Dnmenin, akl yrtmenin metot olarak renilebilir olduuna dikkat ekmek iin bu kitap, yazar Alev Alatlnn, internette

kurduu tartma ortam alevalatli@egroups.com adresinde buluan katlmclarn ortak abalaryla hazrland ve ayn duyguyla basmndan 4 sene geince kitabn internet ortamna tanmasna karar verildi. Bu kitapta daha ok serbest safsatalar (informal fallacies) gruplara ayrlarak alt balklar halinde incelendi.Burada dnmenin yanl akl yrtmelerle ortaya konmasndaki hatalar incelendi. Web sayfasna [ http://www.safsatakilavuzu.com/ ] hem tr hem de rnek olarak yeni safsata rneklerinin ilave edilmesi dnlmektedir. Eer sizin de nerileriniz ve eletirileriniz varsa safsatakilavuzu@yahoo.com adresine gnderebilirsiniz. Yaynlanma tarihi: 1 Nisan 2005 Gncellenme tarihi : 2 Aralk 2005 PDF haline getirerek dzenleyen: hyperpostulate.

Ana Giri Safsata Sayfa veTrleri

SafsataTrlerive SafsataTrlerive Gncelrnekler1 Gncelrnekler2

SafsataTrlerive Gncelrnekler3

Alternatif Hazrlk nsz Yaz malar

KOORD NATRNnsz
Yazar Alev Alatlnn, internette kendi adn ta yan bir tart ma ortam, yani alevalatli@egroups.com adresli eposta grubunu kurmasnn zerinden iki aylk bir sre gemi ti ki, grup yeleri arasnda tart malar, yanl anlamalar ve nyarglar nedeniyle giderekverimsizle ti.Kar tgr leretrafndagrupla malarba lad.Sylenenlerleonlardan anla lanlararasndagiderekbiruurumolu uyordu.Tart malar,neredeyse,sylenenlere deil,syleyenlerekar olma eklindesrdrlyorduvedolaysylasalklbird nce al veri igerekle emiyordu.Nesyleyensylediinianlatabiliyor,nedeokuyansyleneni anlyordu. Tam bu srada, eposta grubunun posta kutularna Alev Alatlnn eksikli ve mahzunkonulumektubud t: Bu duyguyu tanyacaksnz: Siyaset Meydann ya da benzer bir program seyrettikten, basnda bir haber okuduktan ya da politikaclarn, rnein nkleer santral, rnein enflasyon, konularndaki konu malarn dinledikten sonra insann iinde kalan duygu. Argmanlarn sonusuz, sorularncevapsz,hkmlerinhavadakaldduygusu.Tuhafbirumarszlkduygusu.Umarsz,nk meselenin bir de (yllar yl susturulmu insanlarn doal kar lanmas gereken tepkisi olsa gerek) sylenenemuhalefetetmenindemokratikkonu mahakknihlalanlamnageliyorolmasgibiyaygn biranlay var.Vardnsonucadeil,sonucavar eklinekar ymal kolduumuzbirmurakabe mekanizmas deil. Korkarm, akl yrtmenin, muhakemenin, bir takm kurallar olduuna, bu kurallarnmatematikkurallarnabenzediinearkada lariknaedemedim.Naslki,matematikkurallarna uymayan bir matematiki d nlemez, mantk kurallarna uymayan bir iddia/bir argman sahibi de d nlemezbuhususuaklamaktadayetersizkaldm,besbelli. Alev Alatl, daha sonra, hatal akl yrtmenin tart malar geersiz, tutars z baz sonulara gtrdne i aret etti. Hatal karmlar sonucu ortaya kan sonulara bo , temelsiz,aslszszlerinBatd ncednyasndaFallacy,safsataolaraknitelendirildiine ve d landna dikkat ekerek, bu konuda yaplm bir sitenin grup iinde incelenmesini nerdi. Bir sre sonra grup, bu sitedeki safsatalar Trkeye evirmeye karar verdi. O gnlerdeCahitAknnyapti blmyle,adgeensitedeki38safsata,SinanCanan,ve Ay e ule Eriok ve Aylin zden ktem tarafndan Trkeye evrildi. Hulusi nar, Mehmet Slk, Mehmet Yasak, Bar Poyrazolu, Gnl Demez, Fatma Kl, M. Akn Ylmaz'nkatklarylaortayakanprojeyiMehmetSaymKaracandzenledivebazgncel rnekler ekledi. Proje bu haliyle Alev Alatlnn web sitesine kondu (www.alevalatli.com). Daha sonra Nurcan Karacan, internetteki, safsata ile ilgili btn web sitelerini tarayarak,

yaygn safsata trlerini belirledi, mevcut al maya yeni safsata trlerini ekledi, ve bu safsatalar, anlamay kolayla tracak ekilde, st ba lklar halinde gruplandrd. nceleme a amas,konuylailgilikitaplardakapsayarakgeni letildi. M.Akn Ylmaz, Mehmet Yasak, Ay e ule Eriok, Taner Akba , Mehmet Saym Karacan,Bar Poyrazolu,NurcanKaracan,YoncaHancolu,HakanErdil,KorayAydnve EminGrbztarafndangrubagnderilenrneksafsatalar,MehmetSaymKaracan,Bar Poyrazolu ve Taner Akba tarafndan, grupta yaplan tart malar da dikkate alnarak, trlerine gre dzenlendi, bu dzenlemeyle ilgili aklamalar yapld. Mehmet Saym Karacantarafndan metne e itli karikatrler yerle tirildi. Son olarak, ortaya kan metin, CahitAknveAlevAlatltarafndangzdengeirilerekelinizdekikitabnieriineula ld. Kitaptayerverilenmetinler,herkesin ula abilecei kaynaklardan, toplumun her kesiminden insanlarn okuduu yaynlardan seilmeye al ld. Ortak zellikleri, gncel safsatalara iyi rnekler iermeleridir. Zaten ama, herhangi bir ki inin yazarln ya da ki iliiniyermekdeil,meseleninegrubumuzunyelerivebukitapnokurlartarafndan daha iyi anla lmasn salamaktr. leriki sayfalarda greceiniz zere bazen bir metin birden fazla safsata tr de ierebilmektedir. Byle durumlarda saptanan rnekleri ncelikle en iyi temsil ettikleri d nlen safsata tr kategorisine yerle tirildi. Bazen de aynmetinbirdenfazlasafsataba laltndaincelendi. Sonolarak,bual mannherkesinaynd ncedebirle mesinisalamakgibibiramac olmadn vurgulayalm. Hedefimiz, hem kendi sylediimiz szlerdeki trl mantk hatalarn, hem de ba kalarnn sylediklerini hatasz anlama yetimizi geli tirmek, deyi yerindeyse, dolduru a gelmekten korunmaktr. Bylece zellikle de sanal ileti im ortamlarnvedetart maortamlarnverimsizklannedenlerinortadankalkmasnakatkda bulunmayumuyoruz. MehmetSay mKARACAN 4Aevresi,Safsataal maGrubuKoordinatr

Ana nszSafsatave SafsataTrlerive Sayfa Trleri Gncelrnekler1

SafsataTrlerive Gncelrnekler2

SafsataTrlerive Gncelrnekler3

Alternatif Hazrlk nsz Yaz malar

GR Kendid ncelerimizigeerliolarakifadeetmemizi,ba kalarnnd ncelerini isedoruanlamamamzsalayan,aklyrtme,muhakeme,d nme,ispatvekarm yapmametodunamant kdiyoruz.Mantkhatalaryadabirdierdeyi lehatalkarmlar sonucuortayakanbo ,temelsiz,aslszahkmaisesafsata.Safsatalar,insanlararas ileti iminnndekiennemliengellerite kilediyorlar. D nrkenyadakonu urken,acelekararvermek,nyargldavranmak, syleyeceklerimiziyeterincetartmadansylemek,okgenelifadelerkullanmak,yeterince bilgisahibiolmadmzkonulardaba kalarnaahkmkesmek,nlki ilerinszlerini kendiiddialarmzndoruluunukantlamakamacylakullanmak,fikrimizikabulettirmek iinkar mzdakinia alamak,baskaltnaalmak,statmzveyapoplaritemiziileri srmek,birba kasnnfikrinilaykylaanlamadansavunmayagemekveyasaldrmak... Budavran larmz,tart malarmzyetersiz,tutarszsonularayanisafsatalaragtrr veileti imortamnekilmezhalegetirir. BAZITEMELKAVRAMLAR MANTIKNEDR? Meraklsna:(ngizcelogic), [Latincelogic], {Osmanlcamizanlakl} Gnlkhayattaoksaydaiddiaveyaahkm(hkmnoulu)duyarveyaokuruz. Ancakbunlarnoumantkrgsndenyoksunolduuiinhemiddiasahiplerinin meramnanlatmaktanuzaktrlar,hemdemuhataplarnyokyereyanl anlamalara, hattafkeyesrklerler.Zamanzamankavgalaranedenolduklarbileolur.Birinsann, gnlkhayatndaba kalarylaileti imisrasndaokuduklarndanyadadinlediklerinden dorusonularkarmakiin,mantkbilimiuzmanolmasgerekmezelbetteamageerli birargmanolu turmak,meramndahaanla lrklmakiinazdaolsamantkbilgisi arttr.Hemenbelirtelimki,hatalkarsamaherzamanbilgisizlikyadadikkatsizlik sonucudaolu maz.nsanlar,kar larndakileriyanltmakiinkonu malarndaveya yazlarndabilerekisteyerekhatalkarsamayapabilirler..Meramlarnnetolarak

anlatmaktankandklarzamanlardadahatalkarmlaraba vurabilirler.Byle durumlarda,doruvegeerliaklyrtmekurallarnntmolarakadlandrlanmantk, yazlveyaszlifadeleridorudeerlendirmemizi,nutuklar,sylemler,metinler hakkndadoruyarglaravarmamzsalar. Aklyrtme,muhakeme,d nme,ispatvekarmyapmabilimidir,mantk. Birargmanngeerliolupolmadnsaptayabilmekiinbazkavramlarnbilinmesi gerekmektedir,a adabunlarsralyoruz. nerme Meraklsna:(ng.proposition), [Lat.propsito], {Osm.kaziye} Trkeninszdizimineuygunolarakifadeedilenhkmcmlelerine,nermead verilir.nerme,birsaptamann,birverinin,biryargnnyadainancnTrkdilinin kurallarnauygunolarakifadesidir.A adakicmlelerdenilkidorunermeye,ikincisi iseyanl nermeyernekolarakverilmi tir: Ankara,Trkiyeninba kentidir. AlevAlatlnnsonkitabolanSchrdingerinKedisikedilerindavran larndanyola kanbirromandr. Bircmleyiolu turankelimelerinsadeceyerleridei tirilerekeldeedilenyenibircmle, aynanlamveriyorsa,farklbirnermeolarakkabuledilemez.A adakiikicmle,ayn nermeninikifarkl ekildeifadesidir Burada,ikidenbykiftsaylarbulunmaktadr. kidenbykiftsaylar,buradabulunmaktadr Argman Meraklsna:(ng.argument), [Lat.argumentum], Biriddiay,birtezi,birgr desteklemek,dorulamakveyaglendirmek

amacyla,biryadadahafazlasaydanclyadakabuldenbellibirsonucunkarsand kantlamatarzyadaformunaargmandenir. Birargmangeerliyadageersizolabilir,glyadazayfolabiliramabir argmannkesinolarakdoruyadayanl olduusylenemez.Argmanlarn,ancak bile enlerininyanincllerinin,karmnnyadasonucununayrayrdoruveyayanl olduundanbahsedilebilir.nkargman,birnermeveyabirgr ilerisrmek iinolu turulanbirbirinebalbirdiziifadeolaraktanmlanmaktadr. A adabirargmanrneiverilmi tir Evreninbirba langcvardr.(ncl) Herba langbirolaydr.(ncl) Herolaynbirsebebivardr.(ncl) Evreninba langcbirolaydr.(karm) Evreninolu umununbirsebebivardr.(sonu) Birargmannbile eniolur:nclleri(premises),karm(deduction)vesonucu(conclusion). imdibubile enlerigzdengeirelim. ncl
Meraklsna:( ng.Premise), {Osmn.mebdeden(temel,esas)mukaddem}

Aklyrtmeyibellibirsonucaula trmadatemelalnanveyabirkarmiinesas alnannermeyencladverilir.Birargmannsonucavarabilmekiin,genellikle birdenoknclegereksinimiolur.Bunermelerin,argmannsonucunamantk kurallarnauygunolarakvarlmasnsalayacakaklktaolmasistenirnk,nclleri ifadeetmedekiba arszlk,argmannku kuilekar lanmasnanedenolurvekabul edilmesinigle tirir.teyandan,birargmandanclgrevigrenbirnerme,bir ba kaargmandasonuyerinegeebilir. karm
Meraklsna:( ng.Deduction)

Doruolduukabuledilenncllerdeneldeedilensonutur.Birveyadaha okifade,hkmyadanermedenba kabirifadehkmyadanermeninkarsanmas i leminekarmdenir.karmtekbirnclleolabileceigibibirdenfazlancllede

olabilir. A adakirnekteolduugibi,tekbirncldensonucagidilenyanibirnclvebir sonunermesindenolu andorudankarmdenir. Sukaynadndascakl100dereceyibulur. Kaynayansuyagirenelyanar. Enazikinclvebirsonunermesindenkurulanyanienaznermedenolu ana ise,dolaylkarm. Sukaynadndascakl100dereceyibulur. Tenceredekisukaynam tr. Tenceredekisuyaelinisokarsanyanarsn. karmdabulunmakiinkabuledilmi birveyadahafazlanclgerekir.Yukarda belirttiimizgibibirkarmyenibirnermeolu turmaktakullanlabilir.Argman ilerledikekarmiingerekliifadesaysartar. Sukaynadndascakl100dereceyibulur. Tenceredekisukaynam tr. Elinisokarsanyanarsn. Kaynayansuyaelinisokmamalsn. Vb.vb. Vb.vb.Argmandahadauzayabilir.
Sonu Meraklsna( ng.conclusion), {Osm.matlup}

Sonu,birargmanolu turanncllerdendorubiraklyrtmeilekarsanan vargdr.Varg,birargmannsonnermesidir,genelolarakohalde,yleyse, sonuolarak,bundandolay,bunedenlegibibalalarlaba lar.Birargmandaki sonkarmolarak,ispatlamayaal laniddiayierir.Yukardakikaynarsu

argmanndagrldgibi,birargmandakisonu(kaynayansuyasokulanelin yanacaiddias)ba kabirargmanda(kaynayansuyaelinsokulmamasgerektii iddias)nclolabilir. karsama Meraklsna:(ng.,inference), [Lat.,illatio], {Osm.istinta} Bird ncedendierbird nceyegei .D ncedebirinantanyada nermedendierbirinanyadanermeyegemek.karsama,tmdengelimselve tmevar msalolmakzereikiyeayrlr.Tektekolgulardangenelbirsonucagitmeveya gzlemlenen,ara trlanolaylararasndakurallaryadasistembulmayaal anakl yrtmeyetmevarmsalkarsamadenir.Genelhallerdeneldeedilmi kuralve sonularzelhallereyadarneklereuygulamak eklindeolu anaklyrtmetrneise tmdengelimselkarsama. Geerlilik&Geersizlik Meraklsna:(ng.validity,invalidity), {Osm.meriyet,malliyet] Birargmandanclyadancllersonucukanlmazklyorsa,oargmann geerliolduusylenir.Geerlilikkarmdanclleridoruklansebeplerinsonucuda doruklmashalidir. skambilbirdestekatileoynanr. Birdestekadmzyok. Ohaldeiskambiloynayamayz. Ancak,mantktageerlilikiledorulukbirbirindenfarkl eylerdir.Doruluk nermelerinieriiyleilgilidir(iskambilinbirdestektileoynanpoynanmamas), geerlilikiseaklyrtmeninmantkkurallarnauygunolupolmadna(kadmzyoksa iskambiloynayamayz). Yukardakirnekteolduugibi,sonucunncllerdenkarldbirargman,geerli

olaraknitelenirken,sonucuncllerdenzorunluolarakkarlmayan,ncllerisonucu desteklemeyenveyadorulamayankarmyadaargmangeersizolaraknitelenir. rnektegrldgibincllertekertekerdoru,amakarmgeersizolduuiin argmandageersizolabilir. skambilbirdestekatileoynanr. Annemkuafrdenhenzdnmedi. Ohaldeiskambiloynayamayz. Birdegncelrnekverelim. Yenidnyaanlay ,yenideerleriyakalamaabasdiplomasidekibtnbuanlamsz kurallarkaldrpbirtarafafrlatt. Bugndnyannenglliderleriuluslararasbirsorunuzmekamacylagerektiinde binlercekilometreuuyorlar,kckbirlkeninliderininayanagidipdildkyorlar. HibiriBylebirdavran bizikltrdiyed nmyor. Amabizi inznbiryanabraktk,sorunuSezerEcevitiaramal,hayrEcevitSezeri aramalinatla masnaindirgedik. (TufanTren,14.8.2000,Hrriyet) YazarnbirincinclGenelle tirmeierdiinden,doruluutart maldr. kincinclndekikklketanm,lkedenbeklenenlerindekckolmas anlamnagelmez.EcevitveSezer,aynlkenininsanlardr.Trkiyeninzelindekibu tart manninatla madolaysylazlmediihatalbirkarsamadr. Yarg Meraklsna:(ng.judgement), {Osm.hkm} Bircmleninyadanermenindorulukveyayanl lnbelirlemei lemineyarg diyoruz.Yarg,aklmznbelirlibirieriiherhangibirkonudatasdikyadainkaretme i lemidir. AklYrtme

Meraklsna:(ng.reasoning), {Osm.muhakeme} D nceleribilinli,tutarlolarakvebellibiramalabirarayagetirmei lemi.nclolarakalnan nermelerdenmantksalkarmkurallarnauygunolaraksonukarmai lemi.Zihnin,hazryada verilenbazbilgiyadanermelerdenyolakarak,verilmeyenba kabir eyisonuolarak kartmas.
TmdengelimselArgmanlar&TmevarmsalArgmanlar

karsamanntmdengelimselvetmevar msalolmakzereikiyeayrldn grm tk.Aynayrmargmanlariindeszkonusudur.Tmdengelimli(deductive) argmanlardagenelncllerdenzeledorugidilerekkesinbirsonucavarmak hedeflenir.Sonucundoruolmasiinncllerindoruolmasgerekir.Ancak,bir tmdengelimliargmanngeerliyadageersizolmasncllerinindoruyadayanl olmalarndandahafarklbirdurumdur. nclleriyanl olanbirtmdengelimselargman,sonucakarsama kurallarnauygunolarakvarm sa,geerlisaylr. Yanl veGeerliler,DoruveGeerlilerekar Yanl veGeerlitmdengelimselargmantanmakiina adaverdiimiz u rneebakalm: Yanl veGeerli Btninsanlarye ildir.(ncl) Sokratbirinsandr.(ncl) Sokratye ildir.(sonu) Birincinclistisnaszherkesinyanl olduunubildiibirncldr.Bunaramen argmangeerli,yanionclbalamndamantkszdeildir.Ancak,tmdengelimsel argmanlardakullanlanncllerindoruyadayanl olduklarherzamanbukadarak deildir.Gnlkhayattaouzamandoruluunubilmediimiz,eminolmadmz,yada dpedzyalanolanpekokncldenyolakantmdengelimselargmanlarsrf karsamakurallarnauygunolduklariinmantklgrnebilirler.Kendiegrubumuzda kar la tmzYanl veGeerlibirrneeyerverelim: TPAOkaytlarnagrebirmilyondolarlkchristmastreealnm .

Christmastreebirnoelssdr. TPAOlkeninparasnkorkunbir ekildesavurmaktadr.(veya) TPAObirilerinizenginetmektedir. Tmdengelimliargmanlardasonucancllerdenyolakarakvarldnagre, buradakimeselegeersizlikdeildir.Mesele,ikincinclndoruolmamasndan kaynaklanmaktadr.Christmastreepetrolclktesondajaletininucunataklanparann addr.Bununbyleolduunubilmiyorsanz,geerliolduukadaryanl olanbu argmandanetkilenmenizkanlmazdr. Geerliolduukadardadorubirtmdengelimselargmanrneia adaki gibidir.
DoruveGeerli

Btninsanlarlmldr.(ncl) Sokratbirinsandr.(ncl) Sokratlmldr.(sonu)

Laf Ola Be i Gele

Sonucancllerdenyolakarakvarlamayan,sonucununnclleriylebalants olmayantmdengelimselargmanlar,geersizdirler.Geersiztmdengelim argmanlarlfolaberigeledediimiztrdeniddialardandr.MantktaBiimselSafsata olaraksnflandrlrlar. Btnkpeklermemelidir. Hibirkedikpekdeildir. Ohaldehibirkedimemelideildir.

Yoncannparasvarsa,ootomobilialr. Yoncaootomobilialmad. OhaldeYoncannparasyok.

teyandan,TmevarmsalArgmanlargzlemvedeneyleredayanr.Gzlemvedeneyselverilerden yolaklarakgenelbirsonucavarlmayaal lr.Ancak,sonuTmdengelimArgmanlarndaolduu gibikesindeildir,nkihtimaliyete/olasladayanmaktadr.ncllerindoruolduklarkabuledilirse, sonucundadoruolduuvarsaylr.

Nezamankzlbirgnbatmgrsem,ertesignhavagzelolur.(ncl) Bugnkzlbirgnbatmvar(ncl) Ohaldeyarnhavaokgzelolacaktr.(sonu) Trkiyedekikpeklerinousokakkpeidir.(ncl) omarTrkiyedekibirkpektir.(ncl) Ohaldeomarbirsokakkpeidir.(sonu) Birdegncelrnek: ...Buradada,Amerika'dada... imdikpdaKatmanduedebiyatyapmalarnabiz azmzlaglmeyiz.Helegnmzdebunahigerekyok,nkgenlikartkbolvekolay uyu turucudabulabiliyor, ehirliveparalkesimitav anlargibihababamdaiftle ebiliyor...Yanibir nevikkAmerikaoldukbile...Haa,sanayitoplumunungetirdiizelsorunlardanbunalmak istiyorsanz,nceosanayiyikurundaskntsnondansonraya arsnz! (EnginArd11102000Star) Amerikadagenlikkolayveboluyu turucubulabilir.(ncl) Amerikadagenliktav anlargibihababamiftle ebilir.(ncl) Trkiyedede ehirliveparalkesimtav anlargibihababamiftle ebiliyor...(ncl) Trkiyedede...genlikartkbolvekolayuyu turucudabulabiliyor,(ncl) SONU:YanibirnevikkAmerikaoldukbile. ehirliveparalgenlikTrkiyeyitemsiletmeyeceindenyaplankarmgeersizdir. TmevarmArgmanlarndaistatikiverilerindoruluunemkazanr.Doru verilerdenyanl sonukarmabirhatadrvestatistikselHatalarba lylaSerbest Safsatalaraltndaincelenecektir.

ArgmanlarTanma Argmanlarherzamanyukardakisrayizlemezler.Bazenncesonuverilir, sonraispatlanmayaal lr.Bazargmanlardasonuvenclleribirbirindenayrmak zordur.Bazendeifadelerargmanabenzer,fakatdeildir.rnein, Eerncildoruise,sayamecnun,yadaTanrnnoluolmaldr. Bubirargmandeilbir artcmlesidir.Buifadedesonucudestekleyecekbir nclmevcutdeildir.Yada, TanrseniyarattonedenleTanryakar grevleriniyapmalsn. BuradakiTanryakar grevleriniyapmalsnifadesidebir artcmlesidir. art cmlelerinermeolarakkabuledilmezler. Arabamal madnkmotorundabirproblemvar. Budabirargmandeilbiraklamadr.Buradaarabannniinal madizah edilmektedir.Buifadegeerlibirargmana yledn trlebilir: Arabamnmotorundabirsorunvar:nkal mad.

Ana nszGiri Sayfa

SafsataTrlerive Gncelrnekler1

SafsataTrlerive Gncelrnekler2

SafsataTrlerive Gncelrnekler3

Alternatif Hazrlk nsz Yaz malar

SAFSATA
Meraklsna:(

ng:Fallacy)

{OsmKyasbatl) Bir d nceyi ortaya koyarken ya da anlamaya al rken yaplan yanl karsamalarntamamnasafsatadenir.Safsatalar,ilkandageerliveiknaedicigibi gzkenancakyakndanbakldndakendilerinieleverensahteargmanlardr. Gnmz Trkesinde safsata kelimesi kusurlu akl yrtme anlamn kaybetmi , yanl inan manasnda kullanlr olmu tur. Oysa, safsata, insann muhakemeyetisinin yanl ynde kullanmdr ve ou kez nyarg, eksik bilgi, batl inanlar,duygusallk,yersizgndermeler,acelecilik,zensizlik,genelleme,duygu smrs,Trkeyiktkullanmagibisebeplerdenkaynaklanr. Safsatalarbiimsel(formal,suri)yadaserbest(informal)olurlar

BiimselSafsatalar
Birargmannyapsndankaynaklanan,birargmanteknikolarakgeersizklan hatalardr. Bir argmann teknik olarak geersiz olmas, sonucunun ncllerini izlememesianlamndadr.Yukardadadeindiimizgibi,BiimselSafsatalardamesele, sonucun doru veya yanl olmas deil, karsamann doru ncllere dayanmamasdr. A adaki ilk rneimiz, Yanl ve Geersiz bir argman olarak, Biimsel Safsatadr: nk, ilk ncl yanl tr ve bu yanl ncl Sokratn ye il olmasgerektiigibilfolaberigelebirsonudourmu tur. Bazinsanlarye ildir. Sokratbirinsandr. Sokratye ildir. brtaraftan,ikincirnektevarlanSokratlmldrsonucu,doruduramabu

da tesadfen dorudur. Birinci ncln yanl olmas, bu argman da Doru ve Geersiz,yaniBiimselSafsatasnfnakoyar. Bazinsanlarlmldr. Sokratbirinsandr. Sokratlmldr. Birkezdahavurgulayalm:Yukardakiargmanlardakarmlarngeersizolmalarnnnedeni ncllerin birinin doru, dierinin yanl olmasndan kaynaklanmaktadr. Bu nedenle, sonu tesadfendoruveyayanl olabilir.A adakirnektebiimselsafsatayinceleyelim. ahsen ben, demokrasiyi bir trl sevemiyordum. nancmn demokrasiye ihtiya duyacana inanmyordum. Demokrasi yokken, biz, ktaya 7 denize hkimdik. imdi emperyalistlerinklesidurumunad m tk (Hseyinzmez,9.10.2000,Akit) Demokrasiyokken,biz,ktaya7denizehkimdik.(ncl) imdiemperyalistlerinklesidurumunad m tk.(ncl) Sonu:Demokrasi,lkeleriemperyalistlerinklesidurumunad rr.. Geerliamayanl Ortaya konan ncllerden bu karm ve sonu geerli olmasna ramen ncllerin yanl lnedeniyleyanl birargman. unu da syleyelim ki, Biimsel Safsatalar pek ilgin olmadklar gibi, matematik formllerine benzeyensembollereindirgendirilebildiklerindenelencelidedeildirler. GelelimSerbestSafsatalara.SerbestSafsatalar,ouzamangerektende elencelidirler. Zaman zaman anlamsz hatta dzeysiz olmalarna kar n, sonular itibariyle insan hi olmayacak inanlara ve durumlara gtrebilirler. Masum muhataplarn hayatta kt seimler yapmaya hatta iddete ynlendirebilirler. Eer bir politikac aday iseniz, geleceiniz iin yapacanz en iyi yatrm bu kitapktaki safsatalarhatmetmekvemmknolduuncaskkullanmaktr.Amapolitikacdeilde,

politikac muhatab olacaksanz, Serbest Safsatalara ili kin farkndalnz bu defa kolay kandrlmamak iin kullanmak durumundasnz. Her ne kadar gncel rnekler gazetelerdenalnm sada,gazeteciolmakiinsafsatayapmaybiliyorolmakdagerekli deildir.

SerbestSafsatalar
BiimselSafsatalarargmann ekli,SerbestSafsatalariseanlamileura rlar. Serbest Safsatalar, kullanlan Trkedeki belirsizlik, kelime veya gramerin yanl kullanm,birfikrinveyaolaynyanl ifadesi,birtahmininvurgulanmas,yanl anlama, konud nakmagibikusurlarnedeniyleortayakar.Sylediimizgibi,ouzaman komik,aptalhattasaygszdrlar.Batl inanlarn temelinde de safsatann bu cinsi yatar. Dorubirmuhakemeiinifadeninakolmasgerekir.OysaSerbestSafsatalarda ifadeleranla lrgibideillerdir.lerikirneklerdegreceinizgibiSerbestSafsatalar kullanlan Trkenin anlam ile ura rlar. unu da belirtelim: Serbest Safsatann ngilizcekar lolaninformalfallacynininformalkelimesikalitesiz,adi,geli igzel, uygunolmayanmanasndadeildir,BiimselSafsatalargibiargmann ekli(mazrufu) yerineanlam(zarf)ileme gulolunduunuanlatr. TrkedekiSerbestSafsatalarntamamlanm birlistesiyoktur.Bununlaberaber,biz, gnlk hayatta yaygn olarak kar la tmz 50 Serbest Safsata trn yle sraladk. SERBESTSAFSATATRLER
SerbestSafsatalar BELRSZLKSAFSATALARI CinaslSafsata okAnlamllkSafsatas VurgulamaSafsatas FallacyofEquivocation FallacyofAmphiboly FallacyofAccent nformelfallacies

VurgulamaSafsatas KIYASLAMAHATALARI zelle tirmeSafsatas Genelle tirmeSafsatas KATEGORHATALARI BtnlemeSafsatas ndirgemeSafsatas KONUNUNZNKAIRMASAFSATALARI KsrDngSafsatas AlakaszSonuSafsatas ddiayZayflatmaSafsatas AlakaszAmaSafsatas KonuyuSaptrmaSafsatas SALDIRISAFSATALARI AdamKaralamaSafsatas NitelikselAdamKaralama SendeSafsatas Dolduru aGetirmeSafsatas A IRTMASAFSATALARI DevedeKulakSafsatas YaSiyahYaBeyazSafsatas spatlamaMecburiyetiSafsatas FelaketTellallSafsatas malSoruSafsatas okSoruluSafsata SnrlSeenekSafsatas TARTI MALISEBEPSAFSATALARI Yanl SebepSafsatas ncesindeSafsatas M terekEtki hmalEdilebilirNedenSafsatas Yanl YnSafsatas Karma kNedenlerSafsatas STATSTKSELHATASAFSATALARI YetersizrnekSafsatas TemsilEtmeyenrnekSafsatas Yanl BenzetmeSafsatas YokSaymaSafsatas SmenAltSafsatas

FallacyofAccent FallacyOfAccident FallacyofConverseAccident FallacyofComposition FallacyOfDivision BeggingTheQuestion, IrrelevantConclusion FallacyoftheStrawMan FallacyofrrelevantPurpose FallacyofRedHerring ArgumentAgainsttheMan CircumstantialAdHominem FallacyOfYouAlso PoisoningTheWell FallacyOfTheBeard BlackAndWhiteFallacy ArgumentFromIgnorance FallacyofSlipperySlope ComplexQuestion FallacyOfManyQuestions FallacyofLimitedAlternatives FallacyofFalseCause FallacyofPreviousThis JointEffect GenuinebutInsignificantCause WrongDirection, ComplexCause (FallacyofInsufficientSample) UnrepresentativeSample FalseAnalogy SlothfulInduction

SmenAltSafsatas KumarbazSafsatas OTORTEYEBA VURMASAFSATALARI BirBilenSafsatas rrasyonelOtoriteSafsatas nancaBa vurmaSafsatas OrtakTutumaBa vurmaSafsatas GrupBasksSafsatas FaydacSafsata BeendirmeSafsatas DayatmaSafsatas MazrufDeilZarfSafsatas GenetikSafsatas
DUYGULARABA VURMASAFSATALARI

FallacyofSlanting GamblersFallacy ArgumentToAuthority FallacyOfUnqualifiedSource AppealtoBelief AppealToCommonPractice Bandwagon,PeerPressure PragmaticFallacy AppealToPersonalnterests FallacyOfsToOught StyleOverSubstance GeneticFallacy

TehditSafsatas DuyguSmrs nyarglDilSafsatas MazeretSafsatas ArgumentFromForce ArgumentToPity PrejudicialLanguage FallacyOfSpecialPleading

Ana nszGiri Safsata SafsataTrleri SafsataTrleri Alternatifnsz Sayfa ve veGncel veGncel Trleri rnekler2 rnekler3

HazrlkYaz malar

CinaslSafsata (FallacyofEquivocation)
Bircmledekelimelerinveyaifadelerinak olarakkullanlmamasndandoanhatalarabelirsizlik safsatalar adverilir.Trkeyiiyi kullanamamaktankaynaklanansafsatalargrubudur. kitrlortayakar:(1)Kelimeveyaifadeok anlamlolabilir.Budurumdabirdenokanlamortaya kar.(2)Kelimeveyaifadedebelirsizlikvardr.Bu durumdakesinbiranlamortayakmaz.Cinasl SafsataAyrcaVurgulamaSafsatasveok anlamllkSafsatasbugrubagirer. Tanm:Aynkelimenin,ifadeninikifarklksmnda,ikifarklanlamdakullanlmasndandoanhatal karm. rnek:Kanunakar gelenlerhapseatlr.Senyerekimikanununakar geldin.Ohaldehapseatlman lazm! Yarimebirgldedim,birglverdibana. ocuabumasalokuduktansonrayatdedimodaamurayatt. Gncelrnek1: Ya lanmannnedenivcuttakiserbestradikallermi ,nsanoluneekiyorsaradikaldenekiyor. (lkerSarer,10.6.2000,Sabah) Yazar,radikalkelimesininbirincikullandanlamdanfarklbiranlamdakarmyapyor.

okAnlamllkSafsatas (FallacyofAmphiboly)
BelirsizlikSafsatasgrubundandr. Tanm:Birdenfazlayorumamsaitolan ifadeveyacmledenkarlanyarg.

rnek1:Koskocabrodabirdaktilobileyok. 1(Koskocabrodabiryazmakinesibileyok.) 2(Koskocabrodabirsekreteryok.)

rnek2:Ali,Ay eyiAhmetileyakalad. 1(Ali,Ay eyiAhmetleberaberuygunsuz birvaziyettegrd.) 2(Ali,AhmetinyardmylaAy eyi kovalamacadayakalad.) 3(Ali,AhmetlebirlikteAy eyid erken yakalad.) rnek3:Ay e,yalnzkaldndaannesiniard. 1(Ay eyalnzd,annesiniard) 2(Annesiyalnzd,Ay eannesiniard) rnek4:Trafikpolisibirmilletvekilininarabasn durdurur.MilletvekilihemencamaarakSenbenim kimolduumubiliyormusun?diyesorar.Polis elindekitelsizikullanarakamirinesorar:Amirim,bir aracdurdurdum,srcskimolduunubilmiyor, banasoruyor.Neyapaym? Gncelrnek1: GelinyldznnparladbuanziyanetmeyelimveTrkiyeninyalnzfutboluyladeilher eyiylevnelim. (ZlfLivaneli,19.5.2000,Sabah) Yazarburadafikrinibirdenfarklanlamlardaanla lrbelirsizlikiindesunuyor. 1Aslndatrkiyedehibir eybahsedildiikadarktdeil.Futboldaolduugibiba ka alanlardadaba arlsonularalyoruz.Artksadecefutboldandeil,dierba arlolduumuzalanlardan dabahsedelim 2 uandatrkiyefutbolkonusundaba areldeetmi kenolmu ken,gelin,al pdidinip dierba kaalanlardadafutboldaolduukadarba arlolalm.

Gncelrnek2: MichaelJackson,a rderecedealkolalanbirikendi inezararverebilirdiyekaldoteldeiki servisiniyasaklatt. (20.5.2000,Sabah) Yazarburadafikriniikianlamagelebilecekbir ekildeifadeediyor. 1MichaelJacksonbirisikendisinehakimolamaypokier,okiersedekendikendisinezarar verirdiyeikiservisiniyasaklatyor. 2MichaelJacksonbirileriokierdesonrabanazararverirdiyeikiservisiniyasaklatyor. Gncelrnek3: Karakolyaptran,poliseviyaptran, ehitpolislerinailelerineyardmedensabkalki ilere, mafyababalarnaplaketlerverildiinigrdm.yleki,banabirmuhabbettellalnaplaketverme grevidenerildi.Benneriyikababirbiimdegerievirdim: Buplaketiancakbirsermayeverebilir!Alnmadlarbile!..Plaketi,biri adamverdi!... (OrhanTahsin,5.9.2000,Ortadou) Yazar,bucmledesermayekelimesini,hemfahi ehemdesermayesahibiinsanolarak anla labilir ekildekullanyor.

VurgulamaSafsatas (FallacyofAccent)
BelirsizlikSafsatasgrubununncvesonyesi. Tanm:Birkelimeveyaifadeyevurguyaparakfarklbiranlameldeetmeveyaanlam kaydrmahatas. rnek1:al babangibie ekolma. 1(al babangibi,e ekolma) 2(al ,babangibie ekolma) rnek2:Bukkbirfelaket. 1(Olaykkbirfelaket) 2(Buocukbirfelaket)

rnek3:Ali,dahaba kabirKemalSunalfilmigrmekistemediinisyledi.Buyzdenonaba kabir KemalSunalfilmigstermeyeceizZbkfilminitekrartekrarseyrettireceiz. Gncelrnek1: SaynCumhurba kan,laik,demokratikcumhuriyetivelkebtnlnkoruyucu yaptrmlardahaetkiliklmakamacylahazrlananKHKygeriyollam tr. (11.8.2000,RadikalGazetesi) BlentEcevit,fikriniikifarklvurguyapldndaikifarklanla lacak ekildeifade etmi tir. amacylakelimesinevurguyaparsak,laik,demokratikcumhuriyetivelkebtnln koruyucuyaptrmlardahaetkiliklmakcumhurba kannnamac,hazrlanankelimesinevurgu yaparsakbuKHKyihazrlayanlarnamacolarakanla lyor.

zelle tirmeSafsatas (FallacyOfAccident) [ADictoSimpliciterAdDictumSecundumQuid]

Azrastlananolaylardangenelkurallarkarmakk yaslamahatalar (fallacies involvingstatisticalsyllogisms)olarakadlandrlr.zelle tirmeSafsatasve Genelle tirmeSafsatasolmakzereikitrvardr. Tanm:Genelilkeveyaifadeninistisnaidurumlariindegeerliolduunud nmehatas. rnek1:Kural,nsanlaravurmakyanl tr.Ohaldesaldryauradndakar lkvermemelisin. rnek2:Kural,Hikimseyalansylememelidir.Birkatil,i leyeceiba kabircinayetiinbilgi almakiinsenizorlasabile.yalansylememelisin. rnek3:Trafikkurallarnagre, ehiriindesaatte70kmdendahahzlgitmekyasaktr,Aryaral birinihastaneyeyeti tirmeyeal sanbile. rnek4:dnaldnbir eyigerivermekgerekir.Bunedenlednaldnbuotomatiktfeiakl hastasnagerivermelisin. rnek5:Hristiyanlargenellikleateistlerisevmez.SendeHristiyansn,ohaldeateistlerisevmezsin. Gncelrnek1: Cumhurba kannnkoltuunedennekonur?nkodevletitemsilediyordaonuniin.Yani devletherzamanndedir.Cumhurba kannnkoltuundeolursa,ba kayerlerdedeenkk kademesinekadardevletgrevlerininkoltuundeolur.Buise,Devlether eydir,bireyisehibir ey

diyed nen,devletlanlay nnbiryansmasdr. (Oralal lar,21.5.2000,Cumhuriyet) Yazar,cumhurba kannnndeoturmasnnsebebidevletitemsiletmesidirdolaysyladevlet herzamanndedirdiyor,bugenellemeninenkkkademeleriinbilegeerliolacakarmn yapyor. Gncelrnek3: KemalSunal'nlmihmaldenmi . SankiTrkiye'deherylbenzer ekildelenbinlerceTrkvatanda nnlm,a rilgidenve insanhayatnaverilendeerdenmi gibi.Trkdediinbylelr. (FatihAltayl,5.7.2000,Hrriyet) Yazar,Trkiyedelenlerinbykbirounluununihmalnedeniyleldgenelilkesinden karakKemalSunalndaihmaldenlmesizeldurumunundoalolduukarmnyapyor.

Genelle tirmeSafsatas (FallacyofConverseAccident) [Adictosecundumquidaddictum simpliciter]

Tanm:zeldurumlardan,zelliiolanistisnaihaller iingeerliolankurallardangenelilkelereve ifadeleresramayanl . rnek1:Me rumdafaaiinadamldrmek yanl deildir.Ohaldeadamldrmekyanl deildir. rnek2:Srtaryanki iler,srtstyatt zamandaharahatuyurlar.Tminsanlarsrtst yatsalarddaharahatuyurlard. rnek3:Narkoz amacyla hastalara uyu turucu verildiinegrebtninsanlara uyu turucukullanmaizniverilmelidir.. Gncelrnek1: mzalamazsadevletkrizikar.Dnyazerindehibirba bakan,kendidevletininba kann bylesinetehditetmemi tir.Sizettiniz.Geneimzalamad.

(HncalUlu,23.8.2000,Sabah) Yazar,kendibilgisidahilindekilkelerdehibirba bakannkendidevletba kannbyletehdit etmediiiddiasndanyolakarakTrkiyeBa bakannele tiriyor.Buradayazarnbylebirgenelleme yapabilmesiiinbtndnyadakiba bakanlarlacumhurba kanlararasndakiili kilerivegemi ili kileriistatistikleriilebiliyorolmasgerekir. Gncelrnek2: Kimnedersedesin,kaderin akasyoktur.ocukluktabirkeregazetecirolnegirdikdiye, biziorayaprangalamadm? (MustafaKaplan,24.8.2000,Akit) Yazar,ocukluktaoynananrolnbyyncedeinsanetkileyeceinivebununbtn insanlariingeerliolduunusyleyerekgenellemeyapyor.Halbukiocukluktaherhangibirmeslein rolnyapanherkesbyyncedeomeslektenolmaz. Gncelrnek3: Kreselle meninveYeniDnyaDzenininsahibidnyanntekefendisiABDinsanln yararnatekbirprojeyesahipdeildir. (Mjdatztrk,5.9.2000,Ortadou) Yazar,ABDnindnyannyararnahibirprojeretmediinisyleyerekgenelbirkarm yapyor. Gncelrnek4: teinsanaverilendeer!ABDde5,5aylkdoanbebeiya atmakiinonlarcainsan seferberoldu300milyarharcand. (13.5.2000,Sabah) Yazar,ABDde5.5aylkdoanbebeiya atmakiinharcananabannbtninsanlariinde harcanacavarsaymylagenellemeyapyor. Gncelrnek5: Yenidnyaanlay ,yenideerleriyakalamaabasdiplomasidekibtnbuanlamszkurallar kaldrpbirtarafafrlatt.Bugndnyannenglliderleriuluslararasbirsorunuzmekamacyla gerektiindebinlercekilometreuuyorlar,kckbirlkeninliderininayanagidipdildkyorlar... (TufanTren,14.8.2000,Hrriyet) Yazar,diplomasidekitmkurallarnatlm olduunusylemeklegenelle tirmeyapyor.Ayn ekildednyannenglliderlerininkcklkelerinliderlerinedildktklerinisylerkendeyle. Gncelrnek6:

Epeyieskilerdekald,birzamanlar,taksi ofrlerikamuhizmetiyaparidiler. ofrdenilen ki ikendisineheryndeninanlanveitimatedilenki idemekidi.MeselbenimdedemBursada18yl taksi ofrlyaptktansonraimamlaba lam vestanbulunnceAk emseddinvesonrada Cerrahpa aCamilerindegrevyaparakoradandaAllahnrahmetinekavu mu tu (Atillazdr,318200,Akit) Yazar,dedesinin ofrlktensonraimamlkyapm olmasndan, ofrlerineskidenok itimada ayaninsanlarolduukarmnyapyor. Gncelrnek7: Hepbyklklerpe indeko anbutoplumuartkikiaradabirderedekstramaz,oralara hapsedemezsiniz.Bakmaynsiz68likytrklaraveeskitfekbartlara.Trkiyesratinikazanm tr. Devoktanuyanm tr.nanmazsanz, uGalatasaraynyaptklarnabirbakn. (GrbzAzak,30.8.2000,TrkiyeGazetesi) YazarsadeceGalatasaraynba arsndanyolakarakTrktoplumununartkokdahaba arl olacaniddiaediyor.

BtnlemeSafsatas (FallacyofComposition)
Birbtnn,kendisiniolu turanparalarntoplamndanba kabir eyolmadnvarsaymaktan olu anhatalaraKategoriHatalardiyoruz.Gerektebirbtn,kendisiniolu turanparalarn zelliindenfarklbirzelliesahipolabilir.Bugruptakisafsatalar,Btnlemevendirgeme Safsatalardr. Tanm:Birbtnnherparasyadabazparalariingeerliolann,btnnkendisi iindezorunluolarakgeerliolacanvarsaymaktanolu anhata. rnek1:E imocuumuzubirkezolsunparkagtrmez.SaknbirTrkerkeiileevlenme.Trk erkekleriocuklarylailgilenmezler. rnek2:Televizyondasunuculukyapankzlarbirbirindenbakml.Trkkadnlarkendilerineok iyibakyorolmallar. rnek3:Bizimfutboltakmnnoksaydayldzoyuncusuvar.Bu,onunokiyibirtakmolduunu gsterir. rnek4:Evegelenboyacortalberbatetti.Trkiyedezenaatkrkalmad. rnek5:Bizimfakltedekiretimelemanlarnnbusenetoplam71makaleleriyaynland,demekki bizimfakltedekiakademisyenlerinhepsiokba arlbilimadam.

ndirgemeSafsatas (FallacyOfDivision)
Tanm:Btniindoruolanbirifadeninbtnnherparasveyabazparalariinde geerliolacanvarsaymaktanolu anhata. rnek1:Trkiyenintarafdenizlerleevrili,Afyonuniklimideyumu akolmal. rnek2:HamsiyieniyiKaradenizlilerbilir,a Karadenizlideilse,obalklokantasndahamsi yemeyeceksin. rnek3:Kayserilileri lerlerinibilirler,Turgutda,Kayseriliridir,paraszkalm olmasmmkn deil." rnek4:Kuduz,kpeklerdenbula r,evekpeksokmayacaksn. rnek5:Erkekler,kadnlardandahafazlayksekeitimyaparlar.OhaldeDr.Ay e,Dr.Erdaldan dahaazeitimlidir. rnek6:Sofratuzuinsanlariinzararldeildir.Ohaldeonuolu turansodyumveklorelementleri deinsanazararvermez. rnek7:Olunupahalbirkolejdeokuttuunagresendezenginolmalsn. rnek8:Almanlarmilitanbirmillettir.Ohalde,Ye illerdemilitandrlar. Gncelrnek1: Soru:Organsat caizmidir? Cevap:...nsannkendisininsatlmascaizolmadgibi,onunbircznn,organnnsatlmas dacaizdeildir.nkbual veri teinsanaveparayahakaret,onun erefinid rmevardr. (MehmetTalu,24.8.2000,MilliGazete) Yazar,btniindoruolanbirifadenin,yaniinsannkendisinisatmasnnyanl olmasnn, btnolu turanparalar,yaniorganlariindegeerliolduud nlerekkarmyapyor.

KsrDngSafsatas (BeggingTheQuestion) [PetitioPrincipii]

KsrDngSafsatas,KonununznKarmaSafsatalardediimizgrubagirer.AlakaszSonu Safsatas,ddiayZayflatmaSafsatas,AlakaszAmaSafsatas,KonuyuSaptrmaSafsatasdaayn

gruptayeralrlar. Tanm:Sonucunkendisininveyabirksmnnnermeleriniindebulunmasdurumu.Birinci nermeninikincibirnermeyeatftabulunularakdesteklenmesineramenikincinermeninde zatenbirincinermeiledestekleniyorolmashali. rnek1:Tanrvardrnkncilylediyor.ncilindoruolduununaslmbiliyorum?nkonu Tanryazdrd,Oaslayalansylemez. rnek2:Arkada mbenisevdiinisyledi.Onainanrm,nkonun,sevdiiinsanlarakar yalan syleyebileceinizannetmiyorum. rnek3:Btncinayetleryanl tr.Krtajbircinayettir.Ohaldekrtajdorudeildir. (Varg,ikincinermeniniindedir.Krtajnbircinayetolduukabuledilmi se,sonuda dorudankabuledilmi demektir.) rnek4:Otembeldir,nkal mayhisevmez. rnek5:Yalancdeilim.Onedenle,btnsylediklerimdorudur. rnek6:Sudanhafifmaddeleryzer,nkbutrcisimlersudabatmazlar. rnek7:Eerbuhareketyasad deilse,kanunlartarafndanyasakedilmemelidir. rnek8:Gazeteci:zgemi inizoketkileyici,fakatyinedeba kabirreferansgerekir. Ay e:Alibanareferansverir. Gazeteci:Gzel,amaAliningvenilirbirki iolduununaslbileceim? Ay e:Onuniinkefilolabilirim. rnek9:Hkim,Mehmetamcadandoumtarihinisorar: Babamldgndenikignsonradomu umhkimbey... Babannezamanlm ? Bendogmadanikignnce... Mehmetefendi,bensendenbabannlmtarihini,senindoumtarihini soruyorum... Anlyorumhkimbey...Amma2gnlkocukokuryazarolmazki?Nebilsin babasnndoumveyalmtarihini... Pekiyasenindoumtarihin?

AllahAllah!...Nebileyimhkimbey,doardomaztarihyazacakdurumda deilimya... rnek10: retmenderstesormu : KuzeyimKaradeniz,GneyimAkdeniz,BatmEge...Bilinbakalmbenkaya ndaym... Arkadanbirrenciparmakkaldrm : 44ya ndasnzretmenim... retmen a kn: Doru..Pekinaslbildin? Benimyarmanyakbiraabeyimvar.22ya nda.Onuikiylearptmsizinya nz buldum.retmenim.. Gncelrnek1: Cihetiaskeriyeninbendenfarklhissettiinidesanmyorum.Kkbirihtimalle,farkl hissediyorsaeer,onlardayanl bakyorveyanl d nyorlardemektir. (lkerSarer,2.9.2000,Sabah) Yazar,askeriyeninkendisiyleparalel eylerhissettiinikendidoruluunadelilolaraksunuyor. kincicmlesidebirincicmleyidesteklermahiyetteyaniyinebenimdediimdorubenimleayn d nmyorsazatenyanl trdiyor. Gncelrnek2: BanabirCumhurba kanlgerekesindenokAnayasaMahkemesi'ninyazdgereke izlenimiverdi.Zatengerekeninyazl slubuvebiimideankayagerekesindenokmahkeme zaptnhatrlatyor.BugerekeyiokuyanAnayasaMahkemesiyelerinindeaynizlenimialacaklarn tahminediyorum. (Erturulzkk,22.8.2000,Hrriyet) Yazar,ilkcmlede,gerekelikararnslubununAnayasaMahkemesislubunuandrdn sylyor.kincicmledede,gerekeninzatenmahkemetarzndayazldnanlatyor.Yaniikincicmle birinciyedelilolaraksunuluyor.

AlakaszSonuSafsatas (IrrelevantConclusion),

[gnoratioElenchi]
Tanm:ddiaedilen eylealakasolmayan birsonukarlmasndandoanhata. rnek1:Hkmetenflasyonud rmeyeniyetli amaCumhurba kanKHKyiimzalamayarak hkmetiengelliyor. rnek2:rencileroknotistediinegre, hocannnotuktolmal.

Gncelrnek1: Metninhukukiyanbeniilgilendirmiyor, d nrlerden,edebiyatlardanseilenmetinler yorumalanmagiriyor.SamiSelukunalntlar d nrlerden, airlerden.Demekkiba kanroman veykypeksevmiyoryadaazokuyor. (DoanHzlan,8.9.2000,Hrriyet) Yazar,YargtayBa kannn airlerdenve d nrlerdenalntyapmasnromanveyky sevmediiyadaazokuduu eklindeyorumluyor. Halbukialntyapmamakromanveyky sevmemekanlamnagelmez. Gncelrnek2: Konu mamznbunoktasnda,evlenmeyldnmdavetindekendisininanlatt,ya anm bir olayhatrladmbukez. E iSevinnnmutfaktanbaryor Erdaal,abukyeti ! Erdalnnrahataoturduukoltuundancevapveriyor "Nevar,nedenbaryorsun?" Farevar,ko .nn'nncevab Nedengeleyim,benkedimiyim? Aynmentalitediyed nyorum.Oradae ininyardmarsnkediolmadiin

reddediyor,buradaonursalba kanlnkabulettiipartiye(velkeye)katkdabulunmaysiyasette olmadiin.. (RuhatMengi,10.10.2000,Sabah) Yazar,Erdalnnnnfareyikediolmadiinkovalamadfikrindenyolakarak siyasetteolmadiinpartiyekatkdabulunmayreddettiikarmnyapyor. Gncelrnek3: Karabulutlarkaradalarnarkasndangelereksemaykaplamayaba lad...Karabirk a hazrlanyoruz..Karanlamahkmolacamzadairalmetlervar.nkKaraolanba mzdaki... (AbdurrahimKarako,9.10.2000,Akit) Yazar,olacanvarsaydolaylarnnedeniolarakKaraolangsteriyor.

ddiayZayflatmaSafsatas (FallacyoftheStrawMan)
Tanm:Kendiiddiasnglendirmekiin,kar tarafngerekiddiasyerineiddiannen zayfveduygusalynnbularakbunahcumetmedurumu.Samandanyaplm bir korkuluudevirmekgerekbiradamyeresermektendahakolayolduuiinbusafsataya KorkulukSafsatasdadenilmektedir rnek1:Askeregitmeliyiz.nsanlarrahatbulmadklariinorduyagirmekistemezler.Fakat unu bilmeliyizkirahatlktandahanemli eylerdevar. rnek2:Ay e:Aliardiyeyitemizlemelisin.okdankvekirli. Ali:Geensenetemizlemi tim.Bukadarsktemizlemeyegerekvarm? Ay e:Btnvrzvre yalarardiyedetutmakisteyensensin,aslgereksizolanbu. rnek3:Bazlar,nkleersantralingereksizolduunusavunuyor.Bizlerienerjisizbrakmaya kimseninhakkyok. rnek4:Bazlarnkleersantralingerekliolduunusavunuyor.evreyikatletmeyekimseninhakk yok. rnek5:Ateistolmakiin,Tanrnnolmadnamutlakbirkesinlikleinanmalsn.Kendinimutlak kesinlieinandrabilmekiinde,Tanrnnbulunabilmeihtimalininolduubtnyerleriveevreni incelemelisin.Bunuyapamayacanagrehaklveyamazurgrlemezsin. rnek6:TemelveDursunkahveninnndeoturuyorlarm . Birturistgelmi veTemel'engilizcekonu arakyolusormu .

Temeldesesyok.TuristbudefaAlmancakonu araksormu . Temeldeyinesesyok.TuristbudefaFranszcakonu mu . Yinesesyok.spanyolca,yinesesyok. Turistkzm barpardktansonraekipgitmi . BununzerineDursun,Temele Birlisanrenmemizinzamangeldigaliba?demi . TemeliseDursun'adnerek: Bo ver,negerekvar?Adam4lisanbiliyor.Birmeramnanlatabildimi? Gncelrnek1: Yardm,TrkiyeyiTantmaFonundanverilmeliymi .Allaha knaabartmayn,elbette Galatasaraynfutboltakmba arsTrkiyeiinokgzel,okdeerlibirolaydrama,Arsenalman seyredenkabinturist,hemenTrkiyeninyolunututup, uTrktakmnnmanseyredelim,bu takmyeti tirenmemlekettetatilyapalmdiyeyolad m lerdir. (HasanPulur,25.5.2000,Milliyet) Galatasaraynba arlarnnTrkiyenintantmnbalamndakienzayfnoktas, Trkiyeyegelenturistsaysnndabirdenbirehissedilirart larnolmayacadr.Yazar,argmann glendirmekiinenzayfnoktayvurguluyor Gncelrnek2: Nitekim,KrkkaledegeenCuma,CumartesivePazargnlerinde300eyaknpolis dnlerdegrevyapm ,havayabirtekkur unbilesklmam .yigzelde...Benimvergilerimle emniyetisalasndiyemaa verilen,hrsz,uursuzukovalamasgerekenpolis,nedendnlere zaptiyegibidikilsin..Neymi ,dndebirkamagandasevinlegaleyanageliphavayaate edermi ... Banane?..Ederseetsin...Dnleredepolisdikmeyeba larsak,vayhalimize...Ozaman,otoyollarda herkamyonun,herotobsnvehattazelsrcnnyannabirpoliskoyalm,kazalarnleyelim.. BununmantvarmTanra kna...Krkkaleemniyetininbutebdiri,bence,insanlarsokaklara mmasndiyeherk eyebirpolisdikmeyebenziyor..Brakn,macaklarsamsnlar... (lkerSarer,5.9.2000,Sabah) Yazar,polisindnlerdebulunaraksilahatlmasnengellemei indekullanlmasfikrinekar kanargmann,konuyuenzayfnoktasndan,sokaklaramanlarnba nadapoliskonmas gerekeceinoktasndanelealarakhcumediyor. Gncelrnek3: rticaclar,blcler,eteler...

Ancakhedefkitlebunlarlasnrldeil.KHK'nin4.paragrafnaynenaktaralm:''Ykcveya blcveyacumhuriyetinniteliklerindenherhangibirisinidei tirmeyeveyaortadankaldrmaya ynelikveyabunlaraaykreylemvedierfaaliyetlerdebulunanveyabusuretlekurumlarnhuzur, skunveal madzeninibozanveyaboykot,i gal,engelleme,i iyava latma,grev,topluolarak grevegelmemekgibieylemlerekatlan,bunlartahrikvete vikedenveyayardmdabulunanlar... istihdamedilemezler.''Bumaddeyegre,sabahokhap ranbirki ii yerininhuzurunubozduuve mikropsatiini tenatlabilir! (MustafaBalbay,2482000,Cumhuriyet) Yazar,KHKnnkabuledilemezolduunugstermekiiniddiayakar argmangeli tirmek yerineKHK.nnkurumlarnhuzur,skunveal madzeninibozanksmnaabartlbirrnek veriyor.

AlakaszAmaSafsatas (FallacyofIrrelevantPurpose)
Tanm:Bir eyekar ,ylebiramacolmadhalde,amacaula lmadnadayanarak karmyapmak. rnek1:lahiyatlaragvenmiyorum.BinlerceyldrAllahnvarlnispatlayamadlar. rnek2:Basndanhayrkmaz,kendiaralarndakihrszlarbiletemizleyemediler. Gncelrnek1: Milldiktatrnn,27MayshtillindensonraBa bakanyaplnca,kyvekasabaisimlerini dei tirmeyimrifetsanm t.YzlercesenelikkymznBelvarolanisminiKayadz yaptrm t.Bylebirdei ikliinbizimkyenefaydasolduyni?Hangiproblemimizbununla hallldu? (MustafaKaplan,29.8.2000,Akit) Yazarsmetnnnnkasabaisimlerininkasabannproblemlerininhallolmasamacyla dei tirdiivarsaymndanyolakarak,isimdei tirmeyleproblemlerinhallolmadnsylyor.

KonuyuSaptrmaSafsatas (FallacyofRedHerring)
Tanm:Savunulan eyhakkndakibirele tiriyikonuyuba kabiryereekerekgzard etmektenolu anhata. rnek1:lmcezalarnnsui lemeyekar caydrclyetersizdirdiyorsunuz.Peki,sulular hakkndaned nyorsunuz?Oluldrlenbirannenehissedecektir?Olunuldrenkatilin

hapishanedebeslenmesivebarnmasiinvergivermesidorumudur? rnek2:Evintaksitlerinizamanndademelisin,aksitakdirdeburadakikom ularmzgrmeyedevam edemeyeceiz,zatenkar kom ubenihisevmedi. Gncelrnek1: indeAtatrkismigemeyennamaz,namazdansaylrm,saylmazm?Haydibakalmkn i iniindenkabilirseniz?30AustosOrduGn,CottarellihazretleriAnkarayageliyor,elinde300 milyondolarlkbiryardmvedestekekiilebirlikte! (Atillazdr,1.9.2000,Akit) Yazar,indeAtatrkismigemeyennamaznnamazdansaylpsaylmayacansoruyor, akabindede30AustostaOrduGnndeCotarellinin300milyondolarlkeklegelmesinianlatyor. Birbirindenbamszkikonuarasndaalakakurmayaal yor Gncelrnek2: Konudinleili kiliolduuiinFPlideriRecaiKutanadasormu lar:Dinenkadndvme dorumudurdeilmidirdiyetart lyor,siznedersiniz?Kutannyanttarihegeecekbir ey:Ben konununuzmandeilim,demi !Kadnlaradayakatmannbiruzmanlki iolduunuilkkez i itiyorum. (TrkerALKAN,6.8.2000,Radikal) Yazar,RecaiKutannkadndvmehakkndakisoruyaverdiibenkonununuzman deilim,cevabnsaptrarakkadndvmeninuzmanl eklindekarmyapyor.

AdamKaralamaSafsatas (ArgumentAgainsttheMan) [ArgumentumAdHominem]

AdamKaralamaSafsatas,SaldrSafsatalarndandr.Buba lkaltndakisafsatalardaneri yerine,neriyiyapanki itart makonusuedilerek,iddialarakar kmaksuretiyleyaplr.Saldr Safsatalar,AdamKaralamaSafsatas,NitelikselAdamKaralamaSafsatas,SendeSafsatas, Dolduru aGetirme(nyargOlu turma)Safsatasolmakzeredrttanedir. Tanm:Birki ininnerileriyerine,nerininreddedilmesinisalamakiin,ki iyesvg mahiyetindeyaplansaldr. rnek1:Tanrnnolmadnmtart yorsun?Senbirdelisin. rnek2:Bar :Hkmetinenflasyonud rmedeba arlolduunud nyorum.

Taner:Neo,hkmettenkemikmibekliyorsun? rnek3:Seninmdrhakkndasyledikleriniduydum.Nankradam,senmdrnokadar ekmeiniyedin! Gncelrnek1: KksalToptan,MehmetNiyazolundan10milyardolaralrkenbuparannkaynannne olduunuhimeraketmezmi?Buparannvergisidenerekkazanlm birgelirolupolmadnhi aklnagetirmezmi?Etmez.Vegetirmez...nkhortlak...Hortlaklarhortlarlar...Aslameraketmezler.. 10milyarceplerinekoyarlar. (NecatiDoru,15.8.2000,Sabah) Yazar,KksalToptana,MehmetNiyazoludanaldparannkaynanmeraketmeden kullanmasiddiasnhakaretleperinlemeyeal yor.. Gncelrnek2: Mrs.MerweognGenelKurulsalonunaNazlablasnnkolunda,refakattegiriyor.O ablaski,gemi ya amnherkesokiyibiliyor.Yalsndadzenlenenpartiler,verilenikilidavetler, arapveraknnsugibiaktgrkemlisofralar,saunapartileri..VekocasnmektuplaDemirele ikyetetmektenutanmam ,ensonundakapaFaziletPartisineatpmilletvekiliolmayba arm bir vatanda mz! (Eminla an,30.8.2000,Hrriyet) Yazar,FaziletPartisimilletvekiliolanNazlIlcakngemi iyle, uandabupartideolmasn bada tramyor.Bunungerekelerinidemuhatabna alayarakanlatyor. Gncelrnek3: Bizyerinegreefendideoluruz,nazikde!..Hakedenekabalkyapmaktanda ekinmeyiz.AmaLpmenlerinciritatt,garibanhalknkannemdii,iliklerinismrdve yetimhakkyiyipdomuzlargibisemirdiibirlkede,gerekirsekabadaydaoluruz!Soyguncularn, vurguncularn,dinsizvedonsuzlarn,lezbiyenvehomolarnegemenolmayaal tvede kendilerindenolmayanlarayaktakmgibigrena alksoysuzlarnborusununttbir lkede,gerekirseayaktakmolur,bozarzhepsininfiyakalarn!Uymayzonlarntopluseks partilerine!..Buyzdenuyumsuzgrnmektendeaslarahatszlkduymayz! (HasanKarakaya,2.9.2000,Akit) Yazar,adaletsizliinolmadyerdekibarlngereiyokturkarmnglendirmek amacyla,adaletsizlikyaptnd ndki ilerehakaretediyor... Gncelrnek4: Fakatanlamazrlbirretmen,adhinemlideil,kendisininnekadarfa istve merhamettenuzakbirzihniyetesahipolduununfarkndabileolmadan,savunduumtezedeilde ahsmayklenenbiremailgndermi .

(lkerSarer,20.9.2000,Sabah) Yazar,kendisiniele tirenki ininfikrinedeil,kendisinesaldrdnsyledii ahsn fikirlerinedeilkendisinesaldrarakaynsafsatayad yor... Gncelrnek5: Evet!Limitedakllarncapekincehesaplarladokuduklaryazlar,gnlvemidebaylabal olduklarhazretlerealenenhizmetetmektedir.Amabunlarnasli levi,yllardrenseyetokatolduklar okMhimZevat'abirtelefonlai hallettirebilmeleri. temilyondolar,savclaradosyalarnvarln unutturabildikleriiin,polislerekstebeklikvs.hizmetleriverdirebildikleriiin,icabndapekgereklibir KHK'yrp trtrabildikleriiinbyleciddibiranahtargrevinigrdkleriiinhakediyorlar.Birde bunlarherbe onyldabir,birmhimgazetedendierinetransferolurlar.Ozamanortalkyklr.Sanki birhaltoldu!Butransferlerindegsimsarlligindemhimkar lklarvartabii.Yoksacidden,bunlar gazetedei tirseneyazarocanskcformllerlei leyenk eleriniyazsaneyazar,yazmasaneyazar. (PerihanMaden,14.10.2000,Radikal) Yazarburada,bazgazeteleretransferedilenk eyazarlarntavrlarnhakaretederek ele tiriyor. Gncelrnek6: ahsenben,demokrasiyibirtrlsevemiyordum.nancmndemokrasiyeihtiyaduyacana inanmyordum.Demokrasiyokken,biz,ktaya7denizehkimdik. imdiemperyalistlerinklesi durumunad m tk.Hindistanagitsem,ineinnndenmdmelerdim.Geribubanazorda gelmezdi.Ziranicekzlerinkar sndanmziliklemeyeztenal m tk (Hseyinzmez,9.10.2000,Akit) Yazar,birilerininkar sndasayggstermekzorundakal nmecburensayg gsterdiklerinia alayarakanlatyor. Gncelrnek7: Dolaysyla,bizimserserilerinKatmanduzlemibile,okgereksizbirAmerikanzentisi olabilmi tiancak...'Ulan,elinAmerikals'nnsorunuo,bizibalamaz,bizistediimizzamangider herhangibirtorbacdanalveririzplakaydadiyemiyorlardsalaklar...Sonranemioldu?Kimigen ya ndasebiloldu,ziyanoldugitti,kimitoplumadnpolukocuakar t...Buradada,Amerika'da da... imdikpdaKatmanduedebiyatyapmalarnabizazmzlaglmeyiz.Helegnmzdebunahi gerekyok,nkgenlikartkbolvekolayuyu turucudabulabiliyor, ehirliveparalkesimitav anlar gibihababamdaiftle ebiliyor...YanibirnevikkAmerikaoldukbile...Haa,sanayitoplumunun getirdiizelsorunlardanbunalmakistiyorsanz,nceosanayiyikurundaskntsnondansonra ya arsnz!Katmanduha?..Hadiyrynbeemekliliigelmi kartzibidiler (EnginArd11102000Star) Yazar,muhataplarnele tirirken,ele tirilerinihakaretleriyledesteklemegayretigsteriyor.

Ana nszGiri Safsata SafsataTrleri SafsataTrleri Alternatifnsz Sayfa ve veGncel veGncel Trleri rnekler1 rnekler3

HazrlkYaz malar

Niteliksel Adam Karalama (CircumstantialAdHominem)

Tanm: Bir kimsenin gr lerinin yanl olduuna dair delil sunmak yerine, o kimsenin niteliklerine (ki iliine, karakterine, niyetlerine, vasflarna vs) saldrarak, reddetmek veya kar iddiadabulunmak. rnek1:Ba kanbukonudahaklolamaz.nk kannnsondamlasnakadarliberal. rnek 2: Onun vergi orannn artrlmasyla ilgili kanun hakknda sylediklerine inanmayn. nk vergiart ndanozarargrmez. rnek3:Onunnerisinikabuledemeyiz.nko kar partiden. rnek4:Bubilimadamnnteorisininherhangibir geerlilii olduunu sanmyorum. Bu teoriyi deneini kaybetmemek ve i ini kurtarmak iin ortayaatyor. Gncelrnek1: Bunlar (Avrupallar) kattan kaplandr. Bunlar sra k klerde, kristal kaselerde ya arlar. Ba larna en ufak bir ey geldiinde elleri ayaklarna dola r. Ama bizim ba mza nice belalar aldndanutukatar,nasihatverirler. (Eminla an,19.5.2000,Hrriyet) Yazar,AvrupallarnTrkiyeyekar tutumlarnele tirirken,onlarnkorkakvebeceriksiz olmaklasulayarak,lkemizeynelttikleriele tirilerinkalealnmamasgerektiikarmnyapyor. Gncelrnek2: YeniBinylgazetesindededikodularyazanbiryazarvar. eriatliletannanbuyazarn dahanceYeni afakGazetesindek esivard.Ad,Kr atBumin.SestonuetinAltanabenziyor, herhaldeonedenlekendinientelektelsnfnakoyuyor. (CanAtakl,18.8.2000,Sabah) Yazar,muhatabnele tirirkenonunbirdedikoduyazarolduunu,olsaolsasestonundan dolayentelektelsaylacakarmnyapyor.

Gncelrnek3: KzmasnamabenceErdalnnbabasnafizikselbenzerlikd ndahibenzemiyor.Onun olumlu ynlerini almam . smet nn iyi bir devlet adam, siyaseti ve askerdi. Dinamizmi ve son nefesinekadarTrkiyesiyasetinekatkdabulunmaabalarylahepsevgivetakdirtoplad. Herhangi bir konuda iyi tanmn hak etmek iin iyi bir eyler yapm olmak gerekir. Kendinden ba ka kimseye bir yarar dokunmayanlara ise ancak zararsz denebilir. Bilmem anlatabiliyormuyum? (RuhatMengi,10.10.2000,Sabah) Yazar,Erdalnnnnyanl bulduututumlarnbelirtmekyerinebabasylakyaslamak suretiylezararszolduunahkmediyor. Gncelrnek4: AmaMumcu'nunbukonudaanlayamad,gremediiokadarok eyvarki!Tmgeen hafta boyunca Trkiye'nin en yobaz ve eriat gazeteleri kendisini neden desteklediler, bir oturup d nsn! Bu hafta kime, hangi d nceye hizmet eder duruma d t, d nsn. Trkiye'nin bir Amerika olmadn, dinin reformdan gemediini, bu lkede Anayasa'y yok ederek lkeyi demokrasinin yok olduu bir eriat rejime geirmeye al anlarn saysnn aymazlklar sonucu milyonlara ula tn bir gzden geirsin. Bir cmle arasnda ta layarak harcamaya al t TSK'nn isteseellikeredemokrasiyikesintiyeuratacak'haklgerekeler'inndebulduunu,tamtersinezgr d nceortamnnsonsuzadekya amasiindikkatlitavrlarnsrdrdnnfarknavarsn. (BedriBaykam11102000.Ak am) YazarMumcununsyledikleriniele tirirken,destekleyenlerinniteliindenveonlarn i ineyaradndandolaysylediklerininyanl olduukarmnyapyor. Gncelrnek5: Ordunedir?Trkulusununnemlibirparas.Ya amsalbirparas!..Asker,bugneniyi biimdeyeti tiriliyor,subaylarmzsivilokulveniversitelerdenokdahadzenli,okdahastnbir eitim gryor. Gerici takmna kalsa, subaylar, generaller btn ktlkleri, gerilikleri grmezden gelmeli, meydan eriatl her frsatta gerekle tirmek amacn gdenlere kalmal!... Olacak ey mi bu?(OktayAkbal592000,Cumhuriyet) Yazarordununelemanlarnniyiyeti mesindengericilerinrahatszolacaniddiaederek suluyor. Gncelrnek6:BizceT.C.Cumhurba kannayak rbir ekildegitmeyitercihetmeli.GAPua yatarkenonunbirkabingaribanvatanda naferininialacak,amakendisinideAmerikayaturist gibiindirecekbiruaabinmesiokyanl birterciholur. Poplizmurunamakamharcamakolur.Tasarrufdeil,itibarsavurganlolur. DevletinCumhurba kannaverdiiuakullanmamaktevazudeildir.

(GngrMengi,30.8.2000,Sabah) Yazar, Cumhurba kannn Amerikaya giderken GAP ua yerine tarifeli uakla gitmesinin poplizm olacan bunu da birka bin gariban vatanda a yaranmak iin yaptn sylyor.

SendeSafsatas

(FallacyOfYouAlso,YouTooFallacy) [AdHominemTuQuoque]
Tanm: Bir iddiaya cevap vermek yerine, iddia sahibinin syledikleri ile davran lar tutarllk iinde olmad savyla kar iddiada bulunmak. rnek 1: ki imemem gerektiini sylyorsun, amasenidehiaykgrmedim. rnek 2: Sinan: Hayvanlar beslenme ve giyim amacylaldrmekyanl tr. Aylin:yiama,senhemdericeketgiyiyor, hem de biftek yiyorsun. Byle bir eyi nasl sylersin? rnek 3: Vergi gelirlerinin yeni spor salonu iin kullanlmasna kar olmanz makul bir tutum deil. Yeni senfoni binas iin lehte oy kullanm tnz ve onunmaliyetidevergigelirleriylekar lanm t Gncelrnek1: YinetelevizyonlardaHakan krn dedikodularyaplyor.kyorHncalUlu,Hakan mthi paragz diyor. Bir ba kas apayr eyler konu uyor. Grn i te, bunlar spor yazar! Halbuki Hakan krn Galatasaraya neler kazandrdn sarsultanbilebiliyor.Paracanlsolmayankaldm memlekette?Hakanaparagzdiyenler,adetabedava deil yazarlk yapmak, selm verirler mi insana? nsan biraz d nr, hele ya n ba n alm adamlarn biraz daha yutkunmas lzm konu urken. ocuk gitmi talyaya, kendini ispatlama pe inde, rahatbrakngaribi.

(Samizey,29.8.2000,Akit) Yazar,Hakan krparacanls olarak sulayan Hncal Uluun bu fikrine kar , bir fikir ileri srmek yerine, Hncal Ulua sen de para canlssndiyor.

Dolduru aGetirmeSafsatas (PoisoningTheWell)

Tanm: Bir insan hakknda nceden olumsuz bilgiler (doru veya yanl ) ileri srerek, onunsonradansyleyeceklerinigzdend rmeyevebirnyarg olu turmaya al ma. Adam karalamasafsatasnnzelbir eklidir. rnek1:Bizonuncemaziyelevvelinibiliriz. rnek2:Hasannlbiravukatolmu ,ylemi?Ayol,oikilfbirarayagetiremezdi. Gncelrnek1: Grdnzgibi,gericilerinsevintenneredeyse kr kroynamalarbo unadeil!..Siz, birtarikatliderinintutuklanmakararkar sndazldnsyleyenbirba bakannynettii,fikriyle zikri hibir zaman birbirine uymayan bir partinin ortak olduu, mmetilerin oylarna gz krpan milliyetipartininbulunduu koalisyonun byle bir yasay karacana inanyor muydunuz yoksa?.. yleyseoksafsnz!.. (mitZileli,24.8.2000,Cumhuriyet) Yazar koalisyon orta partilerin kt zelliklerini sayarak sz konusu yasann neden kmayacanadairokurzerindebirnyargolu turmayaal yor. Gncelrnek2: AmerikandelegesisfatylakatlacaotoplantdabinbiryalanlabirlikteTrkiyeyi ktleyecek,amuratacaktr.Buolay,adnaBirle mi Milletlerdenilenkurulu unciddiyetsizliinide ortaya koyuyor. yle ya, dinler zirvesinde bula bula bu Merweyi bulup konu turan bir rgte Ciddidemekmmkn mdr? Dinimizi temsil etmek, ayakstnde yalan syleyen Merweye mi kalm tr? (Eminla an,30.8.2000,Hrriyet) Yazardahatoplantgerekle medenhemBirle mi MilletlerhemdeMerveKavakhakknda olumsuzbirnyargolu turmayaal yor. Gncelrnek3:

Deprem,KHKderkengndembirazseyrelecekvegznsevdiimlkemin,gznevurgun olduum medyasnda, beynine a k olduum tiplerin servisleri yaplacak, davalar alacak, iddialar 'sav'lanacak,haberlerfrlecek. (FerhatBar ,20.8.2000,Zaman) Yazar,medyanntavrnalayc bir slupla ele tirerek, verecei haberlerin gvenirlii hakkndaokuru artlandrmayaal yor. Gncelrnek4: Onbe ylnceTurgutzalkinciAtatrk,Tansuilleridemirleydiolarakgsteren bizim medya bugn Fatih Terimi vatan kurtaran aslan diye ba tac ediyorsa, bilin ki yakn bir gelecekteayaklaraltnaalpezecektir... (Hikmetetinkaya,25.4.2000,Cumhuriyet) Yazar, medyann bir gn gklere kardklarn gelecekte yerin dibine soktuunu syleyerekmedyanngvenilirliihakkndabirnyargolu turmayaal yor. Gncelrnek5: TarihKltrndenebykdeha(!)olduklarngsterenSabahlar,ada KltrGazetesiilebirlikteVCDSetiveriyor! VCDlerde Macera ve Ke if Ruhu anlatlyormu ! Bencebu VCDlerialmak bir macera olur!.. ZiraNaslbirke ifruhunasahipolduklar,ncekignkeklerindegrld!.. Enaz1930luyllaraaitfotoraf,1870liyllardiyekakaladlarmillete!.. Allahbilir,maceralarnasldr? (HasanKarakaya09.10.2000Akit) Yazar,SabahGazetesininekindeyaptyanl lktandolayGazetenindierverecei eylerin dektolacavedolaysylaGazeteningvenilmezolduunyargsolu turmayaal yor.

DevedeKulakSafsatas (FallacyOfTheBeard)
Biriddiay,konuyusaptrmavekar sndakini a rtacak ekildesunmaksuretiyleyaplanhatal karmlara a rtma Safsatalar deniyor. Bu grupta da yedi dei ik safsata var: Devede Kulak Safsatas, Siyah/ Beyaz Safsatas, spatlama Mecburiyeti Safsatas, Felaket Tellall, mal Soru Safsatas,okSoruluSafsata,SnrlSeenekSafsatas Tanm: Bir iddiann kabuln salamak iin iddiaya uymayan ayrntlarn hi bir farkllk yaratmayacan ve en kk bir nem ta madn iddia etmekten olu an hatal karma Devede KulakSafsatasdiyoruz.

rnek1:Sigaraiilmesi,Ankaradahavakirliliineetkiedecekdeilya.. Gncelrnek1: Anayasabirkezinenmeklebir eyolmaz.Turgutzal Turgutzalanayasannbirkereihlaledilmesininnemsizolduunuvenemliproblemler yaratmayacakarmnyapyor. Gncelrnek2: Yrmekleyollara nmaz.SleymanDemirel SleymanDemirelyrmeninyollarna nmasnaetkisininnemsizolduununesrerek yrmeklebir eyindei meyeceikarmnyapyor.

YaSiyahyaBeyazSafsatas (FalseDilemma,BlackAndWhiteFallacy)
Tanm: Gerekte ok seenek olmasna ramen, kar dakini iki seenek arasnda brakmaksuretiyleyaplanhata. rnek1:Benisevmiyorsan,bendennefretediyorsundemektir. rnek2:Yabanakar snyadabenimyanmdasn. rnek3:nsanlaryamelektiryada eytan. rnek4:lkeniyasevyadaterket. rnek5:Hakan:BenLiseleredindersininkonulmasndestekliyorum. Koray:Benbylebir eyinfaydasnainanmyorum. Hakan:SenateistmisinyoksaKoray? Gncelrnek1: KomnistKapitalistat masnasla ld,a lyor? zellikleson2yzylkapsam olanbuat manntemeli, u2 sorunun deerlendirilme biimindeyatar: 1.nsanbeyniDoann,yahutKainatn,yahutEvrenin,yahutKozmosungenelbtniindeve onunbirparasolanbirolgumudur? 2.nsanbeyniDoann,yahutKainatn,yahutEvrenin,yahutKozmosungenelbtnd nda vekendinezgayrbirolgumudur?

Birincisoruyaevetdiyenler,Monistbirdeerlendirmenind nrleridirikincisoruya evetdiyenlerise,Dalistbirdeerlendirmenin..Bu2ayrdeerlendirmeyzndenson2yzylda milyonlarcavemilyonlarcainsanld... (etinAltan,28.8.2000,Sabah) Yazar son iki yzyl kapsayan KomnistKapitalist at masn iki tr deerlendirmeden kt yorumunu yaparak insanlarn birine evet dierine hayr cevabn vermek zorunda olduklar karmnyapyor. Gncelrnek2: Devletklmez...Yaanar istlerindediigibihavayauurulur,yaEngelsindediigibi vaktigeldiindeeriyip,tkenipgider. Memuratarak,tuttuunuyaparak,herbulduunuzelle tirerekolmaz. (KurthanFi ek,5.9.2000,Hrriyet) Yazar,aradakikararlarikiseenektenbirineindirgeyerekiddiasnkantlamayaal yor Gncelrnek3: BulkedePeyamiSafaismindebiradamya am .Onubiraztanyanhergnneyazlr? diyemez. unu, yadrganacan bildiim halde, inanarak sylyor ve iddia ediyorum ki, Peyami Safann k e yazlar, romanlarndan daha nemlidir. Vaktiyle genlere romanlarn deil, nce objektif serisini tavsiye ediyordum. Belki mnasebetini ilk bak ta grebilmek zordur ama, burada bir slm liminin bir szn hatrlatmak istiyorum: Ya her eyi biliyorum, ya da hibir ey bilmiyorum. Bir cmleyle vuzuhlandrmaya al aym: Btn bilmeyen parann btn iindeki yerinibilemez. (AhmetSelim,9.10.2000,Zaman) Yazar,her eyibilmeyeninhibir eyibilemeyeceininesryor.

spatlamaMecburiyetiSafsatas (Argument From Ignorance, Burden Of Proof, [ArgumentumAdIgnorantiam)

Tanm: Bir eyin yanl lnn ispatlanamam olmasnedeniyledoruolduunu ya da doruluunun ispatlanamam olmas

nedeniyle yanl olduunu ileri srmek. Bu SiyahBeyaz Safsatasnn zel bir eklidir. Bu safsata Bir ey aksi ispatlanamad srece dorudurvarsaymnadayanr. rnek 1: Allahn varl kimse tarafndan kantlanmam tr.yleyseAllahyoktur. rnek 2: UFOlarn olamayacaklar ispat edilemediinegre,UFOlarmevcuttur. rnek3:Hayaletlerinolmadkantlanamadna gre,hayaletlervardr. rnek 4: Bilim adamlar kresel snma nn varln ispat edemediklerine gre, kresel snma yoktur. rnek5:Mehmet,Bar tandahayak klolduunusyledi.Fakatbunuispatedemediinegre, demekkideil. rnek 6: Peki, uzayllarn hkmette kontrol ele geirdiine inanmyorsun. Bunu ispatlayabilir misin? rnek7:Emin:Bazinsanlarntelepatigcnesahipolduunud nyorum. Akn:Delilinvarm? Emin:Hikimseinsanlarntelepatigcnesahipolmadnispatlayamaz. Gncelrnek1: MuhabirtelefondahaberiErbakanaokyaknkaynaklardanaldnilerisryor,Erbakan Ailesindenyalanlamagelmemesinidehaberindoruluunakantolarakgsteriyordu.AhmetHakan isebirincilkaynannkendisiolmasgerekenhaberintamamenyalanolduununesryordu. (3.9.2000,Hrriyet) Muhabir,haberinyalanlanmamasnhaberindoruluunakantolaraknesrmektedir.

FelaketTellallSafsatas (FallacyofSlipperySlope)
Tanm: nermenin kabul edilemez olduunu gstermek iin, bu nermeyi bir dizi olaylarn takip ettiiningsterilmesisuretiylebirolaydierinintakip edeceinekesinolarakinanmaktandoanhatadr.

 rnek1:Pompaltfeklerinyasaklanmasileilgili kanunukabuledersek,okgemedenbtnsilahlar yasaklayankanunlarkabuletmekzorundakalrz,ve bunudierhaklarnsnrlandrlmasizler,vesonunda komnist bir lke oluruz. Bu nedenle pompal tfekleriyasaklamamalyz. rnek 2: Programna radikal islamc birini davet edersen, nce radikal islamc sempatizan, sonra radikalislamcolursun. rnek3:Aslakumaroynama.Birkereba larsan, durmas zordur. ok gemeden btn paran kumarda kaybedersin ve sonunda geimini temin etmekiinsui lemekzorundakalrsn. rnek 4: Ahmet Necdet Sezer Cumhurba kanlna seildiine gre, artk demokrasi rayna girecek, insan haklar ihlal edilmeyecek,ekonomidzelecek Gncelrnek1: GazetecilerinklkkyafetleriSaynCumhurba kanmznho unagitmemi olabilir.Kimi meslekta larmzyerinegregiyinmekonusundabirazhataldavranyorolabilirler.Amademokrat cumhurba kanlar, bu i i ynergeyle dzenlemeye kalk mazlar. Demokrat cumhurba kanna yak an, Gazeteciler Cemiyetine bu yndeki dilei belirten bir yaz yollamaktr. Bu konuda bir gelenek, bir slup olu masna nclk etmek ba kadr, parti gazetesi al anlarna emir verir gibi ynerge hazrlamak ba ka. Bu kafayla, yarn K k nnde trnak kontrol yaplrsa hi a mam. Sonrasrabelkideiama rrengimizekadaruzanr. (FatihAltayl,20.5.2000,Hrriyet) Yazar Cumhurba kannn gazetecilerin kyafetlerine kar masnn kabul edilemez olduunu kantlamak iin bir dizi olayn (trnakkontrol, iama rnn rengine kar ma) bunu takip edebileceiiddiaedilmi . Gncelrnek2: Halbuki,slmszbirhayat ehvetledolar. ahsimenfaatvegayelerihkmraneder.Faiz doar. Hrszlk, meslek haline gelir. efkat ve merhameti ortadan kaldrr. inin gzn patronun kasasna, patronun gzn i inin aln terine musallat eder. Fert ve cemiyetlerdeki sevgi ve saygy ortadan kaldrp itaatsz bir toplum olu turur. Anar i alr ba n gider. Dorunun a kalaca inanc cemiyeteslkgibiyap r.Kimseninkimseyeitimadkalmaz. (Mevlutzcan,25.8.2000,MilliGazete)

 Yazar slamsz hayatn kabul edilemez olduunu gstermek iin bir dizi kt olayn gerekle eceiniiddiaediyor. Gncelrnek3: Helekadnlar, imdiallanp,pullanp,sslenipdaldandalakonupgnlelendiriyorlar.Ya yarn?Ortaya larnda,paralarvarsa,evlideillersejigololarlagnlelendirebilirler.Yadahasonra? Yapayalnz ve sevgisiz ne yapacaklar? ki ve zillet. Ya intihar ya da bir huzur evinde tevehhrler iindegeecekaclbirmr. (AbdurrahmanDilipak,9.10.2000,Akit) Yazar,kadnlarnevlenmemelerininkabuledilemezolduunugstermekiingelecekte kendilerinibirdiziktolaynbeklediininesryor.

malSoruSafsatas, (ComplexQuestion)
Tanm:Genellikle sorann kabul veya nyarglar ile bir uyumluluk ortaya karmak zere cevap vereni, evetveyahayrdemesidurumundasuluduruma d receksorularsorulmasndandoanhata. Alakaszikinoktabirle tirilerektekbirnerme gibisunulur.Kar sndakinin her ikisini de ya kabul veya reddetmesi beklenir. Gerekte biri kabul edilebilirkendieriedilemez. rnek1:Karndvmektenhalavazgemedinmi? (Nezamandvdmki?!!!) rnek2:Korsankitapsat ndurdurdunmu?(Ne zamankorsankitapsattmki?!!!)

rnek 3: Muhafazakarlar bu konuya ne zaman arlklarnkoyacaklar? rnek4:Diyelimkibenndistim.Okulaplakgelsembusizirahatszetmezdeilmi? Gncelrnek1: dnyas,medyavesaird nceodaklar,aydnlar,sanatlar vatanhainimikiSezeronlarlagr mesin? (lkerSarer,15.8.2000,Sabah) Yazar,Sezerinbazgruplarlagr mekistememesinibylebirsoruylagndemegetirerek

Sezeri zor duruma d rmeye al m . Soruya olumlu yant verildiinde bu gruplarn vatan haini olduklarn kabul edilmi olacak, olumsuz cevap verildiinde Sezerin onlarla gr mesi gerektii sonucukacak. Gncelrnek2: nkHaydarKutlu, szlerini yle bitiriyor: imdi bana komnizmin yerine neyi koyuyorsun diye soranlara, yine komnizm diyorum. Ben de diyorum ki, Komnizm, yerine konulacakhibir eybulunmadzamankonulanbir eymidir? (lkerSarer,21.8.2000,Sabah) Yazar,muhatabnzordurumdabrakmakiinbylebirsorusormu .Muhatabevetdese komnizmikmsemi olacak,hayrdesekendidediiniyalanlam olacak. Gncelrnek3: Blc ve irticai eylemlere kar devleti savunmasz brakmakla sulanan bir Cumhurba kan veya hukuku bile bile inemekle sulanan bir hkmet ile mi Avrupa Birliine gireceizveyaenflasyonuyeneceiz. (GngrMengi,2382000,Sabah) Yazar, burada evet yada hayr diye cevaplandnda, hkmet veya Cumhurba kan hakkndasulaycifadelerinikabulettirecek ekildesorusoruyor. Gncelrnek4: Bukimirahatszeder?ran,diktatrSaddam,hanedanynetimindekiAraplkeciklerini... Rahatsz olsunlar, olmallar. Kald ki kimdir bunlar? Dnya bilimine, sanatna, retimine ne katklar vardr? slamiyet gne i btn bir evreni aydnlatmaya yetecek enerjiyi z kaynaklarnda tutarken nedenkendilerineslamlkesidenilenkabileleriaydnlatmyor? MOSSADmengelliyor,CIAmyasaklyor,Siyonizminglgesimigne imizisndryor? (NuhGnlta ,21.7.2000,Zaman) Yazar,slamiyetinbtndnyayaydnlatabilecekpotansiyeliolduuhalde,slamlkelerini aydnlatmamasnn gerekesinin d arda aranmamas gerektiini sorular sorarak ima ediyor. MOSSAD m engelliyor, CIA m yasaklyor, Siyonizmin glgesi mi gne imizi sndryor? sorusunaevetdensebudefadabahiskonusulkelerindiernitelikleritart makonusuolabilecek..

okSoruluSafsata (FallacyOfManyQuestions) [PluriumInterrogationum]

Tanm:Tekvebasitbircevaptalepedermi gibi

sunulan bir sorunun aslnda birden fazla cevap ihtiyacyaratmasdurumudur. rnek 1: nsanlarn kendi inanlarna gre ocuklarn yeti tirmesini ve evde eitimi destekliyor musun? rnek2:Sizceyksekvergileri hayatnetkiliyor mu? rnek3:Nkleersantrallersizceistenir eyler mi? Gncelrnek1: Blc ve irticai eylemlere kar devleti savunmaszbrakmaklasulanan bir Cumhurba kan veya hukuku bile bile inemekle sulanan bir hkmet ile mi Avrupa Birliine gireceiz veya enflasyonuyeneceiz. (GngrMengi,23.8.2000,Sabah) Yazar,soruyuevetyadahayr eklinde cevaplama gerektirecek ekilde soruyor, halbuki bununaklamasbirdenfazlacevabaihtiyagsterir. Bu konuda Cumhurba kannn sulanmas , hkmetin sulanmas, Avrupa birliine girilmesi, enflasyonunyenilmesihakkndacevaplarverilebilir.

SnrlSeenekSafsatas (FallacyofLimitedAlternatives)
Tanm:Tambirincelemeara trmavedelilortayakoymadan,birhareketseyrininba ka seenekleriyoksaydveyad ladkonusundasraretmeyanl l. rnek1:Vergiyasalarndareformyaplmasiinhkmetid rmeliyiz.Ba kaseeneimizyok, nkiktidardakihkmetgemi tevergileriindirmemi ti. rnek2:Microsoftunyazlmendstrisinehakimolmasnamemnunum.Eeronlarolmasalard u andasahipolduumuzbilgisayarverimliliiolmayacakt. rnek3:EerDemireliyenidenCumhurba kanlasemezsekistikrarbozulur. Gncelrnek1:

Birniversite,hem irelikokulunudurupdururkenniinkapatr?..nkoradagen kzlara trbanl eitim veriliyordu. YK, bu okulun eitime byle devam edemeyeceini Fatih niversitesinedefalarcaveszlolarakbildirmi ti.Bununzerinekapatld. (Eminla an,25.5.2000,Hrriyet) Yazar ortaya delil koymadan sanki okulun kapatlmasna tek sebep trbanl eitim verilmesiymi gibikarmdabulunuyor. Gncelrnek2: Say tayn12milyondolaramalolanve9yldaancakbitebilenlksbinasncesen kapacaksn...Hayrbenkapacam...eki mesininkurbanolmu tur.Plajdakibo ezlongakimerken gelir,havlusunukimnceatarsa ezlongonunoluyorya... teonungibi... Binayncekapmakiinkskanlkkrizinegirdiler.Say taynstynetimininbinayaoturma iznialmadanar ivyerle tirmesininba kaaklamasyoktur. (NecatiDoru,31.8.2000,Sabah) YazarortayabirdelilkoymadanSay taystynetimininbinayaoturmaiznialmadanar iv yerle tirmesininteksebebininbinaysahiplenmekistemesiolduunuiddiaediyor.

Yanl SebepSafsatas (FallacyofFalseCause) [Noncausaprocausa]

Yanl Sebep Safsatas, ortak noktalarnn argmanlarn sonucunda bir eyin dierinin nedeni olarakkabuledildiiTart malSebepSafsatalar grubuna dahildir. Bu gruptaki safsatalarda neden sonu ili kisi olduka karma k olup, kolayca hata yaplabilir. Yanl Neden Safsatasndan ba ka ncesinde Safsatas, M terek Etki Safsatas, nemsiz Etki Safsatas ve Karma k Nedenler Safsatasbugrubadahilsafsatalardr. Tanm: ki olayda, yeterli delil olmakszn birinin dierinin meydana geli ine neden olduu eklindekiaklyrtme.

rnek 1: Televizyon seyretmek iddete neden olmaktadr. nk televizyonun evlere girmesinden sonratoplumdaki iddetoranartm tr. rnek2:Torunsahibiolmakkalpkriziolasln arttrr. nk torun sahibi ki ilerde kalp krizi geirmeoranyksektir. rnek 3: Nine: Evlenmek insann boyunu uzatyor. nk ben evlendikten sonra boyum ok uzad. Torun:Kaya ndaevlendin? Nine:13ya nda. rnek 4: 5 Maysta gezegenler ayn hizaya geleceindendepremolacakm . Gncelrnek1: Amabizi inznbiryanabraktk,sorunuSezerEcevitiaramal,hayrEcevitSezeri aramal inatla masna indirgedik. Bunu bir onur meselesi haline getirdik. Sanrm genlerimizdeki arkllkkompleksindenbirtrlkurtulamamzdankaynaklanyorbukomikdurum. (TufanTren,14.8.2000,Hrriyet) YazarEcevitleSezerarasndakiolaynbironurmeselesihalinegelmesininnedeniniortaya delilkoymadan arkllkkompleksindenkurtulamamzabalyor. Gncelrnek2: Sahannprofesyonellerinebakyorsunuz,roldei tikekarveyakocadei tiriyorlar. Nikhvetalkndince akasolamayacaiin,gerekhayatlardaekseriyakiminelininkimincebinde olup olmad mehul bir ekle brnyor. Irzlar yol geen hanna dnm sanat yldzlar (!) kimsenin malumu deil mi yoksa? Kh Mslman kh gvur rollerine brnenlerin, ahsiyetleri de ouzamanorbayabenzemiyormu? (MustafaKaplan,24.8.2000,Akit) Yazar sanat yldzlarnn, kah Mslman kah gavur rollerine brnmeleriyle ahlakszla tklarniddiaediyor Gncelrnek3: Budediimiztrdenolanlardostluk,mostlukgrubudeilsadecebirtakm uyankmilletvekillerininbedavadanyurtd gezisiyapmalariinuydurulmu formllerdir. NitekimAmerikallarkimseyebedavagazozbileikrametmedikleriiin

olsagerekmilletvekillerimizABDiindostlukgrubukurmam lar. (OktayEk i,18.8.2000,Hrriyet) Yazar millet vekillerimizin ABD iin dostluk grubu kurmamalarna neden olarak Amerikallarnkimseyebedavagazozbileikrametmediklerinigsteriyor Gncelrnek4: DevesrskadarAraplkesi,aralarndakalm biravusrailliyleba edemiyor. nkbuadaartkilkelliksaylansava larkazanmakiinbileada veuygarolmak gerek. retime katlmayan, kara rtlere hapsedilmi kadnlarla... Hurafeyalan ezberletilerek bytlenocuklarla...Binylncedenkalmabirhukukla...Yasaavekorkuyadayalbirilkelsosyal yapyla,neada olunur,nedegl... Sava dakazanlmaz... Bar da... (BekirCo kun,14.10.2000,Hrriyet) Yazar,Araplarnsrailleba edememesinikarartlkadnlara,hurafeylebytlm ocuklara ve bin yl nceden kalma hukuka balyor. Halbuki, srail de teokratik bir lke olduundan,Binylncedenkalmabirhukuklaynetilir Gncelrnek5: Sizhiolimpiyat ampiyonuoldunuzmu?Benolmadm.Olmayokisterdimamaolamadm. ounuzdaolmam snzdr.OyzdendeNaim'iele tirmeyelim. (FatihAltayl,18.9.2000,Hrriyet) Yazar,Naimiele tirmememiz gerektiisonucuna, oumuzun olimpiyat ampiyonu olamamamznclndenyolakarakvaryor.

ncesindeSafsatas (FallacyofPreviousThis) [PostHocErgoPropterHoc]

Tanm: Bir olayn olmasnn, belli bir zaman sonra ba ka bir olaya neden olduu sonucuna balamaktandoanhatalkarm.Yanl nedensafsatasnnzelbir eklidir.Batlitikatlarntemelinde busafsatayatar. rnek1:Btnarabakazalarnnncesindekav aktasiyahbirkedigrlm t.Yani,kav aktabir dahasiyahbirkedigrdmzdekesinliklebirkazaolacak.

rnek2:O,milletvekiliseildiktensonra,enflasyonazald.DemekkiOnunseilmesienflasyonun d mesinenedenoldu. Gncelrnek1: Diyeceim uki,adnaroldenen ey,hakikatnoktasndahi aka kaldrmyor. Eninde sonundainsanoroleuygunbir ahsiyetlenoktalanyor.Ehlihakikatbirbymz,EbuCehilrolne karlanbirgencin,sonradantambirinanszolupktnibretleaktarm tyleise,evltlarmzo tehlikeden mmkn olduu kadar uzak tutmakta fayda var. Oyundur canm, bunda ne var? gev ekliined meyegelmez. (MustafaKaplan,24.8.2000,Akit) YazarEbuCehilrolnoynayangencin,sonradaninanszbirisiolmasnnnedeniolarak oynadrolgstererek,insannrolyapmasylaki iliinindei tiikarmnyapyor. Gncelrnek2: ahsen ben, demokrasiyi bir trl sevemiyordum. nancmn demokrasiye ihtiya duyacana inanmyordum. Demokrasi yokken, biz, ktaya 7 denize hkimdik. imdi emperyalistlerinklesidurumunad m tk. (Hseyinzmez,9.10.2000,Akit) Yazar, Demokrasi yokken 7, denize hakim olduumuzu , demokrasi geldii iin artk emperyalistlerinklesidurumunad tmzkarmnyapyor.

M terekEtki (JointEffect)
Tanm Her ikisi de tek ve gizli nedenin sonular olduu halde birinin dierinin nedeni olduununsanlmasdurumu. rnek 1: Ate iniz var, bu nedenle vcudunuzda krmz lekeler olu mu . (Gerekte, kzamk hastalate vekrmzlekelerenedenolmu tur.) rnek 2: sizliin artmas gelir dalmnn daha da bozulmasna neden olmu tur. (Oysa, her ikisinindenedeniretimazldr.)

hmalEdilebilirNedenSafsatas (GenuinebutInsignificantCause)
Tanm: Bir olu umun birden fazla

nedenlerindenbirisinindierlerindendahaok nemliymi gibisunulmasdurumu. rnek 1: Ankarann ukurda kurulmu olmas havakirliliinenedenoldu. rnek2:Betonbinalarnartm olmas, ehirlerin ikliminindei mesinenedenoldu. Gncelrnek1: Bugn dnyay kasp kavuran engellenemez bir ak var: KRESELLE ME. Ve Trkiyede bu rzgarn nnde durabilecek tek set var: Trk Milliyetilii. Dnyann egemen efendileribuyzdenkorkmaktadrmilliyetilikten. (Mjdatztrk,5.9.2000,Ortadou) Yazar kreselle meye kar kabilecek ok sayda unsur(rnein, antikapitalist akmlar) olduuhalde,milliyetiliikreselle meyidurdurmakzeretekengelolaraksunuyor. Gncelrnek2: Bizimlaikibayanlar,karnlar i mesin,karnderilerigeni lemesindiyehamilekalmak istemiyorlar. Bir de ocukla kim ura acak. ocuk ayak ba onlar iin. Kpek beslemek daha iyi. Zatenonlardayleyapyor.Doumkontrolkampanyalarsonundaada larnnesillerininkurumasna yolat.Geni halkkitleleriniyalanlarnainandramadlar. (AbdurrahmanDilipak,9.10.2000,Akit) Yazar,laikibayanlarn ocuk yapmamasna neden olarak vcutlarnn bozulmamas istemleriniilerisryor.,ekonomikvb.nedenleriyoksayyor.

Ana Sayfa

nsz Giri Safsatave Trleri

SafsataTrlerive Gncelrnekler1

SafsataTrleriveGncel rnekler2

Alternatif nsz

Hazrlk Yaz malar

Yanl YnSafsatas (WrongDirection,ConfusingCauseAndEffect)

Tanm:Etkivetepkiarasndakiili kinintersevrilmesihatas. rnek1:Liselerdekisekseitimi,AIDSinartmasnanedenolmu tur. rnek2:Erozyonolduuiinaadikmiyorlar.

Karma kNedenlerSafsatas (ComplexCause)

Tanm: Sonuca pek ok olay etki etmesine ramen, sonucun tek bir etkiye balanmas hatas.Pekoknedendenbirisininetkisiniabartmakhatasilekar trlmamaldr. rnek1:Reklamtabelasnnyanl yerekonulmaskazayanedenoldu. (Doru,fakatsrcnnalkolalmasve/veyauykusuzolmas,biryayannyolafrlamas, vs.dikkatealnmamaktadr.) rnek2:Ormanyangnlarnascakhavalarnedenoldu. (Sabotaj,dikkatsizate yaklmasvsdikkatealnmaldr.) rnek 3: Suoranlarndaki art , sitelerde ya amak isteyenlerin saysn arttryor. (Stat, gelir, sitelerinsosyaltesislerivb.etkilerdikkatealnmam tr) Gncelrnek: Enarpcrneklerdenbiriise,meslekieitimadaltndahebaedilentrilyonlar.ada meslek alanlar yerine modas gemi meslekleri retme konusunda srar eden ve bu yzden yzde 30, 40 kapasiteileal anmeslekokullar,enbykisrafkaplarmzdanbiri... (AbbasGl,10.10.2000,Milliyet) Yazarmeslekieitimkurumlarnn%3040kapasiteileal masnnbiroknedeniolabilecei haldesadecemodasgemi meslekleriretmekkonusundakisrarolduunusylyor.

YetersizrnekSafsatas (FallacyofInsufficientSample)

statistikselyorumlar,rnekilebtnarasndabirbenzerlikolduukabulnedayanr.Benzerlik nekadarfazlaisekarmlarokadargvenilirolur.Diertaraftan,rnekbtnebenzemiyorsakarm yanl tr.nermelerindoruolmashalindebile,sonuyanl olabilir. statistikselHataSafsatalar diye bilinen bu blmdeki safsatalar olaslk teorisinin yanl uygulamalarndan kaynaklanrlar. Bu gruptaki safsatalar unlardr: Yetersiz rnek Safsatas, Yanl Benzetme Safsatas, Yok Sayma Safsatas,SmenAltSafsatas,KumarbazSafsatas Tanm:Azsaydarnekileabukgenellemeyapmahatas. Bu safsata ou kez Genelle tirme Safsatas ile kar trlr. Genelle tirme Safsatasnda istisnai durumlar iin geerli olan eyler, genele uygulanmak istenmesine kar n acele sonu kartma safsatasndaazsaydarneklegenellemeyaplr.. rnek 1: Bir feminist olan Leyla erkeklerden nefret eder. O halde btn feministler erkeklerden nefreteder.(TekbirLeylarneiilefeministlerleilgilibusonucavarlamaz.) rnek 2: Kyn giri inde iki tane cce grdm. Demek ki bu kyn insanlarnda kaltmsal anormallik var. (ki ccenin grlm olmas btn bir ky iin kaltmsal anomali olarak genelle tirilemez.) rnek 3: Bizim ailenin erkeklerinin tm ok hzl araba kullanrlar. Demek ki, btn erkekler hzdanho lanr. rnek4:Sava tanklararabalardandahafazlayaktharcar.Ohaldednyapetroltketimininbyk ksmtanklartarafndanyaplyor. Gncelrnek: Amalafaramzdaayrevlerdeya amakisteyenbirkadnlaevlenmeyidehibirerkek istemiyor.Mesela,evlenelim"diyorlar,ayrya ayalmama"denince,nediyeevlenelimozaman" diyorlar. Hakllar aslnda! Hem evli olup hem de evdeki yemekten, tden yine kendileri sorumlu olunca,niyeevliolsunlarki! (DuyguAsena,1092000,Milliyet) Yazarbtnerkeklerinevliliisadecehayatkolayla tracakbirtakmi lerinkadnlartarafndan yaplmas salamak iin istedii genellemesini yapyor. Baz erkekler byle d nebilir ama bu tamamnkapsamaz.

TemsilEtmeyenrnekSafsatas (UnrepresentativeSample)
Tanm: rnek ile btn arasnda bir benzerlik yoktur. rnek, temsil ettii btnden farklolduuiin,yaplankarmdahatalolur.

rnek 1: Metallica konserinde statta ine d ecek yer yoktu, heavy metal Trklerin en ok sevdiklerimziktr.(StattakigenlerinTrkgenliinitemsiledenbirrnekolduklarku kulu). rnek2:nmzdekiseimdeANAPkesiniktidar.Rizedeyaptmankettehalkn %80iANAPtercihetti. (RizehalkTrkiyeninbtnntemsiledemez.) Gncelrnek1: DefalarcabelirttiimTrkiyedeenoktaraftarolankulpFenerbahedir gerei, geenlerde yaplan bir anket sonucu resmen aklanm t. Bu ankette Akl ba nda olanlarn Sar Lacivertlikulbdestekledii,GalatasarayniseYeniyetmelertarafndansevildiiortayakm t. te bu zellik, Fenerbaheli taraftarlarn daha kaliteli, futboldan anlayan, sadece galibiyeti deil iyi oyunu da grmek isteyen bir kitle olu turduunu ortaya koyuyor. Bu taraftar kurallar da hakemler kadar bildiini ve yaplan hatalar annda tesbit ettiini her frsatta gsteriyor. Nitekim stanbulspor manda Anderssona yaplan penalt pozisyonlarnda Muhittin Bo at, Ankarada da Mustafa ulcuyuslklamalarbununenarpckantdr. (NecatiBilgi,1.9.2000,Fanatik) Yazar , ankette tespit edilen tiplemeler, sanki Trkiye futbol severlerine rnek te kil ediyormu gibibunubtnTrkiyeyeuyguluyor. Gncelrnek2: Birba kainternetanketindeyinesorulmu :KHKnnkmasnataraftar msnz? Cevaplar yle:Evet:Yzde18.6,Hayr:Yzde81.4Busonular,a ayukarhalknhkmeteolan desteiniyadagvensizliinidegsteriyor. (HasanKarakaya,5.9.2000,Akit) Yazarinternetkullananbelirlibirya vemalidurumdakikitlenin,KHKnnkmasnataraftar olanhalktemsilettiiniiddiaediyor.

Yanl BenzetmeSafsatas (FalseAnalogy)

Tanm: A ve B arasna bir benzerlik kurulmas, Ann zelliklerinin Bde de olmas gerektii eklindekiyanl karmdurumu. rnek1: iivigibidir.iviyiakmakiinba navurmakgerekir. ileredeaynsyaplmal. rnek2:Yunanllarlabenzeryemekleriyiyoruz,benzermziktenho lanyoruz.Nedenbizdeonlar gibiNoelkutlamasyapmayalm?

Gncelrnek1: Bizimmillet,ifratvetefritarasndabirtrllybulamadiin,gitticanavardediimiz kollumakinelereoluununocuununnafakasnyatrd...okevlerykld,okocaklarsnd.Ama kapattm demekten kolay yok. Kapattm.. yi yaptn... Eitimi idare edemeyenler de okullar kapatsn...rticayamaniolamayanlardacamilerikapatsn,vesselam. (RaufTamer,22.8.2000,Sabah) Yazar,kumarhanelerinkapatlmasn,kumarhanelerinsorunolmasnaretilmi birzm olaraksunulmasnele tirmekiinsadeceproblemliolmaynylebenzeyen olaylara dikkat ekecek ekildekarmyapyor. Gncelrnek2: SaynBahelidnMalazgirtteydi.Haneresiniyrtarcasnabaryordu. Malazgirt ruhunubizkoruyacaz...Ahke kebuszyerinegetirecekcesaretesahipolsayd.Kendisinibizde alk lardk. Sultan Alparslan Malazgirt ovalarnda 30 bin kadar mcahitle 300 bini a kn Bizans ordusunuhezimeteuratm t.Sonyaplangenelseimlerdemilletimizsolunkar sndakipartilere550 milletvekili olan Mecliste tam tamamna 412 milletvekillii vermi ti. Bu netice Sayn Baheliye Malazgirt ruhunu koruyacak yreklilie sahip olduunu ispat etmek iin tarihi bir frsat idi. Kendisi Ba bakanolabilirMalazgirtruhunasahipbirkoalisyonolu turabilirdi.Amabunuyapamadneyazkki gittiEcevitemuavinoldu. (SleymanArifEmre,28.8.2000,MilliGazete) Yazar, Meclisteki sa partileri Alparslann ordusuna, sol partileri de d manlarna benzetiyor. Ve bu benzetmesine dayanarak mecliste sol partinin ba kanna ba bakanln verilmesi sebebiyleMalazgirtruhununkaybedildiikarmnyapyor. Gncelrnek3: stanbuldabazzelambulansfirmalarbuaralarzamanzamanhastata makiindeil, bir yere acele yeti mek isteyen kimseler iin taksi olarak kullanyorlarm . Biz bir hasta hastaneye yeti ecekdiyesol eridiaceleylebo altrkenmeselabiri adamnhavaalannayeti tiriyorlarm meer. Alni tebirsalkvemerhametistismar. imdiyetkililerneyapacaklar?Dinistismarnnlemekiin din ve vicdan hrriyetini kaldrdklar gibi ambulanslarn istismarn nlemek iin tmyle ambulans sisteminimikaldracaklar?Saknkaldrmazlardemeyin,bukafaonudayapar. (M.AkifAydn,14.10.2000,Yeni afak) Yazar, ambulanslarn trafii istismar ile, din istismarn benzeterek ambulanslarn kaldrlmasgerektiikarmnyapyor. YoksaymaSafsatas

(SlothfulInduction)
Tanm:statikselverilerleileeldeedilensonucunmuhatabnnaleyhindeolmasnedeniyle

yoksaylmas. rnek 1: Ali son 6 ayda 12 kaza yapt ve halen bunlarn bir hata deil tesadf olduunda srar ediyor. (Delilleronunhatalolduunugsterdiihalde.) rnek2:Pekokanketsonucu,DYPninkaracamilletvekilisaysnn50denfazlaolmayacan gsterdiihalde,Partiliderihalaiktidarolacaklarnsylyor.

SmenAltSafsatas (FallacyofSlanting)

Bir eyi savunurken hesaba katlmas gereken belirli noktalar bilinli bir ekilde atlayarak, yetersiz veya a r vurgulayarak, bir sonuca varlmas konusunda nem arz eden, sonula alakal delillerinsaklanmas rnek1:Vansporbumabykbirihtimalkazanacaktr.nkson10mandan9unukazand. (Son10maikinciligtakmlarylaoynam tr, imdikirakibiisebirinciligdendir.) rnek 2: Eski Sovyetler Birliinden bir gazete man eti. Sovyet Rusya spor msabakasnda ikincilikald.Birle ikDevletlerisesondanncoldu. (Yar mayasadecelkekatlm tr,ABDbirinci,SovyetlerBirliiiseikinciolmu tur.) Gncelrnek: Devletbaba,dahadorusuCumhuriyetikurankadrolaradnahareketettikleriiddiasnda bulunanlarbenimtrbemdenmilyonlar,milyarlar,trilyonlarkesiyorlar,bununkar lndadabenim kzmn,benimkarde imin,benimablamnvebenimkom umunba ndakirtyeelatyorlar. (Atillazdr,09.10.2000,Akit) Yazar,devletinyadaCumhuriyetikurankadrolarnbugnktemsilcilerinintrbeleregirerken para almasna ramen ba rtsne kar olmasnn bir tutarszlk olduu karmn yapyor. Ancak yazarburadadevletintrbelerin deil mzelerinziyaret edilmesi kar lnda para ald gereini saklyor.Bazmzeleriniindetrbelerinolmastrbelerdenparaalndanlamnagelmez

KumarbazSafsatas (GamblersFallacy)
Tanm:Birolayngemi tenadirgeekle mi olmasnadayanarak,gelecektedahayksekihtimalle ortayakabileceinikabuletmeyanlgs.Olaslkteorisinde,herolayyadaolu umunbirncekinden bamsz olduu kabuln reddederek, rnein madeni parann on kez tura geldikten sonra, on

birincideyazgeleceiniiddiaetmektenolu anhata. rnek1:Zaratmamasasnayinegitmelisin.Yediatma ansaltdabir,zarlarbe kezattnhalde yeditutturamadn.Elinmahkum, imdiyediatacaksn. rnek 2: Yaknda zengin olacam. Nasl bu kadar eminsin? Biliyorsun, her hafta Spor Loto oynuyorum. imdiyekadarhikazanmadm.Bunedenlekazanmaihtimalimgittikeartyor.

BirBilenSafsatas (ArgumentToAuthority,AppealToAuthority) [ArgumentumAdVerecundiam]

Bu blmdeki safsatalarda ortak olan nokta, iddiay kabul ettirmek iin, bir otoriteye veya geleneklere, adetlere v.s. ba vurulmasdr. Otoriteye Ba vurma Safsatalar ad verilen grupta u safsatalaryeralrlar:BirBilenSafsatas,rrasyonelOtoriteSafsatas,nancaBa vurmaSafsatasOrtak TutumaBa vurmaSafsatas,GrupBasksSafsatas,FaydacSafsata,BeendirmeSafsatas,Dayatma Safsatas,TavrEtkisiSafsatas,GenetikSafsatas Tanm:BirBilenSafsatas,biriddiannkabuliinotoriteye(ki i,rf,adet,kurumlarvs.) veya bunlara duyulan sayg, hrmet veya korkuya ba vurmak. Ki inin kendi tercih ve sorumluluklaryla ilgili kararlarn denetimini, kendisinden daha iyi bildii inancyla ba ka birininotoritesinebrakmas rnek1:Tarihhocamayaini inbirhileolduunusyledi.Onainanyorum,nkobendendaha fazlatahsilyapm biri. rnek2:Seninfikrinikabullenmemmmkndeil,nkgazeteninba yazaraksinisylyor. Gncelrnek1: FPLideriRecaiKutanpartisininkongresine3gnkalaErbakankozunuilerisrd.Kutan, ErbakannAbdullahGleSeninadayolmaniinerken,dahagensin,birazbekledediinisyledi. (11.5.2000,Posta) Kutan,AbdullahGlekongredeadayolmamayaiknaetmekiinsomutnedengstermek yerineErbakannsznaktaryor. Gncelrnek2: Gorbaovdiyorkiproblem,problem,problem...yleyse...Gerekliolanne?Vesonra kendisorusunuyantlyor:Gerekliolani birliidir...Diyalogdur.Evetgerekliolan eydiyalog. (YavuzDonat,12.8.2000,Sabah)

Yazar,diyalogunnedengerekliolduunakantolarakGorbaovunszngsteriyor Gncelrnek3: Tansu'yulkeninba nabenbelettim,demi Demirel.CneytArcayrekinkitabnda yazyor. Bekleyen Adamn Gerekle en D adl kitap. Vaktiyle emaneti olarak partiyi teslim ettii Cindoruk iin de hasta demi Demirel... Adam Meclis Ba kan yaptk demi ve tarafsz kalamamasndanyaknm ...HemdeOktayEk ininyazdklarnahakvererek. Demi midememi midiyehitereddtgeirmedim.nkCneytaabey,bylebir ey uydurmaz.Bellikidemi . (RaufTamer,19.9.2000,Sabah) YazarkitaptayazlanlarndoruluunusadeceCneytArcayrekinki iliinebakarak iddiaediyor.

rrasyonelOtoriteSafsatas(FallacyOfUnqualifiedSource)
Biriddiaydesteklemekiin,okonudabilgisahibiolmayanki ileriuzmanolarak gstermekten doanhatalkarm. rnek 1: Hlya Av ar bu sene enflasyonun d eceini syledi, Ben de yatrmlarm ona gre deerlendirdim. rnek 2: Annem, ocuun alamasnn iyi olduunu, alarken cierlerinin istiini syledi, ben de braktmalasn. rnek3:Kom umidearsnakekiksuyununbirerbirgeldiinisyledi,bendekaynattm. rnek4:HamdiAmca,otomobilintekerleklerinetekmeledi,lastiklerinidare edeceklerinisyledi,bendedei tirmedim.

nancaBa vurmaSafsatas (AppealtoBelief) [ConsensusGentium]

Tanm: Bir fikir ya da iddiann doruluunu, insanlarn ok byk ounluunun ona inandn ya da tm insanlarn onu btn zamanlar boyunca benimsediinisavunarakiddiaetmektendoanhata rnek 1: UFOlarn ba ka gezegenlerden geldiine

inanmyormusun?Nedenolmasn?UFOlarlailgilison kamuoyu ara trmalar insanlarn ounluunun UFOlarainandngsteriyor. rnek2:Tanrvardr. nk insanlarn byk bir ksmonunvarlnainanyor. OrtakTutumaBa vurmaSafsatas

(AppealToCommonPractice)
Tanm: neriyi kabul ettirmek iin, byk ounluunun ortak bir davran olduu d ncesine ba vurarakdoruolduunuiddiaetme. rnek1:Neolmu kopyaektiysemyani?Kopyaekmeyenvarm? rnek2:Yemekyapmakerkekleringrevideildir.nkevlerdehepkadnlaryemekyapar. Gncelrnek1: Yine televizyonlarda Hakan krn dedikodular yaplyor. kyor Hncal Ulu, Hakan mthi paragz diyor. Bir ba kas apayr eyler konu uyor. Grn i te, bunlar spor yazar! Halbuki Hakan krn Galatasaraya neler kazandrdn sar sultan bile biliyor. Para canls olmayankaldmmemlekette?Hakanaparagzdiyenler,adetabedavadeilyazarlkyapmak,selm verirlermiinsana?nsanbirazd nr,heleya nba nalm adamlarnbirazdahayutkunmaslzm konu urken.ocukgitmi talyaya,kendiniispatlamape inde,rahatbrakngaribi. (Samizey,29.8.2000,Akit) YazarHakan krparagzlklesulayanlarakar savunurken,memlekettezatenpara canlsolmayandakalmaddiyeHakannparayad knlnnnormalolduukarmnyapyor..

GrupBasksSafsatas (Bandwagon,PeerPressure)
Tanm:Birneriyikabulettirmekiindelillernesrmekyerinebirgrubun basksn veyabeenisininesrmehatas. rnek1:Ali:Ay e, sen okuduun o kitab pek beenmediini syledin ama , bizim grubun ba ucukitabdro. Ay e:Yokcanm,beendim. rnek2:Ahmet:Banagre,herkeslkesinisevmelivemilliyetiolmal. Elif:Senbirfa istsin.Bizbyled nmyoruz.

Ahmet:Tamam,tamam.Szmgerialdm. rnek3:Rakysevmelisin.HerTrkerkeirakysever. rnek4:Medenikanunundei tirilmesiileilgilial malarkonusundabaztereddtlerimvard,ama herkesbeendiinegrebendendeokey. Gncelrnek1: Trkiyeninenaz75yldrlaikyneticilerivar. Deil slmclar, dini grnrl belirgin ekipler dahi Trkiyeyi ynetmedi bu kadar zamandr. Hemen Refahyol hkmetine atfta bulunanlar olacak. Bu koalisyon hkmetinin bir kanad dindarln gizlemeyen particilerden olu an bir partinin mensuplar idi. Fakat bu partinin ne tznde,neprogramndabirdin,dindarlkimasdahiyoktu.craatndavarmyd?Bupartinineer bylebirniyetta yorsakoalisyondnemindedinibiricraatyaptnsylemekokg...yleyse? Trkiyede hrriyet yoksa, adalet yoksa, kirlilik varsa, yolsuzluk varsa, smr dzeni varsa... Bunlarnolduunuherkessylyor. (AsmYenihaber,9.10.2000,Akit) Yazar,Trkiyedehrriyetolmad,adaletolmad,kirlilikolduu,yolsuzlukolduu, smrdzeniolduu eklindekiiddialarnadelilolarakherkesindebunusylediinigsteriyor.

FaydacSafsata (PragmaticFallacy)
Tanm: Bir eyin baz insanlar zerindeki yararl etkilerinden dolay doru olacan varsaymak. rnek1:Fenerbahenin6yabancoynatmasndan dolay ceza grmemesi Fenerbahenin menfaatinedir. Kulp menfaatlerini gzetmekle ykml federasyonunFenerbaheyecezavermesiyanl tr. rnek2:Trolleavlanmayyasaklamak,balklara brakmakdemektir. rnek3:Fndktabanfiyatnarttrmakgerekir,yoksa fndkreticileriperi anolurlar. rnek 4: Emeklilik ya 40a indirilmelidir, yoksa memurlarmadurolurlar.

Gncelrnek1: Buarada,unutmadanekleyelim,Suriyeyeyeniatananbykelimizdefrtnalaryaratt. Hadi,kolukrpyeniniindetutalmvefrtnannnedeniniyazmayalm..Bilenbildiiilekalsn..Nede olsa, son tahlilde D i leri Bakanlnn, Trkiyenin gzbebei bir bakanlk olmas lazm. Diplomatlarmzla25yla knsrebirlikteolunca,isteristemezyerle iyorbuduygu.. (SedatSertolu,18.8.2000,Sabah) Yazar, Trkiyenin Suriye Bykelisinin hakknda bildii baz eyleri aklamamann Trkiyeninfaydasnaolduugerekesiyleaklamyor.

BeendirmeSafsatas (AppealToPersonalInterests) [ArgumentumAdPersonam]

Tanm: Bir neriyi kabul ettirebilmek iin ba kalarnn tercihlerine, ki isel eilim ve karlarnaba vurma. rnek1:SenTansuilleribeenirsin.Ohaldeonunekonomipolitikasndesteklemekzorundasn. rnek2:Seningibiklasikmziksevenbirinsann,okonserikarmamaslazm. rnek3:Senzatenliberaladamsn,karngeceeveokgegelmi seneolmu ? rnek4:Emeklilikya nnykselmesiyleilgiliyasatasarsnnedendestekliyorsun,tasarmeclisten geerse,emekliolmakiin4yldahafazlaal mangerekecek.

DayatmaSafsatas (FallacyOfsToOught)
Tanm: Tanmlayc anlamlar ieren terimlerin dayatlmas suretiyle, bunlarn kabullenilmezorunluluunuortayakoymaiddias rnek 1: Kapitalizm en iyi ekonomik sistemdir. Dolaysyla, tm toplumlar kapitalizmi benimsemelidir. rnek2:Trkiyeyietelerynetiyor.Bireteyeyeolmazsakkesinlikleya ayamayz. rnek3:SleymanDemirelaralarndakientecrbeliadamdr.Onaoyvermeklzm. rnek4:Arkada bizdendir. inionagregr.

Gncelrnek1: Banadnyanzdan eysevdirildi:1.Gzelkoku.2.Kadn3.Gzmnnurunamaz. (Hadissahihtir.)Hadisi eriftesralanan eyvardr.Gzelkoku,kadnvenamaz.Kadn,gzelkoku ile namazn arasnda zikredilmi tir. Elbette ki bunun bir hikmeti vardr. nk kadn, koklanarak kendisiyle ferahlk duyulacak ve namaz gibi kutsal bir varlk olarak anla lacaktr. Bu zellik ve hususiyetlerledonatlm birkadnileevlilikyappdahuzurluya amamakaklvemantkd dr. (AbdullahByk,25.8.2000,Akit) Yazar,Hadistenyolakaraktanmladkadnlarlaevlilikyapphuzurluya amamannaklve mantkd olduunusylyor/dayatyor, Gncelrnek2: Japonlarntarifiyletemelforml u:nceJaponya,sonra irketim,sonraailem,sonrada ben!..Demekkibizimiindetart lmazformlbelli:nceTrkiye,sonra irketim,sonraailem,sonra daben. (lkerSarer,31.8.2000,Sabah) Yazar Japonya iin geerli olan formln bizim iin de geerli olduunu ve bunun da tart lamayacandayatyor.

MazrufDeilZarfSafsatas (StyleOverSubstance)
Tanm:neriyiyapanki inintavrlarnn,nerininkabulndeiknaediciroloynamas. rnek1:Oefendiklkladamhrszolamaz. rnek2:Alikalabalktanasldavranlacanbilir,kavgayoba latm olamaz. rnek3:BernaYlmazkibarbirkadn,kocasnnyerineABkongrelerineonuyollamal. rnek4:Ahmettuttuunukoparr,dernekba kanolmakonunhakk.

GenetikSafsatas (GeneticFallacy)
Tanm: Bir eyi kayna, kkeni veya ba langc asndan deerlendirmek, aklamak veya reddetmekten doan hata. Bir iddia veya eyin kaynanda bulunmu bir kusuru, delil kabul ederek iddiannveya eyingzdend mesinenedenolma.

rnek 1:Trkler Gebe Bir Toplumun ocuklardrlar,iyiMimaridenAnlamazlar. rnek 2: O resimden ne anlarm , alt taraf bir kapcnnolu. rnek3:Hrsznoludahrszolur.

TehditSafsatas (ArgumentFromForce) [ArgumentumAdBaculum]

ddiay kabul ettirmek iin birtakm duygulara hitap eden safsata trleri pek yaygndr. Bunlardan bazlarTehditSafsatas,AcndrmaSafsatas,Yaygn Kabul Safsatas, nyargl Dil Safsatas, Mazeret Safsatas Tanm: Tehdit Safsatas, bir iddiann kabul edilmesiiin,korkutmak,kzmak,tehditetmek,g kullanmayakalk maktandoanhatalkarmdr. rnek1:Dorusylediimid nmyorsan,senin kafankopartacam! rnek2: inikaybetmekistemiyorsan, irketinyeni politikasnniyiolduunukabuletmelisin. rnek 3: Hocam, dersinizden 85 almaya ihtiyacm var. Bu durumu konu mak iin 1 saat sonra odanza geleceim. u anda babamn yanna gidiyorum. Aklma gelmi ken, babam fakltenin dekandr.Gr mekzere. Gncelrnek1: Erbakan, kendisine itaat etmelerini istedii FPlilere Uhud sava ndan rnek verdi Uhuddapeygamberimizidinlemeyenlerbozgunaurad. (11.5.2000,Posta) Erbakan kendisine itaat etmeyenlerin itaat etmesini salamak iin Uhud Sava nda peygamberimizidinlemeyenleryzndenbozgunauradnsylyor. Gncelrnek2:

Konuyufazlaamakistemiyorumamadamarmabaslrsahepsinitektekaklarm. u anda zellikle trafik kazalarnn bol olduu Geliboluya ambulans tahsis edilmesi benim iin en nemlisi...Gerisinigerekirsetekraryazarm. (AhmetVardar,15.8.2000,Sabah) Yazar Geliboluya ambulans tahsis edilmezse bildiklerini aklayacan syleyerek yetkilileritehditediyor Gncelrnek3: Yanl yoldasnz.AmacnzKadirizmikertmekseikinizinya nntoplamndanfazla yeenivardrKadir'in. (PakizeSuda,12.9.2000,Hrriyet) Yazar,muhataplarnnnedenyanl yoldaolduunuanlatmakyerineKadirnanrnyeen saysylagzdavermeyeal yor.

DuyguSmrs (ArgumentToPity) [ArgumentumAdMisericordiam]

Tanm: Argman kar sndakine kabul ettirebilmek iin, onun acma hissinden yararlanmadurumu.rnek1: Hakimbeyltfen,beniadamldrmektenhapseatmayn!Benihapseatarsanzocuklarmakalacak. rnek2:Umarmnerimikabuledersiniz.Sonaymbununzerineal arakgeirdim. rnek3:Hocam,buderstenAalmakzorundaym.Eeralamazsambursumkesilecek. Gncelrnek1: Oahvaldedepolispislikyaparsa,adamdvmeye,i kenceyapmayaba larvehlr vete bula rsa,ozamanbizonunyakasnayap acaz,grecekhanyaykonyay...Yanl mkonu uyorum Sayn i leri Bakanm!.. Bu sylediklerimde, toz zerresi kadar yanl lk veya eksiklik var m? Yok amahanihareket?..Evdebebelerstbeklerken,buadamlardahaneyapsn?.. (lkerSarer,19.8.2000,Sabah) Yazarpolisinyeterinceiyial tiddiasndahaiknaedicihalegetirebilmekiinevdeki stbekleyenbebeklerdenbahsediyor. Gncelrnek2:

Evet,bylederim...Amabirtrlaramyor!..Herhalde,ErdalBilallarnba ndaolduu stanbulKonseyindeolmadmziin!Oysabiz,sadecestanbullasnrldeiliz...Ufkumuzgeni ... Biz,tmTrkiyeyiiine alan Anadolu Konseyinin iindeyiz. tilen, horlanan, a alanan, gariban Anadoluinsannnyanndaveonlarnsesiyiz! (HasanKarakaya,2.9.2000,Akit) Yazar,stanbulKonseyineyeolmadiinbirileritarafndanaranmadnsylyor. Kendisinin Anadolu Konseyi iinde yer ald ifadesini kuvvetlendirmek iin baz acndrc sfatlar kullanyor. Gncelrnek3: Belediyeotobslerinikullanan ofrlerbitmi durumda!Bilmiyorolamazsnzki,bu insanlar 1997den beri szle me yapmadlar ve zam alamyorlar...150200 milyon lira arasnda maa larla,srnmenoktasndalar,boriindeyzyorlar...Ruhsalolarakfelolmu durumdalar.Bu insanlar,kocakocaotobslerlevatanda ta yorlar,trafiekyorlar...stanbulunbelkideenari ini yapyorlar...Ayptr,gnahtr,yazktr.Biranla mazlkvarsa,ba kangibiarayagirinvesorunuzn! nk bu insanlar, binlerce can ta yorlar, akl ta deil... Durum kritik, sylyorum! Sonra, ok cannzsklr...zlrsnz!.. (lkerSarer,19.8.2000,Sabah) Yazar belediye ba kann belediye otobs ofrleriyle szle me yapmaya zorlamak amacylaonlaracndrmakgibibirmetotizliyor.

nyarglDilSafsatas(PrejudicialLanguage)
Tanm:Fikrikabulettirmekiin,nerideduyguveyaanlamyklterimlerinkullanlmas. rnek 1: Her akl ba nda insan, Trkiyedeki gelir dalmnda byk bir adaletsizlik olduunu kabuleder. rnek2:Trkiyeninaydnlkinsanlar,sizeCumhuriyetokumakyak r. rnek3Kebaplaviskiienmagandanndikalsdr. Gncelrnek1: Clintonundeyimiile21.YzylnkaderinibelirleyeceklkeninCumhurba kan,bylebir zirveyeturistgibigitmemeli. (GngrMengi,30.8.2000,Sabah) Yazar,fikrikabulettirmekiin21.yzylnkaderinibelirleyeceklkegibiduyguyklbir sfatkullanm . Gncelrnek2:

 Ba tan hemen sylemeliyim. Tabii ki Kemal Alemdarolu bu konuda sonuna kadar haklyd. Hatta ortada 'haklhaksz' diye tart acak bir sorun bile yok. Yobazlara, eriatlara, 'Ilml slamc' (!) ve 'saf demokratlar'a kar Aydnlanma Trkiyesi'nin kalelerinden biri olan stanbul niversitesi'nin cesur, kararl ve dnsz Atatrk Rektr Alemdarolu, en doal hakkn kullanarak, niversitenin al konu masnda 'demokrasiyi klf yaparak onu yok etmeye kalkanlara kar ' sade bir uyar yapyor, demokrasinin de her rejim gibi varln srdrmesi iin kendisini korumayaihtiyacolduunuanlatyordu. (BedriBaykam,11.10.2000,Ak am) Yazar,Kemal Alemdarolu nun haklln ispatlamak iin, saf demokrat, Aydnlanma Trkiyesi'ninkalesi,cesurkararlvednszAtatrkgibinyargierenifadelerkullanyor.

MazeretSafsatas (FallacyOfSpecialPleading)
Tanm: Ki inin, ba kalarna tatbik edilen standart, ilke, kural vb. eyleri, geerli bir neden olmakszn kendisi iin geerli olmadn savunmas. Acndrma Safsatasnn zel bir halidir. rnek1:Cinayeti leyenbirisinincezalandrlmas gereini kabul ediyorum. Ama ben katil olmay hi istemedim,beniorayagndermeyin. rnek 2: Ali: Ak am yemeini hazrlar msn? Karnmokackt. Ay e:Senniyehazrlamyorsun?Evebirlikte geldik,benimdekarnmoka. Ali: Ama ben erkeim, ve yemek yapamayacakkadaryorgunum. rnek 3 Mvekkilimi tahliye etmelisiniz, nk o hamile,cezaeviko ullarnadayanamaz. Gncelrnek1: Verdiysembenverdim. (SleymanDemirel) Demirelba kalariinuygulanankurallarn,

kanunlarn kendisine uygulanamayaca karmn yapyor. Gncelrnek2: TRKKAMUSENGenelBa kanResul Akay, bu kanunun KHK olarak kmasna kar km tr. Tabii tabanyla birlikte. Bundan sonra Mecliste kanunla trlacaktr. MHP milletvekillerinin bu taslan kanunla masnda ok titiz davranmas gerekmektedir.Ziraikimfetti raporuylagrevineson verilecek memurlarn iinde mrn Trk milletinin mutluluuna ve Trkiye Cumhuriyetinin blnmez btnlneadam lkcmemurlardaolabilir. (BuraBa kurt,5.9.2000,Ortadou) Yazar, KHKya ve de bunun yasala masnasadecekendisineyaknbirsiyasigr e sahip memurlara da uygulanabilecei iin kar kmaktadr. Gncelrnek3: Eminla angnlerdiryazpduruyor.Birgazeteciyeantadolusudolargetiriliyor.Olay, i leri Bakan doruluyor. Alan gazeteci susuyor! Bir de bakyorsunuz, neredeyse Emin la an sulusaylacak:Belgesiyoksanedenaklyor,meslekahlaknasarm?Eyvallah!..Peki,toplum ahlakpisliebula m kenbizmeslekahlaknnaslkoruyacazarkada ?Mecliskulislerinde imdi gazetecilerinnaslvenekadarparaaldklarkonu uluyor.Mesleidiledeil,ayaad rdk. (smetSolak,14.10.2000,Hrriyet) Yazar,Eminla annbirgazetecihakkndar vetaldiddialarnakar belgesiyoksaniye aklyor,meslekahlaknasarmsorularnakar toplumahlakbozulmu kenmeslekahlakkalrm diyemazeretnesryor.

Ana nsz Giri Safsatave Sayfa Trleri

SafsataTrlerive Gncelrnekler1

SafsataTrlerive Gncelrnekler2

SafsataTrlerive Gncelrnekler3

Hazrlk Yaz malar

Alternatif nsz
Bu kitap herkesin, serbest bir ekilde safsata yapabilmesi iin gerekli bilgiyi salamak amacyla yazlm tr. Kitap hangi safsatann nasl, nerede ve ne zaman yaplaca hakknda da ipular iermektedir ;-)). Okurun baz gazete k e yazarlarna bakp ta bir safsata bile yapamadm eklinde i geirmesine artk gerek yoktur.

Busafsataprojesiepostagrubundailkba ladndangilizcedenTrkeyeeviri eklinde ba lam t.Ya lvesakallolduunuhenzozamanlarbilmediimiz,ismilazmdeilbiritarafndan grevdalmyapld.Ozamanlarszlkelde,felsefiterimlerierenmetinlerievirmekbanabiraz zorgeldiindenbirazuzakdurdum.3arkada 38tanesafsatayevirdidierbazlardabunlaraTrke isimlerbuldu,metinlerdedzeltmeleryaptlar.Yorgunbirarkada tarafndanbual malarbirle tirildi. Obirle tirmei indendesondereceyorulduundanbuarkada epeycebirsregruptagzkmediJ. AncakSafsataProjesimsveddehalindeAlevAlatlnnwebsayfasndabirsrebekledi.Dahasonra benbu ekliyledevraldm,ihalederakiplerinokluunedeniylesrenuzunpazarlklarsonucubirazzor aldmdaarayahatrlki ilerikoyupdieradaylarbertarafetmeyidebildim.odaolmasaydihale mafyasndanyardmtalepedecektim!enedeolsahayatbilgisi..... Aradan geen zaman iinde nurcan, bar ve tanerle bizim evde yaptmz mnaka alar sayesinde Alev hanmn web sayfasnda yaynlanan hale soktuk. Bu mnaka alar bazen nurcan, bazen taner, bazen de bar kazand ve ben genelde kaybettim hi benim dediim olmad, hatta bu durumy gren eren bile fikir serdetmeye ba lad . Bu al ma sresinde 4 veya 5 oturum yaptk. Bu oturumlara erenin de katlmas zorunluydu. ( nereye gitsin 6 ya ndaki ocukcaz). Ama o da bu toplantlara katlmaktan ok ey rendi. Sabahlar -hadi olum acele et derse yeti eceiz, dediimizde -bu da bir okul safsatas diyerek evin havasndan suyundan etkilendiine dair emareleri ortaya koyarken gelecei hakknda da baz ipular vermeye ba lad J. 3 ay kadar askda bekleyen safsatalarn hkm dolduundan yenilemeye karar verdik. O zaman bunun bir kitap haline gelebileceini d ndk.

Yaz boyu tatile gitmeyen karacan ailesi kendisini bu i e vakfetti,

evde nurcan yeni

safsatalar buldu (icat etti demiyorum, ya da kendi potansiyelini ortaya koydu hi demiyorum), web sayfalarndan safsata dev irdi, bir gzel de gruplara ayrd.

Ondan sonra ben bu haliyle safsatalara gazetelerden safsata rnekleri toplamaya ba ladm. E-gruptan da safsata rnekleri gelmeye ba lad. Bizim evde yaptmz toplantlarda bunlar gruplandrdk, safsata trlerini belirledik, burada en ok 3 ki i olup karar vermeye dikkat ettik. 4. ki i demokrasiye fazla geliyordu ;-)).

Safsata al malar esnasnda biz de safsata yapmayalm diye birbirimizle konu maz hale geldik, hatta bir ara i aretle anla may bile denedik :-)) . lk konu an 2, 3 tr safsata analiziyle kar kar ya kalyorduJ. Az konu up ok d ndmz iin bu safsata i lerini bu raddeye getirmeye muvaffak olabildik.

Bu film burada bitmeyecek, bu safsata kitabnn peynir ekmek gibi okunacandan adm gibi emin olduumdan 2. ve 3. basklar iin rnek toplamaya imdiden ba ladm.

Sayg ve sevgilerimle Mutlu ve yorgun, Safsatatr, Koordinatr, Mehmet Saym Karacan