İSTATİSTİKSEL VERİ ANALİZİ DERSİ GENEL SINAVI

(Kaynaklar açık, Süre 60 dakika)

21 Ocak 2007
Adı :
Soyadı : İmzası :
Numarası :
SORULAR

S.1. Bir Alışveriş merkezinde, Karbonatlı bir içeceğin ortalama raf ömrü ile ilgili araştırma
yapılmaktadır. Müşteriye sunulan Raftan rassal olarak seçilen 16 adet şişenin raf ömürleri gün
olarak aşağıdaki gibi bulunuyor.
123 118 121 126 122 119 118 115
124 119 116 120 123 121 117 119
a) Ortalama raf ömrünün 120 günden fazla olduğunu göstermek istiyoruz. Bu iddiayı
araştırmak için uygun hipotezleri kurun.
b) Bu hipotezleri α=0,01 kullanarak test ediniz. Sonuçlarınız nelerdir?
c) Ortalama raf ömrü için % 99’luk güven aralığı oluşturun.

S.2. Bir diyet soda üreticisi kırmızı, sarı, ve mavi kutu renklerinin satışlar üzerindeki etkisini
karşılaştırmak istemektedir. Deney için dört bölge ve her bölgedeki her biri yalnızca bir rengin
satışını yapacak üçer mağaza rassal olarak seçilmiştir. Aşağıdaki çizelge deney süresi sonunda
satışları göstermektedir.
MAĞAZALAR
BÖLGELER
KIRMIZI SARI MAVİ
EGE 470 520 600
MARMARA 560 540 520
KARADENİZ 490 630 550
AKDENİZ 410 440 480
a) Her dört satış bölgesindeki ortalama satışlar aynıdır diyen sıfır ön savını % 1 anlam düzeyine
göre sınayın.
b) Varsa Farklılığı yaratan grupları belirleyiniz

S.3. Bir cep telefonu şirketi, farklı yaş gruplarında cep telefonu sahipliğini belirlemek için bir araştırma
yürütmüştür. 1000 hane halkına ilişkin sonuçlar aşağıdaki tabloda verilmiştir. Farklı yaş grupları
için cep telefonuna sahip olma oranları eşittir şeklindeki sıfır hipotezini bu oranların eşit
olmadığına ilişkin karşı hipotez ile %1 anlam düzeyinde sınayınız.
Cep Telefonu Yaş Grupları
Toplam
Sahipliği 18-24 25-54 55-64 65≤
Var 50 80 70 50 250
Yok 200 170 180 200 750
Toplam 250 250 250 250 1000

S.4. Pulluk uç demiri imal eden bir işletmede, belli bir çelik malzemenin sertlik derecesi ile aşınma
dayanımı arasında bir ilişki olup olmadığı araştırılmaktadır. Malzeme farklı sertlik derecelerinde
işlenerek aşınma dayanımları ölçülüyor. Sonuçlar aşağıda verilmiştir.
a) İki değişken arasındaki ilişkiye ait regresyon denklemini bulunuz.
b) İki değişken arasındaki ilişkinin derecesi ve yönünü yorumlayınız.
c) Sertlik 40 birim olduğunda aşınma dayanımının kendi biriminden kaç olur?
Parça Nu 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Sertlik 35 38 43 48 39 50 42 40 45 44
Dayanım 10 13 20 23 15 25 21 18 22 21
NOT: 1) Malzeme sertliğini ölçmek kolay, dayanımını ölçmek zordur.
2) İki değişken arasındaki ilişkiyi doğrusal olarak alınız.
S.5. Yazılı bir metnin okunma güçlüğünü ölçmek işin SİS İNDEKSİ kullanılmaktadır. Bu indeks şu
adımlarla hesaplanmaktadır.
a)Cümle başına ortalama kelime sayısı bulunur,
b)üç yada dört heceli kelimelerin yüzdesi bulunur,
c)Sis indeksi, (a) ve (b) nin toplamının % 40’dır.
Buna göre ABCD isimli sosyal içerikli bir dergi ile KLMN isimli bir başka dergiden rassal olarak seçilen
altışar reklamlık örneklemlerde Sis indeksleri şöyle bulunmuştur.

ABCD 9,50 8,60 8,59 6,50 4,79 4,29

KLMN 10,21 9,66 7,67 5,12 4,86 3,12
Gerekli hipotezleri kurarak % 1 anlam düzeyinde, sis indeksinin iki ana kütle ortalamasının eşit olduğu
sıfır önsavını, iki yanlı karşı önsavla sınayınız.
 CEVAPLAR
Cevap-1 Tek örnek t-testi
H0 µ ≤ 120
H1 µ > 120
Hesapla bulunan test istatistiği 0,083
Hesapla bulunan anlam düzeyi değeri 0,935
Sonuç ve değerlendirme Sıfır hipotezi ret edilemez.
%99 güven aralığı değerleri 117,84 – 122,29

Cevap-2 iki yönlü Yinelemesiz varyans Analizi (En çok bu soru yanlış çözülmüş)
H0 Her dört satış bölgesindeki ortalama satışlar aynıdır
En az bir Bölgenin satış ortalaması diğerlerinden
H1
farklıdır.
Hesapla bulunan test istatistiği 3,222
Hesapla bulunan anlam düzeyi değeri 0,104
Bu sonuca göre sıfır hipotezini ret edemeyiz.
Dolayısıyla bölgeler arasında diyet soda satış
Sonuç ve değerlendirme
ortalaması bakımından istatistiksel olarak anlamlı
bir fark yoktur.

Cevap-3 Khi-Kare testi

Farklı yaş grupları için cep telefonuna sahip olma
H0
oranları eşittir
Farklı yaş grupları için cep telefonuna sahip olma
H1
oranları eşit değildir.
Hesapla bulunan test istatistiği 14,400
Hesapla bulunan anlam düzeyi değeri 0,002
Bu sonuca göre sıfır hipotezi ret edilir. Farklı yaş
Sonuç ve değerlendirme grupları için cep telefonuna sahip olma oranları eşit
değildir.

Cevap-4 Basit Doğrusal regresyon

Regresyon Modeli l =-23,021 + (0,986)X
Y
İki değişken Arasındaki İlişkinin Derecesi R=0,954 R2=0,910
Sertlik 40 birim olduğunda aşınma
Y=16,419
dayanımı kendi biriminden kaç olur

Cevap-5 Bağımsız t-testi (Bu soruyu da bazı arkadaşlar eşlenik t-testi ile çözmüşler. Tabii ki
yanlış…)
H0 µA = µB
H1 µA ≠ µB
Hesapla bulunan test istatistiği 0,185
Hesapla bulunan anlam düzeyi değeri 0,857
Sıfır hipotezi ret edilemez (p>0,05). ABCD ve KLMN
Sonuç ve değerlendirme dergilerinin yazılı metin okunma güçlüğü (sis
indeksleri ortalaması) arasında istatistiksel olarak
anlamlı bir fark yoktur.