Prof. Dr. Bask›n Oran, 1945 y›l›nda ‹zmir’de do¤du.
Saint Joseph ve ‹zmir Atatürk Lisesi’ndeki
Yay›mlanm›fl Kitaplar›:
Azgeliflmifl Ülke Milliyetçili¤i - Kara Afrika Modeli
Türk-Yunan ‹liflkilerinde Bat› Trakya Sorunu
Atatürk Milliyetçili¤i - Resmî ‹deoloji D›fl› Bir ‹nceleme
Kenan Evren’in Yaz›lmam›fl An›lar› (‹ki Cilt)
Nerde O Eski Mapushaneler
Devlet Devlete Karfl›
Kalk›k Horoz - Çekiç Güç ve Kürt Devleti
Yunanistan’›n Lozan ‹hlalleri
Küreselleflme ve Az›nl›klar
Türk D›fl Politikas› (Editör - ‹ki Cilt)
Dalavera Memet’in Bodrum Tarihi
Eniflte Gözüyle Bodrum
Türkiye’de Az›nl›klar
ortaö¤reniminin ard›ndan 1964’te Siyasal Bilgiler
Fakültesi’ne girdi ve 1969’da ayn› fakültede uluslararas›
iliflkiler asistan› olarak göreve bafllad›.
12 Mart 1971 darbesiyle birlikte okuldan uzaklaflt›r›lan
Bask›n Oran, 1972 y›l›nda Dan›fltay karar›yla görevine
geri döndü ve 1974’te doktoras›n› tamamlad›. 12 Eylül
1980 darbesinin ard›ndan Kas›m 1982’de yard›mc›
doçentken YÖK karar›yla görevine son verildi. Temmuz
1983’te ‹dare Mahkemesi taraf›ndan görevine iade
edildiyse de ayn› gün S›k›yönetim taraf›ndan üniversiteden
süresiz uzaklaflt›r›ld›. S›k›yönetimin sona ermesinden
sonra, ‹dare Mahkemesi’nin ve Dan›fltay’›n kararlarıyla
Ekim 1990’da Siyasal Bilgiler Fakültesi’ne geri döndü.
1991’de doçent, 1997 y›l›nda da uluslararas› iliflkiler
profesörü unvanlar›n› ald›. A¤ustos 2006’da emekli olan
Bask›n Oran, Agos ve Radikal ‹ki’de haftal›k yaz›lar yaz›yor
ve ayn› zamanda Avrupa Konseyi ECRI nezdinde ulusal
irtibat üyeli¤i görevine devam ediyor.
A ZINLIKLAR:

“Egemen bir devletin kendi topraklar›nda

yaflayan az›nl›klara özel bir statü vermesi
Anayasa’n›n eflitlik ilkesine ayk›r›d›r.”

Üstelik, A’dan Z’ye cehalet. Yüksek yarg› organlar›n›n

böyle bir gerekçe ileri sürmesi, pozitif ayr›mc›l›k
ilkesini hiç duymam›fl olduklar› kuflkusunu uyand›r›yor.
Pozitif hak, ülkede yaln›zca dezavantajl› gruplara,
az›nl›klara verilen haklard›r. Ancak bu sayede
az›nl›klar, ço¤unlu¤un do¤al olarak sahip oldu¤u
haklara yaklaflabilirler. Kendi dinlerini yaflamak,
kendi dillerini ö¤retmek için bu haklara ihtiyaçlar›
vard›r. Ayr›ca, Lozan Antlaflmas› Türkiye’de
gayrimüslim az›nl›klara 37 ila 44. maddeler aras›nda
yer alan bir “özel statü” vermifltir. Bunu reddetmek,
Lozan’› yani Türkiye’nin kurucu antlaflmas›n›
reddetmek demektir. Türkiye’de yaflayan gayrimüslim
yurttafllar› “yerli yabanc›lar” veya “yabanc› yurttafllar”
olarak tan›mlayan baz› yarg› kararlar›n›n varl›¤›,
ülkemizde hukuk alan›nda yaflanan feci kafa
kar›fl›kl›¤›n›n en önemli göstergelerinden biridir. Bir
ülkenin demokratik olup olmad›¤›n›n turnusol k⤛d›,
etnik ve dinsel az›nl›klara pozitif haklar›n tan›n›p
tan›nmad›¤›d›r.
B A⁄IMSIZLIK:
“Tam ba¤›ms›zl›k en yüce d›fl politika
ilkesidir.”
Uluslararas› anlaflmalar, karfl›l›kl› sorumluluklar› ve
yükümlülükleri getirir. Günümüzde uluslararas›
yükümlülükleri reddeden bir ba¤›ms›zl›k anlay›fl›,
içine kapanan, dünyadaki geliflmelere s›rt›n› çeviren
otoriter devletlere özgüdür. Birleflmifl Milletler,
Uluslararas› Ceza Mahkemesi, Avrupa ‹nsan Haklar›
Mahkemesi gibi kurulufllar, devletlerin insan haklar›na
sayg›l› olmalar›n›, en büyük evrensel de¤er olan
insan haklar›na herkesin sahip olmas›n› sa¤lamak
için varlar. Bu kurulufllara üye olmamak, bu
kurulufllar›n kararlar›n› tan›mamak, Türkiye’yi insanl›k
ailesinden d›fllanm›fl lanetli bir ülke haline
dönüfltürmek demek. Ba¤›ms›zl›k, devletlerin
yurttafllar›n› istedikleri gibi ezmeleri, diktatörlerin
kimseye hesap vermeden hükmetmesi demekse,
fevkalade kötü bir fley. Ça¤dafl insani de¤erler
evrenseldir. Devletlerin bunlar› gözetmeleri bugün
medeni olman›n “olmazsa olmaz” koflulu. Aç›k
konuflal›m, bugün “tam ba¤›ms›zl›k” formülü resmen
yabanc› düflmanl›¤›na dönüfltü. Fanatik milliyetçili¤i
beslemeye ve toplumsal bar›fl›n köküne kibrit suyu
dökmeye bafllad›. Onurlu bir d›fl politikay›, ancak
insan haklar›na gerçekten sayg›l›, tüm yurttafllar›yla
bar›fl›k devletler hayata geçirebilir.
B A⁄IMSIZ M‹LLETVEK‹L‹:
“Meclis’te ba¤›ms›z milletvekili hiçbir fley
yapamaz.”
Bugün milletvekillerini halk seçmiyor. “Parti Genel
Baflkan›” diye an›lan firavunlar seçiyor. Bu
milletvekilleri, firavunlar›n bir iflaretiyle el kald›r›p,
indiriyorlar. Birbirinin karbon kopyas› bu milletvekilleri
halka de¤il, ona ba¤l›lar. Arkas›nda do¤rudan seçmen
deste¤i olan, benimsedikleri aday› seçtirmek için
oluflan sivil giriflimlerin, derneklerin, sol partilerin,
sendikalar›n deste¤ini alm›fl bir milletvekili bu firavuna
de¤il, seçmenlerinin hakl› ve meflru taleplerine
ba¤›ml›d›r. Arkas›nda bu seçmen deste¤i oldu¤u
için, sesi herhangi bir milletvekilinden daha gür
ç›kar. Yerel ç›karlar›n temsilcisi olmad›¤› için asl›nda
o bir Türkiye milletvekilidir. Türkiye’nin sorunlar›n›
kucaklar. O sorunlar›n s›k›nt›s›n› çekenlerin Meclis’te
sesi olur.
B ÜYÜME:
“Kifli bafl›na gelir 10.000 dolar olunca
bu sorunlar çözülür.”
Ekonomik büyüme tek bafl›na sorunlar› çözmez.
Eflitsiz ve dengesiz bir büyüme sorunlar› ancak daha
katmerli hale sokar. Gelir da¤›l›m› eflitsizli¤ini,
bölgeler aras› refah eflitsizli¤ini, çevre kirlili¤ini
art›ran büyüme, toplum içinde çok daha büyük
gerginlikler yarat›r. Toplumun önemli bir kesimini
yol kenar›nda b›rakan, bunlar› bir fazlal›k, lüzumsuz
bir yük olarak gören büyüme anlay›fl›, insana de¤il,
mali piyasalara hizmet eder. Büyüme, ancak ve
ancak insani geliflme amaçl› oldu¤unda, gelir da¤›l›m›
bozuklu¤una ve yoksullu¤a çözüm bulundu¤unda
sorun çözer. Siyasal ve toplumsal tercihler büyümenin
esiri de¤il, hâkimi olmal›d›r. Uzak bir tarihte de¤il,
bugün insan, emek ve çevre dostu bir büyüme
mümkündür. Çünkü kaynak k›tl›¤› göreli bir kavramd›r.
Bu kaynaklar›n ne amaçla kullan›laca¤› bize ba¤l›d›r.
C HP:
“CHP sol bir partidir.”
CHP, sol bir parti olarak kurulmad›. Kuruldu¤u
dönemde, yukar›dan devlet yoluyla ve devlet
denetiminde de¤iflimi gerçeklefltirmek isteyen ilerici
bir parti idi. 1965’te kendini ortan›n solu ilan edifli,
tamamen, o dönemde Meclis’e giren sosyalist
Türkiye ‹flçi Partisi’nin gündemi altüst ederek
kazand›¤› prestiji dizginlemek istemesinden
kaynakland›. Bu çaba 1970’lerdeki “Ak Günler”
slogan›n› etkiledi. Ama bugün Baykal CHP’si devletçi,
askerci, siyasal anlamda muhafazakâr, milliyetçili¤i
yücelten ve k›flk›rtan, belkemi¤i yaln›zca ve yaln›zca
“toplumsal korku” üzerine dayanan bir partidir.
Türkiye’de siyasal yelpazenin sol taraf› bombofltur.
Bu dengesizlik, siyasetin afl›r› yalpalamas›na neden
olmaktad›r. Türkiye bugün tek kanatl› bir kufl gibidir.
C UMHUR‹YET:
“Laik cumhuriyet, demokrasiden daha
önemlidir.”
Ne cumhuriyet demokrasiden daha önemlidir, ne
de demokrasi cumhuriyetten önce gelir. Cumhuriyet;
iktidar›n bir ailenin, bir zümrenin, bir sosyal s›n›f›n
veya bir cemaatin elinde olmamas› demektir.
Cumhur’a dayanmas› demektir. Demokrasi ise eflitlik
ideali çerçevesinde halk›n egemenli¤ini öngörür.
Dolay›s›yla; demokrasisiz bir cumhuriyet, askerî
veya sivil diktatörlük demektir. Otoriter hatta totaliter
bir rejim demektir. Unutmayal›m ki Libya, ‹ran veya
herhangi bir tek partili devlet de cumhuriyettir.
Buna karfl›l›k, cumhuriyetsiz bir demokrasi krallar›n,
padiflahlar›n, aristokratlar›n, feodallerin, mülk
sahiplerinin iki duda¤›na ba¤l›, onlar›n himmetine
ba¤l› bir rejimdir. Demokrasinin güçlenmesi,
cumhuriyeti de güçlendirir. Aflmam›z gereken
uçurumu bize afl›rtacak ipten köprünün bir aya¤›
laik cumhuriyete, di¤er aya¤› demokrasiye
dü¤ümlenmifltir. Türkiye’de bu köprünün demokrasi
aya¤› zay›ft›r.
Ç ‹MENTO:
“Milliyetçilik, bu toplumun tarihi harc›,
çimentosudur.”
Milliyetçilik, milli olanla olmayan ayr›m›na dayan›r.
Bu öyle afaki bir fleydir ki, istedi¤ini milli, istedi¤ini
milli olmayan ilan edersin. Bugün milli olarak
tan›mlanan, yar›n gayri milli ilan edilebilir. Milliyetçilik,
g›das›n› bu d›fllamadan al›r. Bu yüzden, bar›fl ve
kardeflli¤in hâkim oldu¤u bir toplum yaratmaz.
Yap›flt›r›c› de¤il, ayr›flt›r›c›d›r. Demokrasilerde anlaml›
olan yurttafllar toplulu¤udur. Demokrasinin milleti
budur. Bu topluluk ise farkl› dini, mezhepsel, etnik
ve siyasal aidiyetleri olan insanlar›n birlikte yaflama
arzusuyla oluflur. Demokratik bir toplumun harc›,
milliyetçilik de¤il, yurttafll›k bilincidir.
D EMOKRAS‹:
“Demokraside herkes kendi ç›karlar›n›,
kendi kimli¤ini savunur.”
Demokrasi sadece kendisi için hak talep eden insan
ve gruplarla kurulamaz. Kendisi için hak talep etmekle
yetinmek, baflkalar›n›n sorunlar›yla ilgilenmemek,
ayr›cal›k talep etmek demektir. Demokrasi, kendisi
kadar, baflkalar›n›n haklar›n› da savunmaya dayan›r.
Ancak bu sayede yurttafllar toplulu¤u, birbirine
güven içinde bir beraberlik kurarlar. Haklar›m›z›n
güvencesi, baflkalar›n›n hakk›n› savunmam›zda yatar.
Bu nedenle Türk Türk’ü, Kürt Kürt’ü savunmayacak.
Türk Kürt’ü, Kürt Ermeni’yi, Ermeni Roman’›, Roman
Çerkes’i, Çerkes Alevi’yi, Alevi iflsizi, iflsiz eflcinseli
vs. vs. savunacak. Hedefimiz budur.
D EVLET:
“Türkiye demokratik, laik, sosyal hukuk
devletidir.”
Anayasada bu ilkeler yer al›yor; ama Türkiye’de devlet
ne gerçekten laiktir, ne demokratiktir, ne sosyaldir.
Hukuk devleti de de¤ildir. Bütün bunlar devletin
olmas› gereken özelliklerdir. Bugün Türkiye’de böyle
bir devlet yoktur. Bunun k›r›nt›lar› vard›r. Hedef;
gerçekten demokratik, laik ve sosyal bir hukuk devleti
kurmakt›r. Bunun ilk ad›m› yeni bir sivil anayasan›n
tüm toplumsal katmanlar›n kat›l›m›yla Meclis’te
haz›rlanmas› ve halkoyuyla yürürlü¤e girmesidir.
D ÜfiMANLAR:
“‹ç ve d›fl düflmanlar›n sürekli tehdidi
alt›nday›z.”
fiuradan hesaplay›n›z ki, “düflman” dedi¤imiz fley bir
zamanlar komünizm idi. O batt›, baflkas›n› bulmak
gerekti ve bulundu: Dinciler ve bölücüler. Bu gidifl,
gidifl de¤il. Milliyetçilik sürekli olarak iç ve d›fl
düflmanlar yaratmal›d›r ki, nefes almaya devam
edebilsin. “D›fl Mihraklar” edebiyat›n› duydu¤umuz
zaman arkam›za bakmadan kaçmal›y›z. Çünkü bunu,
“Hep o yapt›; hep o yapt›. Ben sütten ç›km›fl ak
kafl›¤›m; beni cami kap›s›ndan getirdiler” diyerek,
kendi kusurunu kapatmak isteyenler söylüyor. Hep
söylediler.
E MPERYAL‹ZM:
“ABD ve AB, emperyalist ülkelerdir ve
amaçlar› bizi bölmektir.”
ABD, Kuzey Irak’a sald›rarak emperyalist güç olmaya
devam etti¤ini bir kez daha gösterdi. ABD
emperyalizmi bugün tek kutuplu bir dünyan›n merkezi
olarak kap›m›zda kaos yarat›yor. Bar›fl ve demokrasi
bahanesiyle her ay Irak’ta binlerce insan›n ölmesine
yol aç›yor. Filistin sorununun çözümü yönünde
çal›flmayarak, Ortado¤u’da ac›, fliddet ve ölümün
kol gezmesine göz yumuyor. Buna karfl›l›k AB bir
devlet kurma de¤il, bir bütünleflme projesi. ‹çinde
çok farkl› ç›karlar›n yer ald›¤›, küresel planda orta
boy devletlerden oluflan, esnek bir ülkeler toplulu¤u.
Böyle bir toplulu¤un ortaklafla emperyalist bir d›fl
politika izleyebilmesi mümkün de¤il. Bugün AB üyesi
devletlerin ortak ç›kar›, Türkiye’de istikrar›n hâkim
olmas›d›r. Çünkü ABD’den farkl› olarak, biz sadece
AB’ye aday olan bir ülke de¤il, AB’nin s›n›r
komflusuyuz. Türkiye’de boy verecek bir siyasal
istikrars›zl›¤›n do¤rudan AB’ye s›çrayaca¤›n› önce
AB devletleri bilir.
E RMEN‹LER:
“Ermenilere her zaman iyi davrand›k,
onlar› yabanc› devletler savafl ortam›nda
bize karfl› k›flk›rtt›lar, biz de yerlerini
de¤ifltirdik.”
O ortam çok feci bir ortamd›; iyi falan davranamad›k.
Sar›kam›fl’ta 90.000 askerimizin donmas›.
Çanakkale’de 250.000 askerimizin ölmesi. Bu savafl
ortam›nda tehcir olay› bir katliam halini ald›; çünkü
Anadolu insan› giyecek çula muhtaçt›. Anadolu’nun
dört bir yan›ndan tehcir edilen Ermeniler,
öldürüldüler, soyuldular, kalan mallar› ya¤maland›.
Bunu saklamayal›m. Saklamak yarars›z. Bütün dünya
biliyor, bir biz bilmiyoruz veya kabul etmiyoruz.
Di¤er yandan, “jenosit” terimi de kabul edilemez.
Ermeni diasporas› bu terimi bu olay›n Yahudi
jenosidiyle ayn› fley oldu¤unu söylemek için
propaganda amac›yla ortaya att›. Ama, bu durum
bizi 1915’teki felaketi inkâr etmeye asla
götürmemeli. Yüz binlerce insan›n ölümüne yol
açm›fl bir olayla yüzleflmeliyiz.
E ZEN ULUS - EZ‹LEN ULUS M‹LL‹YETÇ‹L‹⁄‹:
“Ezen ulus milliyetçili¤i kötü, ezilen ulus
milliyetçili¤i iyidir.”
Bütün milliyetçilikler insanl›k için tehlikelidir. ‹srail
bu konuda en aç›k örnektir. Filistin’e yerleflen
Yahudilerin milliyetçili¤i ‹srail devletinin kuruldu¤u
14 May›s 1948’e kadar “ezilen” türdendi. Ama 15
May›s’tan itibaren “ezen” türe dönüfltü; çünkü
Filistinlilere eziyete bafllad›. Ezilmeye karfl› ç›kma
bahanesiyle milliyetçili¤e teslim olmak, ezen
milliyetçili¤in tohumlar›n›n ruhlarda yeflermesine
yol açar. Unutmayal›m ki, niteli¤i ne olursa olsun
milliyetçilik milliyetçili¤i do¤urur.
I MF:
“IMF politikalar›n› devam ettirmekten
baflka çözüm yok.”
IMF, dünyada faiz rant›ndan yararlananlar›n ç›karlar›n›
toplumun di¤er kesimlerinin ç›karlar›ndan üstün
tutan bir dünyan›n örgütü. Günümüzde bizzat kendisi
sorgulan›r hale geldi. ‹stihdam (emek) a¤›rl›kl›, sosyal
devlet harcamalar›n› öne ç›karan büyüme politikalar›
olmadan geliflmek, hem insan dostu bir geliflme
de¤il, hem art›k “mümkün” de¤il. Neoliberal
politikalar›n, kamu hizmeti olmas› gereken e¤itim
ve sa¤l›k konular›n› paras› olana tahsis etmesi, art›k
çok büyük tepkiler do¤uruyor.
I RAK KÜRT FEDERE DEVLET‹:
“Kuzey Irak’ta kurulacak bir federe Kürt
devleti bizim için en büyük tehlikedir.”
1923’ten beri do¤umuzda ve güneyimizde bir düzine
devlet kuruldu, korkmad›k. fiimdi korkuyoruz. Çünkü
bu ülkede Kürtleri memnun edemedi¤imizi biliyoruz
ve kurulan yeni devlete meyletmelerinden
endifleleniyoruz. O zaman Irak’ta bir federe Kürt
devleti kurulmas›na karfl› mücadele etmeye de¤il,
oturup Türkiyeli Kürtleri mutlu etmeye çal›flmal›y›z.
Kürtçe türkü söylenmesine engel olan devlet adam›
zihniyetini bir daha ortaya ç›kamayacak hale
getirmeye çal›flmal›y›z.
K AMU:
“Kamu harcamalar› ekonominin s›rt›nda
bir yüktür.”
Ekonomik yaflam›n uyumunu kamu harcamalar›
sa¤lar. Yollar, limanlar, havaalanlar› kadar ekonominin
okullara, hastanelere, sa¤l›kl› istatistik bilgilere, iyi
çal›flan mahkemelere ihtiyac› vard›r. Bunlar
ekonominin görünmeyen; ama olmazsa olmaz alt
yap›lar›d›r. Kamu harcamalar› yolsuzlu¤a, adam
kay›rmaya, belli bir çevrenin kâr amac›na peflkefl
çekildi¤inde, sadece ekonominin de¤il, toplumun da
s›rt›na yük olur. Do¤ru ve yerinde kullan›lan kamu
kaynaklar› ise hem insanlar›n iktisadi büyümeden
daha eflit pay almalar›n› sa¤lar, hem de ekonomiyi
güçlendirir. Bugün geliflmifl ülkelerin hepsinde kamu
harcamalar› Türkiye’dekinden daha büyük. Bu bir
rastlant› de¤ildir.
K IBRIS:
“K›br›s’ta çözüm, iki ba¤›ms›z devlettir.
KKTC üzerinde Türkiye’nin haklar› vard›r.”
K›br›sl› Türklerin ço¤unlu¤u, eflitlik içinde federal
bir devlet talep ediyor. Annan Plan›’na büyük bir
ço¤unlukla “evet” derken, bunu ifade ettiler. Bizim
amac›m›z K›br›s’›n bir bölümünde hâkimiyet kurmak
olamaz; bunun emperyalizmden ne fark› kal›r? Bu
hem K›br›sl› Türklerin talebi de¤ildir, hem de bölgede
bizim iflgalci güç olarak izole olmam›za neden olur.
Türkiye, on y›llar boyunca, K›br›sl› Türklerin can ve
mal güvenli¤inin sa¤land›¤›, federal bir K›br›s
Cumhuriyeti’nde eflitlik içinde K›br›sl› Rumlarla
yaflayabildikleri bir çözüm önerdi. Biz 1974 K›br›s
ç›kartmas›n› K›br›s’› almak için de¤il, Samson’un
“Enosis”çi faflist darbesini engellemek için yapt›k.
K›br›sl› Türkleri savunmak ve 1960 Anayasas› ile
kurulmufl K›br›s Cumhuriyeti’ni korumak için yapt›k.
Ba¤›ms›z ve demokratik bir K›br›s federe devleti,
aynen K›br›sl› Türkler gibi, bizim de hedefimiz
olmal›d›r. K›br›s’›n, Türkiye’nin iç politikas›na alet
edilmesi de art›k yetti. Ayr›ca, koyu bir milliyetçili¤e
kendini teslim etmifl K›br›sl› Rumlara AB üyesi bir
K›br›s’› hediye mi edece¤iz?
K ÜRTLER:
“Kürtler Türklerle birlikte bu ülkenin kurucu
asli unsurudur.”
“Kürtler az›nl›k de¤il, asli ve kurucu unsurdur” demek,
“Türkler ve Kürtler d›fl›ndakiler ikincil unsurdur”
demektir. Böyle eflitlikçilik olmaz. Biz laik-Hanefi-
Sunni-Müslüman Türklerin kurucu unsurlu¤unu
reddetmifliz; baflka hiçbir kimseninkini kabul etmemiz
beklenmesin. Kürtler de “asli ve kurucu unsurdur”
deyince, Kurtulufl Savafl›’nda hem cephede hem
Meclis’te mücadele veren Çerkesler ne olacak peki?
Varl›k Vergisi gibi uygulamalarla periflan edilmeden
önce Osmanl›’n›n ve Cumhuriyet’in tek giriflimci
grubu olarak ekonomiyi ayakta tutan gayrimüslimler
ne olacak? Lazlar ne olacak?
L A‹K:
“Laiklik elden gidiyor. Böyle giderse fleriat
gelecek.”
Sorun laiklik de¤il, kasaba sermayesinin yeni burjuvazi
biçiminde afla¤›dan bast›rmas›. Bu kesimi kendi
statülerine, ayr›cal›klar›na ve iktidarlar›na ortak etmek
istemeyenler, fleriat korkusunu kullan›yorlar. ‹nsanlar›
korkutarak özel konumlar›na destek bulmaya
çal›fl›yorlar. Bu kavga, temelinde “laikçi-dinci” kavgas›
de¤ildir. Küçük burjuvazinin s›rt›n› devlete yaslayan
k›sm›yla, palazlanan taflra muhafazakâr› bölümü
aras›ndaki bir iktidar paylafl›m› kavgas›d›r.
L OZAN:
“Bugün Lozan’da elde etti¤imiz hak ve
güvenceleri elimizden almak istiyorlar.”
Üstelik, durum tam tersine: TC kendi kurucu
antlaflmas› olan Lozan’› ciddi biçimde ve fevkalade
ihlal ediyor. Örne¤in 40. madde diyor ki: Bütün
gayrimüslimler kendi okullar›n› kurarlar ve orada
kendi dillerinde e¤itim yaparlar. Oysa bu hak, örne¤in
Süryanilere tan›nm›yor. Baflka bir örnek: 42. madde
diyor ki: Gayrimüslimlerin mevcut vak›flar› korunacak,
yenileri için her türlü yard›m yap›lacak. Oysa bu
insanlar›n vak›flar›n›n mallar›n› 1960’lar›n sonundan
beri gasp etmekle meflgulüz. Bu yüzden Strasbourg
Mahkemesi birbiri ard›na tazminatlara hükmetmeye
bafllad›. Bu mu milliyetçilik? Bu mu Türkiye’ye hizmet?
Bu mu “birlik ve beraberli¤i” korumak?
M ‹LL‹YETÇ‹L‹K: O RDU:

“Milliyetçilik milletini sevmek ve korumak “TSK’n›n siyasal müdahaleleri gereklidir.”

demektir.”
Milletini sevmek, onu di¤erlerinden üstün görmeyi
gerektirmez. Baflka milletlere hâkim olmakla övünmek
üzerine kurulan bir milliyetçilik, kendini di¤erlerinden
üstün görmeye yol açar. Bu da karfl› taraf›n
milliyetçili¤ini besler. Nas›l fliddet fliddeti do¤urursa,
milliyetçilik de milliyetçili¤i do¤urur. Milliyetçilikten
çat›flma, fliddet ve ayr›mc›l›k ürer. Yaflad›¤› vatan›
ve o vatanda yaflayanlar› sevmek milliyetçilikle de¤il,
demokrat ve insanc›l olmakla mümkündür.
Fark›nda de¤il miyiz ki, ordunun siyasal alana yapt›¤›
her müdahale, müdahalenin resmi amac›n›n tersine
sonuçlar verdi. Asker mant›¤› ile siyaset mühendisli¤i
yapman›n en aç›k örne¤i, 12 Eylül darbesi ve onun
dayatt›¤› anayasa, kurumlar ve kanunlard›r.
Cumhuriyet’in kurulmas›ndan seksen y›l sonra bile
vesayetçi bir tahakkümle yönetilirse, Türkiye’de
siyaset alan› geniflleyemez. Kat›l›m güçlenemez.
Siyasal partilerin gözünün yurttaflta de¤il TSK’da
olmas›, siyasete olan güveni kal›c› biçimde zedeler.

M ‹SYONERLER:
Vesayet rejimi kendi koflullar›n› üretiyor. Halbuki
Türkiye bugün darbe yap›lamayacak kadar geliflmifl
bir ülkedir. Gelece¤e güvenle bakmak için bu korkular›
“H›ristiyan misyoner faaliyetleri Türkiye’yi üzerimizden atmam›z›n, bizleri korkutarak ayr›cal›klar›n›
bölmek için çal›fl›yor.” koruyanlar› etkisiz b›rakmam›z›n zaman› geldi.

Son befl y›lda resmi istatistiklere göre 244 kifli

H›ristiyan oldu. 72 milyonda, 244 kifli. Bunun bölücü
faaliyet oldu¤unu söyleyenler yabanc› düflmanl›¤›
yapt›klar›n›n fark›nda bile de¤il. Üstelik, en ac›
mesele, bunu söylemeyi “antiemperyalizm” yapmak
zannetmeleri. Misyonerlik tehlikesi etraf›nda
propaganda yapanlar, Trabzon’da Katolik rahibi,
Malatya’da Protestanlar› öldürenleri suça teflvik
ediyor; onlar›n suç orta¤› oluyor.
P ATR‹KHANE:
“Fener Patrikhanesi’nin ekümenik oldu¤u
iddias›n›n yasal dayana¤› yoktur.”
“Ekümenik” olma, Fener Patrikhanesi’nin dünyadaki
di¤er Ortodoks kiliseleri aras›nda dinsel protokolde
önde gelmesi anlam›ndad›r. Türkiye Cumhuriyeti’nin
hükümranl›k meselesiyle hiç mi hiç ilgisi yoktur.
Bugün buna karfl› ç›kan iki kilise, bir de devlet var:
Atina Baflpiskoposlu¤u, Moskova Patrikli¤i ve Türkiye.
Laik Türkiye Cumhuriyeti, Ortodoks ilahiyat›na nas›l
kar›fl›r? Diyanet ‹flleri Baflkanl›¤› ile Patrikhaneyi
kar›flt›rmak demektir bu. Ayr›ca, 143 maddelik Lozan
Antlaflmas›’nda Fener’in hiç ad› geçmez. Tutanaklara
bakmak laz›m. Lord Curzon, Patrikhane’nin dünyevi
nitelikten yoksun, s›rf dinsel bir kurum olarak
kalmas›n› önermifl, ‹smet ‹nönü de bu sözü senet
sayd›¤›n› belirten bir aç›klama yapm›fl. Hepsi o
kadar. fiimdi, Ortodoks ilahiyat›n› kalk›p da “dünyevi”
mi sayaca¤›z? 1930’larda solcu gençlere “Komünizm
gerekirse biz yapar›z; sana ne oluyor?” demifl olan
zihniyet, flimdi “Ortodoks ilahiyat›n› biz biliriz; sana
ne oluyor?” mu diyecek Ortodokslara?
P ‹YASA:
“Piyasa ekonomisi ekonomik sorunlar› tek
bafl›na çözecektir.”
Çözmez; çünkü çözemez. Piyasa ekonomisinin ufku
k›sad›r. Akl›, maksimum kâr› minimum zamanda
elde etmektedir. Bunun için insan, do¤a, çevre, ne
varsa h›zla tüketmeye haz›rd›r. Bafl›bofl b›rak›lm›fl
bir piyasa düzeni, toplumu piyasa kurallar›n›n esiri
k›lar. Ne do¤ay›, ne kültürel varl›klar› ne de insani
iliflkileri bafl›bofl piyasa mekanizmas›yla koruyabiliriz.
Bunlar› al›r, posas›n› ç›kar›r, bir kenara b›rak›r.
Piyasa baflkalar›n› düflünmez. Almak üzerine
kuruludur. Vermeyi bir yük addeder. Halbuki insan
topluluklar›nda iliflkiler, karfl›l›kl› dayan›flma ve
paylaflma üzerine kurulu olunca insanileflir. Piyasa
ekonomisine insani boyutu getirmek, onu düzenlemek,
hedeflerini ve araçlar›n› tart›flmak, gerekti¤inde
s›n›rlamak, piyasan›n yarataca¤› büyük sorunlar›
önceden engellemek için flartt›r. Bu nedenle, iktisadi
büyüme, insan dostu olmal›d›r; borsa ve IMF dostu
de¤il.
S EÇ‹M BARAJI:
“Yönetimde istikrar, temsilde adaletten
daha önemlidir.”
Yönetimde istikrar önemlidir; ama bunu sa¤lamak
için getirilen % 10 seçim baraj› hem temsilde adaleti
son derece a¤›r biçimde zedeliyor, hem de siyasal
istikrar› bozuyor. Cumhurbaflkan› seçimi s›ras›nda
yaflanan gerginli¤in bir kayna¤› seçim baraj› nedeniyle
çarp›k oluflan Meclis aritmeti¤i idi. Temsilde adaleti
ve siyasal istikrar› birlikte sa¤lamak için, farklı seçim
sistemleri düflünülebilir. Ama dünyada olmayan bu
% 10 baraj›, seçimleri Rus ruletine çeviriyor; siyasal
istikrars›zl›¤› kat be kat art›r›yor.
S END‹KALAR:
“Sendikalar emekçilerin s›rt›ndan geçinip,
onlar› sömürüyor.”
Baz› sendikac›lar›n emekçilerin ç›karlar›n› savunmak
yerine, kendi ç›karlar›n› savunmas› örne¤inden
hareket edip, bunu tüm sendikalar için geçerli bir
olgu kabul etmek feci bir yan›lg›d›r. Sendikalar,
emekçilerin iflveren karfl›s›nda güçsüz kalmamas›
için vard›r. Sendikalardan baflka, emekçileri toplu
olarak koruyacak bir kurum henüz icat edilmedi.
Sendikalar›n bugün etkisiz olmas›n›n nedeni, çal›flma
yaflam› ile ilgili kanunlardaki a¤›r k›s›tlamalard›r. 12
Eylül cuntas›n›n aynen üniversiteler, dernekler ve
sivil toplum kurulufllar› gibi, sendikalar› da ezip
geçmifl olmas›d›r. Bugün Türkiye’de sendikal yasalar
ve barajlar yoluyla iflçiler ya sendikas›zlaflt›r›l›yor ya
da iflverene uyumlu göstermelik sendikalara üyeli¤e
zorlan›yor. Emekçiler, iflveren karfl›s›nda dilsiz ve
korumas›z b›rakt›r›l›yor. Demokratik bir toplum,
sendikal hak ve özgürlüklerin gerçekten kullan›ld›¤›
bir toplumdur. Bu toplumlarda sendikalar, emekçilerin
en de¤erli örgütleridir.
S S OL - A⁄:
“Sol ve sa¤ ayr›m› art›k anlam›n› kaybetti.
CHP sa¤, AKP sol parti oldu.”
Sol ve sa¤ ayr›m›n›n anlam›n› kaybetti¤ini söylemek,
siyasetin teknik konular› bilen uzmanlara terk edilmesi
gerekti¤ini ima etmektir. Solun toplumsal idealleri
ile sa¤›n de¤erleri aras›ndaki fark hâlâ geçerli.
Örne¤in sol, eflitli¤i savunur; sa¤ ise en fazla eflitlik
kavram›ndan rahats›zl›k duyar. Sa¤, milliyetçili¤i
genel olarak iyi bir fley olarak görür; sol ise evrensel
insan haklar›n› ve evrensel ilkeleri savunur. Sa¤,
piyasa ekonomisini yüceltir; sol ise siyasal ve
toplumsal hedefler do¤rultusunda piyasan›n
düzenlenmesini ve dizginlenmesini savunur.
Bugün AKP ve CHP farkl› türlerde sa¤ partilerdir.
S OSYAL‹ZM:
“Sosyalizm çöktü, dünyada sol tarihe
kar›flt›.”
Çöken, merkezden yönetilen planl› ekonomi ile tek
parti rejimine ve SSCB’nin hâkimiyetine dayanan
devletler sisteminden ibaret. Sosyalizmin eflitlik,
dayan›flma ve özgürlük talepleri aynen devam ediyor.
Üstelik, çok dikkat: Bu taleplerin 21. yüzy›l›n flartlar›na
özgü bir sol anlay›flla hayata geçirilmekte oldu¤u
günleri yafl›yoruz. Türkiye’de sol, 1960’larda iflçi
s›n›f›n› ve 1970’lerde de Kürtleri ezilmifl ve d›fllanm›fl
ilan etti. 1971 ve 1980’deki solun askerî darbelerle
ezildi¤i dönemlerde, önemli de¤ifliklikler bafllad›.
Ortaya yeni toplumsal talepler ç›kt›: Feministler,
Aleviler, Çevreciler vs. “Klasik” sol, bu ezilmifllik ve
da¤›t›lm›fll›k ortam›nda bunlar› göremezdi, göremedi.
fiimdi, bu yeni gruplar› ve talepleri yeni koflullara
uygun biçimde dile getirip, hayata geçirenlere
önümüzdeki dönemde “Ça¤dafl Sol” ad› verilecek.
Bu sol, bütün bu yeni hareketleri kucaklad›¤› ölçüde,
12 Eylül’ün kendisini hapsetti¤i gettodan kurtulacak;
emek hareketleriyle yeni toplumsal hareketleri
birlefltirerek, yeni yüzy›l›n insanl›k idealini dile
getirebilecektir. Umut buradad›r.
fi ‹DDET:
“Verilmeyen haklar› almak için fliddet
kullan›labilir.”
Güvenlik güçlerinin afl›r› fliddet kullan›m›n› elefltiriyoruz
ama bu yetmez. fiiddet konusunda, taraflardan
sadece birini elefltirmekle yetinemeyiz. Kim kullan›rsa
kullans›n, kim bafllatm›fl olursa olsun, fliddet
kullan›m›na A’dan Z’ye karfl› olmal›y›z. Çünkü fliddet,
yeni fliddetlerin tohumudur. fiiddeti reddetmek,
medeni olmak, insan olmak demektir. Türkiye’de
demokrasinin yerleflmesinin önkoflulu, nereden
gelirse gelsin, kim taraf›ndan kullan›l›rsa kullan›ls›n,
toplumsal sorunlar›n çözümünde fliddete
baflvurman›n toplumun bütünü taraf›ndan gayri
meflru kabul edilmesidir. Bu arada ilave edelim ki;
fliddet kullananlar kadar, meflru yollar› yasaklamak
suretiyle, hak arayan insanlar› fliddet kullanmaya
teflvik edenler de suçludur.
T ERÖR:
“Terörü bitirmek için Kuzey Irak’a girmek
gerekir.”
Kuzey Irak’a 1983’ten beri 27 kez girdik. Hem de,
her seferinde, oradaki Kürtlerin ve ABD’nin deste¤iyle.
Bir sonuç alamad›k. fiimdi bu tür destekler olmadan
girince mi sonuç alaca¤›z? PKK sorunu, bir d›fl
politika de¤il, iç politika sorunudur. Askerî yöntemlerle
çözülemez. Türkiye’de Kürtlerin eflit yurttafllar olarak
kültürel tan›nma, bölgesel kalk›nma ve her fleyden
önce adam yerine konma talepleri karfl›lanmad›kça,
bu sorun öldür Allah çözülmez. “Terör sorunu vard›r”
deyip durmak ezberdir. Türkiye’de Kürt sorunu vard›r;
terör bu sorundan beslenmektedir.
T ÜRBAN:
“K›z ö¤rencilerin üniversiteye türbanla
girebilmesi laikli¤e ayk›r›d›r.”
‹lk ve ortaö¤retimde ö¤rencilerin dini semboller
tafl›malar›n›n k›s›tlanmas› ola¤and›r. Zira çocuklar,
dini cemaatlerin bask›lar›na karfl› savunmas›zd›r.
Bunun d›fl›nda ise kamu kurumlar›nda, hizmet alan
ve hizmet veren fark› vard›r. Kamu hizmeti verenler
her türlü inanca ve onun simgesine (türban, haç,
vs.) eflit mesafede olmal›d›rlar ki, hizmetin
tarafs›zl›¤›na gölge düflmesin. Buna karfl›l›k, bu kural
hizmet alanlar için geçerli de¤ildir. Üniversite,
postane, hastane veya vergi dairesine isteyen
baflörtülü, isteyen mini etekli girer. Esas laiklik,
devletin her türlü inanca eflit mesafede olmas› ve
bu nedenle kamu hizmetlerinde herhangi bir inanç
simgesine yer vermemesidir.
T ÜRK:
“‘Türk’ terimi birlik ve beraberli¤imizin
temel harc›d›r.”
Türk terimi aslen anadili Türkçe olan bir etnik kimli¤i
tan›mlar. Bu terimin ayn› zamanda Türkiye’de
vatandafllar›n üst kimli¤i olarak kabul görmesi mümkün
de¤ildir. Bu ülkede kendini Türk olarak nitelemeyen
milyonlarca vatandafl›m›z var; onlar› zorla m› Türk
yapaca¤›z? Nereye kadar zorlayabiliriz? Asl›nda Türk
terimi, laik olmak flart›yla, Hanefi-Sünni-Müslüman
Türk’ü ifade ediyor; fark›nda bile de¤iliz. Bugün bu
terim toplumu bölüyor. Toplumsal gerginliklerin önemli
bir kayna¤›n› oluflturuyor
T ÜRK‹YEL‹:
“‘Türkiyeli’ terimini kullanmak devleti ve
milleti böler.”
“Ne Mutlu Türküm Diyene anlay›fl›na karfl› ç›kan herkes
düflmand›r ve düflman kalacakt›r” cümlesi as›l
bölücülü¤ün dik âlâs›d›r. Türkiyeli olmak, ad› Türkiye
Cumhuriyeti olan devletin yurttafllar›n›n ortak kimli¤idir.
Etnik veya dinsel vurgudan uzak, ülke ve toplum olarak
beraberli¤imizin simgesi herkesi kapsayan bir üst
kimlik, ancak “Türkiyeli” olabilir. Türk, Kürt, Çerkes,
Arap, Ermeni, Rum, Yahudi, bu topraklarda birlikte
yaflayan, tasada ve k›vançta ortak Türkiyelilerdir.
Türkiyelilik bizi bölmez bölücü e¤ilimleri etkisizlefltirir;
“mecburi vatandafl”› “gönüllü vatandafl”a dönüfltürür.
Y ABANCILAR:
“Yabanc›lar topraklar›m›za el koyuyor,
parsel parsel sat›l›yoruz.”
Türkiye Cumhuriyeti vatandafl› olmayanlara tatil evi
sat›lmas›ndan siyasi sonuçlar ç›kartmak çok ilginç.
Bu insanlar bu evleri ceplerine koyup gidecekler mi?
Acaba, TC vatandafl› olarak herhangi birimizin mesela
Irak veya Afganistan’da evi veya topra¤› olsa, bu
ülkelerde istikrar m› isteriz, kaos mu? Üstelik, belli
bir miktardan fazla toprak sat›fl› söz konusu oldu¤u
zaman Bakanlar Kurulu karar› gerek. Art›k itiraf
etsek iyi olacak: Bu mesele Türkiye’de yabanc›
düflmanl›¤›n›n temel aleti haline geldi.
Y OKSULLAR:
“Yoksullar›n devletten yard›m hakk›na
sahip olmas›, onlar› tembelli¤e teflvik
eder.”
Yoksullar yoksulluklar›n›n sorumlusu de¤ildir.
Yoksullu¤un birinci sorumlusu eflitsizliktir. Bölgesel
eflitsizlikler kadar, sosyal eflitsizlikler de yoksullu¤u
besler. Bugün yoksul ailelerin çok önemli bir bölümü,
anne-baba-çocuk hepsi birden çal›fl›p çabalamalar›na
ra¤men yoksullar. Kaliteli bir sa¤l›k ve e¤itim hakk›n›n
yan›nda, yoksullar›n belli bir parasal destek hakk›na
sahip olmalar›, onlar›n yar›na daha güvenle
bakmalar›n›, yurttafl olduklar›n›n bilincine somut
olarak varmalar›n› ve gelecek kuflaklara yoksulluk
riskini devretmemelerini sa¤layacakt›r. ‹nsanlar›
açl›kla, çok büyük bir yar›n endiflesiyle “terbiye
ederek”, onlar›n çal›flmalar›n› bu yolla sa¤layarak,
ça¤dafl toplum olunmaz. Cang›l toplumu olunur.
Toplumun bir üyesi olarak herkesin ortak refahtan
insanca yaflayacak asgari bir pay almas›; iflte
toplumun as›l çimentosu budur.