Haci Hasan Akyol Efendi̇ Tasavvurât - I Hayri̇yyem'i̇ Güzel Düşünceleri̇m

KUTBULRFN
HACIHASANAKYOLEFEND
KADDESELLHSIRRAHLAZZ
VE
TASAVVURTIHAYRYYEM
(GZELDNCELERM)
hramczde
HacsmailHakk
ALTUNTA
BRKLTRHZMETDR
PARALESATILMAZ
SBN:9789944355117
ismailhakkialtuntas@gmail.com
http://ismailhakkialtuntas.com
Dizgi
:H.smailHakkAltunta
Kapak
:HalukKarslolu
BaskCilt
:GzdeMatbaaclk
24Mart2010
stemeAdresi:
GzdeMatbaaclkMcellit
&ReklamHizmetleriSan.ve
Tic.Ltd.tistanbul
Tel:02124818169
nallahyaknbirzamangelecekki;
Tasavvurthayriyyem
hsnkabul
olacaktr.
HacHasanAkyol
kaddese'llhsrrahulaziz
DARENDELHACIHASANAKYOL
KADDESELLHSIRRAHLAZZ
(18951984)
NSZ
Hac Hasan Akyol Efendinin kendi el yazsyla

tuttuu notlar slm ve Ahlk isimli kitapta
KadirMERALBeyefenditarafndan1988ylnda
Osmanlcadan Trkeye evrilerek hazrlanm
tr.Kitapmuhtevaasndangzelvefaydalbir
eser olmasna ramen dzen bakmndan yani
ayetler,hadisler,hikmetliszlerveilmihalbilgi
ler ile kark olup, bir dzen iinde olmayn
danokuyucununyeterliolarakistifadeedeme
yeceini dndk. Bu nedenle eitli zaman
larda zuhurat veya baka bir sebepten dolay
olumubilgilerletutulmuhikmetliszlerinbir
ksmn yeni bir tasnifle tekrar istifadeye su
nulmutur.
HikmetlerorijinalnshalardaveslmveAhlk
isimlikitaptadankekildeolduundankendi
ierisinde gruplamaya gidilmitir. Bu ekilde
ayn mevzular bir yerde toplanmtr. Ayrca
cmleyaplarndagnmzinsannnanlayna
8HacHasanAkyolEfendi
kolaylk olsun diye de manaya uygun dzenle

meleryaplmtr.
Notlardaki ilmihal bilgiler asndan umumun
belli bir birikimi olduu, ayet ve hadislerinde
genellikle tasavvuf kitaplarnda mahede edi
leceidncesiyleksaltmalaragidilerekbirel
kitabhacmindehazrlanmtr.
Ayrcakitaptakihikmetliszlerierikolarakbir
tasavvufi terbiyede Nak Hk mektebindeki
mrifet,edepvednceyiaksettirmesiasn
dan nem arz etmektedir. Son eyhi Gavsl
zam Hac smail Hakk hrmczde Sivas
kaddesellh srrahulazizin (hyt. 1969)
SIDDIK lakab ile tesmiye buyurduu Hac Ha
san Akyol Efendi ile tarikin rifne seyri sl
ndenhaberdarolmaktammknolacaktr.
TevfikAllahTeldandr.
hramczde
HacsmailHakkAltunta
Esenler/stanbul
2010
GR
nsann kendisini anlatmas uygun deildir.
Fakat Hac Hasan Efendimi bir yerden balaya
rak anlatmam gerektiinden burada yazmak
uygunoldu.
Tasavvufhayatnbalayherzamanbirsebe
bin olgunlamas ile balar. Sonra ileden ve
sevinten dokunan kilim gibi ilenir. Sevdiini
bulan k niin sevdiini bilmeden sevdas ile
delidivneolarakbiryolader.Onudurdura
cak akl dahi kendinde kalmad gibi bakasn
dadinlemezolur,banalrgider.teyolculuk
buekildebalar.
Seyrimde gzeli bulmak nasl oldu hala bile
mem! Fakat babam Hafz Mehmet Efendinin,
Meydan Camiinde grev yaparken Hazreti
ems kaddesellh srrahl azz Efendinin
trbesiylekomuolanHacHasanEfendigenel
likle namazlarn eda iin camiye terif ederdi.
Genellikle sabah namazlarnda minberin sa
tarafheponuniinbobraklmolarakkalr
d. Sabah nesiminin esii gibi onun geliini ce
maatbeklerbirholukiindeAllahTelhuzu
runamiracedecekmminlerslihkulunumun
tazr olurlard. Bu durumlar grmek ve yaa
mak ocukluk ve genliimin gzel hatralarn
dandr.
Biz her zaman Hac Hasan Efendiyi grd
mzdededemhramczdesmailHakkEfendi
yihatrlamadanedemezdik.nkonunarada
birenMehmedEfendiilebizegnderdiikutu
kutuhelvalarntadunutulacakgibideildi.Ulu
Camii Hadimi Hac Murat Amca1, Marangoz
1
Mahlas elebi ve avu idi. Kk yata srtnda
semalar seyrettiimiz Murat Amca ve Hesna Teyze
bizim ocukluumuzun ve genliimizin en gzel
hatralaryd.
[Kendisine ar ihtiram gsterilmesinden holan
mayan ve kendisini Allah`n en aciz kulu olarak g
renMuratAmca,bazenelinipengenlerinhemen
ardndan,odaonlarneliniperekbirtevazurnei
sergilerdi.CamiyecemaategelengenleriBugen
ler var ya, bunlar melek, melek! diyerek namaza
veibadetetevikedenMuratAmca,birgnkendi
sini ziyarete gelenMustafa imekadl bir talebe
nin,kendisindenduatalepetmesizerineonaplas
tikbircismiiaretederekyletverir:
Dualar AllahuZl Celalmutlaka kabul eder. Sen
udemiriiyicenargibikrmzoluncayakadarkz
gnatetestrsan,iyicebiryakarsan,bakuplas
tiin stne bastrdn zaman `coooosss!` diye
iine girer. Sen de hele bir farzlarn, nafilelerini
gzelce eda et, samimiyetleCenab Allah` zikre
devam et, geceleri teheccde kalkp yalvar yakar,
gndzleri orucunu tut, hsl kelam u kalbini o
demir gibi iyice bir yak da gr bakalm dualarn
naslkabuloluyormu.
Giri11
Yine bir defasnda kendisini ziyaret eden nianlsn

dan ayrlm ve bu ayrlmann sebebini sihir veya
by olduunu zanneden skntl bir gence henz
dahahalinidinlemedenyledemitir:
Allahalanlarsever,almakokgzelbirey
dir. Sevdii iin, alanlara hep verir. urada bir
tanegaribanbiradamvar,tanmametmem,para
sz pulsuz fakir birisi... Benden sebze arabasn
istedi, `stnde bir eyler satacam, alacam`
dedi.Bende`mademalacaksnalgtr`dedim.
Allah da yle ite, alacam dersen sana verir.
Bu konumadan sonra ben dersimi aldm diyen
genadamsorununbyveyasihirolmadn,asl
sorunun`isizlii`olduunuanlar.
Sivasl kuyumcuAhmet Nalbant, bir gn
hramczade Hazretleri`nin trbesinin nnde otur
maktayken, orta byklkteki siyah sevimli bir k
pein, tpk ziyarete gelen insanlar gibi trbenin
kapsnnnnegelerekhikprdamadanbedaki
kakadarbekleyipgittiineahitolmutur.Kuyumcu
Ahmet, o makama sayg duyarak orada dua eder
gibibekleyenkpeinbirmddetsonraMuratAm
ca`nnoturduu,camininbahesindekiodannn
ne gittiini ve kapnn nnden Murat Amca`nn
ayakkabsnn birini alarak baheye braktn sy
ler. O esnada oradan geen birisi ayakkaby alarak
MuratAmca`yagerigtrr.
Bu olaya ahit olan Kuyumcu Ahmet, o anda Bu
kpei bu trbeye eken ey neydi acaba, aklm
almyor? Beni ne ekiyorsa onu da o ekiyordur
herhalde.akackpek dikkat ekerek Murat Am
ca`nn tevecchn m aryordu acaba? diye iin
dengeirdiinianlatr.
Kuyumcu AhmetNalbant, bir keresinde Murat Am
ca`yziyaretegittiiniveMuratAmca`nnkendisine
Rauf Usta Efendi 2 ile bir sohbet olsa nce de

demsonraHacHasanEfendigelirdi.hvanln
inceliini ve edeplerini rendiim Koca Rauf
UstaEfendimherzamanHac Hasan Aam..
diyerekbirszebalarvebirhatraybizeanla
trken mahviyete brnm rifibillah Hac
HasanEfendiyibizesevdirdi.
HacMuratAmcadaherzaman;
Hac Hasan Aam biz gidince hramczde
smailEfendidensizekimhaberverecekdiye
rek ondan bahseden bir konuyu Ulu Camiinin
bir direi dibinde halden hale koyar, saatleri
dakikayaevirir,bizidemestederdi.
ocukluumuzla balayan bu sevgi nianesin
dendedemizeolanhasretimizigiderdiimHac
HasanEfendimihayatmdeitirenbirisiolarak
yd etmeden hibir zaman kendimi alamam
mdr. Onun Hakk yolunda bana den bir
alamakl bir ekilde unlar sylediini nakleder:

Aha geldim gidiyorum ben. Sana getireceim bir
amelim de yok, boynum bkk Allah`m. Yarn
huzurumaherdeneyaparm?`Buszlerdenson
ra `Nazar ber kadem; yani gz ayakta olacak. Bu
kaide bizde ok nemlidir diye hatrlatmalarda
bulunduunu ekler. Hsl kelamSivas`n Murat
Amca`s hramczde`nin salnda onun en yakn
yardmclarndan birisiydi. Kendisi Biz onun avu
uyduk diyerek bunu ifade eder.(Kaddesellh
srrahulazz)](AydnBAAR,Eriim;02.03.2010)
2
Abdurrauf AIKALIN. Muhterem bir kii olup Hac
HasanAkyolEfendionuedebindendolayoksever
vedeerverirdi.
Giri13
paynekillenmesindekihimmetininaslunuta
bilirim!Dedemhakkndahazrladmkitaplarn
bilgilerine temel girii onun attn yeni yeni
anlamaktaym.
mam Hatip Lisesi drdnc snfta okurken
(1981), edebiyat dersinde vahdeti vcudu
ileyen bir gazelin aklamas ile balayan ta
savvufunderinkonusunu,HacHasanEfendime
sormakiineviniziyaretegitmemilebiratein
yaklnn bilmemezlii ile gnle girmiiz. O
zaman Hac Hasan Efendiye hizmet eden
Nureddin Abiden daha sonra duyduumda
Efendinintorunubizevahdetivcudusordu
biliyormusunuz?diyebizionurlandrmt.
mamHatipLisesinedevamederkenSivasilinin
iftihar olan Vaiz Ahmet YILMAZ Hocamn hu
zurundadasabahnamazlarnmteakipArapa
derslerini almaya giderken Hac Hasan Efendi
min odasndan kan ve karanl delen n
tambeylboyuncagrdmsyleyebilirim.
nk dersleri genellikle Dikilita Camiinde
okuduumuzdan yolumuz hep evinin nnden
geerdi.
tebuekildebalayanbusevdayolu,dedem
hramczde smail Hakk Efendimin en gzide
ihvan ile genlik ak gibi ksa bir mddet g
rmelerle gese de btn hayatm boyunca
HacHasanEfendimvarolacakt.
Drdncsnfbitirmibirtatilgnziyaretine
gitmitim.
Efendimtarikategirmekistiyorumdedim.
Sen gensin dedi. Bende biraz srar edince

birazbanaacdzannediyorum,sonradediki;
O zaman devaml abdestli ol ve her namaz
dansonraonbiradetsalavterifeokursun
3
buyurdu. Bu benim srrn son demine kadar
Hac Hasan Darendev kaddesellh srrahulaziz

efendim kuran harfleriyle yazd kendi el yazs
kitabnda yazm olduu fusul sebda Raslllah
sallallhaleyhivesellembuyurduki:
Arn sanda krsi olur, brahim aleyhisselm
onda oturur. Arn solunda krs bulunur bana
meknolur.Ashabsualetti.
Ya Raslllah! (sallallh aleyhi ve sellem) sizden
bakasoradaolurmu?Raslllahsallallhaleyhi
vesellembuyurdu
mmetimden her kim her farz namaz peine se
lamverinceakabindezerimeonbirsalvatverirse
banayaknolur,yzleriaynondrdgibimnev
verolurbuyurdu.
Mridim Hac Hasan Darendev kaddesellh
srrahulaziz efendim bir ziyaretimde evvelki soh
betlerimizdeki gibi ay yaptrd. 2 saat sohbetimiz
srdvedediki:
AllahTelbamdakisalarmteliadedincesrlar
n kefedecek zek akl nimeti ihsan etti. Acizliimi
de bilmeyi de lutfetti. Bu gne kadar Hakktan ayr
olmadm. eytan bizi grmedi. Salihleri Allah Tel
hfzeyledi.MiracdaAllahTelbuyurdu.
Habibimhibirnebiyenasibolmayanltfumsana
nasiboldu.Birdemmetiniarayakoydun.mme
tinin salihlerini de nebilerimle namazda andn.
buyruunu duyuran eyhim, salihlerden olduunu
aikr etti. Bize de kim ile sohbette olduumuzu
anlayabilmeyi ihsan eden rabbimin ltfundan aciz
Giri15
herkestensaklayanHacHasanEfendiminbana
ilkdersioldu.Fakatsonra;
sende babangibi hafz olurmusun?Babana
Mescidi Aksda ta giydirdiler. Biz ahit ol
duk,sendebildiyebuyurdu.Bende;
Efendim ben okulda okuyorum, nasl olacak
ki?dedim.
Sonra
HakkBabaHakkBaba
Hafz smail, Hafz smail, Hafz smail dedi.
Sonra;
KelamlHalk,KalemlHakk
(Halkn szleri Allah Telnn kalemidir) ke
lmn buyurdu. Anladm ki efendim hafz ol
mam arzu ediyordu. Hakkn kalemine kaderi
miyazdryordu.Bende;
Efendimbuseneyiokuyum,balarmdedim.
Bu ekilde sanki bir szleme, imzalamtk.
imdi imdi anlyorum ki, ilelerle geecek bir
gelecein temellerini atarak, bana da dersimi
tarifetmiolacakt.
Sen Kurn Kerimde kendini buldun mu,
okudun mu? Dedi. O zamanlar cahiliz ya bir
ey anlayamadk! Fakat sonraki zamanlarda
Musa aleyhisselmn hayatna benzer olaylar
geince,anladmkiHacHasanEfendiminlevhi
okuyangzlerineahitolmuveimanetmitim.
olduuminancmhfzeyleye.
Onlarn isteklerine sadece boyun eilir. Emek

mecburiyetindeyiz.nkisteklerilevhinyazg
s olunca kim ne diyebilir ki? Ne olursa olsun
Allah Tel tabi ki yardm edecekti. Lakin be
nimamdanoktazorbirhayatolacakt.
Beinci snf bitti. Dedemin Hakka yrd 2
Austos 1982 tarihinde hafzla baladm. Bu
tarih, benim sevdiim arkadalarmdan ayrl
mvednyayadavedaediimolmutu.okta
duymuumdur.smailbaarlbirtalebeidi,deli
mi ne oldu. Evet deli olduk, ama bilmem ne
delisi.
HafzlabalaymnilkhaftasndaHacHasan
Efendimi ziyarete gittim. Kapsn sanki gelece
imi biliyormu gibi aralkl brakmt. Yannda
kimseyoktu.Benikarlad.Kkaydanlile
kokuluayndanikrametti.
Efendim
Hafzla baladm dedim. Hac Hasan
Efendim Ebubekir radiyallhu anhn Raslllah
sallallhaleyhivesellemileolansrrnhikme
tiyle;
Dedenoksevindidedi.Bende
Dedemsevindimi?dedim.
Benim iin bu ok byk mjde olmutu. De
dem hramczde smail Hakk Efendimin te
lerden gelen mjdesini ancak ve ancak yalnz
HacHasanEfendimvermiti.Birhoolmutum
vebykbirkuvveteulamvegeleceinile
sine katlanacak kudrete kavumutum. O gn
Giri17
Onun elinden aldm sandal kokusunu hala

cierlerimin iinde hissederim. Bu benim Hac
Hasan Efendim ile son grmem olmutu.
Birok defa grmek iin ziyaretine gitmeme,
huzurlakapsnavarmamaramenhastaolmas
nedeniylebirdahadnyagzilenasipolmad.
Hac Hasan Efendimi 31.07.1984 tarihinde kan
kanserihastalndanHakkayrmesinden bir
zaman nce yine ziyaretine gitmitim. Gnlm
kanilerevanolarakkapsndagrmedendnp
karken evinin kap komusu Bayram Ali YIL
MAZ Abinin dkknn yaknnda birden kar
mda Seyyid Osman Hulusi ATE Efendim ile
karlatm. Yannda kimse yoktu. Elini ptm.
Banasz
Derslerinealyormusun?oldu.Tabikiok
ardm. Daha sonra Hac Hasan Efendim
Hakka yrynce anladm ki, bundan sonraki
hayatmzdaonunlaberaberolacaktm.
Hac Hasan Efendim Hakka yrynce, sanki
Sivas bize dar gelmiti. Btn gcm krlmt.
Banadagurbetyoluvesebeplerigrnmt.
EyllayndaKtahyaSimavlesinegidipay
birmddetlehafzlmnkalannHafzMusta
fa Hocam ile bitirdim. Daha sonra memlekete
dnmekiinnceAnkarayatasavvuftaulam
olduu engin deryasndan alm olduumuz
bilgilerinden istifade ettiim Enitem Orhan
Zarifolunun yanna gittim. Onunla beraber
dedemin vazifelendirdii Ankara Hatim Hocas
Kara Mevlana Hac Ahmet Turan Efendinin
yanna gittik. Dertletik dersler konusunda ne
yapacamz sorunca, Seyyid Osman Hulusi

kaddesellh srrahl azz Efendinin yetkili
olduunu onunla bu yola devam etmek gerek
tiini beyan buyurdu. Daha sonra Mart 1985
ylndaSeyyidOsmanHulusiEfendiileolanbir
eyh ve mridlik bamz balad. Onun Hakka
yrmesinden sonra olu Seyyid Hamideddin
Efendi ile ksa sreli bir beraberliimiz olsa da
yolumuz ayrld. Bu ayrlma kaderin bir gerei
idi,emirleoldu.
Bu ekilde sren tasavvuf hayatmzda sadece
tek bir eyi grdk. O da vefaszln verdii
aclar. Byklerden hibir sknt duymadm.
Fakat herzevekillerin acmasz oklar srekli
yara stne yara atlar. Bu aclar neticesinde
bizde kitap yazarak tarikatlerin bir kolu olan
NakHkninbilgilerinikaydageirmekhizme
tine balama nedenimiz oldu. Bu ekilde de
dem hramczde smail Hakk Efendime bir
hizmet ve onun sevdiklerinden unutturulmaya
allan baz kimseleri ve eyleri gn yzne
karmak gayreti ile karnca misali almalara
baladk.oktaolmasabirmesafekatettiimizi
yeniyenianlamaktayz.
Beni duygulandran en byk tecelli, dedemin
hayatn kaleme alrken onu bir bodrumda (i
yerim) topran barnda kefen keserek yaz
mam oldu. Hazrladm kitab ismine mnasip
ki topran kalbinde oldu. Anladm ki;
hramczdesmailHakkEfendimiancakkefeni
kesiliplenleranlayacakt.lmedenncelen
ler kefeni kesilenlerin says ise gnden gne
Giri19
azalmaktaoluncaveiinancakresmiyetireva
takalncaokeydesylemekartkzorlat.
te bu ahvalden ve sevgiden bir niyet hsl
oldu. hramczde smail Hakk efendiye lk
intisab eden ihvan Hac Hasan Efendimdir.
EfendiHazretleribuyurduki;
Hac Hasandan daha yal ihvanmz yoktur,
sddmzdr. Biz ondan razyz O da bizden
razdr.
Hasan Efendimin de onun hakkndaki u sz
okmanidardr.
Ben birok eyh grdm gibi, eyhe
hizmetettim.SrrnvehaliniensakltutanO
idi. Biz Onu anlayamadk, bakalar da anla
yamadlar.
Benim Hac Hasan Efendim hakknda zerime
bir alma yapmak zerime bir bor olmutu.
nk onun gibi arif insanlar dnya gz ile
grmekAllahTelnnkullarnaihsanklden
byknimetlerdendir.AllahTelnnefaatle
rinden bizleri mahrum ve mahcup klmamasn
dileriz.
Amin.
A)BEERHAYATI
HacHasankaddese'llh srrahulaziz Efendi,

1895ylndaHacDerviMahallesi'ndedodu.
Mft Hseyin Efendi'nin torunlarndan Meh
met Sabit Efendi'nin oludur. Amcakz M
nevver Hanmla evlendi. Drt olu, bir kz
olmakzere5ocuuolmutur.lkveRdiye
tahsiliniDarende'deyapmtr.
Hac Hasan Efendi, evresinde sevilen saylan
bir kii idi. Madd ve manev himmetleriyle
birok insann ticarete atlmasnda, Darende'
ninilimveirfandiyarolmasndabykkatks
olmutur.
Darende'nin Kurtba Mahallesi'ne kendi is
miyle 1957 ylnda yaplan camiide dokuz yl
fahr imamlk yapmtr. Daha sonra 20 Eyll
1966ylndaSivas'atanmtr.
Kitaplar ok sever, kitaplardan bahsetmenin
dahibireitimretimsebebiolacansyler
di. Genellikle slam Ahlk, slm Tarihi, Tefsir,
Hadis, Fkh, mehur mutasavvflarn Divanlar
gibi dini ierikli eserler yannda Corafya, Ma
tematik gibi ilmi fen eserleriylede ilgilenmitir.
nk ilk eyhi Hac Mustafa Hak kaddese
BeerHayat21
llh srrahulaziz olu Bahaddin Efendiyi ec

zaclkzeretahsilyapmasnnteminibuhusu
saiarettir.
Kendisihayatnnheraamasndailimleveilim
adamlaryla beraber olmu, maddi ve manevi
anlamda ilmin nemine olan inanc sayesinde
ok geni bir ilim anlayna sahip bir insan ol
mutur.ok genive eitlikonulardanoluan
birktphaneyesahipti.Srekliokumayseven
bir kiiydi. slami konulara hkim ve gereince
yaamay kendisine iar edinmiti. Kitap konu
sunda ok hassas davranmt. "Kitabn ehline
layk olduunu" syler, herkese kitap hediye
etmezdi. Hakka yrdkten sonra kitaplarnn
bykbirksmSivasKemleddinbniHmam
VakfemsiSivsYurdunabalanmtr.
iir yazanlarn asl amacnn kendilerini gster
mek deil. Mevla'y bildirmek olduunu syle
mitir.Kendisidezamanzamaniirlerleanlatt
konulara renk katmaya almlardr. Kendi
el yazs ile tuttuu notlar, sohbetleri ve
nasihatlarnbirksmdahasonraslmveAhlk
adylayaynlanmtr.
31.07.1984 ylnda kan kanseri hastalndan
SivastakendievindeHakkayrmtr.Kabri
mbarekeleriSivasYukarTekkekabristannda
Hac Mustafa Tk kuddise srruhulazz Haz
retlerininkabricivarndadr.
B)DABIMUERET
Elerinerkeklereverilmibiremanetolduunu,
Allah Telnn zaman zaman onlarla bizi imti
han edeceini hatrlatr; onlara kar iyi mua
mele ile davranlmas gerekliini, yapabilecek
leri hatalara kar anlayl davranlmas gerek
tiini sylerdi. Kadnlara hep iyi muamele de
bulunulmasgerektiinitavsiyeederdi.
Bu konuda u Hadisi erifi zikrederdi: Ailesi
nin huysuzluuna sabreden erkee Eyp
aleyhisselmn sabrndan dolay nail olduu
ecri.Kocasnnhuysuzluunasabredenkadna
da Firavun'un haremi Asiye'nin nail olduu
ecirverilecektir."
Daimaocuklarvetorunlarileilgilenir,onlarn
Allah Tel'ya kul, Raslllah sallallh aleyhi
ve selleme mmet olmalar konusunda son
derece titiz davranrd. Onlara bir arkada gibi
yaklar,Raslllahsallallhaleyhivesellemin
ocuklara olan sevgisini kendi hayatna aktar
mayaalrd.
Giyim konusunda son derece sade davranr,
lks ve arlktan holanmazd. Elbisesinin te
miz olmasna zen gsterir, genellikle lacivert
dabMuereti23
vesiyahrenkleritercihederdi.Darkacaklar
zamanpardsgiyerlerdi.Sohbetlerindesrarla
tutumlu olmann neminden bahseder, israf
yaplmasnn haram olduunu vurgularlard.
Ayrca gerek szl gerekse yazl olarak bu ko
nuyu gndeme tar, Mslmanlarn bu yasa
ilemelerininnnegemeyeurarlard.
RaslllahsallallhaleyhivesellemEfendimi
zin iyi bir takipisi olan Hac Hasan Efendi, su
ierken kbleye kar dner, oturur ve suyu
yudumdaierdi.
okazyemekyer,dahaokorbatryemek
lerden holanr, genel anlamda yemek ayrt
etmezdi.
Daima tasarruflu olmak gerektiini, tasarruflu
davranan kimsenin sknt grmeyeceini sy
lerdi. Tutumlu olmann tarifini de yapan Hac
Hasan Efendi, cimrilik ile tasarrufun kartrl
mamasgerektiinibelirterekderdiki;
"Tasarruf ancak Cenb Hakk'n inayet ve
ihsanbuyurduunimetleriherkesgibievlatve
yli ile yiyip imek, bulamayan muhtalara
yardmveAllahTel'yahamdsenaetmekve
ileride aile etrafna zaruret ektirmemek
suretiyle ihtiyaten tedbirli bulunmak, yoksa
btnbtneldetutmakdeildir."
Mslmannkimseyemuhtaolmayacakkadar
maddi gcnn olmas gerektiini, bunu sa
lamanneniyiyollarndanbirisininticaretoldu
unu sylerdi. Kendiside ticaretle urar, top
tanclk yaparlard. Ticari hayatn drstlk ve
gzel ahlk ilkesi zerine kuran Hac Hasan

Efendi, kimseyi incitmemitir. "Bizi aldatan
bizden deildir."dsturunca hareket eder; ek
sik tart yapmaktan, ar fiyat art ile sat
yapmak, bozuk mal salam gstermek gibi
gzel ahlka smayan yanl davranlardan
sonderecekanrd.
B)DNHAYATI
Raslllah sallallh aleyhi ve sellemin snne
tinesonderecebalbirhayatyaamtr.Sn
netin byk kk eklinde ayrma tabi tutul
masn istemez, kendisi iin byle bir ayrmn
sz konusu olmadn sylerdi. Camiye sa
ayakla girer, sol ayakla kar; bununda ok
nemli bir snnet olduunu sylerdi. Hibir
zaman namazlarn snnetlerini terk etmez,
bunlara son derece nem verirdi. Allah Tel'
nnrzasnancakRaslllahsallallhaleyhive
sellemin yaad gibi bir hayatla kazanmann
mmknolacansylerveonagrebirhayat
yaard.
Raslllahsallallhaleyhivesellemeuymann
birKur'nemriolduunuhatrlatrveuyeti
kermelerizikrederdi:
"Raslsizeneverdiyse onu aln;size neyiya
sak ettiyse onu almayn."4 "Allah Tel'ya ve
Raslneitaatedinkirahmeteerdirilesiniz."5
4
5
Har,7
limran,132
HacHasanEfendi,gereksaadetinvemutlulu
un ancak Raslllah sallallh aleyhi ve
sellemin yaad gibi bir hayatla mmkn ola
bileceiniuszlerledilegetirirdi:
"BizMslmanlarhakikibirnezahete,birfazi
lete nail olmak istersek Raslllah sallallh
aleyhi ve sellem Efendimizin snnetine, ahlk
vedabnariayetkrolmayaalmalyz."
Daima elinin altnda bir Kur'n bulundurur,
srekliKur'anKerimiokur,hergnmuhakak
hizip6 okumay tavsiye ederdi. Kur'an Kerimi
okuyanlara gnl ifas olacan sylerdi.
Kur'anKerimitanetaneveyavayavaokur;
bykbirhuzurvehuuiindeokunanKur'an
Kerimidinlerdi.
Kur'anKerimilebirhayatyaamannpeinde
olanHacHasanEfendiiinylebirolayanlat
lr:
"Bir gn bir sohbet annda bir konu zerinde
ihtilafa dlr. Hac Hasan Efendi, hemen
Kur'anKerim'iaarvehisayfalamadanat
yerdekiilgiliayetigstererekkonununasln
ortayakoymutur."
Hac Hasan Efendi, srekli abdestli gezer, ab
destsiz yere ayak basmazd. Bunun maddi ve
manevi temizlik iin gerekli olduunu sylerdi.
Namazlarn daima cemaatle klmaya alrd.
Genellikle Sivas Meydan Camii veya Sivas Ulu
Camiinde namazlarn klmaya gayret eder:
Enazbesahife
DniHayat27
"Sivas'a gelip de Meydan Camii ve Ulu Cami

indenamazklmayannaklnaaarmderdi.
HacHasanEfendinamazkonusundaisebuyu
rurduki;
"slamdinindeamellerinenstnnamazdr.
Namazn gayesi Allah Tel'y zikir ve tefek
krdr."
"Namaz mminin miracdr. Manevi yaknla
sebeptir.nsannamazsayesinderuhenykse
lir; kalben alm olur. Kendinde pek gzel
duygularmeydanagelir."
Kabir ziyaretinin insana ahireti hatrlatacan
bunun ihmal edilmemesi gereken bir konu ol
duunu hatrlatrd. zellikle Salih kullarn ka
birlerinin ziyaretiyle maddi ve manevi birok
faydann hsl olacan belirtirdi. Kendisi de
zellikleeyhismailHakkEfendiHazretlerinin
kabriniziyaretederek,bunarnekolmayaal
rd.
hramczde smail Hakk Hazretlerinin kabrini
ziyaretedeceizamanbykbiredeple,kabrin
baucundaki Ulu Camiinin kapsndan girer:
ziyaretiniyaptktansonrayinebykbiredeple
geldiikapdankmaytercihederdi.
Hac Hasan Efendi, mbarek geceleri bir frsat
olarak grr, onlar gecesiyle ve gndzyle
ihya etmeye alrd. Gndzlerini orulu, ge
celerini ibadetle geirirdi. "Gndz sim ge
cesi kaim"7 olacak ekilde bu gnlerin ihya

edilmesigerekliinivurgulard.
Srekli olarak Pazartesi ve Perembe gnlerini
orulugeirir,Muharremayndavekandilgn
lerinde oru tutmay tavsiye eder; kendisi de
byle davranrd. Orucu: "Nefsin tezkiyesine,
sabra almasna, iradenin terbiyesine ve cis
minshhatinehadim"olarakdeerlendirirdi.
defahaccagitmitir.Haccagiderkenkimse
ye yk olmamak iin bol para alnmasn, ok
daha sabrl hareket edilmesini ve hac arkada
nn ok titiz, seilmesi gerektiini sylerdi.
Hacibadetin artlarileilgiliolarakgerekyazl
gerekseszluyarlardabulunurdu.
Kutsal meknlara saygl davranr, oralara olan
sevgisinden ve hramczde smail Hakk Haz
retlerinin Mekke ve Medineyi buras (Sivas)
yaptk8 kelmndan dolay "Evladm! Biz her
zamanMekkeveMedine'deyiz!"derdi.
Gndzorulu,gecesiniyazl
TasavvufterbiyedeRaslllahsallallhaleyhive
sellemin snnetini yaamak ve yaatmak ile o me
knMedinekabuledilir.
8
C)TASAVVUFHAYATI
Askerliini stanbul'da Selimiye klasnda yap
t srada (Tokat mebusu) hulefay
Nakibendiye'den Seyyid Mustafa Hak
kaddese'llh srrahulaziz Efendi'ye9 intisap
etmitir. Burada hem vatan grevini hem de
ilmvedinalmalarnberaberyrtmtr.
Hac Hasan Efendi, Tokatl Mustafa Hk
kuddise srruhulazizden ilk dersini alrken,
ncekalbdenderstarifedilmi.Fakataynmec
liste Tokatl Pir kemlatnn ulviyyetine istina
den dersi letiflerden hapsi nefese geirerek
birnefestesraile3571521adetleri
ne sra ile ykselterek seyri slkn hakikatini
ikmlettirmitir.Yaniilkdersiverilipvealnd
anda slk ikml ettirilerek kmil mertebeye
ulamtr.
Mridinin Hakka yrmesinden sonra Sivas
Mebusu Hac Mustafa Tak kaddese'llh
srrahulaziz Efendi'den,10 hramczde smail
(Doum:r:1272/m:18551856;Hakkayry:
15KanunisniPerembe1336/m:15Ocak1920)
10
(Doum:r:1289/m:1873;Hakkayry:r:1
Austos1341/1Austos1925Cumartesi)
Hakk Efendi ile beraber, rdnl Konanda

zahiredepuslgereislk11karmtr.
1925ylndaTakEfendi'ninHakkayrmesiy
le hramczde smail Hakk Toprak kaddese'
llh srrahulaziz Efendiye12 ihvan olarak ilk
intisapedendir.
eyhine hizmet etmek iin Sivasa hicret etmi
ve birok hizmette bulunmu, hramczde
smailHakkEfendininsrda,yaknarkadave
onundarzamanlarndagnldaolarakdestek
vermitir.
HakkayrmesizerineSeyyidOsmanHulusi
EfendiHacHasanEfendinintasavvuftakihalini
uekildebeyanetmitir.
OlhalkhasenhulkihasenismiHasan'd
Allahidiarzusunesennebendi
mridehizmeteyledifeyzinazarald
Ahlkpesendidesihephulkihasendi13
11
Kemlatvevelyetderslerinebalamakvege
mekiingeirilenhalvetlizikir
12
(Doum:r:19Haziran1296/m:01Temmuz1880;
Hakkayry:02Austos1969)
13
Yaratlgzelahlakgzelismigzel(Hasan)'di
Allahidiarzusunesen,nebendi
mridehizmeteyledifeyzinazarald
Beenilmiahlakhepgzelyaratlndand
D)TASAVVUFAHSYET
Hac Hasan Akyol Efendi ihvan arkadalar ara
snda rifi billahlardan saylr, edep irfan y
nnden hibir kimse onun nne geirilmezdi.
Onun bu hali o kadar ileri gitmitir ki, yksek
seciyesini bilenler kelmlarnda bu durumu
itiraf etmekten kendilerini alamamlardr. Bu
durumaengzelrnekeyhiGavslzamHac
smail Hakk kaddesellh srrahulaziz Efen
dininHakkayrmesindeahitolunmutur.
hramczde smail Hakk Efendi Hazretlerinin
son ei Hafzanne evin hizmetine bakmakta
olanenMehmetVeliileHacHasanEfendiye,
Gelsin ihvana sahip olsun, hatmi hceyi de
okutsundiyehabergndermesizerine;Hac
HasanEfendininkelmerifi,
Efendi canm! Bizim deil Efendinin oturdu
u yere oturmak, onun ayan bast yere
ayamzbasmayahicapederizolmutur.
Yllar gemi olsa dahi eyhine olan edebini
hibir zaman kaybetmemi bugn bize rnek
olacakedebikemlatnzharedecekumani
darszlerinihatrlamakyerindeolacaktr.
"Efendim! Allah Tel hayrl mrler versin,

ama dnyanz deitirince sizi de hramczde
Efendi Hazretlerinin kabrinin yanna defnede
lim"diyenlere
"Siznesylediinizibilmiyorsunuzgaliba!Ben
nasl olurda efendimin yannda ayaklarm
uzatpyatarm."cevabnvermitir.
eyhine olan bu balln neticesi olarak ula
molduuycemertebesinihramczdesma
ilEfendiO'nunhakknda:
Hac Hasandan daha yal ihvanmz yoktur,
sddmzdr. Biz tarikatn kendisi isek Hac
Hasan'da bu tarikatn kapsdr.. Biz ondan
razyz O da bizden razdr. buyurarak onun
kemalatnihvanahaberdarederdi.
Ksaca rneklerini verdiimiz Hac Hasan Efen
diyi tanmak iin riflerin hakikatini bilmemiz
gereklidir.Buekildeonlarhakkndaki;
[Tevhide tanklk etmenin hakikati, bizzat Allah
Tel'nnahitliketmesidir.Tevhidinhakikatle
rine dalan rifler Hakkn hakikatlerine ynelip
O'nda gereklemiler, mahlkatla ilgileri ke
silmi,Hakk'abalanmlar,O'nunlaolanilgile
rinitamamendzeltmilerdir.teonlarmme
tin efendileridir. Onlarn hallerini bildirmek,
bakasiingtr.Kendilerinindekendihalle
rini bildirmeleri, yine glkten uzak deildir.
Hakk ile mnasebetlerini dzeltmekle makam
lar salamlatrmlar, fakat kendilerine gelen
ilhamlar,ilhsrlardahalktangizlitutmutur
lar. Onlar Allah Telnn hccetidir ve kullarn
Tasavvufahsiyeti33
barnadr. Dereceleri, her dereceden stn

dr. nk onlar, huzura varmak iin yola k
mlardr, huzurdan ayrlp ekillere gelmezler.
Sadecebirfarzyapmak,birmridiyetitirmek,
slkedenbirmrideyolgstermekiingelir
ler. Bunlar tasavvufta temkine istikamet erba
bdr. Btn slk hallerinde bunlar nderler
dir.]14
[AllahTelonlarsemi,kendisinibirlemenin
hakikatleriyle nimetlendirmi, mnacatyla
onlar desteklemi, onlara zel ltuflar ihsan
etmi, akn onlarn kalbine drmtr. On
lar kendisi iin setii ite kullanm, onlarn
kalplerini kendini anmak iin semi, ruhlarn
akyla temizlemi, onlar kendisine yaklatr
m,ltuflarnonlaraboaltm,kelmnonla
ra ltfetmi, onlarn dillerinden hikmetler sy
letmitir.Kendisinden bakahermanayonlar
dan kaybetmi, onlar kendisi iin kendisiyle
ynetmitir. Onlarn delili, gdcs, ku
mandan, eiticisi kendisi olmutur. te Allah
Tel'nn velilerine zg kld, dostlarn
mesud ettii ltuf budur. Onlar kendisine ka
vuanlarn temizlii ile sslemi, korunanlarn
korunmas ile korumutur. Onlar kadim
gaybnda semi olduu kimselerden yapm,
sevgisine uygun ilerde kullanm, kendisine
yaklatrm, kendisiyle lfet ettirmitir. Onlar
zahiren delillerle de koruyup desteklemitir ki
onlar, yeryznde Hakkn feneri, gkyznde
meleklerin nderi olsunlar. Onlar, Allah Tel
14
(MuhammedibniHseyinesSlemi,1981),123
akyla doludurlar, her eyi brakp yalnz O'na

bakmaktadrlar. Bir insan tm Allah Tel iin
olmadan, Allah Tel onun iin olmaz. Onlar
Allah'n,kendisiylevekendisiiinsetiikullar
velkeleriintemizlediiinsanlardr.Oonlarn
dostu,arkada,sohbetedeni,kalblerininnime
ti,gzlerininnurudur.Onlarnbedenigerihalk
iledir, ama ruhlar halktan umutur, melekt
lemini dolamaktadr. Onlar halkn lmbalar,
sdkehlininsevinkaynadr.
Allah Tel, dostlarn ve kendisine ibadet
edenleriazizkldeyleazizklmvebuyce
zmreyi yaratklar arasnda seip kendisine
zg klmtr. Bunlar yznden sevgili
Raslllahsallallhaleyhivesellemedahi;
EyMuhammedbuSuffahalk,benimdir,ben
de onlarnm Ve ben seninim, sen de benim
sin.Ohaldesenbenimolanileberaberol,u
kimse ile olma ki ne sen onunsun, ne de o,
benimdir.ycekitabndabuyurduki;
"Sabah akam, srf Onun rzasn isteyerek
Rablerineyalvaranlarkovma."15vebuyurmu:
Sabah akam, srf O'nun rzasn dileyerek
Rablerine yalvaranlarla beraber oturmaa
nefsinialtr."16
AllahTelbuzmredenhepiaretlerle(unlar
ki,onlarkieklinde)szetmi,insanlardanise
ak olarak bahsetmitir. Bu zmrenin makam
15
16
Enm,52
Kehf,28
Tasavvufahsiyeti35
larn ancak veliler ve sekinler bilir, bakas

bilemez.BunlarAllahTel'yseveninsanlardr.
OnlarngnlleriArabaldr,bedenleriyalnz
la,sevgiaackalplerinedikilmitir.Halkara
snda iaretleri csusedir? Onlarn tavan gk,
ateleri gne, lmbalar ay, dostlar marifet,
arkadalar Rabbdr. Halk bunlarn makamlar
na eriemez. Allah Tel'ya kar muameleleri
aktr.HalkiseAllahTel'yaamelilemuamele
eder. Bu zmre Rabbden Rabbe bakarlar. n
sanlariseameldenRabbebakarlar.
Bu zmre Allah Tel'dan bakasna aldrmaz,
Ondan bakasn sevmez. Baksana sarholuk
derecesine varan kii, utanmay arlanmay bir
kenara atar, evde olan hibir eye aldrmaz
olur.Onunkalbiuucu,bedenigidici, ruhuko
ucudur.
Buzmreninnefisleridnyada,kalpleriukbada,
ruhlar Mevladadr. Bu zmre hesaptan deil
mahcupluktan korkarlar, Bu zmre imtihan
kprlerinden geip mihnet sergileri stnde
durmular, kerem diliyle kendilerine hitap
edilmi.Behtacgiydirilipsafasergisindeotur
tulmulardr. Dnyay ve iinde bulunan her
eyi unutmulardr. Bunlarn gnlleri hasta,
tasalaruzundur,AllahTelilegizlikonuurlar.
Eerkulkiminkuluolduunubilsesevincinden
lrd.]17
17
(Muhammed ibni Hseyin es Slemi, 1981),

s.134135
Nasrbz'densorulduki
Neden Raslllah sallallh aleyhi ve sellem
mrifetzerindeazkonutu?
Mrifette kemale ermiti. Bir eyde kemale
eren,ohusustaazkonuur,dedi.18
Bu szden anlalyor ki Raslllah sallallh
aleyhi ve sellemin btn hal ve hareketlerinde
riflerin hallerini bulmak mmkndr. Onun
iin Allah Telnn Raslllah sallallh aleyhi
ve selleme uymadaki emri bu sebepledir. Yani
uymakilekavuulanhalzahmetilekavuulacak
halden daha kolay ve doruluk asndan daha
isabetlidir.
Allah Tel, kendisini birleyenleri, Rabln
tanyanlaruszylebelirtmitir:
Kendisinden baka ilh olmadna bizzat
Allah, melekleri ve adaletli davranan ilim sa
hipleritanklketmitir19
18
19
a.g.e.,s.140
limran,18
HASENHATIRALAR
Hac Hasan Akyol Efendi hakknda daha nce
den hazrladmz Gavsl zam hramczde
smailHakkToprakSivasvelmiLednSrlar
ve Trkelili Mevlana Kk Hseyin zdemir
Efendininkitaplarndanderlenmitir.
***TrkeliliMevlnaKkHseyinEfendiden
dinlediklerimiaktaryorumHacHasanEfendim
hastayatandademiki:
eyhimin haber ettii sz Allah Tel veli
kullara gemi nebilerin velilerin sesini duyu
racak dedii sz, imdi bize Allah Telnn
ltfu ile eyhimin sesini duyuyorum diyen
mridim Hac Hasan Darendev kaddesellh
srrahulaziz efendim hastaneden Sivasa geti
rileceignyanndakiDoktorMustafayademi
ki:
MustafaEfendiuaabenigtrecekarabay
Fatih semtinden gtr. dedii szn yerine
getirdi.Arabaypeimdenarabasiletakipeden
Hac Selman Hac Mehmet ve garda ve Ta
kprlHacNuriHafzvebizarkadaarabasnn
iinden grdk. Yatt yerde arabann iinde
elini kaldrd. Tokatl Hac Mustafa Haki
kaddesellh srrahulazizi ilk eyhini ziyaret
te:
Rabbim ltfetti dnya gz ile eyhimi gr
dm, ve yine eyhimizden duyduum hadisi
erifide kabrimi ziyaret edeni grrm ze
rimesalavtvereniduyarmdemi.
AllahTelnnvelikullarkabribandaziya
retisine kandil gibi bakar diyerek Raslllah
sallallhaleyhivesellemEfendimizgnegibi
grrszlerinivefatndan40gnnceSivasta
veklede buyurduu szlerine 15 yl sonra
inancmzziyadeoldu.Elhamdlillh.
***
Namazdatahiyattaessalamnaleynaveala
ibadillahin salihin derken her namaz klan
halkn yollad bu selamdan her kim bahre
ment olmak dilerse merdi Salih olsun. Yoksa
bufazilettenmahrumkalr.Dikkatediliyormu?
Teehhtteki vacibattan essalam aleyna ve
ala ibadillahin salihin buyurular bu lafz m
barekdergayibirgirandanatayysbaniyeden
kendilerine balanm cevamil kelam
ahmediyecevahirlerindenbiridir.Bulafzlarise
melakeyikirmnhepsineamilolduuenbiya
ygibi.
HasenHatralar39
***
Hac Hasan Darendev Efendim bir sohbette
buyurduki:
Hacgardabugnekadar Hakktanayrha
lim olmad. Bu halimi bilende olmad. Allah
Telbamdakisalarmteliadedincesrlarn
kefedecekzekaklverdi.Bugnekadarbizi
eytan grmedi. Salih kullar Allah Tel hfz
eyledidiyenmridimefendimSalihliiniby
leaikredip,dediki:
Raslllahsallallhaleyhivesellembuyurdu
ki;
Mirata yle makama erdirildim ki kinatn
kaderini yazan kalemin gcrtsn duyuyor
dumbuyruunuduyurduvedediki:
AllahTel:
Habibimhibirnebiyenasipolmayanltfum
sana nasip oldu. Fakat sen birde mmetini
arayakoydun.MsteriholmmetininSalihle
rini de nebilerimle bile namazda andrdm
buyruunu duyuran mridim Hac Hasan
Darendev efendimin nebilerle bile namazda
anlanSalihlerdenolduunainandm.Elhamd
lillah.
***
Hac Hasan Darendev kaddesellh srrahul
azizefendimisonzamanlarnayaknbirziyare
timdedediki:
eyhimahretegt.Fakatlmszmuhab
bet brakt. Muhabbet ile yolum Raslllah
sallallhaleyhivesellemeulat.Ravzasnda
ruhumhooldu.Hfzediyorum,grdnzde
inancnzdan utanacaksnz, szler ile kiiliine
tank tanyamadn aikr etti. Bir gn buyur
duki:
Hac garda senden evvel ruhun geldi, pein
den rahat geldin. Bu matlupsuz ziyaretlerinle
bizi memnun ettin, biz de size eyhimi duydu
umilmi,ameliveedebihaberettik.Aramzda
gizlisrkalmad.Hermritmridinimaherde
eyhinegetirecekRaslllahsallallhaleyhive
sellem havzu banda cem olacaz. Cennette
cemale eyhimizle beraber tevhit sesleri ile
gideceiz.hvansratgrmezdiyenAllahTe
lnn halifesinin halifesi olan mridim efen
dimSivastanstanbula hastaneyegitmeden5
gnevvelziyaretimdedediki:
Sinoptan geldin deil mi? Gzel ettin
Raslllahsallallhaleyhivesellemefendimiz
buyurduki:
AmcasAbbasradiyallhanhsabahakambu
duayyapmamistedi:
YaRabb!manmhfzet,dnyammesutet.
Ahretimi mamur et. sonra hasta yatanda
buyurduki:
Rabbim Allah hakkan, resulum Muhammed
nebiyyan, kitabm kuran, dinim slam, Allah
imanmzhfzeyleye
HasenHatralar41
Hac garda burada iin bitince Sinopa k

yne gidersin, deil mi? dnyaya her gelende
burada ii bitince asl kyne gider. devaml
hizmetinde olan Hac Sabit efendiye sabah
oldumu?demiimsakdeyinceyattyatak
ta niyet ederek duvara ellerini srp teyem
mmetmi.
Sabit blbl gl bekler durur, fakat blbl
uykuya varnca gl aar, uyanr gl grr,
alardildkeruardnerdnerdurur,demi
ve namaza durmu. Kendini semada dner
grm. Uyandnda vuslata eren tebessmle
holuunuaikredenbabasnakapanmsca
ck yzne bakm alam durmu. Taziyeye
gittim. Hac Sabit Efendi yast altna yazp
braktvasiyetmektubu20gsterdi.
***
Hac Hasan Darendev Efendinin olu Haki
Efendianlatt.
31.07.1984senesindebabamHakkayrme
denbirkagnnceHulusiEfendiziyaretniye
tiyle Sivasa geliyor. Ben dkknda otururken
babam telefonu aldrd yukar ktm, bana
sorduki;
Seyyidgeldimi?Bencevapveremedimdk
kna indim, baktm ki, Hulusi Efendi dkknda
oturuyor. Hemen Hulusi Efendi ile babamn
20
MektuplarBlmndeyazldr.
yannaktk.Babamdediki;
eyhimle grtm bendeki emaneti teslim
al.
Hulusi Efendi byk bir ykn altna girmi bir
insan gibi, babamn ayaklarna uzun sre ka
pand ve bende kaldramadm. Nureddin Aa
beygeldionubirodayageirdik.HulusiEfendi
nincezbelihaligetive
YaRabbiHacHasanAamnnnebiradm
atmadm, szne bir sz katmadm dedi ve
alad,BayramAlininevinegittiler.
***
Seyyid Osman Hulusi Efendiye gittim buyurdu
ki:
Bu gne kadar hatim okutan okutacak,
tevhid eken ekecek. hvan slk dersini eh
linden belleyecek. Tarikatmz Nakibend
Halid Hak. Hac Hasan Aamn edebi dzeni
devamedecek.
***
1989 da umre hacmzda Seyyid Hulusi Efendi
Haremi erifde altnoluk karsnda diree
yasland. Direin arkasndaydm szlerini tam
duydum.Elhamdlillh.Dediki:
Namazn asl farz ikidir. Sar iin el kaldr
mak ama iin sesli tekbir almak. Bu Mekke
HasenHatralar43
halk ou bedevi, imamlar mezhebleri fi,

Medinehalkouvahhabmezhebleriimam
lar vahhbidir. mamlarna uyarz cemaat
oluruz. 4 mezhebe itikat ederiz mezhebimiz
Hanefiamelindenzerretavizvermeyiz.afiler
gibi fazla el kaldrmayz, malikiler gibi imam
danileridecemaatolmayz,dedi.
Medinede Ebbekir kaps nnde dedi ki:
eyhimle burada byle beraberdik eyhim
dediki:
Hac Hasan Raslllah sallallh aleyhi ve
sellem ravzasndayz torunu da yanmzda,
maherdebyleceRaslllahsallallhaleyhi
ve sellem havzu banda bylece cem olaca
z. Cennete cemale beraber gideceiz. Dedi
kollarnat.
Byleceberabergideceizdedi.
***
SeyyidHulusiEfendi1989daumrehaccmzda
HacHakkTuncdayanmzda
HacHasanaamlaikitendebircanidik,ha
lenberaberizsznHakkKoeredemiki:
Bu yl umre Haclmda Hac Hasan aamla
hepberaberoldumdemi1990daumrehac
cmzda beraber olduumuz Hac Hakk Koer
umrehaccnagelirkenHulusiEfendiyeziyarete
gitmi merdiven banda iken Doktor Metin
ziyaret yasak dedii sesini hasta yatandan
duymu.
HacHakkgeldemi.HacHakkKoer,Hac
Hasan Efendiye saygl diye Hac Hakk Koere
saygszlk eden Doktor Metine Hulusi Efendi
demiki:
MetinHacHasanaamlabizetkemikgibiyiz
etikemiktenayramazsnzdemi.
BirylevvelMedinedeKubamahallesindeHa
fzHacAhmedinevindeHulusiEfendisohbet
te Hac Hasan Efendiye ziyarete gitmeyenleri
Hac Mhyiddin ve arkadalarnn eriatszln
duyurdu.smenyerdiHacHasanEfendiyesay
gl olan Hac Ahmed Turan Ankara hatim ho
casyd,diyeedebinivd,sondemindeMri
dimizle grtn hatrlatt. Meer Mridi
mizhayattaikenbirgurupihvanSivasagitmi
Hulusi Efendiye seyyidliini yazd beytlerini
hatrlatmlar. Mridimize eyhlii Hulusi
EfendiyeverdemilerMridimizdemiki:
Gardam! eyhlii kiiden almadk demi
Hulusi Efendi Sivasa gitmi Efendiden zr
dilemi.
Mridimizingavsulazamolduunu szlerinin
vahiy olduunu aikr eden beyitler yazm
DarendedenbirgurupaynkiilerbudefaHac
Hasan Efendiye gitmiler Hulusi efendiye biat
etmesinisylemiler.Birziyaretimdemridim
azizefendimdediki:
Geen ay Darendeden bir gurup geldi, dedik
HasenHatralar45
ki siz iinize gidin, Darendeye tarikat biz ge

tirdikSeyyidseyyidliinibilir,dedikdedi.
Baka bir ziyaretimde kendi ziyarete gelen iki
kiiyedediki:
Siz niyet ettiiniz yere gidin bizi aikr gre
cekgznzvarsagrnzdiyesitemetti.
Bakabirziyaretimdedediki:
stanbuldan iki kelle geldi, Darendeye gn
derdik.
Geenhaftastanbuldanikiihvanmzsizide
tanyorlar birisi imam oldu namaz kldk, de
dim ki muttaki imam21 peinde namaz klmak
nebipeindenamazklmakgibidirdedi.Daha
evvelce bir ziyaretimde mridim Hac Hasan
Darendev kaddesellh srrahulaziz efendim
dediki:
Hulusiyigrdnm?
Ah! Babasn grseydin Hatib Hasan diye bili
nirdi. Fakat ahret garda olduk. En efdal iba
detintefekkrolduunuahrettenhabergetir
di.Dedi.
***
Mridim Hac Hasan Darendev kaddesellh
srrahulazizefendim1980ylndaHacHasan
kaddesellh srrahulaziz Efendiyi, Hulusi
21
stanbulSultaniftliihalifesivehatimhocasNuri
Efendihakkndasylenmitir.
Efendi onsekiz arkadayla ziyarete gitti. Hac

HasanEfendi,HulusiEfendiyehitaben;
Seyyidmaherdetoplandmzgrdm,ben
birycekiiyesarldm,sendebizimeteimiz
dentutundundedi.HulusiEfendi;
Tarikatta tevhit ncmzsn, baka kime
sarlaymdedivealamayabalad,arkadala
rdaaladlar.
***
Bir gn Efendi Hazretleri abdest alrken Hac
Hasan Efendi, sabuna ihtiya olduunu fark
etmi, acele bir tane sabun yerine bir koli sa
bun getirmi. hramczde smail Hakk Hazret
leribudavranamemnunkalarak;
Gardam! Sabunun bereketli olsun Hac
Hasan Akyol eyhinin szne intisap ederek
sabunlar eve gtrm. Hanm da eve biri
hediye getirse, devaml olarak ona karlk bu
sabunlardan verirmi. Komularndan biri du
rumufarketmi.
Hanmsenelerdir,bumarkasabununereden
buluyorsun? demi. Hac Hasan Akyolun ha
nm;
Bizimki bir sabun getirdi, ondan veriyorum
Komuya halin aksettirilmesi bereketi ortadan
kaldrmtr. Akamleyin Hac Hasan Efendi
durumavakfolunca,
Niyesyledinhanm,bubyledahaokgider
HasenHatralar47
didemiler.
***HacHasanEfendi,hanmile45seneevli
liinde bir huzur bulamam artk, Efendi Haz
retlerinegelipikyetetmi.
Efendim45senedirbensaagittiisem,osola
gittibirhuzurumyokdemi.EfendiHazretleri;
Gardam! Bizde senelerdir ayn haldeyiz.
DediindeHacHasan Efendiikyetindenvaz
gemitir.
*** Hac Hasan kaddesellh srrahulaziz
Efendi, Seyyid Osman Hulusi ve Bedreddin
Efendilerebuyurduki;
Efendimdediki;Bendensonraharfler22ok
olacak. lave olarak Hac Hasan Efendi de,
Seyyid Osman Hulusi Efendiye tekrar buyurdu
ki;
Bizden sonrada, hurflar 23 ok olacak, bu
listeyekaytolma.
***TrkeliliMevlnaKkHseyinEfendiden
dinlediklerimiaktaryorum.
HacHasanEfendimizinevinegittik.Sabahkah
valtsn yaptk. Buyurdu ki; eyhimizi ziyaret
ettiniz mi? yle ise, bizde eyhimizden haber
ederiz.dedi.ayierkenilvetenbuyurduki;
eyhim iki cihann kutbu idi. eyhimle 43 yl
22
Sahteeyhtipiadamlar.
Uyduruk tarikat ehilleri; tahrif edilmi tarikt
zihniyetinesahibkiiler.
23
beraberoldumikitendebircanidik.Halende
beraberiz. phe edenler bende, bir yara a
snlareyhiminkabrinideapbaksnlar.ey
him kabrinde hay (diri) duruyor. Ayn yaray
eyhimdegrrler.
Her nebinin yardmcs bendesi vard. Musa
aleyhisselmn garda Harun aleyhisselm.
Raslllahsallallhaleyhiveselleminbendesi
Alikerremellhvechedir.Herasrnhalifesinin
de varisleri halifeleri vardr. Bizde eyhime ih
vanolduk,hemdebendesiolduk,duyduklarm
duyurmayavesileolduk.
En ziyade acdan yara, dil yarasdr. Her ya
rann tedavisi vardr. Dil yaras maherde
mahcupluktur.
eyhimin anasnn abdestsiz emzirmedim,
sznhatrlattdediki:
Benimanamdazamanhanmlarnsultanyd.
Abdestsiz emzirmemi. 12 yamda namaza
baladm 22 yamda ihvan oldum 27 cz
Kur'an Kerimi hfzu Kuran oldum. Anam
dediki:
Oul vasiyetim var. Bu hanemizden m
derris yetitiini, dedenden duydum. Bu ha
nemizeharamgirmemi.Bugrevsizedt,
dediini sohbette bize duyuran Mridimin
halifesi mrit olduunu bize duyuran eyhim
azizefendimdediki:
Bugne kadar pheli yemedim, anamn ya
HasenHatralar49
nnda maherde mahcup olmayacam. ey

himden duyduklarma ilave yapmadm. Mah
erde eyhimin yannda mahcup olmayaca
m,dedi.
Raslllah sallallh aleyhi ve sellem buyurdu
ki:
Slkgrenazabgrmez,mahcuplukvardr.
buyruunu eyhimizden duyduumu tekrar
duyurdu.
Bizden sonra Allah Telnn halifeleri varis
lerimiz olur, ilhamla doruyu haber ederler.
Slk gren azap grmez fakat mahcupluk
vardr. Maherde mahcup olmayacam.
eyhiminszneszkatmadm,ilaveyikelam
yapmadm, duyduklarm duyurmaa vesile
oldum.
Hac Garda! Bu matlupsuz ziyaretlerinle bizi
memnun ettin. Bizde size eyhimizi anlattk.
Zamanmzn kutbunu tanmaktan byk bir
nimet olmaz. eyhimden duyduum, yaknl
ziyade edecek amel, edep, hay, feraseti ai
kr ettik. Aramzda gizli sr kalmad. Herkesin
sevdiiileberaberolacaberzahta,maherde
ve Havz Kevser banda cem olup cennette
cemlullha tevhid sesleriyle koarak gide
ceizveberaberolacaz.Raslllahsallallh
aleyhivesellembuyurduki;
Biz nebilerin aikre mucizeleri ile Hakktaki
mertebemiz artar. Bizden sonra Allah Te
lnn yeryznde veli kullar olur, gizlilikleri
kadaryaknlklarvemertebesiartar.
Hac Hasan Efendim bu sze ilveten buyurdu

ki;
Eer biz durumumuzu aikr etseydik kap
mzda onbe gn bekler yzmz grmeden
giderdiniz, Efendi Hazretlerinin durumunu siz
dnn.
HACIHASANEFENDNNHADSMECMUASI
Hac Hasan Efendi, Mustafa Taki kaddese'llh
srrahulaziz Efendinin Krk Hadis isimli a
lmasn istinsah ettii el yazmas eserine ih
vanlardan bazlarnn istei zerine ekledii
Hadisieriflerdenoluanbirmecmudr.
Bismillahirrahmanirrahim
1Vatansevgisiimandandr.
2 Kalbin ifa ve cilas Kur'an Kerim oku
maktr.
3 Kalbin cret ve kuvveti imann salaml
ndadr.
4liminuykusu,cahilinibadetindenhayr
ldr.
5 Hay ki (utanmaktr), imandan bir ube
dir.
6 Allah Telnn sevdii, istedii, raz ol
duuKur'anahlkiileahlklannz.
7 Bo szden yz evirmek skt, bir hik
mettir.
8Barkolmakhkmlerinefendisidir.
9Sizinbirinizsuitiivakitsukabnniine
solumasn.
10 Yemekten nce el ykamak fakirlii ve
yemektensonraelykamakkahrgiderir.
11 Biliniz ki amellerinizin en gzdesi na
mazdr.
12Sizinbirinizesnediizamaneliniaznn
stnekoysun.
13AllahTelnnsizeharamkldeyde
ifayaratmamtr.
14lalarneniyisiKur'anKerimdir.
15 Hikmet mminin yitik maldr. Onu ne
redebulursaalr.
16 Halka kretmeyen Hakka kr ede
mez.
17 Akl ile hareket edenler doruyu bulur
lar.
18 Halka yemek ikram ediniz ve ho sz
syleyiniz.
19 nce selam veriniz, sonra konumaya
balaynz.
20 Zahmet ve meakkat rahmet vesilesi
dir.
21 Salnzn devam ve afiyetiniz iin
daimaduadabulununuz.
22 Cennet annelerin ayaklarnn altnda
dr.
HadisMecmus53
23 lim nur gibidir, ondan mutluluk hsl

olur.
24Halkaikrametki,ikramgresin.
25Eerbirzalimelaykolduuakbetigs
termezsem zulm edici olurum. (Hadisi
Kudsi)
26Annerahmindetakdirolunaneyelbet
temeydanagelir.
27Gybetedenvegybetdinleyengnaha
ortaktr.
28 Vicdann rahatsz eden ve skan eyi
terket.
29 Dnyada garip veyahut geen bir yolcu
gibiol.
30 Elbette Kostantiniyye (stanbul) feth
olunacaktr. Onun komutan gzel komutan
dr.Ordusudavlmbirordudur.
31nsansevdiiileberaberdir.
32Misvakhemazvedileritemizlerhem
de Hakkn rzasn insann kalp gznn al
masnasebepolur.
33 Sefer ve seyahat ediniz ki, shhat ve
rzknzdagenilikolsun.
34HikmetinbaAllahTel'dankorkmak
tr.
35 Mmin klcyla, diliyle aba ve gayret
gsterendir.
36 slam ibadetler ile anlalr ise de iman

kalpiidir.
37 Dnyaya sevgi duymak, her hatann
badr.
38Kanaattkenmezbirmaldr.
39okglmekkalbildrrveyoksullua
sebepolur.
40Sadakannenstndoruszdr.
41Yalnzlkktarkadatanhayrldr.
42 Babann kendi ocuuna duas rasln
mmetineduasgibidir.
43 Tavla oynayan kimse elini domuz etine
batrmtr.
44Pimanlktvbedir.
45Dorusyle,hernekadaracolsada.
46AllahTel,mmininkalbinebakar.
47 Ya ze'lcelali ve'likram diye dua ve
yalvarmagereklidir,onadevamediniz.
48AllahTelnnnimetinehamdetmek,o
nimetinkaybolmasnaengeldir.
49 Bir mslman aldatan, bir mslmana
zarar veren, yalan ve hile ile hareket eden
bizdendeildir.
50 nsanlarn kerameti dinindedir. Mutlu
luuiseaklnagredir.
51Ateodunlarnaslyiyipyakyorsahaset
HadisMecmus55
deinsanniyilikleriniylecebitirir.
52Arapkavminieyiinseviniz:nk
ben arabm. Kur'an Arapa'dr, Cennet halk
nndilideArapa'dr.
53Sirkeninbalbozduugibiktahlkda
amelveibadetibozar.
54AklnbaAllahTel'yaimandr.man
dansonrahayailegzelahlktr.
55Yumuakhuyluolanlar(Halim)dnyada
veahirettebykvemuhteremdir.
56 Allah Telnn yardm ve iyiliklerini
ikrar (sylemek, dnmek, anlamak) kr
dr.
57 Tokalanz, kalbinizde ki buz ve d
manlgiderir.
58 Allah Teldan korkunuz. Yardm ve
iyilik konusunda evladnz arasnda adaletli
davrannz.
59 Size kavminizden namaz ehli ve Allah
Tel'dan korkan bir kimse geldiinde ona
ikramediniz.
60 Birbirinize yalan ve bhtana sebep ola
cakhalisnatetmeyiniz.
61Birmminikmilimannahibirhalin
de hyanet etmez. erisini haset ve ekeme
mezlikiledoldurmaz.
62 Uyucanz zaman evinizde yanan ate
brakmaynz!
63 Bir adam hangi kavmi severse Allah

Tel onu sevdii kavmin zmresinde har
eder.
64Yalanrzknbereketiniazaltr.
65Fakirlerilemeclislerdeoturunuz.
66 Allah Telnn verdii rzka kanaat
edenmminCennet'egirer.
67 stiare olunacak zat gvenilir insan
olmaldr.
68 mmetimin limleri Hakk olmayan bir
eydeittifaketmez.
TASAVVURTIHAYRYYEM24
Her insan Allah Tel'ya ve btn emirlerine
iman ettikten sonra dininin mahiyetini etrafl
bilmek iin evvel ilmin tahsiline iddetle ihti
ya duyacaktr. nk bilgisiz hibir ey elde
edilmez.lmirenmekAllahTelnnKurn
Kerimle bildirdii sabit olan emirleridir. lmin
faziletinibilmekilmedebaldr.lminfaziletini
ehlindenbakakimsetakdiredemez.
limdininkadriniykseltmitir.Birhadsierif
te Raslllah sallallh aleyhi ve sellem m
metimin sekinleri limlerdir. limlerin se
kinleri de ilimde derinleen ve rsuh peyda
edenlerdirbuyurdular.
24
Hac Hasan Akyol Efendinin el yazmalarndaki

hikmetveedebeaitsohbetlervedncelerislam
veAhlakisimlikitaptabirletirilmitir.
nallah yakn bir zaman gelecek ki;
Tasavvurthayriyyem24hsnkabulolacaktr.
fadesinebalolaraklzumuzerineyenidenyayn
lanmas gereinden dolay Tasavvurt Hayriyye
adaltndahazrlanmtr.
nsanherilmiokuyup,dinininulviyetinitamam
ile bilmek, ondan sonra beeriyete hizmet et
mekzerefensahibiolmak.Ziraherilimde,her
fendemahir olaninsandaimaakrannafaikve
meclislerde sz sahibi olur. lerinde ve szle
rinde gsterdii maharetle kendini takdir ve
tasdikettirir.
Dnyakurulalvebeeriyetinbulemdevcut
bulalhibirferdinhayatveszleri,Raslllah
sallallh aleyhi ve sellem Efendimiz hazretle
rinin hayat ve szleri kadar incelenmemitir.
Beer tarihi O'nun gibi sfatnda, ahlknda ve
insanlarla btn muamelesinde en yksek de
recelerihrazetmibirztkaydetmemitir.
Bu lemde ilk yaratlan hakikati Muhamme
diye'dir ki, vcut ve dem sfatlar ile muttasf
olmayan ve Allah Telya malm olan bir
hakikattan yaratld. Gizli olan Hakayk
lhiyye'ninizharnamemuredildi.Vebusaye
de herkes kendi lemini ve kendi yaratln
bildi.Vekendindenbeklenengayeninveilletin
ne olduunu o mikti nbvvetten rendi.
nk Nebevi kandilden nru lh tecelli
edince heba bulunan her ey yaknlk ve uzak
lk, kabiliyet ve istidat cihetleriyle nru lh
den faydalanm oldular. Kabul cihetiyle akl
tesmiye edilen Hakikat Muhammediyye'ye
dahaziyadeyaknvekabulistidatlkimsezuhur
etmediindenbtnleminefendisivevcud
uevvelioldu.(sallallhaleyhivesellem)
RaslllahsallallhaleyhivesellemEfendimiz
hazretlerinin tebli ve ta'lim buyurduklar dni
TasavvurtHayriyyem59
mbn,heryerdeveherzamanda,hersnfve
hertabakadanbtninsanlaramil,enmakul
veftratinsaniyeyeenuyguni'tikatveibadeti
ve hayatn gerekleri ve muamelt hukukunu
bildirenbirdnilhdir.Nefs'lemirdeuygun,
yani srf Hakk ve hakikat ve beerin madd ve
manevi selmet ve sedetini hakkyla temine
kfivekfilolduuhemilim,hemamelsahala
rndadimasabitolmuveolacaktr.
Dnimbn,manveamelzerinebinaedilmi
olup, dn ve eriat ihtiva eder. Btn insan
vazifeleri gizli ve aikr, btn amelleri bilen,
grenAllahTelnnemriolduunubildirerek
vazifenin yksek kutsiyetini gnllere ayrlmaz
vesarslmazsurettegayretgstermitir.
Tahrirklndcmleiaret,
yatiKuranHadsiHazret,
Kelmhikmetnutkuehlullah,
Belkibueserydavesile.
7/Rebilhir/140023/ubat/198025
HacHasanHseyinEfendizde
Darendev
25
Butarihelyazmasnakoyduutarihtir.
AHLK
lmi ahlk; insanlarn sahip olduklar bir ksm
melekelerden ve mkellef bulunduklar birta
kmvazifelerdenbahsedenilimdir.
lmi ahlkn faydas pek ok, gayesi pek yce
dir.
pheyokki,herilminkymeti;vereceifayda
nn derecesi ve gayesinin ykseklii ile uygun
olacaktr. lmi ahlk ise bu noktai nazardan
pek yksek bir mevkide bulunmaktadr. Zira
ahlk insanlara fazilet dersi verir. nsanlara
hayrveerrigsterir.Birtakmruhanhastalk
larn sebebini tayin ederek insan ruhunu bu
hastalklardan, muhafazaya alr. Bu sayede
kalbimizde faziletlere mteveccih gzel heye
canhusulegelir.Artkbylebirilminlzumve
faydasndankimtereddtedebilir?
Hi phe yoktur ki, dine ait fikirden mahrum
olanlarn en byk ihtiyalar yine dinlerine
gereksinimleriolacaktr.Neyazkkibunutakdir
edemiyorlar.
Ahlk ashabnn vazifesi de, mmkn olduu
kadar btn insanlara dindarne, insaniyet
krnebirterbiyevermektir.
Dindenkmzavallkimseleriiradaalarak,
budiniilhninfeyzindenfaydalandrmaktr.
slm Dini ahlkn esaslarn, kanunlarn hakiki
stinatghnkatisurettetayineder.
Ahlkn ehemmiyeti her tasavvurun stnde
dir. Zira insaniyetin bekas ahlk iledir. Beeri
yetin dzene kavumas ahlk temizlii daire
sinde devamllna bal olup, sonu olarak
sadet ve kemle ulamas ahlk sayesinde
olacaktr.
ki;
Yumuaklkvetatlmuamelebulunduueye
gzellik kazandrr. Ondan mahrumiyet ise
ktlkveirkinliktir.26
Mahrum sahalarda fazilet saadeti bulunmaz,
cehalettenbakabireygrlmez.Herfenala
nderlik eder; hakiki medeniyetten eser grl
mez.Fakatahlkslahvedzenlemekkabildir.
Bu hususta din, limler, okul ve messeseler
birok vaazlar, tavsiyeleri ihtiva etmektedir.
Eer ahlk ile gzelletirmek olmasa idi bu ka
dar kitap, nasihatler, alma ve gayretler ge
reksizolmazmyd?
nsanlarda bir de ihtiyari ahlk vardr, yani in
sanlar ahlken mkellef olduklar vazifeleri
yappyapmamakkudretinemaliktirler.Bundan
dolaydrki,ahlkfiillerdenmesulolurlar.
Hulasa; ahlkn yegne kayna Kurn Kerim
ileRaslllahsallallhaleyhiveselleminsn
netidir. Bu iki kaynak ile teyit olunmutur. Ah
26
EbDavud;Cihd1;Edeb11
lkn dinden ayr olduunu sylemek ve iddia

etmekteslm'nesasnbilmemektenbakabir
eydeildir.Bununhilfnaolangrlerhibir
vehileiltifataayandeildir.
Ahlk ve fazilet Allah Tel tarafndan insana
verilmibirsaadettir.
Ahlksahibinidnyaveahiretteazizeder.
Gzelhuyluinsanlardairkinhuylarazdr.
Keyfiinyaplaniyalnzlktakeyfikarr.
Btnhayrlarikieydetoplanmtr.BiriAllah
Telyakarsadakat,dierihalkakarefkat
vehsnmuaerettir.
Dorulukemanet,yalanclkihanettir.
Yumuaklkinsannruhunuferahlandrr.
Hidetli olmak, haset etmek tatl, semeresi
acdr.
Hesabpakolanneliherzamanaktr.
nsanlarhayrdanmenedeninruhuhastadr.
AllahTel,insanaihsanmuratettii zaman,
gzelahlkonanispeteder.
Gzel ahlk sahibi olanlardan gsterilmek, ne
gzelbiristektir.
Adalet her eyin hakkn hakk ile vermek de
mektir.
Gybetetmek,borluolmaktandahaiddetli
dir.Bordenir,gybetiseyazlr.
Herkese gzel huylardan biriyle muamele et.

Gzel ahlktan birini terk edersen kt huylu
lardansaylrsn.
nsan ahlken bihakkn hareket etmese idi,
maddimnev bu saadet ve terakkiyata nail
olamazlaridi.
Minnet ile her ne i yaplmsa, gnah seva
bndanoktur.
nsanayapthizmetlericannaminnetbilen
lerazdr,fakatkymetipeklidir
Ahlk dinden, ayrlmaz. Dinsiz adamn ahlkl
olmasmkldr.
Ahlk hakknda ciltler dolusu kitap yazlacak
olsa hi biri bu on iki dsturun, haricine ka
maz.
1AllahTel'yairkkomamak
2Ebeveynehrmetveitaatetmek.
3Mstehaklarahakknvermek(Zekt)
4srafetmemek.
5fratvetefritesapmayarakikisininarasnda
mutedilbiryoltutmak.
6ocuklarldrmemek.
7Zinayayaklamamak.
8Hakszyerekimseyildrmemek.
9Yetimlereeniyimuameleyigstermek.
10llervetartlardorututmak.
11Bilmediiniz eyleri kr krne takip et

memek.
12Yeryzndekibirliolarakyrmemek.
ALDANMA
Bir adamn hretine, grnne aldanma
yn.Namazna,niyaznabakmayn.Yalnzaklna
vedoruluunabakn.
nsan Allah Tel katndaki deerini bilmek
istersenehaldeyaadnabakmasgerekir.
Kimsede bir meziyet gremeyen gafil, her
trlmeziyettenmahrumdur.
ALLAHTEL
BulemdehalkahogelenHakkahogelmez.
nkzahmetiinsanlarsevmez.
AllahTelnnmuradnkulanlayamaz.
Allah Teldan korkan ve raz olan, baka
eylerdenkorkmazveeminolur.
Allah Tel mahlkunu bildii gibi harekette
serbestbrakmaz.Fakathakikathaldeonusevk
eden Allah'dr. Kulunun fiillerini ve hareketini
grmekister.
Allah Tel insanlar bir ksm vazifelerle m
kellefkldgibikendilerinebirtakmhukukda
vermitir.Bucihetlehukukunasl,lhltufla
rntecellisindenbakabireydeildir.Herinsan
hayat hakkna, hrriyet hakkna, tasarruf hak
knavebirokhakkasahiptir.Buhaklarhibir
vakitortadankaldramaz.
Ne bahtiyar kimseleriz ki bu mr fnide Al
lahTel'yaimanetmivebtnemirlerineve
hkmlerinetaatetmiiz.ElhamdlillahiTe
l.
Bengrmezidim;gzdeayanhep
Senimisin.
Benbilmezidim;sinedecanhep
Senimisin.
Bencmlecihanireniannaryordum;
Heyhat!Btn,cmlecihan,hep
Senimisin.27
LMLM
limler,insanlarnbaderecesindedir.
lmin mertebesi her mertebenin nceki sebe
bidir.
Heramelinimamilimdir.Herilminimamise
inyetiilhidir.
Bir kimse ilim rendi amel etmedi. Bu ift
srpekmeyeniftigibidir.
limbilmekiindeil,bildirmekiindir.
lminzevali,limlerinlmlerindenehvendir.
27
(MollaNureddinCmkaddesellhsrrahulazz
(H. 817 M. 1414) (eyh Saffet Kemaleddin Yetkin
Trkesi)
limkalbevaridolanbirfeyzimanevidir.
lmin hayrls Allah Tel korkusu ile beraber
olandr.
lim seveninin erefine, sevmeyenin errine
vesiledir.
Faydas olmayan ilim tesiri olmayan ila gibi
dir.
liminsaniinengzelziynettir.
Bilgisindennasipalamayaninsannruhuhasta
vekalbiyaraldr.
lmin en faziletlisi ilmihl, amelin en faziletlisi
hlimuhafazadr.
imdikiilim,ulmiakliyyeye,hepsinefsehaz
verenfenlergaflettir.
limahlkahamidenintuzumesabesindedir.
Allah Tel bir hayrn olmasn murat ettii
zaman istedii kullar iin ilh tevfikatnn se
beplerinideberaberyaratr.AllahTeldoru
nunyardmcsdr.
eriatta, tarikatta, maarifte, hakikatta yani
hepsinde,nevarsailmiaksdandr.28
Kitapmtalascretsizveminnetsizbirmual
limdir.
28
lmiAksa:Mukaddes,ulalmaszorolanilimler
dir.Birinibuldukadierininyerinegelensonsuzlu
utemsiledenilimdir.
AMEL
Hakiki bir mslmann hayat sadelik iinde
geer.AllahTel'ysever,Raslllahsallallh
aleyhi ve sellem Efendimizin emirlerine itaat
eder.Faziletiindegeennebevihayatdikkat
le takp eder; ibadetten kanmaz, Kur'n Ke
rim'i dilinden eksik etmez. Hkmettii emirleri
hrmetle tutar, doruluktan ayrlmaz.
Namuskrne
yaamaktan
evk
alr.
MneviyataumumvarlileAllahTeldostla
rnnhepsineitikatvekalbinibaltutar.
Bizler ne bahtiyar insanlarz ki, Kur'n
Azman gibi lmez bir kitap ve ahlka
mlikiz. Biz ne bahtiyar kimseleriz ki, bu fni
mr de Allah Tel'nn emirlerine ve dinin
hkmlerinin tamamna itaat ederek ahirette
ebed bir mkfata, nihayetsiz bir nimete nail
olmuuz.
teKur'nKerimininanmmminkalplerine
taallkettiibuadaletilhiye'yehassasiyetle
ridir ki, mslmanlar ahlka en yksek mer
tebeyekarmtr.Herahlkvefazilet,aslnda
birsaadettir.Bununlaberaberherfaziletdier
birsaadetidourur.ukadarvarkibusaadetin
meyvesi daima bu dnyada grlemez. Baz
haricsaadettirki,servetileitibarvertbegibi
eylerdir.
Nechiledirnemaliledir
Beyimululukkemliledir.
Ruhun safaya kavumas ancak bu gzel amel
ler sayesinde husule gelir. Birtakm ameller de
vardr ki, bunlar slm nazarnda salih ameller

den, ibadet ve tatten saylr. Elverir ki bunlar
gzelniyeteyaknolsunveer'birdaireiinde
cereyanetsin.Bunedenleaslruhansaadettir
kibu dakuvveinazariyeninilimveamelkuv
vetinahlkfaziletilekemalindenibarettir.te
ahlknoktainazarndanaslsaadetdebudur.
Faziletkrolmakdemek,gerekgemiin,gerek
hlinvehattageleceineniyiinsanlarylaveen
byk fazilet ashab ve rifanla ruhen beraber
yaamak demektir. Byle bir halde onlarn bizi
tasvipvehimayeettiinivesevdiklerinikalben
duyarz. te byle insan lem ve milletler ile
bir henk iinde yaamaktr. Bundan daha b
yknimettasavvuredilemez.
nsann ii ihlsl olursa her ii de selamette
olur.
KurnKerimiokumak,gnlifasdr.
Amelsizilim,ruhsuzcesetgibidir.
Hemamel,hemtalimgereklidir.
Hayat dzenli olmasn salayan, dini yaa
madakikuvvettir.
Dinimizemirlerineriayetedenkimseninvcu
dutemiz,kalbivevicdanpaktr.
Uyku galebe almadan uyuma, ackmaynca
yemekyeme.
Allah Telya itaat, insann yaratcsna kar
vazifesi ve mahlka kar ifa edecei vazifenin
ruhudur.
Herkesinmaksadbirdir,amarivayetlerimuh
teliftir.
yi cesaretli alan iin ok mahsul satmann
aresibugnniiniyarnabrakmamasdr.
Birzattansormular;
Gecenamazhakkndanebuyurursunuz?
Gece namaz faziletlidir.. Yalnz gndz Allah
Teldan ok kork, gece namazndan daha
iyidir.
Her hizmetin ba meakkat, sonucu safa ve
sevintir.
Allah Telnn emirlerine muhalefet edenler
grmekveiitmektenmahrumkimselerdir.
Yaratln icaplarn yapanlar parmakla gste
rilmeyelaykolanlardr.
yi domak elde deilse de gzel yaamak
eldedir.
Allah Tel taata menfaat, gnaha hastalk
verir.
Terki ibadet demek ruhun hakkn vermemek
demektir.
hlsnesaskarlkszkulluktur.
Hukuku'llah gibi kullarn hukuku da vecbei
zimmettir.
hiret yakndr, orada nedamet faydaszdr.
Her fiilin yaratcs Hakk'tr, ksibi ise kuldur.
Amelinsanakfi,ilmingayeticehaletiniitiraf
tr.
AK
Ak,muhabbetinnihayetivegayetidirveHak
kndostlarnainayetidir.
Ak,birstadkmildirki,onunlayzbinruh
arasndabirlikmeydanagetir.
nsannaklczidir.OaklveakHakkemrin
dehayrandr.
Aknmerebi,hermerebdenayrlmtr.
knmerebivahdetvemezhebiHuddr.
Aknbaharpejmrdeolmaz,evkinsevgilileri
mevcutolmaz.
Ey blbl ak pervaneden ren, o yanmn
cangittideavaziitilmedi.
BELVEMUSBETKAYNAKLARI
Mminkardeininhelakiiin,kuyukazankim
seninhelaki,okuyudadr.
Birkimsemminkardeininfelaketvemadu
riyetinden memnun olursa, kendisine de bir
sebeplezarargeleceindenpheetmesin.
Sefih ve cahil kimse ile latife ve mcadele
etmeyin.Ktlkvenedamethemenpeinden
gelir.
nsanlarn helakine sebep, gereksiz konumak
vehayrszmaldr.
Elbette bu mazlum hayatn bir nurlu sabah
vardr.
Bulunur herkesin iptilas, kimisi selametle

geti.
Bu dnya deimli bir hayalin glgesi, halden
halenaklederhalini.
Sebepsiz iptilalar insana mcerret kemli ik
mal iindir. Yksek mertebesini daha yceye
ulatrr.
inde yaadmz dnyann her yerinde bel
vemusibetvardr.
nsann pak ve temiz olmas ancak mihnet ve
meakkatiledir.
Bu dnyada fsk kimselerin errinden kim
zde kalabilmi ki? Hatta Allah Tel raslleri
bilebubeldankurtulamamtr.
Her zaman selmette olmak ister isen hayrl
ilereyaknol.Ozamanerlerdenhemenuzak
kalrsn.
Mazlumun hakk zayi olmaz. ektii cefalar
Allah Telnn vefsdr. ptils ise imtihan
Enbiyveevliyadr.
Zliminzulm,kendisinihelakesevkeder.
er ehli kimselerle grmek, frtnal zaman
dadenizdebirtahtaparaszerindebulunma
yabenzer.
Zamann en iddetli musibetine mruz kalan
btn mslmanlarn ahvlleri sana malm.
Ehdiyyetiilahiyyendenrahmetlervekolaylk
larihsaneyle!Amin.
Enbykmusibet,zamanlarndadahihayrla
rna engel gelmeyecek kadar iman ve ihlslar
kavi ve metin olan ztlar iin dnyada da
hirettedeazapyoktur.
Baz ibtillar insana mcerred kemlini ikml
iindir. lmin tahsili dinini ykseltmek iindir.
Yoksadnyaytahsiliindeildir.
CAHLVECEHALET
Cahilkimselerdnyannefkrvessylema
rurolupkalrlar.
Suhereyitemizler,sukarasn29temizlemez.
Allah Telnn yakt mumu frerek sn
drmekisteyenlerinancaksakallartutuur.
Umuma gelmi eyi hususi dnmek ve
zlmektefaydayoktur.
Gafletten ban kaldrmayan talihsiz gafillere
musibetrevadr.
nsanerriniifaetmek,herkeseitimatetmek,
dost ve dmann fark ve temyiz etmemek
dahicehaleteserlerindendir.
DOSTLUK
htiya zamannda dostluunu gsteren, in
sanlarnendeerlisidir.
29
Rutubetiziniboyailekapatmakokzordur.
Dostun hakiki dost olmas, kt zamanda sa

dk olmasyladr. Byle bir yakn arkadan de
eriisellemez.
Yri ayarsz aramak, gl dikensiz istemek
tir.
imdikidostlarnouarkadannkalbiniifsat
etmekten baka bir eye yaramyor olmalar
dr.
Doru insanlarla grp arkada olursan,
erliinsanlardaneminolursun.
Yksekhimmet,hulusiniyetlebirleirsebtn
mkllerhallolur.
Himmetilolankimseninkymetioalr.
Emniyetsizlik yz gsterince dostluk ve mu
habbetzailolurDemekkidostlukveinsafem
niyetinvcuduilekaimdir.
Ashb Kehf'in kpei lisna hlle Allah Te
lnn kudreti ile Ben Allah dostlarna muhab
bet edenlerdenim. Brakn beni hlime sizinle
gideceim, Hak yolunda can fed etmek sa
adetekavuturur..
Mslmanlar birbirlerinin din kardeidirler.
Yekdieri hakknda son derece hayrhah bu
lunmaldr. Din kardelii pek byktr. Buna
riyet eden kimse arasnda ahlkszlk grl
memektedir. Aralarnda dmanlk, soukluk,
kabalk,gybet,iftira,birbirinielenceyealmak
gibifenahallerbulunmasrevaolmaz.
DUA
Ya Rabb! Lutfu keremin ve Tevfik inayetinin
eserlerisonnefesteimanmzkorumanaltnda
tutmandiliyoruz.
Ya Rabb! Beni gnl adamlarna yr ve dost
eyle.
YaRabb!Hohaldealayarakayrldmho
luumu lm zamanmda imanmla bile
hfzeyle.
Ya Rabb! Mridimin buyurduu namazda
Kbe sevgisini, salvat erifede ravzasn
Raslllah sallallh aleyhi ve sellem sevgisini
baka zamanda sevgimi bizi hatrlayn tefek
kr edin Allah tefekkrnz ziyade etsin
buyurduuMridimesevgimleyaayplmeyi
Rabbimltfunlalutfeyle.
DNYA
Dnya fettanedir30. Az kimseler onun zehrin
denkurtulabilmilerdir.
Bu dnyada rahatlk varsa, o ancak saflk ve
halisvicdandabulunur.
Dnya hayatnda imandan sonra en byk
saadetshhatveafiyettir.
Hayattagzelakl,shhatlivcut,ihtiyacgide
30
Fettane: Mehenk ta. Altun ve gm

muyeneye yarayan ta.Cilveli, gnl alc (kadn):
"O yle bir fettanedir ki, pislii, rkl bile
yakr haspaya ... gzelliine, inceliine halel getir
mez."H.Taner.
recek bir servet, erefli, iffetli, haysiyetli bir

hayatherinsanndeerverdiiarzulardr.
Dnyaerrindensalimolanherbeldanemin
vefevzinecatbulur.
Dnya ileri itibarszdr. Devran da kararsz
dr.
Aklselimsahibi,hayalhkmndeolandnya
saltanatnailtifatetmez.
Dnya ileri her zaman kark ve aprak
gider. Ahlkn mhiyeti dini slm'da ibksiyle
mkellefolduuesaslardr.
Dnyaileribirmasaldr,malupolmamaldr.
Herkesindnyadannasibionarnkefendir.
Dnya kimseye yar olmad. Nefsin bir arzusu
iinahiretiharabetmemekgerekir.
Bu fani dnyann hibir yerinde renk ve bek
yoktur.Dahasakvekesinbirryadr.
Dnyaya rabet ve itibar eden iin dr mih
nettir. Lezzet ve muhabbet etmeyen iin dr
nimettir.bretlenazaredeniindrhikmettir.
Mnsndneniinisedrselmettir.
Nefisvehevnnmakamdnya,vednyadaki
halleriisevefaszdr.
Dnyann hangi eyinde bek vardr? Hangi
eylerimtemadiyenbirtahavvliindedeil?
Byle bir dnyann muhabbet ve surrunu ne
dengnlesokmal,nedenehemmiyetvermeli?
Grlmez ki bu dnyann her tulu bir gurup,
her srr bir hzn, her ikbli bir idbardr31.

Takipedipdurmasn.
Byknimettirehlihaleermek
hemdemimahrem.
Anlarnhimmetitebdilederikbleidbar.
EDEB
Haydan mahrum kimseler kendisinden aa
kimselerdenbilehakaretgrr.
Kibirirkinsfatlardandr.
Herkes yaptnn gizli kalacana itikat etme
sin. Her ne yaparsa yapsn kendisi dahi unuta
mazcezasndnr.32
Bir kimse kuvvetli ve himmetli zamannda
hizmet ve iyilik etmezse, zayf ve kudretsiz za
manndameakkatvemihnetgrr.
Edepherfaziletingelmesinesebeptir.
Sznde, sohbetinde ve hareketinde incelik
olananezaketetmeyeherkesmecburolur.
En byk edep byklerimizin isim ve eserle
riniydedipmuhafazaetmekvefiilenilemek
tir.
Halkn tevecch ve hsn zann ile kendini
31
dbar:Geriyegitmek.Geridnmek.*lerinters
gitmesi. * Talihsizlik. * Bir gezegenin dier oniki
burcun tertibine zt olarak hareketi. (Asl tertibe
gregitmesinedeikbaldenir.)
32
nsankendiyaptnkendindendahisaklayamaz.
hakikatvekemlatsahibibilmekahmaklktr.
Allah Tel baz kullarna edep ve edebi
retmelerindendolayahitolacaktr.
Hereyedeptir.
Edep;ilim,hakikatvemaneviyataaittir.
Hereyoalncadeersizleir.Edepisebaha
bulur.
Edebvehaydanmahrumolaninsancemiye
tininendibirferdidir.
lar: Utanmadktan sonra dilediini ile sz
hayszlneniyibirtarifidir.
Perde kt iler iindir. Hayr, ilerde perde
bulunmaz.Daimaaikrdr.
Babadanevldaedebdenbykmirasolmaz.
Edeb hayatta ziynet, ihtiya zamannda t
kenmezhazinedir.
KalemdirdilyazanHakkdr
Edebsztutmaktr.
Sznntutulmaksa
Hemensztuthemensztut.
nsannedebi,altndanhayrldr.
Her eyin bir hadimi var, dinin hadimi ise
edebdir.
Edebdendoarkeml,kemldedirtrlhk.
Edeblzumunkemlindendir.Edebdennasibi
olmayan kimse velev bilginler snfndan olsun
kemliinsaniyyeyevslolamaz.
EMRBLMARUFVENEHYANLMNKER
nsan iin her eyden evvel vazifesi iman,
amelleri ve ahlk gzelletirmek ynnden
nefsinin noksann ikmal etmektir. Sonra kendi
cinsinden olan bakalarn ikmal ve hayr olan
eylerle irat etmek, er olan eylerden men
etmektir.AllahTelkemalsfatlarbeyanetti
igibiikmaledicisfatlardaKurnKerimde
beyanetmitir.
AllahTel,dnyannimarninsanatevdietti
inden insan mahlkat iinde pek mmtaz bir
mevkideyaratm,dnyaveahiretsaadetlerini
kazanmaya muktedir bir kabiliyet verdiinden
her iki cihet iin almasn emretmitir. Fakat
insanocukluundaenacizvebiareolduun
dan onun bir insan kmil olmas iin birok
sebepler ve terbiyeye muhta olup, evvela
terbiyesini annesi zerine terettp eder. Bila
hareilimveirfantahsiliilebirkmilinterbiye
sine muhta olur. nsaniyet rtbesine eri ise
maksut olandr. Bu nedenle bykler insanlar
irat edip doru yollar gsterdiler. Kurn
Kerimdeki derin ve gizli manay ve Raslllah
sallallhaleyhiveselleminsnnetindekisrlar
apretip,yaatrlar.
Byklerinin sznden ayrlmayann, evlatlar
dakendilerindenayrlmaz.
Adalet,AllahTelnnhalkiiniinekoyduu
mizandr.
Hesabpakolannyzherzamanakolur.
nsanlarhayratevikedenlerokisedefesa
daarandaazdeildir.
Herkes dorulukla iftihar eder ve kendine bir
hakayrmakister.
Batl fikirler bu lemde hi bir vakit eksik ol
mad.Galibabundanbyledeeksikolmayacak
tr.
Bir insann merebi nasl ise, hangi sfat ve
tabiatzerebulunursa,herkesinotabiatzere
olmasnarzueder.
Birtakmruhuhastakimselereehlimrvvet
tabipolacaktr.Byklerafvilemuameleetmez
isebakakimlertedaviedecektir.
Adalet demek her eyin hakkn Hak ile ver
mek demektir. Terki tat ise ruhun hakkn
vermemekdemektir.
AllahTelnnemirlerinemuhalefet,grmek
tenveiitmektenmahrumkimselerdemektir.
Adalete kar hi kimse kuvvetli deildir. Zira
hikimseAllahTel'yakarkavideildir.te
bunun iindir ki, iman sahipleri hi bir vakit
mitsizliedmezler.Hakvarikencesaretleri
ni gaip etmezler. Allah Tel dildir. Adalet ve
Hakenkavinindeilenhkimindir.
AllahTelnnkudretine,mahlkunidaresinin
birtesiriolamaz.
EVLYA
ki;
Biz nebilerin aikre mucizelerimizle merte
bemiz ycelir. Bizden sonra Allah Telnn
veli kullar olur. Srlarn gizledikleri kadar
mertebeleriycelir.
Allah Tel dostlarn ve limleri yd etmek
nzulrahmetsebebidir.
Evliyalarn verdii zahmet hakikatte asl rah
mettir.
Evliyann kelam hikmet, kasideleri, ilhileri
kendilerini gstermek iin deil bilakis Allah
Telybulmak,bildirmekiindir.
Bazkimselermrvvetehliolup,tabipolacak
vetedaviedecektir.
Allah Tel sevdii kullar muhafaza buyurdu
uiineytanonlargrmedi.
Evliyayziyaret,AllahTelyziyaretgibidir.
Tatlsubalarndahalknizdihamokolur.
Glaackurursa,oduncularyaniodunsatan
larsevinirler.
kilemdetasarrufehlidirrhivel,
Demekimbumrdedir 33bundanicederman
ola.
33
ldr.
34
Rhemiri Huda'drtenglafolmuona,
Dahlkrederbirtkimryanola.
ldkten sonra yaayanlar; llerin mezar
bandaherkesikandilgibiyakarlar.
nsann ahlknda salbet, tabiatnda mertlik,
szzerindedorulukbulanztinsankmil
dir.
EVLYAYAMUHABBET
Bir mrid, Allah Tel iin bir evliyaya gitmi
tir.Trikimuhabbettedostittihazetmitir.
Evliya(AllahTeldostlar)ziyaretininsonucu
dinvednyasaadetidir.
Bazehlihalryasndamnacatedip;YaRab
bi!Sanaehilolmaktarikinedirdiyesormular.
Hemennefsinibrakpgeldemiler.
Evliyaya yaknlk byk bir saadettir. kr
mmkndeildir.Onlarbedenecan,ruhagda,
kalbe safa, yaraya ila, btn dertlere deva
sevileninsanlardandr.
Kalplerinnefretettiiinsanlardansaknn.
u aramzdaki muhabbet ve sevgi bizim
elestteki ruhlarn tanm olduklar ile tahak
kukeder.
FAZLET
Her insanda drt fazilet bulunmaldr. zzet,
34
Kl
edep,cmertlik,himmet
nsanhelakedenhevasnatabiolanuyanklk
tr.
AllahTelherkulunamazhariyetvermitirki,
onabakasbindefaalsamuvaffakolamaz.
Gzel itikat her faziletin kayna, gzel ahlk
herkemlinesasdr.
Birkimsedekitarikiazmyoksaterakkimyes
serolmaz.
mrnbereketigzelamelveahlkiledir.
nsann Allah Tel rzas iin alamas gz
nnnurunuziyadeeder.
Bufenaleminde,insanamedrerefolacak
bir ey varsa, mr zahirisi iinde hayat
mneviyyeye bir isthkak veraset gstermek
fezildendir.nkecelmrzahiriyimahv
heder emime ile insan fena bulur gider. Fakat
hayat mneviyyeye veraset oldu mu nm
ilelebet payidar olur. Ve ahlfna bir emnet
brakr.Budainsaniyetvefaziletterkvetevdii
ilehsldr.
nsaninsanedenruhveasrrholanaklve
zekdr.Zatenkuvvetliruhlarnhepsindebyk
insanlarnvasflargrlr.
Fazilet sahibi olmayan insann kymeti deer
sizdir.
Faziletaklselmdairesindeyaamaktr.Hayal
hkmndeolanikblidnyayailtifatetmez.
FERASET
Nbvvet kesildi, feraset devam eder. Evliya
nn feraseti veraseti enbiyadr. Mminin fera
setindensaknn.
Birokdevletvenimetlerveihsanlarvardrki,
elde iken insan kymetini bilmez de o nimetler
eldenktktansonra,kadrinianlarki,feryadve
zntnefaydaverir?
nsan baaramayaca ii zerine almamal
dr.
nsanisrafetmeziseyaraabuktoylanr.
nsanlarda kusur olmam olsa, byklere n
olanafvnhkmolmamaklzmgelirdi.
Sanakarhataedenbirkimseninkusurunuaf
etmektenveezasnatahammldendahabyk
fazilettasavvurolunabilirmi?
Ysuf Aleyhisselmn haberi ibret ve darb
meselinin dini ve dnyev bir takm faydalar
padiahlarn hallerini ve mlikin memlkun
hallerini ulem ve faziletli kiilerin menkbn,
kadnlarn hilelerini ve dmann ezasna sabr
ve kusur sahiplerinin afvn mutazammn oldu
undanAllahTelkssalarnengzeliolduu
nubeyanetmitir.
FENBEK
Fen, kulluu zletirmektir, bek kulluun
dabnyerinegetirmektir.
lh emirler dhilinde dnya ve hirete ait

evkli almak zaman ksaltr, hayat uzatr,
ehil ve ayalini mreffeh yaatr. Cemiyete fay
dal bir insan ve Allah Telya hlis bir kul
olur.
Grlyor ki bu gzergh fenann hibir e
yinde renk ve beka yoktur. Daha yakn rya
gibidir.
Vcud ilh cmertlik, hayat yce bir ihsan,
nefes rahmet hediyesi, kelm verilmi fazilet,
beden Hda evi, rh hrmet ve luff edilmi
nefes, kuvvetler ikram edilmi hediye, hisler
hkim ilerdir. yleyse bu kr hanede35 bizim
neyimizvardr."
FETANET
Hnerimizneisegeleceimizodur.
Hayattadinvednyaiindenfrsatlargaip
etmemeli, nk bulut gibidirler, asla kararlar
yoktur.Hneronukarmamaktr.
GNL
Eygnl!Birtakmilletlivempteladamlarn
visalini isteme. Bir takm megul adamlarn
muhabbetiyle megul olma! Kmillerin kap
eiinde dola. Yani daima byk insanlarla;
mridi kmillerle lfet ve nsiyet et. Belki o
35
Buiyerinde
zamanbirkamakbuladamnhsnkabulne
nailolmuolursun.
Byklerimizbuyurdularki;
Herolurolmazeylersizlerimeguletmesin.
nsannbayramAllahTelyaisyanetmedii
gndr.
Kimanabuldugnlaynaskhkeder.Byle
dirhalicihan,bylegelirbylegider.
nsanlar iinde gnl sulh ve salhta olursa
hergecesigndzolur.
nsaninsanedengnlsadakatidir.
Bir kalbi selime mlik olan insan, dnya ve
ahrettehereyenilolmutur.
nsandaimagzakveuyankolmaldr.Bir
olayn zuhurundan sonra gzn amak fayda
vermez.
GURBET
Vatannda ekilen mihnet ve meakkat gur
bettegrlenrefahtaniyidir.
HAKVEBATIL
Batl fikirler bu lemde hibir vakit eksik ol
mad.Galibabundansonradaeksikolmayacak
tr.
Helal odur ki, yemekte imekte dnya da ta
zim ve ahrette mesuliyet terettp etmeyen
eydir.
Haramaklgafil,gafiliakllgsterir.
Her trl hasenat ve gnaha mkfat ve m
cazatvardr.
HASTAZYARET
Hastalklarn gnahlara kefarettir. Bu nedenle
sabrl olunmas gerekir. Hastalarn iyi olmalar
iin dua edilmelidir. Hastalklara kar tedbirli
olmaktagereklidir.
Birhastannyannagirdiinzamansanadua
sntalepeyle!nkhastannduasmelekle
rinduasgibidir."Hadisiieriflerigereihasta
lar ziyarete gittiimizde ondan dua talep edi
niz, size dua etsinler. Zira hastann duas
mstecaptrvegnahafvedilmitir."
HAYAT
mr,ahirettegzelhesapvermekiinbyk
birsermayedir.
Doru ve drst yaayan insanlar devirmek
isteyenlerin, devrilecekleri tabiidir. Kanunu
lhbyledir.
nsan daima gerekli sebepleri hazrlamal, fa
katbaaryAllahTeldanbeklemelidir.
nsanbukymetlimrvehayatnyleyaa
mal ki bugn iin hayrl ve yarn iin faydal

ola.
Hayatnstndebireyvarsashhattir.Hayata
mudilbireyvarsaservet,lmnstndebir
ey var ise keyfsizlik, lme bedel bir ey var
isefakirliktir.
Ruhu ilgilendiren hususlarn snr yoktur. Bu
sonsuzuzaykadargenitir.Yailerledikeinsan
rhendahaziyadasknakavumuolupbyle
insan Hakk'a yaklatran ruhan ve lhut dev
rannaslbakagrlr.
HAYRET
Allah Teldan manev zevk geldii vakit ne
cihan kalr ne de vicdan. Sbhne men
tehayyerefisun'uh'lukul.36
Zekayrbiritir.Oidniindekiruhtur.Bu
grlmez, sezilir. Ruhu ise ancak rh sezer ve
bilir.
Bu lemin ekil ve hallerini hayretle gren
kimsebinkitapokumaktanokgzeldir.
Bin dersi marif okunur her var eyde Ya
Rab!Negzelmektepolurmektebilem.
36
YaptilerdeakllarhayrettebrakanAllahTel
hereydentenzihederim.
HAVF(KORKMAK)
AllahTel'dankorkmak, O'ndanuzak kalmak
tankorkmaktr.KendisindenHakknhilfnabir
eyin kmasndan, Hakk'n gznden dmek
tenkorkmaktr.
Mevln Cm hazretleri bu hakikati yle tas
viretmitir:
Evet, yaknln mihneti, rhn tesiri daha
ziyadedir. Hl ehli vuslatn mahrumiyette
olunca niyeti kavuma midinden baka bir
ey deildir. Yaknlk halinde ise btn btn
kaybetmekorkusuvardr.
tebubeyandananlalmoluyorkiRaslllah
sallallh aleyhi ve sellem hikmetin ba da
Allah Tel korkusudur37 buyurdu. Bu hadisi
erif,hemavamiinhem dehavasiinen b
yk ahlk bir kural olmaya lyktr. Artk Allah
Tel korkusu sebebi ile yaplan bir vazifenin
kymetinaslolurdatakdiredilemez?
HAY
Hay (utanma), Allah Tel'nn heybet ve aza
metinidnmektenilerigelir.O'nunazameti
ni dnnce O'nu birlemekten, O'nu bilmek
ten, O'na hizmet etmekten dahi utanr. nk
bilirkiyapthereydeeksiklikvekusurvardr.
Bunlar,Allah'nemrinekarlkdeildir.
nsafdininyarsdr,gzelvasftr.Hayimann
37
Acln,Kef'lhaf,I,421,Taberani
birubesidir.
HAZER(SAKINMAK)
AllahTel'dansaknmannsrrO'ndanbaka
larnabakmaktankorunmaktr.
Herzamannefsini,vcudunuzarardanmuha
fazadahivecibezimmettir.
Dekiriyazamanlabireyinnoksanklpbere
ketikamaktr.Riyanndnyadanoksanetmesi,
riyakaranmalaolduugibiriyayalankimse
ninhaysiyetinedahieksiklikrzolur.Zirariya
ya dm zengin kimsenin her ne kadar mal
ok olsa da akbeti fakre ve malnn bereketi
zevalemruzolduugibi okimseinsanlarara
sndaveadaletsizveemniyetikaybolmu,fask
unvanyla mruf ve kalb kasaveti ve kabalk
sahibiolur.Binenaleyhinsanlarindindehaysi
yetvehrmetinzevalinesebepolur.
HKMET
Aklvehikmetsahiplerikimseyeacnmazve
merhametolunmazdemilerdir.
sraf ve sefahati yznden fakru zarurete d
enler.
Hrssebebiylegnahadenler.
Zalimolup,zulmyzndenbelyadenler.
Akll kimsenin eli, nefsin dizginini sk tutarsa
ktyollarasalvermez.
Drst alanlar iin servet, uyanklar iin

ibret, tembeller iin nedamet, slihler iin ni
metmukadderdir.
nsann her iinde; idare, saadetin anas; israf
isefakruzaruretinbabasdr.
Eybiravutoprakolandembuvnmene
dir?
nsanlaraakllarmiktarncakonuunuz.38
Bireyinvaktigelmedikehibireymeydana
gelmez.Beklemekte,oangelincezevkverir.
Hak sz nerde olursa olsun, kimin azndan
karsaksnhaktr.
Aklsahibiiinfakirlik,kanaatkragam,yalan
cyaikram,hasetedenerahatlk,fesatkarana
hrmetyoktur.
AllahTelnnkudretinimahedevehikmet
li eserlerini irfan ehli ile mteala ve sohbet,
yksekduygularveinkiaflarzuhurettirir.
insanlarn cehaletinden olan sebepler ve na
zardan kurtulanlar pek azdr. (Her ii eden
eyleyenAllahTeldr.)
Suyu dnmek susuzluu gidermez. Atete
yakmaz.Herdavadadileekavuturmaz.
Kendiboluumuzvesadeliimizbizekfidir.
38
Biznebiler,insanlaraakllarnnderecesimikta
rncakonumaklaemrolunduk.(KeflHafa,c.1,
s.196,hn:592)
nsan iin en kymetli hayat, mnsn tekil

eden doru drst almasdr. Halk ve Hak
yanndabykbirkymetihizdir.
lemde her eyin ruhu almaktr. nsan a
lmakiingelmitir.
nsanvcudunuhalknhizmetvezahmetinden
esirgememeli,nkhayrlarncmlesikatnda
mahfuzdur. Anahtar ise Allah Tel'nn yedi
kudretindedir. Diledii vakit kullarna vere
cektir.
nsanln en yksek sfatlarndan biri de sar
slmazazm,kuvvetliirde,kat'metanettir.
Bir insan bakalar kadar akl ve hnere mlik
olmad iin dierinin hneri yok demek, ken
disininaklszlnahkmolunur.
Her eye dil uzatan kadr kymetinin ksald
n grr. Ehli hnerin kadrini bilmek de h
nerdir.
Her eye bir bahane bulan, her eyi kusurlu
grrse gnl azabndan kurtulamaz ve etra
fndatesirikalmaz.
stikmet sahipleri umduklarna nail olamaz
larsa da hi bir vakit a kalmazlar, sevilirler,
aranrlar. Hsn zan ile kabul olunurlar. Lkin
okaranrlarfakatazbulunurlar.
Tabiat sahibi, insanlar, hanelerinde ve mua
melelerindeintizamvetemizliindenbelliolur.
Bu temizlii ve bu idareyi yapan zta gpta et
memekeldengelmez.
Bulemdeistirahatverahatvarsaodaancak
saf ve hlis vicdanda bulunur. Maksut da bu
dur.
Umum db, ilim ve hakikat ve maneviyata
ait kinayeli, rumuzlu szlerin ismi tasavvuftur.
Yazlanbukelmvehikmetlercmletentasav
vuftur.
Banzdaki nimetlerpekbyktr, takdiredi
niz.Olurkisizidetakdiredenlerbulunur.
nsann zihnine ve aklna muhalif, manasz
fikirler gelmesi vardr ki, bunlarn devam da
akln, muhakemenin temizlik ve selmetine
mni olabileceinden gelmelerini men etmek
eldeolmazsadadevamlarnmenkabildir.
RaslllahsallallhaleyhivesellemEfendimiz
hazretleri, bu gibi eyler hatra geldii vakit
devamlarnameydanvermemeyi,mkulilerle
megul olarak onlar zihinden karmay em
retmilerdir.
Kelm hikmet mminin yitiidir. Hikmetli
kelmal;herhangibirkaptankmolmasnn
sanazararolmaz.
Hzr aleyhisselmn kssasnda dzelttii duva
rn altnda u hikmetler hazine olarak beyan
edilidi.39Denildiki,olhazinealtnvegmidi.
Yahutilimkitaplaridi.Lkinmehurolanaltn
danbirtahtaolupzerineyleyazlmidi:
(Bismillhi'rRahmni'rRahm
39
Kehf,82
Taaccpederimolkimselerekikazavekadere
imanolupgameke.
RzknAllahTel'danolduunubildiklerihalde
zahmeteke.
lm tasdik ederken ferah ve sevin iinde
ola.
Kyameteimanvarikenvaktinigafletlegeire.
Dnyaygeicibilirkenonanicegnlbalaya.
LilaheillallahMuhammednReslllah)
LKLER
Akrabann dmanl, dostun cefas ylan
zehrindendahaokruhungzelliinibozar.
yilikbilmeyeneiyiliketmek,iyilikbileninsan
laraktlketmektir.
Fedakr insanlar ayakaltnda kalmazlar. Fazl
kimselerfazilettenbakamkfatistemezler.
Sana kar hata eden bir kimseyi affetmek ve
ezasnatahammletmektenbykfaziletyok
tur.
Doruinsanlarnmalabuksatlr.nkmal
insandeilemnveemniyetisatar.
Mnasebetsiz kimselerle oturmaktansa yalnz
oturmakdahahayrldr.
Biradamsavmak,kovmaktanhayrldr.
Haksz yere tecavz edene sabrederek ta
hammletmeklazmdr.
nsann en kymetli manevi ibadeti bakasnn
hukukuna tecavz eden deil, hrmet eden
dendir.Evliyavevicdanbusfatemreder.
Nesarmsakyerim,nedeazmkoksun
nsan bakalarnn haline ve hayatna bakarsa
kendihalinerazolur.
Yksek himmet hulusi niyete bitiirse olmas
mmkn olur. Yoksa Allah Tel muvaffak et
mez,edilecekhizmeteseteker.
Hakikati bilenlerin sukutu yanl bilenlerin ve
muarzlarnsesiniykseltmelerinefrsatverir.
Herkese orta halli olarak insanlara kar yar
dmvehizmetetmekemirolundu.
nsanlaradargndeyardmedenancakvefal
dostlardr.
hlsAllahTelilekullararasndameleklerin
dahibilemediibirsrdr.
Evladn nefsine hayr olmaynca babann gay
retiziyanolur.
Byk hayr gelmezse, kk zarar ile iktifa
edilir.
Namus pek kymetlidir. nsann btn varl
dorulukoluncayzdaimaak,alnaktr.
yilikikitaraftardandr.
nsanbirkerealdatlabilir.
nsanzevkyorar,rahatlkusandrr,ielendi
rir.
nsan temizlik ilerinde ihmali olursa, dier
ileridedzenligitmez.
Bir insan birinin aleyhinde olursa hareketleri

houna gitmez. yiliini dahi kt kabul eder.
Buruhunhakikatlerindendir.
nsann kymeti yapabildii ey ile takdir olu
nur.
nsann bakalarn slah etmesinden kendi
nefsinislahetmesidahahayrldr.
nsana yardm, iyilik ve ktl gsterir bir
mizandr.
Altnnayarnmihenktabildirirolduugibi,
insann ayarn da muamelesi, servet, rtbe,
maneviyat bidirir ve seciyesini meydana ka
rr.Ruhuyksekisertbesini,dknisereza
letinigsterir.
Bir insann terbiye ve ahlk kyas ile edeb ve
yksekahlklzevatnhuzurlarndaanlalr.
Nefsine acmayan bakalarna merhamet et
mez.
efkatli nasihat sahipleri er'an sana her ne
derlerse kabul et. ayet muhalefet edersen
seninimannzayflnahkmolunur.
Bir hediyenin deeri sahibinin kudretiyle uy
gunolmastabiideildir.
Bulemdehibiritevefvesebatyoktur.Yz
aklileyaamaksanatatakfidir.Artkbyle
cihan slikleri iin beka tasavvur olunur mu?
Yalnzihlsilekulolmaksanakfi.
Beyhude insanlarn tel vardr. Yalnz idraki
sarfetmekvardr.
Aklnbamdaratnsdr.Mdaraetmeyen
depimanlkgrlr.
Dnyada yaadka btn insanlarla mdara
y40istilzameyle.nksenindurduundnya
mdarahnedir.Aklbandaolanlarmdaraya
itina ederler. Etmeyenler nedamete yakn ol
duklargrlr.
Bir cemiyeti, bir irketi ne kadar az olursa ol
sun gevetecek, zarara drecek her fiil ve
hareket cinayettir. Bu gibi iler iyilik yapmak
iin ve daha ileri i grmek dubaras 41 altnda
olur.
Vakti frsata kadar dmana mdara etme
mek olmaz, mdaral bulunmamak akll kr
deildir. nk frsat bulduu vakit yapmaya
cayoktur.
Hereydemenfaatgzlemeyeninsann,cihan
halkcmleakrabasdr.
Tuz ekmek bilmeyen kimse nankrdrler, her
trlfenalkumulur,bunlarnsonusefalettir.
lemdeenzengin,enerefliadamennamus
luolankimsedir.
40
MDARA:Dostgibigrnme.Yzeglme.*Ba
kalarnn fikirlerine uyarcasna hareket etmek. *
Sulhvesalhzerebulunmak.(Merubirsuretteve
iyibirneticeiinyaplanmdrmemduhtur.Fena
birneticeiinise,ktdr;slmlayakmaz,slm
onumen'eder.)(Bak:Mmaat)
41
Dubarac:sfat,argoszOyunla,hileyle,aldat
macayla,dzenleigren(kimse),dzenci.
nsanbaaramadiizerinealmamaldr.
nsann her ii ak olmal. Hamdolsun benim
hayatmdagizli,kapaklhibiriimolmad.
Son zamann vefaszlna bak ki, gl on gn
iinde hem ba gsterdi hem ald, hem d
kldyokoldu.42
Budurdetiezeldenkimbudevran,
Ederhergenbutopraklapinhandr.
Nedendir dehrin ey arif ezelden krdr byle.
Sitemler inlardan kerem bignelerden
hep.43
Ruhun hazine bulmas, ahlk hamide sahibi
olmasuyankkimselereveyksekruhluzevata
yoluuramasiledir.
Dknkimseninvefasyoktur.Gyavefann
zerineharamolmugibidir.
Her kim olursa olsun hakknda insanla lyk
hrmetgstermekborcumuzdur.nsaniyeteve
dine muhalif hareket eden kimse ile hususiyet
kaldrlr.
nsann mhim ilerinde erbabyla mavere
etmekemrilh'dendir.
Bamzyarantabakalarnaattmztatr.
42
43
eyhlikedenleriinsylenmibirsz.
Yetimikiileresitemediliyor.
NSAN
nsan erefinin derecesi, yksek himmeti,
faziletivemeziyetikadardr.
Ruhutemizolaninsan,mesutolandr.
Elimenfaatliolankiininbadevletliolur.
Gayretsiz insanlarn bozgunculuktan baka
krlaryoktur.
okevlatsahibiolannrzkgenitir.
nsanneserlerigittiktensonraaakar.
lhiemreuymakvacipolmasaidiakllolanlar
azlarnsrtnayaptrrd.
nsanlarn en aklls insanlarn hareketlerini
takdiredendir.
Baz insan suretindekiler insan akreb gibi so
karvektilidir.Akrebinsoktuutedaviolur,
akrepinsanlarnsoktuutedaviolmaz.
Bu zaman mslmana gpta edilecektir. Bir
kimse ki zamann bilip lisann hfzeder. Ancak
bilmelisin ki derdinin dahi senden haberi yok
tur.
Senkendinikkbireyzannediyorsun.Hl
bukibyklemlersendenkarlmtr.
Temiz ve gzel olan zatn sohbeti de gzel
olur.
lemde en zengin insan, en fazla namuslu
olaninsandr.
nsan sid ve kemal olan zatn sohbeti ile k
milolur.
nsandaimaehlullahsohbetindebulunmalki,
aklziyadeliinedelildir.
kram sahibinin yannda bulunan, elbette ke
reminenailolur.
nsanfenabulur,insanlkbakidir.
Bahtiyar kul odur ki, fani mrnde Allah Te
lnnemirlerinevehkmlerineitaateder.
nsann erefli olmas ruhunun ulviyetinden
dir.
nsanlk, frsat elde iken ktl terk, iyilii
deyapabilmelidir.
Bykyaratlanlarnkederlerindedebyklk
gzkr.Vicdaninsanahakvehakikatneoldu
unugsterenmnevibirrehberdir.
RADE
rde, Allah Tel'nn rzasn, O'nun irdesine
uymay aramaa kalbin inanmasdr. rde hali
doruolursairadesininshhatiyleokimselim
lerinilmindenvefilozoflarnfelsefesindenms
tanikalr.rdenindoruolmasnnalmetide
udur. Uykusu ancak uyku pek bastrd za
man,birazckkestirmekeklindedir.Yiyii,yok
sulyiyiidir.Zaruretgereikonuur.
Kendiileriylemegulolanperianolmaz.
Sonunudnmeyeninsanneticedeelinidizi
nevurur,diinisker.
nsanniradesinekadarkuvvetliisebakalar
natesiriokadardr.
Sebebihakikatiniradeiilhiyye'siolmaynca,
sebeblerin tesiri olamayacana dair bir h
kmdr.
radei lhiyye'ye kar acele etmek si
edebdir.
Vakti gelmeyince hibir ey vcut bulmaz.
Vaktimerhun44budur.
AllahTelnngsterdiidoruyolagitmeksi
zin kendi hevasna uyan kimseden daha zlim
kimvardr?
Hak'tansonradallettenbakanevardr?
RAD
nsanlar doru yola sevk etmek nbvvetten
sonrainsannkavutuubirgrevdir.
nsankendinefsinemlikvehkimolamayn
ca bakalarn ne surette doru yola sevk ede
bilsin.
SLMDN
Kitap okumaktan maksat kr krne bir
vak'ayii, hdiseleri bellemek deildir. Marifet
buvak'alardanbyk biribret,dersalmaktr.
slmdiniArabistan'nkzgnllerindenkm,
oray az zamanda medeniyet nuruna gark ey
44
Rehinbraklmvakit
lemi,oradandnyannbykbirksmnayay
larak hrikalar gstermitir. nk slm dini
Hakdindir.timidir,beerdir,ahlkdir.
slmiyetin ilk zamanlarnda, Raslllah
sallallh aleyhi ve sellem ve Hulefi Ridn
zamannda her ey basit, pk ve samimi idi.
Btn slm kalbleri slm dininin bymesi,
yaylmasiintitrerdi.
Raslllah sallallh aleyhi ve sellem Efendi
mizden t en ciz ahsa; deve srcsne ka
dar hepsinde adalet, kanaat, hrmet hisleri
hkm srerdi. Her mminin kalbinde Allah
sevgisi, Allah korkusu yaard. Kimse kimseye
hakszlk yapmay dnmezdi. Mukaddes bir
fikir,lbirmaksatetrafndaderhaltoplanlrd.
Muvaffakiyet elde edilinceye kadar herkes ca
niyle,baylaalaraksonderecesebatedebi
lirdi. te bu yksek dnceler, bu metin ah
lklar,bukuvvetliittihatlarsayesindeslmdini
yldrm hz ile ilerledi. Hamiyet, ecaat dinin
ykselmesinikendilerinebirdsturittihazeden
mchidler,merlarpekbykmuvaffakiyet
ler kazandlar. Adletleriyle ahaliyi kendilerine
sndrdlar. lim ve marifete ehemmiyet verdi
ler. Gz kamatrc parlak bir mmuriyet ve
medeniyet vcuda getirdiler. Tarihi lemde
slm medeniyeti gibi byk bir devir atlar.
Vaktaki ftuhat oald, servet bollat. Zapt
olunanyerlerin,memleketlerinahlisiilekar
lald. Din hisler gevedi. Ahlklar bozulmaya,
ahs hrs ve emeller artmaa balad. Vaktiyle
lydinveslmnkuvvetiiin alanmer
ve hkmdarlar yerine imdi saltanat srmek,

zevk ve sefa ile nihayetsiz israf ile yaamak,
istipdat ile kudretini gstermek isteyen h
kmdarlar tredi. Zamanlarnda her trl ida
resizlikler, teksller, si istimaller, zulmler,
etraflarn saran fesat, ahlkszlklar, sefhetler
alp yrmee balad. Ahli arasnda ahs
hrslarvatankaygusunuunutturdu.
Kendilerini gren ve kendilerine vcud veren
insanlar, Hkmdarlar cmlesi terki dadaai
hayat ile zimi dar karar oldular. Anlardan
dnyada ne bir haber ve ne bir eser kalmad.
Ancak Allah'n kullarna reva grdkleri kt
lklervefenalklarnazabvehesabkald.
nsaniyet,muhabbetvefaziletzelliklerinibu
kadar ykselten ancak dinimizin kendine has
bykldr.
slmdiniahlknbanisivemuhafazasdr.
Allah Telnn bize ihsan ettii madd mn,
inayet ve slmiyettir ve maneviyata aittir.
Kendi ahsmz iin boluk ve sadelik bize kfi
dir.
Dine hrmet etmeyen kii insanlar yannda
himesabesindedir.
Dinimizin her emrine riyet eden kimsenin
vcudutemiz,kalbivevicdanpkdr.
STARE
Her hareketinde ve iinde o gn iin hayrl
gryorsan ile. Tereddde dtn zaman

reyveaklsahiplerinedanveistiaredebulun.
Grmyor musun ki, bir hamaln kaldramaya
caykbirkakolaylklakaldrr.
Erbabylamaverevemzakereeylemekakla
cilaverir.
KALP
Hakikatin mecruhu45 olmak bir kalp iin ifa
dr.
Kalbin zlmesi nefse ho gelir. Bo ilerle
uramaktaruhaeziyettir.
Arifinkalbindebiryervardrki,mesrurolmaz.
Mnafn kalbinde bir yer vardr ki, mahzun
olmaz.
Kalbin gzel duygularla dolu olan dnya ve
ahirettemesutolur.
Kalpte kabiliyet olmaynca hayr tlerin
etkisiyoktur.
Allah Telnn ismi kalbin dinlenme sebebi
dir.
KANAAT
stndeki insanlara bakan fakirlik, kendinden
aasnabakaniinisezenginlikvardr.
Ne kimsenin hasedine zl, ne de bir eye
hasret ek. Allah Telnn ihsanna kanaat
45
Mecruh:Yaralanm,yaral,incinmi,krlm
ederekhayatnyaamayabak.
Nimetnimetiizaleedicidir.
Kanaatsahibininrzkndagamyoktur.
nsanisrafetmeziseparasabuktoplanr.
Dnyada, herkes hline ve hakkna raz olsa
hi bir mnazaaya hacet kalmaz, hkmete
lzumgrlmezdi.
Rzk seni talep eder, senin rzk talep ettiin
gibi.
teden beri nifak ve haset ateleri az grl
myor, imdi ise aikr. Allah Tel'dan kork
makvehalktanutanmakkald.
Akll ve kanaatkr zevatlar her zaman haline
razolarakzengindirveperianolmazlar.
"nsannnezektverecekkadaroknedekim
seyemuhtaolacakkadarazparasolmamal
dr."
KAZAVEKADER
Her eyin ve her iin Allah Tel'nn takdiri
ezelsi ile olduuna inanmaktr. Kadere inan
mamak ilmi ezeli ilhyi tasdik etmemektir.
Mademki Allah Tel kadim ve ezeldir. En k
k eyi gemite olduu gibi hl ve gelecekte
dedahiherneolacaksakemliilimilebilir.O
halde kk, byk her eyin ilim ve takdiri
ilh ile olduuna phe yoktur. Ancak ezelde
netakdiredildiibizcemehulbulunduundan
bizim elimizde olan ve zahiren mlik olduu

muziradeyiilhemirlerdairesindesarfetmek,
yanierdenkanpve hayragerekleriiinsarf
takdiredilmitir.Mkellefiyetimizbudur.Fakat
ne zamanda ok defa istediimizi hem de ya
pabileceimizi zannettiimiz bir isteimizi iste
imiz hilfna olarak yapamadmz dnr
sek,kendiirademizdendahakuvvetlibirirade
nin tesirinde olduumuzu anlamakta, tereddt
etmeyiz. te mslman hem kendi iradesiyle
hareketedeceinekanidir,hemdeirdesinden
daha kuvvetli olan irdei lhiyye'nin yardm
na,himayesinemuhtaolduunuunutmaz.
Bize lzm olan akl ve tedbir ve Hakk ve adl
zere hareket ederek mmkn olduu kadar
selmete ermektir. Bundan tesi kudretimiz
haricindedir. Demek ki Allah Tel'nn hem
hayr hem de erri yaratmas muktezay hik
mettir. O halde insan Cenb Hakk'n eseri
inayeti olan hayra nail olmak ricasnda bulun
masn m, muktezay hikmeti olan erre dr
olmaktanendieetmesinmi?
AllahTelbizleriikaziinfarzedinizkibircani
yzlerce masumun hayatna son vermi bulu
nuyor.imdibucngadabilhiyyeyeuraya
raklykolduucezaybulmasnm?
Bu ceza ise o cn hakknda erden baka bir
eymidir?
Allah Telnn Kahhariyyet sfat ezeliyyesini
anlamayanlar,AllahTel'nncezalarvemk
fatlarnn yaratmasnn srrn tasdik etmeyen
ler, kuvvet ve kudret sahibinin aciz olduunu

sanm olanlar canilerin de cezasz kalmalarn
tasavvuretmiolmuyorlarm?
H Allah Tel hikmet sahibidir, kudret sahi
bidir. Her ferdin sevabna mkfat, gnahna
karlkverilecektir.
HayrveerrAllahTel'dandr.
Hayr, Allah Tel'dan lkin er Allah Te
ldan olamaz diyen mezhepler vardr. Fakat
bu iyi anlayamamaktan doan bir ihtilftr.
nk mademki lemde ne varsa hep ilmi
ezeliilhiletespitedilmiidi.Hayrndaerrin
deolmasndailmilhninnceliivardr.Son
ra hayr nasl Allah Tel halk ve takdir buyur
mu, eytan ve btl da Allah Tel'nn halk
etmiolduukabuledilmitir.nsanlarnfiilleri
nin yaratcs Allah Tel'dr. Sizi de, yaptkla
rnzdaAllahyaratmtr46
Ayn zamanda bilinmelidir ki bu hayr ve er
bize nispetledir. Allah Telya nispetle yarat
llarn her eyi hayr ve her olannda dengi
hayr ve adalettir. Cenb Hakk'a nispetle er
yoktur.
Hayrveerrinfailiinsandr,fakatancakyarat
cs Allah Tel olduuna yaknen inanmamz
dr.Bulemevedettiktensonratekrarhayat
bulacamz,ahiretevehesapgnne,dnyada
ilenmiamelegreecirvesevapveyaazapve
cezagrleceineimanederiz.
46
Saffat,96
Kazavekaderhaktr.AllahTelbtnolacak
lar olmazdan evvel bilir. Kaza denilen ey bu
dur. Nasl biliyorsa olmas gereken kaderdir.
AllahTelnnbilmediieyyoktur.
Her insan hakknda ezeli takdir olmu bir h
km vardr. Bir kere yrm kalem senin iin
birdahageridnmez.
AllahTelnnkaderikulungidiinegredir.
Kaza ve kader anahtar kimsenin elinde deil
dir.AncakAllahTelnnelindedir.
AllahTelbireyinolmasndilersesebeple
rinikolaylatrr.
Bir eyin vakti gelmeyince acelenin faydas
yoktur.
Herinsannhakkndakitakdirkendinibulur.
Bakmakla kaderin srr ve hakikatini bilmee
alanlarn eline zihin yorgunluundan baka
bir ey girmez. nk snrl olan aklmz bunu
ihataedemez.Bizhldnyannvebelkikendi
yaradlvehlkeyfiyetimizihakkylabilmek
ten ciz bulunuyoruz. Nerede kald ki. lh
makamdamalmolankazasrrvebakkud
retinibilelim.
nsan kmil gayet ndir bulunan azz'l
vcuddur. nsanlarn myar ve istikametine
lettir.
Allah Tel ezelde mahlkat yaratmadan n
ce amellerini takdir ve ksmet eylemitir ve
mahlkathkmnnvaridatnneserleridir.Ve
her birinin rakam ne ise an iler, onun mura

ddr. Ve hkm anndr. Ve hkmnde dildir.
Kimseye niin byle yoktur. Ve her kimsenin
srr nedir, inayeti kiminledir? Ona gre takdir
etmitir.
KEMALAT
Dirayetliokaranr,azbulunur.
Dirayet, dmana mdafaada silahtan daha
okigrr.
nsanlarn en yksek sfatlar sarslmaz azim,
kuvvetliiradevekatimetanettir.
Ruh temiz cihandan sana misafir gelmitir.
Misafiriaziztutmakgerekir.
nsan suretinden dolay mutlu mesut zanne
deriz. Hlbuki saadet ne mal, ne de ilim iledir.
Osrfsadecekemalahlkiledir.
Eer ahlkta kemal sahibi olunmazsa, nefis
fiilleregalipolurdu.
Akllkimsebirolaydansonraarebulandeil,
olay nceden kefeden ve tedbirini nceden
alandr.
nsandoruluklabyklerinrtbesineerer.
Mavere ile muamele grenin faydasn he
mentakdirvetahmineder.
Tasavvuf, vakti nemli olan eye sarf etmek
tir.
KONUMASKT
Konumak insanoluna verilmi kudrettir.
Tabiatdahikudretnianesiolduundannefsa
nzarardankorunmakisezerinebortur.
Sz sylemek gereklidir. Fakat az konumak
lazmdr. Ancak sz sylemek gerektii yerde
sukutetmekisehatadr.
Elinifadesidilvekalemifadesindendahaoku
nakldr.
Nasihatacdr,meyvesitatldr.
nsannaklnakonumasdelildir.
Sz kalbdedir, lisan yalnz kalbe devran eden
szetercmandr.
Cevherlerin kymeti vardr, nasihatin kymeti
bulunmamtr.
ok konuan insan bilgiliyim diye grnrken
cahilliini, haklln gstereyim derken aklsz
lnortayakoyar.
Szngzeliksavefaydalolandr.
Sz dnerek faydal ise syle. Yoksa sus.
Lisan aslan gibidir, zabt edersen kurtulursun.
Yoksahelakinesebepolur.
Sohbettelatifeetmektuzmesabesindedir.
Kelm hikmet, deva ve ifya benzer, az
sylenirsefaydaldr.
Sktedenpimanolmaz.
Fikri selim sahibi zt ok dnr az syler.
Daimagzelvehikmetliszsylemekister.
Doru sz herkesin hsn tevecchn ka
zanr. Kadr ve kymetini artrr, kendisine m
himilerihsanveihaleedilir.
Dorubirszevesualeikitrlcevapverilir.
Her szn, her sualin vakti ve sras yeri var
dr.
Bir mecliste ok konuan adam ile put gibi
sktedenkimseherikisidesylemez.
renmekiindinlemeli.Selmetteolmakiin
skutetmeli.
Lisan vicdann tercmandr. Akll insan hem
zeban47olmakiinkmilmerciiarar
nsan bir ey syleyecei zaman bakalarna
olacak tesirini de dnmeli ve alaca cevab
dahesapederekylesylemelidir.
Mlhazasz konumak her trl vahamete
sebeptir.
Tavankendiniuyank,herkesiuykudasanr.
lemicihaniledilolsamkedder,
Bfaidedireldekitesbihimcevher.
AllahTellisanvegzelkelminsanatahsili
ilim ve irfan ve muameltta ifadei meram ve
fayda hasl edecek eyleri elde etmek ve zarar
verecek eyleri yok etmek iin ihsan buyurdu.
Bununartkfaydaszvelzumsuzyeresarfnda
47
Hemzeban:Ayndilikonuan,lisanlaraynolan
hakikaten bir mana yoktur. Bu zamanda layk

ve gpta olunacak o kimsedir ki zamann bilip,
lisannhfzedenmertmmindir.
KURNIKERM
Kur'n Kerim mminler iin ifadr, bir reh
beri hidyettir. Bir rahmeti lhiyye'dir. unu
dabilmeliyizki,Kur'nKerimyalnztilvetiin
nazil olmamtr. Belki hem tilvet olunmak
hem de yksek hkmleri ile amel edebilmek
iin nazil olmutur. Binenaleyh biz Kurn
Kerim mu'ciz beyan hem daima okur hem de
kendifiillerimizi,ahlkmz,dabmzbukitab
mbne tatbike almalyz ki kalbimizdeki
nruimanbihakkntecellietsin.
Kadir gecesinin haiz olduu o byk eref ve
fazilettepheyokkibunrngecedeKur'n
zmin nzul etmesindendir. Bunun iindir ki
kadrgecesibeeriyetiinbirhidyetvesaadet
kaynaolmutur.
Kur'n Kerim'in nzul ne byk bir eydir.
Kur'n Kerm'in nzul demek, feyzi
ulhiyyetin insanlara yeni bir hayat vermesi
demektir. Kur'n Mbn'in nzul demek,
kfr ve dall zulmetlerinin alp dalmas,
iman ve irfan nurlarnn beeriyet ufuklarn
aydnlatmas demektir. stidad olan kalplerin,
kabiliyetli olan muhitlerin tenvir etmi, neret
tiihidyetnurlarylaherkesefaziletveinsani
yet yollarn gstermitir. Ancak bunun ulviye
tinitakdiredemeyenler,istifadeyealmayan
lar,bununilhfeyzindenmahrumkalmlardr.
Budazaruridir.
MADDYATVEMANEVYAT
Biryerdemaneviyatvehalvardr,oradadn
yannkymetiyoktur.
nsana dini, ahreti veya dnya maieti iin
muhafazaetmesiemredilmitir.
Verilen sz zerinde sebat etmek, durmak, i
ve ticaret leminde en ndir ve en kymetli
faziletlerdensaylr.nsanlklemindeahddeni
lenbunoktadr.
yigrebilmekiingznshhatiyerindeolma
l.
MARFET
Mrifet.AllahTel'nn,sekinkullarnazatiy
le bilinmesidir. Bylece Allah Tel, onlardan
ma'rifetveekilizlerinitamamenatar,ohale
gelirlerkiAllahTeldanbakasnbilmezler,
Ondanbakasngrmezler.
Azmarifetokilimdenveameldenhayrldr.
Arifleryanndaibadetetmek,Hdilegeiril
meyenvakitzayiolmutur.48
nsan ruhu safa verici gzel yazlm hikmet
48
badet her zaman bulunabilir, fakat hikmet sahi

bindenbakasndaneldeedilemez.
inasszleriokuyaokuyaiyieylerisylemeye
alr ve ulema snfna girer. Sde ve li bir
surettefikriidrakemuktedirolur.
Batndzenlemek,zahirdenhayrldr.
Krnglgesigenitir.
Bir meseleyi iyice anlayp dinlemeden hk
metme.
nsan bilmedii eyleri sual etmedike gitme
melidir.
Yalnzhayrilerindeisrafyoktur.
ikyetvegnldarl,marifetazlndandr.
Srrnifaedenileriniifsateder.
Arif olmayanlar ruhu ihmal ederek lafza sarl
dlar.
Bireyinmarifetinibilmekonunvarlninkr
etmekveetmemeyiistilzametmez.
Fikriilhiilemegulolanlarnuruilhiyemaz
harolurlar.
Halkn nazarn Hakkn nazar ile kaybetmek
lazmdr.
Ariflerearifdenilmesihereyibildiklerihalde
bilemezliktengelmeleridir.
Marifetehliolanlardnyagamnterciheder
ler.Sefasnvezevkiniahretebrakrlar.
Allah Telnn yardm olmaynca akbet bo
kar.
Bulemingamszsafsnsrenancakarifler
dir.Anlarmsivayarabetetmezler.
nsanlar sevmek ve sevilmek iin dnyaya
gelmilerdir. rfan ehli yaratcsn sevmekte
faydasnozamananlamtr.
Maneviyataterakkietmekarzuedenleroraya
ancakhsnahlkveistikametyollarileka
bilirler,bakayolyoktur.
Arifgzyledeil,kalpgzylegrr.
Riyasetsevdasbirmarazdrkidevasyoktur.
Her ey ki sa'y gayret olmak sizin ile gee,
devambekasolmaz.
phesiz ki Allah Tel'y dndke byle
fikrindeokszlerbuluyor.
nsanherzamanfaziletvemarifetsahibiolma
l.Eermarifettasvirvetehiredilecekolsaidi
lemisersemederdi.
MECNUN
Mecnunahrmetvetazimyoktur.
MURAKABE
Murakabenin (dnmenin) tesiriyle zikre
imtisal49olunur.
nsanlarn fikirlerini hakkyla tenvir iin nazar
49
mtisl:yapma,tutunma,uyma,sarlma.
larnkinat kitabnabaklmal.Ruhundakimse
var ise sr kudreti tefekkrle kendi kendini
hemenayarlar.
MAHADE
Mahade, Salikin, gayblerde cereyan eden
eyleri, Allah'n gerek kendi hakknda gerek
dier yaratklar hakknda yaptklarn grmesi,
gelengidenhalibilmesidir.Mahadesahipleri
de mkefe ehli gibi bulunduklar makamlara
grederecelereayrlrlar.
Her sabah seher vakti horoz, neden yle fer
yat eder bilir misin? O seherde mrden bir
gecenindahagetiiniveseninbundanhaber
siz olduunu grr de onun iin durmayp
efgneder.
NAZAR
sabeti ayn (nazar), haktr. nsann zehri g
znde,ylannisediindedir.
sabeti ayn, rhu insannin tesiratndadr,
sahibinin ktlne dellet etmez. u kadar
ki,ktnazarlolmakhasetinsanlarniidir.
sabeti ayn'den ihtiraz etmek lzmdr. Yani
ekinmeklzmdr.Veihtiraziinbazsebeple
retevessleylemekmeru'olduugibi,sebep
lere tevessln mukadder olan bir bely def
edemeyecei ve her eyde hkm ve tesir an
cak Allah Tel'nn olduunu ve encm
emru'llaha tevekklden baka are olmadn

ve herkesin Allah Tel'ya itimad lzm oldu
unubuayetikermehabervermitir.50
Dnyaya gzel ruh ile gelen her grdn
gzelgrr.
NYET
Niyetmrnsermayesidir.
Hayr,ilemektetereddtcaizdeildir.
Bakalarnn dedikodusu ile uramaktan ele
bir ey gemez. Kendi kalbimizi niyetimizi d
zelterekAllahTeldostuolmayabakmalyz.
Mmininniyetiamelindenhayrldr.
Mmininniyetienhayrlamellerdendir.
mr ve hayatn beyhude geiren kimsenin
mahsul pimanlktr. stediin olmuyorsa ola
caniste.
Ktniyetleritimibirhastalktrki,birlemi
olanbtnvarlklarsarsarvekntyegt
rr.
Seneriatzerehareketet,varsnhaseteden
ler iftira etsinler ve ne isterlerse sana isnat
etsinler. Sana dil uzatanlardan korkmak, geri
Allah Tel katnda sdkn muhakkaktr ve ma
lmdur. Bu yz akl kfidir. (Elhamdlillah
alnmakyzmaktr.)
50
Bakara,102
Bilhassa unu belirtelim ki; Baz kimseler m

minlerin gerek erkeklerine ve gerekse kadnla
rna ilemedikleri sularla onlara iftira etmek
suretiyleezederler.Onlareitlisularnkar
tarafa isnat ve iftiralarndan toplanan byk
gnah yklendiler ki, haksz yere iffetli kadn
ve erkei ve kusursuz olan ehli iman incittik
lerindenazablhiyemstehakoldular.nk
kusuru olmayan insana haksz yere ez etmek
azapsebebidir.
Malmdur ki Raslllah sallallh aleyhi ve
sellem Efendimizin mbarek hayatna gerek
hicretten evvel ve gerek hicretten sonra
sikastecretedenlerbulunmutu.Fakat.Al
lahseniinsanlardanmuhafazaeder51mucize
i Kur'niyye'si tahakkuk etmi, hayatnda, d
manlarnntecavzlerindenkorunmutur.
REC'(MT)
Rec', nefsin huzur ve hidayet bulmasna yar
dm eder. Korku ile ilgili deildir. Rec' olmasa
korku, insan perian eder. Rec' galip gelince
kulumutlanr,korkugalipgelinceumutsuzlua
der.Ohaldeikisinindengeliolmaslzmdr.
mitruhungdasdr.
RIZ
Rza, Allah Tel'nn kendisinden raz olmasn
51
Mide,67
dnerekkendirzasndanvazgemektir.
AllahTeltakdiriylegelenmusibettendolay
szlanma,zirahermihneterzavesabrmukad
derat lhiyye'ye raz olan byk rh sahiple
rininahlkndandr.
AllahTelzikrolundukakalplerindekorkusu
husule gelen ve Kur'n Kerm okunduka
imanlar artan Allah Tel'ya mtevekkil olup
namazlarn eda, mallarndan muhtalara veren
mminlerin Allah Tel katnda kadri lidir.
Onlariinkatndayksekderecelervardr.
NEMLHTYALAR
Tasarrufedenskntgrmez.
Herkese lazm ve layk olan dinine ve dnya
sylaalakalhayrlarileocuklarnanasihatedip
tvermesidir.
Tuzu sarf ettikten sonra tuzluu atma, ola ki
yinelzmolur.
TasarrufancakCenbHakkninayetveihsan
buyurduu nimetleri herkes gibi evlt ve ayali
ile yiyip imek, bulamayan muhtalara yardm
veCenbHakk'ahamdsenaetmekveileri
de aile efradna zaruret ektirmemek suretiyle
ihtiyatentedbirlibulunmak,yoksabtnbtn
imsaketmekdeildir.
Tasarrufilemeydanagelenmaldanbirmikta
rn ihtiya iin saklamak lazmdr. Bu tasarruf
cimrilikdeildir.
SABIR
Sabr eitli bellardan lezzet almak, gnleri
tkeninceye kadar lmn tamaktr (dima
lmgznndetutmaktr).
Allah Telnn teatine sabretmek, azabna
sabretmektenkolaydr.
nsanlarnekserisibelnnbireidineveerli
insanlarn azarlarna dtklerinde sabr ile
maksatlarnakavumular.Sabrifaltedbirdir.
Fakatsabrlatedbiralnacakeyibakabireyle
almak mmkn deildir. Hibir kimse kendi
kusurundanistifadeedemez.
usaylnefeslerbirgnbitecektir.
Meydana gelmesi mmkn olan ilerde sabr
vesebatsafiyetitemineder.
ylebirzamandayayoruzki,ileritamamen
rndan kardlar. erler oald, hayrlar
tamamenazald.imdinbetsabrageldi.
Sabrhermklnanahtardr.
nsanniindekiderdinikimseyesylememesi,
nefsinitezkiyeeylemesisabrdansaylr.
Sabr, hakikatte ne kadar byk bir meziyet
ise, sabrszlk da o nisbette fenadr. Birok
muvaffakiyetliilerdenalkor.
htiyatan dolay o kadar feryat etme. nk
senden daha muhta, daha nasibsiz kimseler
grrsn.
Makam sabrdan makam rza ldr. Sabr

ilerzaytahsiledenvslMevl'dr.
SALT
slm Dininde amellerde ncelik namazdr.
Namazlgatteduamanasndadr.stilhtaicra
smuayyenbilinenibadetmnsnifadeeder.
Yirmi drt saatte be vakit namaz klmak farz
dr. Farz olmayp da vacip veya snnet veya
mstehapolannamazlardavardr.
Namazn muhtevi olduu hareket ve vazifeler
tetkik edilirse Allah Tel'ya kar tazim ve
tekrimiindecisimveruhakardahivazifeleri
muhtevi olduu grlr. Namazda Allah Te
lyatazimvetekrimvebalamasndanitibaren
mevcut olduu gibi edasndan evvel ve edas
esnasnda edilen tekbir ve tesbihler, kyam ve
kuudlar, rk ve scudlar hep Allah Tel'ya
tazimvekullukifadeeder.Namazdanaslgaye
AllahTel'yzikirvetefekkrdr.
Gerekten ben, Allah'm; benden baka hi
bir ilh yoktur. Onun iin bana ibdet et ve
anmakiinnamazkl52
Namaz ierisinde hareket ve teferruat ise her
birinde mhim hikmetler konulmu mahsus
ekillerdir. Ve namaz vaktinde ed etmek l
zmdr.
Arif kul, namazn birleme, gerekte ayrlma
52
TaHa,14
olduunu bilir. Ayrlmadr, nk kul ancak

kinattan ve kinatta bulunan her eyden ay
rlmadka Rabbiyle birleemez. Ve namaznda
Rabbiylezelkonutuunubilir.
slm dininde cisim ile ruh, yahut dier bir
tbirle nefsin madd ksm ile manev ksm
birbirine o kadar birletirilmitir ki, btn iba
detler,herikisitoplucadhilolurlar.
Zaten madd, mnevi hayr temin eden her i
slm dininde ibdet, gerek cisme ve gerek
ruha edilen hrmetler btn Allah Tel'nn
emirlerinetazimvesaygvenefsinkontrolve
tezkiyesi mhim emirleri elde etmek olduu
halde, cismin taharetine, shhatine hizmet et
mesi de bizzat ibdete Allah Telya kar ta
zimveubdiyyetiniinedhildir.
Namazncismeyarayancihetiabdesttenbalar.
AbdestinAllahTel'yaibdetiinniyetveher
uzuv ykandka o uzvun hayrda kullanlmas
olup,erdekullanlmamaslzumunuhatrlatan
faziletleri olduu gibi ayn zamanda temizlii,
shhati ak menfaatleri da vardr ki, bunlarn
hepsi Allah Tel'ya tazim ve itaat hareketleri
ile eitli ekillerde bulunur. Esasen
mslmanlktatemizliktemeldir.
AllahTelsizebirglkdilemez,fakatsizi
tertemiz yapmak ve zerinizdeki nimeti ta
mamlamakister;tkikredesiniz53
53
Mide,6.
Namazdapekulvbiribadettir.Namazmmin
lerinmiracdr.Maneviyaknlavesiledir.nsan
namaz sayesinde ruhen ykselir; kalben neeli
olur. Kendisinde pek gzel duygular husule
gelir.
Ey iman edenler, sabrla ve namazla Allah
Tel'dan yardm isteyin. Muhakkak Allah'n
yardmsabredenlerleberaberdir.54
Bu makamda batn amellerin en zoru olan
gnahlar terk etmektir. Salt tmyle ibadet
tir.Zahiriamellerinenbyolandabevakit
namazdr.AllahTelbunedenlesabredenlerle
be vakit namazlarn ed edenlerin dualarn
kabul edip lhi yardmn onlarla beraber klar
kigerekyardmdabudur.
Namaz ile cisme edilen hizmet yalnz cisimde
taharetten ibaret olmayp elbisede ve namaz
klnacak yerlerin dahi temiz olmalar arttr.
Yalnz taharette kalnmayp db muaerete,
tabiatauygungzelelbisethirvenazifolmas
lzumudabildirilmitir.
Namazn ruha, yani nefsin mnevi cihetine
hizmeti, nefsin terbiye ve tezkiyesine olan hiz
meti pek byktr. Namaz klan kimse btn
kuvvetini namaza hasredecektir. Ancak secde
mahalline bakp baka tarafa bakmamak ve
kimse ile konumamak ve kullua hasretmesi
gerekir.
nsann gerek namaz esnasnda, gerek namaz
54
Bakara,153
dan sonra lh emirleri ve kendi amellerini

dnerek yaptklar iyi ise devam, fena ise
tekrar yapmamak iin azim ve ihtimam etmesi
gerekir. Halkn namazda iken yollad bu se
lmdanherkimhissedarolmakdilerseslihkii
olsun,yoksabykfazilettenmahrumkalr.
Dikkatediliyormu?
Teehhddeki Esselm aleyna ve al
ibadissalihn sylenen bu mbarek lfz Allah
Tel tarafndan kendilerine balanm
cevmiul kelm ahmedye55 cevherlerinden
biridir.Bulfzlarisemelikeikiramnhepsine
milolduugibinebiler,rasller,sddkler,ve
hsl slih olan kullarn hepsine mildir. Bu
byk ilh nimete kar kretmemiz lzm
gelmezmi?
te namaz krn btn eidini toplayan bir
ibadettir.
badetler iinde en mhim olan be vakit na
mazdr. Kyamet gnnde en evvel sorguya
ekilecek namazdr. Eer namazndan gzel
hesap verirse dier ileri de dzelir. Eer aksi
zuhur ederse, dier amellerdeki hesab da bir
birkmazagirer.Hulsanamazdabtnbeer
hayatnsuretvemertebeleribulunmaktadr.
Mnsnanlamak,ezberlemekvegereize
reAllah'aibadetetmekiin:(EyResulm),sana
vahyedilenKuranokuvenamaz(devamlbe
55
Raslllah sallallh aleyhive sellemin az kelime

ileokmanalarifadeedebilmezellii
vakit) kl. Gerekten namaz, kt iten ve uy

gunsuzluktan al kor. Muhakkak ki Allah' zik
retmek(namazklmakyahutAllah'nmafiretle
kullarnans,dieribadetlerden)dahabyk
tr. Allah (iyilik ve ktlk) her ne yaparsanz
onubilir.56AllahTel'nnzikrilisanilekalbile
ve rh ile olmak gibi muhtelif ekilleri vardr.
Btnrhileyaplanmertebesitabiienbyk
mertebesidir. Bir zevki Rahmani ve gnlleri
bir meyli aktr, dnya ve ahret amellerinin
hepsinekargelir.
Nefis; insann maddmnev varldr. Yani
nefs hem cisim hem de ruh manasna gelir.
Ayn zamanda vicdan dediimiz eye de nefis
kelimesiverilir.
Hsl namaz, hem Allah Telya ibadet ve
kulluk, bedende shhat ve afiyetine gzellik,
nezfet ve tazelik, nefiste gzetme ve gzel
lemesi ile keml terbiye kazanmasna insan
kmilolmayhedefklmaktadr.
Hakiki slm terbiyesi alm insanlar, hayatn
kymetini hakkiyle takdir ve muhafazasna pek
ziyade ihtimam ile beraber asl gayenin ahiret
saadeti olduu ve dnya hayatnn kymetinin
ahrettarlasolmasndanilerigelmekteoldu
unuunutmazlar.
SEVGMUHABBET
Hakik Muhabbeti insan akl, hakikati ile bil
56
Ankebt,45
mektecizvehayrettedir.Vicdanbirkeyfiyet57
olduundanszle,cevapvesualiletarifimm
kndeildir.Keyfiyyethaldir.
Muhabbet, hakikatte bir emri zevki ve bir
nri evkidir. Sevdii ztn ztiyle idrakinden
parldar.
Muhabbetbiririnhaldirkionunlaaclartatl
baldr.
Muhabbet bir devadr ki onunla her illet if
bulur.
Muhabbet bir ciladr ki onunla her keder saf
olur.
Muhabbetbiririnhaldirkionunlahermaraz
shhattedir.
Muhabbet bir candr ki onunla lye canllk
verir.
Muhabbetneticeimarifettirveyaknlavesi
ledir.
Her cevher muhabbetin olmasebebi,muhab
betipirvedevamlzikriokyapmaktr.
Kurn Kerime riayet eden adamlar, her an
MuhabbetiHddrlar.
Muhabbetin gzel olmas, ahde vefann gzel
olmasyladr.
Bireyetevecchveikbaloeyeolanmuhab
57
Keyfiyyet:Bireyinessveiyz.Naslolduu
ciheti.*Kalite.Madde.(Kemmiyetinzdddr.)
betingereindendir.
Hissiyat gzel olmayanlarn ileri irkinlikten
kurtulamaz.
Hergzsevdiinigzelgrr.
Muhabbet Allah Telnn dostlarna hidayet
ve inayetidir. Kimde Allah Tel sevgisi olu
mutur,ondandmanlkduygularkaldrlm
tr.
Yaknlkveuzaklkmuhabbetiniaretideildir.
ok uzaktakiler yakndaki olandan daha ok
muhabbeteder.
Ayrlkcehennemazabndandahaiddetlidir.
Yurdundanayrdenedeilsadkdostlardan
uzakdenegaripdenir.
Her kimde muhabbetu'llah mertebesini bul
mutur. Ondan kibir, haset, bugz, adavet, kin
ve keder, ucb ve enaniyet efkr kalkm ve
uzaklamtr.
Kmil insan hayatn muhabbet urunda ge
irmek ve yolunda can verirse ehittir. Dier
hedannfevkindedirdemiler.
ERAT
Mnigidince,memnunavdetieriatiktizas
dr.58
58
Birzamanuygulayamadnyasaklananeriamel
engelkalkncauygulanmagerekleriilegerigelir.
ERHAYIR
Herhayrnsebebiuygunlukhererridedou
rannifaktr.
hsanaktlklemukabelehemmusibethem
alaklktr.
SalihAleyhisselmnkavmininhelakivaktinde,
Salihaleyhisselmileehliimanhelktenveo
gnn rsvalndan necat verdii ve bu necat
ltfulhcmlesindenaynrahmetolduuve
AllahTelnnasilerihelakeveehliimanolan
lara necat vermee kudret ve kuvvet sahibi
bulunduu ve dmanlarndan intikam almaa
kadirvegalipolduunadelleteder.Demekki
insan kendi kendini belya ilga ediyor. Bu tak
dirde insan erri eytandan ziyade kendinden
Allah Tel'dan istize59 etmelidir. Hl byle
iken ya niin insan istizede en mhim taraf
brakyordaenzayftaraftanbalyor?
KR
Allah Tel helalinden dnya nimetlerini kat
kat ve srekli olarak ihsan etmitir. Sizde k
rnyerinegetiriniz.
Takdiri mmkn olmayan byk hizmetin
zuhuru elbette byk bir nimettir. nk ihti
yacdefedennimetihtiyacnnisbetindetakdir
vekymetiyksekolur.
nsan lh nimetin krn bilmeyi yerine
getirmektendeacizdir.
59
stize:AllahTel'yasnma.
nsann Allah Telnn nimetleri ile asi olma

mashakikikrdr.
Mevlana Celalleddin Rumi kaddesellh
srrahulazize hanm namazda niin aladn
sordu.
Ben aciz kuluna verdii nimetin krn de
memmmkndeil,ancakacizliimealamak
laruhumhooluyor.Buyurdu.
Allah Tel kuluna verdii nimet kadarn so
rar.
AllahTelnnltfunubilmeyenenankrder
ler,hertrlfenalkumulur.Sonlarsefalettir.
nsanbandakinimetvemlikolduuserveti
izharetmesikrvenimettir.
Vcudumuzdaki her kl, lisan hl ile bir dil
olsabamzdakinimetilhiyye'ninkrbin
debiriniifaetmektencizdir.
TEMZLK
Temizliktemaddevemanalzmdr.Takvadaki
temizlik, dnyann hell ve haramn ayrlmas;
ihIstakitemizlik,kendiamellerine iltifat et
memek; ihsandaki temizlik iyiliklere bakma
mak;Sdktakitemizlik.AllahTeldanbaka
sndantamamenyzevirmektir.
Dinimiz temizliktir. tikatta temizlik, fikirde
temizlik,kalptetemizlik, vcutta temizlik, li
sanda temizlik, ibdette temizlik gibi insan ha
yatnda bulunan her eyin temizliine dikkat

etmesidir.
TEMKN
Hakk'n kendilerini, vasfettii, kendilerinden
istedii biime gelmedir. Gemiini unutma
makAllahTelnnverdiinerazolmaktr.
Yksek ruhlu bir insan hayat frtnalarndan
katiyyen mteessir olmaz. inde, vazifesinde
sebat ve gayretle alr. Bu dnyann byle
vukuatlemiolduunubilir.
stikametveihls,kyametgnndesermaye
lerinengzelidir.
En byk tecrbe tarih mektebidir. Tecrbe
dersi hatrdan kmaz. En yksek ilim tarihtir.
Tekerrrdenibaretolduuiin.
TEVBE
Tevbe, her evden Allah Telya dnmektir.
nkhereyAllahTelnndr.
Tb illlah60 yeti kermesinde hem iaret
vardr,hemmjdevardr.Eerkabuletmeyeler
idi.Emretmezleridi.Emirkabuledelildir.Taksi
ringrmeklebile.
60
Rabbinizden mafiret dileyin; O'na tevbe edin;

dorusu Rabbim merhamet eder ve ok sever.
(Hud,90)
Habibim! Rabbi Tel,tevbedensonraanlarn

gnahlarn mafiret edici ve tevbelerini kabul
ilemerhametbuyurucudur.Tevbeinsuhma
kamnakaimolupohaldeKendileriiinmafi
ret talep olunmakla afv olur. Yahut mademki
gnahitirafilenedametiizhareylediler,ohal
demafurolmuoldular.
TEVEKKL
Tevekkl, kulun hi olmam gibi Allah iin ol
mas, Hakk'n ezelde olduu gibi kendisi iin
olmasdr.
VARDAT
Allah Telnn manevi zevk ikram geldii
zaman,dnyevieylerkaybolur.
Hayret makamnda bu lemin hallerini gr
mek, binlerce kitap okumaktan daha iyidir.
nkhayrlszazdrvemeramnhakikima
nada anlayp, en gzel ekilde ifade edecek
kimseisefazlayoktur.
VASYET
Vasiyetdemek,bireyibilenehabervermek,
bilmeyeneduyurmaktr.
VATANSEVGS
Hkmethalkndinini,cann,rzvenamusu
nu,hukuk,mal,servetverefahnmuhafazaile
me'murdur.
Halkdahkmetinkanunlarnaitaatlemkel
leftir. Her insan vatann anas gibi, kanununu
dababasgibitanmaldr.
Vatanperverliklbirhis,makbulbirseciyedir.
Drstvedorumuamelecihandeer.
Vatan felketlerinden birer hisse almak icap
eder
Muhabbetivataniyyehissivicdaniolduuiin
ne kadar tafsil edilse yine iyilikleri tekmil ola
maz.
YALAN
Yalanszlerdenuzakkal.
Yalanciinkerametyoktur.
Yalansyleyenaz,ruhuldrr.
Asilzade hyanet etmez. Akll kimse yalan
sylemez.Mmingybetetmez.
Yalan syleyen kimsenin zr makbul deil
dir.
Yalan sahibini utandrr, rezil eder, kadr ve
haysiyeti kalmaz. Doru sylese bile kimse
inanmaz.
YETM
ki;
Evlerineniyisi,yetimeiyilikyaplanevdir.En
ktsdeyetimektlkedilenevdir.61
Kalbinin yumuamasn ve hacetinin grl
mesini istersen, yetime ac, onun ban oka
veonayediindenyedir.62
Yetimi gzel terbiye ederek bytenle Kya
metteberaberoluruz.63
Yetimlerin, fakirlerin geimini stne alan,
Allahyolundakibir mcahidgibiveyagndz
saim,gecekaimsevabnakavuur.64
"Fakirlereyaplantasaddukbirsadakadr,ama
zrahm'a (yani akrabaya) yaplan ikidir: Biri
slairahim,dierisadaka."65
ZAMAN
Ey insan! Basiret ve dikkatle bak ki, bu eriat
ne byk keramettir. Bununla hsl olan iki
lemde ne acib, aziz ve erif ve her taraftan
emin ve selmettedir. Mademki her dakika
61
bniMace
Taberani
63
Buhari
64
Buhari
65
Nes, Zekt 82, (5,92); Tirmiz, Zekt 26, (658);
bnuMce,Zekt28,(1844)
62
mrnden bir nefes geip gidiyor. Onu ancak

evkilegeirmeebak.yibilmiolki,bumlk
ve vcudun sermayesi mrdr. Ve onu sen
naslgeirirsenylegeer.
Bu zamanda gpta edilecek o kimsedir ki; za
mannbiliplisannmuhafazaedenmmindir.
Boa geirilmeyen vakit ann kr, boa geen
annziyandr.
Gnahlarnenbyvaktiboageirmektir.
Bulmak isteyen iin zamanmzda da hakiki
nazar sahibi manevi nasihat sahibi kimseler
vardr.
Madd manada terakki vakti nakit bilmektir.
Ziravaktibizdeil,vakitbizigeirmitir.
yle bir zamanda yayoruz ki evvel kendi
nefsimizinselmetiniteminedipsonraevltve
torunlarmz mmkn mertebe muhafaza et
meliyiz.
Mslman iin en byk nimet yaamak ve
tlmrdr.
Mslmann mr ne kadar uzun olursa hak
kndadahahayrlolur.
ZKR
Allah Telnn zikri ile megul olanlar ilhi
nuramazhardrlar.Kalplerimutmainolup,hile
denvezulmdenselametbulmulardr.
Aktan zikir kalbi riyadan, gnahtan, yalan
dan,gybetten,haramlokmadaniingereklidir.
BuekildektnazarlardanveHakktanbaka
snaynelmedenuzaktutmayayarar.
Tevhid dersinde olana seyri slk grene
azap olmaz. Fakat kyamette mahcubiyet var
dr. O gn mahcubiyet azaptan iddetlidir. An
cakdersitevhitdeolanlarmahcupolmayacak
tr
Kalbintemizliizikrilehslolur.
ZikirAllahTeldangayriherneolursaolsun
hakikatynyleferagatetmektir.
Zikr ile kalb temiz olur. Zikr ile muhabbeti
ilhiyyehslolur.
Zikrileibdetinlezzetibulunur.
Zikrileslmiyyedncekuvvetlenir.
Zikrilenamazazevkveevkilegirilir.
Zikrileahkmer'iyyekolayverahatlklaicra
olunur.
Zikriletaklittenhakikateterakkiedilir.
Mesel:Niyyetidoruve hlisbirinsanAllah
Allah ismi erifini dese ve hakikatinden ha
bersizolsabilesonutaismiHudonayolgs
terirveyriarkadaolur.
MEKTUPLARINDANRNEKLER

EsSeyyidHacHulusiEfendiGardama!
Edep, eref, ilim, irfan, vefa ve kemlatta za
mann kmilisin. Bu biare natuvaneye ltfe
din.hsansizindetinizdir.Erbbihsanoldu
unuzailelebeditikatettim.66
10MuharremlHaramh.1399/m:1978

Sabit! nallah bu ailemizde uzun zaman ka
lacaksn,bizedesahipk.
Sabit! Kimseyle cedelleme, her yaray kendi
ilaciletedaviet.Hereyinilacvar.Kulhakk
ilegelme.
Sabit!Hikimsedealacamyoktur,borcumda
yoktur, maherde mahcup olmayacam. A
zna girene kana dikkat et. Allah Telya
emanetol.
BabanHacHasanAkyol67
66
Hac Hasan Akyol Efendi bu tr ifadeleri tuttuu

notlardabykbilinenkiileriinkullanmaktaoldu
ugrlmektedir.
67
Bumektubunvasiyetlerindenbiriolduurivayet
leridevardr.

SEVDRLER
Eysrbenzimameksemtkyiyre,
Vrnedildezirayerkalmadkarara.
Bmizalmebdenolmasaknvehmns.
herarebrimhacetmikornehare.
zerdebyolursacemnekeyleyemfer,
Dbceicebinimevkeylerehgzarda.
Eysribnmfikhiolmadnmk,
Ahesterlketmerahmeyleypbuzara.
Benderdmendimakmbiryerdekalmamaram,
Tvslolmayncaserhaddikyiyre.
Olkycanfezakimehlinazardeimez,
Birsenkirzesinibindrrhvre.
Olkyarrtbetkimhkitrnkin,
MlekieylemiHakpneikibre.
Direisekinekfrmedinekavil,
Izzerefleme'vsultankmkre.
SultnmlksermedmahbubhakMuhammed,
Kimkulluuereftirhnitcdre.
EycmleleminemahzatasHakk'n,
Sendenolurolursaabdifakirere.
Sevdiiiirler137
***
TarkiNakibendehlininfeyziHuda'dandr,
OnlarnnisbeticmleReslimctebdandr.
EbbekirAli'dirbutarkinhserdr,
yuhhceganhepkibrevliyadandr.
Buyoldaittibasnnetoldubisivuslat,
Cemibid'atterketmebundaihtidadandr.
Azimetleamellerileyipruhsattanelekmek,
Buyoldaslikebyleslketmekdevadandr.
Tarkcezbedirbundaerertezmenzileslik,
Kibundaslikinseyritarkintifadandr.
DevamzikrilesamtolduNakibendlerinkr,
Annnbunlarnfeyzihemnkalbiciladandr.
TarkNakibend'incmlesisndurursanma,
Buyoldacanfedetmekurutuiptidadandr.
Hazerkl,diluzatmagelgruhinakibendna
Yaknbilkimonlarata'nedenlerekyadandr.
***
Herdidedengreno,heryzdengrneno
Eygzangrmesendegrrsenisevdiin
Sanmaanszbirdemvar,herdemdirosanayar
Senyarolmasandahiyardsanasevdiin
steyenseniodur,senanistemesen
Dileyensendenno,senandilemesen
Bildirensanaodur,senanbilmesen
Senyarolmasandahiyardrsanasevdiin
Gafilolsanainasanmakigafilodur
Gerdilegerdilemeemrinekafilodur
Biganesensinana,bilsanavaslodur
Senmridimdemekimistemimuradann
Senzakirimdemekimzikredeno,ydann
Gamadbirdemet,gamanndradann
HULUSyardrgrenbaktnvegrdn
Senerdimdemeanaermisanaerdiin
Cannalanodur,yolunacanverdiin
Senyarolmasandahiyardrsanasevdiin68
SeyyidOsmanHulusiEfendi
68
HacHasanAkyolEfendimDnyadangnce
builahiyikabrimbandaokursunuz.diyebuyur
mutur.AllahTelbunubizenasipkld.
ONUNHAKKINDASYLENMKELAMLAR
HacHasanEfendimritlerinekaroksaygl
ve onlarn halini yaamay kendisine hedef
edinmi bir insand. Kendisi hakknda Gavsl
zam Hac smail Hakk hrm Sivas
kaddesellh srrahulaziz (hyt. 1969) buyu
rurduki;
"Edep renmek isteyen Hac Hasan'mn ya
nnagitsin."
***
Darendeli Hac Emin kaddesellh srrahul
azizEfendi69buyurduki;
69
H. Mehmet EminBoyraz kaddesellh srrahul

azz
Malatya ilinin Darende ilesinin Ayval kasaba
snda 1912 ylnda dodu. Ecdad olan Boyrazolu
ailesi, Gaziantep civarnda yaayanBarakTrklerin
dendir. Takriben be yz yl nce (1445) Ayvalya
gelerek, Ermeniden boalan bu arazileri igal edip,
srlerini otlatarak, oraya yerlemilerdir. u anda,
halen onbinlerce dnm iftlikleri elinde bulundu
ran bu kabilenin, satt arazilerde Ayval ve Kulun
eyhimin ve halifelerinin szlerini benim
cakkyleriyaamaktadr.
ki yzyl kadar nce Ermenilerin igaline ura
yan Grn kazasn, savaarak kurtaran
Boyrazoullarna, Padiah SivasHarput arasnda
aalk yetkisi vermitir. Bu kabilenin prensibi, halk
iyiynetmekvedevleteyardmcolup,gerektiinde
halktan asker ve vergi toplayp, devlete verme ol
mutur.
Onun iindir ki, halka ve devlete sevilmekten
kaynaklanan bir gce sahip olmu, kazancn hep
halkavedevleteharcamlardr.
Emin Efendinin babaannesi, Sofular kyndeki
Sddklar kabilesine mensuptur ki, onlarn soyunda
(eriflik) ve takvalk mehurdur. Anneannesi ise
HekimhanAasatroullarndandr.BabasOsman
Aa,medresemezunuvetakvabirzatidi.
Emin Efendi, hayatn din kltrne, ibadete,
muhabbetevehalkahizmetevakfetmiolup,evre
sinde Nakibend tarikatnn temsilcisi olmutur.
Halka bilgi ve muhabbet alamakla mrn
geirmitir. Gavslzam hramczde Hac smail
Hakk kaddesellh srrahul azz Efendinin ler
denolanhaliferindenbiridir.
Emin Efendi hakknda, Darendeli Es Seyyid Os
man Hulusi kaddesellh srrahul azz Efendinin
yllarnceyazdbiriiri;
Emininsinesitabaverivaslnigarolmu
Annnhubbucandaolamismiezberdir
Dilimiratkabildir,mukabbildircemaline
Mcellasinesindenurihaklamiiazhardr.
Melhtmlkininahanuntutzarnmazur
Oszemmivaslolmuturammazaraverdir
Busuretlegzkmekcilvesidiryrimanann
Oyoksazahiribatndabirlemiberaberdir.
HakkndaSylenmiKelmlar141
zekmkavrayamad.FakatHacHasanveHac
Hulusi kuddise srruhulazzn Efendiler, yal
nz ve beraber oldular. eyhimizin ve kendi
srlarn topraa gmdler. eyhimizin mu
habbetiyle dnyada uyum, buyum demeden
ahiretetemizgtler.imdiberzhleminde
eyhimizileberaberler.
****
Glbaba Cavit KAYHAN ise, halifeleri hakknda
yledemitir.
Efendi,azzivakittir.Halifelerininokolmas
lazmdr. arttr. Halifeleri Pirlerine kemali
sadakatlerinden gizlenmi ve sylememiler
70
dirler.
70
Buzatlar;birdeil,trldrler.
Bunlardan bir ksm yalnz srr zata erer ve o yk
sekhakikatiidrakeder;fakatsusar,artkkendizevk
ve nee leminde yaar, kimse ile grmez, kimse
ile niza etmez, kendisiyle mnakaa edenlere de
karlktabulunmaz.
Dier bir ksm da bu hakikati ancak birka kiiye
azdan duyurur, fakat eser yazmaz. Yni bir eser
yazsn da, kendisinden sonra o eseri okuyanlar isti
fadeetsin,hakikatianlasn.tebunaimknyoktur.
Birncksmdahembelirlikimselerebuhakika
tiazdanduyururlar,hemdebirazkapalyollardan
gitmekzereeserdeyazarlarvebrakrlar.
****
Oazizinsandopdoluman
Olduhorevanbardvan
smiHasan'dhulkihasendi
Fiilihasendihalkcihana.
Vechinurunda,Hakkhuzurunda.
HerumurundauyduKur'an'a,
Gndzsim,gecesikim,
Uyduherdim,HkmYezdan'a.
stadkmil,etmitekml,
Olmutudhil,babirfna,
Gelsebirbimar,hlinistifsar,
Eylerditimar,hotabibne.
Fikrisibdi,Hakk'atalipdi,
evkigalipti,feyziRahmn'a,
kusdk,derdinelyk,
Kazdlarkabrinkyicnne.
SeyyidHacHulusiAte
Kaddesellhsrrahlazz
SALAVTIERFELER
Hac Hasan Akyol Efendinin gnlk olarak
okuduusalavterifeleridir.
Farzdansonra11adet

Allahmme salli ve sellim ve brik l
mevln Muhammedin ve l lih fi klli
lemhatinvenefesinadedemvesiahilmike.
min.71
71
(Buduayete'lKrs'denevvelokunacak)

Allahmme inn kaddim ileyke beyne
yedeyye klli nefsin ve lemhatin ve tarfetin
yatrif bih ehlissemvti ve ehlilard ve
klli ey'in hve f ilmike kinn ev kad kne
kaddimileykebeyneyedeyyezlikekllih.
Allahmme salli ve sellim l seyyidin
Muhammedini'ssbiki ile'lenmi nruh
rahmeten lil'alemine zuhuruh adede men
med mine'lberiyyeti ve men bakiye ve men
saide minhm ve men sakiye salten
testariku'ladde ve tht bil hatti salten l
gayetelehvelintehelehvelemedeleh
vele'n kd leh salteke'llet salleyte bih
aleyhi salten dimen ve l lih ve sahbih
ve tretih misle zlike. (Evrd Behiyye'nin
sonsalvaterifesi)
SALTINRYE(TEFRCYE)
Gnlkolarakda41defaokunacak
Salavterifeler145
Allahmme salli salten kmileten ve sellim

selmentmmenlseyyidinMuhammedini
'llez tenhall bihil'ukad ve tenferic bi
hilkrebi ve tukd bihil havic ve tnl
bihi'rragibvehsn'lhavtimiveysteskal
gamm bi vechihil kerimi ve l lih ve
sahbih f klli lemhatin ve nefesin bi adedi
kllima'lminleke.72
SALTIFTH
21defa okunacak
72
Marib Halk Salt Nariye ile yamur isterler.

(eyhYusufTopu,TuhfetzZakirn,st,2000)
Allah Telm kendisiyle dmlerin zld,
skntlarn alp zail olduu, ihtiyalarn yerine
getirildii,arzu,isteklerevegzelneticelereulal
d, kerim yz suyu hrmetine yamur istendii
EfendimizMuhammedsallallhaleyhiveselleme
Onun l ve ashabna her gz ap kapama, her
nefes alp verme, Sana malum her ey saysnca
kmilsaltveeksiksizselmet.
Allahmme salli ve sellim al seyyidin

Muhammedini'lftihi lim ulika vel htimi
lima sebaka nsr'lhakk bil hakk vel hadi
il sratike'lmstekmi ve al lih hakka
73
kadrihivemikdrihi'lzimi
SALTINACYE(MNCYE)

Muhammedinsaltentncnbihminceml
ehvli vel ft ve takdilen bih cem'al h
73
KkAllamebnlMnyarHazretleribuyurduki;
BusalavtokuyankimseDelillHayratdrt
kereokumugibisevapalr.
Bu salvat iin limler altyzbin salvata bedeldir
demilerdir. (eyh Yusuf Topu, Tuhfetz Zakirn,
st, 2000, s. 314) Okuyu usul farz namazlardan
sonra veya namazlarn bitiminde, sabah be adet,
dier vakit namazlarndan sonra drder adet oku
nur.
Allah Telm kendisiyle kapal kaplarn alan,
ilerin bitmesi ancak Onunla olan, Hakk ile gerek
yardmn sahibi, doru yola hidayet edene ve line
kymetivebyklmiktarilesaltet.
Salavterifeler147
ctivettahhirnabihmincemi'sseyyitve
terfeun bih a'letderecti ve tbelliun
aksa'Igyti min cem'lhayrti fil hayati ve
ba'delmemti.74

Allahumme salli al seyyidin Muhammedin
Tbbil kulbi ve devih ve fiyetil ebdni ve
ifihvenurilebsriveziyihveallihve
sahbihvesellim75
74
"Allahm!EfendimizMuhammedsallallhaleyhi
vesellemileveonunehlibeytinesaltet.Busal
vat o derece deerli olsun ki: Onun hrmetine bizi
btnkorkuvebellardankurtarsn.Bizimihtiyala
rmz o salvat hrmetine yerine getirsin, bizin
btn gnahlardan bu salvat hrmetine temizler
sin, o salvat hrmetine bizi derecelerin en stne
yceltirsin,osalvathrmetinehayattaveldkten
sonra dnlebilecek btn hayrlar konusunda
gayelerinensonunakadarulatrsn.Eymerhamet
lilerinmerhametlisibizebunlarmerhametinlenasip
et. Allah Tel bize kfidir ve ne iyi bir dost, ne iyi
bir vekildir. Ey Rabbimiz, senin mafiretini dileriz,
dnyalnzsanadr."
75
EyAllah Telm! Kalplerin doktoru ve devas,
vcutlarn ifas, gzlerin nuru ve ziyas olan Mu
hammedsallallhaleyhiveselleminlineveasha
bnasaltuselameyle.
SALAVTIMELEVN

Allahumme salli ala seyyidina Muhammedin
klle mahtelefelmelevani ve teakabel
asarani ve kerraralcedidni vestekbelel
ferkadni ve belli ruhahu ve ervaha ehli
beytihi minnattahiyyete vesselame verham
ve barik ve sellim aleyhi ve aleyhim teslimen
kesirankesira.76
SALAVTIERFE
76
Allah'mgeceilegndznbirbiriniizlediisabah
ile akamn birbirini takip ettii, gece gndzn
arkarka gelip durduu iki karde yldzlarn karlkl
doduklar mddete Efendimiz Muhammed
sallallh aleyhi ve selleme salt ve selam eyle.
O'nun ve ehli beytinin ruhuna bizden sayg ve se
lamokaulatr.Onaveehlibeytinemerhametet,
bereket ihsan eyle, har ve karar gnne kadar
okaselameyle.
Salavterifeler149

Muhammedin ve al li seyyidin
Muhammedinbidedikllidinvedevinve
brik ve sellim aleyhi ve aleyhim kesren
kesravesallivesellimalcem'lenbiyive'l
mrselinvelikllinecmenve'lhamdlillhi
Rabbillemin.77
SALVATIF

Muhammedin tbbe'lkulbi ve devih ve
fiyetilebdni ve ifih ve nr'lebsri ve
ziyihveallihvesahbinivesellim.78
77
Allahm! Efendimiz olan Muhammed sallallh

aleyhi ve selleme ve Onun line, btn dertler ve
tedaviediciilalarsaysncabolbolsalt,selamet;
hayr ve bereket ver. Onun rasllerden ve nebiler
den hepsine de bol bol salt, selam et; hayr ve
bereketver,hamdlemlerinRabbinedir.
78
EyAllahm!Kalplerindoktoruvedevas,vcutla
rn ifas, gzlerin nuru ve ziyas olan Muhammed
sallallhaleyhivesellemelineveashabnasaltu
selameyle.
YEMEKYERKENOKUNACAKSALVAT

Muhammedin tayyib erzakn ve hassin
ahlkn.79
EZANDUASI
Allahmme Rabbe hzihi'dda'veti'ttmme

ve'sSalti'lkimeti ti Muhammedenil
veslete vel fadlete ve'd derecete'rrefiate
veb'ash
makmen
Mahmudene'llez
veadteh hallet leh efaati yevme'l
kymeti inneke l tuhlif'lmd l havle
velkuvveteillbillahi'laliyyil'azm. 80
79
"Allahm!EfendimizMuhammedsallallhaleyhi
vesellemeveonunehlibeytinesaltetmenirzk
mzveahlakmzgzelletirmenidiliyoruz.
80
Allah'm!Eybutamdavetinveklnacaknamazn
Rabbi, Muhammed sallallh aleyhi ve selleme
Salavterifeler151
81
SALAVTIAZMYYE
Allahmme inn es'elke (inn nes'elke)
vesileyi, fazileti ve yksek dereceyi ver. Onu kendi

sine vaat ettiin Makam Mahmud'a ulatr.
Gelmesinde phe olmayan kyamet gn efaatn
ver. Kudret ve kuvvet yalnzca ulu ve byk olan
AllahTelnndr."
81
Mevlitlerde ikinci ayaa kalkta okunan salvat.
Zamanmzda bu usul terk ettirildi. Bu nedenle
Raslllah sallallh aleyhi ve sellemin manevi hu
zurundaayaakalkmayanyerlerdefelaketlerartt
iinbukonudaduyarlolmakgerekir.
binri vechillhil azm. Ellez melee erkne

arillhil azm. Ve kaamet bih avlimullhil
azm. En tsalliye al mevln muhammedin
zilkadril azm. Ve al li nebiyyillhil azm.
Bikaderi azameti ztllhilazm. F klli
lemhatin ve nefesin adede m f ilmillhil
azm. Salten dimeten bidevmillhil azm.
Ta'zmen lihakkke y mevln y
Muhammed y zel hulkl azm. Ve sellim
aleyhiveallin.Mislezlikvembeynenve
beyneh. Kem cemate beynerrh vennefs.
Zahiren ve btnen yekazaten ve menm.
Vec'alh y rabbi rhan liztin min cem'l
vch.Fiddnykablel'hre.Yazm82
82Zamanvemeknteayyntndan,ervahn,
ebhn halk ve icadndan mukaddem, sz ile
ta'rf ve tavsife, hlen kef izaha samayan,
(Mertebei l teaynden) ya'ni nr Zt l
yezel'denhalkolan,HakikatMuhammediye
vasf cemli ile mevsf bulunan nr mbni
Ahmed'ihalkedenAllahAzmn'danyalva
ryoruz.
O nrl Envr olan Habbin hrmetine bizi hu
zuruna vre, bre, yz kara karmaman,
Habbinelykinsaneylemeni;
Defteri amalimiz gnah ileriyle kararmsa
hRslhrmetineonuyakbiziyakmaman,
Kalbimize huzur ihsan eylemeni, sedet ve se
lmet yollarn aman, bir eyi her ey, her
ey'ibireyyapanHalikmz!
stediini istediine veren, istedii vakit almak
kudretininsahibiolanyegneMa'bdumuz!
Salavterifeler153
NAMAZINSONUNDAKDUASI
Allahmme Rabbena tekabbel minn

saltenvesaltmakbuletenkmiletenkema
tekabbelteminibadike'sSalihne.
Allahmme y Rabbi bichi Nebiyyike'l
Mustafa ve ReslkelMurteza tahhir kulube
nminkllivasfnybaidnanmahedetike
Habbininbulemetenezzlenterifiniduydu
umuz ande kyam eyledik, tehyyt, teslimat,
tekrmt, dilimizin dnd kadar salvat ge
tirdik. Bunlar afvmza bahane klman, yerle
rimize oturmadan bizi afv eylemenizi diliyor
ve istiyoruz. El Fatiha. (emseddin YEL
kaddesellh srrahul azzin Trkesiyle; Dua
Kitab,1993,stanbul,s.151153)
ve mehabbetike ve emitn ale'sSnneti ve'l

cemati ve'evki il likike yzel Celli ve'l
ikrm ve sallllah al seyyidin ve mevln
Muhammedinveallihvesahbihvesellim
teslimen.
Cezllh ann seyyidin Muhammedin
sallllah aleyhi ve selleme b m hve
ehleh.83
SALAVTIEBEDYYE

.

Allhmme salli ve sellim al seyyidin
Muhammedin fil'evvelne vel'hirine ve
83
Allah Telm, namazmz bizden makbul ve

kmil bir namaz ve salihlerin ibadeti gibi kabul bu
yurmandiliyoruz.
EyAllahTelmbiziRaslllahsallallhaleyhive
sellemin makamn grmek ve muhabbetine kavu
mak iin ondan uzaklatracak vasflardan kalbimizi
temizlemeni, ehli snnet vel cemaat zere lmeyi
istiyoruz. Y zel celli vel ikrm. Efendimiz ve
sahibimiz Muhammede, line, arkadalarna selam
zereselamolsun.
AllahTelmRaslllahsallallhaleyhivesellemi
bizim admza mkfatlandrrsn. Zaten O buna
ehildir.
Salavterifeler155
filmele'il'ailyevmiddn
84
SALAVTILMYYE

Muhammedin ve al seyyidin Muhammedin
biadedilmike85
SALAVTZATYYE

.
Allahmme sali ala ruhi Muhammedin fil
ervhi,vealacesedihifilecsadi,vealakabrihi
filkubur86
84
Allahm! Efendimiz Muhammed sallallh aleyhi

vesellemeveonunehlibeytinegemite,gelecekte
ve arasndakiler ile kyamet gnne kadar salt
etmenidiliyoruz.
85
Allahm!EfendimizMuhammedsallallhaleyhi
vesellemeveonunehlibeytineilmininadedince
saltetmenidiliyoruz.
86
Allahm! Efendimiz Muhammed sallallh aleyhi
veselleminruhlariindekiruhuna,cesetleriindeki
zatna ve kabir iindeki kabrine salt etmeni diliyo
ruz.
KURNIKERMEBALAMADUASI
Allahmme bil hakk enzelteh ve bil hakk

nezel, Allahmme azzim rabet fhi ve'calh
nuren li basar ve ifaen lisadr Allahmme
zeyyinbihlisnvecemmilbihvechvekavvi
bih cesed verzukn tiiveteh al tatike
enelleyli ve etrfe'nnehri vahrn maan
Nebi Sallllah Tel aleyhi ve selleme ve
lihlahyreveprnlizm. 87
87
EyAllahTelm!KurnKerimihaklaindirdin,
O'dahakkylaindi.EyAllahTelmKurnKerime
olanrabetimi(hevesimi)byketmeni;
Kurn Kerimi gzme ve gnlme nur, kalbime
ifaetmeni;EyAllahTelmKurnKerimledilimi
zinetlendirip (sslemeni), yzm gzelletirmeni,
cesedimi kuvvetlendirmeni, gnahm silmeni ve
bana gecegndz saatlerinde taatn zere O'nu
okumay nasip etmeni ve bizi Raslllah sallallh
aleyhi ve sellem Efendimizle, hayrl yaknlaryla ve
pirn izm ile haretmeni, maherde toplaman
diliyoruz.
EVRDIBEHYYE(KUDSDUA)
Trkelili Mevlana Kk Hseyin zdemir
Efendinin hatratnda Evrd Behiyye ile ilgili
olarak Hac Hasan Akyol Efendinin beyanlarn
burada yazmak uygun grld. Senelerdir ih
van kirm tarafndan Evrd erifin ah
Nakibend kaddesellh srrahul azzin bir
tertibiolduubilinsede,MevlanaHalidBada
dkaddesellhsrrahulazzvencesidnem
eserlerde bu Evrddan bahsin olmamas bu
Evrdn zerinde ok eylerin kmil olarak bi
linmedii ve bir sr perdesinin varln gster
mektedir. Ayrca Evrd okuma izni zor alnan
izinlerdendir.Zamanmzitibariledeokeyle
rinserbestbraklmasveyaaikrolmasAllah
Telnn pirn efendilere verdii ruhsatlarn
geniliinidegstermektedir.
Evrd Bahiyye Hakknda Sefinei Evliya Kita
bndaHseyinVassafEfendiunotuaktarmak
tadr.
[Sonradan yazlm, ancak baz ksmlar oku
namayanbirnotyledir:
"Evrd Behiyye, Hz. h Nakbend'in de
ildir. Mstakmzde, Dvn Ali erhi'nin
matbu' nshasnn...sahfesindebahsediyor.
Bununmellif .sahibiBaheddniAmil'dir.
Gmhhelitab'ettirmitir.
Mecmat'IAhzb'dayazmisede,Hz.Pr'in
deildir. Hz. Mstakmzde tertibiyle de Hz.
Pr'indeildir.Bazmeyh"]88
BelirteceimizbilgiileHacHasanAkyolEfendi
ninEvrderifhakkndakikefveilhambilgi
sinindoruluunugstermektedir.
Trkelili Mevlana Kk Hseyin zdemir
Efendinin hatratnda bu konu u ekilde ge
mektedir.
[Mridimizin beldemiz halifesi slk dersimi
tekmil eden 1966 da Mekkede Abdulmuttalib
evinde Raslllah sallallh aleyhi ve sellem
efendimizin doduu evde ilk tevhit dersime
balamaya vesile olan Hac Tasin 89 Efendi ile
Sivasa Mridimizi ziyarete beraber gittik. s
tanbuldan Sivasa kadar otobste tlerini
dinledim. Gemiten gelecekten haberdar etti.
Bizeevvelcehuzurlusohbetlerimizgibisaatler
ce huzurumu tazeletti. Birde mjde verdi dedi
ki:
Kiisevdiinimaherdeeyhinebylegetire
cek, aramzda gizli sr kalmad. Azna girene
dikkat et ahretine kefilim, dedi. Sivasta Mr
idimizin kabrini ziyaretten sonra Mridimizin
halifesi Hac Hasan Darendev kaddesellh
88
89
(VASSAF,etal.,2006),s.38
KurnKerimde[
] kelimesidir.
EvrdBehiyyeHakknda159
srrahulazizefendimSivasMeydanCamiikar
sndakievinegittik.Bizeayyaptrd,aylarn
verdim,diyeceisznbeklerken,HacHasan
Darendevkaddesellhsrrahulazizefendim,
HacTasinEfendinindizizerineelinikoydu.
Benim dertli gardam hapse atldk, ile
ektik. Trnaklarm skld, eyhimin srrn
demedik, deil mi? diye iki dost eyhimizin iki
halifesibiribirbirineeyhimizinsrdostuolduk
larndertortaolduklarnaikrettiler.Hapis
cezalarndan sonrada Evrd Behiyye ve soh
bet sularndan gzaltnda daima sular ile
mrboyusulueyhimizinikihalifesininsoh
betleriilehuzurlusaatlerimdevamileaylarn
verip sohbetlerini sevinle dinliyordum szleri
kadar sukutlar da ho idi. Hac Hasan
dostunadnd,dediki:
EbbekirSddkdaRaslllahsallallhaleyhi
vesellemefendimizlecanpazarnakt.Maa
raya girince Raslllah sallallh aleyhi ve
sellem efendimiz sr dostuna srrn at kork
ma ncmz Allah Tel bizimle, Ebbekir
radiyallh anhda ise Mekkeliler muhakkak
gelirendiesivardvedediki:
Ya Raslllah sallallh aleyhi ve sellem bir
deil, canm bin olsun, gam yemem. Fakat
sana zarar gelirse, bu dini kim tamamlayacak
endiem var dedii anda ayan ylan srd.
Isrlan yere Raslllah sallallh aleyhi ve
sellem efendimiz mbarek azndan parman
sladvembarekparmansrd,
Yumgzlerinitevhidibindefatekraretbu
yurdu. Ebbekir radiyallh anh tevhit zinciri
ninilkhalkasoldu.Raslllahsallallhaleyhi
vesellemefendimiz
A gzlerini yukar bak grdklerini syleye
yim.ugrdnderyahavzukevserim,ze
rindeki gemi, buna muhabetin iindeki dem,
cennet hurisi, br taraf cennet bahesi
buyruklarn aikr grd. Beytulmamurda
yazlmzerindeyazlolanEvrdBehiyyeyi
okudu, iman ahland hzn gitti huzur geldi.
AllahTelvarlnnebilerevahiyileEbbekir
radiyallh anha beytulmamur da yazl
Evrd Behiyyede nimel Mevla ve nimen
nasr ayeti ile aikr etti. ah Muhammed
Behaddinkaddesellhsrrahulazizbultfu
ilahiyi tezekkrne devam etti Allah Tel
Bahaddinedelutfetti.Tevhitleimanahland.
Beytlmamuru grd. Raslllah sallallh
aleyhi ve sellem efendimiz grnd.
Behaddin beytlmamurugrdndeilmi?
zerindeki yazlan yazy Evrd Behiyyeyi
oku ezberle mridlerine ret dedi. Sonra
azizefendimyukarbaktAllahTelhaskul
lara halen gsteriyor dedi gzleri imek gibi
akt,banedihavasaikroldu,bankal
drddediki:
eyhim Evrd Behiyyeyi amda bastrd,
oaltt. Slk gren ihvana hediye etti, di
yen mridim has kul olduunu byle aikr
etti. Rabbimin has kulu mridim Hac Hasan
EvrdBehiyyeHakknda161

eyhim efendimin ikram olduuna inancmla
grmeyi ben aciz kuluna nasib etti,
Elhamdlillh.
Ebubekir sddk radiyallh anh ve pirimiz ah
MuhammedBahaeddinkaddesellhsrrahul
aziz gibi beytl mamuru grdn zerinde
yazlanyazEvrdBehiyyeyibastrdoaltt.
Slktekmiledenihvanlarahediyeettivemr
idim dedi ki; Raslllah sallallh aleyhi ve
sellemmanengrndve
Bahaddin beytl mamuru grdn deil mi?
zerinde yazlan Evrd Behiyyeyi oku, ez
berlemuritlerineretsylediiniaikretti.
Evrd Behiyyeyi oku. Yazlanlarn hepsi dua
dan ibarettir. Dua mr uzatr, rzk oaltr
szn tekrar etti. Mridimiz Gavsl zam
hramczde smail Hakk Efendi de ayrca bu
yurmuki!
Gardalarm dua edin. Her eyi Allah Te
ldan isteyin bizi de Allah Teldan isteyin.
Bu dua ile tedbir eden hakk takdir eder. Ted
biralmaktakdiresayglolmakyaknlavesile
olanedeptir.
NDEKLER
NSZ..............................................................................7
GR.................................................................................9
A)BEERHAYATI............................................................20
B)DABIMUERET....................................................22
B)DNHAYATI................................................................25
C)TASAVVUFHAYATI.....................................................29
D)TASAVVUFAHSYET................................................31
HASENHATIRALAR.........................................................37
HACIHASANEFENDNNHADSMECMUASI...................51
TASAVVURTIHAYRYYE..............................................57
AHLK.............................................................................60
ALDANMA.......................................................................64
ALLAHTEL..................................................................64
LMLM.......................................................................65
AMEL..............................................................................67
AK..................................................................................70
BELVEMUSBETKAYNAKLARI......................................70
CAHLVECEHALET..........................................................72
DOSTLUK.........................................................................72
DUA................................................................................74
DNYA............................................................................74
EDEB...............................................................................76
EMRBLMARUFVENEHYANLMNKER..................78
EVLYA.............................................................................80
EVLYAYAMUHABBET.....................................................81
FAZLET...........................................................................81
FERASET..........................................................................83
FENBEK.....................................................................83
FETANET.........................................................................84
GNL............................................................................84
GURBET..........................................................................85
HAKVEBATIL..................................................................85
HASTAZYARET..............................................................86
HAYAT.............................................................................86
HAYRET...........................................................................87
indekiler163
HAVF(KORKMAK)...........................................................88
HAY...............................................................................88
HAZER(SAKINMAK)........................................................89
HKMET...........................................................................89
LKLER.........................................................................93
NSAN.............................................................................98
RADE..............................................................................99
RAD............................................................................100
SLMDN....................................................................100
STARE........................................................................102
KALP..............................................................................103
KANAAT........................................................................103
KAZAVEKADER............................................................104
KEMALAT......................................................................108
KONUMASKT........................................................109
KURNIKERM............................................................111
MADDYATVEMANEVYAT...........................................112
MARFET.......................................................................112
MECNUN.......................................................................114
MURAKABE...................................................................114
MAHADE...................................................................115
NAZAR...........................................................................115
NYET............................................................................116
REC'(MT)................................................................117
RIZ..............................................................................117
NEMLHTYALAR.....................................................118
SABIR............................................................................119
SALT............................................................................120
SEVGMUHABBET........................................................124
ERAT...........................................................................126
ERHAYIR.....................................................................127
KR...........................................................................127
TEMZLK.......................................................................128
TEMKN.........................................................................129
TEVBE...........................................................................129
TEVEKKL.....................................................................130
VARDAT.......................................................................130
VASYET.........................................................................130
VATANSEVGS.............................................................131
YALAN...........................................................................131
YETM............................................................................132
ZAMAN.........................................................................132
ZKR..............................................................................133
MEKTUPLARINDANRNEKLER.....................................135
SEVDRLER...........................................................136
ONUNHAKKINDASYLENMKELAMLAR...................139
SALAVTIERFELER....................................................143
EVRDIBEHYYE(KUDSDUA)...................................157
KTAPYAZILIRKENFAYDALANILANESERLER.................164
KTAPYAZILIRKENFAYDALANILANESERLER
ALTUNTAsmailHakkGavslzamhramczdesmail
HakkToprak Sivas NakiHaki TarikatilmiLedn Srlar
[Kitap].stanbul:GzdeMatbaa,2007.
ALTUNTA smail Hakk Kutsi Dua ve Kasidei Ercuze
[Kitap].stanbul:GzdeMatbaa,2005.
INARFatihHacHasanEfendiHayatveTasavvufAnlay
[Kitap].Sivas:[s.n.],2005.
Hac Hasan AKYOL hzl: Kadir MERAL slam ve Ahlk
[Kitap].Sivas:[s.n.],1987.
Muhammed ibni Hseyin es Slemi trc:Sleyman ATE
Slemi Risaleleri [Kitap]. Ankara: Ankara niversitesi
Basmevi,1981.
ZDEMR Trkelili Hseyin Hicreti Raslllah [Kitap].
stanbul:[s.n.],2009.
ZDEMR Trkelili Hseyin lmeyen Dostluk [Kitap].
stanbul:GzdeMatbaaclk,2008.
VASSAF Osmanzade Hseyin ve hzl. Prof.Dr. Mehmet
AKKU Prof.Dr. Ali YILMAZ Sefinei Evliya [Kitap].
stanbul:[s.n.],2006.
EvrdBehiyye1

} {3
} {5 }{1

}{3
}{3

}{3
2EvrdBehiyye
Bu okuduklarmdan hsl olan ecir ve sevaplar
nceRaslllahsallallhaleyhiveselleminruhani
yetlerine hediye eyledim. Sonra hsl olan sevab
gelmi btn enbiy aleyhimsselt vesselm
Efendilerimizin, li ve ehlibeyt ve Ashab Gzin
radiyallh anhm ruhlarna hediye eyledim. Sonra
hslolansevabMuhammedBaheddnNakibend
kuddise srruhulazz Efendimize hediye eyledim.
Sonra hsl olan sevab gelmi ve gemi btn
evliyann ruhaniyetlerine hediye eyledim. Sonra
hsl olan sevab bizlere hakikat ve marifet yolunu
bizlere reten byklerimizin ve hssaten
.EfendimHazretlerininruhaniyetlerine
hediye eyledim. Sonra hsl olan sevab mmin ve
mmintn ruhaniyetlerine, hayatta bulunanlarn
defteri mallerine hediye eyledim. Sonra Anne ve
babamn, akrabamn ruhaniyetlerine, hayatta bulu
nanlarndefterimallerinehediyeeyledim.
Sonraruhenvekalben
[EmellerimihereydenkesipsadeceAllahTelya
yneldim.]cmlesinidnrsn.

...

EvrdBehiyye3
4EvrdBehiyye
EvrdBehiyye5
6EvrdBehiyye

}

{

EvrdBehiyye7
8EvrdBehiyye
EvrdBehiyye9
10EvrdBehiyye
EvrdBehiyye11

}

{ ] 3 [

[ ]
]
[

] [
12EvrdBehiyye

}
{ ] 3 [
EvrdBehiyye13

] [

14EvrdBehiyye
EvrdBehiyye15
16EvrdBehiyye
} {][3

{ ] } [3
}

{ ] } [7

{ ]} [7
{ ] [3

{ ][3
EvrdBehiyye17

}
{ ] [3
[
{ ]

18EvrdBehiyye

] [

EvrdBehiyye19
}

{]} [3
{ ] * [7

*

*

20EvrdBehiyye

}

{ ] [10

EvrdBehiyye21

*

*

*

*
*

22EvrdBehiyye

*

{
}
] [3

} { ] } [3

{ ][3

} { ] [7
EvrdBehiyye23
24EvrdBehiyye

] [3

] [3

][3

}{1
}{3

}{3
Buokuduklarmdanhslolanecirvesevap
larnceRaslllahsallallhaleyhivesellemin
ruhaniyetlerine hediye eyledim. Sonra hsl
olan
sevab
gelmi
btn
enbiy
aleyhimsselt vesselm Efendilerimizin, li
veehlibeytveAshabGzinradiyallhanhm
EvrdBehiyye25
ruhlarna hediye eyledim. Sonra hsl olan se

vab Muhammed Baheddn Nakibend
kuddise srruhulazz Efendimize hediye eyle
dim. Sonra hsl olan sevab gelmi ve gemi
btn evliyann ruhaniyetlerine hediye eyle
dim. Sonra hsl olan sevab bizlere hakikat ve
marifet yolunu bizlere reten byklerimizin
ve hssaten Efendim Hazretlerinin
ruhaniyetlerine hediye eyledim. Sonra hsl
olan sevab mmin ve mmintn ruhaniyetle
rine, hayatta bulunanlarn defteri mallerine
hediyeeyledim.SonraAnnevebabamn,akra
bamn ruhaniyetlerine, hayatta bulunanlarn
defterimallerinehediyeeyledim.
NOT: Evrd Kudsiye (Bahaiyye) gnde iki

defa okumak uygundur. Sabah kulua yakn
bir zamanda veya ikindi namazndan sonra
okunur. Okumalarda (sabah ve akam) birka
kelimede deiiklik yaplr. Baz yerlerde tarif
edildii zere tekrarlar yaplr. Bu ise, duann
feyzvetesiriniartrr.

Haci Hasan Akyol Efendi̇ Tasavvurât - I Hayri̇yyem'i̇ Güzel Düşünceleri̇m

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Haci Hasan Akyol Efendi̇ Tasavvurât - I Hayri̇yyem'i̇ Güzel Düşünceleri̇m

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

KUTBULRFN

Hac Hasan Akyol Efendinin kendi el yazsyla

kolaylk olsun diye de manaya uygun dzenle

Yine bir defasnda kendisini ziyaret eden nianlsn

Rauf Usta Efendi 2 ile bir sohbet olsa nce de

alamakl bir ekilde unlar sylediini nakleder:

Sen gensin dedi. Bende biraz srar edince

Hac Hasan Darendev kaddesellh srrahulaziz

Onlarn isteklerine sadece boyun eilir. Emek

Onun elinden aldm sandal kokusunu hala

yapacamz sorunca, Seyyid Osman Hulusi

HacHasankaddese'llh srrahulaziz Efendi,

llh srrahulaziz olu Bahaddin Efendiyi ec

gzel ahlk ilkesi zerine kuran Hac Hasan

"Sivas'a gelip de Meydan Camii ve Ulu Cami

cesi kaim"7 olacak ekilde bu gnlerin ihya

Hakk Efendi ile beraber, rdnl Konanda

"Efendim! Allah Tel hayrl mrler versin,

barnadr. Dereceleri, her dereceden stn

akyla doludurlar, her eyi brakp yalnz O'na

larn ancak veliler ve sekinler bilir, bakas

(Muhammed ibni Hseyin es Slemi, 1981),

Hac garda burada iin bitince Sinopa k

halk ou bedevi, imamlar mezhebleri fi,

ki siz iinize gidin, Darendeye tarikat biz ge

Efendi onsekiz arkadayla ziyarete gitti. Hac

nnda maherde mahcup olmayacam. ey

Hac Hasan Efendim bu sze ilveten buyurdu

23 lim nur gibidir, ondan mutluluk hsl

36 slam ibadetler ile anlalr ise de iman

63 Bir adam hangi kavmi severse Allah

Hac Hasan Akyol Efendinin el yazmalarndaki

lkn dinden ayr olduunu sylemek ve iddia

Herkese gzel huylardan biriyle muamele et.

11Bilmediiniz eyleri kr krne takip et

vardr ki, bunlar slm nazarnda salih ameller

Bulunur herkesin iptilas, kimisi selametle

Dostun hakiki dost olmas, kt zamanda sa

Fettane: Mehenk ta. Altun ve gm

recek bir servet, erefli, iffetli, haysiyetli bir

her srr bir hzn, her ikbli bir idbardr31.

lh emirler dhilinde dnya ve hirete ait

mal ki bugn iin hayrl ve yarn iin faydal

Drst alanlar iin servet, uyanklar iin

nsan iin en kymetli hayat, mnsn tekil

Bir insan birinin aleyhinde olursa hareketleri

ve hkmdarlar yerine imdi saltanat srmek,

gryorsan ile. Tereddde dtn zaman

bizim elimizde olan ve zahiren mlik olduu

ler, kuvvet ve kudret sahibinin aciz olduunu

her birinin rakam ne ise an iler, onun mura

hakikaten bir mana yoktur. Bu zamanda layk

badet her zaman bulunabilir, fakat hikmet sahi

emru'llaha tevekklden baka are olmadn

Bilhassa unu belirtelim ki; Baz kimseler m

Makam sabrdan makam rza ldr. Sabr

olduunu bilir. Ayrlmadr, nk kul ancak

dan sonra lh emirleri ve kendi amellerini

Raslllah sallallh aleyhive sellemin az kelime

vakit) kl. Gerekten namaz, kt iten ve uy

nsann Allah Telnn nimetleri ile asi olma

yatnda bulunan her eyin temizliine dikkat

Rabbinizden mafiret dileyin; O'na tevbe edin;