T.C.

MLL ETM BAKANLII

BLM TEKNOLOJLER

NTERNET VE E-POSTA YNETM

482BK0015

Ankara, 2011

Bu modl, mesleki ve teknik eitim okul/kurumlarnda uygulanan ereve retim Programlarnda yer alan yeterlikleri kazandrmaya ynelik olarak rencilere rehberlik etmek amacyla hazrlanm bireysel renme materyalidir. Mill Eitim Bakanlnca cretsiz olarak verilmitir. PARA LE SATILMAZ.

NDEKLER
AIKLAMALAR .................................................................................................................... 3 GR ....................................................................................................................................... 1 RENME FAALYET1 .................................................................................................... 3 1. NTERNET VE TEMEL UYGULAMALAR...................................................................... 3 1.1. nternet .......................................................................................................................... 3 1.1.1. Trkiyede nternetin Geliimi .............................................................................. 5 1.2. nternete Balanmak in Kullanlan Yntemler .......................................................... 7 1.3. nternet Kavramlar ..................................................................................................... 11 1.3.1. TCP/IP ................................................................................................................. 11 1.3.2. World Wide Web (www)..................................................................................... 12 1.3.3. Web Tarayc (Web Browser).............................................................................. 13 1.3.4. E-posta (E-mail) .................................................................................................. 13 1.3.5. Dosya Transfer Protokol (FTP) ......................................................................... 14 1.3.6. Metin Transfer Protokol (HTTP)....................................................................... 15 1.3.7. Sohbet .................................................................................................................. 16 1.3.8. HTML.................................................................................................................. 16 1.3.9. nternet Adreslerindeki Ksaltmalar .................................................................... 16 1.3.10. Alan Ad (Domain) ............................................................................................ 17 1.4. Web Tarayc............................................................................................................... 17 1.4.1. Bir Web Sitesini Amak ...................................................................................... 18 1.4.2. Bir Web Sitesini Kaydetmek ............................................................................... 19 1.4.3. Sayfay Yazdrma ................................................................................................ 20 1.4.4. Sk Kullanlanlar.................................................................................................. 21 1.4.5. Arama Motorlar .................................................................................................. 22 1.4.6. Resim ve Metin Kaydetme .................................................................................. 24 1.4.7. zet Aklar........................................................................................................ 25 1.4.8. Web Tarayc Seenekleri.................................................................................... 27 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 30 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 32 RENME FAALYET2 .................................................................................................. 34 2. POSTA LEMLER ......................................................................................................... 34 2.1. Bir E-Posta Adresi Alma............................................................................................. 34 2.2. E-Posta Gnderme, Okuma ve Silme.......................................................................... 35 2.3. E-Posta Yantlama ve letme....................................................................................... 37 2.4. E-Posta Ayarlarn Gncelletirme ............................................................................. 39 2.5. Sohbet Yazlmlar ...................................................................................................... 39 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 41 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 43 RENME FAALYET3 .................................................................................................. 44 3. POSTA YNETM YAZILIMI......................................................................................... 44 3.1. E-Posta Hesab Oluturma ve Ynetme...................................................................... 44 3.1.1. E-Posta Hesabn Yaplandrma........................................................................... 44 3.1.2. E-Posta Hesabn Kaldrma ve Gncelletirme ................................................... 46 3.2. E-Posta letileri le alma ........................................................................................ 47 3.2.1. E-posta letisi Oluturma ..................................................................................... 47 3.2.2. E-postalar Biimlendirme................................................................................... 49

3.2.3. E-Postalar Okuma ve Silme................................................................................ 49 3.2.4. E-Posta Mesaj Ayarlar........................................................................................ 51 3.3. E-Posta leti Seeneklerini Deitirme ....................................................................... 51 3.3.1. E-Posta Teslim Seeneklerini Deitirme ........................................................... 52 3.3.2. mza Oluturmak ve E-Postalara mza Ekleme ................................................... 52 3.3.3. nemsiz E-Posta Klasr .................................................................................... 52 3.4. E-Postalar Dzenleme................................................................................................ 54 3.4.1. E-Postalar Bulma................................................................................................ 54 3.4.2. E-Postalar Tama............................................................................................... 54 3.4.3. E-Postalar Sralamak ve Gruplandrma .............................................................. 55 3.4.4. E-Postalara Filtre Uygulama................................................................................ 55 3.4.5. E-Postalar Okundu / Okunmad Olarak aretleme ............................................ 55 3.4.6. Klasr Oluturma................................................................................................. 56 3.4.7. Arama Klasrlerini Kullanma.............................................................................. 56 3.4.8. Kurallar ve Uyarlar Tanmlama.......................................................................... 57 3.4.9. E-postalar Dzenleme......................................................................................... 58 3.4.10. Masast Uyar Seenekleri .............................................................................. 59 3.5. Takvimi Ynetme ....................................................................................................... 59 3.5.1. Takvime Randevu Kaydetme .............................................................................. 59 3.5.2. Randevular Ynetmek ve Dzenleme ................................................................ 61 3.5.3. Takvimi Paylama ............................................................................................... 61 3.5.4. Takvimi zelletirme .......................................................................................... 62 3.6. Kiiler Klasr le alma......................................................................................... 63 3.6.1. Kii Ekleme ve Gncelletirme ........................................................................... 63 3.6.2. Kii Kartlarn Dzenleme ................................................................................... 64 3.6.3. Kii Bilgilerini Paylama ..................................................................................... 65 3.6.4. Kii Klasrn zelletirme................................................................................ 66 3.7. Grevler ...................................................................................................................... 66 3.7.1. Grev Tanmlama ................................................................................................ 66 3.7.2. Grev Gncelleme ............................................................................................... 67 3.7.3. Grev Tamamlama .............................................................................................. 68 3.7.4. Grev Silme ......................................................................................................... 68 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 69 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 71 RENME FAALYET4 .................................................................................................. 72 4. NTERNET GVENL ................................................................................................. 72 4.1. Alr Pencere Engelleyicisi........................................................................................ 72 4.2. Kimlik Av .................................................................................................................. 73 4.3. erik Danman ......................................................................................................... 74 4.4. nternet Virslerinden Korunma ................................................................................. 76 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 78 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 80 MODL DEERLENDRME .............................................................................................. 81 CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 83 KAYNAKA ......................................................................................................................... 85

AIKLAMALAR AIKLAMALAR
KOD ALAN DAL/MESLEK MODLN ADI MODLN TANIMI SRE N KOUL YETERLK 482BK0015 Biliim Teknolojileri Alan Ortak nternet ve E-Posta Ynetimi Bu modl, nternet ve e-posta ynetim yazlmlarn kullanma becerilerinin kazandrld bir renme materyalidir. 40/24 Bu modln n koulu yoktur. nternet ve e-posta ynetim programlarn kullanmak Genel Ama Gerekli ortam salandnda nternet ve e-posta ynetim yazlmlarn kullanabileceksiniz. Amalar 1. Servis salaycs ayarlarn yaparak nternet balantsn yapabileceksiniz. 2. E-posta ilemlerini yapabileceksiniz. 3. E-posta ynetim yazlmlarn kullanabileceksiniz. 4. nternet ortam iin gvenlik ayarlarn yapabileceksiniz. Ortam: Bilgisayar laboratuvar Donanm: Bilgisayar, iletim sistemi, nternet tarayc, ebeke hatt Modl iinde yer alan her renme faaliyetinden sonra verilen lme aralar ile kendinizi deerlendireceksiniz. LME VE DEERLENDRME

MODLN AMACI

ETM RETM ORTAMLARI VE DONANIMLARI

retmen modl sonunda lme arac (oktan semeli test, doru-yanl vb.) kullanarak modl uygulamalar ile kazandnz bilgi ve becerileri lerek sizi deerlendirecektir.

GR GR
Sevgili renci, amzn vazgeilmez teknolojisi olan nternet hayatmzn her alann kaplam durumdadr. Gnmzde nternet okur yazar ve e-posta sahibi olmak nerdeyse zorunluluk hline gelmitir. E-devlet hizmetleri, uzaktan eitim, bankaclk ilemleri, yazl, grntl, sesli iletiim ve elektronik alveri gibi daha saylamayan birok i bu uluslararas a kullanlarak yaplmaktadr. nternet nedir, kimdir? Bu nternetin sahibi, servis salayclar m, telekomnikasyon irketleri mi, devlet mi? Bu kadar geni bir alana hitap eden nternet kt amal kullanclara da sahiptir. Kiisel veri hrszl, sistem saldrlar gibi kullanclara ynelik tehditler iermektedir. O zaman kt amal kullanclara kar kendimizi nasl koruyacaz? Bu modlde bu sorularn cevaplarn bulacak ayn zamanda gvenli bir ekilde e-posta ynetimi ile ilgili bilgiler verilecektir.

RENME FAALYET1 RENME FAALYET1

AMA
Servis salaycs ayarlarn yaparak nternet balantsn yapabileceksiniz

ARATIRMA
nternetin ilk ortaya kn aratrnz. nternete balanmak iin gerekli ara ve gereleri aratrnz. nternet kullanm iin uygulama yazlmlarndan her hangi birini inceleyip arkadalarnz ile paylanz.

1. NTERNET VE TEMEL UYGULAMALAR

1.1. nternet
nternet, birok bilgisayar sisteminin birbirine bal olduu dnya apnda yaygn olan ve srekli byyen bir iletiim adr. nternet kelime anlam olarak bakldnda Inter connected set of Networks yani birbirine bal bilgisayar alar kelimelerinin ngilizcesinden ksaltlm bir kelimedir. Trk Dil Kurumu ise nternetin tanmn Bilgisayar alarnn birbirine balanmas sonucu ortaya kan, herhangi bir snrlamas ve yneticisi olmayan uluslararas bilgi iletiim a, nternet (Genel A). olarak yapmaktadr. nternet ilk olarak 1960l yllarda Amerika Birleik Devletlerinde asker amal bir proje ile ortaya kmtr. Gnmzde nternetin temelini oluturan bu projedeki aa zamanla yeni bilgisayarlarn eklenmesiyle a zerinden iletiim giderek arttrlm ve ok sayda kullancnn yararland elektronik mektup, tartma listeleri, forumlar, dosya transfer hizmetleri gibi yeni kullanm alanlar ortaya kmtr. Daha sonra 1973 ylnda farkl alarn aralarnda veri iletimi salayabilmeleri iin ortak bir dil oluturularak birletirilmeleri kararlatrlmtr. Bu amala gelitirilen TCP/IP (Transmission Control Protocol/nternet Protocol) nternet zerinde yer alan farkl zellikteki bilgisayarlarn ve alarn birbirleriyle salkl bir ekilde iletiim kurabilmelerini salayan ortak bir dil olarak gelitirilmi ve kullanlmaya balanmtr. Siviller arasndaki nternet ise ilk olarak mart 1989da, yksek enerji fizii konusunda dnyann eitli yerlerinde aratrmalar yapan kiiler arasnda, etkin ve kolay bir haberleme platformu olarak kullanlmas amacyla Tim Berners Lee tarafndan Avrupa Parack Fizii laboratuvarlarnda gelitirilmeye, 1991 ylnda ise etkin bir ekilde kullanlmaya balanmtr.

nternetin gelimesindeki son aama ise World Wide Webin (www) gelitirilmesidir. World Wide Web, nternet kullanm ve kullanc saysnn artmasnda nemli rol oynamtr. Ocak 1993te nternet zerinde yalnzca 50 adet web sitesi bulunmaktayd. 1993n mart aynda tm nternet trafiinin yzde 0,1i web zerinden gereklemekteyken ekim aynda nternetteki web sitesi says 500e ulam, toplam nternet trafii iinde webin pay yzde 1e kmtr. 1994 ylnda ise nternetle ilgili standartlarn oluturulmasyla yeni tarayc programlar piyasaya kmtr. Bilgisayar devriminin ikinci aamasnn en nemli unsuru nternet olarak gzkmektedir. nternet, bilgi ve enformasyona daha duyarl hle gelmi insana her geen gn daha cazip frsatlar sunmaktadr. Bilgiye kolay, ucuz, hzl, ve gvenli ulamay salayan bir iletiim a olan nternet ile dnyann drt bir yanndaki milyonlarca bilgi kaynana eriebilmektedir.

Resim 1.1: Dnyay saran nternet

nternet iletiim a, kii ve kurululara pratik ve ekonomik haberleme imkn vermekte, ayrca salk, bilim ve ticaret hayatnda byk kolaylklar salamaktadr. Bu hliyle nternete byk bir ktphane denilebilir. nternet, temel olarak bilginin paylamn amalamaktadr. Dolaysyla kullanclar kendilerine tannan yetkiler erevesinde, nternete bal dier herhangi bir bilgisayar ana balanarak bu adaki bilgileri okuyabilir veya kendi bilgisayarlarna kopyalayabilir ve kendi bilgisayarnda bulunan bilgileri de baka bilgisayar kullanclarna gnderebilirler. nternet, bireyi ne karmann yannda, geni kitlelerin i birliine, beraber retimine, deneyim ve bilgi birikimini, kiisel bilgi ve meraklarn paylamay mmkn klmtr. nternet hi kimsenin tahmin edemedii biimde gelimekte, fazla teknik beceri gerektirmeden, kolay, ucuz ve hzl yapma ortam salamtr. 3G gibi mobil teknolojiler ve gelien biliim teknolojileri ise bunu insana her an srekli olarak sunmaktalar. Uluslararas nternet sitelerinin ve sunucularnn performansn takip eden sve merkezli bir irketin, nternet, e-posta ve sosyal medyadaki geen yln temel istatistiklerini aklayan raporuna gre dnyadaki nternet kullanc says yzde 14 artla 1,7 milyar at. nternet kullanclarnn yzde 42si Asyada bulunurken Asyay yzde 24 ile Avrupa izledi. Geen yl gnde ortalama 294 milyar adet e-posta gnderilirken bu e-postalarn yaklak yzde 90 kt amal(istenmeyen spam) e-postalardan olutu. Toplam e-posta kullanc says da 1,8 milyara ulat. Bu saynn 480 milyonu geen yl e-posta kullanmaya balad. 2 milyara ulaan nternet kullanclarnn toplam says hesaba katldnda, dnyada hlen

nternet kullanmasna karn e-posta hesab olmayanlarn says 200 milyonu buluyor. Sosyal medya alanndaki ierikler en hzl yaylan alan oldu. nternet gnmzde ok yaygnlat ve bu yaygnlama sonucu byk bir bilgi birikimi oldu. Bunun sonucunda farkl hizmet alanlar ortaya kt. nternet, artk hemen hemen her alanda bizlere yararllk salamaktadr. nternet ile yaplabilecek eylerden bazlar unlardr: nternet zerinden gazete okunup televizyon izlenebilir. Dnyadaki herhangi bir ktphaneye balanp aratrma yaplabilir. nternette mzik dinlenebilir, nternet zerinden oyunlar oynanabilir. nternet zerinden her trl ierik paylalabilir. Farkl kiilerle forumlarda yazarak fikir alverii yaplabilir e-mail vb. yollarla iletiim kurulabilir nternet zerinden bir niversiteden mezun olunabilir. nternete kendi ektiiniz bir film yklenebilir. nternetten film izlenebilir, nternet zerinden alveri yaplabilir.

Bunlar, nternet zerinden yaplabilecek aktivitelerin sadece birka olup daha birok yarar salaylabilmektedir. Gnmzdeki her teknoloji gibi (Atomun paralanmas sonucu kan enerjiyi kullanmak enerji ihtiyacn karlamak adna gzel bir teknoloji, onu bomba olarak kullanmak felaket teknolojisidir.) uygun bir ekilde kullanlmadnda nternet istenmeyen sonularda dourmaktadr. nternet kullanmndan ortaya kabilecek birka sonu ise yledir: Asosyallik: Uzun sre bilgisayar kullanmlar ile hem ocuklar hem yetikinler sosyal yaamdan uzaklaarak asosyallemektedirler. Fiziksel zararlar: Uzun sren nternet kullanmlar srecinde uygunsuz duru konumu ile fiziksel zararlara uranabilmektedir. nternet oyunlar: iddet ieren ya da bamllk yapan oyunlar ile ya iddete eilim veya uzun sren oyun oynama alkanlklar oluabilmektedir. Kiisel bilgi hrszl: E-ticaret ve e-banka ilemlerinin yaygnlamasndan sonra kiisel bilgilerin alnmas yolu ile banka hesaplarnn kontrol ve boaltlmas gibi olaylar gereklemektedir.

1.1.1. Trkiyede nternetin Geliimi

Dnyada, nternetin halka ak hle gelmesi 1989 ylndan sonra olmu, 1990 hazirannda TCP/IPnin ilk kullanld a olan ARPANetin kullanmdan kaldrlmasna ramen bu an yerini ABD, Avrupa, Japonya ve Pasifik lkelerinde ticari ve hkmet iletimindeki omurgalar (backbone) alm, TCP/IP protokol ve nternet 90'l yllardan

itibaren byk bir ivme kazanmtr. nternetin ticari anlamdaki geliimi ise 1991 ylndan itibaren olmutur. Ayn yllarda, nternetin Trkiyeye gelii srecine baklacak olursa ilk geni alan ann 1986 ylnda tesis edilen EARN (European Academic and Research Network)/BITNET (Because Its Time Network) balantl TVEKA (Trkiye niversiteler ve Aratrma Kurumlar A) olduu grlmektedir. lerleyen yllarda bu an hat kapasitesinin yetersiz kalmas ve teknolojik adan ihtiyalara cevap verememeye balamas zerine 1991 yl sonlarna doru Orta Dou Teknik niversitesi (ODT) ve Trkiye Bilimsel ve Teknolojik Aratrma Kurumu (TBTAK), nternet teknolojilerini kullanan yeni bir an tesis edilmesi ynnde bir proje balatmlardr. Bu erevede ilk deneysel balant 1992 ylnn ekim aynda X.25 zerinden Hollandaya yaplm; PTTye 1992 ylnda yaplan bavurunun sonulanmasn takiben, 12 Nisan 1993'te de 64 Kbps kapasiteli kiralk hat ile ODT Bilgi lem Daire Bakanl sistem salonundaki ynlendiriciler kullanlarak ABDde NSFNet (National Science Foundation Network)e TCP/IP protokolu zerinden Trkiyenin ilk nternet balants gerekletirilmitir. ODT'den gerekletirilen ilk balant 64kbit/sn. hznda olan bu hat, ok uzun bir sre, tm lkenin tek k olmu ve ilgili arkadalar byk bir zveriyle nterneti tm Trkiye'de (ncelikle akademik ortamlarda) yaygnlatrmaya almlardr. Ege niversitesinden olan balant ise 1994 balarnda, 64kbit/sn. hz ile gerekletirilmitir. Ardndan srayla, Bilkent niversitesi (1995-Ekim), Boazii niversitesi (1995 Kasm) ve stanbul Teknik niversitesi (T-1996 ubat) balantlar gereklemitir. 1996 yl austos aynda da Turnet almaya balamtr. 1997 ylna gelindiinde, akademik kurulularn nternet balantsn salayan ULAKNET almaya balam ve niversiteler nispeten hzl bir omurga yapsyla birbirlerine balanm ve nternet kullanr hle gelmilerdir. 1999 yl ierisinde, ticari a altyapsnda byk deiiklikler olmu ve TURNETin yerini TTNet adnda yeni bir oluum almtr. 2000'lerin banda ticari kullanclar TTNet omurgas zerinden, akademik kurulular ve ilgili birimler de Ulaknet omurgas zerinden nternet eriimine sahip olmulardr. Ayrca bu iki omurga arasnda yksek hzl balant mevcuttur.

Resim 1.2: Trkiyede nternetin ilk balan gazete kuprleri

u anda Trkiye'nin nternet kn salayan merkezler grupta toplanabilir: niversiteler ve akademik kurulularn nternet balant klar Genellikle ticari kurulularn ve nternet Servis Salayclarnn (SS) yararland TTNET klar Dier baz zel irketlerin ve servis salayclarn, TTNET ile yaptklar nternet Eriim Noktas (EN) anlamas sonrasnda kullandklar firma bazl dorudan yurtd nternet klar

Teknolojinin hzla gelimesini lkemizde yakndan takip etmeye alm ve nternet kullanmn belirli llerde hayatna yanstmtr. Yaplan eitli aratrmalarda da bu gzkmektedir. Mesela merkezi ABDde bulunan Interactive Advertising Bureaunun (IAB) "Trkiye nternet lmleme Aratrmas"na gre 24 milyon nternet kullancsnn olduu Trkiyede kullanclarn yzde 86s her gn nternete balandn rapor etmitir. Aratrma sonucunda kan Trkiye nternet kullanc profili, nternetin artk bir kitle iletiim mecras hline geldiini ve bu mecrann geni kitlelere ulama gcnn ok yksek olduunu gsteriyor. nternet kullanm hzl bir ekilde ykseliine devam etmektedir. Bugn olduu gibi gelecekte de olmazsa olmazlarn banda yerini alacaktr. Dnyada olduu gibi lkemizde de nternet ile ilgili byk projeler gereklemekte ve e-devlet kavram ile tm hayatmz sanal ortama tanmaktadr.

1.2. nternete Balanmak in Kullanlan Yntemler

nternete balanmak iin modem, nternet servis salayc (ISS), tarayc (web browser) ve kiisel bilgisayar (veri iletiimi yapan cep telefonlar, vb.) olan herkes bir cret karlnda eitli yollarla nternete balanabilir. Balant eklini kullancnn nternete ne kadar sklkla balanaca belirler.

Resim 1.3: nternete balanlmas

nternete balanmak iin kullanlan yntemlere bakacak olursak iki ksmda snflandrabiliriz. Kablolu evirmeli a (Dial-up): Bir aa erimek iin bir modem ve telefon hattnn kullanld, telefon numaras evrilerek eriimin saland, bir bilgisayar a biimidir. ISDN btnletirilmi saysal a hizmetleri (Integrated Services Digital Network): ISDN, mevcut analog telefon ebekesinin saysal alternatifidir. Normal bir telefon hatt gibi bir telefon numaras evirip hem saysal hem de analog hatlara ulam salanabilir. ISDN teknolojisini allm analog hatlardan ayran en nemli zellik tamamen saysal temiz bir ses kanal salamasnn yannda, ayn anda veri (data) iletiimine de izin verebilmesidir.

DSL: Saysal Abone Hatt (Digital Subscriber Line), sradan bakr kablolar zerinden evlere ve ofislere yksek bant genilii salayan bir teknolojidir. xDSL eklindede adlandrlp bataki x harfi deitirilerek trleri adlandrlr: ADSL, ADSL2, ADSL2+, SDSL, IDSL, HDSL, VDSL, VDSL2 Kablo nternet (cable nternet): Kablo TV ebekesi zerinden bilgisayarnza balanacak bir kablo modem yoluyla herhangi bir nternet servis salaycsna ve telefon hattna ihtiya duymakszn nternete balanmanz salayan bir sistemdir. Fiberoptik: Fiber optik gelecein teknolojisidir ve eski altyap olan telefon hatlar zerinden alnan ADSL balantsnn kamad hzlara kabilmektedir. ADSL balants iin senelerdir kullanlan, yeraltnda bulunan eski bakr kablolar kullanlmaktadr. Bu kablolarn elektrii tad ve elektriin uzun mesafelerde, bakr kablolarn doas gerei diren gstermesi sonucu gcn kaybettii aikrdr. Bu sorunu amak iin senelerdir bilim insanlar bilgiyi tamann en uygun yolunu bulmaya almaktaydlar. Sonunda bilginin tanmas iin bildiimiz en hzl ey olan n kullanlmasnn yolu ald ve fiber kablolar zerinden n gnderilmesi icat edildi. Bu icat, teknolojinin ok hzl ilerledii yeni yzylda tabi ki nternetin tanmasnda kullanld ve fiber optik kablolar zerinden nternet hizmetleri ortaya kt.

Resim 1.4: Fiber optik kablo

Power-line: Power line communication dk ve orta seviyeli elektrik ebeke gerilimi kullanarak iletiim hizmetleri salayan bir geni bant eriim teknolojisidir. Enerji hatlar zerinden iletiimin var olan altyap sistemini kullanmas hzl veri iletimine olanak salamaktadr. Elektrik ve veri iletimi ayn kanal zerinden gerekleir. Elektrik iletimi byk ve yava deien dalga ile salanrken veri iletimi kk ve hzl deien dalga ile salanr. ki iletimde farkl hzlarda salanmasna ramen

karlkl olarak engelleme sz konusu deildir. Bu sayede veri sinyalleri enerji hatlar zerinden d dnyaya aktarlr ve iletiim salanm olur.

Resim 1.5: Powerline iletiim

Kablosuz Wireless fidelity (Wi-Fi): Kablosuz balantnn (Wireless Fidelity) ksaltmas olan Wi-Fi, dizst bilgisayarlar gibi mobil bilgisayar cihazlar ve nternet arasnda ksa mesafeler zerinden yksek hzda kablosuz a balantlarn tanmlamak zere kullanlan bir terimdir. Bunlardan kimi zaman kablosuz yerel alan alar veya WLAN`lar olarak sz edilmektedir. Televizyon, DVD oynatc, dijital kamera ve cep telefonlar gibi tketici elektronik cihazlar arasnda iletiim iin de giderek daha fazla kullanlmaya balanmtr. Bluetooth: Bluetooth kablosuz teknolojisi, telefonlar, bilgisayarlar ve dier cihazlar arasnda ksa mesafeler zerinden sinyalleri iletmek zere radyo frekans kullanan ksa menzilli bir radyo teknolojisidir. Teknoloji, herhangi bir kablo ihtiyac olmadan cihazlar arasnda basitletirilmi iletiim ve senkronizasyon sunar. WiBro: Eletirildii vericiden veya baz istasyonundan 1,5 km uzakla kadar kablosuz nternete balanabilen kablosuz nternet teknolojisidir. WiBro, ok yksek veri aktarm hzna sahip ve performansn kullanc hareket ederken bile kaybetmiyor. WiMax: WiMAX, Mikrodalga Eriim iin uluslararas uyumluluun ksaltmasdr. WiMAX, zellikle geni bant nternet eriimi iin olmak zere bir kablosuz bykehir alan a standarddr. WiMAX, geni bant kablolar ve dijital abone hatlarna (DSL) alternatif olan bir kablosuz nternet eriim teknolojisidir. WiMAX ebekeleri, eitli geni bant balant seenekleri sunar. WiMAX ebekeleri, esasen Wi-Fi ebekesinin daha geni bir versiyonudur.

10

Uydu nterneti: Uydu nterneti, uydu zerinden nternet hizmeti alnmasn salayan bir sistemdir. Uydu balants, uydu zerinden televizyon yaynlar alnrken kullanlan anak antenlere benzer bir anten ile uydu zerinden yksek hzlarda veri alp gnderimini salar. Infrared Data Association (IrDA): Infrared Data Association ksa adyla IrDA, bir eit kzltesi iletiim teknolojisidir. IrDA ksa menzillidir (birka metre), ve cihazlarn iletiim kurabilmesi iin birbirlerini dorudan gryor olmalar gerekir. Long Term Evolution (LTE): Uzun Sreli Evrim (LTE), mobil radyo iletiim ebekeleri iin yeni nemli gelimedir. LTE, mobil geni bant deneyimini gelitirmek zere nemli lde arttrlm veri hzlar (100Mb/s`ye kadar) ve daha iyi bir performans ieren 3G`nin gelecekteki evriminin bir paras olarak sonulandrlm bir standarttr. Dier btn radyo iletiim sistemlerinde olduu gibi LTE de ses ve veri aramalarn gndermek ve almak zere radyo dalgalar veya radyo frekans (RF) enerjisinin kullanmna dayanmaktadr.

1.3. nternet Kavramlar

nternet ile ilgilenenlerin karlarna pek ok kavram kmaktadr. Bunlarn tamamna yakn da yabanc kkenli olup anlamlar bilinemedii iin nternet almalarnda byk zorluklarla karlalmaktadr. Bu nedenlerle nternet ile ilgili temel ve kavramlarn aklanmasnda yarar grlmtr.

1.3.1. TCP/IP
"Bilgi A" zerindeki bilgi iletimi ve paylam baz kurallar dhilinde yaplmaktadr. Bu kurallara ksaca "nternet protokolleri", ya da TCP/IP protokoller ailesi denir. TCP/IP (Transmission Control Protocol/nternet Protocol), bilgisayarlar ile veri iletme/alma birimleri arasnda organizasyonu salayan, bylece bir yerden dierine veri iletiimini olanakl klan pek ok veri iletiim protokolne verilen genel addr. Bir baka deile TCP/IP protokolleri bilgisayarlar aras veri iletiiminin kurallarn koyar. Bir bilgisayar anda kullanlan protokol ne olursa olsun aslnda bilgisayarlar fiziksel adresleri ile birbirlerini tanr ve iletiimde bulunur. Bu fiziksel adres a kart veya aa balanmay salayan herhangi bir donanm iinde hibir ekilde deitirilmesi mmkn olmayan 48 bit olan bir numaradr. TCP/IP protokolnde dier bilgisayarlardan farkl olarak her bilgisayar bir IP numaras alr. Grn 194.62.15.2 eklindedir. nternette bulunan her bilgisayarn kendine ait bir IP numaras vardr ve sadece ona aittir. IP adresleri 32 bitlik dzendedir ama kolay okunabilmeleri iin 8 bitlik 4 gruba ayrlmtr. nternet zerinde veri alverii yapan alc ve gndericiyi tanmlamaktadr. Veriler gnderilirken mutlaka gnderenin IP adresini tar. Alcnn adresi de adresteki domain adrese gre zmlenir ve gnderilir. rnein, gnderilen uzun bir mesaj, TCP tarafndan paralara blnerek her paraya sra numaras verilerek alcnn adresiyle iaretlenir. aretlenen bu paralar daha sonra IP tarafndan bilgisayar a araclyla uzak bilgisayara gnderilir. TCPnin grevi

11

verilerin gnderiliini denetlemek ve verilerin doruluunu kontrol etmektir. IP ise ham verilerin bir yerden bir yere gnderilmesini salar.

ekil 1.1: TCP/IP protokol grubu

1.3.2. World Wide Web (www)

Birden fazla oklu ortam dosyasnn (text, resim, mzik, film, vb.) bir araya getirilmesiyle oluan dokman topluluudur.

Resim 1.6: World Wide Web (www)

WWW, web ya da W3 (world wide web), yaz, resim, ses, film, animasyon gibi pek ok farkl yapdaki verilere kompakt ve etkileimli bir ekilde ulamamz salayan oklu hiper ortam sistemidir. Hiper ortam, bir dokmandan baka bir dokmann arlmasna (navigate) olanak salar (i ie dokmanlar). Bu ortamdaki her veri (object), baka bir veriyi arabilir (link). Link, ayn dokman iinde baka bir yere olabildii gibi fiziksel olarak baka bir yerde (nternet zerindeki herhangi bir makinede) de olabilir. Btn bu farkl yapdaki veriler uygun bir standart ile bir arada kullanlp bir web listeleyicisinde (web browser) grntlenebilir. Webin dier bir ilevi de teki baz nternet servislerini kendi ierisinde barndrmasdr.

12

Web uygulamalar (web sayfalar), web tarayclarnda (browser, gezgin) grntlenir. Web sayfalar, baka sayfalara ve deiik trden verilere hiper linkler iermektedir. Buralara fare ile tklayarak baka sayfalara, oradan da baka sayfalara geilir. Bu aslnda ok basit bir bilgiye ulam modelidir.

1.3.3. Web Tarayc (Web Browser)

Web servislerine, web tarayc (web browser) programlar ile eriilir. ad verilen kullanc ara birim

nternette yer alan belgelerin yazld bilgisayar dili deifre edilip kullancnn bu belgeleri monitrde yazlar, resimler ve benzeri belgeler olarak grmesini salayan arac programlardr. Donanm asndan mkemmel bir bilgisayar ve mkemmel bir nternet eriimi olsa bile nternet belgelerini kullancnn anlayabilecei hle getiren tarayclar olmadan nternetten faydalanlamaz.

Resim 1.7: Web tarayc simgeleri

1.3.4. E-posta (E-mail)

Bilgisayar alarnn oluturulma nedenlerinden biri, kiilerin bir yerden dierine (hzl ve gvenli bir ekilde) elektronik ortamda mektup gnderme ve haberleme isteidir. Eposta (e-mail, elektronik posta), bu amala kullanlan servislere verilen genel addr. E-posta, balangta sadece dz yaz mesajlar gndermek amacyla gelitirilmiken 1995'li yllardan sonra gelitirilen tekniklerle e-posta iinde resim, ses, video, html dokmanlar, alabilir program vb. kullanm mmkn hle gelmitir. Birisine bir mektup gnderildiinde bu mektubun gidecei geerli adres olmaldr. Elektronik ortamda bu adres "e-mail (e-posta) adresi" olarak adlandrlr. E-posta adresi olmayan kiilerin elektronik posta gnderme ve alma olana yoktur.

13

Resim 1.8: E-posta

E-posta adresi, aadaki rnekteki gibidir: kullanc ad iletiim personelmeb @ @ @ e-posta adresi veren kuruluun ad meb hotmail domain ad gov com lke kodu tr tr

Elektronik posta adresleri kiiye zeldir. E-posta hesab alrken kullanc ad ve ifre tanmlanr. Kullanc ad ve ifre girilmeden e-postalar kontrol etmek olanakszdr. nternet adreslerinde olduu gibi elektronik posta adresleri yazlrken kk harfler kullanlr ve Trkeye zg harfler kullanlmaz (,,,,,).

1.3.5. Dosya Transfer Protokol (FTP)

FTP (File Transfer Protocol) nternete bal bir bilgisayardan dierine (her iki ynde de) dosya aktarm yapmak iin gelitirilen nternet protokolne verilen addr. FTP protokol TCP tabanldr. Bu protokol sayesinde a ortamndaki bilgisayarlar arasnda dosya gnderme ve alma ilemleri yaplr. FTP sunucularna eriim hakk ounlukla kullanc ad ve ifre girilerek yaplr. stenilen bilgiler girildikten sonra sunucuda bulunan btn bilgilere ulaabilir ve kes, kopyala ve yaptr gibi ilemler de gerekletirilebilir. Resim 1.9da taraycdaki adres ubuuna balanlmak istenilen sunucunun adresi yazlr. Buradaki dikkat edilecek nokta adres ubuuna ftp://sunucu ad eklinde yazlmas olacaktr. Yetki verme ileminden sonra nternet sitesini oluturan klasrler gsterilmitir.

14

Resim 1.9: FTP eriim uygulamas

1.3.6. Metin Transfer Protokol (HTTP)

Hiper Metin Transferi Protokol Hyper Text Transfer Protocol kelimelerinin ba harflerinden oluan bir ksaltmadr. nternette sunucular ve son kullanclar arasnda bilgilerin nasl aktarlacana dair kurallar ve yntemleri dzenleyen bir sistemdir. Bir web sitesine balanlmaya alldnda, adresin bana bu yazlmasa da tarayc bunu otomatik olarak ekler, nk sunuculardan web sitelerine ait bilgilerin indirilebilmesi iin "http" protokol ile bir istekte bulunulmas gerekmektedir. Adreslerin bana eklenen "http", sunucuya web sitesi ile ilgili bilgiler "http" kurallar erevesinde iletme komutunu verir ve iletiim balar.

15

1.3.7. Sohbet
Web ortamn kullanarak eitli yazlmlar araclyla kiilerle karlkl olarak yazl, sesli veya grntl grmeye sanal ortamda sohbet denir. nternet teknolojisinin gelimesine paralel olarak sohbet platformlar da gelimitir. Webde ilk sohbet ortamlar sadece yazma ile gereklemekteydi. Bu ilemler eitli komut dizisiyle salanmaktayd. Gnmzde ise hem yazl hem sesli hem de grntl sohbet yazlmlar ile sanal sohbetler gerekletirilmektedir. Artk bu ortamlarda eskisi gibi kullanclarn komut bilmelerine gerek kalmamtr. Etkileimli ara yzlerle herkesin kullanabilecei ortamlar hline getirilmitir.

1.3.8. HTML
HTML (Hyper Text Markup Language) nternet zerinde web sayfas oluturmak iin kullanlan bir betik dilidir. HTML dosyalarnn aktarm iin HTTP (Hyper Text Transfer Protocol) kullanlr. HTML dosyalar sunucu bilgisayarn sabit diskinde .html ya da .htm uzants ile saklanr. Yazlan html dosyalar dz yaz dosyalarndan baka bir ey deildir. Yani yazlan html dosyalarnnn bir C ya da Pascal programnda olduu gibi bir derleyici ile derlemesine gerek yoktur.

1.3.9. nternet Adreslerindeki Ksaltmalar

nternete bal kurulular deiik gruplara ayrlabilir ve bir kuruluun domain adresi, o kuruluun hangi gruba dahil ise ilgili ksaltmay baz istisnalar dnda mutlaka ierir. Ayrca lkelerin iki harfli tantm kodlar da ( Amerika Birleik Devletleri ve Kanada kl adreslerin ou ve geni bir kitleye servis sunan baz birimler dnda ) adresin sonuna eklenir. nternet adresi, eer zel amal bir servise ( ftp, gopher, www gibi ) aitse genellikle bu durum, adresin banda kullanlan bir ksaltmayla verilir. Aadaki liste, adreslerde kullanlan baz ksaltmalar ve ne anlama geldiklerini gstermektedir. gov edu org com mil net ac int ftp gen nom : Hkmet kurulular : Eitim kurumlar : Ticari olmayan, kar amac gtmeyen kurulular : Ticari kurulular : Askeri kurulular : Servis sunucular : Akademik kurulular : Uluslararas organizasyonlar, kurulular : FTP ariv sitesi (n ek) : Herhangi bir arta ve kstlamaya bal olmayan alan adlar : Kiisel alan adlardr, sadece o ismin sahibi olan kii alabilir.

Yukarda verilen listede belli bal ksaltmalar yer almtr. Com uzantl domainlerin skmasndan sonra yeni kresel domainler oluturulmutur. rnein,

16

arts firm info rec stor

:Sanat ve kltr ile ilgili siteler :Ticari firmalar :Bilgi servisi sunan siteler :Elence siteleri :Alveri merkezleri, ticari rn satlan yerlerdir.

Baz lke ksaltmalar ise unlardr: tr: Trkiye, jp: Japonya, uk: ngiltere, it: talya, ch: svire, ca: Kanada, ru: Rusya, id: Endonezya, nl: Hollanda, de: Almanya, fr: Fransa, il: srail, no: Norve, se: sve, fi: Finlandiya, gr: Yunanistan, hr: Hrvatistan, yu: Yeni Yugoslavya, br: Brezilya, bg: Bulgaristan eklindedir.

1.3.10. Alan Ad (Domain)

Domain (alan ad) web sitenizin nternet zerindeki ad ve adresidir. Bu adres olmadan nternet zerinden web sitesine ulalamaz. Bu adresler aslnda saysal adreslerdir fakat kullanclarn bu saylar aklda tutmalar zor olaca dnlerek verilen adresler bilgisayar tarafndan saylara dntrlerek kullanlr. nk bildiiniz gibi bilgisayarn iletiim dili saysal ifadelerdir. Domainler, ip adresi diye tabir edilen, bilgisayarlarn birbirini grmesini salayan nmerik sisteminin daha kolaylatrlm ve rahata girilebilmesi iin kelimelerle ifade edilen hlidir. rnein, meb.gov.tr alan adn adres ubuuna yazdmzda, kullanmakta olduunuz nternet bu alan adnn ip adresini zmler ve daha sonra kiiyi bu ip adresindeki sunucuya ynlendirir. Bu aamalar tamamen devreden karmak istenirse adrese karlk gelen IP numaras girilerek bu adrese ulalabilir. rnekte olduu gibi adres ubuuna meb.gov.tr yerine 212.174.189.120 yazarak Mill Eitim Bakanlnn sitesine ulalabilir. Web sayfasn ziyaret etmek isteyen kiiler ip adresini bilemeyecekleri ve bunu akllarnda tutamayacaklar iin bir domain alarak siteye daha kolay ve aklda kalc bir adres belirlenmelidir. Domain almak iin hosting firmalarndan yardm alnabilir. Trkiyede .tr uzantl domain isimleri http://nic.tr adresinden alnmaktadr.

1.4. Web Tarayc

nternete balanarak dzenli bir ekilde istenilen sitelere eriebilmek yazlmlar araclyla gerekletirilir. Bu yazlmlar nternette hizmet veren sunucu bilgisayarlardan gelen bilgi paketlerinin derlenmesini gerekletirmektedir. letim sistemleriyle birlikte kurulan veya her iletim sistemi altnda alan farkl yazlmlar bulunmaktadr.

17

1.4.1. Bir Web Sitesini Amak

Resim 1.10: Web tarayc

Resim 1.10 de gsterildii gibi ilk nce kullanlan web tarayc program alr. Programda adres ubuuna ziyaret edilmek istenen sitenin adresi yazlr. Sa taraftaki ok iareti (git) dmesine tklanarak ziyaret etmek istenilen siteye ulalabilir. Resim 1.11 de adres ubuuna yazlan adresin alan web sitesi grlr.

Resim 1.11: Alan bir web sitesi

18

1.4.2. Bir Web Sitesini Kaydetmek

Web tarayclar, web sayfalarn kaydetmeye imkn salar. Bunun iin kaydedilmek istenen sayfa grntlenirken dosya mensnden farkl kaydet (Resim 1.12) tklanr.

Resim 1.12:Web sitesini kaydetmek

Ekrana web sayfasn kaydet (Resim 1.13) penceresi gelir. Bu pencerede konum alr, listesi ile dosyann kaydedilecei yer ayarlanr. Dosyay adlandrmak iin dosya ad blmne dosyaya verilecek ad yazlr.

Resim 1.13: Web sayfasn kaydet penceresi

19

Kayt tr alr listesinde kaydetme tr seilir. Kayt tr listesinde drt seenek yer alr. Bunlar: Web sayfas, tam (*.htm, *.html): Sayfa tam olarak nasl grnyorsa o ekilde kaydedilir. likili tm resimler, ereveler ve bunun gibi nesneler tek HTML dosyas olarak kaydedilir. Web arivi, tek dosya (*.mht): Web sayfasn arivlemek iin kullanlr. En nemli zellii web sayfas tek bir ariv dosyasnda kaydedilebilmektedir. Web sayfas, yalnzca HTML (*.htm, *.html): Sadece temel HTML dokman kaydedilir. Metin, biimlemeler ve dier web sayfalarna balantlar kaydedilmez. Metin dosyas (*.txt): Temel HTML belgesinin sadece metin ksm kaydedilir. Tm resimler, biimlemeler ve balantlar kaybolur.

1.4.3. Sayfay Yazdrma

Bir web sayfasn yazdrmak iin dosya mensnden yazdr komutu tklanr. Ksa yolu ctrl+Pdir. Bu komut sayfay tam ekranda grntlendii ekliyle yazdrmak istenildiinde kullanlr. Web sayfasnda herhangi bir blge yazdrlmak istenirse yazdrlmak istenen blge fare yardm ile seilerek ayn yol izlenir.

Resim 1.14: Yazdr penceresi

Yazdr penceresinde genel ve seenekler adnda iki adet sekme bulunur. Genel sekmesine tklanarak yaplacak ilk i sisteme bal yazcy semek olacaktr. Daha sonra yazdrlacak sayfa aral ilgili ksmdan ayarlanarak kts almak istenilen kopya says kadar rakam ilgili yere yazp yazdr tklanarak yazdrma ilemi gerekletirilmi olur.

20

Seenekler sekmesi altnda ereveleri yazdr blmnde erevelerden oluan sayfalar yazdrmak iin birka seenek yer alr (Resim 1.15). Ekranda dzenlendii ekilde belgenin uzunluu ne olursa olsun, sadece erevenin o an grntlenen ksm yazdrlr. Yalnzca seili ereve ayar: ereve iinde grntlenen belgenin tmn yazdrmak iin kullanlr. Bu seenek iin seilmi ereve, en son tklanan erevedir. Tm erevelerde bulunan belgelerin tamamn yazdrmak iin tm ereveler ayr ayr komutu kullanlr. Yalnzca seili ereve ve tm ereveler ayr ayr seeneklerinin her ikisi de gncel sayfa ile balantl sayfalar hakknda bilgi yazdrma olana sunar. Tm balant belgeleri yazdr: Yazdrma seiminde bulunan balantl belgelerinde yazdrlmasn salar. Balant tablosunu yazdr, belgelerdeki balantlar listeleyen belgenin sonunda basl bir tablo yazdrlmasn salar.

Resim 1.15: Yazdr penceresi seenekler sekmesi

1.4.4. Sk Kullanlanlar
Web gezintilerinde en ok ziyaret edilen web sayfalarn saklamak iin kullanlan dmedir. Sk kullanlanlar mens sayesinde adres yazma ihtiyac ortadan kalkmakta ayn zamanda adresi unutulacak web sayfalarnn adresleri de kullanc iin saklamaktadr. Web taraycsnda o an ziyaret edilen veya adresi hatrlanmayan bir sayfay sk kullanlanlara eklemek iin sk kullanlanlar mensne girerek sk kullanlanlara ekle dmesine tklanlr (Resim 1.16). Alan sk kullanlan ekle penceresinde ad yazan blme eklemek istenilen sitenin adresi yazlr (Resim1.17). Ziyaret hlinde olan bir web sayfas var ise ad blmnde aktif olarak ziyaret edilen sitenin ad gzkmektedir. Son olarak ekle dmesine tklanarak istenen web adresi sk kullanlanlara eklenmi olacaktr. Ekranda

21

grnmesi istenilen sk kullanlan ara ubuunu ekrana getirmek iin ise alt+c tu kombinasyonu kullanlabilir.

Resim 1.16: Sk kullanlanlar mens

Sk kullanlanlara eklenen web sayfalarna sk kullanlanlar mensnden ulalabilir. Sk kullanlanlardaki bir web sayfasn amak iin amak istenilen sitenin zerine gelerek tklamak yeterlidir.

Resim 1.17: Sk kullanlan ekleme

1.4.5. Arama Motorlar

Arama motoru (search engine), dnyadaki hemen hemen tm web sitelerinin sraland, blmlere ayrlm, aranlan bilgilere en ksa yoldan ve hzl bir ekilde ulamay salayan yaplardr. Elde ettii bilgileri belli bir algoritma yapsna gre kendi sistemi ierisinde iler ve hazr hle getirir. Arama motorlar temel paradan oluur:

22

rmcek (Spider): Kullanlan eitli programlar ile nterneti dolap sayfalar tespit ederek veri tabanlarna kaydeder. Veri taban (Database): rmcek programlar tarafndan ziyaret edilen her sayfann kopyas burada saklanr. Sralama mekanizmas: Kullancnn yapt aramaya gre, en uygun ekilde sayfalar sralamaya alr.

1.4.5.1. Arama Yapma

nternet ok miktarda bilgi ieri ancak aranlan bulma konusunda zorluk yaanabilir. Arama motorlar kullanarak bilgi edinmek istenilen konu hakknda arama yaplabilir. Arama motorundaki metin kutusuna aramak istenilen konu hakknda anahtar kelimeler girerek arama ilemi yaplr. Arama yapmadaki pf nokta aranlan bilgideki anahtar kelimeleri iyi semekten gemektedir. nk ama paray bulup btne gitmektir. Resim 1.18 de bir arama motorunda metin kutusuna meb yazlm ve ara butonuna tklanarak arama gerekletirilmitir.

Resim 1.18: Arama yapmak

1.4.5.2. Arama Seenekleri

Arama ileminde daha iyi sonular elde etmek iin arama operatrleri kullanlr. Aadaki tabloda kullanlan operatrler ve kullanma ekilleri gsterilmitir. Arama motorlarndaki komut satrnda baz zel komutlar vardr. Bu komutlarn amac daha zellikli aratrma yapmak ve aranlan konuya daha abuk ulalmasn salamaktr. rnein, "Biliim" gibi genel bir kelime yazdnzda karnza milyonlarca sayfa adresi

23

kacaktr. Biliim Teknolojileri gibi bir konu yazlrsa iinde "Biliim" ve "Teknolojileri" geen dokmanlar ayr ayr sralanacaktr. Sadece yan yana Biliim Teknolojileri kelimeleri yazlanlar listelenmeyecektir. Bu nedenle aadaki tablodaki ileleri kullanarak arama ilemi daraltlp aranlan bilgiye daha kolay ulalma salanabilir. Birden fazla szck verildiinde btn kelimelerin getii sayfalar bulabilmek iin ve kelimelerin herhangi birisinin getii sayfalar iin ise veya operatr kullanlr. Arama sonularndan elde edilecek olan web sayfasnda mutlaka bulunmas gereken kelimeleri gstermeye yarar. Biliim+Teknolojileri arama metni sadece biliim geen sayfalara bakar, bu sayfalarda teknolojileri kelimesi de olabilir. Tam olarak yazlan sradaki kelimeleri bulup getirir. Biliim Teknolojileri arama metni iinde tam olarak biliim teknolojileri yazan sayfalar bulur. Bir yerde biliim bir yerde teknolojileri yazan sayfalar dikkate alnmaz. Arama sonularndan elde edilecek olan web sayfasnda bulunmayacak kelimeleri gstermeye yarar. Biliim Teknolojileri-Biliim arama metni sonucu iinde biliim teknolojileri olup biliim olmayan sayfalar gelir. Arama ilelerini gruplamak iin kullanlr. skilip (yemekleri veya evleri) arama metni sonucunda hem skilip yemekleri hem de skilip evleri geen sayfalar bulunur. Ayn bilgisayar dosyalarnda olduu gibi genelleme yapmak iin kullanlabilir. Mesela "Gz*" denildiinde "Gz" harfleri ile balayan kelimeleri arar. Bu durumda "Gz" kelimesi dnda, "Gzlk", "Gzde", vb. kelimelerin de getii sayfalarn listesi sralanr.
Tablo 1.1: Arama seenekleri

ve/veya

()

1.4.6. Resim ve Metin Kaydetme

Web gezintilerinde ilgi duyulan resim ve metinler bilgisayara kaydedilmek istenebilir. rnein, Resim 1.19 daki Atatrkmzn bir resmini kaydetmek istenildi. Yaplacak ilem kaydedilmek istenilen resmin zerine gelerek farenin sa tuuna tklamak olacaktr. Bu ilem sonrasnda ekrana gelen pencerede resmi farkl kaydet komutu tklanarak kaydetme penceresinin ekrana geldii grlecektir. Bu pencerede kaydetme konumu ve dosya ad belirledikten sonra kaydet butonuna tklanarak kaydetme ilemi bitirilmi olunur.

24

Resim 1.19: Webde resim kaydetme

Web sayfas gezintilerinde bir metin kaydedilmek istenirse Resim 1.20de grld gibi kaydedilmek istenilen metin fare yardm ile farenin sol tuuna basl tutularak seim blgesi oluturulur. Bu seim blgesinin zerinde farenin sa tuu tklanarak kopyala komutu verilir, yaptrmak istenilen kelime ilemci program alarak farenin sa tuu ile alan seeneklerden yaptr komutu ile metin, kelime ilemci programna tanm olunur.

Resim 1.20: Webden metin alma

1.4.7. zet Aklar

RSS aklar, XML aklar, datlm ierik veya web aklar olarak da bilinen zet aklar, bir web sitesi tarafndan yaymlanan sk gncelletirilen ierii kapsar. zet aklar genellikle haber ve web gnl web sitelerinde kullanlr ancak resim, ses veya video gibi baka dijital ierik trlerinin datlmasnda da kullanlr. zet aklar bilgisayardan veya MP3 alardan dinlenebilecek ses ieriklerinin (genellikle MP3 biiminde) datlmasnda da kullanlr. Bu terim podcasting olarak adlandrlr.

25

RSS, genellikle haber salayclar bloglar ve podcastlar tarafndan kullanlan, yeni eklenen ieriin kolaylkla takip edilmesini salayan zel bir XML dosya formatdr. Kulland dosya biimleri .rss ve .xml'dir. Bir web sitesi ilk kez grntlendiinde web tarayc zet aklarn arar. zet aklar varsa zet aklar dmesi renk deitirir ve ses karr. Bir web sitesi ziyaret edildiinde, zet aklar dmesi renk deitirir ve zet aklarnn olduunu kullancya bildirir. zet aklar dmesini ve ardndan grlmek istenilen zet ak tklanr (Resim 1.21).

Resim 1.21: zet ak

Resim 1.21 de zet aklar grnmektedir. Abone olunmak istenilen zet akna tklanarak gelen sayfada abone ol linkine tklanr. lgili zet akn taraycya eklemek iin Resim 1.22deki pencere ekrana gelir. Abone ol butonu tklanarak bu zet ak web taraycsna eklenir. zet ak ayarlar ise aralar mensnde internet seenekleri ksmnda ierik sekmesindeki blmden yaplabilir.

Resim 1.22: zet ak ekleme

26

1.4.8. Web Tarayc Seenekleri

Web taraycsnn ayarlar, aralar mensnde bulunan nternet seenekleri komutu verilerek yaplmaktadr. Resim 1.23te nternet seenekleri penceresi gsterilmitir.

Resim 1.23: nternet seenekleri

1.4.8.1. Giri Sayfas

Genel sekmesinde taraycnn giri sayfas adresi belirlenmektedir. Buradaki metin kutusuna yazlacak web adresi nternet taraycs ilk aldnda ekrana kacak olan sayfay belirlemektedir.

Resim 1.24: Giri sayfas

27

Resim 1.24 te kutu iine alnm blme giri sayfas yapmak istenilen web adresi yazlarak uygula butonuna baslp ilem tamamlanm olunur.

1.4.8.2 Gemi Klasr lemleri

Webde gezinilen her siteyi kayt altna alan yani ne zaman girildiini kayt altna alan ve gsteren bir blm vardr. Taraycda gemi ksm ile gemite girilmi olunan web siteleri grlr. Bu kayt altna alnm gemi verileri aralar mensnde nternet seenekleri ksmnda genel sekmesi altnda bulunan gzatma gemii blmnden dzenlenebilir. Bu ksmda nternette gezilmi olan sitelerin ka gne kadar tutulaca ve bu verilerin bulunaca klasrn ne kadar byklkte olaca ayarlanabilir (Resim 1.25). Resim 1.25 teki pencereye ulamak iin gzatma gemii ksmndaki ayarlar butonuna tklanlmas yeterlidir.

Resim 1.25: Gemi klasr ayar

1.4.8.3. Sekme Ayarlar

Web taraycsnda birden fazla site ayn anda ziyaret edilebilir. Bu ziyaret edilen sayfalar web taraycs sekmeler hlinde ekrana yerletirir. Bu sekmeler ile ilgili yaplacak deiiklikler aralar mensndeki nternet seenekleri ksmnda genel sekmesi altnda bulunan sekmeler blmnden dzenlenebilir. Sekmeler ksmnda ayarlar butonuna tklanarak sekmeli gzatma ayarlar penceresi alarak sekmeler ile ilgili yaplacak deiiklikler Resim 1.26 da grld gibi onay iareti verilerek gerekletirilebilir.

28

Resim 1.26: Sekmeli gzatma ayarlar

1.4.8.4. Otomatik Tamamlama Ayarlar

Web taraycsnda daha nce ziyaret edilen sayfalarla ilgili elemeleri gerekletirme veya ziyaret edilen sayfalardaki parola ve kullanc ad hatrlama gibi ilemlerin kayt altnda tutulduu ksmdr. Otomatik tamamlama ayar ise aralar mensnde nternet seenekleri ksmnda ierik sekmesindeki blmden yaplabilir. Buradaki otomatik tamamlama gemii sil butonu ile iaretli blmlerle ilgili ieriklerin silinmesi gerekletirilebilir.

Resim 1.27: Otomatik tamamlama

29

UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET

Servis salaycs ayarlarn yaparak nternet balantsn yapnz.

lem Basamaklar
Bilgisayarnzdaki nternet taraycnz altrnz. nternet taraycnzda al sayfasn (Giri Sayfas) www.meb.gov.tr olarak ayarlaynz. www.ttogm.meb.gov.tr adresini ziyaret ederek sk kullanlanlarnza ekleyiniz. Ziyaret etmi olduunuz web sitesinin ana sayfasn yazdrnz. gibidir.

neriler

Giri sayfas simgesi ekildeki

Sk kullanlanlar simgesi ekildeki gibidir.

30

KONTROL LSTES
Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz beceriler iin Evet, kazanamadklarnz iin Hayr kutucuklarna ( X ) iareti koyarak kontrol ediniz. Deerlendirme ltleri 1. htiyacnza uygun nternet balant yntemini setiniz mi? 2. htiyacnza uygun web sitesini atnz m? 3. nternet taraycs sayfasn yazdrdnz m? 4. Web sayfasn sk kullanlanlara eklediniz mi? 5. Herhangi bir bilgiyi arama motorlar aracl ile araya bildiniz mi? 6. Web sayfalarnda ki metin ve resimleri kaydedebildiniz mi? 7. Web taraycnzn giri sayfasn ayarlayabildiniz mi? 8. Web taraycnzn sekme ayarlarn yapabildiniz mi? Evet Hayr

DEERLENDRME Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz. Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz Evet ise lme ve Deerlendirme ye geiniz.

31

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME

Aadaki cmlelerde bo braklan yerlere doru szckleri yaznz. 1. , birok bilgisayar sisteminin birbirine bal olduu dnya apnda yaygn olan ve srekli byyen bir iletiim adr. nternet ilk olarak yllarda Amerika Birleik Devletlerinde askeri amal bir proje ile ortaya kmtr. . de 64 Kbps kapasiteli kiralk hat ile ODT Bilgi lem Daire Bakanl sistem salonundaki ynlendiriciler kullanlarak ABDde NSFNet (National Science Foundation Network)e TCP/IP protokolu zerinden Trkiyenin ilk nternet balants gerekletirilmitir. ..dk ve orta seviyeli elektrik ebeke gerilimi kullanarak iletiim hizmetleri salayan bir geni bant eriim teknolojisidir. .sradan bakr kablolar zerinden evlere ve ofislere yksek bant genilii salayan bir teknolojidir. dizst bilgisayarlar gibi mobil bilgisayar cihazlar ve nternet arasnda ksa mesafeler zerinden yksek hzda kablosuz a balantlarn tanmlamak zere kullanlan bir terimdir. Bilgi A zerindeki bilgi iletimi ve paylam baz kurallar dhilinde yaplmaktadr. Bu kurallara ksaca protokoller ailesi denir. Aadaki sorular dikkatlice okuyunuz ve doru seenei iaretleyiniz. 8. A) B) C) D) 9. Yandaki iaret nternet taraycsnda neyi ifade eder? Gemi Ana sayfa nternet taraycs giri sayfas aar. evirmeli balant oluturur.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

www.marmara.edu.tr ile ilgili aadakilerden hangisi sylenebilir? A) Ticari bir kurulutur. B) Askeri bir kurulutur. C) Hkmet kuruluudur. D) Eitim kuruluudur.

32

10.

nternet taraycsndaki sekmelerin ayarlar aadaki hangi seenek gerekletirilir? A) nternet taraycsnda aralar/nternet seenekleri/balantlar/sekmeler B) nternet taraycsnda aralar/nternet seenekleri/genel/sekmeler C) nternet taraycsnda aralar/nternet seenekleri/ierik/sekmeler D) nternet taraycsnda aralar/nternet seenekleri/gvenlik/sekmeler

ile

DEERLENDRME Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz. Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.

33

RENME FAALYET2 RENME FAALYET2

AMA
Bu renme faaliyetiyle elektronik posta hesab oluturmak ve bu oluturduunuz elektronik posta hesabn ynetmeyi renebileceksiniz.

ARATIRMA
Postaneden gnderilen bir mektubun en hzl bir ekilde ne kadar srede kullancya ulatn reniniz. E-posta ile gnderdiiniz bir mektubun kar tarafa iletilme sresini reniniz. Hangi mektup gnderme sistemi daha hzl ise o sistemle ilk mektubunuzu yannzdaki arkadanza gnderiniz.

2. POSTA LEMLER
2.1. Bir E-Posta Adresi Alma
Elektronik posta adresi alma ilemi ok basit bir ilem hline gelmitir. nternet servis salayc kurulular web sayfalarna daha ok ziyareti ekebilmek amacyla cretsiz e-posta hesab salamaktadr. E-posta adnda da anlalaca gibi elektronik ortamda alnmaktadr. Aada dnyada en ok kullanlan e-posta servisinden e-posta adresi alma ilemlerine yer verilmitir.

Resim 2.1: E-posta alma

34

Resim 2.1de en ok kullanlan posta servisinin anasayfas grntlenmitir. Bu ksmda bu servis salaycdan posta hesab var ise oturum a ksmndan posta adresi ve parola girilerek e-posta sayfa alabilir. E-posta hesab yok ise sol taraftaki kaydol butonuna tklanr.

Resim 2.2: E-posta bilgi giri ekran

Resim 2.2 kaydol butonuna tkladktan sonra ekrana gelen penceredir. Bu pencerede bir form ve servis salayc ile yaplacak bir szleme mevcuttur. Burada e-posta adresi, kiisel bilgileri ve e-posta hesab iin parola belirler. Form doldurma ileminden sonra servis salayc ile kullanc arasndaki szleme okunur ve kabul ediyorum butonuna tklanarak e-posta hesab alm olunur. Artk hesaba Resim 2.1deki oturum a ksm doldurularak ulalabilinir.

2.2. E-Posta Gnderme, Okuma ve Silme

Alnm olan e-posta adresi alarak e-posta ynetim merkezine ulalr. Burada epostalar kontrol edilebilir, onlar okunabilir, gelen postalara cevap yazlabilir ve okunmu postalar silinebilir.

35

Resim 2.3: E-posta ynetim penceresi

Resim 2.3 de e-posta ynetim paneli grntlenmitir. Bir e-posta gndermek iin pencerede yeni sekmesi tklanr. Resim 2.4 deki pencere alr.

Resim 2.4: E-posta gnderme

36

Pencerede e-posta gnderilecek kiinin e-posta adresini kime blmne yazlr ve konu ksmna ise mail hakknda zet ierik oluturulur. E-posta Resim 2.4teki alana yazlarak metin ayarlar da ara ubuundan gerekletirilir. Oluturulan e-posta gnder butonuna tklanarak iletmek istenilen adrese ulatrlm olunur. Gelen e-postalar denetlemek iin gelen kutusu sekmesine tklanr. Alan pencerede e-mailler listelenir.

Resim 2.5: Gelen kutusu

Okunmak istenilen-postaya tklanarak postann ierii grlebilir. Resim 2.5te grld gibi okunan e-postalar silik, okunmayan postalar koyu bir ekilde gzkmektedir. Okunulan postalar silmek iin silinecek postann yanndaki onay kutucuu iaretlenir. Pencerenin alt ve st ksmnda bulunan sil sekmesine tklanarak silme ilemi gerekletirilir.

2.3. E-Posta Yantlama ve letme

E-posta hesabnda gelen bir maili yantlamak iin cevaplanacak posta tklanr. Resim 2.6 da gsterilen yantla sekmesine tklanarak resim 2.7 deki pencere ekrana gelir.

37

Resim 2.6: E-posta yantlama

Burada yantla denilen e-posta adresi otomatik olarak yazlr. Gnderilecek metinde Resim 2.7de gsterilen alana girilir. Metin tamamlandktan sonra gnder butonuna tklanarak e-posta yantlama ilemi gerekletirilmi olacaktr. Yantla sekmesi ile gelen epostaya cevap verilmi olunur. Eer bu postay bakalarna gnderilmek istenirse ilet sekmesi kullanlarak gnderilebilir.

Resim 2.7: E-posta iletme

38

2.4. E-Posta Ayarlarn Gncelletirme

E-posta ayarlar gncellemek istenildiinde e-posta ynetim merkezinde sa st kede bulunan seenekler sekmesi tklanr. Resim 2.8deki pencere ekrana gelir.

Resim 2.8: E-posta ayarlarn gncelletirme

Bu pencere, e-posta hesab ile ilgili kiisel bilgilerin gncellenmesi (parola deiiklii, saat dilimi vb.), e-posta ynetim ekrannn dzenlenmesi ve istenmeyen e-posta adreslerinin engellenmesi gibi ayarlarn yapld blmdr.

2.5. Sohbet Yazlmlar

Teknoloji gelitike iletiim konusunda da byk kolaylklar ortaya kt. letiim konusunda da birok kolaylklar sunan bilgisayar teknolojileri nternet zerinden yazl, grntl ve sesli olarak grmeler yapmamz salyor.

Resim 2.9: letiim

39

IRC, nternet Relay Chat kelimelerinin ba harflerinden oluan bir ksaltma olup dnya zerindeki deiik kullanclarn nternete bal olduklar ve de ayn sunucuyu ya da birbirine bal sunucularn networkn setikleri durumunda birbirleri ile iletiim kurmalarn salayan bir ortamdr. IRC, 1988 ylnda Jarkko Oikarinen tarafndan oluturulmutur. IRCnet ilk IRC ayd ve insann ayn anda dnyann baka bir yerindeki insanlarla sohbet etmelerini salad iin devrim nitelii tamtr. Sonunda, baz dhili sorunlar nedeniyle birka server IRCnetten ayrlp EFnet (Eris Free Network) adnda u andaki en eski ve var olan en byk IRC an oluturmutur. IRC'e girmek iin ncelikle bir IRC yazlmna ihtiya vardr. En mehur IRC yazlm mIRC dir. Windows Live Messenger iin dnyann en ok kullanlan iletiim arac demek herhlde yanl olmayacaktr. nk bilgisayarn en temel yazlmlar arasnda yer almaktadr. Windows Live Messenger ile sesli, grntl ve yazl olarak iletiim kurmak mmkndr. Windows Live Messenger cretsiz oluu ile de kullanm poplerliine byk katk salyor. cretsiz iletiim programlarndan birisi de Skypetr. VoIP (Voice Over IP) sistemiyle alan Skype, iletiim asndan birok kolaylk salamasnn yan sra yazl, sesli ve grntl iletiim olanaklar sunmaktadr. Btn bunlarn yan sra sabit hatlarla da sesli olarak ok daha ucuza iletiim kurmanz salamaktadr. Windows Live Messengera rakip olarak kan Googlen Google Talk yazlm ayn Messengerda olduu gibi yazl, sesli ve grntl konuma olana sunmaktadr. Her ne kadar Windows Live Messenger iin rakip olarak ksa da ayn kullanm kolayl salamamaktadr. Yalnz gmail hesab olmadan Google Talk kullanmak mmkn deildir.

40

UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET

E-posta ilemlerini yapnz.

lem Basamaklar
Bilgisayarnzdaki nternet taraycnz altrnz. Bir e-posta hesab alnz. E-posta hesabnz anz. Yannzda oturan arkadanza e-posta gnderiniz. Arkadalarnz kii listenize ekleyiniz. Arkadanzn size gnderdii e-postay siliniz. E-posta parolanz deitiriniz.

neriler
E-posta hesab alrken Trke karakterlere dikkat ediniz.

Parolanz unutmaynz.

41

KONTROL LSTES
Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz beceriler iin Evet, kazanamadklarnz iin Hayr kutucuklarna ( X ) iareti koyarak kontrol ediniz. Deerlendirme ltleri 1. E-posta hesab alrken Trke karakter kullanmamaya dikkat ettiniz mi? 2. E-posta adresi ile elektronik mektup ilemlerini hatasz yaptnz m? 3. E-posta adresi ile elektronik mektup ilerini yapabildiniz mi? 4. E-posta ayarlarnz gncelletirebildiniz mi? 5. Bilgi gvenliinizi salayabildiniz mi? Evet Hayr

DEERLENDRME Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz. Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz Evet ise lme ve Deerlendirme ye geiniz.

42

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME

Aadaki cmlelerin sonunda bo braklan parantezlere, cmlelerde verilen bilgiler doru ise D, yanl ise Y yaznz. 1. 2. 3. 4. 5. () E-posta ayarlarn gncelleme olanamz yoktur. () E-posta hesab alrken Trke karakterlere dikkat edilmelidir. () nternette yazl, sesli ve grntl sohbet yaplabilir. () Mektup, kullancya e-postadan daha hzl iletilir. () Gelen e-posta iletisini baka bir e-posta adresine ynlendirmek iin yantla seenei kullanlr. Aadaki sorular dikkatlice okuyunuz ve doru seenei iaretleyiniz. 6. Aadaki e-posta adreslerinden hangisinin yazm dorudur? A) tolga@.gazi.edu.tr B) orum@meb.gov.tr C) bilisim@mail.com D) etogm@meb.gov.tr E-posta gncelleme seeneklerinde aadakilerden hangisi yoktur? A) Hesabnz ynetme B) Gereksiz e-postalar engelleme C) nternet tarayc zellikleri D) Kii listesini zelletirme

7.

DEERLENDRME Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz. Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.

43

RENME FAALYET3 RENME FAALYET3

AMA
Bu renme faaliyetiyle elektronik posta hesabnz, e-posta ynetim yazlmlarn kullanarak ynetmeyi renebileceksiniz.

ARATIRMA
nternet ortamnda e-posta ynetim yazlmlarn aratrnz. Bulduunuz bilgileri arkadalarnz ile paylanz.

3. POSTA YNETM YAZILIMI

3.1. E-Posta Hesab Oluturma ve Ynetme
E-posta ynetim yazlmlar, ilerin daha dzenli hle getirilmesi, bilgi alveriinin yaplmas, toplantlarn ve randevularn dzenlenmesi, ayn anda birka e-posta adresinin kontrol edilmesi gibi birok ii masastne getiren programlardr. E-posta hesabn, e-posta ynetim yazlmlarna eklemek iin izlenecek yollar aada resimlerle anlatlacaktr. E-posta hesaplar iin kullanlan e-posta sunucusunun tr IMAP, POP3 veya HTML standartlarnda olabilmektedir. E-posta yazlm programnda gerekli ayarlamalar yapldnda btn bu standartlardaki postalarn kontrol yaplabilmektedir.

3.1.1. E-Posta Hesabn Yaplandrma

E-posta ynetim programlarn kullanmak iin e-posta adresini ynetim yazlmna tantmak gerekir. Bir nceki renme faaliyetinde e-posta adresi alnd kabul edilerek epostay ynetim programnda tanmlama ilemi gerekletirilsin. E-posta ynetim yazlm program alr. E-posta yazlm programlar ilk altrldnda eer bir e-posta adresi daha nce tanmlanmam ise kullancdan e-posta adresini tanmlamasn ister. E-posta ynetim programnda dosya mensne tklanr. Resim 3.1deki pencere ekrana gelir.

44

Resim 3.1: E-posta yazlmnda e-posta tanmlama

Bu pencerede hesap olutur veya hesap ekle butonuna tklanarak resim 3.2 deki pencereye ulalr. lk defa hesap oluturuluyor ise hesap olutur butonu yer almaktadr.

Resim 3.2: Yeni hesap ekle

45

Ekranda seenek yer almaktadr. E-posta hesab seenei otomatik olarak sunucuda girilen bilgileri dorulayarak hesap ekleme ilemi gerekletirir. Metin iletisi seenei ile metin iletisi gnderime hareket hlindeki bir kiiyle balant kurmann en hzl ve yaygn yoludur. Bu hizmeti kullanmak iin cep telefonu operatrnn servis salayc url sini, kullanc kimlii ve parolasn edinmek gerekmektedir. Sunucu ayarlarn ve ek sunucu trlerini el ile yaplandr seenei ile otomatik olarak yaplandrlamayan e-posta servislerinin sunucu bilgileri (hesap tr, gelen ve giden posta sunucu bilgileri) ayarlanr. Resim 3.2de grld gibi e-posta hesab ksmn kullanarak ekleme ilemi gerekletirilecektir. Adnz ksmna ad yazlr. E-posta adresi ksmna e-mail adresi doru bir ekilde girilir. Parola ksmnda ise e-posta adresine ulamak iin kullanlan parola bu blme girilerek ileri butonuna tklan. Bu ilemden sonra e-posta ynetim program e-posta iin bir klasr oluturacaktr (Resim 3.3). Bu klasrde gelen kutusu, giden eler, silinmi eler vb. seenekler yer alacaktr. Oluturulan bu klasr ile artk e-posta hesab kontrol edilebilir.

Resim 3.3: E-posta hesab tanmlama

3.1.2. E-Posta Hesabn Kaldrma ve Gncelletirme

Oluturulan hesab gncellemek veya kaldrmak istenildiinde Resim 3.1de grld gibi hesap ayarlar butonuna tklanarak Resim 3.4deki pencereye ulalabilir. Resim 3.4 de e-posta blmnde bulunan deitir sekmesine tklanarak hesap ile ilgili gncelletirme ilemleri gerekletirilebilir. E-posta blmnde kaldr sekmesine tklanarak e-posta hesab, e-posta ynetim yazlmndan kaldrlr.

46

Resim 3.4: E-posta hesab gncelleme ve kaldrma

3.2. E-Posta letileri le alma

E-posta yazlm program kullanlarak e-posta oluturabilir, gelen postalar okunabilir, okunanlar silinebilir.

3.2.1. E-posta letisi Oluturma

E-posta ynetim yazlm ile bir e-posta oluturulabilir. Resim 3.5 de gsterildii gibi e-posta hesap klasrnn sekmesine tklanr. Bu ilem ile e-posta hesabnn sunucu ile tekrar iletiim kurmas salanr. Daha sonra sol st kede ki yeni e-posta (Ctrl+N) sekmesine tklanarak Resim 3.6daki pencereye ulalr.

47

Resim 3.5: E-posta oluturma

Resim 3.6da e-postas oluturulacak. Kime blmne gnderilecek e-posta hesabnn adresi yazlr. Postann ierii ile ilgili konu blmne zet ierik eklenir. E-posta metin giriinde ilgili yere yazlarak gnder butonuna tklanr ve -posta gnderme ilemi gerekleir.

Resim 3.6: E-posta gnderme

48

3.2.2. E-postalar Biimlendirme

Oluturulan e-posta metinleriyle ilgili dzenlemeler e-posta ynetim yazlm programyla gerekletirilebilir. Dier ofis yazlmlarnda olduu gibi dzenlenmek istenilen metin seili hle getirilir. Ancak seili olan metin zerinde deiiklikler yaplabilir. Metin seili durumdayken metni biimlendir sekmesine tklanr. Pencerede metin biimlendirme aralar yer alacaktr. Metinde yaplmak istenilen deiiklikleri bu ara ubuu kullanlarak gerekletirilebilir.

Resim 3.7: E-posta metin biimlendirme

3.2.3. E-Postalar Okuma ve Silme

E-posta ynetim program ile e-postalar kolayca okunabilir. E-postalar okumak iin e-posta ynetim yazlm programnda Resim 3.8de gsterildii gibi hesab grmek iin postann klasrne tklanr. E-posta klasrnn iinde gelen kutusu, taslaklar, gnderilmi eler, silinmi eler, giden kutusu gibi sekmeler yer almaktadr. Bu sekmelerden gelen kutusu sekmesine tklanldnda e-posta hesabna gelen postalar gsterir pencere ayn sayfa ierisine yerleecektir. Gelen postalar sralama ltne gre listelenir. Okunmam postalar koyu yaz tipinde gsterilir. Okunmak istenilen postann zerine gelip tklanarak alan yeni pencerede (Resim 3.8) posta ierii okunabilir.

49

Resim 3.8: E-posta okuma

Okunan bir e-postay silmek iin silinmek istenilen postann zerine gelinip farenin sa tu tklanr ve sil komutu verilir. Resim 3.9da grlen kaldr sekmesine tklanarak eposta silme ilemi gerekletirilir.

Resim 3.9:E-posta silme

50

3.2.4. E-Posta Mesaj Ayarlar

E-posta mesaj ayarlarn kullanabilmek iin yeni e-posta sekmesine tklanr ve ekrana gelen pencerede seenekler sekmesine girilir. Seenekler sekmesi ara ubuunda dier seenekler dmesine tklanarak mesaj ayarlar penceresine ulalabilir.

Seenekler sekmesi Dier seenekler sekmesi Gvenlik ayarlar sekmesi zleme seenekleri

Teslim seenekleri

Resim 3.10: E-posta mesaj ayarlar

Bu ilemler gnlk hayatta nasl kullanlr? rnein, Burahan Bey, pazartesi gn haftalk i plan yaparken aramba gn yaplacak toplant iin toplant saati ve yeri hakknda arkadalarndan onay almak ister. Ahmet Bey, oylama dmelerini kullan seeneini seerek uygun, uygun deil metinlerini yazar. (Bunlar kar tarafta dme olarak grntlenecektir.) Teslim seeneklerinden bu tarihten nce teslim etme onay kutusunu iaretler ve uygun olan tarihi yazar. (Ayn gn ierisinde cevap istenen iletilerde kullanlmaz.) Son geerlilik tarihi onay kutusunu iaretleyerek iki gn sonrasnn tarihini girer. zleme seeneklerinden bu iletinin ne zaman teslim edildiini bildir onay kutusunu iaretler. Bu iletinin ne zaman okunduunu bildir onay kutusunu iaretler. Bylece hazrlad ileti aramba gnne kadar geerli olup arkadalarna ne zaman teslim edildiini ve de hangi arkadann okuyup okumadn renecektir.

3.3. E-Posta leti Seeneklerini Deitirme

letinin baarl bir biimde gnderilip gnderilmediinden emin olmak ya da iletinin alc tarafndan ne zaman aldn renmek iin izleme seenekleri (ileti formunun seenekler sekmesinden) kullanlabilir. Bu zellikleri kullanabilmek iin yeni e-posta sekmesine tklayp ekrana gelen pencerede seenekler sekmesine girilir. Seenekler sekmesi ara ubuunda dier seenekler dmesine tklanarak ileti ayarlar penceresine ulalr.

51

3.3.1. E-Posta Teslim Seeneklerini Deitirme

Bir iletinin gnderildiini belirten ileti teslim bilgisi, iletinin okunduunu bildiren ileti ise okundu bilgisi olarak adlandrlr. letilere izleme seenekleri atamak taahhtl posta kullanmaya benzer. Zamanlamas hassas iletiler iin izleme seeneklerini kullanmak ok yararl olur (Resim 3.10). Ayn zamanda iletiye dijital imza ve gvenlik amal ifreleme yapma olana salamaktadr.

3.3.2. mza Oluturmak ve E-Postalara mza Ekleme

Bir e-posta imzas, gnderilen bir e-posta iletisinin sonuna otomatik olarak eklenen metin veya resimlerden oluur. E-postalara imza eklemek iin imzay oluturmak gerekir. mzay oluturmak iin dosya mensnden seenekler tklanr. Ekrana gelen pencerede imzalar butonuna tklayarak imzalar ve ileti rnei penceresine ulalr. Resim 3.11de grlen pencerede yeni dmesine tklayarak oluturulan dmeye bir isim verilir. sim verme ileminden sonra e-posta iletilerinde kullanmak istenilen imza (resim, metin vb.) metin kutusuna girilir. Tamam dmesine tklanarak verilen isimle bir imza oluturulmu olunur. Bu imzay kullanmak iin oluturulan e-postada imza sekmesine gelinerek imzaya verilen ad semek imzay e-postaya yerletirmek iin yeterli olacaktr.
Yeni dmesi ile imzann adlandrlmas

mzann oluturulmas

Hazrlanan imzann eklenmesi

mza dzenleme ara ubuu

Resim 3.11: E-postalara imza ekleme

3.3.3. nemsiz E-Posta Klasr

E-posta ynetim yazlm belirli kii veya kurumlar tarafndan gnderilen mailleri nemsiz eposta klasrne alabilir. Bu durum bazen can skc bir duruma dnebilir. te bu

52

noktada nemsiz e-posta ayarlarnda yaplacak birka deiiklik ile nemsiz e-posta sorunu kolayca zlebilir. nemsiz e-posta klasrn yaplandrmak iin giri mensndeki nemsiz sekmesinde nemsiz e-posta seeneklerine tklayarak Resim 3.12deki pencereye ulalr.

3.3.3.1. Gvenli Gnderenler Listesi Oluturma

nemsiz e-posta seenekleri penceresinde gvenli gnderenler listesi oluturmak iin gvenli gnderenler sekmesine tklanarak ilgili pencerenin aktif olmas salanabilir. E-posta gnderen kiilerin maillerinin nemsiz e-posta klasrne dmesini engellemek iin mail adreslerini ya da domain adlarn eklemek yeterli olacaktr. stenirse nceden kaydedilmi olunan ayarlar dosyadan al denilerek yeniden ykleyebilir veya dosyaya ver denilerek ayarlar yedeklenebilir.
nemsiz sekmesi

Gvenli alclar

Engellenen gnderenler

Gvenilir gnderenler

Resim 3.12: nemsiz e-posta klasr yaplandrma

3.3.3.2. Gvenli Alclar Listesi Oluturma

Gnderilen mailler kar tarafn e-posta istemcisinde nemsiz e-posta klasrne dyorsa bu sorun, mail gnderilecek kiinin mail adresini ya da domain adn gvenli alclar blmne ekleyerek kolayca zlebilir.

3.3.3.3. Engellenen Gnderenler Listesi Oluturma

Gnderen ya da belirli bir domain zerinden gnderilen mailler engellenmek isteniyorsa engellenen gnderilenler blmnden eklemek yeterli olacaktr. lkeye gre yasaklama getirmek istenirse rnein, in, Tayvan gibi ilgili lkeler seilerek yasaklama

53

getirmek mmkndr. Ayn zamanda yine sayfa kodlamalarna gre de yasaklama getirebilmek mmkndr.

3.4. E-Postalar Dzenleme

E-posta ynetim yazlm program kullanlarak e-postalar bulma, tama, sralama, gruplandrma, klasr oluturma ve filtre uygulama gibi dzenlemeler de gerekletirilebilir.

3.4.1. E-Postalar Bulma

Gelen kutusunda bulunan fakat aranlan postann hangisi olduuna karar verilemedii zamanlarda istenilen bir maili bulmak iin giri mensnde bulunan bul sekmesinde yer alan kii bul, adres defteri, postay filtrele seeneklerini kullanarak eldeki bulma ipucuna gre gerekli seenek kullanlp e-postalar bulunabilir.
Kii bul

Adres defteri

Postay filtrele

Resim 3.13: E-posta bulma

3.4.2. E-Postalar Tama

E-postalar saklamak veya baka bir klasre tamak istenilebilir. E-postalar tamak iin giri mensndeki ta sekmesini kullanarak veya tamak istenilen e-postann zerine farenin sa tuu ile tklanarak Resim 3.14de grlen penceredeki ta seeneine gelinip ne tr tama gerekletirmek isteniyorsa uygun seenek seilerek tama ilemi gerekletirilir.

54

Tama sekmesi

Farenin sa tuu ile alan ta mens

Resim 3.14: E-postalar tama

3.4.3. E-Postalar Sralamak ve Gruplandrma

Gelen kutusundaki e-postalar sralamak veya gruplandrmak iin grnm mensndeki dzenleme sekmesinde yer alan seenekler kullanlp bu ilemler gerekletirilebilir.

3.4.4. E-Postalara Filtre Uygulama

Gelen kutusundaki e-postalar eitli filtreleme seenekleri ile sralanabilir. Resim 3.13te grld gibi giri mensnde bul sekmesinin ierisinde bulunan postay filtrele seeneinin ierisindeki alt seenekler kullanlarak filtreleme ilemi gelen kutusuna uygulanabilir.

3.4.5. E-Postalar Okundu / Okunmad Olarak aretleme

Gelen kutusundaki okunan mailler ile okunmayan mailleri ayrt edebilmek iin mailler iaretlenebilir. Giri mensndeki etiketler sekmesinde bulunan okunmam/okunmu seenei kullanlarak iaretleme gerekletirilebilir.

55

Okunmuokunmam sekmesi

Resim 3.15: E-postalar okundu/okunmad olarak iaretleme

3.4.6. Klasr Oluturma

Klasrler e-posta ynetim yazlmlarnda e-posta iletilerinin, kiilerin ve grevlerin dzenlenmesi iin bir yol salar. Klasr eklemek iin klasr sekmesinin yeni grubunda yeni klasr tklanr. Ad kutusuna klasr iin bir ad girin. Klasrn yerletirilecei yer se listesinde yeni klasr iin konum tklanmaldr. Yeni klasr, seilen klasrn alt klasr olur, tamam tklanarak klasr oluturma ilemi tamamlam olur.

3.4.7. Arama Klasrlerini Kullanma

E-posta ynetim yazlm veri topluluklarn barndran klasrler kullanr. Bir e-posta ynetim yazlm klasr, yeni e-posta iletileri (gelen kutusu), gnderilen e-posta iletileri (gnderilmi eler) veya kaydetmek istenilen e-posta iletiler gibi elerin depoland yerdir. letiler arama klasrlerinde tutulmaz. Bu klasrler, belirli bir arama ltne uyan tm e-posta elerinin grntlerini ieren sanal klasrlerdir. Arama klasrleri daha nce tanmlanm olan arama sorgularnn sonularn grntler. Gsterilen e-posta iletileri bir veya daha fazla e-posta ynetim yazlm klasrnde depolanm olarak kalr. Postadaki gezinti blmesinde adet varsaylan arama klasr vardr: zleme iin byk posta ve okunmam posta. Bayrakla iaretlenmi olan e-posta eleri izleme iin arama klasrnde tutulur. Boyutu 100 kilobayttan (KB) byk olan e-posta eleri byk posta arama klasrnde bulunur. Tm okunmam e-posta eleri ise okunmam posta

56

arama klasrndedir. Bu varsaylan arama klasr de silinebilir veya zerlerinde deiiklik yaplabilir. Bir arama klasr oluturduunuzda eitli seenekler sunulur (rnein, "ek ieren postalar" veya "belirli kiilerden gelen postalar). Ayrca arama klasrnde grntlenecek e-posta elerinin uymas gereken belirli arama ltlerini tanmlanarak kiiye zel arama klasrleri de oluturulabilir. Her arama klasr srekli gncel tutulan kaydedilmi bir aramadr. Arama ilemi arama klasrnn arama ltne uyan herhangi bir e olup olmadn bulmak iin tm klasrleri izler. nemli: Bir arama klasr silindiinde arama klasrnde grntlenen e-posta iletileri silinmez nk arama klasr yalnzca eleri grntlemek iin kullanlr. eler bu konuma kaydedilmez. Ancak bir arama klasrnde gsterilen e-posta iletilerinden bir veya daha fazlasn atktan veya setikten sonra e-posta iletileri, iletiler depolandklar eposta ynetim yazlm klasrnden silinir.

3.4.8. Kurallar ve Uyarlar Tanmlama

Kural, belirtilen koullara gre gelen ve giden iletilerde e-posta ynetim yazlmnn otomatik olarak gerekletirdii bir eylemdir. Kural ablondan, iletiden veya kii koullarn kullanlarak oluturulabilir. Kural oluturmak iin giri sekmesinde ta grubunda kurallar tklanarak alr mende kurallar ve uyarlar ynet seenei ile Resim 3.16daki pencereye ulalarak ayarlar gerekletirilebilir.

Resim 3.16: Kural olutur penceresi

57

Resim 3.16da deiikliklerin uygulanaca klasr seilir ve yeni kural seenei ile kural sihirbaz penceresine ulalarak oluturulmak istenen kurallar buradaki ynergeler erevesinde seilerek tamamlanr. Kural sihirbaz ile ablondan kural oluturulmu olunur (Resim 3.14).

Resim 3.17: Kural sihirbaz

Resim 3.16da uyarlar ynet sekmesine tklanarak ilgili pencere alr ve yeni uyar seeneine tklanarak uyar eklenebilir.

3.4.9. E-postalar Dzenleme

E-posta ynetim yazlm program ile e-postalarnn ieriklerini dzenleme ve biimlendirme ekli belirlenebilir. Bu ilemleri gerekletirmek iin dosya mensnde seenekler tklanr, alan pencerede posta mens tklanarak dzenleyici seenekleri butonuna tklanarak ilgili ayarlar yaplabilir.

58

3.4.10. Masast Uyar Seenekleri

Masast uyars, yeni e-posta iletisi, toplant istei veya grev istei alndnda masastnde grntlenen bir bildirimdir. Masast uyars varsaylan olarak aktr. Masast uyarlar varsaylan olarak aktr. Masast uyarlar kapatlp daha sonra almak istenebilir. rnein, bir dinleyici grubu karsnda sunu yaplyorsa gizli kalmas tercih edilen bilgiler masast uyarlar araclyla ekranda grntlenmesi engellenmi olunur. Masast uyar ayarlarn yapabilmek iin dosya mensnde seenekler tklanr, alan pencerede posta mens tklanarak masast uyars ayarlar butonuna tklanarak ilgili ayarlar yaplabilir.

3.5. Takvimi Ynetme

E-posta ynetim yazlm kullanlarak yazlm ierisinde yer alan takvim ilevinden faydalanlarak randevular oluturulabilir, dzenleyebilir ve toplantlar planlanabilir.

3.5.1. Takvime Randevu Kaydetme

Randevular, takvimde zamanlanan ancak bakalarn davet etme veya kaynak ayrmayla ilgisi olmayan etkinliklerdir. Randevu planlamak iin e-posta ynetim yazlm ksayol ubuunda takvim dmesi tklanr. Ekrana Resim 3.18deki pencere gelecektir. Bu pencerede randevu oluturmak iin izlenecek yol u ekildedir: Takvim ara ubuunda yeni randevu sekmesi tklanarak resim 3.19 daki pencereye ulalm olunacak.

Yeni randevu dmesi

Takvim dmesi

Resim 3.18: Takvim penceresi

59

Resim 3.19daki pencerede konu yazan blme randevu ile ilgili bir aklama yazlr. Randevunun yeri ile ilgili bilgiyi konum blmne girdikten sonra randevunun balang ve biti zamann da ayarlanp bu sredeki uygunluk durumunu dierlerine gstermek iin randevu sekmesinde, seenekler grubunda farkl gster kutusu ve ardndan serbest, belirsiz, megul veya i yeri dnda seeneklerden biri seilir.
Farkl gster uygunluk durumunu ifade eder. Anmsatc randevu anmsatmas yapar. Yinelenme randevunun yinelenmesini salar.

Kaydet ve kapat dmesi Randevu ile ilgili konu girilir. Randevu ile ilgili yer bilgisi girilir. Balang ve biti sreleri ayarlanr.

Resim 3.19: Randevu penceresi

Randevuyu yinelenen randevu yapmak iin randevu sekmesinde seenekler grubunda yinelenme tklanr. Randevunun yinelenme skl (gnlk, haftalk, aylk, yllk) tklanr, sonra da sklk seeneklerinden biri tklanarak ilem sonunda tamam denilir. Varsaylan olarak randevunun balama zamanndan 15 dakika nce bir anmsatc grnr. Anmsatcnn grnme zamann deitirmek iin randevu sekmesindeki seenekler grubunda anmsatc kutusu oku tklanr ve ardndan yeni anmsatc zaman seilir. Anmsatcy kapatmak iin yok seenei tklanr. Randevu penceresinde, ara ubuundaki, kaydet ve kapat seeneini tklanarak randevu kaydedilmi olunur. Randevu penceresine takvimde randevu koyulmak istenilen herhangi bir dilimin zerine ift tklama ile de ulalabilir.

60

3.5.2. Randevular Ynetmek ve Dzenleme

Daha nce kaydedilmi olan bir randevuyu dzenlemek iin deitirilmek istenilen randevu alp bilgiler gncellenerek ara ubuundaki kaydet ve kapat seenei ile deiiklikler kaydedilir.

3.5.3. Takvimi Paylama

Takvim paylam tm e-posta ynetim yazlm profillerinde varsaylan olarak oluturulan takvim klasryle snrl deildir. Ek takvim klasrleri oluturabilir ve bunlardan hangilerinin paylalaca seilebilir. rnein, belirli bir proje iin takvim klasr oluturabilir ve bu klasr i arkadalaryla paylalabilir. stenilirse i arkadalarna takvimdeki olaylara ve randevulara deitirme izni verilebilir. Takvim paylam, paylam daveti ve paylam istei e-posta iletisi yoluyla alr. Takvim klasr eriim paylam davetleriyle alcya sunulur. Varsaylan takvim klasr iin bir paylam daveti gnderilirse alcnn varsaylan takvim klasrne eriim istenebilir.

Takvim paylama seenekleri

Resim 3.20: Takvim paylama

E-postayla paylalan takvimler, alcnn gelen kutusuna, ileti gvdesinde takvim anlk grnts ieren e-posta eki olarak ular. Gndermeden nce takvim anlk grnts dzenlenebilir. rnein, yaz tipleri, vurgulanan gnler veya randevular deitirilebilir. Takvimi e-postayla gndermek iin giri sekmesinin payla grubunda takvimi e-postayla gnder tklanr. Takvim kutusunda, gndermek istenilen takvim tklanr. Tarih aral kutusunda, takvimin gstermesi istenilen tarih dnemi tklanr. stenilen dier seenekler seilir veya girilir sonra tamam tklanr. Takvimi e-postayla alan e-posta ynetim yazlm kullancs takvim anlk grntsn e-posta ynetim yazlmnda amay tercih edebilir.

61

Byle yapldnda takvim anlk grnts ve alcnn geerli takvimi, yan yana veya yer paylaml modda grntlenir.

Resim 3.21: E-posta ile takvim paylama

E-posta ynetim yazlm sunucu hesab olan kiilerle takvim paylamna olanak salar. Takvimler yalnzca izin verilen kiiler tarafndan grntlenebilir. Almak istenilen takvimin ait olduu kiisi grntleme izni vermemise e-posta ynetim yazlm gerek duyulan izni bu kiiden isteyip istememeyi kullancya sorar. Takvimi baka bir e-posta ynetim yazlm sunucu hesab kullancsyla paylamak iin giri sekmesinin payla grubunda takvimi payla tklanr. Grntlenen paylam davetinde kime kutusuna paylalmak istenilen kii girilir. E-posta iletisi gnderilirken yaplan gibi istenilen dier seenekler girilir veya seilir. Paylalan takvim iin alc, takvimi paylatrldn belirten bir e-posta bildirimi alr. Varsaylan e-posta ynetim yazlmnda takvimi daha fazla kiinin grebilmesini salamak iin nternette yaymlanabilir. Bir nternet takvimi yaymlamak iin ne bir yaymc ne de e-posta ynetim yazlm sunucu hesab kullanan bir kullanc gereklidir. Varsaylan takvimde giri sekmesinin paylatr grubunda evrimii yaymla ve WebDAV (World Wide Web Datlm Yazm ve Srmleme) sunucusuna yaymla seenekleri tklanarak gerekli bilgiler girilip ilem gerekletirilir.

3.5.4. Takvimi zelletirme

Takvimi daha verimli kullanabilmek iin takvim grnm ihtiyalar erevesinde zelletirilebilir. Varsaylan ayar olarak e-posta ynetim yazlm takvimi gn grnmnde grntlenir. Grnm deitirmek iin grnm mensndeki seeneklerden faydalanlabilir.

62

E-posta ynetim yazlmnda, takvim seenekleri, alma sresi, grntleme seenekleri, saat dilimleri, zamanlama yardmcs ve kaynak planlama ayarlarn deitirmek iin dosya mensnden seenekler tklanr. Gelen pencerede takvim tklanarak bu ayarlara ulalabilir.

3.6. Kiiler Klasr le alma

Kiiler klasr, iletiim kurmak istenilen kii ve ticari kurulular iin oluturulan eposta adres defterini ve bilgi depolama ortamn ierir. Kiiler klasrn e-posta adresleri, yer adresleri, telefon numaralar, resim ve kii ile ilgili doum gn veya yl dnm tarihi gibi dier bilgileri depolama ortam iin kullanlabilir.

3.6.1. Kii Ekleme ve Gncelletirme

E-posta ynetim yazlmnda kii eklemek iin kiilerde giri sekmesinin yeni grubunda yeni kii tklanr.

Resim 3.22:Kiiler penceresi

Resim 3.23deki kii penceresi ekrana gelecektir. Bu pencerede eklenilmek istenen kiinin bilgileri girilebilir hatta kii resmide eklenebilir. Kiinin bir fotorafn eklemek iin fotoraf simgesi tklanr veya kii sekmesindeki seenekler grubunda resim ve sonra resim ekle tklanr. Kii bilgilerini girmeyi tamamladktan sonra kaydet ve kapat seeneine tklanarak kii oluturma ilemi tamamlanm olur.

63

Resim 3.23: Kii ekleme

Oluturulan kii bilgilerini deitirmek veya gncelletirmek iin deiiklik yaplacak kiinin zerinde ift tklama ile ilgili kiinin profilini ieren sayfaya ulalarak deiiklikler yaplp kaydedilebilir.

3.6.2. Kii Kartlarn Dzenleme

Kii kart, ile ilgili baz nemli grevlere erimenin bir baka yoludur. Bu kartta, kii ile ilgili olarak i unvan ve blm, telefon numaralar ve kiinin takvimdeki zamanlanm etkinlikleri gibi temel veriler grntlenir. E-posta ynetim yazlm ile gerekletirilebilecek tm ilemler kii kartndan da yaplabilir.
Kii kart pencere boyutlandrma Kii e-posta ilemleri Kii profilini grntleme

Resim 3.24: Kii kart

64

Kii kartlarna ulamak iin gelen kutusundaki bir e-posta adresi sa tklatldnda veya imle e-posta adresinin zerinde bekletildiinde bir firma veya ilgili kii kaydnda eposta adresindeki durum gstergesinin grntlendii yerlerde kii kartnn st blm grnr. Sa kesindeki ok dmesine tklanarak kii kart penceresi tam olarak grntlenmi olur. Resim 3.24 te kii kart penceresi grntlenmektedir. Bu pencerede kii a seenei ile kii profili alarak dzenleme veya kii ile ilgili deiiklik yaplp kaydedilebilir.

3.6.3. Kii Bilgilerini Paylama

E-posta ynetim yazlm, ynetim yazlm sunucu hesabyla birlikte kullanlrsa kiiler arasnda ierikler paylalabilir. Kii paylam, tm e-posta ynetim yazlm profillerinde varsaylan olarak oluturulan kiiler klasr ile snrl deildir. Ek kiiler klasrleri oluturabilir ve bunlardan hangilerinin paylalaca seilebilir. Kii paylam, paylam daveti ve paylam istei e-posta iletisi yoluyla alr. Kiiler klasrne eriim, paylam davetleri ile alcya sunulur. Varsaylan kiiler klasr iin bir paylam daveti gnderilirse alcnn varsaylan kiiler klasrne eriim istenebilir.
Kii payla grubu

Kiiyi e-posta yoluyla paylama

Resim 3.25: Kii paylama

E-postayla paylalan kii bilgileri, alcnn gelen kutusuna, ileti gvdesinde kii bilgilerinin anlk grnts ieren e-posta eki olarak ular. Gndermeden nce kii bilgileri dzenlenebilir. Kii bilgilerini e-postayla gndermek iin giri sekmesinin payla grubunda kiiyi ilet sekmesindeki alt seenekler kullanlabilir ya da kii kartlarnda farenin sa tuu tklanarak kiiyi ilet seenei kullanlarak da paylama gerekletirilebilir. Kiileri payla sekmesini kullanabilmek iin e-posta ynetim yazlm sunucu hesabna sahip olunmas gerekmektedir.

65

3.6.4. Kii Klasrn zelletirme

Kii klasrnn daha verimli kullanlabilmesi iin kiiler grnm ihtiyalar erevesinde zelletirilebilir. Bunun iin grnm mensnden faydalanlabilir. E-posta ynetim yazlmnda, adlar ve dosyalama, balama, kiiler dizini, evrim ii durum ve fotoraflar, nerilen kiiler ayarlarn deitirmek iin dosya mensnden seenekler tklanr. Gelen pencerede kiiler tklanarak bu ayarlara ulalr.

3.7. Grevler
Grev, tamamlanlmas istenilen bir konunun tamamlanana kadar takip edilmesi ilemidir. Birok kii yaplacak ilerin listesini bir kda yazar veya elektronik tabloda saklar ya da bu iki yntemi bir arada kullanr. E-posta ynetim yazlmnda, deiik listeleri bir listede birletirilebilir, anmsatc kullanlabilir ve grev ilerlemesi izlenebilir. Bir e-posta ynetim yazlm uygulamasnda grevler konumda grntlenir: Yaplacaklar ubuu, Grevler ve Takvimdeki Gnlk Grev Listesinde grntlenir.

3.7.1. Grev Tanmlama

E-posta iletisi, kii, takvim esi veya not gibi herhangi bir e-posta ynetim yazlm esinden bir grev oluturulabilir. Bir grev tanmlamak iin e-posta ynetim yazlm ekrannda sol alt kede grevler dmesi tklanr. Pencerede artk grevler ile ilgili aralar yer alacaktr. Yeni bir grev eklemek iin giri mensnde yeni grev sekmesi tklanarak grev tanmlanacak pencere alm olacak. Resim 3.26da alan grev penceresi yer almaktadr. Bu pencerede takip edilecek grev konusu konu blmne yazlr. Grevin takip edilecei zaman dilimi balang tarihi ve son tarih ksmlarna girilir. Grev iin bir anmsatc ve anmsatc zil sesi ise ekrandaki anmsatc onay kutusu iaretlenerek aktif hle gelen blmler aracl ile gerekletirilir. Grevin durumu ve ncelii de ayarlandktan sonra kaydet ve kapat sekmesine tklanarak grev tanmlanm olur. Artk oluturulan yeni grev, grev listesine eklenmi olur. Grev listesi, grevler sekmesine tklandnda ekranda yer alan pencereden takip edilebilir.

66

Grevi kaydet ve kapat Grev konusu

Grev balang ve biti tarihleri Grev anmsatc

Resim 3.26: Grev tanmlama

3.7.2. Grev Gncelleme

Oluturulan grevlerde deiiklik yaplmak istenirse grev listesinden deiiklik yapmak istenilen greve ift tklanr ekrana grev penceresi gelir. Bu ekranda grev ile ilgili gncellemeler yaplarak kaydet ve kapat seenei ile grevin en son hli kaydedilmi olacaktr. Grev yinelenmek istenirse resim 3.26 da grlen pencerede yinelenme sekmesine tklanarak Resim 3.27deki pencereye ulalarak deiiklikler yaplabilir. Yaplan deiikliklerin kaydedilmesi unutulmamaldr.

Resim 3.27: Yineleme

67

3.7.3. Grev Tamamlama

Bir grev tamamlandnda veya artk bir enin izlenmesi gerekmediinde ge tamamland olarak iaretlenebilir. Bir grev tamamland olarak iaretlendikten sonra artk eposta ynetim yazlm uygulamasnda etkin bir grev olarak grntlenmez. Grev tamamland ise grev listesinde tamamlanan grevin zerine farenin sa tuu ile tklanr, alan mende tamamland olarak iaretle seenei seilir veya grev listesinde grev aktif hle getirilir. Giri mensndeki tamamland olarak iaretle sekmesine tklanarak grev tamamlama ilemi gerekletirilmi olur.

Giri mens tamamland olarak iaretle

Grev zerinde farenin sa tuu tamamland olarak iaretle

Resim 3.28: Grev tamamlama

3.7.4. Grev Silme

Grev listesinden kaldrlmak istenilen bir grev iin grev listesinde silinmek istenilen grevinizin zerine farenin sa tuu ile tklanr alan mende sil seenei seilir veya grev listesinde grev aktif hle getirilir, giri mensndeki sil sekmesine tklanarak grev silme ilemi gerekletirilmi olur.

68

UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET

E-posta ynetim yazlmlarn kullannz.

lem Basamaklar
E-posta ynetim yazlmn altrnz. E-posta hesabnz e-posta yazlmnda tanmlaynz.

neriler
E-posta hesabnzn ayarlarn hesap yneticinizden renerek e-posta ynetim ynetim yazlmnzda ayarlamalarnz yapnz.

E-posta ynetim yazlmnz ile yannzdaki arkadanza e-posta gnderiniz. Gelen kutunuzu kontrol ediniz. Arkadalarnz kii listenize ekleyiniz. Arkadanzn size gnderdii e-postay siliniz. 15 Mart 2012 tarihli matematik dersine Takvim mensnden yeni ait yazl snav ile ilgili takviminizde seeneini kullanarak yapnz. randevu ayarlaynz. randevu

69

KONTROL LSTES
Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz beceriler iin Evet, kazanamadklarnz iin Hayr kutucuklarna ( X ) iareti koyarak kontrol ediniz. Deerlendirme ltleri 1. E-posta ynetim yazlmnda e-posta oluturma ayarlarn hatasz yaptnz m? 2. E-posta ynetim yazlmnn ayarlarn yaparken dikkatli oldunuz mu? 3. E-posta ynetim yazlmnda elektronik mektup dzenlenmesi ilemlerini ihtiyaca uygun olarak yapmaya dikkat ettiniz mi? 4. Takvim ilemlerinde dikkatli oldunuz mu? Evet Hayr

DEERLENDRME Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz. Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz Evet ise lme ve Deerlendirme ye geiniz.

70

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME

Aadaki sorular dikkatlice okuyunuz ve doru seenei iaretleyiniz. 1. E-posta hesabmz, e-posta ynetim yazlmna tanmlama ilemi aadaki klardan hangisinde doru olarak verilmitir? A) Posta/ giri/ yeni e-posta B) Ekle/ yeni e-posta C) Grnm/ dosya ekle/ yeni e-posta D) Klasr/ yeni klasr/ yeni e-posta Elektronik postann karl nedir? A) e-kart B) e-mail C) e-ticaret D) e-online E-posta ynetim yazlmnda aadakilerden hangisi yer almaz? A) Silinmi eler B) Giden kutusu C) Adresi bulunamayp geri dnen eler D) Gnderilmi eler E-posta ynetim yazlmnda randevu oluturma seenei aadakilerden hangisinde doru olarak verilmitir? A) Posta/ giri/ takvim ekle B) Ekle/ yeni takvim C) Takvim/ giri/ yeni randevu D) Kiiler/ yeni klasr/ yeni randevu E-posta ynetim yazlmnda kii klasrmzden seili kiiyi silme ilemini aadaki seeneklerden hangisi gerekletirebilir? A) Posta/ giri/ kii sil B) Ekle/ yeni kii sil C) Takvim/ giri/ sil D) Kiiler/ giri/ sil

2.

3.

4.

5.

DEERLENDRME Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz. Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.

71

RENME FAALYET4 RENME FAALYET4

AMA
Bu renme faaliyetiyle nternet ortamnda bilgi gvenliini salayarak veri kaybn nleyecek nternet gvenlik ayarlarn hatasz yapabileceksiniz.

ARATIRMA
Bilgisayarnzn gvenliini nasl salayabilirsiniz aratrnz. Piyasada bulunan gvenlik yazlmlarn aratrarak arkadalarnzla edindiiniz bilgileri paylanz.

4. NTERNET GVENL
4.1. Alr Pencere Engelleyicisi
Alr pencere, grntlenen web sitesinin st ksmnda grnen kk bir web taraycs penceresidir. Alr pencereler genellikle web sitesini ziyaret eder etmez alr ve ounlukla reklamclar tarafndan oluturulur. Alr pencere engelleyicisi, nternet taraycda alr pencerelerin ou kstlanmasna veya engellenmesine olanak veren bir zelliktir. Tm alr pencereleri engellemekten grmek istenilen alr pencerelere izin vermeye kadar tercih edilen engelleme dzeyi seilebilir. Alr pencere engelleyicisi ak olduunda bilgi ubuunda, "Alr pencere engellendi. Bu alr pencereyi veya ek seenekleri grmek iin buray tklatn." iletisi grntlenir. nternet taraycsnda, alr pencere engelleyicisi varsaylan olarak etkinletirilmitir. Devre d brakmak veya kapalysa yeniden etkinletirmek iin Resim 4.1de grld gibi nternet taraycsnda aralar mensnde alr pencere engelleyicisi seeneine gelindiinde ak olan alr pencere engelleyici kapatlabilir veya kapal olan alr pencere engelleyici alabilir. Varsaylan olarak nternet taraycna bir balant veya dmesine tklandnda grnen alr pencereler grntlenir. Alr pencere engelleyicisi, otomatik olarak (bir balant veya dme tklatlmadan) grntlenen alr pencereleri engeller. Belirli bir web sitesinde otomatik alr pencerelerin grntlenmesine izin veriliyorsa nternet taraycsnda aralar mensnde alr pencere engelleyicisi seeneine gelindiinde alr pencere engelleyicisi ayarlar tklanr. zin verilecek web sitesinin adresi kutusunda, alr pencerelerini grmek istenilen web sitesinin adresi yazlr ve ardndan ekle tklanarak izin verilen site tanmlanm olur. zin verilmek istenilen her site iin ayn ilem tekrar edilir.

72

Resim 4.1: Alr pencere engelleyici

4.2. Kimlik Av
evrimii kimlik av (phishing), kiisel ve finansal bilgileri bir e-posta iletisi veya web sitesi araclyla elde etmek amacyla bilgisayar kullanclarn kandrmak iin kullanlan bir yntemdir. Sk rastlanan bir kimlik av dolandrcl banka, kredi kart irketi veya saygn bir evrimii satc gibi gvenilir bir kaynaktan gnderilmi gibi grnen bir e-posta iletisiyle balar. E-posta iletisinde, alclar kendilerinden hesap numaras veya parola gibi bilgilerin istendii sahte bir web sitesine ynlendirilir. Bu bilgiler genellikle kimlik hrszl amacyla kullanlr. nternet taraycsnda, kimlik av web sitelerinin alglanmasna yardmc olan bir zelliktir. Kullanc webe gz atarken kimlik av filtresi, arka planda alr ve kimlik av dolandrclklarndan korunmasna yardmc olan yntem kullanr. lk olarak ziyaret edilen web sitelerinin adreslerini, nternet taraycsnn retici firma sunucularnda yasal olduu bildirilen sitelerin listesiyle karlatrr. Bu liste bilgisayarda depolanmaktadr. kinci olarak ziyaret edilen sitelerin kimlik av web sitelerine zg zelliklere sahip olup olmadna bakmak iin onlarn incelenmesine yardmc olur. nc olarak kullancnn onayyla kimlik av filtresi, baz web sitesi adreslerini, sk gncellenen, bildirilmi kimlik av web siteleri listesiyle karlatrlmak zere nternet tarayc retici firmasnn sunucularna gnderir. Ziyaret edilen site, bildirilen kimlik av web siteleri listesinde bulunuyorsa nternet taraycs bir uyar web sayfas ile birlikte adres ubuunda bir bildirim grntler. Uyar web sayfasnda, devam edilebilir veya sayfa kapatlabilir. Web sitesi bir kimlik av sitesine zg zellikler iermesine ramen listede yoksa nternet tarayc yalnzca sitenin bir kimlik av web sitesi olabileceini adres ubuunda kullancya bildirir.

73

nternet taraycsnda, kimlik av filtresi varsaylan olarak etkinletirilmitir. Devre d brakmak veya kapalysa yeniden etkinletirmek iin Resim 4.2de grld gibi nternet taraycsnda aralar mensnde kimlik av filtresi (Yeni srm nternet taraycsnda smartscreen filtresi olarak ifade edilir.) seeneine gelindiinde ak olan kimlik av filtresi kapatlabilir veya kapal olan kimlik av filtresi alabilir.

Resim 4.2: Kimlik av filtresi

4.3. erik Danman

erik danman, bilgisayarn nternet zerinde eritii ierik trlerini denetleyen bir aratr. erik danmann etkinletirdikten sonra yalnzca ltlere uyan veya bu ltlerin zerinde derecelendirilmi ierik grntlenir. Ayarlar tercihlere gre ayarlanabilir. Bilgi ve deneyim zenginlii sunan nternet, ocuklar iin nemli bir kaynaktr. Bununla birlikte ocuklar iin uygun olmayan bilgiler de sunabilir. erik danmann kullanmak iin ncelikle gzetmen parolas oluturmal ve ardndan ocuklarn web kullanm iin uygulanmak istenilen filtreler ve kurallar belirlenebilir. Ayarlar deitirmek iin deiiklikleri yapmadan nce gzetmen parolasyla oturumun almas gerekir. erik danman ayarlar iin nternet taraycsnda aralar mensnde nternet seeneklerine tklanarak gelen pencerede ierik sekmesi aktif hle getirilir (Resim 4.3).

74

erik danman

erik danman etkinletirme

Resim 4.3: nternet seenekleri ierik sekmesi

Resim 4.3te ierik danmann etkinletirmek iin etkinletir dmesine tklanr. Ekrana Resim 4.4deki ierik danman penceresi gelecektir.

75

Resim 4.4: erik danman

erik danman penceresinde genel mensnde parola olutur butonuna tklanarak bir gzetmen parolas oluturulabilir. Parola oluturduktan sonra Resim 4.3teki ayarlar butonuna tklanarak alan pencerede ynetici parolas isteniyor iletiim kutusuna parola yazlr ve ardndan tamam tklanr. Onaylanan siteler sekmesi tklanr. Bu web sitesine izin ver esinin altnda, izin verilen veya engellenmek istenilen sitenin adresi yazlr ve ardndan web sitesine izin verilen veya engellenmek zere her zaman veya hibir zaman dmesi seilir. Ayarlar kaydetmek iin uygula tklanr ve ardndan tamam tklanarak ileme son verilir.

4.4. nternet Virslerinden Korunma

Gvenlik, bilgisayar kullanan ve nternet veya a balants olan tm kullanclar iin hayati neme sahiptir. Bu nedenle bilgisayar koruma altna almak gerekmektedir. Peki neler yaplmaldr bilgisayardaki gvenlii salamak iin? Gvenlik duvar, iki a arasndaki IP trafiini kontrol etmek iin kullanlan donanm veya yazlmlardr. Gvenlik duvar genel olarak eitli a saldrlarna kar bilgisayar

76

korumak, a trafiini ve eriim politikalarn kontrol etmek, herhangi bir pheli durum tespit edildiinde uyar gndererek durumu kullancya bildirmek iin kullanlr. Kullanlan iletim sistemi gncellemeleri oluan sistem aklar kapatmak amacyla retici firma tarafndan sunulmaktadr. Eer bu gncellemeler yaplmaz ise sistemde gvenlik aklar oluacak, bilgisayarda bulunan bilgilere baka ahslar tarafndan eriimi sz konusu olabilecektir. Spyware, kullancnn bilgisi olmadan reklam yapma, kiisel bilgi toplama veya bilgisayarn konfigrasyonunu deitirmek gibi davranlarda bulunan programlara verilen isimdir. Bilgisayarda nternete bal olunmasa bile reklam pencereleri alyorsa istek dnda nternet taraycnn anasayfas deiiyorsa nternet taraycsnda yeni bir ara ubuu fark edildiyse ve kullanc bundan kurtulamyorsa spyware veya bu tarz yazlmlara sahip demektir. letim sisteminden denetim masasna girerek "program ekle/kaldr" dan pheli grlen programlar kaldrlabilir ya da spyware kaldrma programlar kullanarak sistemler spywarea kar taratlabilir. Bilgisayar kullanclarnn elektronik ortamda haberlemesi iin tasarlanm bu sistemin de her sistemde olabilecei gibi kt niyetli kullanm ile amac dnda sonular dourmas olasdr. Bunlar, en temel iki kategori olarak istenmeyen e-postalar ve virsl epostalar olarak snflandrlabilir. stenmeyen e-postalar, tannmayan kimselerin kendi farkl amalarn duyurmak iin bu haberleme olanan kullanarak bilgi ve istem dnda epostalar yollamasdr. Virsl e-postalar ise yollanan iletilerle birlikte virs yollanmas ardndan e-postann okunmak iin almas srasnda bilgisayara bu virs bulatrlarak zarar vermek amalamaktadr. Kt niyetli e-posta kullanmndan korunmak iin gelitirilmi yazlmlar mevcuttur. Bu yazlmlarn e-posta sunucularnda kullanlmas ile azami koruma salanmaktadr. Truva atlar, kullancnn sistemindeki haklarn kullanabilen (program altrma gibi fonksiyonlar ieren), sistemi tehlike durumuna atabilen programlardr. Sistemdeki yasal bir kullanc tarafndan kurulabildii gibi baka programlar ve gvenlik aklarn kullanarak sisteme girebilen bilgisayar korsanlar tarafndan da kurulabilir. Truva atlarn altrarak sistemi alamaz hle getirmeyi planlayan kii baarl olabilir. Truva atlar, nternet hzn yavalatr ve yerletikleri sistemi kullanarak Webin geri kalanna yaylabilir. Truva atlarndan korunmak iin elektronik posta zerinden gelen her dosya altrlmamal, web sayfalarnn ieriklerinin otomatik altrlmalar devre d braklmal, firewall ve yaygn truva atlarn tespit edebilen antivirs programlar kullanlmal ve gncelletirmeleri dzenli olarak yaplmal, nternetten gereini kantlamayan bir yazlm ekildiinde dikkatli olunmal ve gvenilmeyen kaynaktan asla yazlm yklenmemelidir. nternet teknolojisi gnden gne gelimektedir. Bu geliim erevesinde nternet kullanclarnn zarar grmesini salayacak yazlmlarda gelimektedir. Sistemi zararl yazlmlardan korumak iin yukarda yazlan gvenlik nlemlerinin gncel hlleri kullanlmaldr.

77

UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET

nternet ortam iin gvenlik ayarlarn yapnz.

lem Basamaklar
nternet taraycnzda alr pencere engelleyici ayarlarn yapnz. Kimlik av filtrenizi etkinletiriniz. Bilgisayarnz koruma altna almak iin gerekli ilemleri gerekletiriniz.

neriler
nternet taraycsnda aralar mensnden alr pencere engelleyici seeneine giriniz. nternet taraycsnda aralar mensnden kimlik av filtre seeneine giriniz. Antivirs, spyware yazlmlar kurunuz. letim sisteminizi gncelleyiniz.

78

KONTROL LSTES
Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz beceriler iin Evet, kazanamadklarnz iin Hayr kutucuklarna ( X ) iareti koyarak kontrol ediniz. Deerlendirme ltleri 1. nternet taraycs gvenlik ayarlarn yaparken dikkatli oldunuz mu? 2. Bilgisayarnzn bilgi gvenliini saladnz m? 3. nternet virslerinden korunma ilemlerini hatasz yaptnz m? Evet Hayr

DEERLENDRME Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz. Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz Evet ise lme ve Deerlendirme ye geiniz.

79

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME

Aadaki sorular dikkatlice okuyunuz ve doru seenei iaretleyiniz. 1. nternet taraycnzda kapal olan alr pencere engelleyicisini aadaki seeneklerden hangisi ile aabilirsiniz? A) Aralar/alr pencere engelleyicisi/alr pencere engelleyicisini a B) Ekle/alr pencere engelleyicisi/alr pencere engelleyicisini a C) Grnm/alr pencere engelleyicisi/alr pencere engelleyicisini a D) Dzen/alr pencere engelleyicisi/alr pencere engelleyicisini a Kimlik av filtresi gncel nternet taraycnzda hangi isimle yer almaktadr? A) Phishing B) Avc C) Smartscreen D) nprivate nternet taraycnzda ierik danmanna aadaki seeneklerden hangisi ile ulaabilirsiniz? A) Aralar/nternet seenekleri/ierik B) Aralar/ierik danman C) Grnm/ierik/ierik danman D) Ekle/ierik/ierik danman Sistem iindeki bilgileri dar szdrmak iin kullanlan programck aadakilerden hangisidir? A) A) Spam B) B) Spy C) C) Truva D) D) Virs steiniz dnda nternet sayfalarnn almasna ve sizi istedii nternet sitesine amay zorlayan yazlm aadakilerden hangisidir? A) Trojen B) Dialer C) Spy D) Spam

2.

3.

4.

5.

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz. Cevaplarnzn tm doru ise Modl Deerlendirmeye geiniz.

80

MODL DEERLENDRME MODL DEERLENDRME

Aadaki sorular dikkatlice okuyunuz ve doru seenei iaretleyiniz. 1. Aadakilerden hangisi farkl blgelerde bulunan bilgisayarlarn balanmasn salayan a trdr? A) Yerel a B) Uluslararas a C) Kiisel a D) A kart Aadakilerden hangisi kiisel bir e-mail adresine rnektir? A) kullaniciadi@hotmail.com B) www.meb.gov.tr C) http://meb@gov.tr D) www.kullaniciadi@hotmail.com nternet kullanclarnn birbirleri ile haberlemesini salayan protokol hangisidir? A) FTP Protokol B) TCP/IP Protokol C) WWW D) TTP E-posta adresi alrken aadaki karakterlerden hangisi kullanlamaz? A) o B) e C) i D) nternette dosya transferini salayan protokol hangisidir? A) FTP Protokol B) CTP Protokol C) MMS D) TCP/IP Protokol Aadaki nternet ksaltmalarndan hangisi Trkiyeyi ifade eder? A) tc B) tm C) tr D) tl

2.

3.

4.

5.

6.

81

7.

Aadaki nternet uzantlarndan hangisi eitim kurumlarn ifade eder? A) com B) net C) gov D) edu Aradnz bilgi iin yazdnz anahtar szc arar ve en ok geen sayfalar size gsterir. Yaplan tanm aadakilerden hangisini ifade eder? A) SMTP B) HTTP C) Telnet D) Arama motoru E-posta ynetim yazlmnda kii ekleme ilemini aadaki seeneklerden hangisi gerekletirebilir? A) Posta/ giri/ kii B) Ekle/ yeni kii C) Takvim/ giri/ sil D) Kiiler/ giri/ yeni kii E-posta ynetim yazlmnda randevu oluturma seenei aadakilerden hangisinde doru olarak verilmitir? A) Posta/ giri/ takvim ekle B) Ekle/ yeni takvim C) Takvim/ giri/ yeni randevu D) Kiiler/ yeni klasr/ yeni randevu

8.

9.

10.

DEERLENDRME Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz. Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki modle gemek iin retmeninize bavurunuz.

82

CEVAP ANAHTARLARI CEVAP ANAHTARLARI

RENME FAALYET-1N CEVAP ANAHTARI 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 nternet 1960l 12 Nisan 1993 Power Line Communca ton DSL WI-FI TCP/IP C D B

RENME FAALYET-2NN CEVAP ANAHTARI 1 2 3 4 5 6 7 Y D D Y Y C C

RENME FAALYET-3N CEVAP ANAHTARI 1 2 3 4 5 A B C C D

83

RENME FAALYET-4N CEVAP ANAHTARI 1 2 3 4 5 A C A C C

MODL DEERLENDRME CEVAP ANAHTARI 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 B A B D A C D D A C

84

KAYNAKA KAYNAKA
KIRCOVA . (2005): nternette Pazarlama, Beta Yaynlar, stanbul. HAFNER K. (2000): nternet Tarihi, Gncel Yaynclk, stanbul. EKER T. B. (2005): nternet ve Bilgi A, izgi Kitapevi, Konya. BARRETT N., (1997): Advertising on the nternet, Kogan Page Limited, London. LYNCH Daniel C. (1993): Globalization of the nternet.The nternet System Handbook, ed. Daniel C. Lynch-Marshall T. Rose, Boston: MA: Addision Wesley, s.27. KALBAG A. (1999): Dnyay Saran A: WWW, TBITAK Yaynlar, Ankara. ALTINBAAK pek, Eyp Sinan KARACA, nternet Reklamcl ve nternet Reklam lmlenmesi zerine Bir Uygulama, Ege Akademik Bak. www.internetnedir.net/, (23.02.2011/ 13.00) www.internetarsivi.metu.edu.tr/, (25.02.2011/ 15.00) nternethaftasi.org.tr/hafta10/bizden_detay.php?kod=6, (24.02.2011/ 12.00) www.bulanca.com/teknoloji-dunyasi/nternete-nasil-baglaniyoruz.html, (26.02.2011/ 11.00) www.roggeweck.net/uploads/media/Powerline_Handout.doc, 09.00) www.panasonic.co.jp/pcc/products/en/plc/sp/whats/index.html, 13.00) www.en.kioskea.net/contents/cpl/cpl-intro.php3, (01.03.2011/ 10.00) www.marjin.net/_yazi-162-temel-nternet-kavramlari.web-tasarimi, (02.03.2011/ 11.00) www.bilgisayarnedir.com/tcp-ip-protokolu-nedir.html, (03.03.2011/ 14.00) www.po.metu.edu.tr/links/inf/css25/bolum6.html#1, (07.03.2011/ 15.00) (27.02.2011/ (28.02.2011/

85

www.internetegiris.com, (04.03.2011/ 16.00) www.webhocam.net/Dersler.asp?ders=izle&dersID=8, (05.03.2011/ 10.00) www.kariyerdersleri.com/bilgisayar%20ve%20nternet%20terimleri/nternet%2 0terimleri/arama_motoru_nedir.aspx, (05.03.2011/ 11.00)

www.bilgisayarkurdu.com/en-iyi-ucretsiz-iletisim-programlari-1695/, (09.03.2011/ 10.00)

www.tr.wikipedia.org/, (11.03.2011/ 13.00) www.ofis-dersleri.blogcu.com/gonderilen-iletileri-izlemek/9600948, (14.03.2011/ 10.00)

www.office.microsoft.com/tr-tr/, (12.03.2011/ 12.00) www.megep.meb.gov.tr, (01.03.2011/ 11.00) www.bilgisayardershanesi.com/, (01.03.2011/ 11.00) http://bidb.nku.edu.tr/index.php?option=com_content&view=article&id=17&Ite mid=23, (12.03.2011/ 13.00)

http://egitek.meb.gov.tr/uretim/atacd/004/4002.htm (29.03.2011/ 11.00)

86