T.C.

MLL ETM BAKANLII

MESLEK GELM

GVENL VE SALII
862ISG003

Ankara 2011

Bu modl, mesleki ve teknik eitim okul/kurumlarnda uygulanan ereve retim Programlarnda yer alan yeterlikleri kazandrmaya ynelik olarak rencilere rehberlik etmek amacyla hazrlanm bireysel renme materyalidir. Mill Eitim Bakanlnca cretsiz olarak verilmitir. PARA LE SATILMAZ.

NDEKLER
AIKLAMALAR .......................................................................................................iii GR ........................................................................................................................... 1 RENME FAALYET-1......................................................................................... 2 1. YER GVENL VE TEHDT EDC UNSURLAR ...................................... 2 1.1. Gvenliinin Tanm ..................................................................................... 2 1.2. Gvenliinin nemi ...................................................................................... 2 1.3. Gvenliinin Amac ...................................................................................... 2 1.4. i Sal......................................................................................................... 3 1.5. Tm Takm Tezghlar ile lgili Ortak Gvenlik nlemleri............................. 6 1.5.1. Genel Gvenlik .......................................................................................... 6 1.5.2. Kii Gvenlii ............................................................................................ 6 1.6. Koruyucu Aralar.............................................................................................. 9 1.6.1. Solunum Sisteminin Korunmas................................................................. 9 1.6.2. Vcudun Korunmas ................................................................................ 10 1.7. Makinelere Taklan Koruyucu Aparatlar ........................................................ 15 1.8. Binalarda Gvenlii Tehdit Edici Unsurlar .................................................... 16 1.8.1. Shhi Tesisatlar......................................................................................... 16 1.9. Elektrik Tesisatlar .......................................................................................... 16 1.9.1. Elektrik Enerjisi........................................................................................ 16 1.9.2. Evlerde Kullanlan Elektrik Enerjisi ve Elektrikli Aletler ....................... 16 1.9.3. Sigortalar .................................................................................................. 17 1.9.4. Topraklama ve nemi.............................................................................. 17 1.9.5. Aydnlatma ............................................................................................... 17 1.10. Istma ve Havalandrma Tesisatlar............................................................... 18 1.10.1. Isma Aralar ......................................................................................... 18 1.10.2. Yakt ve Yakacaklar ............................................................................... 18 1.10.3. Havalandrma Tesisatlar........................................................................ 19 LME VE DEERLENDRME......................................................................... 20 RENME FAALYET-2....................................................................................... 21 2. MESLEK HASTALIKLARI.................................................................................. 21 2.1. Meslek Hastalklarnn Snflandrlmas ........................................................ 24 2.2. Meslek Hastalklarnn zmleri .................................................................. 25 LME VE DEERLENDRME......................................................................... 26 RENME FAALYET-3....................................................................................... 27 3. KAZA VE YARALANMA ................................................................................... 27 3.1. Kazasn Meydana Getiren Nedenler .......................................................... 30 3.2. Yaralanma iddetinin Belirlenmesi ................................................................ 32 3.3. Kazalarn Gcne ve Ekonomiye Etkileri................................................... 32 3.4. eitli Meslek Alanlarndaki Tipik Kazalar............................................... 34 3.5. Kaza Raporlar................................................................................................. 36 LME VE DEERLENDRME......................................................................... 38 RENME FAALYET-4....................................................................................... 39
i

4.YANGIN ................................................................................................................. 39 4.1. Yanma Olay ................................................................................................... 39 4.2. Yangn eitleri............................................................................................... 39 4.3. Yangnn Nedenleri ......................................................................................... 40 4.3.1. Korunma nlemlerinin Alnmamas........................................................ 40 4.3.2. Bilgisizlik ................................................................................................. 40 4.3.3. hmal......................................................................................................... 40 4.3.4. Kazalar ..................................................................................................... 41 4.3.5. Sabotaj...................................................................................................... 41 4.3.6. Srama..................................................................................................... 41 4.3.7. Doa Olaylar ........................................................................................... 41 4.4. Yangn Sndrmede Kullanlan Yntemler.................................................... 42 4.4.1. Soutarak Sndrme ................................................................................ 42 4.4.2. Havay kesme ........................................................................................... 42 4.5. Sndrc Maddeler ....................................................................................... 42 4.6. Yangn nlemleri ............................................................................................ 44 4.6.1. Yapsal Bakmdan Yangndan Korunma.................................................. 44 4.6.2. Organizasyon Bakmndan Yangndan Korunma .................................... 44 4.7. Ev ve Yerlerinde Alnacak nlemler .......................................................... 44 LME VE DEERLENDRME......................................................................... 46 RENME FAALYET-5....................................................................................... 47 5. KAZALARINDA YAPILACAK HUKUK LEMLER................................. 47 5.1. kazasnn verene Bildirilmesi ................................................................... 47 5.2. Kazasnn veren Tarafndan S.S.K ya Bildirilmesi ................................. 47 5.3. Kazasnda Yaplacak Hukuki lemler ........................................................ 49 LME VE DEERLENDRME......................................................................... 50 RENME FAALYET-6....................................................................................... 51 6. GVENL MEVZUATI ............................................................................... 51 6.1. Kanunlar ve Ynetmelikler ............................................................................. 51 6.2. Gvenlii ile lgili Kurulular ...................................................................... 55 MODL DEERLENDRME .................................................................................. 57 CEVAP ANAHTARLARI......................................................................................... 59 KAYNAKA ............................................................................................................. 61

ii

AIKLAMALAR AIKLAMALAR
KOD ALAN DAL/MESLEK MODLN ADI MODLN TANIMI 862ISG003 Tm Alanlar Tm Meslekler Gvenlii ve i Sal i Sal ve Gvenlii, tm alanlar iin geerli olan meslei ne olursa olsun tm bireyler iin gerekli ortak becerilerdir. 40/32 9. Snf tamamlam olmak. i Sal mevzuatna uymak ve i gvenlii nlemlerini almak Genel Ama Bu modl ile ii sal ve i gvenlii ile ilgili temel kurallar uygulayabileceksiniz. Amalar 1. yerinde gvenlik nlemlerini alabileceksiniz. 2. Meslek hastalklarna kar gvenlik nlemlerini alabileceksiniz. 3. yerinde olabilecek kaza ve yaralanmalarn sebeplerini kavrayarak gerekli tedbirleri alabileceksiniz. 4. yerinde kabilecek yangnlar iin nlem alabilecek ve gerekli mdahaleyi yapabileceksiniz. 5. kazalar sonrasnda hukuki ilemleri yrtebileceksiniz. 6. i sal ile ilgili i hukuku mevzuatn kavrayabileceksiniz. Ortam:Atlyeler, snf, iletmeler, ktphane, ev, bilgi teknolojileri ortam vb. kendi kendinize veya grupla alabileceiniz tm ortamlar. Donanm:Duvarlardaki asl gvenlik kurallar, levhalar, projeksiyon, tepegz, bilgisayar, televizyon ve vcd dijital kayt cihaz, retim materyalleri. Modln iinde yer alan her renme faaliyetinden sonra, verilen lme sorular ile kendi kendinizi deerlendirebileceksiniz. retmen, modl sonunda size lme teknikleri uygulayarak kazandnz bilgi ve becerileri lerek deerlendirecektir. iii

SRE N KOUL YETERLK

MODLN AMACI

ETM RETM ORTAMLARI VE DONANIMLARI

LME VE DEERLENDRME

GR GR
Sevgili renci, Bu modl, ii sal ve i gvenlii ile ilgili temel kavramlar, iyeri gvenliini ve i gvenliini tehdit edici unsurlar, meslek hastalklarn, kaza ve yaralanmalar, yangn, i kazalarnda yaplacak hukuki ilemleri ve i gvenlii mevzuatn anlatmaktadr. alma hayatnda, Atlye ve laboratuar uygulamalarnda i kazalar ile karlamamanz iin, ayn zamanda altnz ortamda istemeyerek oluan olumsuzluklarda fert olarak hukuki sorumluluunuzun farknda olabilmeniz iin bu modl baaryla tamamlamanz gerekmektedir. kazalar ve meslek hastalklar, gerek insan ve toplumsal bakmdan, gerekse ekonomik bakmdan ok nemli bir sorundur. Uluslararas alma rgtnn (ILO-International Labour Organization) tespitlerine gre kazalarn, genellikle yalnzca 2si korunmas mmkn olmayan kazalar olup, 98i genel olarak korutulmas mmkn olan kazalardr. Yukardaki aratrma sonucu da bu modln nemini ok gzel vurgulamaktadr. Modler eitim yeni bir anlay da beraberinde getirmektedir, geliigzel yaplan retim, yerini ortaya kan ihtiyalara cevap verebilecek, ada eitim yntemleriyle yaplan retime brakmak zorunda kalmtr.

RENME FAALYET1 RENME FAALYET-1

AMA
yerinde gvenlik nlemlerini alabileceksiniz.

ARATIRMA
Byk bir iletmeye gidiniz ve i yerinde ne gibi gvenlik nlemleri alndn aratrnz. Bilgi edinip ve snf arkadalarnzla paylanz.

1. YER GVENL VE TEHDT EDC UNSURLAR

1.1. Gvenliinin Tanm
ilerin i kazalarna uramalarn nlemek amacyla gvenli alma ortamn oluturmak iin alnmas gereken nlemler dizisine Gvenlii denir.

1.2. Gvenliinin nemi

Dnyada ve lkemizdeki sanayilemeye ve teknolojik gelimelere paralel olarak zellikle i yerlerinde alan kiilerin gvenlii ile ilgili bir takm sorunlar ortaya kmtr. Bir takm tedbirleri nceden alarak i yerlerini gvenli hale getirmek gerekmektedir.

1.3. Gvenliinin Amac

alanlara en yksek salkl ortam sunmak, alma koullarnn olumsuz etkilerinden onlar korumak, ve ii arasnda mmkn olan en iyi uyumu salamak, yerlerindeki riskleri tamamen ortadan kaldrmak ya da zararlar en aza indirebilmek, Oluabilecek maddi ve manevi zararlar ortadan kaldrmak, 2

alma verimini artrmak

1.4. i Sal
Btn mesleklerde alanlarn salklarn sosyal, ruhsal ve bedensel olarak en st dzeyde tutmak, alma koullarn ve retim aralarn sala uygun hale getirmek, alanlar zararl etkilerden koruyarak iin ve alann birbirine uyumunu salamak zere kurulmu bir tp daldr. Yeri Dzeni ve Bakm (Temizlik):yerinin iyi bir ekilde dzenlenmesinin o i yerinde alanlarn moralini ykselttii, iin verimini arttrd ve ou i kazalarn nledii bilinen bir gerektir. Her i yerinin tertip, dzeninin iyi olmas ve bu hlin devaml kalmasn salayc bir pln ve program bulunmaldr. Bunun iin dzensizlii yaratan sebep ve artlar giderilmeli, belli bir dzen kurulmal, sonra da bu dzenin devam gnlk takip ve kontrollerle salanmaldr. Bir i yerinde temizlik, dzen i kazalarnn ounu nleyen nemli bir etkendir. Kurulu dzenin ve arzulanan temizliin yeterli ve devaml olmas yaplacak gnlk alma ve kontrollerle mmkndr. Gnlk almalarla aadaki yerlerde ve hizmetlerde dzen ve temizliin salanm olmas morali ykseltir, verimi artrr. Bunun iin; alan takm, tezgh ve makine, iin tamamlanmasndan sonra mutlaka temizlenmelidir, kullanlan aletler yerine konmaldr. alma srasnda allan alann ve evrenin kirlenmesine engel olunmal, bu alanlar mmkn olduu kadar temiz tutulmaldr. yerlerinde temizlii en iyi ekilde yapabilecek vasflara sahip temizlik ara ve gereleri bulundurulmaldr (sapl sprge, krek, paspas, fra, elektrikli sprge ve parlatclar gibi) i yeri zelliine gre deterjan, zel il vb. temizlik ara ve gereleri de bulundurulmaldr. yerinin iinin yan sra d evre temizliinin de yaplmas gerekir. artklar ve plerin toplanarak ortamdan uzaklatrlmas iin gerekli tedbirler alnmaldr. alanlarn kayarak dmelerine sebep olabilecek ya, mazot gibi petrol rnleri ile karpuz, kavun, muz vb. kabuklu yiyeceklerin hemen temizlenmesi gerekir. zellikle gda maddelerinin retildii i yerlerinde tzk ve ynetmeliklerde belirtilen temizlik kurallarna mutlaka uyulmaldr. Bu gibi i yerlerinde fare, bcek vb. zararl hayvanlara kar yeterli illama yaplmaldr. 3

alanlarn temizlik kurallarna srekli uymalarn salamak iin basl bror yaymlanmas ve uyarc levhalarn i yerlerinin grlr ksmlarna aslmas gerekir. yerlerinde yatakhane, yemekhane, banyo, du, wc. vb. yerler ile sosyal faaliyetlerin yapld toplu olarak bulunulan yerler abuk kirlenebilen yerlerdir. Bu gibi yerlerin temizliine dikkat edilmelidir. Temizlik ve tertip kurallarna uymayanlar ikaz edilmeli gerekirse sorumlulara bildirilmelidir.(Resim 1.1 )

Resim 1.1: Sol stteki resimde olan malzemelerin aynlar sa stteki resimde de var. (Fark temizlik ve dzende)

El Aletleri Bakmndan: yerlerinde elektrikli alet ve makinelerin dnda el becerisine dayal olarak kullanlan aletler, el aletleridir. zellikle kk i yerlerinde meydana gelen i kazalarnn hemen ou el aletlerinin iyi kullanlamamas veya aletlerin kullanlamayacak ekilde arzal ve ypranm olmalarndan kaynaklanmaktadr. El aletlerinin kullanlmas srasnda meydana gelen i kazalarna kar alnabilecek tedbirler yle sralanabilir: Yaplacak ie uygun alet seilmelidir. Aletler temiz tutulmaldr. Onlar kullanmadan nce kontrol edip, vurma aletlerinin balar mantarlam veya apaklamsa, bunlar talanp tamir edilmelidir. Saplar kymklam, krlm veya gevemise, aleti kullanmadan nce bunlar deitirilmelidir. Her aletin kendine ait depolama yeri olmaldr. Aletler yerlerine konulmal, alanlarn veya baka birisinin stne debilecek veya ayana taklabilecek bir yerlere braklmamaldr. zellikle keskin ve sivri ulu olan aletleri ceplerde tamak tehlikelidir. Bu nedenle bir alet antas kullanlmaldr. Herhangi bir el aleti stne gereinden fazla basn veya kuvvet tatbik edilmemelidir. Paralarn frlamasna sebebiyet verecek yontma ve buna benzer dier bir ii yaparken emniyet gzl kullanlmaldr. El aletleri srekli bakm isteyen aletler olduu iin hemen her iin balangcnda ve bitiminde bu aletlerin salaml kontrol edilmelidir. 4

Tezgh zerinde sadece gerekli olan takm ve aletlerin bulundurulmasna ve bunlarn belirli yerlerde olmasna zen gsterilmelidir. (rnein; tezgh zerinde, lme ve markalama aletleri bir blmde, kaba aletler baka bir blmde, srekli ve ara sra kullanlacak olanlar ise farkl yerlerde bulundurulmaldr.)

Atlyelerde Bulunan El Aletleri

o o o o o

Kesici aletler, Vurma aletleri, Sktrma aletleri, lme ve kontrol aletleri, Markalama aletleridir.

Resim 1.2 : Atlyede bulunan kesici el aletlerinden bazlar Snflandrmas yaplan bu aletlerin kullanma ekillerini bilmek ve buna gre uygulama yapmak gerekir.

ekil 1.1: Ara gere kullanm

1.5. Tm Takm Tezghlar ile lgili Ortak Gvenlik nlemleri

1.5.1. Genel Gvenlik
Yaplmas Gerekenler Bir ie balamadan nce, gerekli olan mesleki yeterlilii tam olarak alm olmaldr. Kullanlacak olan tezgahlarn zelliklerini ve alma prensiplerini tam olarak bilmelidir. Tezgah kullanrken btn dikkatini ona vermelidir. Baka bir eyle veya birisiyle ilgilenilmemelidir. Kullanlan tezgahlarn elektriksel problemleri olmamaldr. Tezgah zerinde herhangi bir arza meydana gelmi veya tezgah bakm grmekte ise zerine mutlaka uyarc bir levha konulmaldr. Tezgahlarn hareketli ksmlarna yaklarken dikkatli ve uyank olunmaldr. Tezgahlarn balarna uyar levhalar aslmaldr. pheli konular daima yetkiliye sorulmaldr. iin en uygun takmlar kullanlmaldr. Ypranm ve krlemi takmlar hemen deitirilmelidir. Kullanlmayan takm ve malzemeler, i masas stnde braklmamaldr. Atlye iindeki geit ve pasajlar, makinelerin evreleri her zaman temiz ve dzenli tutulmaldr. Yaplmamas Gerekenler Atlyeler iinde asla koulmamaldr. Yetkili kiilerden izin alnmadan malzeme ve makinelere dokunulmamaldr. Tezgh alrken bandan uzaklalmamaldr. Basnl hava dorudan ne kendimize ne de bakasna tutulmamaldr. Basnl hava tehlikelidir ve ldrc olabilir. Kullanlmad zamanlar vin engelleri, tezgh ve evresi zerinde braklmamaldr.

1.5.2. Kii Gvenlii

Yaplmas Gerekenler Kk bile olsa her olay derhl amire bildirilmelidir. Koruyucu gzlk taklmaldr. Koruyucu ayakkab giyilmelidir. banda i elbiseleri mutlaka giyilmeli ve dmeleri ilikli olmaldr. Gmleklerin kollar ya ilikli olmal ya da kvrlmaldr. Salar ksa kesilmi olmal, gerekiyorsa koruyucu apka giyilmelidir. Tezgh altrlmadan nce btn koruyucularn yerlerinde ve i grebilecek durumda olmalar salanmaldr. 6

Tezgh altrlmadan nce, tezghn ve evresinin temizlik kontrol yaplmaldr. Keskin kenarl paralara, apak ve przlere dikkat edilmelidir. Bitmi i paralar apakl ve keskin kenarl braklmamaldr. Her zaman uygun anahtar kullanlmaldr. Az bozuk anahtar veya takm kullanlmamaldr. eki balarnn gevek olmamasna dikkat edilmelidir. Bir para, vin ile kaldrlrken gvenli bir uzaklkta durulmaldr.

Yaplmamas Gerekenler alrken parmaklarda yzk, kolda saat bulundurulmamaldr. elbiselerinin ceplerinde keskin veya sivri ulu takm bulundurulmamal ve tanmamaldr. Tezghn almas tamamen durmadan koruyucular kesinlikle almamaldr. Tezghn kesme svsnda el ykanmamal veya yabanc madde atlmamaldr. Aksi hlde sv kirlenmi ve zellii bozulmu olur. Maden talar plak elle temizlenmemeli ve toplanmamaldr. Bu i iin fra ve engel kullanlmaldr. Ar paralar tek bana elle kaldrlmamaldr. Ya kaldrma arac kullanmal ya da yardm istenmelidir. Ee ve benzeri takmlar, sapsz olarak kesinlikle kullanlmamaldr. alan tezghn stne gereinden fazla eilmemeli ve tezgha dayanlmamaldr.

alanlarn en ok zarar gren organlar

% 15

% % 3

10

% 15

15

34

LO verilerinden alnmtr

Resim 1.3: En ok zarar gren organlar

1.5.3. Tezgh ve Cihaz Gvenlii

Yaplmas Gerekenler Tezgh altrlmadan nce onun nasl durdurulaca bilinmelidir. Tezgh altrlmadan nce ya seviyesi kontrol edilmelidir. Tezgh altrlmadan nce doru dn ynnn ne tarafa olduu mutlaka kontrol edilmelidir. Tezgh zerinde ypranm ve hasara uram somun, cvata ve benzeri paralar varsa yenileriyle deitirilmelidir. Yaplmamas Gerekenler Tezghn almas ve zellikleri tam olarak renilinceye kadar, o tezghta almaya teebbs edilmemelidir. Tezgh alr durumda iken dn ynn ve devrini deitirmeye teebbs edilmemelidir. Tezgh zerinde bakasnn ii varken o i kurcalanmamaldr. Bakalarnn iine kesinlikle karlmamaldr.

Resim 1.4: Koruyucu aralarla ilgili uyarc levhalar

1.6. Koruyucu Aralar

1.6.1. Solunum Sisteminin Korunmas
Sanayide kullanlan maddelerden bir ksm, belirli yerlerde alanlar iin zehirli etki gsterir. Solunum, sindirim, sinir sistemlerinde hastalk yapabilir. Ayrca solunum sisteminde tahribat yapan nemli bir zararl madde de tozdur. Solunum sisteminin bu zararl etkilerden korunmas iin solunum sistemi koruyucular kullanlmaldr.

Solunum cihazlarnn iki ana tr vardr;

Ortamda solunan havay temizleyen solunum cihaz, Temiz hava salayan solunum cihaz.

Havay temizleyen solunum cihazlar, soluduumuz havadaki paracklar filtreleyerek tehlikeli maddeleri temizler. Toz zerreciklerini, metal zerreciklerini, sisi, duman solunum havasndan filtre ederek kiiye temiz hava salar. Bunlar eyrek, yarm ve tam yz maskeleridir.

Resim 1.5: Maskeler

Temiz hava salayan solunum cihazlar, alana bir hortum yardmyla hava tpnden sktrlm temiz hava salar. Bu ilem yze smsk oturan cihazlar yardmyla yaplr. 9

Resim 1.6: Temiz hava maskeleri

1.6.2. Vcudun Korunmas

Vcudun korunmas srasnda kullanlacak koruyucu aralarn iyeri artlar ile yaplan iin zelliine uygun olmasna zen gsterilmelidir. Ellerin Korunmas

alma hayatnda, zellikle de sanayide en ok eller ypranmaktadr. Eldivenler eli veya elin herhangi bir yerini tehlikelere kar koruyan kiisel koruyucu bir donanmdr. Ayn zamanda n kol ve kolun bir blmn de koruyabilir. Eldivenler kendi iinde baka risk oluturmadan riskten korumay salayabilmelidir. El iin saylabilecek riskler aadaki gibi olabilir: Mekanik riskler Termal riskler Kimyasal ve biyolojik riskler Elektrik riskleri Titreimler Eldiven seimi ve kullanm srasnda dikkat edilecek baz noktalar unlardr: Eldiven temiz ele giyilmelidir Eldiveni takarak dokunma ve eli kavrama asndan test edin. Ele uygun lde eldiven kullanlmaldr. Unutmayn, eldivenler, bir kimyasal maddeye kar koruma salarken baka bir kimyasal maddeye kar yeterli koruma salamayabilir. Eldiven eli terletmemelidir. Aksi takdirde kullanm zorluu yaratr. Her kullanmdan nce delik, ypranma ve yrtklar kontrol edin. Bulak eldiveni kullanmayn. Byle eldivenler hi kullanlmamasndan daha tehlikelidir. 10

Resim 1.7: Eldivenler

Gzlerin Korunmas

Gz koruyucular, gzleri zararl nlardan, eitli yabanc maddelerden ve darbelerden korurlar. Gvenlik gzlklerinde kullanlan ereveler, gnlk hayatta kullandklarmzdan daha salam ve sya kar dayankl olur. Gzlerin korunmasnda kullanlan gzlklerden bazlar unlardr; Toz zl Yar ak koruyucu gzlk Bklebilir ereveli gzlk Asit gzl (camdan yaplm) Kaynak gzl Darbelere dayankl gzlk

11

Resim 1.8: Gzlkler

Resim 1.9: Gzlkler

Ban Korunmas

Kafa koruyucular, baretler ya da kasklar, ba darbelere kar kabuk araclyla korurlar. Darbelerin iddetini de sspansiyon grevi yapan ilik araclyla yayp drrler. Kabuun kalnl (plastii) 2mm den aa olmamaldr. Baretler;1m ykseklikten drlen 5,0 KN kuvvete dayanabilmelidir. atlak, izik vb. baretler kesinlikle kullanlmamaldr. Baret darbe ald zaman deitirilmelidir. Kaynak yaplan yerlerde kullanlan baretler 3 ylda bir deitirilmelidir.

12

Resim 1.10: Baretler

13

Ayaklarn Korunmas

alrken ayaklarn delinmeler ve darbeler bata olmak zere eitli risklerden korumak gerekir. alma d zamanlarda giyilen ayakkablara zen gsterilirken, alma srasnda giyilecek ayakkablar ihmal edilmektedir. Oysa 8 -10 saat boyunca giyilecek bu ayakkablarda baz zellikler olmaldr. Ezilmelere kar parmaklar koruyan metal ulu koruyuculu ayakkablar giyilmelidir. Yaplan denemelerde bu koruyuculu ayakkablarn be tonluk yk altnda bile ayaklar koruduu grlmtr.

Resim 1.11: Koruyuculu ayakkablar

Elbisesi

Koruyucu elbise, kiisel elbiselerin yerini alan ve bir veya daha fazla tehlikeye kar koruyan elbiselerdir. elbiselerinin bazlar unlardr; nlkleri Yamurluk Tulum- Kimyasal risklere kar koruyucu elbise Kaynak nl Is ve alevden koruyucu elbiseler 14

Resim 1.12: elbiseleri

1.7. Makinelere Taklan Koruyucu Aparatlar

Makine ve tezghlarda para ve tala frlamas, ta patlamas, hareketli aksama el, kol kaptrlmasn engellemek ve elektrik akmndan korunmak zere kullanlan koruyucular makine koruyucu aparatlarn tekil eder lkemizde meydana gelen i kazalarnn yaklak 21inin makine kazalar olduu tespit edilmitir. Balca koruyucular Elektrikli koruyucular Elektronik koruyucular Mekanik koruyucular Koruyucu aparatlarn temel prensipleri Tehlike, iten uzaklatrlmaldr. Etraftakileri korumaldr. Tehlikeden korunmaldr. Verimi artrmaldr. Kullancy korumaldr. yi monte edilmelidir.

ekil 1.2 : Koruyucu aparatl makineler

15

1.8. Binalarda Gvenlii Tehdit Edici Unsurlar

1.8.1. Shhi Tesisatlar
1.8.1.1. Temiz Su Tesisat Gnmzde modern insan ime, temizleme ve temizlenme ihtiyalar iin kulland suyu artp dezenfekte ettikten sonra kullanmaktadr. Temiz su tesisat, Souk ve scak su olmak zere iki grupta toplanmaktadr. 1.8.1.2. Pis Su Tesisat Binalarda kullanlan pis ve kirli sularn insan salna zararl olmamas iin hem kimyasal, hem organik madde asndan artlarak ehir kanalizasyon ebekesine verilmesini salayan sisteme denir. Bina ii pis su tesisatnda ara balant paras olarak kurun boru ve PVC boru kullanlmas uygun olur.

1.9. Elektrik Tesisatlar

Bina ii elektrik tesisat, sva st ve sva alt olmak zere iki ekilde yaplr. Elektrik tesisat TSE standartlarnda belirtilen malzemeler kullanlarak yaplmaldr.

1.9.1. Elektrik Enerjisi

Elektrik, bir enerji dnm srasnda ortaya kar. Kmr, petrol ve nkleer tepkilerden elde edilen s ya da akarsularn gizli enerjisinin harekete dnmesi ile elektrik enerjisi elde edilir.

1.9.2. Evlerde Kullanlan Elektrik Enerjisi ve Elektrikli Aletler

Teknolojinin gelimesi ile evlerde kullanla ev aletleri artmtr. Bunlardan bazlar unlardr: televizyon, buzdolab, amar ve bulak makinesi, ocakl frn vb. Elektrikli aletlerin kullanm esnasnda dikkat edilecek hususlar unlardr, Dk voltajla kullanlmamal, Temizlik, bakm ve onarmlar aksatlmamal, Nemli ortamlardan korunmal, letkenlerde syrk ve zedelenme bulunmamal, 16

Arza halinde mutlaka yetkili servislere tamir ettirilmeli, Kullanmadan nce mutlaka talimatnamesi okunmaldr.

1.9.3. Sigortalar
Elektrik besleme hatlarn fazla yklerden ve ksa devre akmlarndan koruyan, elektrik enerjisi ile alan alclarn ve insanlarn gvenliklerini salayan elektrik emniyet malzemesidir. Gnmzde emniyetli olmas ve deitirmeye gerek duyulmamasndan dolay otomatik sigortalar kullanlmaktadr.

1.9.4. Topraklama ve nemi

Elektrikli alet (gvde) ile toprak arasnda yaplan balantya denir. Elektrikli aletlerin topraklanmas kullanmay gvenli klan en uygun yoldur. Alet iinde herhangi bir arza veya ksa devre varsa akm metal gvdeden topraklama iletken ile topraa doru aktlr.

1.9.5. Aydnlatma
Verimli bir alma yaplabilmesi iin alma ortamnda uygun aydnlatma salanmaldr. Aydnlatma trnn seimi; Doal Aydnlatma Yapay Aydnlatma Doal aydnlatma gne ile yaplr. Yapay aydnlatma k kaynaklar kullanlarak yaplr.

Resim 1.13: Yapay aydnlatma aralar

17

1.10. Istma ve Havalandrma Tesisatlar

Gemi yllardan gnmze kadar oturulan yerlerin stlmas hep insanlar megul etmitir. Teknolojinin ilerlemesi ve elektriin bulunmasyla birlikte sobalarn yerini kaloriferler ve klimalar almtr.

1.10.1. Isma Aralar

Tanabilir stma aralar; elektrik sobalar, gaz sobalar, havagaz sobalar Sabit stma aralar; mine, sobalar, kat kalorifer cihaz, buhar kazanlar

Resim 1.14: Istma cihazlar

1.10.2. Yakt ve Yakacaklar

Etrafa s ve k yayarak havada bulunan oksijenle reaksiyona girebilen cisimlere "YAKIT" denilmektedir. Bir yaktn yanabilmesi iin tutuma scaklna kadar stlmas gerekir. Kat yakacaklar ve sv yakacaklar olarak iki guruba ayrlmaktadr.

18

1.10.3. Havalandrma Tesisatlar

Havalandrma, kapal bir ortamn scaklk, nem temizlik ve hava hareketini insan sal ve konforuna veya yaplan endstriyel ileme en uygun seviyelerde tutmak zere havann artlandrlmasdr. Havalandrma tesisatnda, dardan alnan hava nce filtre vastas ile temizlenir, nemlendirme odasndan geirilerek rutubetlendirildikten sonra stlarak veya soutularak odaya verilir.

YKSEK SICAKLIKTA
Nabz ykselir Sinirlilik duygusu artar, Kan dolam hzlanr Terleme artar Tuz ve sv kayb meydana gelir Dikkat azalr,

DK SICAKLIKTA
Souk algnlklar Donma Souk yanklar Dikkat azalmas El ayak parmaklarnda donma oluur Fiziksel ve zihinsel verim dkl oluur.

Resim 1.15: Soutma cihazlar

19

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME

LME SORULARI
1. ilerin i kazalarna uramalarn nlemek amacyla gvenli alma ortamn oluturmak iin alnmas gereken nlemler dizisine ne denir? A.) Gvenlii B.) C.) i almas D.) i Aada sralanan klardan hangisi atlyede bulunan el aletlerini kapsamaz? A.) Vurma aletleri B.) Markalama aletleri C.) Kesici aletler D.) lkyardm aletleri renci Ahmet, boya atlyesinde boya yaparken koruyucu ara kullanmad iin bir sre sonra nefes almakta zorlanm ve hastalanmtr. Ahmet bu ii yaparken hangi i gvenlii kuraln yerine getirmemitir? A.) Gzlk takmamtr B.) Eldiven giymemitir C.) Maske takmamtr D.) Baret takmamtr renci Kemal, atlyede i yaparken tezgah zerinde duran i parasn ayann zerine drm ve parmaklarn yaralamtr. Ahmet bu ii yaparken hangi i gvenlii kuraln yerine getirmemitir? A.) Ayakkab giymemitir B.) i tulumu giymemitir C.) Baret takmamtr D.) Koruyuculu ayakkab giymemitir Aadakilerden hangisi makinelere taklan koruyucu aparatlarn grevlerinden deildir? A.) Kullancy korumak B.) Makineyi korumak C.) Etraftakileri korumak D.) Verimi artrmak Aadakilerden hangisi binalarda gvenlii tehdit edici unsurlardan deildir? A.) Shhi tesisatlar B.) Elektrik tesisatlar C.) Istma ve havalandrma tesisatlar D.) evre dzenlemesi

2.

3.

4.

5.

6.

20

RENME FAALYET2 RENME FAALYET-2

AMA
Meslek hastalklarna kar gvenlik nlemlerini alabileceksiniz.

ARATIRMA
Meslek hastalklar ile ilgili iletmelerin i gvenlii sorumlular ve i yeri doktorlar ile grerek bilgi alnz ve arkadalarnzla bu bilgileri paylanz.

2. MESLEK HASTALIKLARI
Meslek hastal, genel anlamda bir iin yaplmas srasnda meslek etkenlerin dourduu, bu etkenlerin devam hlinde gittike gelimesi nedeniyle belirli mesleklerde ve ilerde alanlarda grlen hastalklar ifade eder. 506 sayl SSK Yasas 11-B maddesinde ve ayn yasann 135. maddesi gerei olarak karlan SSK Salk lemleri Tz 62. maddesinde meslek hastalklar tanm aadaki gibi verilmitir: Sigortalnn altrld iin niteliine gre tekrarlanan bir sebeple veya iin yrtm artlar yznden urad geici veya srekli hastalk, sakatlk veya ruhi arza halleri meslek hastaldr. Tanm dikkatlice incelendiinde baz ayrntlar dikkat ekmektedir. Bu ayrntlar meslek hastalnn tam olarak anlalabilmesi asndan nemlidir.

21

1600 1400 1200 1000 800 600 400 200 0 1999 2000 2001 2002 2003 1025 883 803 601 440

Tablo 2.1:19992003 Yllarna gre meslek hastal saylar

Meslek hastal tanmlanrken bu tanmlamada ama nem kazanr. Koruyucu nlemlerin alnmas amalanyorsa, yukarda yaplan tanm yeterlidir. Ama tazmin dncesi n plandaysa, o zaman mutlaka bir kaybn olumas gerekirdi ki, bunun iin bir deme yaplabilsin. Bu durumda, ancak i gremezlie neden olan durumlar meslek hastal olarak nitelenir. Buna karn meslek hastalklarn nlemeye alanlar iin meslek hastalklarnn i gremezlik hli art deildir. Meslek hastal nlenebilir nitelikte bir olgudur. nlenmesinde vcuda giri yolunun bilinmesi nemlidir. Bu yolu kapatmaya ynelik kiisel nlemler alnmaldr. Meslek hastalklar birok etmenin bir araya gelmesi ile oluur. Bu etmenleri beslenme bozukluklar, bireysel duyarll pekitiren ilalar, sigara ve alkol alkanlklar, imanlk vb. olarak sayabiliriz. Fizyolojik olarak insann gereksinme duyduu ortam koullar ki, her zaman iin gerekleri ile badamaz. Szgelimi souk hava deposunda alanlar iin, iin iiye deil, iinin ie uydurulmas gerekir. Meslek hastalklar, zellikle belli ilerde alan iilerde grlen, genel toplumda ya hi grlmeyen ya da ok dk sklkla grlen hastalklardr. Ancak fabrikalarn evresel atklar dolaysyla benzer hastalk tablolar o blgede yaayan kiilerde de grlmeye balanmtr. Bylece meslek hastalklar, giderek "evresel ve mesleksel hastalklara dnmeye balamtr. kazalar d etkilerle ortaya karken meslek hastalklar tersine isel etkilerle ortaya karlar. Meslek hastalklarna yol aan etmenler mutlaka vcudu eitli yollarla etkileyip hastalk srecini balatrlar. Meslek hastalklar, i kazalarndan farkl olarak uzun zaman srecinde de ortaya kabilir ancak ok ksa sre iinde ortaya kabilen meslek hastalklar da vardr. Meslek hastalna yakalanabilmenin koulu, bir sre hastala neden 22

olan iyerinde almaktr. Bu sre, yaanlan olumsuz artlarn arlna gre uzayp ksalabilir. Meslek hastal salksz koullara maruz kalmann hemen ardndan kabildii gibi yllar sonra da grlebilir. Meslek hastalklar en sk grlen hastalklar olmadklar halde, toplumsal nemi olan hastalklardr. nk yakalanma olasl btn i yeri alanlarn ve gelecekte o i yerinde alacak olanlar kapsar. Kurbanlar, yalnzca kk bir gelir iin almak zorunda olanlardr. alma biimlerinden kaynaklanan bir takm nedenlerle (duru bozukluu, psiko-sosyal nedenler) ortaya kan hastalklar vardr ki, bunlar da meslek hastal olarak nitelenmektedir. Meslek hastalklarnn tanlarnn konulmas iin zgn rgtlenme ve dzenlemeler gereklidir. Meslek hastalklarnn tehisleri veya tanlar, ancak bilinli bir arama ile konulabilir. Meslek hastal tans konulabilmesi iin nesnel ve kesin ltlere gerek vardr. Meslek hastalklarnn dier hastalklardan farkl, kendilerine zg tan ve tarama yntemleri vardr. Meslek hastalklarnn ortaya karlmasnda tarama, aratrma ve istatistik almalarnn nemli bir yeri vardr. Meslek hastal ile meslek olmayan hastaln ayrm belirli bir bilgi birikimi ve teknik donanm gerektirmektedir. Bu da onun gzden kamasna neden olabilmektedir. Meslek hastalklarnn deerlendirilmesinde doz - tepki ilikisinin nemli bir yeri vardr. Dozla, iinin alt ortamn ar artlarnn onda brakt kt etkiler, tepkiyle de vcudunun buna yant (belirtiler vs.) anlatlmak istenmektedir. Meslek hastalklar zaman iinde deikenlik gsteren bir konudur. Bilimsel ve teknik alandaki gelimeler srekli izlenmeli ve bu konu ile ilgili bilgiler gncelletirilmelidir. Meslek hastalklar konusunda iilerin bilgilendirilmesi bir insan hakkdr. alma sresinin snrlanmas abalar ile meslek hastalklarnn nlenmesi abalar arasnda yakn bir balant vardr. Meslek hastaln deerlendirirken hekim hem hastasn ve hem de onun evresini birlikte deerlendirmelidir. Meslek hastalklarnn toplumsal bir faturas vardr. Meslek hastalna yakalanmas iinin yalnzca kendisini deil, ailesini de yakndan etkiler (salk, psikolojik, ekonomik vs). Meslek hastal tans, o tany alan iinin yakn alma arkadalar iin erken tan olana verir. Biz buna toplumsal dzeyde erken tan diyoruz. zel olarak korunmas gereken kmelerin (ocuk, kadn, sakat, gmen vb.) meslek hastalklarna yakalanma riski daha yksektir. Meslek hastalklarnn yapt zedelenmeler, genellikle geri dn olmayan zedelenmelerdir. Meslek hastal tansnn ge konulmas ya da hi konulmamas ok boyutlu sorunlara yol aar. Ortam lmleri ve dzenli salk muayeneleri ile yaknma ncesi veya yaknma srasnda hastalklar ortaya konulabilir. 23

Meslek hastalklarnn nlenmesi bir ekip iidir. Meslek hastalklarna yol aan etmenlerin belirli hedef organlar vardr, hastalk tablosunu bu organlar zerindeki etkilerle ortaya koyar. Meslek hastalklarndan korunmada u yntemler kullanlabilmektedir: Yerine koyma Yer deitirme Ayrma Ya yntem Havalandrma Kapatma Kiisel korunma aralar. Meslek hastalklarnn izlenmesi ve denetimi (dolaysyla uygulama) yetersizse, btn yk, iiyi son altran iverenin zerinde kalr. Meslek hastal tans, beraberinde tazminat, yksek i gremezlik dentisi, alma ortamnn gelitirilmesi iin yatrm ve cezai sorumluluk getirdii iin, iverenlerce gz ard edilmek istenebilir. Toplumda alanlarn bir ka kmeye blnm olmas (ii, memur, szlemeli, kapsam d, ifti, esnaf vs) ve byk bir ksmnn ii saylmamas, onlarn kendisini ii saymamas, meslek hastalklar konusunda tavr gelitirilmesini gletirmektedir. Toplumda, meslek hastalklar konusunda, politika reten, uygulamaya yn veren, gl bir odan bulunmas gereklidir.

2.1. Meslek Hastalklarnn Snflandrlmas

Meslek hastalklar, yol aan etmenlere gre snflandrlr: Kimyasal kaynakl meslek hastalklar Ar metaller zcler Gazlar Fiziksel kaynakl meslek hastalklar Grlt ve sarsnt Yksek ve alak basnta alma Souk ve scakta alma Tozlar Radyasyon Biyolojik kaynakl meslek hastalklar Bakteri kaynakl olanlar Virs kaynakl olanlar Biyoteknoloji kaynakl olanlar 24

Psikolojik kaynakl olan meslek hastalklar

2.2. Meslek Hastalklarnn zmleri

nsan, makine ve donanm ile evre gvenlii bir btn iinde tek tek ele alnmaldr. i sal ve gvenliinin neminin ne olduu ii ve iverence ok iyi kavranmas gerekir. i sal ve gvenlii konusunda kiisel bilgi, ngr ve yarglarla deil, kuralna uygun hareket eden alanlar topluluu oluturulmaldr. Tm kazalar nlenebilir ancak iverenler bu almalara nderlik etmeli ve sorumluluk tamaldr.
1600 1333 1400 1200 1000 800 600 400 200 0 1999 2000 2001 2002 2003 1173 1008 878 811

Tablo 2.2:1999-2003 Yllar arasnda i kazalar ve meslek hastalklar sonucu lm saylar

Bunlar yaplrsa; alanlar korunmu olur, letme gvenlii salanr, retim gvenlii salanr, evre gvenlii salanr ve korunur, kazalar ve meslek hastalklar sfra yaklar, Ekonomik kayplar azalr, Maliyetler azalr, alanlarn, mterinin ve iyerinin memnuniyeti salanr, Verimlilik artar.

25

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME

LME SORULARI
1. Sigortalnn, altrld iin niteliine gre tekrarlanan bir sebeple veya iin yrtm artlar yznden urad geici veya srekli hastalk, sakatlk veya ruh arza hallerine ne denir? A.) Meslek hastal B.) Sigortallk C.) ii sal D.) gvenlii Meslek Hastaln tanmlayan yasa aadakilerden hangisidir? A.) 506 Sayl SSK Yasas B.) 605 Sayl Emekli Sand Yasas C.) 405 Sayl Ba- Kur Yasas D.) 155 Sayl SSK Yasas renci Mustafa iyeri doktoruna giderek, meslek hastalklarndan korunmada hangi yntemlerden faydalanabileceini sordu. Aada verilen klardan hangisi doktorun Mustafaya nerdii meslek hastalklarndan korunma yntemlerinden birisi deildir? A.) Yer deitirme B.) Ayrma C.) Havalandrma D.) Gezinme Meslek Hastalklarnn snflandrlmasnda aadakilerden hangisi yer almaz? A.) Kimyasal kaynakl B.) Fiziksel kaynakl C.) Biyolojik kaynakl D.) Matematik kaynakl Aadakilerden hangisi kimyasal kaynakl meslek hastalklarnn iinde yer almaz? A.) Ar metaller B.) Tozlar C.) GazlarD D.) zcler

2.

3.

4.

5.

26

RENME FAALYET3 RENME FAALYET-3

AMA
yerlerinde olabilecek kaza ve yaralanmalarn sebeplerini kavrayarak gerekli tedbirleri alabileceksiniz.

ARATIRMA
letmelere giderek i gvenlii sorumlular ile grnz ve gemite olan i kazalar ve yaralanmalarla ilgili bilgi toplaynz.

3. KAZA VE YARALANMA
Olaylarn planland akta yrmemesi, kiilerin yaralanmalar, sakat kalmalar ve lmelerine sebebiyet veren olaya KAZA denilmektedir. kazasnn en bilinen tanm, Sosyal Sigortalar Yasasnda verilen tanmdr. Bu tanmn yaplmasndaki temel ama hangi durumlar iin para deneceini belirtmektir. Bundan tr, iin kapsamnda olmayan ve iverenin sorumluluk alanna girmeyen baz durumlar da kapsayabilmektedir. kazas, aadaki durumlardan birinde meydana gelen ve sigortaly hemen veya sonradan, bedence ve ruha arzaya uratan olaya denir. ( SSK kanunu 11/a maddesi).

Resim 3.1: Kaza ve yaralanma

27

Sigortalnn i yerinde bulunduu srada, veren tarafndan yrtlmekte olan i dolaysyla, Sigortalnn, iveren tarafndan grev ile baka bir yere gnderilmesi yznden asl iini yapmakszn geen zamanlarda, Emzikli kadn sigortalnn ocuuna st vermesi iin ayrlan zamanlarda, Sigortalnn iverence salanan bir tatla iin yapld yere toplu olarak gtrlp getirilmeleri srasnda ( servis ) oluursa, i kazas olarak kabul edilmektedir.

Kazann her zaman, insanda bir yaralanma ya da lm meydana getirmesi gerekmez. Bu bize kl pay atlatlan olaylarn incelenmesi iin de yardmc olur. nk bugn kl pay atlatlan ya da kk kazalar, daha byk kazalarn ve yaralanmalarn habercisidir. Yine her kaza bir ihmalin, kazaya yol aan etmenlerin nceden grlememesinin sonucudur. Bu bir alglama, yaklam ve niyet eksikliini vurgular ve gelecek iin kayg vericidir. Dikkatli olmak ; hem kendimiz hem de evremiz iin nemlidir.

Resim 3.2: Kaza ve yaralanma

kazas, bir yaralanma veya lmle sonulanan, retimle ilgili olan ve istenmeyen bir olaydr. Byle bir tanmlama bize i kazalarnn nlenmesi iin alnabilecek nlemleri, iletme ynetim ve retim plannn bir paras haline getirme olana verir.

28

 ile onun salk yn ayrlmaz derken, retimin kesintisiz ve artarak srdrlmesi iin yaplacak almalarla alanlar korumak iin alnacak nlemleri birbiriyle kartryoruz. Hibir kaza nceden planlanmaz. Ancak, kazaya sebebiyet veren olaylar nlenebilir.

100000 90000 80000 70000 60000 50000 40000 30000 20000 10000 0 1999 2000 2001 2002 2003 77955 74847 76668 72367 72344

Tablo 3.1: 19992003 Yllarna gre i kazas saylar

Bir kaza (yaralanma, zarar grme olay) 5 temel nedenin arka arkaya dizilmesi sonucu meydana gelir. Bunlardan biri olmadka bir sonraki meydana gelmez ve dizi tamamlanmadka kaza ve yaralanma olmaz. Bu 5 faktre kaza zinciri denir. Bunlar; nsann doal yaps (nsann doa karsndaki zayfl),

Kiisel kusurlar, Gvensiz hareket ve gvensiz artlar, Kaza olay, Yaralanma (zarar veya hasar).

Kazalar birbiri ile balantl olaylar zinciri sonucunda meydana gelmektedir Aada 19992003 yllarna gre i kazalar ve meslek hastalklar sonucu lm oranlar verilmitir. 29

30 22,8 22,3

25

20,6 16,8 14,4

20

15

10

0 1999 2000 2001 2002 2003

Tablo3.2: 19992003 Yllarna gre yllara gre i kazalar

3.1. Kazasn Meydana Getiren Nedenler

% 79.5 Gvensiz hareketler % 19,5 Gvensiz artlar dan ve % 1 Nedeni bulunamayan faktrlerden dolay meydana gelmektedir.

Tablo 3.3: kazalarn meydana getiren yzdelik oranlar

Gvensiz Hareketler Sorumsuz biimde grev verilmeden ya da uyarlara aldrmadan gvensiz almak, Tehlikeli hzda alma ya da alet kullanma, Gvenlik donanmn kullanlmaz duruma sokma, Tehlikeli cihazlar kullanmak ya da donanm gvensiz biimde ynetmek, 30

Gvensiz ykleme, istif, kartrma, yerleme vb. davranlar, Gvensiz durum ya da durular, Hareketli ya da tehlikeli yerlerde almak, armak,kzgnlk, suistimal, irkilme gibi davranlar, Gvenlii nemsememek ya da kiisel koruyucu malzemeyi kullanmamaktr. Gvensiz artlar yerinde kt koruyucu yaplm olmas, Koruyucunun hi yaplmam olmas, Kusurlu, przl, sivri, kaygan, eskimi, atlak aletler, Gvensiz yaplm makine, alet, tesis ve benzerleri, Gvensiz dzen, yetersiz bakm, tkanklklar, kapanm geitler, Yetersiz aydnlatma, gz kamatran k kaynaklar, Gvenli i elbisesi ya da gzlk, eldiven ve maske vermemek, yorucu yksek topuk ve benzeri eyler, Yetersiz havalandrma, evre, hava kaynaklar vb. Gvensiz yntemler ve mekanik, kimyev, elektriksel, nkleer koullar. sonu olarak i kazalar:

%2 nlenemez, %98 nlenebilir % 50 kolaylkla nlenebilir

31

lkeler Kanada ABD Japonya Almanya Polonya Gney Kore Trkiye

% Olarak i kazalar 0.81 0,83 0,89 1,5 2,6 2,8 3,0

Kaza sklk oran 3,37 3,46 3,71 6,25 10,54 11,67 12,45

Tablo 3.4: kazalar sralamasnda dnyadaki yerimiz (kaynak: trk i)

3.2. Yaralanma iddetinin Belirlenmesi

Bir gnden fazla dinlenmeyi gerektirmeyen yaralanmalar 20 gnden fazla iten kalacak tedaviyi gerektiren kazalar Srekli i gremezlik veya lm ile sonulanan kazalar

3.3. Kazalarn Gcne ve Ekonomiye Etkileri

ILO ya gre, GSMH nn % 4 lkelerde i kazas ve meslek hastalklar nedeniyle yitirilmektedir. yerlerinin ise krnn % 5 - % 15i i kazalar ve meslek hastalklar nedeniyle kayboluyor. lkemizde SSK 2003 yl verilerine gre her yl drt milyar YTLden fazlas i kazalar ve meslek hastalklar nedeniyle yok olmaktadr. LO (Uluslararas alma rgt) aratrmasna gre; Her yl dnyada 270.000.000 ii i kazalarnda yaralanmaktadr. lkemizde ise resmi kaytlara gre 80.000 i kazas olmaktadr. Dnyada ylda 1.825.000 ii i kazalarnda lmektedir. lkemizde ise ylda 1500 ii i kazalarnda lmektedir.

32

2004 ylnda
K AZASI GE REN SAYISI

80.000
1500 5.000

LMLE SONU LANAN KAZ SAY A ISI MR BOYU SAKAT KALANLAR

Tablo 3.5: 2004 ylnda meydana gelen kazalar ve verileri

lkemiz ile ilgili verdiimiz rakamlar SSK tarafndan kayt altna alnm yedi milyon alana ait verilerdir. Oysa alann yirmi milyon kadar olduu tahmin ediliyor. Grnen ( Dorudan ) Zararlar:Meydana gelen bir i kazas sonucunda yaralanma, lm ve malzeme kayb ile ilgili tm giderler, dorudan zararlar ihtiva etmektedir.

o o o o o o

Makine-tehizat hasar, Tazminat demeleri, lk yardm masraflar, Dier tbb masraflar Doktor masraflar, l masraflar,

Tedavi masraflar Sosyal yardm denekleridir. Grnmeyen (Dolayl) Zararlar:Maliyet ynyle hesaplama zorluu olan i kazas sonucunda ilk anda hissedilemeyen ancak zaman ierisinde madd ve manev ykmllkler sebebiyle i yerinde ve toplum iinde etkisini gsteren zararlar olarak ifade edilir. Bunlar;

o o o

Kaybolan i gn, Kaybolan i gc, retim kayplar,Toplumun urad zararlardr.

33

2400000 2200000 2000000 1800000 1600000 1400000 1200000 1000000 800000 600000 400000 200000 0 1999 2000 2001 2002 1893436 1697695 1852502 1831252

2111432

2003

Tablo 3.6:19992003 yllar arasnda i kazalar ve meslek hastalklar sonucu kaybedilen i gnleri verilmitir.

3.4. eitli Meslek Alanlarndaki Tipik Kazalar

En riskli sektrler metal, inaat, kimya ve tarm olarak belirlenmitir. Elektrik-Elektronik Meslekleri Bu meslek gruplarnda grlebilen i kazalar yle sralanabilir; Elektrik akmnn bulunduu srada, iletkendeki syrk ksmn vcuda temas, Topraklamasz aletlerde meydana gelen ksa devre sebebiyle gvdeye elektrik akmnn gemesi, Nemli yerde ksa devre sebebiyle elektrik akmnn evreye yaylmas, Scak havyann vcuda temas, Elektronik devre montaj srasnda elektrik akmna kaplmas, Cihazn tanmas srasnda cihazn dmesi. Mekanik Meslek Gruplar Bu meslek gruplarnda grlebilen i kazalar yle sralanabilir; Paralarn tornaya gevek balanmas, Arzal tezghn altrlmas, Koruyucusuz makinede allmas, Makine zerinde alet unutulmas, Scak paralarn elle tutulmas, Makinelerde gzlksz alma, Egzoz gazndan zehirlenme, Karasr boyama atlyesinde zehirlenmeler.

34

Vcudun zorlanmasndan ileri gelen incinmeler Vcudun doal %2.7 boluklarna yabanc bir cisim kamas %3.2 Dier nedenler %3.7

Normal snrlar dndaki slara maruz kalmak veya temas etmek %2.3 Bir veya birden fazla cismin sktrmas, ezmesi, batmas, kesmesi %37.8

Tat kazalar %3.8

Dmeler %11.8

Makinelerin sebep ol. Kaza %13.4

Den cisimlerin arpp devirmesi %15.6

Tablo 3.7:2003 Yl SSK statistiklerine Gre Kazalarnn Kaza Tiplerine Gre Dalm

Kimya ve Dier Meslek Gruplar Bu meslek gruplarnda grlebilen i kazalar yle sralanabilir; Asit yanklar, Gaz yanklar, Fosfor yanklar, Sindirim ve solunum yolu, kesik veya yara yoluyla etkilenme, Kimyasal maddelerin elle tutulmas, Cam aralarnn krlmas ile meydana gelen kesikler, Kimyasal madde ve zeltilerin tadna bakma istei.
Y a a m n z K o ru y u n u z . G id e n G e ri G e lm e z !!!!!

Resim3.3:Gvenlik uyars

35

3.5. Kaza Raporlar

Hukuki problemlerin zm, tekrarnn nlenmesi iin alnmas gereken tedbirler ile yaralanmann derecesinin tespiti iin dzenlenir. yerlerinde genellikle hazr, basl olarak bulundurulur. Aada belirtilen durumlar iin mutlaka kaza raporu dzenlenmelidir. Hafif yaralama ile sonulanan kazalar, Ar yaralanma ile sonulanan kazalar, lmle sonulanan kazalar, Yaralanma meydana gelmeyen kazalar

Resim3.4: kazalarna kar uyarc levha

lk Kaza Raporu Meydana Gelen Olay

o o o o o o o o

Cinsi: Yeri (l, ile, semt ): Tarih ve saat: PERSONEL KML: Ayakta tedavi: Hafif yaral: Ar yaral: l:

Hasara Urayan Bina, Tesis, Ara Veya Maln Hasar Derecesi

o o o

Hafif hasar: Ar hasar: Tm hasar:

36

Olayn olu ekli:

Sonu:

o o o

Olay sonunda yaplan ilem: Alnan tedbirler: Olayla ilgili gr ve teklifler:

Kaza Hakknda Bilgi Alnabilecek Makamlar

o o

Tel No: Faks No:

Raporu dzenleyen ..../..../........

37

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME

LME SORULARI
1. Olaylarn planland akta yrmemesi, kiilerin yaralanmalar, sakat kalmalar ve lmlerine sebebiyet veren olaya ne denir? A.) Hastalk B.) Kaza C.) Sakatlk D.) Yaralanma Aadakilerden hangisi kaza zinciri iinde yer alan faktrlerden deildir? A.) nsann doal yaps B.) Kiisel kusurlar C.) Kaza olay D.) Kiinin boyunun uzunluu 19992003 yllar arasnda i kazalar ve meslek hastalklar sonucu lm oranlarnda ne gibi bir basamak olumutur? A.) Artmtr B.) Ayn kalmtr C.) Azalmtr D.) Hi olmamtr Aadakilerden hangisi i kazalarn meydana getiren nedenlerden birinci srada yer almaktadr? A.) Gvensiz hareketler B.) Tecrbesizlik C.) Gvensiz artlar D.) Nedeni bulunamayan sebepler kazalarnn % ka nlenebilir kazalardr? A.) % 98 B.) % 2 C.) % 60 D.) % 30

2.

3.

4.

5.

38

RENME FAALYET4 RENME FAALYET-4

AMA
yerlerinde kabilecek yangnlar iin nlem alabilecek ve gerekli mdahaleyi yapabileceksiniz.

ARATIRMA
yerlerinde ve atlyelerde yangna kar alnan gvenlik nlemlerini aratrn ve bilgi toplayn.

4.YANGIN
4.1. Yanma Olay
Yanma, maddenin s ve oksijenle birlemesi sonucu oluan kimyasal bir olaydr. Yanma olaynn oluabilmesi iin madde, s ve oksijenin (hava) bir arada olmas gerekir.

4.2. Yangn eitleri

Snf yangnlar: kat madde yangnlardr. soutma ve yanc maddenin uzaklatrlmas ile sndrlebilir. Snf Yangnlar: Yanabilen svlar bu snfa girer. Soutma (sis halinde su) ve boma (karbondioksit, kpk ve kuru kimyevi toz) ile sndrlebilir. Snf Yangnlar: Likit petrol gaz, hava gaz, hidrojen gibi yanabilen eitli gazlarn yanmas ile oluan yangnlardr. Kuru kimyevi toz, halon, 1301 ve 39

halon 1211 kullanarak sndrlebilir. Elektrikli makine ve hassas cihazlarn yangnlarn da bu snfa dahil edebiliriz. Snf Yangnlar: Yanabilen hafif metallerin ve alamlarn (magnezyum, Lityum, sodyum, seryum gibi) yanmasyla meydana gelen yangnlardr. Kuru kimyevitozlar bu yangnlar sndrmede kullanlrlar. Elektrik donanmlarnn yanmasyla oluan yangnlar ayr bir snf iinde deerlendirmeyip C snf yangnlarn ierisinde inceleyebiliriz. Bu tr yangnlara, elektrik akm kesilerek mdahale edilmeli ve kuru kimyevi toz kullanlmaldr

4.3. Yangnn Nedenleri

4.3.1. Korunma nlemlerinin Alnmamas
Nedenlerin banda yangna kar nlemlerin alnmamas gelmektedir. Genellikle elektrik konta, stma sistemleri, LPG tpleri (evlerde kullanlan tp gazlar) patlaycparlayc maddelerin yeterince korunmaya alnmamasndan yangn kmaktadr. zellikle byk yerleim alanlarnda, konut ve i yerlerinde kan yangnlarn byk bir ksm elektriin ve LPG tplerinin yanl kullanmna dayanmaktadr. Elektrik enerjisi aksamnn teknik koullara gre yaplmamas da yangn oluturan dier bir sebep olmaktadr. Bununla birlikte kaloriferlerde ve soba ile stma yntemlerinde, bacalarn temizlenmesi ve parlaycpatlayc maddeler iin gerekli nlemlerin alnmas halinde yangn afetinde byk bir azalma olacaktr.

4.3.2. Bilgisizlik
Yangna kar hangi nlemlerin, nasl alnacan bilmemek ve bu konuda yeterli eitimden gememek yangnn nemli nedenlerindendir. Elektrikli aletlerin doru kullanmn bilmemek, soba ve kalorifer sistemlerini yanl yerletirmek, tavan arasna ve atya kolay tutuabilecek eyalar koymak yangn davet eder. Yangnn oluumunu nlemek ve oluan bir yangnn sndrlmesini bilmek eitim ve bilgilenmeden geer. Bu sebeple yangn nlemeyi renmek kadar, yangn sndrmede ilk mdahaleleri de renmek gerekir.

4.3.3. hmal

40

Yangn konusunda bilgi sahibi olmak yeterli deildir. Sndrlmeden atlan bir kibrit veya sigara izmariti, kapatmay unuttuumuz LPG tp (evlerde kullanlan tp gaz), atei sndrlmemi ocak, fii prizde unutulmu t gibi ihmaller byk yangnlara yol aabilir.

4.3.4. Kazalar
stem d oluan olaylardan bazlar da (kalorifer kazannn patlamas, elektrik konta gibi) yangna neden olmaktadr. Ancak kendiliinden gelien btn olaylarda, balangta yeterli nlemlerin alnmamas etkili olabildii gibi bilgisizliin de rol oynadn grebiliyoruz. Temelde bunlar olmakszn kazalarn yol at yangnlar da olmaktadr.

4.3.5. Sabotaj
Yangna kar gerekli nlemler alnd halde baz insanlar eitli ama ve kazan uruna kastl olarak kii ve topluma ait bina ve tesisleri yakarak can ve mal kaybna neden olabilir.

4.3.6. Srama
Kontrol altna alnm veya alnmam bir yangn ihmal veya bilgisizlik sonucu srayarak, yaylarak veyahut parlayp patlayarak daha byk boyutlara ulamas mmkndr. Bu nedenle bu tr olaylara kar dikkatli olmamz gerekmektedir.

4.3.7. Doa Olaylar

Rzgrl havalarda kuru dallarn birbirine srtmesi ya da yldrm dmesi vb. gibi doa olaylar sonucunda da yangn kabilir.

Resim 4.1:Bir yangn olay ve yangn sndrme ekibi

41

4.4. Yangn Sndrmede Kullanlan Yntemler

4.4.1. Soutarak Sndrme
Su le Soutma: Soutarak sndrme prensipleri iinde en ok kullanlandr. Suyun elverili fiziksel ve kimyasal zellii yanc maddeyi boma (yanan cismin su iine atlmas sonucu oksijeni azaltma) ve yanc maddeden s alarak yangnn sndrlmesinde en byk etken olmaktadr. Su, yangn yerine ktlesel olarak gnderilecei gibi pskrtme lanslar ile de gnderilebilir. Yanc Maddeyi Datma: Yanan maddenin datlmasyla yangn nedeni olan yksek s blnr, blnen s der ve yangn yava yava sner. (Akaryakt yangnlarnda bu tip sndrme yangnn yaylmasna neden olacandan uygulanmaz.) Kuvvetli fleme: Yanan madde zerinde kuvvetli olarak flenen hava alevin snmesine ve yanan maddenin ssnn dmesine neden olmaktadr. Bu tip (soutarak) sndrme ilkesi ile balang yangnlarnda baarya ulalabilir. Bym veya belirli boyutlara gelmi yangnlarda kuvvetli fleme yangna daha fazla oksijen salayacandan yangnn bymesine neden olur. Bu nedenle bu tr sndrmeler bym yangnlarda kullanlmaz.

4.4.2. Havay kesme

rtme: Kat maddeler (kum, toprak, hal, kilim vb) ve kimyasal bileikler (kpk, klor, azot vb.) kullanlarak yanan maddenin oksijen ile temasnn kesilmesi ile yaplan sndrmedir. Akaryakt yangnlarna rt oluturan kimyasal kullanlmaktadr. Boma: Yangnn oksijenle temasnn kesilmesi veya azaltlmas amacyla yaplan ilemdir. zellikle kapal yerlerde oluan yangnlara uygulanr. Yanc Maddenin Ortadan Kalkmas: Yanma koullarndan olan yanc maddenin ortadan kalkmas sonucu yangnn sndrlmesidir.

4.5. Sndrc Maddeler

Su: Atei sndren maddeler arasnda en nemlisi sudur. Su zellikle A tipi yangnlar iin (kat) mkemmel bir sndrcdr. Kum: Yanc maddelerin oksijenle ilikisinin kesilerek sndrlmesinde kullanlr. Kullanma annda kumun yanc maddeyi tamamen rtmesi salanmaldr. 42

Karbondioksit Gaz (CO2): Yanan maddenin zerini kaplayan karbondioksit gaznn, yanc maddeyi oksijensiz brakarak yangnn sndrlmesi olaydr. Karbondioksit gaz genellikle elik tplerde, basn altnda sv halde tutulur. Bu gazla ak alanlarda ve hava akmnn olduu yerlerde yangnn sndrlmesi olduka zordur. Kuru Kimyevi Toz: Yangn sndrmede kullanlan etkin maddelerden birisi de kuru kimyasal tozdur. Kimyasal tozlarla, cinslerine gre A.B.C. snf yangnlar etkin bir ekilde sndrlebilmektedir. Ar scaklktan (tahta, kuma, araba lastii gibi maddelerde) oluan yangnlar, svlarn (benzin ve trevleri) tutumasndan kan yangnlar ve yanc gazlarn (havagaz-doalgaz vb.) basn altnda kmasndan oluan yangnlarn sndrlmesinde kullanlmaktadr Kpk: Kpk yanan yzeyi tamamen kaplar. Bunun sonucu olarak da hava ile temas keser ve ayrca soutma zelliinin bulunmas nedeniyle de yangn sndrc olarak kullanlr.

Resim 4.2:Yukardaki resimlerde yangn sndrme cihazlar grlmektedir.

Resim 4.3:Yangn sndrme hortumlar

43

4.6. Yangn nlemleri

Kk bir yangn balangcnn byk alevlere dnmesini nlemek amacyla yaplarn projelendirme aamasndan itibaren, yangndan korunma artname ve ynetmeliklerine bal kalnmas gerekir. Kurum, kurulu ve i yerlerinde yangn nleyici tedbirler iki ksmda ele alnr:

4.6.1. Yapsal Bakmdan Yangndan Korunma

Yaplarda yanmaz veya yanmas g yap malzemeleri kullanlmal, Yangnn yaylmasn nlemek amacyla, yangn blmleri oluturulmal, Dumanlarn yaylmasn nlemek iin duvardan szmalar nlenmeli, Yangna yksek derecede dayankl yap oluturulmal, Yangnn etkilerinden korunmu ksa ka yollar salanmal, Ateleyici ve yanc malzeme kaynaklarnn ayrlmal, Her an alabilecek durumda faal yang sndrme cihazlar bulundurulmaldr.

4.6.2. Organizasyon Bakmndan Yangndan Korunma

yi bir bina idaresi, Gerekli yasaklarn konulmas, Sabit tesisatn sk sk kontrolden geirilmesi, Yangnla sava tatbikatnn yaplmas, Acil klandrma sisteminin kurulmas, Gereksiz yangn yknn kaldrlmas, Korunma sistemi ve plannn dzenli kontrolnn yaplmas, Dzenli bir ekilde alan tatbikatlarnn yaplmasdr.

4.7. Ev ve Yerlerinde Alnacak nlemler

atlak, hatal ina edilmi veya dolmu bacalar yangn nedeni olabilir. Bacalar devaml temizlenmelidir, Tavan aras ve bodrumlar temiz tutulmaldr, Yanc maddeler evinizin veya i yerinizin uygun bir yerinde saklanmaldr, Soba, kalorifer ve mutfak ocaklarndan kabilecek yangnlara dikkat edilmelidir, ocuklarn atele oynamalarna engel olunmaldr, Sigara iilmemesi gereken yerlerde bu kurala uyulmaldr, Kaynak ve kesme ilemlerinde ok dikkatli olunmaldr, Elektrik donanmna ehliyetsiz kiiler el srmemelidir, LPG tplerinin bulunduu mutfak ve banyolar srekli havalandrlmaldr, 44

Yangna kar korunmak ucuzdur. Evinizde ve i yerinizde yangna kar nlemler almak sanld kadar pahal deil, tam tersine ucuzdur. stelik yangna kar korunma cihaz ve donanmlar yksek nitelikte ve salam olarak retildikleri iin uzun mrldr ve yllarca hizmet verebilirler.

Yangn Kapnz alarsa 1Telalanmaynz, Bulunduunuz yerde yangn ihbar dmesi varsa ona basnz, tfaiyeye telefon ediniz, Yangn adresini en ksa ve doru ekilde bildiriniz, Mmknse yangnn cinsini (bina, benzin, ara vb.) bildiriniz, Yangn evrenizdekilere duyurunuz, tfaiye gelinceye kadar yangn sndrmek iin elde mevcut imknlardan yararlannz, Yangnn yaylmasn nlemek iin kap ve pencereleri kapatnz, Bunlar yaparken kendinizi ve bakalarn da tehlikeye atmaynz, Grevlilerden bakasnn yangn sahasna girmesine mani olunuz.

Resim 4.4:Uyarc levhalar

45

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME

LME SORULARI
1. Bir Yanma olaynn olua bilmesi iin aadakilerden hangilerinin bir arada olmas gerekir? A.) Yanc madde, oksijen, scaklk B.) Oksijen, hava, ate C.) Scaklk, ate, kibrit D.) Hava, yakacak, su Aadakilerden hangisi yangn sndrc maddelerden deildir? A.) Su B.) Kpk C.) Kuru kimyevi toz D.) Hava Aadakilerden hangisi ev ve i yerlerinde yangna kar alnacak gvenlik nlemlerinden deildir? A.) Bacalar devaml temizlenmeli B.) Tavan aras temiz tutulmal C.) Yanc maddeler iyi saklanmal D.) Ev ve i yerleri havalandrlmal Yangn kapnz alarsa aadaki hangi gvenlik nlemini almanz gerekmez? A.) Hemen yangn yerinden kanz B.) tfaiyeye telefon ediniz C.) Yangn evrenizdekilere duyurunuz D.) Telalanmaynz

2.

3.

4.

46

RENME FAALYET5 RENME FAALYET-5

AMA
kazalar sonrasnda hukuki ilemleri yrtebileceksiniz.

ARATIRMA
kazalarna bakan hukukularla (avukatlar) grn, SSK yetkilileri ile grn ve konu hakknda bilgi toplayp arkadalarnzla paylanz

5. KAZALARINDA YAPILACAK HUKUK LEMLER

5.1. kazasnn verene Bildirilmesi
yerinde meydana gelen i kazasnda, kazaya urayan alana ilk yardm mdahalesi yaplrken ayn anda hi vakit geirilmeden varsa kurum hekimi tarafndan, yoksa idari kademeler aracl ile durum iverene bildirilmelidir. kazasnn i yerinde idare ve i gvenlii brosu arasndaki bildirime i bildirim denilmektedir. bildirimin yaplmas ile iverenin SSK ile temas kurmasnn saland gibi, kazann tekrarn nlemek iin sebeplerin aratrlmas ve tedbir alnmasna da imkn salanmaktadr.

5.2. Kazasnn veren Tarafndan S.S.K ya Bildirilmesi

4857 Sayl Kanunu Madde 77, iverenler i yerinde meydana gelen i kazasn ve tespit edilecek meslek hastaln en ge iki i gn iinde yaz ile ilgili blge mdrlne (SSK) bildirmek zorundadr. SSK Kanunu Madde 27, verenin kasten veya ar ihmali neticesi i kazasnn bu madde gereince kuruma zamannda bildirilmemesinden veya kaza bildirim formunda yazl 47

bilginin eksik veya yanl olmasndan doan ve ileride doacak olan kurum zararlarndan iveren sorumludur.

YER KAZA BLDRM FORMU

Tarih// Blge Mdrln Sicil No: Unvan: YERNN Adresi: i Says Kaza Tarihi: Kazann Meydana Geldii Blm: Kaza Gnnde ba Saati: Kazann ortaya kard Takribi Maddi Zarar: Ad ve Soyad: Sigorta Sicil No: Kazazede veya Kazazedelerin Ya: e Giri Tarihi: Esas i: Kaza Annda Yapt : Kaza Sonucu l, yaral says: Kaza Sonucu yaralanan iilerden istirahat alanlarn says ahitlerin Ad Soyad: Kazann Sebebi ve Olu ekli: veren veya Vekilinin Ad ve Soyad mzas Ar Yaral 1 gn 1 gn 1 gn Uzuv Kaypl Hafif Yaral Erkek Kadn ocuk

gnden fazla veya ak istirahat

48

5.3. Kazasnda Yaplacak Hukuki lemler

Meydana gelen i kazalarnn sonularna ilikin hkmleri SSK Kanununu kapsamaktadr. kazas ve meslek hastal sonucunda kazaya urayan kiinin madur olmamas iin maddi zararnn karlanmas gerekir. Maddi yardm yaplabilmesi iin i kazasnn geici i grmezlik, daimi i grmezlik veya lm ile sonulanmas gerekir. Maddi Yardm Gerektiren Balca deme ekilleri: la, Tedavi giderleri, Protez, allmayan sre iin cret, Cenaze masraf, E ve ocuklara maa balanmas, Tazminatlardr.

kazas ve meslek hastal sonucu belirtilen bu demelerin yaplmas, sosyal gvenliin gereidir.

49

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME

LME SORULARI
1. renci Hasan i yerinde i kazas geirmitir. Kurum doktoru Hasana ilk mdahaleyi yaparken idari personelin ne yapmas gerekmektedir? A.) Kazay soruturmallar B.) Kazay derhal iverene bildirmeliler C.) Kazay SSKya bildirmeliler D.) Amblans armallar Meydana gelen i kazasn iveren SSKya en ge ka gn iinde bildirmelidir? A.) 7 gn iinde bildirmeli B.) 3 gn iinde bildirmeli C.) 2 gn iinde bildirmeli D.) 5 gn iinde bildirmeli Aada verilen klardan hangisi, i kazas sonunda iiye maddi yardm gerektiren balca deme ekillerinden birisi deildir? A.) la yardm B.) Tedavi giderlerini deme C.) Tazminat demesi D.) zin vermek

2.

3.

50

RENME FAALYET6 RENME FAALYET-6

AMA
i sal ile ilgili i hukuku mevzuatn kavrayabileceksiniz.

ARATIRMA
S.S.K. hukuk danmanlar ile grerek i hukuku ile ilgili kanunlar hakknda aratrma yapnz ve bilgi toplaynz.

6. GVENL MEVZUATI
6.1. Kanunlar ve Ynetmelikler

sal ve gvenlii ile ilgili T.C.Anayasas, 4857 Sayl Kanunu, 506 Sayl S.S.K Kanunu, Trk Ceza Kanunu, Borlar Kanunu, Trk Tabipler Birlii Kanunu, Umumi Hfzsshha Kanunu, evre Mevzuat, Sendikalar Kanunu gerekli mevzuat iermektedir. Bu kanunlara gre hazrlanm tzk ve ynetmelikler alma hayatmzdaki kurallar ortaya koymakta ve dzen salamaktadr.

KANUNLAR
Kanun No: 2709 506 4857 4841 Kanun Ad Anayasa 7 Kasm 1982 Sosyal Sigortalar Kanunu Kanunu alma Bakanlnn Kurulu ve grevleri hakknda kanun(864 Ekler) 51 Resm Gazetede Yayn Tarih ve Says 09.11.1982/17863 27.7.1964/11766 30.7.1964/11767 31.7.1964/11768 14.03.1992/21171 10.06.2003/25134 30.1.1946/1489

4947 1593 1627 6023 6309 1580 854 6821 132 3308 2821 2822

alma Sos. Gv. Bak. Sos.Gv.Kurumu Tek. Grv. Umum Hfzshha Kanunu Umum Hfzshha Kanunu (Deiiklik) Trk Tabipler Birlii Kanunu Maden Kanunu Belediyeler Kanunu Deniz Kanunu Atom Enerjisi Kurulmas Hakknda Kanun Trk Standartlar Enstits Kurulu Kanunu raklk ve Mesleki Eitim Kanunu Sendikalar Kanunu Toplu Szlemesi Grev Lokavt Kanunu

24.07.2003/25178 6.5.1930/1489 23.11.1972/14370 11.3.1954/8655 11.3.1954 11.3.1930/1471 29.4.1967/12586 17.3.1926/324 22.11.1956/10-11 6.6.1986/3308 5.5.1983 5.5.1983

YNETMELKLER
Sr a No 1 Ynetmeliin Ad 4857 sayl Kanunu lgili Mad. 63. Md. Son fkras 63. Md. Son fkras 3 ocuk ve Gen ilerin altrlma Esas ve Usulleri Hakknda Ynetmelik alanlarn Sal ve Gvenlii Eitimleri ile lgili Usul ve Esaslar Hakknda Ynetmelik Sal ve Gvenlii Ynetmelii (89/391/EEC) Resmi Gazete Tarih / Say Yrtme Tarihi

Salk Kurallar Bakmndan Gnde Ancak Yedi Buuk Saat veya Daha Az allmas Gereken ler Hakknda Ynetmelik Hazrlama, Tamamlama ve Temizleme leri Ynetmelii

15.4.2004 25434 15.4.2004 25434 6.4.2004 25425 7.4.2004

Yaym tarihinde

Yaym tarihinde Yaym tarihinde Yaym tarihinde

71.Md.

77.Md.

25426 9.12.2003 25311

78.Md. 52

Yaym tarihinde

8 9 10 11

12

13

14

15

16

17

Gvenlik ve Salk aretleri Ynetmelii (92/58/EEC) Ekranl Aralarla almalarda Salk ve Gvenlik nlemleri Hakknda Ynetmelik 90/270/EEC) Grlt Ynetmelii (2003/10/EC-(86/188/EEC) Titreim Ynetmelii (2002/44/EC) Yap lerinde Salk ve Gvenlik Ynetmelii Kimyasal Maddelerle almalarda Salk ve Gvenlik nlemleri Hakknda Ynetmelik (98/24/EC-2000/39/EC Snr Deer) Patlayc Ortamlarn Tehlikelerinden alanlarn Korunmas Hakknda Ynetmelik (99/92/EC) Elle Tama leri Hakknda Ynetmelik (90/269/EEC) Kanserojen ve Mutajen Maddelerle almalarda Salk ve Gvenlik nlemleri Hakknda Ynetmelik 90/394/EEC-97/42/EEC99/38/EC) Asbestle almalarda Salk ve Gvenlik nlemleri Hakknda Ynetmelik (83/477/EEC) yeri Bina ve Eklentilerinde Alnacak Salk ve Gvenlik nlemlerine likin Ynetmelik (89/654/EEC) Ekipmanlarnn Kullanmnda Salk ve Gvenlik artlar Hakknda Ynetmelik (89/655/EEC)

78.Md.

23.12.2003

Yaym tarihinde Yaym tarihinde 23.12.2006 23.12.2006 Yaym tarihinde

78.Md.

23.12.2003 25325 23.12.2003 25325 23.12.2003 25325 23.12.2003 25325 26.12.2003

78.Md. 78.Md. 78.Md.

78.Md. 25328

Yaym tarihinde

26.12.2003 78.Md. 25328 11.2.2004 78.Md

Yaym tarihinde

Yaym tarihinde

26.12.2003 78.Md. 25328 26.12.2003 25328(De. 17.2.2004 25376) 10.2.2004 78.Md. 25369 11.2.2004 78.Md. 25370 53

Yaym tarihinde

78.Md.

15.4.2006

Yaym tarihinde

Yaym tarihinde

18

Kiisel Koruyucu Donanmlarn yerlerinde Kullanlmas Hakknda Ynetmelik (89/656/EEC) i Sal ve Gven. Eng. Kurullar Hakknda Ynetmelik Geici veya Belirli Sreli lerde Sal ve Gvenlii Hakknda Ynetmelik (91/383/EEC) Biyolojik Etkenlere Maruziyet Risklerinin nlenmesi Hakknda Ynetmelik (2000/54/EC-93/88/EEC97/59/EC-97/65/EC) yeri Salk Birimleri ve yeri Hekimlerinin Grevleri le alma Usul ve Esaslar Hakknda Ynetmelik Gvenlii ile Grevli Mhendis veya Teknik Elemanlarn Grevleri ile alma Usul ve Esaslar Hakknda Ynetmeli Ar ve Tehlikeli ler Ynetmelii

11.2.2004 78.Md. 25370 7.4.2004 80.Md. 25426 15.5.2004 78.Md. 25463 10.6.2004 78.Md. 25488 16.12.2003 25318 81.Md. Deiiklik 4.2.2005 25717 20.1.2004 25352 Deiiklik 4.2.2005 25717 16.6.2004 25494 Deiiklik 23.10.2004 25622 14.7.2004 88.Md. 25522

Yaym tarihinde

19

Yaym tarihinde Yaym tarihinde Yaym tarihinden 1 yl sonra

20

21

22

Yaym tarihinde

23

82.Md.

Yaym tarihinde Sertifika art 20.5.2005

24

85.Md.

Yaym tarihinde

25

Gebe ve Emziren Kadnlarn altrlma artlaryla Emzirme Odalar ve ocuk Bakm Yurtlarna Dair Ynetmelik

Yaym tarihinde

54

6.2. Gvenlii ile lgili Kurulular

Kanunlar bu grevi alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlna bal; Sal ve Gvenlii Genel mdrlne, alma Genel Mdrlne, SSK Genel Mdrlne vermitir Ancak Salk Bakanlnn ilgili kurulular da kanunlar gerei meslek hastalklar ve ii sal konularnda alma yapmakla grevlendirilmilerdir. Milli Prodktivite Merkezi, i gvenlii konusunda her dzeyde (ii, teknisyen ve mhendis) yaygn olarak seminerler dzenleyen, yayn ve dkm an hazrlayan kurululardandr. Ayrca belediyeler, ii ve iveren sendikalar, niversiteler, basn ve yayn organlar, i adamlar dernekleri, sivil toplum kurulular da i gvenlii konusunda etkin grevli kurululardr.

55

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME

LME SORULARI
1. Aada verilen klardan hangisi ii sal ve i gvenlii ile ilgili yasalar iermez? A.) T.C Anayasas B.) 4857 Sayl Kanunu C.) 506 Sayl SSK Kanunu D.) MEB Kanunlar Aada verilen kanunlardan hangisi raklk Ve Mesleki Eitim Kanunudur? A.) 3308 Sayl Kanun B.) 4857 Sayl Kanun C.) 506 Sayl Kanun D.) 4947Sayl Kanun yerinde alan Aye Hanm yeni doan ocuunu emzirmek ve bakm ile ilgili ileri yapmak iin her gn belli saatlerde izinli saylmaktadr. Aye Hanm bu izni hangi kanunun, hangi maddesine dayanarak kullanmaktadr? A.) 506 Sayl Kanunun 5. Maddesi B.) 4857 Sayl Kanunun 88. Maddesi C.) 4947 Sayl Kanunun 15. Maddesi D.) 2821 Sayl Kanunun 29. Maddesi

2.

3.

56

MODL DEERLENDRME MODL DEERLENDRME

LME SORULARI 1. Btn mesleklerde alanlarn salklarn sosyal, ruhsal ve bedensel olarak en st dzeyde srdrmek, alma koullarn ve retim aralarn sala uygun hale getirmek, alanlar zararl etkilerden koruyarak iin ve alann birbirine uyumunu salamak zere kurulmu olan tp dalna ne denir? A.) gvenlii B.) i sal C.) i D.) yeri sal i Ramazan, iyerinde alrken kafasna sivri bir cisim dm ve Ramazan i kazas geirmitir. Bu tr kazalarn olmamas iin Ramazann hangi i gvenlik nlemini almas gerekmektedir? A.) Baret kullanmal B.) Eldiven takmal C.) Koruyucu gzlk kullanmal D.) nl giymeli Binalarda havalandrma tesisatlar iyi almaz ve yksek scaklk olursa aada verilen klardan hangisi gereklemez? A.) Nabz ykselir B.) Terleme artar C.) Dikkat azalr D.) Verimlilik artar rencilere ii sal ve i gvenlii konularn anlatan retmen, meslek hastalklarnn snflandrlmas konusunu anlatrken aada verilen klardan hangisini saymamaldr? A.) Kimyasal kaynakl meslek hastaln B.) Matematiksel kaynakl meslek hastaln C.) Biyolojik kaynakl meslek hastaln D.) Psikolojik kaynakl meslek hastaln kazalarnn ka nlenemez kazalardr? A.) 98i B.) 50si C.) 2si D.) 8i
57

2.

3.

4.

5.

6.

Aadakilerden hangisi yangn sndrc maddelerden deildir? A.) Hava B.) Kuru kimyevi toz C.) Kpk D.) Su Meydana gelen i kazasn iveren SSKya iki i gn iinde bildirmelidir. Bunu iveren hangi kanunun, hangi maddesi gereince yapmaktadr? A.) 3308 sayl kanunun 19. maddesi B.) 4857 sayl kanunun 77. maddesi C.) 506 sayl kanunun 11. maddesi D.) 2416 sayl kanunun 8. maddesi 8.Aadaki klardan hangisi i gvenlii ile ilgili kurululardan birisi deildir? A.) i Sal ve Gvenlii Genel Md B.) alma Genel Md. C.) Personel Genel Md. D.) SSK Genel Md. 9.Aadakilerden hangisi gzlerin korunmasnda kullanlan kiisel koruyucu aratr? A.) Maskeler B.) Koruyucu Gzlk C.) Baret D.) Eldiven Aada verilen klardan hangisi i kazalarnda grlmeyen (dolayl) zararlardan birisi deildir? A.) Kaybolan i gn B.) retim kayplar C.) Seri imalat kayb D.) Kaybolan i gc

7.

8.

9.

10.

58

CEVAP ANAHTARLARI CEVAP ANAHTARLARI

RENME FAALYET1N CEVAP ANAHTARI
1 2 3 4 5 6 A D C D B D

RENME FAALYET2NN CEVAP ANAHTARI

1 2 3 4 5 A A D D B

RENME FAALYET3N CEVAP ANAHTARI

1 2 3 4 5 B D C A A

RENME FAALYET4N CEVAP ANAHTARI

1 2 3 4 A D D A

RENME FAALYET5N CEVAP ANAHTARI

1 2 3 B C D

59

RENME FAALYET6NIN CEVAP ANAHTARI

1 2 3 D A B

MODL DEERLENDRMENN CEVAP ANAHTARI

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 B A D B C A B C B C

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz ve doru cevap saysn belirleyerek kendinizi deerlendiriniz. Yanl cevapladnz sorularla ilgili konulara geri dnerek tekrar ediniz.

60

KAYNAKA KAYNAKA
ALAYAN Ycel, . Ahmet KILIN, Gvenlii Milli Eitim Basmevi, stanbul, 1992. KTEM Ruhi, i Sal ve Gvenlii KOSGEB Ankara Eitim Merkezi, 1994. YAMAN Mahmut, sal ve Gvenlii mi O da Ne? SGAD, Ankara, 2005. alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl i Sal Daire Ba,. i Sal ve Gvenlii le lgili Genel Bilgiler, Ankara, 1993. MEB Erkek Teknik retimi Genel Mdrl, Gvenlii, ANKARA, 2001. alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl, Sal ve Gvenlii Dergileri, Ankara, 2004.

61