izginin zerine geldiinde drt ynl bir ok olumu ise, bu sekli farkl bir blgeye tayabileceiniz anlamna gelir.

A.9.4 Tklamak Bilgisayardaki grevler genellikle, bir nesnenin zerine gelip farenin sol tuuna basarak yaplr. Farenin tuuna bir kere basma ilemine tklamak denir. Nesneye tkladnzda rengi deierek iaretlenmi olur. = 15 / 57 =

Marmara niversitesi Teknik Eitim Fakltesi Bilgisayar Kursu Ders Notlar, Kasm 2007

Eer tkladnz nesne ya da yaz bir balantyla (iliim) baka bir yere gitmenizi salayacaksa, fare iaretinizin sekli deiir ve beklemeniz gerektii anlamnda kum saati belirir. A.9.5 ift Tklamak Bir nesneyi, dosyay amak ya da bir program amak iin farenin sol tuuna hzl aralkla ift baslr. Bu ilem, nesnenin, dosyann ieriini grmemizi ya da ift tkladmz programnn almasn salar. Farenin iaretisini, atnz nesnenin sa st ksesindeki arp iaretine getirip bir kere sa tula tkladnzda ise atnz pencereyi kapatm olursunuz.

A.9.6 Sa Tula Tklamak Bir nesneyi farenin sa tuuyla tkladnzda, seili nesne ile ilgili komutlara ksayoldan ulamanz salayan liste kar. Liste zerinde koyu renk (aktif) tulara basarak istediiniz ilemi kolayca yapabilirsiniz. A.9.7 Tutup Srklemek Farenin iaretisini bir nesnenin zerine gtrp sol tua bir kere tklayp, parmanz ts zerinden kaldrmadan fareyi hareket ettirerek; iaretlediiniz nesneyi istediiniz yere tayabilirsiniz. rnein, bir dosyay tayp baka bir klasrn zerine braktnzda dosyay klasrn iine tam olursunuz.

= 16 / 57 =

Marmara niversitesi Teknik Eitim Fakltesi Bilgisayar Kursu Ders Notlar, Kasm 2007

A.9.8 Klavyeyi Kullanma Bilgisayarnza bilgileri ve ynergeleri klavye kullanarak yazabilirsiniz. Bu, klavyenizin ana yazma alandr. Standart daktilodaki tulara benzerler. Bir tua basar ve brakrsnz ve ilgili harf veya rakam bilgisayar monitrnzn ekrannda grnr. Klavyenizin baka bir ksm da saysal tu takm olarak adlandrlr. Klavyelerin tmnde saysal tu takm yoktur. Bunu, toplama makinesinde yaptnz gibi saylar tek elle girmek iin kullanabilirsiniz. Bu tular ilev tular olarak adlandrlrlar (F1, F2, F3). Yazlm uygulamanzda belirli grevleri hzl bir ekilde gerekletirmek iin kullanlrlar. Klavyeniz belirli ilevleri yrten dier zel tulara da sahiptir. rnein, ka tuu (ESC) bazen bir grevi durdurmak iin de kullanlabilir. Klavye ksayollarn yrtmek iin, ALT tuunu ve kontrol tuunu (CTRL) kendi balarna veya dier tularla birlikte kullanabilirsiniz. te size ne rendiinizi gstermeniz iin bir ans. Aadaki sorular klavyenizdeki uygun saylara basarak yantlayn. Klavyenizin ana yazma alan neresidir? Ana yazma alan klavyenizin daktilo tularna benzeyen bir ksmdr. Hangi tular bir toplama makinesi gibi alrlar? Bir toplama makinesi gibi alan saysal tu takmn setiniz. Saylar toplama makinesinde yaptnz gibi girmek iin saysal tu takmn kullanabilirsiniz. Hangi tular ksayollar veya dier zel ilevleri yrtmenize olanak verir? Ksayollar ve zel ilevleri yrtmek iin ilev tularn kullanabilirsiniz. lev tular kullandnz yazlma bal olarak, ksayollar ve dier belirli ilevleri yrtmek iin kullanlrlar.

= 17 / 57 =

Marmara niversitesi Teknik Eitim Fakltesi Bilgisayar Kursu Ders Notlar, Kasm 2007 A.9.9 Bloklama Shift tuuna basl iken yn tularna basarak yazdmz yaznn zerini koyultma ilemidir. Bu yaplan ilem sayesinde bloklanan alan zerine tek seferde birden fazla ilem yapabiliriz. Shift + Sa Ok mlecin sandaki karakteri bloklar. Shift + Sol Ok mlecin solundaki karakteri bloklar. Shift + Yukar Ok mlecin bulunduu yerden bir st satra kadar olan yeri bloklar. Shift + Aa Ok mlecin bulunduu yerden bir alt satra kadar olan yeri bloklar. Shift + Home mlecin bulunduu yerden satr bana kadar olan ksm bloklar. Shift + End mlecin bulunduu yerden satr sonuna kadar olan ksm bloklar. Shift + Page Up mlecin bulunduu yerden yukarya doru bir ekranlk yazy bloklar. Shift + Page Down mlecin bulunduu yerden yukarya doru bir ekranlk yazy bloklar. Ctrl + Shift + Sa Ok mlecin sandaki kelimeyi bloklar. Ctrl + Shift + Sol Ok mlecin solundaki kelimeyi bloklar. Ctrl + Shift + Yukar Ok mlecin bulunduu yerden paragrafn bana kadar olan yeri bloklar. Ctrl + Shift + Aa Ok mlecin bulunduu yerden paragrafn sonuna kadar olan yeri bloklar. Ctrl + Shift + Home mlecin bulunduu yerden metnin bana kadar olan ksm bloklar. Ctrl + Shift + End mlecin bulunduu yerden metnin sonuna kadar olan ksm bloklar. A.9.10 Balat Dmesi Bilgisayarnz kapatma ve yeniden balatmada, Windows 98de gezinmede ve hemen btn islerinizde Balat dmesini kullanrsnz. Balat mens Windowsun temel mensdr. Balat mensn kullanarak programlarnz, belgelerinizi aabilir, bilgisayarnzn ayarlarn deitirebilir, yardm alabilirsiniz. Balat mensnn baz komutlarnda alt menlerin olduunu gsteren, saa doru bir ok iareti vardr. Fare iaretinizi bu komutlardan birinin zerine getirdiinizde hemen yannda bir men daha alacaktr. Karnza gelen mende amak istediiniz blmn zerine farenin iaretisi ile gelip bir kere tklayn. Balat mensn kullanarak yapacanz ilemler ve karnza gelecek ekranlar unlardr:

= 18 / 57 =

Marmara niversitesi Teknik Eitim Fakltesi Bilgisayar Kursu Ders Notlar, Kasm 2007

A.9.11 Grev ubuu Ekrann alt ksm boyunca uzanan ve balat dmesini de ieren masastndeki ubua Grev ubuu denir. Bilgisayarda almakta olan programlar temsil eden dmeler bu ubukta grnr. almaya baladnzda, grev ubuunda baka eler grebilirsiniz. Bu eler, masastnde o anda ak olan pencere adlarn gsterir. Grev ubuunun sandaki simgeler ise o andaki saati, klavye dilini, hoparlr ayarn ve hzl balatlmas gereken programlar gsterir.

Tm ak pencereleri grntleme: alrken st ste atnz pencerelerin hepsini birden grmek istediinizde, grev ubuunun bos ksmnda farenin sa tuunu tklayn. Karnza gelen seeneklerden Pencereleri Basamakla'y, Pencereleri Yatay De'yi veya Pencereleri Dikey Deyi tklayn. Grntlemek istediiniz tm pencerelerin ak olduundan emin olun. Kapal veya simge durumuna kltlm pencereler grntlenmez. Pencerelerinizi zgn durumlarna getirmek iin, grev ubuunun bos alann farenin sa tuuyla tklayn ve Basamaklamay Geri Al veya Demeyi Geri Al tklayn.

= 19 / 57 =

Marmara niversitesi Teknik Eitim Fakltesi Bilgisayar Kursu Ders Notlar, Kasm 2007

Grev ubuunu gizleme: Grev ubuunun srekli grnmesini istemiyorsanz, gizleyebilirsiniz. Bunun iin Balat' tklayn, Ayarlar' ve Denetim Masasn sein ve sonra Grev ubuu sekmesini tklayn, Otomatik gizle onay kutusunu sein. Grev ubuunun yerini deitirmek: Bu ilemi yapabilmek iin ekrann alt ksmnda yer alan grev ubuunun herhangi bos bir yerinde farenin sol tuuna basili tutularak, baka bir kseye srklenir ve fare tuundan elimizi ekerek ilem tamamlanr. Grev ubuundan program balatmak: Sk kullanlan programlar kolayca balatmak iin, grev ubuunuzun Program Ksayollar ksmna ksayol yerletirebilirsiniz. Bu, sizin hzl bir ekilde program balatmanz salar. ksayol yerletirmek iin su ilemleri yapn: 1. Grev ubuunda bos bir yeri sa fare tuuyla tklayn. Ara ubuklarn tklayn ve Hzl Balat seeneinin seili olduundan emin olun. 2. Bilgisayarm veya Windows Gezgini'nden, grev ubuuna program dosyasn (.exe uzantl bir dosya) srkleyin. Bu programn simgesi grev ubuunda yer alr.

= 20 / 57 =

Marmara niversitesi Teknik Eitim Fakltesi Bilgisayar Kursu Ders Notlar, Kasm 2007

A.10 Onay Kutular ve Radyo Butonlar

eitli sebeplerle programlarda veya uygulamalarda baz seimler yaplmas istenebilir ve bu seimin sonularn srekli uygulanr. Eer bir diyalog penceresinde birden fazla seimin ayn anda yapabilme imkan varsa bu onay kutucuklaryla verilir. stenilen onay kutucuunu tklandnda, eer seili hale geldiyse yanna onay (5) iareti gelir. Seili deilse kutucuk botur.

Eer yaplmas gereken seim, seenekler arasndan sadece bir tanesinin ve mutlaka biri seilmesini gerektiriyorsa radyo butonlar kullanlr. Radyo butonlarnda seili olann blmn kutusuna (_) iaretini koyar.

A.11 Sekmeler
Herhangi bir ilem yaparken ok fazla seenek olduunda bunlar birden fazla balk altnda toplanrlar. Bu balklarn her birine sekme ad verilir. Sekmelere ulaabilmek iin balna tklamak yeterlidir.

= 21 / 57 =

Marmara niversitesi Teknik Eitim Fakltesi Bilgisayar Kursu Ders Notlar, Kasm 2007

A.12 Geri Dnm Kutusu:

Windowsta silinen dosyalar tekrar kurtarlmak istenebilir dncesiyle Geri Dnm Kutusuna gnderilir. Geri dnm kutusu boaltlmadka silinen dosyalarn veya klasrlerin kurtarlma ans vardr. Geri Dnm Kutusu simgesi ift tklandnda geri dnm kutusunda bekleyen dosyalar ve klasrleri gsteren bir pencere alr. Buradan kurtarmak istenen dosya veya klasrler seildikten sonra zerinde sa tua baslr ve Geri Al seilir. Geri dnm kutusu da belli bir kapasitesi vardr ve zaman zaman boaltlmas gerekebilir. Bunun iinde; Dosya mensnden Geri Dnm Kutusunu Boalt seilir.

A.13 Pencere Ynetimi

Windows 98 ekrannda yer alan dikdrtgen ereveli elere pencere denir. Her bir program, klasr ya da dosya pencereler iinde alr. Bir pencere aldnda, grev ubuunda o pencerenin adnn yazl olduu bir dme belirir ve pencere kapanncaya kadar dme orada grlr. Birden fazla pencere aksa, her bir pencere grev ubuunda grlr. Ancak altnz pencerenin ad adres ubuunda dierlerinden ak renktedir ve aktif olan pencerenin st bant ksmi lacivert, dier pencerelerinki gridir. Ak olan ve zerinde altnz pencereye aktif pencere denir. Pencereler bytlp kltlebilir, ekran kaplayabilir, simge durumuna kltlebilir, eski boyutuna getirilebilir. Pencereler masastnn herhangi bir blmne srklenerek tanabilir.

= 22 / 57 =

Marmara niversitesi Teknik Eitim Fakltesi Bilgisayar Kursu Ders Notlar, Kasm 2007

Windowsta tm programlar ve uygulamalar pencereler araclyla alr. Pencere zerinde baz standartlar vardr. En stte baz dmelerin ve o uygulama veya programn adnn bulunduu balk ubuu vardr. Balk ubuu zerinde bo bir yerde srkleme

Windowsta Ak Bir Pencere Grnts yntemi uygulandnda pencere istenilen bir yere tanabilir. Eer programn grev ubuu zerinde beklemesi isteniyorsa simge durumuna klt dmesi, tm ekran kaplam olarak almas isteniyorsa ekran kapla dmesi, program veya uygulamadan kmak isteniyorsa da = 23 / 57 =

Marmara niversitesi Teknik Eitim Fakltesi Bilgisayar Kursu Ders Notlar, Kasm 2007 kapat dmesi tklanr. Eer ekran kapla dmesine baslrsa o pencere tm ekran kaplayacak ekilde geniler ve eer o pencere boyutlandrma hakk veriyorsa pencerenin kenar snrna gelindiinde fare ift ynl ok eklini alr ve srkleme yntemiyle pencere bykl deitirilebilir. Pencere iindeki dikey ya da yatay kaydrma ubuu, pencere ierisinde grntlenemeyen nesneler olduunu gsterir. Bu nesneleri grmek iin kaydrma ubuuna fare ile tklanr ve fare zerinden parmak kaldrlmadan ubuk kaydrlr. Pencereler, st bandndan, farenin sol tuuna basarak ve srkleyerek masastnn istenen bir yerine tanabilir. Pencereler alt, st, sa ve sol kselerine gelindiinde fare iaretisinin sekli deiir. Bu srada sol tua basili tutarak pencere yeniden boyutlandrlabilir. Grev ubuundaki ak uygulamalar arasnda gei yapmak iin farenin sol tuu ile gei yaplmak istenen uygulama zerine tklanr.

Simge Durumuna Klt simgesine tkladnzda, pencereniz yalnzca grev ubuunda grlr. Pencerenizin eski konumuna gemesi iin, grev ubuundaki pencerenizin zerine bir kere tklayn. Ekran Kapla simgesine bir kere tkladnzda, pencereniz ekran tam olarak kaplar. Pencerenizi eski konumuna getirmek iin ayn dmeye (yeni hali eklini alm olup, bu durum aktif pencerenin zaten ekran kaplanm durumda olduunu gsterir.) bir kere daha tklayn. Pencere tekrar eski halini alacaktr. Ekran Kapat simgesine bir kere tkladnzda, ak olan pencerenizi kapatm olursunuz. Atnz pencerenin ieriini istediiniz gibi grmek iin Grnm mensne tklayn. Alan liste iinde yapacanz seim, pencere ieriini istediiniz gibi grmenizi salar. Byk Simgeleri setiinizde pencere ieriiniz simgelerle gsterilir.

Kk Simgeleri setiinizde pencere ieriiniz kk simgelere dnr.

= 24 / 57 =

Marmara niversitesi Teknik Eitim Fakltesi Bilgisayar Kursu Ders Notlar, Kasm 2007

Liste seeneini iaretlediinizde, dosyalarnz karnza liste halinde gelir.

Ayrntlar seeneini iaretlediinizde ise dosyalarnz listeli ve ayrntl zellikleriyle karnza gelir.

= 25 / 57 =

Marmara niversitesi Teknik Eitim Fakltesi Bilgisayar Kursu Ders Notlar, Kasm 2007

Simgeleri Dzenle seeneinden yapacanz seimde belgeleriniz, Ada Gre alfabetik olarak, Tre Gre dosya uzantlar ayni olanlar arka arkaya gelecek ekilde, Boyuta Gre dosyann bykl gz nne alnarak ve Tarihe Gre dosyann oluturulduu tarih gz nne alnarak listelenir.

A.14 Dosya ve Klasr Ynetimi

A.14.1 Disket Biimleme: Yeni aldnz ya da herhangi bir nedenle iindeki bilgileri bozulmu disketin kullanma hazr hale getirilmesi gerekir. Disketin kullanma hazr hale getirilmesine disket biimlendirme (formatlama) denir. Bir disketi biimlendirmek iin nce disketin ieriini kontrol edin. nk biimlendirme yapldnda disketin iindeki bilgilerin tm silinecektir. Biimlendirilmesi gerektiinden emin olduunuzda su ilemler yaplmaldr: Masastndeki bilgisayarm simgesine ift tklayn. Bilgisayarnzn ieriini gsteren pencere alr. Disket simgesi zerine gelip farenin sa tuuna bir kere tklayn. Yeni alan pencereden biimlendir zerine gelip farenin sol tuuna bir kere tklayn. Yeni alan

= 26 / 57 =

Marmara niversitesi Teknik Eitim Fakltesi Bilgisayar Kursu Ders Notlar, Kasm 2007 pencereden, biimlendirme trlerinden birisini iaretleyerek balat dmesine basn ve disketin biimlendirilmesini bekleyin.

A.14.2 Klasr Oluturma: Bilgisayarnzn iini evrak dolabnz gibi dnebilirsiniz. Nasl ki bir evrak dolabnda klasrler ve onlarn iinde dosyalar var, altnz bilgisayarda da benzer bir dzen mevcuttur. Olmasn istediiniz blme klasr aar, ilgili dosyalar da bu klasre yerletirirsiniz. Yeni bir klasr oluturmak iin klasr oluturmak istediiniz blm an. Dosya mensnde, Yeniyi seip Klasr tklayn. Geici bir adla grlen klasrnze isim verip Enter tuuna basn. Ya da yeni klasr oluturacanz blm an, farenizin sa tuuna tklayn. Alan menden Yeniyi ve Klasr iaretleyin. Oluturduunuz klasre ad verip Enter tuuna basn.

= 27 / 57 =

Marmara niversitesi Teknik Eitim Fakltesi Bilgisayar Kursu Ders Notlar, Kasm 2007

Eer klasrnz ad vermeden kaydettiniz ve ad deitirmek istiyorsanz; dosyaya farenin sa tuuyla tklayn ve Yeniden Adlan diri sein. Klasrn adi maviye dnecek ve imle yanp snecektir. Vermek istediiniz adi verip Enter tuuna basn.

Klasrnzn iine dosya amak istiyorsanz, yukardakilerden farkl olarak yapmanz gereken ilem Dosyadan Yeniyi seip oluturmak istediiniz belge trn semek olacaktr. A.14.3 Seme: Windows 98de dosyalar, klasrler ve dier elemanlar zerinde ilem yapabilmek iin, ilem yaplacak eleman semeniz gerekir. lem yaplacak elemanlar semek iin farkl yntemler vardr. Bunlar: Bir dosya seme: Atnz penceredeki bir eleman semek iin fare ile zerinde ilem yapacanz eleman tklayn. Atnz pencerede baka bir eleman seecekseniz ok tularyla hareket ederek o eleman seebilirsiniz. Tm dosyalar seme: Atnz penceredeki elemanlarn tmn semeniz gerekiyorsa bunun birka yolu vardr. Bunlardan biri pencere iindeyken Dzen mensnden Tmn Se komutunu altrmaktr. Bir dieri Ctrl+A tuuna basmaktr. Bir farkl yntem ise, seilecek ilk eleman seip, Shift+End tuuna basmak veya Shift+fareye tklamaktr. = 28 / 57 =

Marmara niversitesi Teknik Eitim Fakltesi Bilgisayar Kursu Ders Notlar, Kasm 2007

Kark dosya seme: Atnz pencerede dosyalarn yalnzca bir ksmini semeniz gerekebilir. Bu durumda parmanz Ctrl tuuna basiliyken fare ile seeceiniz elemanlarn zerine basnz.

A.14.4 Dosya ya da Klasr Kopyalama: Dosya ve klasrleri ayni ortama ya da baka ortamlara kopyalamak gerekebilir. Kopyalama ilemiyle mevcut dosya veya klasrler istenen ortamda oaltlm olur. Dosya veya klasrleri kopyalamak iin su ilemler yaplr: A. B. C. Atnz pencerede kopyalamak istediiniz elemanlar seilir. Dzen mensnden Kopyala komutu seilir ya da ( ) simgesi tklanr. Kopyalanacak src ve klasr alr.

) simgesi tklanr. Byk D. Dzen mensnden Yaptr komutu seilir ya da ( kapasitede bir kopyalama ilemi yaplyorsa resimdeki gibi bir ilem karnza kar.

= 29 / 57 =

Marmara niversitesi Teknik Eitim Fakltesi Bilgisayar Kursu Ders Notlar, Kasm 2007 A.14.5 Disket Kopyalama: Disketteki btn bilgileri olduu gibi bir baka diskete kopyalamak mmkndr. Bunu yapabilmek iin; A. Kopyalanacak disket A srcsne taklr. B. Bilgisayarm simgesi tklanr. C. Disket simgesi zerine gelip farenin sa tuuna bir kere tklanr. D. Gelen menden Disket Kopyala komutu seilir.

E. Alan Disket Kopyala penceresinde Balat komutu iaretlenir, disketiniz kopyalanmaya balar.

F. Disketteki bilgiler bellee alndktan sonra karnza yeni bir pencere gelir. Bu durumda kopyaladnz disketi kartp bos disketi yerletirir ve Tamam dmesine basarsnz. Yerletirdiiniz disket bos deilse iindeki bilgiler silinir.

G. Yeni taktiiniz diskete bellee linmi olan bilgiler kopyalanr.

= 30 / 57 =

Marmara niversitesi Teknik Eitim Fakltesi Bilgisayar Kursu Ders Notlar, Kasm 2007

H. Kopyalama baaryla tamamladnda alan pencerede Kapat dmesi iaretlenir.

A.14.6 Dosya ya da Klasr Silme: Kullanlmayan veya gereksiz grlen dosya ve klasrler, bilgisayarn belleini igal etmemesi iin silinmelidir. Bir ya da birden ok silme ilemi yapldnda karnza bu nesnelerin silinmesinden emin olup olmadnz soran bir pencere kar.

Silinen bir dosya ya da klasr bellekten hemen silinmez. Silinen nesne nce Geri Dnm Kutusuna atlr. Eer yanllkla bir nesneyi sildiyseniz, Geri Dnm Kutusundan eski yerine almanz mmkndr. Eer sildiiniz nesnelerden eminseniz Geri Dnm Kutusundan silerek bilgisayarnzn belleini tamamen boaltabilirsiniz. Geri Dnm Kutusunu boalttnzda silinen dosya ve klasrler tamamen kaybolur.

= 31 / 57 =

Marmara niversitesi Teknik Eitim Fakltesi Bilgisayar Kursu Ders Notlar, Kasm 2007

Geri Dnm Kutusu zerine farenizin sa tuu ile bir kere tkladnzda, karnza gelen menden A komutuna tklayarak, sildiiniz nesneleri grebilirsiniz.

Geri Dnm Kutusunu atnzda, silmi olduunuz nesneler karnza gelecektir. Bu listeden silinmemesi gerekenleri veya yanllkla sildiinize inandnz nesneleri seip, Geri Al i tklayn. Nesneleriniz silindikleri yerlerine geri alnacaktr. Sildiiniz nesnelerin tmn eski konumlarna geri yklemek iin, nesne semeye gerek olmadan, Tmn Geri Al i tklayn. Sildiiniz nesnelerin tm eski konumlarna yklenecektir. Tm eleri kaldrp disk alanndan kazanmak iin, Geri Dnm Kutusunu Boalt tkladnzda nesnelerin tm geri alnamayacak ekilde silinecektir.

Eer sildiiniz dosya ve klasrlerden eminseniz, Geri Dnm Kutusunu amadan da bilgisayarnzn belleini boaltabilirsiniz. Bunun iin farenizin sa tuu ile Geri Dnm Kutusuna bir kere tklayn. Alan menden Geri Dnm Kutusunu Boaltt sein. Dosya ve klasrleriniz kalc olarak silinecektir.

= 32 / 57 =

Marmara niversitesi Teknik Eitim Fakltesi Bilgisayar Kursu Ders Notlar, Kasm 2007 A.14.7 Ksayol Oluturma, Dosyann Adn Deitirme ve Silme: Ska kullandnz bir dosyay, klasr veya program masastnde ksayol olarak grmek isteyebilirsiniz. ksayol, size almak istediiniz dosya, klasr ve benzerlerini abuk bulmanz salayacaktr. Bilgisayarnzda ksayol oluturmak iin; A. Bilgisayarm dmesine ift tklayarak, ksayol olmasn istediiniz dosyay, klasr vb. sein. B. Setiiniz enin zerinde farenin sa tuuna tklayarak alan menden, Ksayol Oluturu sein. Ksayol oluturmada kullanacanz farkl bir yntem ise sudur: A. Bilgisayarm ya da Windows Gezgininden, ksayol oluturmak istediiniz eyi sein. B. Dosya mensnden ksayol Oluturdu ya da Yeniyi sonra Ksayolu sein. C. Alan ksayol Olutur penceresinden Gzat tklayarak istediiniz adrese ulan. Bir sonraki adma gemek iin leri dmesine basn. D. Ksayol iin bir ad sein kutusuna istediiniz adi yazn ve Son dmesine basn. E. Oluturduunuz ksayolu ift tklayarak aabilirsiniz. F. Ksayol adn deitirmek iin, ad zerine fare ile iki kere tklayn ve ad yazs mavi bir renk aldnda yeni adi yazn. G. Bir ksayolu silmek iinse, ksayolu fare ile tutup Geri Dnm Kutusuna srkleyin veya ksayolu seip farenin sa tuuna basn, kan menden Sili sein. Bylece orijinal e depoland yerde kalacak yalnzca ksayolu silinecektir.

= 33 / 57 =

Marmara niversitesi Teknik Eitim Fakltesi Bilgisayar Kursu Ders Notlar, Kasm 2007

A.14.8 Sk Kullandnz Belgelerle alma: Sk kullanlan dosya ve klasrlere hzl bir ekilde ulamanz mmkndr. Balat mensnden Belgeleri setiinizde, alan yeni mende en son kullandnz belgeleri srasyla grebilirsiniz. Listedeki bir belgeyi tklayn, belge alr.

= 34 / 57 =

Marmara niversitesi Teknik Eitim Fakltesi Bilgisayar Kursu Ders Notlar, Kasm 2007 A.14.9 Dosya Paylatrma: Klasrlerimizi paylatrp farkl bilgisayarlardan ulaarak kullanabiliriz veya bakalarnn kullanmasna izin verebiliriz. Bunun iin yapmamz gereken ilem, paylatracamz klasrn zerine gelip farenin sa tuuna dokunmak ve Paylam seeneini semektir. Bundan sonra paylam sihirbaz devreye girer ve istediiniz paylam seeneklerini size sunar. Paylatrlm klasr el iinde sunulmu klasr seklini alr.

A.14.10 Windows Gezginini Kullanarak Dosya Arama: Klasrlerinizi ve dosyalarnz bilgisayarda bulmann bir yolu da Windows Gezginini kullanmaktr. Windows Gezgininde arama yapp dosya ya da klasr bulmak iin su ilemler yaplr: Balat tklatn, Programlar'n zerine gelin ve sonra Windows Gezgini'ni tklayn.

Pencerenin sa blmesinde ieriklerini grntlemek zere, sol blmede bir klasr tklayn. Bir klasr iindeki klasrleri grntlemek iin art iaretini tklayn.

= 35 / 57 =

Marmara niversitesi Teknik Eitim Fakltesi Bilgisayar Kursu Ders Notlar, Kasm 2007

A.15 Masast Kavram

Windows akken baka pencereler almadan gzken her eye Masast diyebiliriz. Arka plandaki mavi veya baka bir renk, en altta bulunan ve ekran boydan boya kaplayan gri zeminli grev ubuu, balat mens, saat ve sol tarafta bulunan program simgeleri masastnn eleridir. Grev ubuunda alan programlarn birer simgesi oluur. Bununla beraber grev ubuunda, saat ve baz simgeler de bulunur. Bu simgeler baz programlarn alr durumda olduunu gsterir. Ayrca klavyenin dilini gsteren bir simge ile ses denetiminin yapld bir kontrol de grev ubuu zerindedir. Aadaki ekil masastn gstermektedir. Masastnde eitli simgeler (ikonlar) grlmektedir. Bu simgelerin says ve trleri her bilgisayarda farkl olabilir. Buraya klasr ve dosyalar oluturmak her zaman iin mmkndr. Masastne deiik renkler ve resimler konarak daha gzel fonlar oluturulabilir. Bu gibi ilemlerin nasl yaplaca Control panel konusunda ayrntl olarak ilenecektir.

= 36 / 57 =

Marmara niversitesi Teknik Eitim Fakltesi Bilgisayar Kursu Ders Notlar, Kasm 2007

Masast Ekran

Bilgisayarm Penceresi

= 37 / 57 =

Marmara niversitesi Teknik Eitim Fakltesi Bilgisayar Kursu Ders Notlar, Kasm 2007 Bilgisayarm penceresinde eitli menler bulunur. Bu menler Dosya, dzen, grnm gibi menlerdir. Men ubuu aada grlmektedir.

Men ubuu Bu menlerin eitli kullanm amalar vardr. rnek olarak dosya mens herhangi bir dosya veya simge ile ilgili temel kaydetme, silme, adn deitirme, zelliklerini inceleme gibi ilemlerin yaplmasn salar.

A.16 Kltme, Bytme, Kapama ve Balk ubuu

Balk ubuu Buradaki X dmesi ile program kapatlr. Ortadaki dme ile ekran kaplanr, iaretli dme ile program simge durumuna kltlr. Bu arada mavi zemin zerinde programa ait balk bulunur. Bir program kapatmann bir baka yolu da o pencerenin sol st kesindeki simgecie basp Kapat seeneini tklamaktr. Bir baka yol ise sol st kedeki simgecie ift tklamaktr. stenen kullanlabilir.

A.17 Seme lemi

Bir simgeyi semek iin ona bir defa sol fare dmesi ile tklamak yeterlidir. Ancak birden ok simgeyi semek istiyorsak o zaman CtrI tuu ile birlikte o simgeye tklarz. Bu yntemle rastgele yerlerden istediimiz kadar simgeyi seebiliriz. Shift tuuna basarak da seme ilemini yaparsak belirli bir blgedeki birden ok simgeyi ayn anda seebiliriz. Veya bir baka yntemle gene CtrI tuu ile birlikte A harfine basarsak o penceredeki btn simgeleri seeriz. Bu oklu semenin anlam bu simgeleri birlikte kopyalamak, silmek veya tamak gibi ilemler olabilir. Pencerenin altnda durum ubuu bulunur. Bu ubuk, programlar ve simgeler hakknda bilgiler verir.

Durum ubuu Pencerelerin boyutlar tam kenarlara gelerek kan iftli oklardan tutarak saa- sola ekmek sureti ile pencere boyutlar deitirilebilir. Pencereler istendii zaman bytlp kltlebilirler.

A.18 Ara ubuklar

Ara ubuklar baz menlerdeki eitli ilemleri ksa yoldan yapmamz salayan dmeciklerdir. Bu dmeler bazen ok kullanl grevler yaparlar. Grev ubuklar kullandka daha iyi anlalacaktr. Ara ubuu rnek olarak bir seviye yukarya gitmemizi salayan ara ubuu her zaman kullanacamz bir dmedir. Bununla bir st seviyedeki klasre geme ilemi yaplr. = 38 / 57 =

Marmara niversitesi Teknik Eitim Fakltesi Bilgisayar Kursu Ders Notlar, Kasm 2007

A.19 Balat (Start) Mens

Balat mens, Windowsun en kullanl zelliklerinden biridir. Menlere ve dmelere sol fare ile bir kez tklanr. Balat mens, grev ubuunun sol alt kesindedir.

Balat mensne basnca karmza alan menden izginin altndaki komutlar temeldir. Program ykledike veya biz kendimiz balat mensne program kaydettike buradaki say artar. Balat mens aada grlmektedir.

Balat Mens Balat mensndeki baz komutlarn karsnda siyah koyu bir ok bulunur. Bu oklarn anlam bu komutlarn iinde baka bir alt mennn bulunduudur. A.19.1 Bilgisayar Kapat (Shut Down) Bilgisayar kullanmadmz zaman veya iimiz bittiinde onu kapatrz. Fakat Windows grubu iletim sistemlerini kullanrken canmz istedii zaman bilgisayarn ama-kapama dmesine basarak bilgisayar kapatmamz son derece zararl bir yol olacaktr. Bunun sebebi, Windows kullanld zaman tamamnn RAMde deil; bir ksmnn Harddiskte bulunmasdr. Harddiskteki bilgilerde yaplan deiiklikler kaydedilmeden bilgisayarn power dmesinden kapatlmas baz dosyalar bozup sistemin kmesine neden olabilir. Bu bakmdan Windowsun dzenli bir ekilde kapatlmas gerekir. Bunun iin aadaki ekilde bulunan resim incelenmeli ve gerekli ilemler yaplmaldr.

= 39 / 57 =

Marmara niversitesi Teknik Eitim Fakltesi Bilgisayar Kursu Ders Notlar, Kasm 2007

Bilgisayar Kapat Seenei Balat mensnden Bilgisayar Kapat seenei tklanr. Aadaki ekil karmza kacaktr:

Bilgisayar Kapatma Ekran Buradan oturumu kapat deyince kullanlan hesap kapatlarak baka bir kullanc ad ve ifre ile bilgisayar alabilir. Bunu yle aklayabiliriz: bir bilgisayarda birden ok kullanc hesab aarak bu kullanclara eitli haklar verilebilir. Her kullancnn kendine zel haklar olacaktr. Baz kullanclar baz dosyalara ulaabilirken baz kullanclarn eriimi engellenebilecektir. Yeniden Balat seenei kullanlarak bilgisayarn kendi kendine kapanp yeniden almas salanr. Bunun kullanm amac bilhassa baz programlar yklediimizde bilgisayarn kapatlp yeniden almas gerektii zamanlarda bu ilemi gerekletirmektir. Bilgisayar Kapat seenei ise bilgisayarla iimiz bittii zaman onu tamamen kapatmakta kullanlr. Bilgisayarn kapanmas iin bir sre beklenilmesi gerekecektir. Bu sre zarfnda bilgisayar otomatik olarak gerekli dosyalarda yaplan deiiklikleri kaydederek dosyalarn bozulmasna engel olacaktr. Bu ekilde de sistemin kmesi engellenecektir. stenen seenek tklanlarak ilem gerekletirilir. Ayrca, bu ekranda iken Shift tuuna baslrsa Hazrda Beklet seenei de belirir. Bu durum aada gsterilmitir.

= 40 / 57 =

Marmara niversitesi Teknik Eitim Fakltesi Bilgisayar Kursu Ders Notlar, Kasm 2007

Hazrda Beklet Seeneinin Bilgisayar Kapatma Ekrannda Gsterilmesi Hazrda Beklet seenei ise bilgisayar kapatmadan nce ak olan tm programlarn durumunu ve o andaki masast ve ekran grntsn kaydeder ve daha sonra bilgisayar kapatr. Bu seenei karmak iin Shift tuuna baslmaldr. Bilgisayar tekrar aldnda tm programlarn ayn brakld ekilde almaya devam ettii grlecektir. Bilhassa yeni teknolojiye sahip ATX kasalarda bilgisayar kapat seenei tklandktan bir sre sonra bilgisayar otomatik olarak kapanacaktr. Bunu salayan bir mekanizma vardr. Bu durumda ekstradan power dmesine baslmasna gerek kalmayacaktr. A.19.2 altr (Run)

altr Penceresi rnek olarak altrlacak dosya ad yerine calc yazp Tamam dersek hesap makinesinin ngilizcesi olan Calculator kelimesinden gelen bu dosya sayesinde hesap makinesi program alacaktr. Bu program sayesinde istediimiz bilimsel veya klasik hesaplamalar yapabiliriz. Yanda hesap makinas program grlmektedir. stenirse, Grnm o. mensnden Bilimsel seenei seilerek daha ayrntl bir hesap makinesi program Hesap Makinesi Program Arayz elde edilebilir. Calc programndan baka eitli programlar da ayn yntemlerle altrabiliriz. Bunlardan bazlar kart oyununu belirten Sol program, word programn belirten Winword program olabilir. Run komutu yanndaki Gzat dmesi (Browse) daha ayrntl bir menden aradmz program bulup gene Tamam dmesi kullanlarak altrlabilir.

= 41 / 57 =

Marmara niversitesi Teknik Eitim Fakltesi Bilgisayar Kursu Ders Notlar, Kasm 2007 A.19.3 Yardm (Help) ve Destek Program Bilgisayarda Windowsu veya herhangi takldmz noktalarda programla ilgili yardmlar bazen yle kolaylklar salar ki bu sayede iimizi ok rahat bir ekilde yapabiliriz. Bunun iin bir ksayol tuu F1 olabilir, ama her programda farkllklar da olabilir. Windowsun yardm programn altrmak iin Balat mensnden Yardm ve Destek tklanr veya ak olan herhangi bir pencereden Yardm mens kullanlr.

Yardm ve Destek Merkezi Ekran A.19.4 Arama lemleri Windowsta arama ilemleri sk sk kullanlan bir ilemdir. Arama eitli ekillerde, ihtiyaca gre kullanlabilir. Arama yaparken yaplacak i balat mensnden Ara (Search) seeneini tklamaktr. Burada da yaplacak i Dosyalar ve Klasrler seeneini semektir.

= 42 / 57 =

Marmara niversitesi Teknik Eitim Fakltesi Bilgisayar Kursu Ders Notlar, Kasm 2007

Arama Penceresi Bu pencereden Tm dosya ve klasrleri seenei kullanlarak gelen ekrandan aranacak anahtar kelime Dosya adnn tamam ya da bir ksm alanna yazlr. Eer aranan kelime veya kelime grubu bir dosya ierisinde aranacak ise o zaman aranan szck Dosyadaki szck ya da deyim alanna yazlmaldr. Daha sonra aramay balatmak iin Ara butonuna tklanr. Aranan dosya bulundu ise listede o dosya ismi gzkecektir. Bu durum aada da gsterilmitir.

Anahtar Szcklerin Arama Ekrannda Girilmesi

= 43 / 57 =

Marmara niversitesi Teknik Eitim Fakltesi Bilgisayar Kursu Ders Notlar, Kasm 2007 Dosyalar ve klasrler dnda nternet ortamnda da arama yaplabilir ki bu arama nternet dersinde anlatlacaktr. nternet ortamnda arama yaparken Yahoo ve Altavista gibi arama motorlar kullanlarak aranacak bilgi ile ilgili anahtar kelimeler yazlarak arama yaplabilir. Bununla beraber dier arama modeli bir bilgisayar a ortamnda dier kiilerin kullanld bilgisayarlardaki kaynaklara ulamak amac ile kullanlr. Biz bilgisayara dosyalarmz kaydederken bazen nereye kaydettiimizi unutabiliriz. Daha sonra bu dosyalar diskete kaydetmek, deitirmek veya yazcdan kt almak isteyebiliriz. Yerini de bilmiyorsak o zaman uzun uzun nerede olduunu bulmaya almak yerine bilgisayara arattrp buldurabiliriz. Bu arama ilemini deiik yntemler kullanarak yapabiliriz. Ayn zamanda ararken de eitli kriterlere gre arama ilemini yapabiliriz. Arama yapmak iin BalatAraDosyalar ve Klasrler seeneini tklattmzda karmza dosya adn yazdmz ve arama kriterlerini setiimiz bir blm ve arama sonularn gsteren bir blmden oluan bir pencere kar. Bu pencerelerin blmlerinden biri solda dieri sadadr. Sol taraftaki arama kriterlerini amak iin arama seenekleri kullanlr. Dosya aranrken ille de dosyann tam adn yazmak gerekmez, dosyann tam adn her zaman hatrlamamz mmkn olmayabilir. Bu trl durumlarda dosya adnn bir ksmn yazmak da arama ilemini yapmamz salayacaktr. Szgelimi ad resim olan ve paint program ile hazrlanm bir dosyay hazrlarken dosya adn tam olarak hatrlamyorsak, deiik arama yntemleri kullanlabilir. rnek olarak *.bmp yazp paintte hazrlanm btn dosyalar listeleyebiliriz. Bununla beraber dosyann ilk birka harfini yazarak da (mesela res yazarak) arama ilemini yapabiliriz. Tabii bu durumda dosya adnn herhangi bir blmnde res geen btn dosyalar listelenecektir. Yani Wordde hazrlanan bir dosya da listelenebilir veya adnn iinde res geen dier dosyalar da listelenir. rnek olarak bu durumda dosya ad resimler,resmigazete,resital gibi kelimelerden oluan dosyalar da listelenecektir. Bu arama ilemini u rnekle daha iyi aklayabiliriz. Szgelimi daha nceden bilgisayarmza kaydettiimiz ve dosya adnn ierisinde tez kelimesinin getii bir dosyay aryor olalm. nce arama penceresini aarz. kan pencereden aranacak ksma tez kelimesini yazarz ve imdi Ara dmesine basarz. Ayn zamanda Enter tuu da ayn grevi icra edecektir. imdi ara dmesine basnca arama ilemi seili olan blmde yaplacaktr. Mesela arama ilemi CDden, disketten, Harddiskin herhangi bir blmnden veya harddiskin btn blmlerinden yaplabilir. Bunun iin Konum alanndan bir ortam seilmesi gerekir.

= 44 / 57 =

Marmara niversitesi Teknik Eitim Fakltesi Bilgisayar Kursu Ders Notlar, Kasm 2007

Bulunan Dosyalarn Arama Penceresinde Listelenmesi Yukarda, arama ilemi bittikten sonra arama sonularnn da bulunduu pencere grlmektedir. Bu dosyalar bulduktan sonra bu dosyalarla ilgili yapmak istediimiz btn ilemleri yapabiliriz. Bu arama kriterinin dnda baka arama kriterlerinden bazlar da unlardr: Tarihe gre arama, dosya trne gre arama, dosyann iinde geen kelimeye gre arama ve dosyann boyutuna (byklne) gre yaplacak aramalardr. Bu seenekleri kullanmak iin arama seenekleri balantsna tklamak gerekir. Arama ilemi srasnda *, ? gibi joker karakterleri kullanabiliriz. * bu joker karakterler Ne olursa olsun anlamndadr. Fakat farkl ekillerde kullanlr. * karakteri, snrsz karakter ne olursa olsun anlamndadr. ? karakteri ise tek bir karakterin yerinde ne olursa olsun anlamndadr. Joker karakterlerin nasl kullanlacana ilikin rnekler aada verilmitir. *.exe : Uzants exe olan tm dosyalar.(Dosya ad ne olursa olsun) E*.* : Dosya ad E ile balayan tm dosyalar.(Uzants ve Eden sonras ne olursa olsun) *.* : Tm dosyalar (Ad ve uzants ne olursa olsun.) ????.doc : 4 harfli uzants doc olan dosyalar ?E???.* : 5 harfli ve 2. Harfi E olan tm dosyalar (Uzants ne olursa olsun)

= 45 / 57 =

Marmara niversitesi Teknik Eitim Fakltesi Bilgisayar Kursu Ders Notlar, Kasm 2007 Tez* *Tez.doc *Tez*.d?t Dosya isminin ba tez olan tm belgeler Dosya isminin sonu tez olan ve uzants doc olan belgeler Dosya isminin herhangi bir yerinde tez szc olan, toplam karakter dosya uzants olan ancak uzantnn ortadaki harfi belli olamayan ancak ba d ve sonu t eklinde bir uzantya sahip belgeler

A.19.5 Belgeler Mens Balat mensnde zerinde duracamz bir baka seenek de belgeler mensdr. Bu men daha nceden kullanlan Word, Excel, Powerpoint, Ses Kayd, Resim, Mzik Paralar gibi baz dosyalarn birer ksayolunu oluturur. Daha sonradan bu dosyalara tekrar ulalmak istendiinde uzun uzun dosyalar aramak yerine buradan dosyalar alabilir.

Belgeler Mensnn Almas Bu listenin ara sra boaltlmas gerekir. nk bazen gizlilik derecesi olan baz dosyalarn ksayolu burada olduundan ulamamas gereken kiilerin ulamasna engel olmak gerekir. Ksaca bu belge ksayollarnn silinmesi gerekir ki bu ilem iin grev ubuunun bo bir yerinde sa tklanr ve alan menden zellikler komutu verilir. Daha sonra gelen pencerenin Balat MenszelletirGelimi yolundan ilgili pencere alr. Bu durum aada da gsterilmitir.

= 46 / 57 =

Marmara niversitesi Teknik Eitim Fakltesi Bilgisayar Kursu Ders Notlar, Kasm 2007

Belgeler Klasrndeki Gemi Dosya Balantlarnn Temizlenmesi Buradan Listeyi Sil dmesine basmak yeterlidir. Bu ilemin yaplmas ile dosyalar bilgisayarn sabit diskinden (harddisk) silinmi olmaz, silinen sadece dosyalarn ksa yollardr. Dolaysyla bunun iin endielenmeye gerek yoktur. A.19.6 Ayarlar Mens

Ayarlar Mensnn Almas Bu menden eitli ayarlamalar yaplabilir. Printer, a, denetim masas ve grev ubuu ve balat mens ayarlar buradan yaplabilir. Biz burada sadece Grev ubuu ve balat mens ayarlarndan bahsedeceiz. Yazc ve denetim mens ayarlar ileride ele alnacaktr.

= 47 / 57 =

Marmara niversitesi Teknik Eitim Fakltesi Bilgisayar Kursu Ders Notlar, Kasm 2007

A.19.6.1 Grev ubuu ve Balat Mens Ayarlar

Burada Grev ubuu ve Balat Mens olmak zere iki sekme vardr. Bunlardan ilki Grev ubuu sekmesidir. Bu sayfada Grev ubuu ile ilgili baz ayarlar vardr.

Grev ubuu Ayar Penceresi rnek olarak Grev ubuunun her zaman stte olmas salanr. Bu seenek, baka programlarda alrken her zaman balat mensne kolayca ulaabilmek iin gereklidir. stenen seenein zerine bir defa sol fare ile basarak J dmesinden ilgili ayar yaplr. Kaldrmak iin tekrar ayn seenek zerinde sol fare dmesine bir kez basmak yeterlidir. Getirmek iin Uygula dmesine basmak yeterlidir. Uygula dmesi ile Tamam ptal dmesi arasndaki fark Tamam dmesi, deiiklii uyguladktan sonra diyalog kutusunu kapatrken; Uygula dmesi diyalog kutusunu ak brakarak istenen dier deiikliklerin yaplmasna imkan verir. Otomatik gizle seenei grev ubuuna yaklatka grev ubuunu gsteren; uzaklatka ise gizleyen bir zelliktir. Bu seenek bilhassa Proje izimi yaplrken veya akrann geni bir ekilde gerekli olduu zamanlarda daha geni bir ekranda almay salamak iin kullanlr. Balat mensnde kk simgeler gster seenei, balat mensnde fazla sayda program ksayolu olduu zamanlarda menlerin smas iin men boyutlarn kltr. Saati gster seenei kullanlarak grev ubuunun sa alt tarafnda grlen saat kaldrlp, tekrar konulabilir. Benzer grev ubuu elerini grupla seenei kullanlarak grev ubuunda bir programa ait birden fazla program simgelerini ayr butonlar deil, gruplanm olarak grlmesini salar. rnein 10 ayr Word dokman am iseniz bunlarn simgesi eer bu seenek seili ise tek bir grev dmesi olarak grev ubuunda gzkecektir. Etkin olmayan bildirim simgelerini gizle seenei kullanlarak sistem tepsisinde yer alan ve ok sk kullanlmayan simgelerin grntlenmesi engellenebilir. Balat Mens sekmesinde ise Balat Mens ile ilgili ayarlar yer almaktadr. Bu sekme

= 48 / 57 =

Marmara niversitesi Teknik Eitim Fakltesi Bilgisayar Kursu Ders Notlar, Kasm 2007 sayfasnda zelletir butonunu kullanlarak alan pencere yardmyla Gelimi sekme sayfas ile pek ok ayrntl ayarlar yaplabilir. Bu seenekler aada grlmektedir.

Balat Mens Ayar Penceresi

A.20 Masastnde Klasr Oluturma

Bazen dosyalarmz kaydetmek iin masastnde klasrler oluturmaya ihtiya duyarz. Bu durumlarda klasr oluturmak iin masastnde herhangi bo bir yerde farenin sa dmesine basarak yeni mensnden klasr mensne gireriz. (SaFareYeniKlasr) Bundan sonra Yeni Klasr olan klasrn adn istediimiz bir isimle deitiririz. Bu oluturulan klasr bo bir klasrdr. Daha sonra istediimiz bir klasr buraya kopyalayabiliriz. stersek bu klasr aarak bu klasrn ierisindeki herhangi bo bir alana sa fare ile tklayarak gene yeni seeneinden klasr seenei tklanr. Ayrca baka dosyalar da gene oluturduumuz bu klasrlerin ierisine koyabiliriz. Bu klasrlerin adn deitirmek iin bu klasr zerinde sa fare tuuna basarak Yeniden adlandr (Rename) seenei tklanr ve verilmek istenen yeni isim verilir. Herhangi bir pencere ierisinde Dosya mensnden de gene yeni mensnden Klasr seenei tklanr. Balat mensne program ksayolu eklemek iin dosya balat mensnn srklenerek buradan ksma konulabilir. Bununla yanda grlen ekilde de ekleme ve kaldrma ilemleri yaplabilir. Alt tarafta grlen Balat mens ayarlarndan ihtiya duyulan seenekler de ilave edilip kaldrlabilir.

A.21 Bilgisayarm Penceresi

Bilgisayarm penceresinde 4 ana blm vardr. Bu drt blmden bilgisayardaki disk alanlar ile ilgili blmlerdir drdncs ise bilgisayarda eitli ilemler ve ayarlar yapmak iin kullanlan denetim masasdr. Bu penceredeki disk alanlar Floppy Disk, Harddisk ve CDdir.

= 49 / 57 =

Marmara niversitesi Teknik Eitim Fakltesi Bilgisayar Kursu Ders Notlar, Kasm 2007

Bilgisayarm Penceresinde Disk Alanlarnn Grlmesi Ayrca eer bir bilgisayarn sabit diski (harddiski) paralara ayrlabilir. Bu durumda harddisk says deiecektir. Yukardaki pencerede sabit disk 4 paraya blnmtr. Paralara ayrlma durumunda harf sras kayacaktr. Genelde A harfi Floppy diski temsil eder, C, harddiski, D ise CDyi temsil eder. A.21.1 Floppy Disk (A, Disket Srcs) Floppy Disk zellikle tama amal olarak kullanlan hafza birimidir. Floppy tanabilir ve esnek anlamndadr. Floppy diskler, manyetik disklerinin apnn inch cinsinden lm ile adlandrlrlar. Eski disketler 5.25 inch lsnde iken imdiki disketler 3.5 inch lsndedirler. Bu disketlerin de 720 KB ve 1.4 MB olmak zere iki deiik kapasiteye sahip modelleri vardr. Disketin ierisine kayt yapmann ve ierisindeki dosyalara ulamann deiik yntemleri vardr. Buradaki bilgileri kullanmak iin amann en kolay ve ksa yolu bilgisayarm (My Computer) penceresinden Floppy Disk A: simgesine ift tklamaktr. ift tklaynca ierisindeki bilgiler simgeler halinde grlr. Disketler ilk alndklarnda, virs bulatnda veya Disket Srcs Biimlendirme ierisindeki bilgiler tamamen silinmek istendiinde Penceresi formatlandrlrlar (biimlendirilirler). Bu hayali olarak disket manyetik alann dzenlemek anlamndadr. Disket biimlendirmenin (formatlamann) deiik seenekleri vardr, bu seenekler hzl, tam, dk ve yksek hafazal gibi yntemlerdir. Bu yntemler aadaki ekilde grlmektedir. Biimlendirme yapmak in en kolay yntem Bilgisayarm simgesine sa fare ile tklayarak Biimlendir seeneini kullanmaktr.

= 50 / 57 =

Marmara niversitesi Teknik Eitim Fakltesi Bilgisayar Kursu Ders Notlar, Kasm 2007 Sol taraftaki ekilde deiik biimlendirme kriterleri grlmektedir. Bu esnada istenirse diskete etiket de verilebilir. Soldaki ekilde herhangi bir dosyann diskete kopyalanmasnn en ksa ve kolay yolu grlmektedir. Ayrca kullanlan bir baka yolda udur: nce disketi gsteren simgeye ift tklanarak disket alr sonra diskete kopyalanacak dosya bulunarak ister sol fare ile dosyaya tklanarak dosya braklmadan disket penceresinin ierisine getirilip braklr, istenirse de sa fare ile dosya disket zerine braklp alan menden Kopyala komutu verilmelidir. A.21.2 Harddisk (C) Harddisk, bilgisayarda dosya saklamak iin kullanlan hafza birimidir. Bu saklama kalcdr. Harddiskler byk ise ikiye veya daha fazla sayda paraya blnerek kullanlmaldrlar. Bu durumda istendiinde paralardan biri nemli Herhangi bir dosyay veya klasr diskete aktarmak yani kopyalamak iin deiik yntemler kullanlabilir. Bu yntemlerden en kolay olan diskete kopyalanmak istenen dosya veya klasrn zerinde sa fare ile tklayarak buradan gnder seeneine oradan da Disket A seeneine tklamaktr. dosyalarn arivlerini tutmak iin kullanlabilir. Bu hem dzen hem de gven asndan nemli olacaktr. Harddiskteki bilgi ve dosyalara ulamak iin Bilgisayarm penceresinden Harddisk C: simgesine ift tklanr. Harddiskte programlar yklenirken baz zel klasr ve dosyalar oluur. Bunun dnda istenen dosyalar da istendii zaman kopyalanr. Otomatik olarak oluturulan klasrlerden bazlar unlardr: Belgelerim, Windows veya WNDOWS XP, Program Files, Temp, Temporary Internet Files. Masast de aslnda Windows veya WINNT (Windows98e ait sistemin yklendii klasr) Herhangi Bir Dosya veya Klasrn Gnder Mens klasrnn ierisinde bulunan Yardmyla Disket Ortamna Kopyalanmas Desktop Klasrdr. Windows98de bu biraz farkl olup, Documents and Settings Klasrnn ierisindeki Kullanclara ait klasrler ierisindedir.

= 51 / 57 =

Marmara niversitesi Teknik Eitim Fakltesi Bilgisayar Kursu Ders Notlar, Kasm 2007

C (Harddisk) Srcs indeki Klasr ve Dosyalarn Gsterilmesi Yukardaki ekilde Harddisk ierisindeki dosya ve klasrlerden bir blm grlmektedir. A.21.3 CD (Compact Disk) Bilgisayar CDleri eit eittir. Bazlar dosya ve klasr, bazlar mzik veya film gibi ortamlar ierebilirler. Bir CDde yer alan klasr ve dosyalar grebilmek iin sabitdisk src ieriine bakldna benzer ekilde Bilgisayarm penceresinden ilgili CD ortam srcs tklanmaldr. Bildiimiz mzik CDleri de bilgisayarda ayn amal olarak kullanlabilirler. Bunun iin CDyi srcsne yerletirip, CD zerindeki Play dmesine basmak yeterlidir. Bundan baka yntemler de vardr fakat en ksa yol budur. Bunun dndaki en ok kullanlan yntemlerden birisi aadaki gibidir.

= 52 / 57 =

Marmara niversitesi Teknik Eitim Fakltesi Bilgisayar Kursu Ders Notlar, Kasm 2007

Windows Media Player Programnn altrlmas Yukardaki ekilde bu yntem ayrntl olarak gsterilmitir. Bilgisayar ayn zamanda VCD (Video CDsi) olarak da kullanlabilir. Bunun iin film VCDlerini alp, bilgisayara yerletirdikten sonra, ayn ayn ilemi yapmak yeterlidir. Bilgisayarda program yklemek amac ile genelde CDler kullanlrlar. Bu program CDlerinin dnda ariv amal olarak da kullanlabilirler. CDler disketlere gre ok daha byk hafza alanlarna sahiptirler. Bir CD yaklak olarak 500 disketin kaydettii programlar kaydedebilir.

= 53 / 57 =

Marmara niversitesi Teknik Eitim Fakltesi Bilgisayar Kursu Ders Notlar, Kasm 2007

A.22 Src Bilgilerinin renilmesi

Bilgisayarda herhangi bir dosya veya klasrn zelliklerini incelemek iin Bilgisayarm ekrannda ilgili srcye ait simge zerinde farenin sa tuu yardmyla alan menden zellikler (Properties) seeneini tklamak gerekir. rnek olarak Harddisk zerinde bu ilem aadaki gibidir. zellikler penceresinde Harddisk ile ilgili baz istatistikse bilgiler verilir. Hafza bakmndan durum gsterilir, bo yerler belirtilir. Burada diski gereksiz dosyalardan kurtarmak iin bir de Diski temizle dmesi mevcuttur. C Srcs iin zellikler Penceresi

A.23 Windowsta Klasr Yaps

Yukarda grlen klasr yapsnda Dikdrtgen ekiller, klasrleri, daireler ise dosyalar gsterir. Burada istenen klasrn iine istenen kadar dosya veya klasr kopyalamak mmkndr. Buradaki klasrlerden herhangi birinden dierine dosya tama ve kopyalamak iin kullanlacak bir yol istenen dosyaya sa fare ile tklayarak istenen yerin zerine srkleyip braktktan sonra kan menden buraya ta veya buraya kopyala gibi seenekleri kullanmaktr.

Windows letim Sisteminde Kullanlan Dosya ve Klasr Yaps

= 54 / 57 =

Marmara niversitesi Teknik Eitim Fakltesi Bilgisayar Kursu Ders Notlar, Kasm 2007 Windowsta Bilgisayarm penceresinde dosyalarn eitli grnmlerde gelmesini salamak iin Grnm mens kullanlr. Buradan baz seenekler aada verilmitir: Burada dosya ve klasrleri adlarna gre, trlerine, byklklerine ve tarihlerine gre sralamak mmkndr. Bununla beraber simgeleri byk, kk simgeler olarak gstermek de mmkndr. Ayrca dosyalar Listelemek ve tr, boyut ve tarih gibi zelliklerine gre ayrntlar ile dizmek sz konusudur.

Dosya ve Klasrlerin Farkl Kritelere Gre Listelenmesi

A.24 Dosyalama lemleri

A.24.1 Dosya Nedir? Bilgisayarda her trl veri dosyalar aracl ile saklanr. Dosyalar, hem bir programn paralar olduu gibi, hem de kullanclarn yapt eitli almalar saklamakta kullanlabilir. Windows 98de dosyalar; dosya_ad.uzants eklinde isimlendirilirler. Burada dosya_ad o dosyay oluturan kii tarafndan dier dosyalardan ayrlmas iin verilmi isimdir. Uzants ise o dosyann hangi dosya ailesine ait olduunu belirten zelliidir. rnein; .exe - .com - .bat : Dorudan altrlabilir (uygulama) dosyalardr. autoexec.bat -command.com -notepad.exe .doc - .dot : Microsoft Word dosyalardr. .xls - .xlt : Microsoft Excel dosyalardr. .ppt - .pps - .pot : Microsoft Powerpoint dosyalardr. .mdb - .adp - .mda - .mde - .ade : Microsoft Access dosyalardr. .pst : Microsoft Outlook dosyalardr. .jpg - .jpeg gif bmp tiff : Resim dosyalardr. = 55 / 57 =

Marmara niversitesi Teknik Eitim Fakltesi Bilgisayar Kursu Ders Notlar, Kasm 2007 .htm - .html - .asp - .php : Web sayfalarnn dosyalardr. Aslnda pek ok dosya uzants vardr. Yukardakiler sadece bir fikir sahibi olunmas iin verilmi rneklerdir. A.24.2 Klasr Nedir? Bilgisayar pek ok dosya ile allr ve bu dosyalarn dzenli olarak saklanmas aranan bir dosyann bulunmas iin nem kazanr. Klasrler, dosyalarn dzenli olarak saklanmas iin sanal blmler oluturur. Bu sayede bilgisayarda dzeni salar.

A.25 Dosya Kesme, Kopyalama ve Yaptrma lemleri

Windowsta bir iin ou zaman birden ok yolu vardr. Bunun bir rnei de kesme, kopyalama ve yaptrma ilemleridir. Bir dosyay bir yerden keserek veya kopyalayarak istenen baka yere yaptrmak gerektiinde yaplacak olan btn ilemler Clipboard dediimiz RAM bellein bir ksm olan tampon (geici) bir hafza alannda yaplr. Szgelimi biz bir dosyay kestiimizde bu dosya Clipboarda atlr ve yaptrlmak istenen yere yaptrlrken de gene buradan yaptrlma ilem yaplr. Kesme Kopyalama ilemi yaparken Dosya veya kllasrn bulunduu penceredeki Dzen mens, sa fare veya klavyeden ksa yol tular kullanlr. Bunlardan bazlar aaya listelenmitir. A.25.1 Kesme (Cut) lemi iin kullanlan baz yollar: Dosya seilir sonra, Pencereden Dzen mensnden Kes (DzenKes) Sa fare ile Kes Klavyeden Ctrl+X Crtl tuu ile birlikte X tuuna basmak Shift tuu ile birlikte Delete tuuna basmak Ara ubuklarndan Makas dmesine basmak A.25.2 Kopyalama(Copy) lemi iin kullanlan baz yollar: Dosya seildikten sonra, Pencereden Dzen mensnden Kopyala (DzenKopyala) Sa fare il Yaptr Klavyeden Ctrl+C Ctrl tuu ile birlikte C tuuna basmak Ara ubuklarndan yaptrma dmesine basmak A.25.3 Yaptrma (Paste)lemi iin kullanlan baz yollar: Dosya seildikten sonra, Pencereden Dzen mensnden Yaptr (DzenYaptr) Sa fare ile Yaptr Klavyeden CtrI+V Crtl tuu ile birlikte V tuuna basmak Shift tuu ile birlikte Insert tuuna basmak Ara ubuklarndan Yaptr dmesine basmak

= 56 / 57 =

Marmara niversitesi Teknik Eitim Fakltesi Bilgisayar Kursu Ders Notlar, Kasm 2007

A.26 Dosya Silme Yntemleri

Windowsta dosya silmek iin birok yntem kullanlabilir. Bu yntemler dosya veya klasrleri Geri dnm kutusu ad veren ve klasr yapsna sahip bir yere aktarrlar. stenirse dosya ve klasrler buraya getirilmeden de silinebilirler. Tabii bu durumda dosyalar, gerektiinde geri kurtarmak sz konusu olmamaktadr. Silme ileminin en ok kullanlan yntemleri aadaki gibidir: Dosyaya sol fare ile bir kez tklayp Klavyeden Delete tuuna basmak Sa fare ile tklayp Sil seeneini tklamak Sol fare ile seip Ara ubuklarndan Sil dmesine basmak Sol fare ile tutup srkleyerek p kutusu zerine brakmak Sol fare ile seerek dosya mensnden Sil seeneini tklatmak

= 57 / 57 =