Mzikte barok dnem, 1600 ile 1750 yllar talya'daki opera denemeleriyle balam; Johann Sebastian Bach'n lmyle

sona ermi ve tm mzik trlerinde gnmze kadar kalc olan deiikliklerin olumasna neden olmutur. Rnesans muzik dnemi, tm sanat dallarnda sadelik, temizlik ve saflk drtlerini glendirmesine ve duygular daha yumuak bir anlatmla ifade etmesine karn, zellikle mzik alannda, srekli kulland tekdzelikten dolay giderek skc olmaya balamtr. O kadar ki, rnesans dnemi bestelerinin en belirgin zellii, alglarn ayn anda balayp ayn anda eseri bitirmeleri olarak anlatlabilir. Barok dnemle birlikte, mzik "kontrast" kavram ile tanr. Ayn tnlardaki alglar birbirleriyle savarcasna, birbirleri ile kartlk oluturarak eserde yerlerini alrlar. Klasik Dnem sanatlar dahi, her ne kadar Barok dnem eserlerini karmak, ssl, zevksiz ve abartl olarak adlandrsalar ve "Barok" kelimesini aalayc manada kullansalar da kendi kullandklar ve gnmze kadar uzanan bir ok armoni kuraln bu dnemin ustalarndan renmiler ve yer yer kopyalamlardr. 150 yla yaylan bir sreci etkileyen Barok akm, kimi mzik tarihilerine gre 2, kimine gre 3 evreli bir dnemdir. Herkesin kabul ettii ortak dnce ise "Olgun Barok" olarak adlandrlan son dnemde Johann Sebastian Bach'n nemli bir yere sahip olduudur. Barok mziinin yapsnda en belirgin zellik, mzikte "kontrast"lar kullanlmas olmu ve bununla birlikte konertolar devri balamtr. Mziksel ifadeyi glendirmek iin kullanlan ses dzeyinin alalp ykselmesi Barok dnemde kefedilen ve gelien iaretlerle balar. Orta a ve Rnesans'ta ses iddeti, hep ayn seviyede kullanlmaktayd. Barok dnemde piyano (dk ses) ve forte (gr ses) terimleri ile eserlerde ses iddetinin nemi ve katks grlmeye balar. Barok dnemin bir dier yenilii, bu dneme kadar olan mzikal yapda bulunmayan ve eserin baka bir blme geeceini veya bittiini belirten bir olgunun kullanlmasdr. Eserlerde kapanlar ve geiler daha gl yer alr. Kontrastlar zerine kurulan Barok mzikte ritmik yapda da byk gelimeler olur. Rnesans'tan Barok mzie srayan, metine bal mzikal anlatm, konuma dilindeki vurgularn abartlmasna neden olur. Barok dnemde doan Opera ve kantatlar gnmzde de ayn kurala bal kalnarak abartl bir dilde seslendirilirler. Barok dnemle beraber alg mzii byk ilerleme gsterir. Yalnz alglar iin bestelenen yaptlar oalr. Ses mzii ve alg mziinin birletirilmesi de Barok dnemde filizlenir. Elik grevi gren srekli bas alglar ve insan sesi birleir. Kontrast oluturmak amacyla elik alglar tekdze hareket ederken, vokal hareketli ve ssl davranr. 16. yzyln sona ermesiyle birlikte talyan besteciler madrigal adn verdikleri, iirler zerine yazdklar ok sesli mzikler zerine younlamaya balamt. Monteverdi'nin opera eserleri ve madrigalleri, barok dnemin ilk zamanlarnn

zirve noktas olmu ve daha sonra gelecek mzie liderlik etmitir. Dinsel bir tema zerine kurulu dramatik eserler olan oratoryolar, kkn Roma'dan alr. Avrupa'ya yaylmas ise Alman-ngiliz besteci George Frideric Handel sayesinde olmutur. Handel, nl Messiah oratoryosunu ngiltere'de bestelemitir (1741). Sonat, kendini barok dnemin ilk zamanlarnda bulmu bir baka mzik formudur. talya'da sonat, yava ve hzl dans paralarndan oluan eser veya yava-hzl kontrastlaryla gelien eserlere denirdi (daha sonra bu tarz kiliselerde de kullanlmtr). Arcangelo Corelli gibi her iki tarzda da mzik yapan besteciler olmutur. talya'nn dnda ise sit ad verilen dans paralar besteleniyordu. Barok dnemde sonatlar kadar yaygn olan sit formu, zamanla poplaritesini yitirmi ve sonat formu kadar kalc olamamtr. Sitler, kantatlarda olduu gibi tek bir k noktasndan hareketle iki veya blml forma ulard (rnein Domenico Scarlatti'nin klavye sonatlar gibi, Bach'n besteledii 1'den ok formlu eserler gibi). lk sonatlar, ya tek bir enstrman ya da kk bir grup iin yazlrd. 17. yzyln sonlarna doru (barok dnemin ortalar), bu sonat formu konerto grosso ekline dnt. Solist grup ise genellikle konertino (iki keman ve continuo) olurdu. Daha sonra ise konerto durumuna dnt. phesiz ki Bach'n Brandenburg Konertolar konerto grosso stilinin bu dnemdeki en iyi rneklerinden birisidir. Ayrca Antonio Vivaldi'nin solo konertolar da bu dnemin en nemli modellerinden olmutur. Sonat, konerto ve vokal formlar geliiminin ortalarnda, barok dnemin bir baka nemli zellii ortaya kmaya balad: Tonalite. 16. yzyln ortalarnda eski kilise modlar, yeni anahtar balar konseptiyle yer deitirmeye balad. Barok dnemle birlikte besteciler bir anahtardan dierine atlamaya balamt. Zamann kromatik mziini retmeye balamlard. Zamanla, anahtarlar arasndaki ba ve geiler bir sistem halini ald. Bach'n yi Dzenlenmi Klavye (das wohltemperierte klavier) adl eseri bu ba anlamak iin iyi bir rnektir. Bu eser ayrca bir baka iki nemli barok formu yaps iinde barndrmaktadr: preld ve fg. Barok dnemin en gzde alglarndan biri klavsen (harpsikort)'di. Klavsen, seslerin hafif veya kuvvetli kmasna olanak salamayan bir dzenee sahipti. Yine de dnemin favori enstrman olmu, gerek solo gerek elik greviyle pek ok eserde kullanlmtr. Barok dnemde icat edilmesine karn dnemin bestecileri piyano iin eser yazmamtr. Klavsene gre clz bir sese ve sert tueye sahip piyanoya eser veren ilk besteci Muzio Clementi'dir. 1773'de daha on sekizindeyken piyano iin sonat yazm, algy popler hale getirmitir. Barok dnem

bestecilerinin gnmzde piyanoda alnan eserleri aslnda piyano iin yazlmamtr. Dolaysyla piyano ve forte gibi nanslar ve staccato gibi alm tekniklerinin hibiri eserlerin aslnda yoktur veya ok azdr. Btn bu deiiklikler birbirlerine paralel olarak gelmi ve barok dnemi oluturmutur. Eski kurallardan ve polifonik takntlardan kurtulunmas, yeni bir tarz ve kural gelenei yapma gereini dourdu. Bu da, kadanslar veya armonik geri planlar zerine doal olarak solistlik yapan, melodiyi ortaya kard. Bu armoniler iinde sequence (zincirleme)'i getirdi ve tm bu armonik geliimler bir yandan da ritmik gelimeleri dourdu. Bas blmleri, Orta Avrupa dans mziinin tipik ritmleriyle kaynat ve tm bunlar barok mzii barok mzik yapt. Barok dnemde mzik, modern mzikal dilin geliiminde kukusuz en nemli kilometre ta olmutur. Bu 1,5 yzyl ierisinde, mzikal formlar deiip gelitike bir yandan da daha sonrasnn ve bugnn mzik standartlarn belirlemeye balamt. Tonalite ve akor tonlamas ok byk nem tamaktadr. 18. Yzyl, bilindii gibi, Avrupa'da mziin Barok yzyldr. Hndel gibi, Bach gibi, Barok mziin byk ustalar eserlerini bu yzylda vermilerdir. Ancak Barok mzik, dier sanatlarda olduu gibi, feodal aristokrasiye hizmet eden bir yap sergilemektedir. Salon mzik ilikisine rnek: Barok dnemde besteciler kiliselerde, belediye ve saraylarda veya bir operada grevliydiler. Bu yerlerin ortak zellikleri kk olmalar idi. Genellikle dikdrtgen eklinde yanstc yzeylere sahiptiler. Bu akustik evrelerdeki yanklanma sresi ksadr. Byle bir evrede alnan mzik ok parlak olur ancak seslerin dolgunluu azdr. Klasik dnem Haydn, Mozart, Beethoven, bu dnemdeki orkestrada 40 kadar algc bulunuyordu. Yayl, aa flemeli, pirin flemeli, vurmal alglar kullanlyordu. O zamanki konser salonlar imdikilerden kk, dinleyiciler ise 300-400 kii kadard. Bu salonlar, tmyle doluyken yanklanma sresi 1,5 s olmaktadr. 19. yzyl daha byk yaplar inaa edildi ve sre 1,5 s - 1,8 s aralna uzad. Bugn Klasik dnem mzikleri iin en iyi yanklanma sresi 1,5 1,7 arsnda kabul edilmektedir. Romantik devir daha kiiseldir. Bestecinin duygularnn anlatm nemlidir. Brahms, Wagner, aykovski, Debussy gibi bestecilerin dnemidir. Daha dolgun seslere ve daha uzun yanklanma srelerine ihtiya duyulur. Bu dnemde yank sreleri 2 s'ye kadar uzamtr. Bugn romantik mzikler iin yanklanma sresi 1,9 s - 2,2 s arasnda kabul edilmektedir.