Enixma 0706

ar, h e rk e s in ih tiyacına
ık ye te ne ğ ine göre k atk ıda

aşım ının e n güze lörne ğ idir. LK D En iyi b as ıl
ı/görs e liçe rik ödül
ü e niXm a'nın
e niXm a
Sayı9 H aziran 2007
u yazılım l
andığ ı buna k arşıl
gi payl
w w w .e nixm a.org
Linux ve açık k aynak k odl
unduğ u e m e k ve bil
- Size Öze lK dm
l
- RPM Pak e t Sis te m i

göre k ul
- PCB
- O pe n Are na
bul
- D e b ian 4.0 Etch

H aziran 2007
- M CNLive D e l ft ve Toronto
- Ub untu 7.04 Fe is ty Faw n
Sayı: 9
- O ctave - III
- K ab uk Program l am a - VIII
e niXm a
- Linux'ta Pic Program l am a - VI

/BAŞLANGIÇ
Birl
ik ol
m ak ...
Ge çtiğ im iz M ayıs ayı başında Ank ara'da nuyor. Aynı şe h irde bul unan Linux k ul lanıcı- Me sl e k i al anda Linux k ul l
anım ı s özk onus u
yapıl an LKD 6. Linux ve Özgür Yazıl ım Ş e nliğ i l
arının tanışıp birl ik olm aları h e m dah a fazl a ol duğ unda birçok Linux k ul lanıcıs ı al anında
ve 1. Özgür Yazıl ım Konfe rans ı Ank ara'da bil
gile nm e l
e rine h e m de çe vre le rine Linux ve ge re k li program l arın olm adığ ını düşüne re k üzü-
bulunan ya da gide bil m e şans ına s ah ip ol an özgür yazıl ım ı tanıtm aları için dah a güçl ü ol - le bil
m e k te . Ancak gün ge çtik çe bu al anlarda
özgür yazıl ım ve GNU/Linux taraftarl arı için m al
arına ol anak s ağ l ayacak tır. Linux k ul l
anım ı gittik çe artm ak ta. M e s l eki
büyük bir fırs at ol du. İnte rne t üze rinde doğ an al anda e n şans l ıl
ardan biril e ri e l
e k tronik m ü-
ve bugün için de inte rne t üze rinde n çal ışm aları, Ge çm işte birçok şe h rim izde ol duğ u gibi, artık h e ndis le ri. PCB adl ı yazım ızda anl atıl
an pcb
bağ lantıl arı yürütüle n GNU/Linux cam ias ı bu bütün şe h irl e rim izde k i Linux k ul l
anıcıl arı ta- çizim program ı, diğ e r pl atform l ardak i be nze rle ri
gibi fırs atl
ar il
e yüzyüze tanışm a fırs atı bul uyor. nışm al ıl
ar ve güçl e rini birl
e ştirm e l
il
e r. Bu, dah a ile yarışabil e ce k bir program . Profe s yone lal an-
il
e riye gitm e nin il
k adım l arından ol acak tır. da k ul l anım için ge re k li bütün araçl ara s ah ip.
Ancak h e r şe h irde bir LKD şe nl iğ i ne yazık k i
yapıl m ıyor. Bu durum da, zam an zam an özgür ... Quak e oyununu duym ayan k al m am ıştır. O pe n
yazılım taraftarl arının k atıl dığ ı tanışm a top- Are na, Quak e III k arşıl ığ ı ol
arak Linux'ta üs tün
lantıları düze nl e niyor. Bu topl antıl ar ge ne l l
ik l
e bir pe rform ans il e k ull anılabiliyor. O pe n Are na
LinuxNe t, Pardus ve Lapis gibi Linux forum - 9 . k e z k arşınızda ol an e niXm a artık bir de ödül e yazıs ı ye ni yazarım ız Ah m e t D uru'nun.
larının k ul lanıcıları aras ında, forum aracıl ığ ı il
e s ah ip. LKD şe nl iğ inde 'En iyi bas ılı/görs e liçe rik
h abe rle şe re k yapıl ıyor. İnte rne tte k i forum l arın çal ışm as ı' ödül ü e niXm a'ya ve ril di. Bize de ğ e r Program lam a yazılarım ız O ctave , Kabuk Prog-
ve s ite le rin öne m i tartışılm az. Ancak ins anl arın ve re n h e rk e s e te şe k k ür e de riz. ram l
am a ve Linux'ta Pic program l am a s e ril
e ri
tanışm al arı ve yüzyüze görüşe bil mel e ri de çok il
e de vam e diyor.
öne m l idir. Sonuçta s anal bir dünyada de ğ il Linux'un başından be ri e n güze löze l l
ik l
e rinde n
ge rçe k bir dünyada yaşıyoruz. biri ol an 'öze l
le ştiril
e bil
m e 'ye bir örne k ol arak Ge çm işte ol duğ u gibi uzun bir aradan s onra
'Size öze lk dm ' yazım ızda, ye ni yazarım ız Ah - D e bian 4.0 s ürüm ünü çık ardı. D e bian 4.0 Etch
Birl ik te n güç doğ ar... Linux ve özgür yazıl ım m e t Bagatir, k e ndi h azırl adığ ı 'Türk Bayrağ ı' tanıtım yazıs ının il k böl üm ü ge ne lbir bak ış ve
taraftarl arının h e r ge çe n gün e s k is inde n dah a s im ge l
i KD E açıl ış ve k apanış te m al arını an- k urul um u içe rm e k te . D e bian'ın ak s ine çok h ızl ı
da fazl a birl ik olm aya ve güçl e nm e ye ih tiyacı latıyor. s ürüm ge l iştire n Ubuntu, 7.04 Fe is ty Faw n il e
bul unuyor. Tanışm a topl antıları bu k onuda bize tanıtıl ıyor. Be l k i de 'Bir başk a M andriva Pak e ti'
yardım cı ol acak tır. Artık yal nızca Ank ara, İs tan- Linux'ta te m e lol arak bul unan k aynak k oddan diye bil e ce ğ im iz, M CNLive adl ı M andriva uyum l u
bulve İzm ir gibi büyük şe h irl e rim izde de ğ il, de rl e m e öte s inde ge l iştirile n pak e t s is te m l
e ri dağ ıtım is e 15 gün ara il e ik i fark l
ı s ürüm , D e l
ft
ülk e m izin bütün şe h irl e rinde Linux k ul lanıcıl
arı ve pak e t yöne tim s is te m l e ri bul unuyor. Pak e t ve Toronto'yu çık ardı. Ke ndi 'öze l ' dağ ıtım l
arını
bul unuyor. Önüm üz yaz, öğ re ncil e rin ok ull
arı s is te m le rinde n RPM pak e t s is te m ini k onu al an ol uşturm ak is te ye nl e r için bu dağ ıtım il ginç
bitiyor, e vl e rinde h e r zam ank inde n dah a fazl a yazım ız, RPM il e te m e lişleml e ri anlatm ak ta. ge le ce k tir.
bilgis ayarl arı il e başbaşa k al m a şans l arı bulu-
e niXm a
H aziran 2007
e niXm a - H aziran 2007 w w w .e nixm a.org Sayfa 2

/ENIX M A
/Başlangıç /Dağıtım/Tanıtım e niXm a

2 Başl
ark e n 23 D e b ian 4.0 Etch e niXm a, başta Linux ve GNU
program l arı ol m ak üze re , açık k aynak
Birl
ik ol
m ak ... Uzun aradan s onra... k odl u işl e tim s is te m l
e ri ve yazıl ım l
arı
h ak k ında h e rk e s in bil gile rini özgürce
/Ödül 29 M CNLive D e l
ft ve Toronto
payl aşabil e ce ğ i bir e l e k tronik bil gi
4 e niXm a'ya Ödül
... M andriva uyum l
u dağ ıtım payl aşım aracıdır. Ayl ık pe riyoda s a-
h iptir. H e r ayın 1. günü ye nil e nir.
LKD 'En İyi Bas ıl
ı/Görs e lİçe rik Çal
ışm as ı 32 Ub untu 7.04 Fe is ty Faw n
Ödül
ü' e niXm a, GFD L(GNU Fre e D ocum e nt Li-
Ge l
işm e ye de vam ... ce nce - GNU Özgür Be l ge Lis ans ı) l i-
/Grafik s ans ına s ah iptir. Ye r al an yazıl arın
/Bilimsel Uygulamalar/Matematik lis ans ları ayrıca be l irtilm e dik çe GFD L
5 Size Öze lK dm lis ans ına s ah ip ol acak lardır. Yazarl ar
34 O ctave - III
Öze l
le ştiril
m iş açıl
ış ve k apanış GFD L ya da Cre ative Com m ons l is ans -
Gnupl
ot k ul
lanım ı larından birini s e çe bil irle r. Ye r al acak
/Sistem/Araçlar program k odl arı GPL/LGPL l is ans ına
/Programlama/Kabuk/Bash s ah ip ol acak tır. Bağ l
antıl ı olarak açıl a-
7 RPM Pak e t Sis te m i cak inte rne t s ite s inde ye r al an yazı,
38 K ab uk Program l
am a - VIII dos ya, program ya da program k od-
Linux'ta program pak e tl
e ri ları GPL/LGPL/GFD L/CC l is ans larına s a-
H ata ayık l
am a
h ip olacak tır.
/Elektronik Tasarım
/Programlama/Pic
e niXm a'da ye r al an yazıl arın tüm h ak -
11 PCB ları ve s orum l uluk ları GFD L te m e linde
51 Linux'ta Pic Program l
am a - VII
Bas k ıl
ı de vre çizim program ı yazarl arına aittir. İçe rik te bul unan bil -
SPI - Se ri il
e tişim gil e rin k ullanım ından dol ayı oluşacak
/Oyun h e r türlü s onuç k ul l
anıcıya aittir.
/Haberler
20 O pe n Are na GFD L l is ans ına e k ol arak e niXm a'da
56 Linux D ünyas ından H ab e rl
er ye r alan yazıl arın üze rinde h içbir k işi,
Quak e III ye rine araç, s unucu ya da k urum tam am ını
ya da bir k ıs m ını bul undurm as ı ne de -
niyle h içbir h ak iddia e de m e z.
e niXm a, Linux ortam ında, gim p, s cribus gibi tam am e n açık k aynak k odl u program l ar k ullanılarak © , ® , ™ öze l l
ik l
e rine s ah ip is im ve
h azırl
anm ak tadır. Tüm öze l lik l
e ri il
e e n iyi k pdf program ı il e k ullanılabil
ir. Kul
lanıcıya k ol
ayl ık için h e r be nze rle ri için bu işare tl e r be lirtil
-
s ayfanın s ağ al tında ye r al
an ge zdire n il e içe rik s ayfas ı, önce k i k onunun başı, ok unan k onunun başı m e s e de be l irtilm iş olarak vars ayıl -
ve s onrak i k onunun başına gidil m e s i s ağ l
anm ıştır. m al ıdırl
ar.

/ÖD ÜL LK D 'En İyi Bas ıl
ı/Görs e lİçe rik Çal
ışm as ı Ödül
ü'
e niXm a'ya Ödül

...
Sizle rle bul uşm am ızın üze rinde n s ade ce 8 ay Bu başarının ark as ında yine böyl e bir proje nin
ge çm e s ine rağ m e n Linux ve özgür yazıl ım ala- h ayata ge çm e s ini s ağ l ayacak yapıyı ol uşturan
nında il k ödül üm üzü al m ış bul unuyoruz. 3-6 Linux ve özgür yazıl ım yatm ak tadır. Çal ışm al a-
M ayıs tarih l e ri aras ında ge rçe k le ştiril
e n, LKD 6. rım ızda bize h e r türl ü aracı s ağ l ayan GNU
Linux ve Özgür Yazıl ım Ş e nl iğ i ve 1. Özgür /Linux ge l iştiricile rine , öze l l
ik l e de , m as aüs tü
Yazılım Konfe rans ı k aps am ında dağ ıtıl an En İyi yayıncıl ık ta k ullandığ ım ız s cribus , gim p,
Bas ılı/Görs e lİçe rik Çal ışm as ı ödül ü e niXm a'nın ink s cape ge l iştiricile rine te şe k k ürü borç bil iriz.
oldu
Biz e niXm a yazarl arı, bil gil
e rim izi s izinle pay-
Başta bize oyl arı il e bu ödül ü ve re n Linux laşm ak tan büyük m utl uluk duyuyoruz. Em iniz
Kul lanıcıl arı D e rne ğ i üye l
e ri ol m ak üze re tüm Linux ve özgür yazıl ım k ul lanıcıl arı aras ında
Linux ve özgür yazıl ım k ul l
anıcıl arına bize bil gil
e rini paylaşacak dah a cok k işi bul unm ak -
gös te rdik le ri il
gi ve ve rdik l e ri de ğ e rde n dol
ayı tadır. Linux ve özgür yazıl ım taraftarl arı ara-
te şe k k ür e de riz. Bugüne k adar ol duğ u gibi, s ında k abule dil m e m e s i m üm k ün ol m ayan il ke-
bugünde n s onra da buna l ayık ol m ak için le rim iz ışığ ında, h e rk e s i bize k atıl m aya ve
çal ışm al arım ızı s ürdürm e ye de vam e de ce ğ iz. Linux ve özgür yazıl ım ın ül k e m izde yaygın-
laşm as ına bu şe k ilde k atk ıda bul unm aya dave t
e diyoruz.
e niXm a e k ib i:
Tanju Taşçıl ar - Editör. Kurucu, grafik tas arım ,

re dak s iyon, tas h ih , s cribus çal
ışm as ı, h tm l
çal ışm as ı ve yazar.
Gök şin Ak de niz - Kurucu, tanıtım , w e b h os ting
ve yazar.
Re ce p Ayan - Kurucu, ph p program l am a ve
yazar.
Adnan Kaya - Yazar
Al i İs k e nde r Turan - Yazar
Ah m e t Bagatir - Yazar
Ah m e t D uru - Yazar
Atil l
a D uru - Yazar
Ayk ut Özde m ir - Yazar
Fe h m i Noyan İs i - Yazar
Gürk an Gür - Yazar
Ke m alIl gar Eroğ l
u - Yazar
Ş e nlik te LK D ödül
ünü Tanju Taşçıl ar
(s olda) ve Gök şin Ak de niz b irl
ik te aldıl
ar.

/GRAFIK Size Öze lK dm
Size Öze lK dm
Öze l
le ştiril
m iş açıl
ış ve k apanış
Kdm - K D is pl ay M anage r, KD E m as aüs tü or- /usr/share/mdk/

tam ının s is te m açıl ışı için k ul l
andığ ı giriş
yöne ticis idir. Burada k ul lanılan grafik l
e ri de ğ iş- Pardus Linux için:
tire re k tam am e n s ize öze l açıl ış ve k apanış
görünüm ü ol uşturabilirs iniz. /usr/kde/3.5/share/apps/kdm/themes/
M andriva'da 'Kapat'ı s e çtiğ inizde , Pardus 'ta is e Kopyal am a işle m inin ardından k dm rc dos yas ı
Sis te m de n çık ış s ıras ında çık an pe nce re nin gö- içinde aşağ ıdak i de ğ işik l
ik l
e ri yapm anız ge re k ir.
rünüm ünü de ğ iştirm e k için, KD E m e nü biçi-
m inde 'Kapat'ı s e çtiğ inizde k arşınıza çık an k a- M andriva Linux için:
panış il e il gil i fark l
ı s e çe ne k le r görüntül e ye n
pe nce re nin 're s m i'ni k e ndi is te diğ iniz ile de ğ iş- /etc/kde/kdm/kderc
tirm e k için, s e çtiğ iniz re s m i s h utdow n-k onq .png
adı il e aşağ ıdak i dizine k opyal am anız ge re k ir. dos yas ı içinde [X-*-Gre e te r] böl
üm ünde bul
u-
Es k i re s m i is e dah a önce de n bir başk a is im l e, nan
m e se la, s h utdow nk onq -e s k i.png ol arak s ak l a-
m anız uygun ol acak tır. Re s im 1 - Çık ış Theme=/usr/share/mdk/revolution
M andriva Linux için: da e l inizde k i bir h azır te m ayı uygun ol arak s atırının başına # işare ti k oyup (re vol
ution
is te diğ iniz şe k ilde de ğ iştirip k ul
lanm al
ıs ınız. ye rine başk a bir dizin de ol
abil
ir)
/usr/share/apps/ksmserver/pics Bunun için aşağ ıdak i ye rde n h azır te m al ar bu-
labil irs iniz. Theme=/usr/share/mdk/bioBagatir-login
Pardus Linux için:
h ttp://w w w .k de -l
ook .org s atırını e k l
e ye ce k s iniz.
/usr/kde/3.5/share/apps/ksmserver/pics
H azır te m anızı bir dizine açın, ge re k iyors a Pardus Linux için:
Bu işl
e m i yapabil m e k için root h ak l
arına s ah ip is te diğ iniz de ğ işik l
ik l
e ri yapın. Ancak de ğ i-
ol
m anız ge re k tiğ ini unutm ayınız. şik lik l
e ri yapark e n Türk çe k arak te rl e r k ul
lana- /usr/kde/3.5/share/confik/kdm/kdmrc
cak s anız .xm l dos yal arının k odl
am as ının ISO
İşle m tam am landığ ında çık ış yapars anız anında 8859 -9 ol
m as ına dik k at e tm e l is iniz. Te m a dos yas ı içinde [X-*-Gre e te r]böl
üm ünde bul
unan
s onucu göre bilirs iniz. (Re s im 1) kl as örünüzü root h ak l arı ile aşağ ıdak i ye rl e re
k opyal am alıs ınız. Theme=/usr/kde/3.5/share/apps/kdm/themes
Be nze ri şe k il
de açıl
ış te m as ı da de ğ iştiril
e bil
ir. /pardus
Ancak bunun için h azır bir te m a k ul lanm al ı ya M andriva Linux için:

/GRAFIK Size Öze lK dm
s atırının başına # işare ti k oyup
Theme=/usr/kde/3.5/share/apps/kdm/themes
/bioBagatir-login
s atırını e k l
e ye ce k s iniz.
İşle m i h atas ız tam am l adığ ınızda, bil gis ayarınız

açıl ırk e n artık k arşınıza is te diğ iniz görüntü çı-
k acak tır. (Re s im 2)
Re s im 4 - BioBagatir te m a re s m i
Yazıda ge çe n bioBagatir-l
ogin te m as ı:
h ttp://w w w .k de -
look .org/conte nt/s h ow .ph p/bioBagatir-
Re s im 3 - K Spl
as h
Login?conte nt=57871
açıl
ışında ye ni te m a k arşınızda ol
acak tır.
Re s im 2 - Login - Giriş Pardus Linux için, İndirdiğ iniz te m a dizinini
/usr/kde/3.5/share/apps/ksplash/Themes/
KD E açıl ışında k ul l
anıcı girişinde n s onra ge l en
KSpl as h re s m ini de de ğ iştire bil
irs iniz. Burada al tına k opyal ayın. Yapıl andırm a için Tas m a,
yine h azır te m a k ul
lanıl
acak tır. 'Görünüm ve Te m al ar' içinde k i 'Açıl
ış Te m as ı'
s ayfas ından ye ni te m anızı s e çin. İl k oturum
M andriva Linux için, İndirdiğ iniz te m a dizinini açıl ışında ye ni te m a k arşınızda ol acak tır. (Re -
s im 3)
/usr/share/apps/ksplash/Themes/
Burada anl atılanlar M andriva 2007 Fre e , Pardus
al tına k oplayın. KD E yapıl andırm as ında 'Gö- 2007 il e de ne nm iştir. Ye ni s ürüm l
e rde fark -
l
ıl
ık l
ar içe re bil
ir. Ah m e t Bagatir
rünüm ve Te m al ar' içinde k i 'Açılış Te m as ı'
s ayfas ından ye ni te m anızı s e çin. İl
k oturum <b ioab agatir@ gm ail .com >

/S ISTEM /ARAÇLAR RPM Pak e t Sis te m i
RPM Pak e t Sis te m i

Linux'ta program pak e tl
e ri
Linux işl e tim s is te m le rine ye ni ge çe n k ul lanıcıl arın h e m e n adapte D e b pak e tini k ul
lanan dağ ıtım l
ar: D e bian, Ubuntu, Knoppix, M e pis ,
olam ayacağ ı k avram l ardan bazıl arı pak e t s is te m i ve bağ ım l ıl
ık l
ardır. Xandros
Pak e t çe şitle rinde n il
k ak l a ge le nle r is e Re d H at firm as ının ge liştirdiğ i
RPM , D e bian'nın ge l iştirdiğ i D EB ve Pardus 'un PİSİ's idir. Rpm pak e tini k ul
lanan dağ ıtım l
ar: Re d H at, Fe dora Core , M andriva, Sus e ,
Ge l
e ce k Linux.
Pak e t k ul
lanm anın avantajl
arı
Pis i pak e tini k ul
lanan is e Pardus dağ ıtım ıdır.
RPM , D EB, PİSİ gibi pak e tl e rin k ul l
anıl m as ı k aynak k oddan de rl e m e ye
oranl a h iç k uşk u yok k i dah a k ol aydır. Pak e t s is te m i il e yazıl ım k urm ak Elbe tte burada s aydığ ım ız dağ ıtım l ar varol an dağ ıtım ların az bir k ıs m ıdır.
dah a bas ittir. Ge ne l l
ik l e te k k om ut h atta bazı l inux dağ ıtım l arında te k Piyas ada birçok dağ ıtım vardır. Biraz araştırm a il e is te diğ iniz dağ ıtım ın
tık l a bu pak e tl e r k urul abil ir. Pak e tl e rin içe rdiğ i yazıl ım l ar önce de n h angi s is te m i k ul
landığ ını öğ re ne bil
irs iniz.
de rl e nm iş ol duk ları için k urul um s üre l e ri çok k ıs adır. Buna k arşın tar.gz
arşiviyl e ge l e n yazıl ım l ar de rl e ne re k k urul duğ u için k urul um s üre ci uzun Bu yazıda Rpm pak e tinin k ul
lanım ına de ğ ine ce ğ iz.
s ürm e k te dir. Tar.gz ve be nze ri arşivl i yazıl ım larda bağ ım l ılık ların k ontrol
e dil m e s i ve gide ril m e s i zordur. Ancak pak e t il e k urul an yazıl ım l arda bu RPM - Re dH at Pack age M anage r
ol duk ça k ol aydır. H atta günce lve önde ge l e n birçok dağ ıtım ın ik inci ne s il
yazıl ım k urm a s is te m l e rini ge l iştirm e l e ri ile artık bağ ım l ılık s orun Yuk arıda da be l irttiğ im iz gibi yazıl ım l arın k ontrol ünün k uvve tl e ndiril m e s i,
ol m ak tan çık m ış durum dadır. Ş u da k e s indir k i;tar.gz arşivi il e k urul an işle tim s is te m ine k ul lanım k ol aylığ ı s ağ lanm as ı ve dah a da öne m l is i l
inux
yazıl ım ların k al dırılm as ı k urul m a işl e m i k adar zor ol abil ir. Ancak pak e t işle tim s is te m l e rinin k ul l anıcı profil inin ge nişl e til
m e s i için Re d H at firm as ı
yazıl ım s is te m ini k ul lanan bir dağ ıtım k ul l
anılıyors a is te nil e n yazıl ım tarafından k ıs a adı RPM ol an Re dH at Pack age M anage r ge l iştirilm iştir.
k ons ol dan birk aç k e l im e lik k om ut s aye s inde k al dırıl abil ir ve artık Bununl a birl ik te tarbal l'lar (tar.gz ve be nze ri arşivl e ge le n yazıl ım lar)
bil gis ayarda o yazıl ım dan e s e r k al m adığ ına e m in ol unul abil ir. Bu işl em ye rini pak e t yazıl ım l ara bırak m aya başl am ıştır. Bu pak e t yazıl ım l ar birçok
k ul lanıcının s ade ce bir dak ik as ını al ır. Ancak bir yazıl ım de rl e ne re k ins anın, firm anın ve topl ulum un ak l ına yatm ış ol acak k i, bugün h e m e n
k urul duys a, yazıl ım k al dırm ak bir çil e ye dönüşe bil ir. H e le bir de Linux'ta h e m e n tüm dağ ıtım l arda pak e t yazıl ım lar k ullanılm ak tadır. Birçok dağ ıtım
ace m iys e niz... Pe k e t yazıl ım al tyapıl ı bir s is te m k ul lanıl ıyors a s is te m de Re d H at'ın RPM s is te m ini al ıp k e ndis ine uyarl ayarak k ul lanm aya
h angi yazıl ım l arın k urul u ol duğ u birk aç k om ut il e de ne tl e ne bil ir. Yok s a başl am ıştır.
h afızal ara güve nil m e s i ge re k m e k te dir. Pak e t s is te m i s aye s inde işl e tim
s is te m ini ve ya s ade ce birk aç pak e ti günce l lemek tam am iyl e RPM il
e tarb al
laras ındak i fark l
ar
k ol ayl aşm ıştır ve s is te m yöne ticis ine büyük k ol ayl ık l
ar s ağ l am ak tadır.
Sayabil e ce ğ im iz avantajl arın s onuncus u is e bir pak e ti k urm adan önce Tarbal l il e RPM aras ında birçok fark bul unm ak tadır. Bunl arın e n
pak e tin içe riğ ini ve ne işe yaradığ ını, k urark e n s is te m de yapıl acak öne m lile rinde n bir tane s i RPM 'de k i s ürüm bil gis idir. H e r RPM bir s ürüm
de ğ işik l ik l
e ri ve pak e t içe ris inde k i h angi dos ya ne re ye k opyal anacağ ını num aras ına (ve rs ion) (yazıl ım ın s ürüm num aras ı, ge ne l de RPM 'nin
da göre bil irs iniz. içinde k i Açık Kaynak Kodl u yazıl ım ın s ürüm num aras ıdır) ve re l e as e bil
gi-
s ine (pak e tin k açıncı k e z buil d e dil diğ i) s ah iptir. Bir diğ e r fark da
H angi dağ ıtım h angi pak e t s is te m ini k ul
lanıl
ıyor? bağ ım lılık tak ibidir (de pe nde ny track ing). Pak e t bağ ım l ıl
ık l
arı bir pak e tin
yapıl acak işl e m (pak e t ol uşturul m as ı, k urul m as ı yada s il inm e s i gibi

işleml e r) ve pak e tin çal ışm as ı için bir yada dah a fazla RPM pak e ti ile Pe k i bir pak e tin ne işe yaradığ ı bil
inm iyor ve öğ re nil
m e k is te nil
iyors a ne
ilişk is inin ol m as ıdır. Eğ e r bu bağ ım l ıl
ık l
ar ye rine ge tiril
m e zs e RPM yapıl m alı?Bunun için rpm -q i pak e t_adı k om utu k ull
anılabilir.
k urul m ayacak tır.
RPM pak e tl
e rinin yöne tim i
Pak e tl e r ve RPM il e il gili bilgile ri ve rdik te n s onra s ırayla e n çok ge re k l i

ol an ve s ık l ık l
a k ullanıl an k om utl arı anl atm aya başl ayabil iriz. Yal nız
unutul m am al ıdır k i, h e rh angi bir pak e ti k urark e n, günce l le rk e n ve
k al dırırk e n s is te m yöne ticis i ol arak işl e m yapıl m al
ıdır. Çünk ü bu işl emle ri
s is te m de yöne tici h ak l arına s ah ip k ul lanıcı ge rçe k l
e ştire bilir. Sis te m
yöne ticis i ol unabil m e s i için k ons ol da s u k om utu ve ril mel i ve ardından
yöne tici (root) şifre s i giril mel idir.
Önce lik l
e s orgulam a nas ıl yapıl ır onu öğ re ne l
im . Sis te m de bir pe k e t
k urul
u m u de ğ ilm i öğ re nil
m e k is te nil
iyors a
rpm -q paket_adı
k om utu k ul
lanıl abilir. Örne k ol
arak Gaim ve ardından k de ne tw ork -k ope te
yazılım pak e tl
e rini aratalım .
[guest@localhost guest]$ rpm -q gaim

package gaim is not installed
[guest@localhost guest]$ rpm -q kdenetwork-kopete
kdenetwork-kopete-3.5.6-3pclos2007
[guest@localhost guest]$
Görül düğ ü gibi Gaim m e s ajl aşm a yazıl ım ı s is te m de k urulu de ğ ildir. Ancak
Kope te m e s ajlaşm a yazıl ım ı s is te m de k urul udur. Kope te 'nin çık tıs ı k urul
u
ol duğ u s ürüm num aras ı il e birl ik te ve rilm iştir. Ş aye t dis k üze rinde bir dos -
yanın h angi pak e t tarafından k urul duğ u m e rak e dil iyors a bunu araş-
tırm anında yol ları var. D iye l
im k i /us r/s h are /xine /l ibxine 1/fonts dos yas ının Re s im de görül düğ ü gibi rpm -q i k om utu il e k de ne tw ork -k ope te pak e tinin
h angi pak e t tarafından k urul duğ u m e rak e dil di. Bunun için k ons ol da rpm - ne ol duğ unu m e rak e dip araştırdık ve k arşım ıza uzunca bir tanım l am a
q f dos ya_adı şe k l
inde bir k om ut ve ril diğ inde pak e t is m i al ınabil ir. raporu çık tı. Burada pak e tin adı, pak e tl e m e tarih i, boyutu, pak e tl e yici
bilgil e ri, inte rne t adre s i, l
is ans türü ve pak e tin ne işe yaradığ ı gibi birçok
[guest@localhost guest]$ rpm -qf bilgi görül m e k te dir. Am a ne yazık k i İngil
izce ol arak .
/usr/share/xine/libxine1/fonts
xine-plugins-1.1.3-1pclos20072007 Bir pak e t il
e il
gil
i dök üm anl
ar m e rak e dil
iyors a giril
e ce k k om ut
Görül düğ ü gibi /us r/s h are /xine /l

ibxine 1/fonts dos yas ı xine -pl
ugins pak e ti rpm -qd paket_adı
tarafından k urulm uş.

şe k l
inde ol
m al
ıdır.
k om utu ve ril
melidir. Örne k olarak am arok pak e ti k urul m ak is te niyors a,
[guest@localhost guest]$ rpm -qd kdenetwork-kopete pak e tin bul
unduğ u dizine gidil
e re k şu şe k il
de k om ut ve ril
mel idir;
/usr/share/doc/HTML/en/kopete/chatstyle.do
/usr/share/doc/HTML/en/kopete/common rpm -i amarok-1.4.5-2pclos2007
/usr/share/doc/HTML/en/kopete/index.cache
/usr/share/doc/HTML/en/kopete/index.docboo ya da
/usr/share/doc/HTML/en/kopete/menus.docboo
... rpm -install amarok-1.4.5-2pclos2007
Kope te yazıl ım ının dök üm anl arına ul aşm ak için rpm -q d k de ne tw ork - Örne k te k i ik i k om uttan biri giril diğ inde bağ ım l ılık probl e m i yok s a pak e t
k ope te k om utunu ve rdik ve k arşıl ık ol arak dok üm an dos yal
arının h angi başarı il e k urul ur. Eğ e r bağ ım l ıl
ık ge re k s inim l
e ri k arşıl anm am ışs a pak e t
kl as örde olduk larını ve re n çık tıyı al
dık . k urulm az ve h angi pak e te ge re k s inim duyul duğ u be l irtilir. Yuk arıdak i gibi
s ade ce -i param e tre s i k ul l
anırs anız bir çık tı üre til m e z. Bu zate n pak e tin
H e rh angi bir pak e t içe ris inde ne l
e r ol
duğ u m e rak e dil
iyors a ne yapıl
m al
ı? k urulduğ u anl am ına ge l ir. Ancak -i k om utuna e k ol arak -h param e tre s i
Bu işl e m in k om utu is e şudur; k ull
anılırs a il e rle m e m ik tarı # k arak te rl
e riyl e be lirtile ce k tir.
rpm -ql paket_adı # rpm -ih amarok-1.4.5-2pclos2007

########################################
Bu k om ut il
e pak e tin içe ris inde k i h angi dos yanın ne re ye k opyal
anacağ ını
ve ya k opyal
anm ış ol duğ u görül e bil ir. -h param e tre s i -v param e tre s i ile birl ik te k ullanıl
abilir. Böyl e ce -ivh
param e tre s i ol
uşur ve dah a de tayl ı ol arak k urul an pak e tl e rin is im l
e ri
[guest@localhost guest]$ rpm -ql kdenetwork-kopete görte ril
ir. -v param e tre s i k urul
an pak e tin is m ini # k arak te rl
e rinin önüne
/usr/bin/kopete yazar.
/usr/bin/winpopup-install.sh
/usr/bin/winpopup-send.sh # rpm -ivh amarok-1.4.5-2pclos2007
/usr/lib/kconf_update_bin/kopete-nameTracking-kconf_update amarok ########################################
...
Eğ e r bir pak e t yük l
e nirk e n yapıl an işleml e r te k te k görül
m e k is te nirs e -i
Ve re bil
e ce ğ im iz s on s orgul
am a k om utu is e param e tre s ine -vv param e tre s i e k l
e nil
e bil
ir.
rpm -qa # rpm -ivv eject-1.2-2.i586.rpm

D: installing eject-1.2-2.i586.rpm
şe k l inde dir. Bu k om ut il e s is te m de k urul u ne k adar rpm pak e ti vars a Installing eject-1.2-2.i586.rpm
lis te le nir. Te k s orun is im s ıras ına göre lis te l
e nm e m e s i. D: package: eject-1.2-2
files test = 0
Ye ni pak e t k urm ak D: running preinstall script (if any)
D: setting file owners and groups by name (not id)
Sis te m e ye ni bir pak e t k urul
abil
m e s i için önce yöne tici h ak l
arına s ah ip D: ///usr/bin/eject owned by root (0), group root (0) mode 755
olunm as ı ardından D: ///usr/man/man1/eject.1 owned by root (0), group root (0)
mode 644
rpm -i paket_adı D: running postinstall script (if any)
#

ya da
Baze n s ade ce pak e tin yük l e nip yük l e nile m e ye ce ğ i te s t e dil
mek
is te ne bil
ir. Bunun için --te s t param e tre s i şu şe k il
de k ul l
anıl abilir. rpm -e amarok
rpm -i --test webmin-0.82-1.src.rpm Bu k om uttak i -e param e tre s ine dah a önce bah s e ttiğ im iz -v ya da -vv
param e tre l
e ri e k l
e ne bil
ir.
Eğ e r bir çık tı al ınm azs a s orun yok de m e k tir. Pak e t s is te m e s oruns uz
k urul abilir. Eğ e r h e rh angi bir h ata m e s ajı al ırs anız, k urul
um yapark e n Pak e tl
e ri günce l
lem ek
be lirtil
e n h atayl a k arşıl aşıl
acağ ını gös te rir. Önce l ik l
e bu s orunun
çözül m e s i ge re k m e k te dir. Sis te m de yük l ü pak e tl e ri ye ni s ürüm le rine günce l le m e k ya da bazı
ne de nl e rde n dol ayı e s k i s ürüm ü yük le nm e k is te niyors a -U ya da -update
Bir pak e t k urul um u e s nas ında birtak ım bağ ım l ıl
ık l
arla k arşılaşılırs a param e tre s i k ul lanılabil ir. Ardından ye ni pak e t k urul ur ve yapıl andırm a
be l
irtile n pak e tl
e r te m in e dil
ip, pak e tl
e rin tam am ı aynı anda k urul m alıdır. dos yal arı dik k e te al ınarak e s k i s ürüm l e r s ilinir. Tabii k i günce l
le ne n
Bunun için birde n fazl a pak e t adı yanyana yazıl abilir. Bu işle m için k om ut yazıl ım ın önce k i s ürüm ünde k ul anılan ayarl ar ayne n k orunur. -U
şu şe k ilde olm al ıdır; param e tre s ine e k ol arak -v,-vv,-h param e tre l e ri k ull
anıl abilir.
rpm -ivh paket_adı paket_adı Eğ e r günce l le m e ye ni s ürüm de n dah a e s k i bir s ürüm e doğ ru yapıl
m ak
is tiyors a --ol
dpack age param e tre s i k om uta e k l
e nm e lidir.
Bu işle m birde n fazl a fark l
ı yazıl
ım ı aynı anda k urark e n de k ul
lanıl
abil
ir.
Birde n fazl
a pak e ti aynı anda k urm anın bir diğ e r yol
u is e rpm -Uv --oldpackage cdp-0.33-2.i386.rpm
Installing cdp-0.33-2.i386.rpm
rpm -ivh *.rpm
Pak e t günce l l
e m e nin diğ e r bir yol uda rpm -U --force k om utunu
k om utu il
e ge rçe k l
e ştiril
ir. k ull
anm ak tır. Böyl el ik l
e --ol
dpack age , --re pl
ace pk gs , --re place fil
e s gibi
param e tre le ri k ull
anm aya ge re k k alm az. Çünk ü --force param e tre s i h e r
Bu k om ut k ullanıl m adan e vve lönce l ik l
e pak e tl
e rin bulunduğ u k l
as öre k oşulda günce l le m anas ına ge lir. Pak e t önce k i s ürüm ol s a dah i k urul
u
giriş yapıl
m alıdır. Ardından be l
irtil
e n k om ut k ul
lanılabilir. s ürüm le ye r de ğ iştirir.
Yük l
ü pak e tl
e ri k al
dırm ak Böyl elik l
e k ul l
anıl abil e ce k tüm k om utl arı anl atm ış ol duk . Rpm pak e t
s is te m i görül düğ ü gibi bas it k om utl arl a çal ışan bir s is te m dir. Bu k om utl ar
Sis te m de yük l ü bir pak e tin k al dırıl abil m e s i için -e param e tre s i dik k at e dil irs e göre vinin İngil izce k arşılığ ının baş h arfl e rinde n
k ullanıl m alıdır. Bu işl eml e rin başarıl ı ol abilm e s inin e n öne m l i şartı ol uşturul m uştur. Örne k l e ndirm e k ge re k irs e ; -i param e tre s i ins tal l
k aldırm ak is te diğ iniz pak e tin bağ ım l ılık s orununun ol m am as ıdır. Eğ e r (k urm ak /yük l e m e k ), -e e ras e (s il
m e k ) anl am ındadır. Yine de Linux'a ye ni
k aldırm ak is te diğ iniz pak e t başk a pak e tl e r için lazım s a pak e t k al
dırıl
m az. başl ayanl ar bu k om utl ardan çe k ine bil irl
e r. Fak at k ork m aya h iç ge re k yok ,
Pak e t k aldırm a k om utu bas itce ; günüm üzde birçok dağ ıtım ın grafik arayüzl ü RPM k ontrol aracı
bul unm ak tadır. Yine de m utl ak a bu k om utl ar da öğ re nil mel idir.
rpm -e paket_adı
gibidir.
rpm -e amarok-1.4.5-2pclos2007
Ayk ut Özde m ir
<ayk ut@ e nixm a.org>

/ELEK TRO NIK TASARIM PCB
PCB
Bas k ıl
ıde vre çizim program ı
Ele k tronik m üh e ndis l e ri ve e l e k tronik de vre - ge re k s iz bak ır alanl arın as it ile indiril m e s i il
e yazarl arı ye ni bir firm a k urarak Board M ak e r
l
e rle ilgile ne nle r için pcb (printe d circuit board) - yapıl ıyordu. Bil gis ayarl arın yaygınl aşm aya baş- program ını çık ardıl ar. Board M ak e r program ı bir
bas k ılı de vre çok şe y de m e k tir. Tas arl anm ış lam as ı ve de vre çizim l e ri için program l arın ya- D O S program ı ol m as ına rağ m e n günüm üzde de
olan e l e k tronik de vre nin çal ışm as ı için ge re k l
i zıl
m as ı s onucunda bu işl emle rde n de vre nin h al a W indow s k ul lanıcıl arı tarafından k ul l
a-
bütün de vre e l e m anl arı bu bas k ıl ı de vre tabanı çizim i için artık bil gis ayar k ullanılm ak tadır. nıl m ak tadır. Ne yazık k i bu program l ar yas al
üze rinde uygun şe k il de birl e ştiril
e bil ir. ol m ayan 'k ırık ' h al le ri il e k ul lanılıyorlar. Board
M ak e r bir pcb çizici için çok uygun ve doğ ru
Ele k tronik s is te m l e rin ge l işim inin il k zam an- yak l aşım l arı içe rs e de artık e s k im iş ve gü-
l
arında o zam anın de vre e l e m anları dah a fark lı nüm üz için e k s ik l ik le ri bul unan bir program
ve uygul anm as ı ve üre tim i zor ol an biçim le rde h al ine ge l m iştir. Las e r ve ink je t yazıcıl arı da
l
e h im l e nirl
e rdi. Bas k ıl ı de vre nin bul unm as ı ve de s te k l
e diğ i için k al ite li çık tıl
ar al m ak ve pro-
günüm üze k adar ol an ge l işim i s onucunda fe s yone l pcb işl eml e rinde k ul lanm ak m üm -
ele k tronik de vre l e r k ol ayl ık l
a üre tile bil
ir h ale k ündür.
ge ldil e r.
Yuk arıdak il e re e k ol arak , s ıradan k ul lanıcıl
arın
Bas k ıl ı de vre e s as ol arak uygun k al ınl ık ta bir e rişe m e ye ce ğ i fiyatlarla s atılan program l ar da
pl ak e t üze rine yapıştırıl m ış ince bir ya da dah a bul unm ak tadır. Yine bunl arın bir k ıs m ı da yas al
fazl a bak ır k atm anından ol uşan tabanın ol m ayan k opyal arı il
e k ul
lanıl m ak tadırlar.
üze rinde k i bak ır tabak as ının de vre ye uygun
şe k ilde işl e nm e s i il
e ol uşur. Pl ak a için yaygın Nis pe te n yak ın bir döne m de ortaya çık an Eagl e
ol arak 0.8 m m - 1.6 m m k al ınl
ığ ında de vre nin adl ı program , birtak ım k ıs ıtl am al arı il
e ücre ts iz
yapıs ına uygun bir m ate ryal k ul l anıl ır. Bu ol arak k ul l
anıl abile n ve Linux s ürüm ü de
m ate ryalge ne l l
ik le e pok s i re çine ile s ık ıştırılm ış bul unan bir program ol arak dik k at çe k iyor.
Re s im 1 - PCB b as k ıl
ı de vre çizim program ı
cam e l yafından ol uşur. Ancak bunun için k a- Öze l lik l
e pcb çizim i il e il gile ne n bil gis ayar -
ğ ıttan s e ram iğ e k adar fark l ı m adde l e r de k ul - el e k tronik böl üm ü öğ re ncil e ri için bu program ın
lanıl ır. Ül k e m izde de bil gis ayarl arın yaygınl aşm aya W indow s s ürüm ü s ınırl ı şe k l i ile birtak ım
başl am as ı il
e D O S zam anl arında s m art adl ı ünive rs ite - yük s e k ok ul l
arım ızda yaygın ol arak
Tas arl anm ış e l e k tronik de vre ye uygun bir program il e de vre çizim l e ri başl adı. Bitm ap k ul lanıl abil
m e k te dir. Ancak bu program k apal ı
bas k ılı de vre nin h azırlanm as ı, bil gis ayarın yay- s is te m i ile çalışan bu program zam anın bil gi- k aynak k odl udur ve öze l l
ik le de Linux s ürüm ü
gın ol m adığ ı zam anl arda e l le bak ır üze rine ayarl arında k ul anıl abile ce k türde n ol duk ça s orunl udur.
çizim ya da fark l ı ge nişl ik te k i bantl arın ya- ilginç bir program dı. Z am anın yazıcıl arı olarak
pıştırılm as ı, dah a s onral arı da aydinge r gibi yarı nok ta vuruşl u yazıcıl ar k ul lanılıyordu. Bu prog- Linux'ta çalışan bir başk a bas k ı de vre çizim
s aydam bir ortam üze rine rapido m üre k k e bi il e ram ın ardından as l ında büyük bir aşam a ol an program ı da k icad'dır. Pcb çizim ine garip bir
çizile n de vre nin bak ır k atm an üze rine fo- ve bitm ap ye rine ve k tör s is te m i il e çal ışan yak l
aşım ı ol
an bu program bazı açıl ardan çizim
toğ rafik yönte m l e rle ak tarıl m as ı ve s onra da e as ypc yaygınl aştı. Bir s üre s onra e as ypc yapan için pe k de uygun ol m ayan 'fark l ı

çalışan' bir program ol arak görül

üyor. Ge li- Program bu şe k il de çal
ıştırıldığ ında s is te - m anl arının h azır k om pone ntl e r biçim inde bu-
şim ini s ürdürm e k te olan bu program ın ne re ye m inizde bul unan ayar dos yal arı da dik k ate lunm as ı çizim i büyük öl çüde k ol aylaştırır. H at
varacağ ını ile ride göre ce ğ iz. al ınm ak tadır. Bu ye ni bir s ürüm ün ya da çizim inin yanıs ıra fark l ı te m e lçizim yapıl arı da
s naps h ot - aradurum 'un de ne nm e s i ya da k ay- k ul
lanılabil ir. Pcb program ının k urul um unda
PCB program ı pe k de ye ni ol m ayan bir za- nak k odl arda de ğ işik l
ik yapılm as ından s onra önce de n h azırl anm ış çok m ik tarda k om pone nt
m anda, 19 9 4'te Th om as Nau tarafından baş- de ne m e k için yararl ı bir yönte m ol arak k ar- de h azır ge l m e k te dir. Kom pone ntl e rin h azır-
latılan bir proje dir. Eagl e program ının yazarl arı şım ıza çık m ak ta. lanm as ı da yine ayne n pcb çize rm iş gibi
ile aynı ül k e de n ol
an Th om as Nau'dan s onra yapılabil ir.
çok şe y de ğ işm iş ol s a da be l k i de örne k Kaynak k od ye rine vars a dağ ıtım ınızın de po-
al ınm as ından dol ayı e agle il e bazı be nze rl ik l
er larından da program ı k urabil irs iniz. Pardus için Kom pone ntl e re ul
aşm ak için PCB Library
gös te rm e k te dir. Bu öze l lik l
e l ine -h at çizilme- h azır pak e t de poda bul unm ak tadır. Am a bir an pe nce re s inin açılm as ı ve is te nile n k om pone ntin
s inde k e ndini gös te rm e k te dir. (Yazının ile rl
e ye n önce günce l le nm e s i ge re k ir, çünk ü ye ni s ü- s e çil
ip çizim ol anına tık lanm as ı ge re k ve ye -
böl üm l
e rinde bu k onuya de ğ ine ce ğ iz.) rüm de ol m ayan bazı h atal ar içe rm e k te dir. te rlidir.
Fe dora k ul lanıcıl arı W ojcie ch Kazubs k i tara-
PCB program ının k aynak k odl
arı aşağ ıdak i ad- fından h azırl anan pak e tl e ri aşağ ıdak i adre s te n
re s te n e dinil
e bil
ir. indirip k urabil irle r.
h ttp://s ource forge .ne t/proje cts /pcb/ h ttp://w w w .s p5pbe .w aw .pl
/~ s p5s m k /pcb.h tm l
Sis te m inizde k aynak k oddan k urul um için M andriva k ul l

anıcıl arı is e aşağ ıdak i adre s te n
ge re k l
i yapı bul unduğ u durum da, fl e x ve bis on e dindik le ri pak e ti k ullanabil irl
e r. Bu pak e t ya-
pak e tle rinin k urul
m as ı ge re k iyor. Bundan s onra zının il e rl
e ye n böl üm l e rinde anl atıl
acak ol an
s tandart k urul um ge rçe k le ştiril
e bil
ir. de ğ işik l
ik l
e ri de içe rm e k te dir.
$ ./configure h ttp://w w w .e l
e k tronis t.com /dow nl
oad/inde x-
$ make tr.h tm l
# make install
Pcb program ı bir pcb çizim i için e n ge re k l i
Ge l iştiril m e k te ol an bir proje ol duğ u düşü- araçl arın bul unduğ u s ade bir arabirim e s ah iptir.
nül e re k , pcb ge l iştiril
cil
e ri program ın Linux Çizim s ıras ında yapıl an çok m ik tarda işl e m için
s is te m al anına k urul m adan da de ne nm e s ini e s as ol arak fare ve be l irl
i tuş bil e şe nle ri
s ağ l am ak için bir yönte m ge l
iştirm işl
e r. k ul lanıl ır. Ge l
işim i s üre cinde ilk gününde n bu
./configure ve m ak e aşam al arından s onra, pcb yana çok büyük öl çüde de ğ işim gös te re n m e nü
pak e tinin açıl dığ ı ve bizim yuk arıdak i k om utl arı s is te m i bugün ol duk ça m antık l ı bir h alal m ıştır.
uygul adığ ım ız ye rde ol uşturul m uş ol an s rc Bunun bir ne de ni de , xw indow arabirim inde n
dizinine ye rl e ştirilm iş ol an pcbte s t.s h be tiğ i gtk 2 arabirim ine ge çil m iş olm as ıdır.
Re s im 2 - Kom pone nt s e çim pe nce re s i
k ul l anıl arak program çal ıştırıl
abilir.
Pcb çizim inde te m e lol arak k om pone nt ol arak
$ cd src is im le ndiril
e n de vre e le m anl arı için h azır çi- Ge re k l
i görül e n k om pone ntle rin ye rle ştirilme-
$ sh pcbtest.sh zim l e r ve bunl arın line -h at'l
ar ile bağ lanm as ı s inde n s onra h atl arın ve diğ e r bak ır al anl arın
için ge re k l i araçl ar bul unur. D e vre el
e- çizilm e s ine ge çil
e bil
ir. Kom pone ntle rin ye rl e şti-

rilm e s i s ıras ında ve ge ne lk ul l

anım da çiziciye
k olayl ık s ağ l am ak için ge re k fare tuşl arı ve
ge re k s e fare il e birl
ik te fark l
ı tuşl
arın k ul
lanım ı
ekl e nm iştir.
- Fare nin te k e rl e ğ i yak laştırm a-uzak l aştırm a

(zoom ) için k ul lanıl ır ve büyük k ol ayl ık s ağ l
ar.
- F9 tuşu il e im l e ç-curs or de ğ işir ve döndürm e
m odunu gös te rir h al e ge l
ir. Bu durum da ik e n
h e rh angi bir e l e m an (k om pone nt) üze rine
tık landığ ında e l e m an o ank i im l e ç pozis yonu
çe vre s inde s aat yönünde 9 0 de re ce döne r. Re s im 5 -
Te rs ine döndürm e k için tık l am a s ıras ında s h ift Araçl ar pal
e ti
tuşuna bas m ak ge re k ir.
- Ye rle ştirilm iş bir e l e m anı k opyal am ak için fare al an k l e arance - açık lık param e tre s i il e be l irl
e-
ile s ürük l e rk e n Ctrltuşuna bas m ak ye te rl idir. nir. Ge re k tiğ inde öze lliğ i de ğ iştiril
m e s i is te ne n
el e m anın üze rine fare im l e ci ge tiril
e re k k ve
s h ift-k tuşl arı k ul
lanıl arak açık l ık m ik tarı art-
tırıl ıp azaltıl
arak de ğ iştirile bilir.
K tuşuna be nze r şe k il de çizil m iş e l

e m anl
ar
Re s im 4 - Tuş işl
e vl
e ri yardım pe nce re s i üze rinde e tk is i ol
an ve e n s ık k ullanıl
an tuş is e
Kom pone ntl e r - h azır de vre e l e m anları dışında,

via - de l ik , l ine - h at, arc - yay, dik dörtge n
(re ct) ve çok ge n (pol y) bak ır al anlar oluşturan
araçl ar bul unm ak tadır. Bu te m e l araçl ar k ul -
lanıl arak çizim l e r yapıl ır. Bu araçl arın s e çim i
il
gil i pale tl e ol abile ce ğ i gibi F1'de n F10'a k adar
fark lı tuşl arın k ul l
anım ı il e de k ıs a yol dan
yapıl abilir.
Re s im 3 - Ye rl
e ştiril
m iş de vre e l
e m anl
arı D e vre çizim i s ıras ında öze l lik l
e re ct ve pol y
araçl arının k ul l
anım ı be nze ri birçok pcb çizim
program ında bul unm ayan ancak çok yararl ı bir
Yuk arıda bah s e dil e n k ıs ayol ve k ol aylık s ağ - öze llik tir. Bu araçl ar il e düz bak ır yüze yl er
layan işl emle rin lis te s ine W indow > Ke y Re fe r- oluşturul abil
ir. Bu yüze yl e r ol uşturul urk e n m e v-
e nce m e nüs ü aracıl ığ ı il
e ul
aşabilir ve zam anl a cut ya da dah a s onra çizil e ce k aynı k atm ana ait
öğ re nils e de k ol ayl ık la unutulabile n bu bilgiler diğ e r şe k ill
e r is e çizil
e n bak ır al ana be l irl
i bir
k ol
ayl ık laelinizin al tında bul unur. m e s afe bırak acak şe k il de düze nl e nir. Bu boşl uk Re s im 6 - Bak ır yüze yl
er

s ve s h ift-s tuşudur. Bu e l e m anın s ize -ölçü de - k ul

lanılarak bağ ılgös te rge k apatıl abil ir ve ye ni
ğ e rini de ğ iştirir. İm le cin üze rinde bul unduğ u bağ ıls ıfır be l
irl
e ne bilir. Son s ürüm ile öl çe k m il
el e m an bir l ine -h at is e , s tuşuna bas ıl m as ı (1/1000 inch ) ya da m m ol arak k ul l
anılabilir.
h attın k alınlaşm as ına, s h ift-s bile şe ni is e ince l
- Koordinat gös te rge l e ri Bağ ıl x, bağ ıl y ve
m e s ine ne de n ol ur. M utlak x, m utl ak y ol arak s ıralanm ıştır
Ye rl
e ştirilm iş e l
e m anl
ar h ak k ında bil gi e dinm e k
için Ctrl -r tuşu ya da il gil i m e nü girişi k ul -
lanılabil ir. Bu durum da im l e cin al tında bul unan
obje h ak k ında rapor pance re s i açıl acak ve il gil i
ele m an h ak k ında var ol an öze l lik l
e r rapor-
lanacak tır.
Re s im 9 - Koordinat gös te rge s i
K atm anl
ar (Laye rs )
Re s im 8 - Kom ut giriş pe nce re s i PCB'l e r bir te k bak ır k at-

m andan ol uşabil e ce ğ i gi-
Buradak i k om ut girişinde k ul l anılan k om utl ar bi çok yaygın ol arak k ul -
as lında program içinde k ul lanıl an al t prog- lanıl an h e r ik i yüze yi de
ram l arın k ul l
anım ını s ağ lam ak tadır. Bu durum bak ır k apl ı yani çift tarafl ı
ge liştirilm e k te ol an bir proje ol arak bak ı- ve aral arda e k bak ır yü-
labil e ce k pcb program ının il e rle m e s inde büyük ze yl e r de bul unan çok
öne m e s ah iptir. Böyl e ce bir tür dah il i l
ibrary- k atl ı şe k ille rde de bul u-
k ütüph ane k ul lanıl
abilm e k te dir. nabil ir. Pcb s on s ürüm il e
vars ayıl an ol arak 8 k at-
Pcb program ının GPL l is ans l
ı ol
m as ının yanıs ıra, m an il e ge l s e de ye ni k at-
Re s im 7 - Rapor/Bil
gi pe nce re s i ve ri dos yaları da bir e ditör ile de ğ iştiril
e bil
e ce k m anl ar e k le ne re k k atm an
şe k il
de te xt dos yas ıdır. Yine k om pone ntl e rin s ayıs ı çoğ al tıl
abil ir. H e r
D iğ e r platform larda çal ışan be nze ri program - tanım l andığ ı dos yal
ar da te xt dos yal arıdır. k atm ana bir is im ve ril e-
larda bul unm as ı pe k be k l
e ne m e ye ce k bir öze lik bil ir ve k atm anın görüntü-
ol arak pcb program ında k om ut girişi bul un- le ndiğ i re nk de ğ iştiril e bi-
K oordinat s is te m i lir. Bas k ıl ı de vre nin çe vre -
m ak tadır. İk i nok ta üs t üs te - : yazıl arak açıl an
k om ut girişi s on s ürüm de ol duk ça k ul l
anışlı bir s i ya da içinde bul unan
Pcb program ında m utl ak - abs ol ute ve bağ ıl-
h al e ge l
m iştir. Bu pe nce re de k om ut ge çm işi ve bazı böl üm l e ri üre tim s ıra-
re lative ol arak ik i k oordinat k ul l
anılabilir. Bu
k om utl ar h ak k ında açık l am alar da bul un- s ında uygun bir şe k il de
öl çüle r s ağ üs tte ye r al ır. Bağ ıl s is te m in
m ak tadır. k e s ile ce k ya da oyul arak
çal ışm as ı için bağ ıl s ıfırın Ctrl + m tuşuna
çık artıl acak is e , bu k e s im Re s im 10 -
bas ılarak be lirl
e nm e s i ge re k ir. Aynı tuş bil e şe ni
ye rl e ri için s e çil e n bir K atm an pal e ti

k atm an 'outl ine ' ol arak adl andırıl m al

ıdır. Pro- ol uruz. Le h im M as k e s i (Sol de r M as k ) k atm anı
fe s yone lol arak pcb im ale de nl e r bu k atm anı açıl dığ ında görüntül e ne n tarafa ait ol an k ar-
k ul l
anarak pl ak e tinize is te diğ iniz şe k l
i ve re - şım ızda ol acak tır. Bu k atm an görüntül e nirk e n
ce k le rdir. s e çil
i ne s ne nin m as k e s inin açıl m as ı için k
daral tılm as ı için is e Sh ift-k k ul
lanılır.
Pcb program pe nce re s inin s ol böl üm ünün
üs tünde k ul lanıl an k atm anl ar l is te l
e nir (Katm an Çizim Stil
le ri
Pal e ti). Bu l is te de n is te nil e n k atm an k apatıl ıp
açıl abil ir. Ge re k l i işl e m k atm anın is m inin ya- Bir pcb çizim i yapıl ırk e n h at k al ınlığ ı, via de l ik
zıl dığ ı re nk l i ye re tık l anarak yapıl ır. Çizim ve bak ır çapı ve açık l ık (k le arance ) öze l l
ik l
e rini
s ıras ında ak tif ol arak k ul lanıl acak k atm an da bu k ol ayl ık s ağ l
ayacak şe k il de grupl ayabil iriz. Bun-
re nk l i pe nce re cik l e rin s ol undak i işare t k utus u lara pcb program ında Route Styl e s de nil iyor.
ile ya da k atm anın s ıra num aras ına bas ıl arak Norm al bağ l antıl
ar için ge ne l lik le 20 m il k a-
s e çil e bilir. Bu s e çim çizim s ıras ında üze rinde lınl ığ ında bir h at 32 m il ( 0.8 m m ) m atk ap
işl e m yapıl acak ol an k atm anı s e çtiğ i için k al ınl ığ ı, 54 m ilbak ır çapı ve 20 m ilaçık l ık
öne m l idir. Yapm ak is te diğ iniz bir işl e m ge r- uygun bir tak ım ol uşturur. Buna vars ayıl an
çe k l e şm iyor ya da fark l ı bir işle m ol uşuyors a ilk ol arak s ignal adı ve ril m iştir. Bunun dışında
yapacağ ınız, üze rinde çal ıştığ ınız k atm anın pow e r adl ı bir grupta be s l e m e ya da dah a fazl a
s e çim inin doğ rul uğ unu s ınam ak ol m al ıdır. Re s im 11 - K atm anl
arı grupl
andırm ak ak ım is te ye n h atl arın çizil diğ i bir grup, fat
ol arak adl andırıl
an çok k al ın h at grubu il e
Katm anl ar gruplandırılabilir. Grupl andırıl m ış k at- bir k atm anda de vam e de n bir h attın bir başk a s k inny adında çok ince h at grubu bul un-
m anl ar aynı bak ır k atm an üze rinde fark l ı gö- k atm ana ge çiril m e s i için ya da öze l lik l
e RF m ak tadır.
rünüm l e rde ve öze l
lik l
e rde k i h at grupl arını ayırt de vre le rde k ul lanıl dığ ı şe k l i il
e ge niş toprak
e de re k çizim yapm ak için k ul lanılabilir. Bu işl em (ground) yüze yl e r ol uşturm ak ve bunl arı bir-
için m e nüde n Fil e > Pre fe re nce s il e açıl an pe n- birine bağ l am ak için k ul l
anılabilir. Bu k ate -
ce re de Laye rs > Groups s ayfas ını k ul l
anm am ız goride ye r al an Far Side k ul lanılan yüze yin ark a
ge re k ir. Grupl andırılan k atm anl ar birl ik te dav- yüzünde bul unan obje l e rin görüntül e nm e s i ve
ranır. Grup içinde k i bir k atm an pas if h al e s e çil
m e s i için k ullanıl ır.
ge tirilirs e tüm grup pas if h al e ge l
ir ve çizim de
görünm e z. Norm al ol arak s e çil i ol m ayan Sol de r M as k
(Le h im M as k e s i) k atm anı bas k ıl ı de vre nin h e r
Katm an pal e tinde bul unan bazı öze l girişl er ik i yüzünde ge ne l l
ik le ye şil bir boya ol arak Re s im 12 -
vardır. Pins /Pads , çizim de k i k om pone ntl e re ait k ullanıl an ve l e h im l
e m e işl e m i s ıras ında k ul la- Çizim s til
le ri
de lik li ya da de l ik s iz ayak bağ l antıl arının gö- nıl m ayan ge re k s iz ye rl e re l e h im bul aşm as ını
rüntül e nip görüntül e nm e m e s ini s e çm e k için e nge l le ye n m as k e içindir. Bu m as k e l e h im Program pe nce re s inin s ol al tında bul unan
k ullanıl ır. Görüntül e nm e ye n bir k atm an işl eme tarafı (s ol de r s ide ) ve k om pone nt tarafı Route Styl e al anından tanım l ı bul unan s til ler
k atılm az. Katm anl ar görüntül e nm e diğ inde al tın- (k om pone nt s ide ) ol arak ik i yüze yde bul unur. s e çil
e re k uygul anabil ir. Ayrıca bu al andak i
da bul unan başk a obje l e r s e çil
e bil ir ve işl e- Pcb program ı açıl dığ ında norm alol arak bas k ıl ı Route Styl e butonunun k ul lanım ı il e açıl an e k
ne bil ir h al e ge l e ce k tir. Vias - de l ik l
e r s e çe ne ğ i de vre ye k om pone t tarafından bak ıl ır şe k il
de dir. ayar pe nce re s inde n çizm e k te ol duğ unuz de vre
te k başına ol an ve bir k om pone nte ait ol m ayan D iğ e r tarafı çe virm e k için Tab tuşu k ul l
anıl ır. Bu için yuk arıda bah s e dil e n h azır s e tle rin h e rh angi
de lik le r için k ullanıl ır. Bunl ar bir yüze yde , ya da durum da bas k ıl ı de vre ye ark adan bak m ış bir öze l l
iğ ini de de ğ iştire bil irs iniz. Ya da yap-

h atl ar çizil
irk e n ik i parça h al inde ol url ar. Bu ik i H e r ik i m odu da s e çe re k k ul
lanabilm e k için ge -
parçanın 'yatacağ ı' yöne bağ l ı ol arak ik i fark lı re k l
i yam a yuk arıda bah s e dil e n M andriva
m od bul unm ak tadır: _/45 ve 45\_. Bu ik i fark l ı pak e tinde m e vcuttur. Bu pak e ti k ul l
ananl ar
m od ge ne l lik le h e r fare tık l am as ından s onra diğ e r m odu is te dik le rinde Fil e > Pre fe re nce s
otom atik ol arak de ğ işm e l idir. Bunun otom atik pe nce re s inde 'Enabl e Fix Singl e Node Styl e
ol arak de ğ işm e s ini is te yip is te m e diğ inize göre draw ing' k utus undak i işare ti k al dırıp k ul l
a-
s e çim yapabil m e niz için Se ttings > Auto s w ap nabil irle r.
line s tart angl e m e nü s e çe ne ğ i k onul m uştur.
Bir h attı çizm e ye başl adığ ınızda is te diğ iniz
yönde yatm ıyors a Sh ift tuşunu anında çözüm
ol arak k ullanabil irs iniz.
H at çizim inde pcb program ının garip bir dav-

ranışından bah s e tm e k ge re k ir. Büyük bir ol a-
s ılık la önce l i ol an e agl e program ından e s in-
le ne re k , çizilm e k te ol an ik i h at parças ı, h e r fare
tık l am as ında s abitl e nm e k te . O ys a bu ik i prog-
ram dışında bütün program l arda pcb çize rl e rin
al ıştığ ı ol duk ça fark l ı bir m oddur. H e r fare
tık l am as ı yal nızca bir nok ta ve bir parçayı s a-
bitl e r ve ik inci parçaya ye ni bir parça e k l e ne re k
çizim de vam e de r.
Re s im 15 - 'Fix Singl
e Node Styl
e ' s e çim i
Pad - Pin - Via

Re s im 13 - Çizim s til
le ri ayarl
arı D iğ e r program l arda ge ne lol arak ayak ya da
pad ol arak adl andırıl an yapıl ar, pcb progra-
tığ ınız de ğ işik l
ik l
e rl
e Te m p1 ve Te m p2 olarak ik i m ında biraz öze l l
e ştiril
m iş ol arak k arşım ıza
ge çici grup ol uşturup k ul lanabilirs iniz. çık ıyor. SM D k om pone ntl e rin ayak alanl arı pad,
k om pone nt ayak l arı is e pin ol arak adl andı-
H atl
ar (Line s ) rılırk e n, fark l
ı k atm anl ar aras ında ge çiş ol arak
k ul l
anıl an de lik le r de via ol arak adl andırılıyor.
Pcb çizim inde h at çizim i h e rh angibir çizim Öze l lik l
e k om ut k ul l
anıl arak yapıl an de ğ işim -
program ında ol duğ u gibi de ğ il
dir. Bas k ıl
ı de v- le rde bu is im l e ndirm e ye dik k at e tm e k ge re -
re l
e rde h atl
ar ge ne llik l
e yatay, dik ya da 45 Re s im 14 - Fark l
ı h at çizim m odu k iyor.
de re ce açı ile çizilir. Yine bir fark l
ıl
ık ol arak

Çok k atl ı bir çizim yapıl ırk e n, bir k atm anda s ıras ında 'Bottom pas te ' ve 'Toppas te ' is im l
e ri
çizil
m e k te ol an h at diğ e r k atm anda de vam ile bu l e h im m as k e l
e rini ve rir.
e dil
m e k is te ndiğ inde otom atik ol arak bir via
ye rl
e ştirilir. SM D e l e m anl
arın pad-ayak biçim l e ri de l
ik l
i
ayak l ardan fark l
ıdır. Pcb program ında 'pad'l er
k om pone nt h azırlanm as ı s ıras ında h at parça-
cık l
arından ol uşturul url
ar. Bu garip yak l aşım
diğ e r bütün çizim program l arından pcb prog-
ram ını ayırır.
Bak ır Yüze yl
e r (Re ct - Pol
y)
Ele m an bacak l arı aras ındak i h at bağ l antılarının

dışında ih tiyaç duyul an ye rl e rde ge niş bak ır
alanl ar ol uşturm ak için ik i araç, dik dörtge n
biçim l i re ct ve çok ge n biçim l i pol y aracı k ul -
lanıl abilir. Bu şe k il
de ol uşturul an bak ır al anların Re s im 17 - Th e rm alb içim l
e ri
içinde k al an pin, via ve pad'l er kl e arance
m ik tarı k adar aral ık il e bak ır al andan ayrıl ır. nılan rak am is e th e rm al
'in biçim ini be l
ir-
Re ct ve pol y alanl arı k öşe nok tal arından fare il e l
e ye ce k tir.
tutul arak fark l ı biçim l
e re ge tirile bil
ir.
Re s im 16 - O tom atik 'via' ye rl
e şim i 0: Th e rm alyok (Pin 1)
Ol uşturul an bak ır al anl ar içinde k al an e l e- 1: Th e rm alx şe k linde ve yum uşatm a yok .
Kom pone nt bacak l
arı ol an pin'le r üze rl
e rine m anl arla il gil i bazı işleml e r ge re k e bilir. Bunl arın (Pin 2)
ge linip q tuşuna bas ıl
arak k are şe k l
ine ge - ilk i th e rm alol arak adl andırıl an ve pin ya da 2: Th e rm al+ şe k l inde ve yum uşatm a yok .
tiril
e bil
irl
e r. via'l arın bak ır yüze ye be l irli biçim l e rde te m as ını (Pin 3)
s ağ l ayan yapıl ar ge l ir. Bu işl em öze ll
ik le 3: Th e rm alaral ığ ı yok . (Pin 4)
SM D (Surfice M ounte d D e vice - Yüze y m ontajl ı ol uşturul m uş ground-toprak al anl arı il e te m as 4: Th e rm alx şe k linde ve yum uşatm a var.
el e m an) k om pone ntl e r ge lişe n te k nol ojinin ge - e tm e s i ge re k e n pin-via'l arda öne m l idir. En bas it Standart (Pin 5)
re ğ i olarak pl ak e t üze rinde de l ik ge re k tirm e ye n h al i ile s e çile n pin-via araç pal e tinde k i th e rm al 5: Th e rm al+ şe k l inde ve yum uşatm a var.
ve k l as ik tiple re göre çok k üçük boyutl arda ol an aracı s e çil e re k üze rine tık lanm as ı il e uygul anır. (Pin 6)
ye ni biçim de vre e l e m anl arıdır. Bu e l e m anl arın
k ul l
anıl m as ı yal nızca de vre boyutl arını k üçül t- Son s ürüm il e th e rm alaracı fark l ı biçim l
e rde de Pin-via için th e rm al k ul lanım ının be nze ri bir
mekl e k al m az aynı zam anda üre tim i de s on olabilm e k te . Ancak bunun için s e çil i pin-via'l
ar durum l ine için de ge re k m e k te dir. Re ct/Pol y
de re ce k ol ayl aştırır. Bu işl e m s ıras ında l e h im için k om ut s atırı k ul lanıl
m as ı ge re k iyor. Büyük al anları içinde k al an h atl ar norm alol arak bu
m acun h al inde pl ak e t üze rine k om pone nt bir ol as ıl
ık l
a ge l e ce k s ürüm l e rde bu grafik al anlarl a kl e arance m ik tarı k adar açık l ık
ayak l arının üze rine ge l e ce k şe k il de s ürül ür. ortam da da yapıl ır h ale ge l
e ce k tir. bırak ırlar. Bazı durum l arda h attın bu bak ırl ı al an
Kom pone ntl e r ye rle ştirildik le rinde m acun h al in- ile birl e şm e s i ge re k ir. Bu durum da birl e ş-
de k i le h im tarafından tutul ur. Bu h al i ile pl ak e t Burada k ul lanılan k om ut s e tth e rm al
(s e l
e cte d, tiril
e ce k ol an h at parças ı üze rinde j tuşu
fırında (re fl ow ove n) ıs ıtıl ır ve l e h im le m e işl emi x) şe k l
inde dir. Burada s e l
e cte d ye rine başk a k ull
anıl ır. Re s im 18'de s ol dak i h attın ucu
yapıl m ış ol ur. Pcb program ı çık tı al m a işl emi param e tre l
e r de k ullanıl
abilir. X ye rine k ul la- birle şm e zk e n s ağ dak i h at jile birl
e ştiril
m iştir.

uygul anm as ı il e dos ya ol arak k ayde dil e bilir. bulunduran dizinl e r de k om pone nt s e çicide n
Ancak bu s ak l anan dos yal ar m e vcut s ürüm de k ul
lanıl
abil
m e k te dir.
vars ayıl an ol arak k ul lanıcı ana dizinine k ay-
de dil m e k te dir. Ü ze rinde çal ışılan ve h e nüz Çık tı al
m a - Yazdırm a
h all
e dil m e m iş bir durum da, bu k ayde dil en
k om pone ntl e rin program ye nide n başl atıl- Çizim i bite n bir bas k ıl ı de vre için fark l ı bi-
m adan te k rar k ütüph ane de n al ınıp k ul lanıl abil ir çim l e rde çık tı al m am ız ge re k ir. Bu çık tı pro-
durum da ol m am as ıdır. Ancak bunun için bir fe s yone lortam da s tandart ol arak k ullanılm ak
fark lı yük l e m e yönte m i de m e vcuttur. Fil e > üze re ge rbe r çık tıs ı, png, pos ts cript ve e m -
Load e l e m e nt data to pas te -buffe r il e h e rh angi be dde d pos ts cript çık tıl arı il e bom (Bil l of
bir ye rde k i k om pone nt dos yas ı is te nil diğ i ye re m ate rial s - parça l is te s i) çık tıl
arı ol
m ak tadır. Bu
ye rle ştirilm e k üze re buffe r'a ye rle ştirilir. çık tılar için Fil e > Export Layout m e nü girişi
k ul l
anıl m ak tadır. Pcb s on s ürüm ünde doğ rudan
Son s ürüm l e rde k i ol um l u bir ye nil ik il e , k om - Linux yazdırm a s is te m i il e bir yazıcıya çık tı da
pone nt k ütüph ane l e ri olarak pak e t il e k urul anal abil m e k te dir. Bunun için Fil e > Print Layout
ların yanıs ıra k ul lanıcı al anında be l irl
i bir ana m e nü girişini k ul lanm ak tayız.
dizinin de k ul l
anıl abil m e s idir. Bu dizin Fil e >
Pre fe re nce s > Library s ayfas ından ayarl an-
Re s im 18 - H atl
ar ve b ak ır al
anl
ar
m ak tadır. Ayarl anan dizin ana dizin ol arak
k ull
anıl m ak ta ve bu dizin al tında bul unan
Bir re ct/pol y al anının tam am e n k le arance öze l- k om pone nt dos yal arı ve içinde k om pone nt
liğ ini k ul
lanm am as ı is te niyors a al
anın üze rinde
s tuşu k ul lanıl
ır.
K om pone ntl
er
Pcb k om pone ntl e ri yine pcb çizim al anında

ol uşturul ur. Bir tarafta çizim inizi yapark e n
k e narındak i uygun bir boşl uk ta ye ni bir k om -
pone nti ol uşturabil irs iniz. Kom pone nt ayne n bir
çizim yapar gibi çizil ir ve is te nil e n şe k il
ve rildiğ inde k om pone nte ait obje l e r s e çil
ir ve
Re s im 20 - Export
Sh ift-Sağ Fare Tuşu il e açılan m e nüde n
Layout s e çe ne k l
e ri
O pe rations on s e l e ctions > Conve rt s e l e ction to
el e m e nt yol u izl e nile re k k om pone nt h al ine
ge tirilir. Bu öze l bir şe k il de grupl andırıl m ış Bu s e çe ne k l e rde n e n çok k ul lanıl anl ar ge rbe r
el e m anl ardan ol uşan k om pone ntin, k om pone nt ve ps çık tıl arıdır. Ge rbe r çık tıs ı ile be l irli s ayıda
k ütüph ane s ine e k le nm e s i için s e çil
dik te n s onra dos ya ol uşur. Bu dos yal ar üre ticiye yol lan-
bir buffe r'a al ınm as ı ve bu buffe r için Buffe r > dığ ında ge re k l i üre tim rah atl ık l
a yapıl abil ir. Ps
Re s im 19 - Kom pone nt dizininin çık tıs ı s e çil diğ inde ek s e çe ne k l e ri ayarl a-
Save buffe r e l e m e nts to fil e s e çe ne ğ inin
be lirtil
m e si yabil e ce ğ im iz bir pe nce re ge l e ce k tir.

Re s im 22 - 'Rat Line s ' çizil

m iş h al
de Re s im 23 - O tom atik çizim s onras ı
Bom (Bil lof m ate rial s ) çık tıs ında e l e m anl arın
doğ ru de ğ e rl e rde çık m as ı için önce l ik l
e bu pin-via'l ar için il gili bacak l arı bire r rat-l ine il e
de ğ e rl
e rin çizim s ıras ında be l irl e nm e s i ge re k ir. bağ l ayarak yapıl ır. İs te diğ iniz bağ lantıl arı yap-
Bu işl e m için is m i ya da val ue -de ğ e r öze l liğ i tık tan s onra il gili m e nü girişi k ul lanılarak
de ğ iştirile ce k k om pone nt üze rine im l e ç ye r- otom atik çizim ge rçe k l e ştiril
ir. Çizim e dah a
l
e ştirilip n tuşu k ul lanılarak açıl an e ditörde s onra e l l
e ge re k l i gördüğ ünüz de ğ işik l ik l
e ri
ge re k l
i is im ya da de ğ e r girilmel idir. yaparak de vam e de bil ir ve otom atik çizim
işle m ini dah a s onra da te k rarl ayabilirs iniz.
Autoroute r - O tom atik Çizim
Pcb program ının yapabil e ce k l

e ri yuk arıda anl a-
tıl
an e ll
e çizim il e bitm iyor. Çizim işl e m ini s izin Pcb proje s inin re s m i s ite s i:
için otom atik ol arak yapm ayı s ağ l ayan ge l işm iş h ttp://pcb.s ource forge .ne t/
bir autoroute r s is te m i de bul unuyor.
Autoroute r k ul lanm ak için ge da proje s inin

de vre şe m as ı çizim program tak ım ı tarafından
üre tile n ne tlis t dos yas ı k ullanıl abil ir. Ancak pcb
program ı içinde n de bağ l antıl ar e l l
e giril e bil
ir
ve de vre nin s izin için çizil m e s i s ağ l anabil ir. Ell
e
bağ l antıl arı girm e k için Katm an Pal e ti içinde k i
Re s im 21 - PS s e çe ne k l
e ri 'rat l ine s ' ak tif e dil
mel i ve bağ l antıl ar çizil - Tanju Taşçıl ar
mel idir. Bağ l antı çizim i birl e ştiril e ce k ol an pad- <tanju@ e nixm a.org>

/O YUN O pe n Are na
O pe n Are na
Quak e III ye rine ...
Linux'ta ye te rince oyun yok diye nl e r için iyi bir m odunda oyunu başl atabil iriz. Se tup m e nüs ü
alte rnatif var, O pe n Are na. O yunum uz onl ine ile oyunun grafik ayarl arını (640x480'de n
bir fps oyunu. Yani k l as ik k oridorlarda ge z, bul 1600x1200'e k adar pe k çok s e çe ne k m e vcut),
ve yok e t oyunu. Bu tür oyunl arda bir h ik aye k ontrolayarl arını (fare ile ve ya vars a joys tick
yok tur. O yun bir are nada k im ol duğ um uzu, ile oyunu k ontrole de bil irs iniz), s e s ve m üzik
orada ne için bul unduğ um uzu bil m e de n, rak ip- s e viye s ini k ontrole de bil
irs iniz.
l
e rim izi bulup öl dürm e k e s as ına dayanır. As l ın-
da bu tür oyunl arın bir h ik aye ye de ih tiyacı
yok tur...
O pe n Are na, bir zam anl arın e n m e şh ur oyun-

larından, Quak e 3 m otorunu k ul lanan açık k ay-
nak l ı bir oyun. Cube , Action Cube , Saue rbrate n
ve Eis e ns te rn, O pe n Are na'ya ol duk ça be nze -
ye n aynı türde k i diğ e r oyunl ardır. O pe n Are na
oyununu k ul landığ ınız dağ ıtım ın pak e t yöne ti-
Re s im 2 - O yuncu ayarl
arı
cis inde n ve ya w e b adre s inde n indirip k ura-
bilirs iniz. Pardus k ul lanıcıları is e contrib de po- de l e ye başl ıyoruz. Burada am acım ız, be l li bir
s undan yük l e ye bil
irle r. O yun dis k te yak laşık ol
a- zam an içinde e n çok rak ip öl düre n k işi ol m ak ...
rak 80 m b. ye r k apl ıyor. O yunda bul abildiğ iniz k adar s il ah topl am aya
çal ışın. Kurşunl arınız s ınırlı olduğ u için h e ps ine
O yunun çal ışm as ı için ge re k l
i ol
an, e n az s is - ih tiyacınız ol acak . Bunun için h aritanın h e r
te m ge re k s inim i şöyl e: Re s im 1 - O yun ayarl
arı tarafına gidin. Ge ne l l
ik l
e oyuncul arın az uğ -
radık l arı k öşe l
e rde güze ls il ah l
ar bul abil irs iniz.
*Pe ntium II 233M H z /AM D K6-2 300M H z ve ya O yunu is te r Singl e Playe r m odunda te k k ul l
a- Bu büyük s il ah larla dah a çok e ğ le ne ce k s iniz.
dah a üs tü bir işl e m ci nıcı ol arak 'bot'l ara k arşı, is te rs e k de M ul
ti-
*64 M B be l l
ek pl aye r m odunda inte rne t üze rinde n, ge rçe k ra- O yundak i s il
ah l
ar şöyl
e:
*16 M B be l l
ekl i O pe nGLuyum l
u vide o k artı k ipl
e rim ize k arşı oynayabil iriz.
(Voodoo Bans h e e , TNT ve ya dah a iyis i) 1- Gauntl et (Ele k trik li Te s te re )
*80 M B s abit dis k al anı Single Pl aye r m odunda, birbirinde n fark l ı 4 ayrı 2- M ach ine Gun (M ak inal ı Tüfe k )
bölge de oyunum uzu oynuyoruz. Bu böl ge le r O A- 3- Sh otgun (Pom pal ı Tüfe k )
O yunu k urduğ um uza göre artık çal ıştıral
ım . RPG32D M 2, AGGRESSO R, D M 615H ve KAO S 4- Gre nada Launch e r (ElBom bas ı Atıcı)
O yunu açtığ ım ızda, Re s im 1'de k i gibi bir açılış adındak i böl ge l
e r. Are nam ızı s e çtik te n s onra, 5- Rock e t Launch e r (Rok e tatar)
e k ranı il
e k arşıl
aşıyoruz. Bu e k randa oyun il e oyunun 5 zorl uk s e viye s inde n birini s e çiyoruz 6- Ligh tning Gun (Yıldırım Sil ah ı)
ilgili ayarl
ar yapabil ir ve te k ve ya çok l
u oyuncu ve bil gis ayarın yöne ttiğ i bot'l ara k arşı m üca- 7- RailGun (RailSil ah ı)


Ge ri S D e ath m ach m odunda böl üm l

e rde h e rk e s k e ndi
Sağ D başına, yine be l li bir zam anda e n çok rak ip
Sol A öl düre n oyunu k azanıyor. Te am de ath m ach
Z ıpl
am a Boşluk m odunda is e , oyuncul ar k ırm ızı tak ım ve m avi
Çöm e lme C tak ım ol arak ik iye ayrıl m ış, k arşı tak ım da ye r
Yan yürüm e ALT al an rak ipl e rini öl düre re k , oyunu k azanm aya
Ate ş CTRLve ya Fare s oltuş çal ışıyorl
ar. Bu e s nada da tam bir e ğ l e nce ve
Silah de ğ iştirm e Fare Te k e rl
eği curcuna h avas ı yaşanıyor. Önce k i s ayfadak i
Puanl arı gös te r TAB e k ran görüntül e ri bize , oyun h ak k ında biraz
Eşyayı k ul lan ENTER dah a fazl a bil gi ve re ce k tir.
Konuş T
O yun Linux dünyas ındak i fps e k s ik l iğ ine dol -
O yun as l ında bir onl ine oyun. Bu s e be pl e duracak nite l ik te . H e r ne k adar oyun içi m ü-
oyunun as ıl ze vk i onl ine oynark e n çık ıyor. zik l
e ri fazl a iyi de ğ il s e de , oyun içinde k i ak -
O yunun ana m e nüs ünde n m ul tiplaye r s e çe ne ğ i s iyon s ize m üziğ in e k s ik l iğ ini bil
e fark e ttir-
Re s im 3 - Are na ve k ul
lanıcı s e çim i ile O pe n Are na'yı, onl ine ol arak oynayabil iriz. m e ye ce k tir. O pe n Are na oyununun W indow s ve
O nl ine oyunu s e çtiğ im izde 32 s e rve r'de n birine M ac ve rs iyonl arının da ol duğ unu be l irte l
im .
bağ l anıp, onl ine olarak oyuna başl ayabil iriz. Bu O pe n Are na'yı oynadık tan s onra, Cube , Cube 2,
s e rve rl
e rde n bazıları de ath m ach , bazıl arı da Actioncube , Saue rbrate n ve Eis e ns te rn adl ı
te am de ath m ach m odunda böl üm l e ri barın- oyunl arı da de ne ye bil irs iniz.
dırıyor.
O pe n Are na il e ilgili w e b s ite l
e ri:
h ttp://ope nare na.w s /
h ttp://w w w .cube e ngine .com /
h ttp://action.cube rs .ne t/
h ttp://s aue rbrate n.org/
h ttp://e is e ns te rn.com /
Re s im 4 - Z orl
uk s e viye s i s e çim i
8- Plas m a Gun (Pl

as m a Sil
ah ı)
9 - BFK10K (Büyük Lane t Silah )
Ah m e t D uru
O yun içinde is e şu tuşlar k ul
lanıl
ıyor: Re s im 5 - Çok l
u oyun için s unucu s e çim i
İl
e ri W <duruah m e t@ yah oo.com >

/D AĞ ITIM /TANITIM D e b ian 4.0 Etch
D e b ian 4.0 Etch

Uzun aradan s onra...
Ubuntu'nun il k s ürüm ünün duyurul m as ının üze - "Ye ni başl ayanl ar için k ol
ay, uzm anl ar için is e Fark lı k ullanıcı profil le rine s e s le ne bil
e n bir da-
rinde n ge çe n zam an içinde ge riye doğ ru bak - k e ndi te rcih l
e rine göre öze l le ştiril
e bil
e ce k l
e ri ğ ıtım ge l iştirm e k ol duk ça güçtür. Uzm an k ul -
tığ ım ızda bir çok D e bian k ul lanıcıs ının ve ge - bir dağ ıtım ." lanıcı k e ndi te rcih l e ri doğ rul tus unda bir da-
liştiricis inin Ubuntu ge l iştiricil e ri ve k ul l
anıcıları ğ ıtım ı te rcih e de rk e n, ge nç bir k ul lanıcı için
aras ına k atıl dığ ıni görüyoruz. Bu ge çiş ne de - D e bian'a ge ne lol arak bak tığ ım ızda, diğ e r da- k olay k urul um ve yapıl andırm a dah a öne m l idir.
niyl e bir çok k ul lanıcı ve ge l iştirici D e bian'ın ğ ıtım lardak ine be nze r bir k ul lanıl abil
irl ik k aygıs ı D e bian, bu de nge yi k urduğ unu k urul um araç-
ge l e ce ğ inin ne ol acağ ını s orm aya başl am ış ve ile h azırl anm adığ ını göre bil irs iniz. Linux dağ ı- ları ile gös te riyor: "Uzm an ve s tandart k uru-
D e bian'ın bir s onrak i k ararl ı s ürüm ününün çık ıp tım l arına ol an il ginin arttığ ını düşündüğ üm üz- lum "
çık m ayacağ ı üze rinde tartışm al ar başl am ıştı. de , ye ni k ul lanıcıl ar açıs ından k ul l anıl abilirlik
H atta D e bian'ın artık m is yonun tam am l adığ ı ve öne m l i ik e n, s is te m in ge ne lolarak işl e yişini k av- Kurul um aracı k ul lanıcıl ara ik i fark l ı s e çe ne k
ge re k k al m adığ ını dah i il e ri s üre nl e r ol m uştu. ram al arına ol anak ve re n yapıl andırm a araçl a- s unuyor: M e tin tabanl ı ve grafik k urul um . M e tin
Bu s orul ara ve tartışm al ara yanıt D e bian ge - rının da k ul lanıcıya s unul duğ unu görüyoruz. Bu tabanl ı k urul um aracı, e ğ e r Ubuntu k ul landıy-
liştiricil e ri tarafından ve ril di: "Ye ni k ararl ı s ürüm yak l aşım ın D e bian'ın k urul um , yapıl andırm a, s anız s ize tanıdık ge l e ce k tir. M e nül e r aras ında
D e bian 4.0 Etch " güve nl ik , yazıl ım k urm a ve günce l l e m e araç- ok tuşl arı ile dol aşarak s e çim inizi boşl uk tuşu
larının işl e yişinde de nge l i ol arak ye r al dığ ını ile yapabil ir ve e nte r il
e onayl ayabil irs iniz.
'D e bian 4.0 s ürüm ü k im i h e de fl
e r?' s orus unun görüyoruz.
yanıtı is e D e bian M as aüs tü Ek ibi'nde n ge l di: D e bian'ın grafik k urul
um aracı aynı işl
e vi s ize
Re s im 1 Re s im 2 Re s im 3

grafik arabirim il e s unuyor. Eğ e r m e tin tabanl ı D e bian'ı k urm anızı s ağ l
ayacak tır. Ek ran görün- yapm ak is te rs e niz D e bian k urul um aracı yine
k urulum is te m iyors anız ins tallgui k om utu il e tül e rini k urul um aracı ile al
abil ir ve s onra bu m e tin ve grafik arabirim ol m ak üze re ik i
grafik arabirim k urul um aracını başl atabil irs iniz. görüntül e ri /var/l
og al
tında bulabil irs iniz. k urulum s e çe ne ğ i s unuyor. İşle m bas am ak l arı
Grafik arabirim li k urulum aracı doğ rudan fram e - s tandart k urul um il e aynı ol m ak l
a birl ik te ,
buffe r üze rinde n çal ışarak fare nizi k ul larak Standart k urul
um dışında uzm an k urul
um u uzm an s e çe ne ğ inde s is te m yapıl andırm as ı ve

pak e tle r üze rinde dah a fazl a s e çe ne ğ e s ah ip alan adına s ah ip ol m al arı ge re k tiğ ini anlatan bir k ul
lanıcıl ara h azır s e çe ne k l
e r s unark e n, dis k l e-
ol abilirs iniz. Ace m i bir k ul
lanıcı için dah i uzm an yapıl andırm a e k ranı ye ni başl ayan bir k ul lanıcı rini k e ndile ri böl
üm l e m e k is te rle rs e /us r, /var,
k urul um araçl arı ye te rince açık l ayıcı bil gile re için de ye te rince işini k olaylaştırıcı ol m ak tadır. /tm p, / ve /h om e için ayıracak l arı al anı s e ç-
s ah ip. Örne ğ in dos ya/yazıcı s unucus u k uruyor- mel e rine yardım cı ol uyor. Önce k i s ürüm ol an
s anız ağ ınız üze rinde k i tüm m ak inal arın aynı Be nze r biçim de dis k böl
üm l
eme uygul
am as ı Sarge il e k arşıl aştırdığ ım ızda dis k böl üm l e n-

s ında k abul göre n bir düşünce ydi. Öze l l
ik l
e
dirm e s inde LVM 'dan şifre l e nm iş dis k bölüm le- M as aüs tünde D e b ian 4.0 dah a s ık aral ık l
arla ye ni s ürüm le r h azırlayan ve
rine de k birçok e k s e çe ne k s unuyor: Ye ni baş- m as aüs tü k ul lanıcıs ına yöne lik ge liştiril
e n dağ ı-
layan bir k ul l
anıcı için ye te rince açık ve anl a- D e bian'ın önce k i s ürüm l e rinde m as aüs tü k ul
la- tım lar ile k ıyas landığ ında bu düşünce nin doğ ru
şılır, bir uzm an için is e fazl
as ıyla e s ne k ... nıcılarının is te k l
e rini k arşılam ayan bir dağ ıtım ol duğ u düşüne l e bil
ir.
olduğ u görüşü yaygın ol arak k ull
anıcıl ar ara-

D e bian araçl arına e rişe bile ce ğ iniz ayrı bir m e nü
Bugünk ü m as aüs tü dağ ıtım l arı il
e k arşıl aştı- görül e bil ir. M as aüs tü olarak GNO M E, KD E ve ya il
e ge l diğ ini göre bilirs iniz. Bu m e nü s e çim ini
rıl
dığ ında diğ e r D e bian tabanl ı dağ ıtım l arın Xfce s e çe re k k urul um yapıl dıys a k ul
landığ ınız de ğ iştire bil
irs iniz.
m as aüs tü yapıl andırm as ı ve k ull
anılabil
irl
ik yak - m as aüs tü ortam ının m e nü yapıs ının k orun-
laşım larının D e bian 4.0 il e paral ell
ik gös te rdiğ i duğ unu buna e k ol arak da D e bian m as aüs tü M as aüs tü k ul lanıcıl arı aras ında yaygın ol arak
ancak D e bian 4.0'ın bazı nok tal arda ayrıl dığ ı m e nül e rinin önce k i s ürüm l e rde ol duğ u gibi k ul lanıl an birçok uygul am a s tandart ol arak ye r
al ırk e n bazıl arının ye r al m adığ ı görül e ce k tir.
D e bian ge l iştiricil
e rinin k urul um s ıras ında ge -
re k li te m e lpak e tl e ri s e çe re k ge ris ini k ull
anıcıya
bırak tık l arı unutul m am al ıdır. D e bian'ı m as aüs tü
ol arak k ul lanacak s anız KD E, GNO M E ve ya
Xfce 'yi te rcih e tm e nize göre k urul acak pak e t
s ayıs ı 600 il e 800 aras ında de ğ işe ce k tir. Bu
pak e tl e r k urul um için ge re k e n te m e lpak e tl e ri
ve s is te m yapıl andırm a araçl arını k aps am ak -
tadır. D iğ e r pak e tl e r için pak e t yöne tim araç-
larını k ul lanarak ge re k s inim duyul an pak e tl er
k urul abil ir.
Bir çok k ul lanıcı Fire fox ve Th unde rbird'ü ara-

dık l arında m e nül e rde bul am ayacak tır. D e bian
ge l iştiricil
e ri il
e M ozil la Foundation aras ındak i
bir anl aşm azl ık s onucu D e bian ge l iştiricil
e ri
Re s im 25 Re s im 26 k e ndi yam al arı ve bazı düze nl emel e rini ba-

rındıran Fire fox ve Th unde rbird s ürüm l e rinin D e bian'ın ye r al m as ını s ağ lam ak tadır. D e bian'ın arabirim e h e m de k abuk üze rinde n doğ rudan
is im l
e ri de ğ iştire re k dağ ıtım a e k l e dile r. Fire fox önce k i s ürüm ünde n -Sarge - s on s ürüm e -Etch - e rişe re k k ull
anabil e ce ğ iniz araçl ar s unm ak tadır.
Ice w e as e lve Th unde rbird Ice dove ol arak is im - te rfi e tm e işl e m i s ıras ında h e r h angi bir s orun D e bian'ın te m e lyazıl ım yöne tim aracı apt-ge t
le ndirile re k de poda ye rl e rini al dılar. Eğ e r Fire - ile k arşıl aşılm am ak tadır. D onanım de s te ğ i açı- ve dpk g'dir. Eğ e r k abuk üze rinde n dpk g ve apt-
fox e k l e ntil e rini k ul lanıyors anız, s oruns uz ol a- s ından 2.6.18 çe k irde k , ude v ve h otpl ug ge niş ge t k ul l
anm ak zor ge l iyors a s ynaptic ve /ve ya
rak bu e k l e ntil e ri Ice w e as e lve Ice dove için de bir donanım de s te ğ i s unm ak tadır. Bunl ara e k ade pt k ul lanabil
irs iniz.
k urabil ir ve k ul lanabil irs iniz. Eğ e r bunl arı k ul - ol arak da Xe n, QEM U, KVM vb il e Apach e 2,
lanm ak is te m iyors anız, orijinal l
e rini m ozil la.- PH P5 ve PH P4, M YSQL, Pos tgre SQL h azır ol arak D e bian k ararl ı s ürüm de pos unda ye r al an
com 'dan indirip k ul l
anabil irs iniz. dağ ıtım l a ge l m e k te dir. Sis te m yöne ticil e rine yazıl ım lar diğ e r pak e tl e r ile s oruns uz biçim de
ge re k s inim duyduk l arı pl atform ve yazıl ım çal ıştığ ı k e s in ol arak de ne nm e de n ve h atal arı
GNO M E k ul l
anıcıl arı, GNO M E H e lp -yardım be l - de s te ğ ini D e bian fazl as ıyl
a s unm ak tadır. ayık l anm adan k ararl ı s ürüm de pol arına ge ç-
ge le rinin- önce k i s ürüm de ye r al m adığ ından m e m e k te dir. Bu ne de nl e de pol ardak i yazı-
yak ınırl ark e n, D e bian 4.0 ile artık ilgil i m e nüde Yazıl
ım ve Güve nl
ik lım ların ge ne lol arak "e s k i" ol duğ u düşünül ür.
göre bil iyorl ar. Ge çe n yıl ge l iştiricile rin k e ndi Önce k i s ürüm l e r il
e k arşıl aştırıl dığ ında D e bian
aral arında yaptık l arı oylam a s onucunda GNU D e bian önce k i k ararl ı s ürüm l e rinde ol duğ u gibi 4.0 s ürüm ünde k i pak e tl e rin günce l ol duk l
arı
Fre e D ocum e ntation Lice nce il e l is ans lanan k urul um için fark l ı s e çe ne k le r s unuyor. 180 görül e ce k tir. Eğ e r k ararl ı s ürüm de pos u s izin
be lge l e rin D EBIAN il kel
e ri ile te rs düşm e - M b'l ık , ağ dan k urul um yapm anızı s ağ l ayan için ye te rince günce lde ğ il s e , te s ting, uns tabl
e
dik le rine k arar ve rm iş ve dağ ıtım a e k l e nm e s ine ne tins tal lCD 's i il e te m e ls is te m i yapıl andırıp /e xpe rim e ntalde pol arını k ul lanarak s is te m inizi
k arar ve rm işl e rdi. ih tiyacınız ol an yazıl ım l arı de pol ardan e dine - te rfi e de bil irs iniz.
bil irs iniz. Ancak inte rne t üze rinde n de pol ara
M as aüs tünde k ul lanıcıl arın s ık l ık la aradıl arı e rişm e k ve pak e tl e ri al ıp k urm ak zam an al ıcı Standart k urul um s ıras ında pak e t de pol arının
fiil
e n s tandart h al ine ge l m iş ol an M O V, W M V, ol duğ u için 3 D VD /21 CD s e ti e dine re k de yapıl andırılm as ı il e il gil
i ayarl ar uzm an k uru-
W M A ve M P3 dos yal arı için, k aynak k odl arının k urul um yapabil irs iniz. İl k dvd ve ya cd il e lum a göre dah a az s e çe ne k s unm ak tadır.
k apal ı ol m as ı ve l is ans s e çe ne k l e rinin k ıs ıt- k urul um yapıl m as ı durum unda h e m uzm an Standart k urul um da güve nl ik yam aları il e m ain
lam al arı dol ayıs ıyl a, D e bian 4.0 il e de s te k - h em de s tandart k urul um s e çe ne k le rinde de pos u ön tanım l ı ol arak ayarl anm ak tadır.
le nm e diğ ini göre ce k le r. H e r ne k adar M pl aye r s is te m inizin önce l ik l
e h angi am açl a k ul la- Ancak JAVA; Acrobat Re ade r vs k urm ak için
vb de pol arda ol s a da W in32code c pak e tl e ri nacağ ınıza dair k arar ve rm e niz ge re k m e k te dir. el inizde non-fre e de pol arının da e rişil e bil
ir
bul unm adığ ı için bu pak e tl e ri e k de pol arı Sunul an s e çe ne k le r m as aüs tü, s unucul ar (ağ , ol m as ı ge re k m e k te dir. Bu ayarl arın yapıl m as ı
k ullanarak dos ya de s te ğ ini al abil irle r. dos ya, yazıcı, ve ritabanı, D NS, pos ta) dizüs tü uzm an k urul um da s öz k onus u ol m ak tadır. An-
s e çe ne k l e ridir. Bu s e çe ne k l e re k urul um da il k cd cak s onradan yapıl acak bir düze nl e m e il e
Sunucu O l
arak D e b ian 4.0 ve ya dvd il e e rişile bil m e k te dir. D iğ e r k urul um k ullanıcılar m ain, contrib ve update s de pol arı
CD 's i ol an KD E ve Xfce CD 's i il e yapıl an yanında non-fre e de pos unu da k ul labilirle r.
Sunucul ar s öz k onus u ol duğ unda bir çok s is te m k urul um l arda m as aüs tü k ul lanıcıl arına yöne l ik
yöne ticis inin te rcih l e ri aras ında D e bian il k ol arak h azırl anm ış cd k urul um yapacak s ınız Ge le ce k s ayıda D e bian 4.0 pak e t yöne tim i ve
s ıral arda ye r al m ak tadır. D e bian s ürüm l e ri ara- de m e k tir. D iğ e r uygul am al arı is e dah a s onra s ürücü k urul um u il
e de vam e de ce ğ iz.
s ında ye r al an zam an aral ık l
arının uzun ol m as ı, de pol ardan ve ya CD /D VD s e tl e rini e k l e ye re k
pak e tl e rin bir çok fark l ı m im aril e r için de yapabil irs iniz.
h azırl anm as ı, çok titiz bir biçim de k ontrole dil -
dik te n s onra pak e tl e rin de pol ara girm e s i, D e bian pak e t yöne tim i ol arak .de b uzantıl ı
s is te m yöne ticis inin te rfil e r ve üs t s ürüm e ge - de bian pak e tl e rini k ullanm ak tadır. pak e tl e rin
Gök şin Ak de niz
çişl e r ne de ni il e ayarl arı de ğ iştirm e k zorunda k urulm as ı ve k al dırıl
m as ı için de bian h e m grafik
k al m am al arı önce l ik li te rcih l
e ri aras ında <gok s in@ e nixm a.org>

/D AĞ ITIM /TANITIM M CNLive D e l
ft ve Toronto
M CNLive D e l
ft ve Toronto
M andriva uyum l
u dağıtım
Linux'ta dağ ıtım l arın ortaya çık m as ının ar-

dından zam anl a dağ ıtım l ardan çık an dağ ıtım l ar
da yaygınl aşm aya başl adı. Re dH at'i il k s ü-
rüm ünde k ul landık tan s onra tam am e n k e ndi
yol unu çize n M andriva (O zam ank i adı il e
M andrak e ) Linux, e n öne m l i ol arak e s k i pak e t
ol uşturucus u Te xs tar'ın önce l e ri M andriva
uyum l u dağ ıtım ı ol an PCLinuxO S'u çık ar-
m as ından s onra bir başk a il ginç dağ ıtım da
M CNLive Linux ol du. Bu ik i 'fork 'un as l ında
büyük bir fark l arı bul unuyor. PCLinuxO S,
M andriva'dan ayrıl m ak la birl ik te fark lılaşm aya
uğ ram ış, M andriva'nın ge l işm iş yazıl ım yöne tim
aracı urpm i ye rine apt/s ynaptic k ul lanm ış,
pak e tleme s is te m inde uyum l uluğ u de vam
e ttirm e m iş ve bugün M andriva il e uyum s uz bir
h ale ge l m iş ik e n, M CNLive tam te rs i ol arak Re s im 1 - M CNLive Toronto Re s im 2 - M CNLive D e l
ft
M andriva il e uyum l uluğ u te m e lal m ıştır. H atta
M CNLive için ayrı bir dağ ıtım de ğ il , 'fark l ı bir h al i ile dah a k ol ay indiril ip de ne nm e ol anağ ı gil
izce 'nin yanıs ıra, H ollanda dil i (D utch ),
M andriva pak e ti' de m e k be l k i de dah a doğ ru s unm ak tadır. Ancak buna k arşıl ık k aps adığ ı Frans ızca ve İtal yanca'yı k aps ark e n, Toronto
ol acak tır. program l ar açıs ından doğ al ol arak s ınır- yalnızca İngil
izce il
e ge l
iyor.
lam al ara da s ah iptir. D e l ft içinde ofis yazıl ım ı
M CNLive , H ol landa'l ı M andriva Linux k ul la- h azır ol arak ge l m e m e k te dir. Bu da O pe n- M CNLive , adından da anl aşılabile ce ğ i gibi bir
nıcıl arı tarafından ge l iştirilm e k te dir. M andriva O ffice .org pak e tini içe re n M andriva O ne CD '- Live CD -Çal ışan CD 'dir. Ancak barındırdığ ı yar-
uyum l uluğ u s aye s inde M CNLive k ul l
anıcıları le rinin h acm inde n dah a az ye r k apl am as ını dım cıl ar s aye s inde çal ışırk e n s abit dis k e k uru-
M andriva pak e tl e rini k ul lanarak zorl uk çe k - s ağ lam ak tadır. D e l ft'te n 15 gün s onra çık an ve labil ir ve öze l l
e ştirilm iş ye ni bir is o ol uşturabil ir.
m e de n fark l ıl
ık larla birlik te güze lbir dağ ıtım a fark l ıl
ığ ı içe rdiğ i e k program l ar olan Toronto'da Ayrıca USB be l l
e k ve USB dis k l e re de k urul um
s ah ip olm ak tadırl ar. is e ofis yazıl ım ı ol arak k office tak ım ı e k l
e nm iş. yapıl abilir. Öze l lik le bu s on öze l lik le ri onu
M andriva O ne CD 'l e rinde n ayırm ak tadır. Öyl e k i,
Ge çtiğ im iz ay içinde M CNLive 15 gün ara il e D iğ e r e k yazıl
ım pak e tl e ri is e , Virtual
Box O SE, is te ye n bu s is te m s aye s inde tam am e n k e ndi
De lft ve Toronto'yu çık ardı. D e l ft ve Toronto, KO ffice , Gim p, Gth um b, Gxine , Gftp, Bl ue fis h , ayarl arı il e k e ndi dağ ıtım ını k ol ayl ık la h a-
M CNLive 'in fark lı öze ll
ik l
e rinin yanıs ıra M an- Quanta, k audiocre ator, Kope te , k de bl ue tooth - zırl ayabil ir.
driva'nın s on s ürüm ü ol an M andriva 2007.1 pin ve bazı ağ araçl arı il e yazıcı pak e tl e ri.
Spring il e tam uyum l udur. Yak l aşık 376 M B/470 Ayrıca m as aüs tü re s m i gibi görs e lfark l ıl
ık lar da D onanım tanım as ı ve s is te m ayarl
arı tam am e n
M B (D e lft/Toronto) gibi tam bir CD 'de n k üçük bul unuyor. Bir fark l ıl
ık ol arak da D e l ft, İn- M andriva Linux il
e aynıdır. Yapıl andırm a te rcih i

ft ve Toronto
ol arak , k apal ı k aynak k odl u e k ran k artı s ü- Live ol arak çal ışırk e n m e vcut pak e tl e ri ve k ullanıcıl ar tarafından k ul lanıl abiliyor. Sis te m i
rücül e ri bul undurm am ak ta, ancak XO rg s ürü- öze l l
ik l e ri ile fark lı bir dağ ıtım izl e nim i ol s a da bu durum a uygun ol anl ar KM e nu > M CNLive >
cüs ü il e AIGLX k ul lanabil e n k artlarda 3 boyutl u k urul um dan s onra k urul um s is te m i ve be l k i de 3D D e s k top yol unu izl e ye re k Be ryl ya da
h ızl andırıl m ış m as aüs tü s is te m l e ri çal ışabil - e s te tik bazı fark l arı ol an am a tam am e n M an- M e tis s e m as aüs tünü s e çe re k k ul l anabil iyorlar.
m e k te dir. Buna k arşıl ık birçok w ire le s s k art de s - driva h al ine ge le n bir s ürüm ol m ak tadır. Es as D iğ e r m as aüs tü s is te m inin s e çile bilm e s i için
te k le nm e k te dir. El be tte s abit dis k e k urul um fark l ılık , on-th e -fl y - çal ışırk e n öze l le ştirile re k yine aynı yönte m l e norm al m as aüs tüne ge -
yapıl dığ ında il gili pak e tl e r yük l e nince bütün bu h al i il e ye ni bir is o ol uşturabil m e s i ve boot çilm e s i, k ul
lanıcıdan çık ış yapıl m as ı ve ye nide n
s is te m l e rde çalışır h ale ge le bil
m e k te dir. e dil m e k üze re us b dis k l e re k urul m as ı ol arak giril dik te n s onra ye nide n 3D D e s k top il e is -
görül üyor. te nil e n m as aüs tünün ayarl anm as ı ge re k iyor.
D e s te k l
e ne n W ire le s s s is te m l
e ri ge ne l olarak
açık k aynak k odl u s ürücüye s ah ip ol anlardır. Live CD ol
arak açıl
ışı ol
duk ça h ızl
ı. Açıl
ışta ik i Live ol
arak çal
ışırk e n, M andriva pak e t de pol
arı
Re s im 3 - Toronto'da Virtual
Box ayarl
arı Re s im 4 - M andriva D e ne tim M e rk e zi Re s im 5 - W ire l
e s s ayarl
arı
Ancak bunl arın Broadcom m ch ip'l e rini k ulanan fark l ı k ul lanıcı ol

arak gire bil m e s e çe ne ğ iniz s is te m e tanıtıl dığ ında s is te m in ol anak l arına
bazıl arında ge re k l i ol an firm w are (iç yazıl ım ) bul unuyor: root ve gue s t. Bunl arın şifre l e ri de bağ l ı ol arak (RAM ve SW AP al anı) is te nilen
ge l m e m e k te , bunun k ul lanıcı tarafından is im le ri il e aynı ve s ıras ıyl a root ve gue s t. yazıl ım ge re k M andriva D e ne tim M e rk e zi
/lib/firm w are dizinine ye rl e ştiril
m e s i ge re k - Çal ışırk e n M andriva D e ne tim M e rk e zi gibi içinde n grafik s e lol arak , ge re k s e de k ons ol dan
m e k te dir. Broadcom m k ul l
anan s is te m l e ri program l ar root şifre s i s orduğ unda yine root urpm i k om utl arıyl a k urul abiliyor. Öze lle ştirilm iş
de s te k l
e ye m ve M andriva çe k irde ğ inde h azır giril iyor. is o ol uşturm ak için bu şe k il de is te diğ iniz
bul unan açık k aynak k odl u k e rne l m odül ü yazıl ım ı k urabil ir is te m e dik l
e rinizi de k al dıra-
bcm 43xx il e , açık ya da w e p şifre l i bağ lantılar 3 boyutl u h ızlandırıl
m ış m as aüs tü, XO rg s ürü- bil irs iniz.
yapıl abil irk e n w pa k ul lanım ında s orunl ar bu- cüs ünün AIGLX öze l liğ i k ull
anıldığ ı ve bu
lunduğ u için ndis w rappe r k ul lanm ayı ge - s is te m in yalnızca Ati ve Inte lk artl
ar için ge çe rli Live CD ol
arak çal
ışm aya başlark e n 'ch e at code '
re k tirm e k te dir. ol m as ı ne de niyl e yal nızca bu k artl ara s ah ip ya da 'boot code ' de nile n e k param e tre l er

ft ve Toronto
k ulanılabiliyor. Bunl ardan il ginç biris i NTFS

form atl ı partis yonl arın ok u-yaz ol arak bağ l an-
m as ını s ağ layan 'l ive cd ntfs rw ' girişi. Norm al
girişte NTFS partis yonl ar s al t-ok u (re ad-onl y)
ol arak bağ l ı ik e n, bu giriş ile açıl ış yapıl dığ ında
yazm a da yapıl abilir h al
e ge liyor.
Yapm ış ol duğ unuz de ğ işik l ik le rin ye ni bir

öze l l
e ştiril m iş is o ol uşturm adan k al ıcı ol a-
bil m e s i için de bir yönte m ge l iştiril
m iş. Bunun
için l ive cd pe rs is t boot k odu k ul lanıl ırk e n,
önce s inde çal ışm a s ıras ında m cnl ive .loop adl ı,
de ğ işik lik le rin tüm ünü k aps ayan bir dos yayı
ol uşturacak yardım cının k ul lanıl m as ı ge re k iyor.
Bu dos ya m e vcut bir e xt3 ya da vfat
partis yonunda bul unabil iyor. Ancak vfat par- Re s im 6 - Öze l
le ştiril
m iş is o yardım cıs ı
tis yonu için s ınırl am a, s is te m il e aynı par-
s ah ip ol m anız ge re k iyor. Bu e n az 512 M B
tis yonda bul unm as ı ge re k l iliğ i, yani yal nızca ol arak be l irtiliyor. M CNLive k ul l
anılan s is te m de
us b be l l
e ğ e yük l e ndiğ inde k ul lanıl abil ir ol m as ı. bul unan Linux SW AP partis yonunu otom atik
Bu dos yanın ol uşturul m as ı için M CNLive m e - Re s im 7 - USB için k urul
um yardım cıs ı
ol arak tanıyıp k ul l
anabil
iyor. Ancak ye ni is o'nun
nüs ünde n il gili giriş s e çil
e re k k ul l
anıl abil ir. ol uşturul m as ı için s abit dis k inizde de ye te rl i ye r mklivecd --verbose live.iso
ol m as ı ge re k m e k te .
Sis te m in açıl abil diğ i bir us b be l le ğ e k urul um
Toronto il e ge l e n Virtual Box is e , M andriva
için (bootabl e us b drive ) önce l ik l
e bil gi- Çalışm ak ta ol an s is te m inizi is te diğ iniz ya- Spring'in dol ayıs ıyl
a M CNLive 'in e n il ginç
s ayarınızın BIO S'unun buna uygun ol m as ı zıl
ım ları k urarak , is te dik l e rinizi k al dırarak , öze l l
ik l
e rinde n biris i. Yaygın ol arak k ul lanılan
ge re k iyor. KD E k ul lanan bir k urul um için e n az grafik ortam da ge re k l i de ğ işik il
kle rinizi yaparak VM W are ye rine , açık k aynak k odl u ol arak
512 M B büyük l üğ ünde us b be l le k ge re k tiğ i ve k ul landığ ınız dilil e ilgili ge re k l
i gördük l e rinizi ge liştirile n bu s is te m il e bilgis ayarınız içinde
be lirtiliyor. Ayrıca bu FAT16 ya da FAT32 ol arak uygul ayarak is te diğ iniz biçim e ge tirm e niz il k s anal bil gis ayarlar ol uşturup, bunl ara is te -
önce de n form atl anm ış ol m alı. 512 M B üze ri yapacağ ınız işl e rde n biris i. Sis te m s on h al ine diğ iniz işl e tim s is te m ini k urup k ul l
anm anız
k alan böl üm l e r is e fark l
ı dos ya s is te m le ri ile ge l
diğ inde m e nüde n M CNLive > Re m as te r Live - m üm k ün ol uyor. Ancak bunun bir de be de l i var.
form atl anabil iyor, m e s e l
a e xt3. Sim pl e girişini k ullanarak işlemi başl a- Bu da e n az 512 M B RAM ve ye te rl i m ik tarda
tabilirs iniz. İşle m i tam am l adığ ınızda s e çtiğ iniz dis k al anı.
USB be l le ğ e k urul um için, bil gis ayarı Live CD partis yonda ye ni is o dos yas ını bul acak s ınız.
olarak çal ışır şe k il
de ve us b be l l
e k tak ıl
ı
h ttp://w w w .m cnl
ive .org
olm adan açm anız ge re k iyor. Sis te m m as a- Bu işl eml e rde m k live cd s criptl e ri k ullanıl ıyor. h ttp://w w w .m andrivacl ub.nl
üs tünde çal ışır durum a ge ldik te n s onra, m e - Yuk arıdak i öze l l
e ştirm e ve is o ol uşturm a
nüde n M CNLive > Cre ate Live USB yardım cıs ı işle m ini s abit dis k e k urul um dan s onra da
çal ıştırıl
arak k urul um yapılıyor. yapabil irs iniz. Sis te m i is te diğ iniz şe k l e ge -
tirdik te n s onra root ol arak bir k ons ol da
Live CD olarak çalışırk e n (on-th e -fly) ye ni bir is o aşağ ıdak i k om ut k ul l
anıl arak ye ni öze l le ştirilm iş Tanju Taşçıl ar
oluşturm ak için önce l ik l
e ye te rli RAM m ik tarına is o'nuzu ol uşturabilirs iniz. <tanju@ e nixm a.org>

/D AĞ ITIM /TANITIM Ub untu 7.04 Fe is ty Faw n
Ub untu 7.04 Fe is ty Faw n

Ge l
işm e ye de vam ...
H e r gün D is trow atch .com 'da birk aç Linux da-

ğ ıtım ının dah a ye ni s ürüm çık ardığ ı h abe rl e rini
ok uyoruz. Bunu h ızl ı ge lişm e ol arak yorum -
layabil iriz. Ancak h e r s ürüm bir önce k inde n
ge rçe k te n dah a m ı iyi? Yok s a s ade ce k arars ız
bir s is te m için s on s ürüm pak e tl e rin yığ ıl
dığ ı bir
s ürüm m ü? Bu ayk i k onum uz, birk aç k ol dan
s üre k li ol arak ge l işe n Ubuntu proje s inin ye ni
ürünü "Fe is ty" k od adl ı 7.04 s ürüm ü. El be tte
aynı anda Kubuntu ve Xubuntu türe vl e ri de
çık tı. Ancak biz h e ps inde ortak ol an ye ni-
lik l
e rde n bah s e de ce ğ iz.
Önce l ik l
e Fe is ty'de te m e l öğ e l
e rin h angi s ü-
rüm le rde ge l diğ ini s ıral
ayalım ; Linux Ke rne l
2.6.20, Xorg 7.2, Gnom e 2.18, KD E 3.5.6 ve
Xfce 4.4. Re s im 2 - Yardım m e rk e zi
Re s im 3 - Code c yardım cıs ı
Fe is ty günce l program l
arın yanında, ge tirdiğ i ye nil ik le r il
e de bir önce k i s ürüm ol an Edgy'de n
vazge çm e k için güze lbir s e be p. Edgy k ul la- D is k k ul l
anım ını gös te re n program ın da ge l iş-
nıcıl arı, k öşe de duran Günce l le m e Yöne ticis i'ne tirildiğ ini görüyoruz. Ye ni grafik açık lam al ı h ali
tık l
adık l arında s is te m l e rini Fe is ty'e k ol
ayca ile h angi k las örün dis k inizde ne k adar ye r k ap-
yük s e l te bilirl
e r. Günce l le m e yöne ticiniz çal ış- ladığ ını görm e k çok k ol ay.
m ıyors a : "s udo update -m anage r -c"k om utu il e
çal ıştırıp, ge l e n dağ ıtım günce l l Edgy'de k arars ız ol
e m e s i uyarıs ına duğ u için s is te m e al ınm ayan
onay ve rm e l il
e r. İnte rne t bağ l antıs ı ol Com piz de ye ni s ürüm e dah ile dil
m ayan m iş. Sus e 'de
k ullanıcıl ar da Fe is ty'nin "Al ol
te rnate " ve rs iyonuduğ u gibi, m e nüde k i "D e s k top Effe cts " il e ak -
cd's ini s is te m e de po Cd's i ol tif h al
arak tanıtıp s is - e ge tiril e bil
iyor. Ayrıca ge çtiğ im iz gün-
te m le rini günce l l
e ye bil
irle r. le rde Be rylde Ubuntu'nun re s m i de pol arında
ye rini al dı. Eğ e r s is te m iniz Com piz'i s oruns uz
İlk açıl ışta k arşınıza s is te m de k apal ı k aynak çal ıştırıyors a Be ryl 'de de m uh te m e l e n h içbir
k odl u s ürücüye s ah ip donanım vars a, bir uyarı s orun çı k m ayacak t ı
r . Yani k ı
pır k ıpır bir m a-
ge liyor. Ye ni e k l e ne n s ürücü yardım cıs ı il e; s aüs tü s izi be k l
iyor.
Nvidia ve l inm ode m tarzında, k apal ı k aynak
Re s im 1 - M as aüs tü davranış ayarl
arı k oldu, ".bin" uzantıl ı s ürücül am a Çok l
e ri birk aç tık l uortam ce ph e s inde k i bir s e vindirici h abe r
ile k urabil irs iniz. de , ye ni code c yardım cıs ı. Önce k i s ürüm l e rde

/D AĞ ITIM /TANITIM Ub untu 7.04 Fe is ty Faw n
Re s im 4 - Ağ k ontrol
u
birçok k ul lanıcının m p3, w m v tarzında de s -
te k l
e nm e ye n uzantıl arı yürüte m e m e prob-
le m ine çözüm ol acak olan araç, bir çok l uortam
dos yas ının açıl am am as ı durum unda de vre ye
gire re k ge re k l
i code c'le ri s is te m e k urm aya
yardım cı ol uyor.
Ye nile ne n ağ k ontrolaracı il e çal ışır durum dak i

birk aç ağ bağ l antınızın h ızl arını ge rçe k zam anlı
k arşılaştırabilir, is te diğ iniz bağ l antıyı k ull
a- Re s im 5 - D is k k ul
lanım anal
izcis i
nabil irs iniz.
h ttp://ubuntuforum s .org/s h ow th re ad.ph p?t=229
gun Türk çe dilde s te ğ i de pol
arda ye rini al
m ış 014
Kl as ik "M AN" s ayfal arı e k le nm iş ye ni yardım
ol
acak tır. tre vino link i
m e rk e zi s aye s inde (İngil izce niz vars a) bazı olas ı
s orunl arı forum l ara ge re k k al m adan çöze bi- h ttp://3v1n0.tuxfam ily.org/inde x.h tm l
Ubuntu'dak i inanıl m az topl ul uk de s te ğ i s a-
lirs iniz. Yardım M e rk e zi'nin s ade ce bazı baş-
ye s inde inte rne tte biraz araştırm a yapars anız
lık l
arı Türk çe , yine de bu Türk çe l e ştirm e ça-
işinizi k ol ayl aştıracak (Ubuntu'ya öze l ) ufak
lışm al arının başl adığ ını gös te riyor.
araçl ar bul abil irs iniz. Örne ğ in; USP (Ubuntu
Sis te m Pane l i), 3v1n0 (Tre vino'nun de rl e diğ i
Fe is ty'de göze batan te k s orun, ye ni e k l e ne n
de s te k l
e nm e ye n bazı pak e tl
e r), vs ...
program l arın Türk çe dil de s te ğ inde k i e k s ik l
ik .
Ancak m uh te m e l e n s iz bu yazıyı ok urk e n bu
us p l
ink i
Gürk an Gür
s orun gide rilm iş, k ul
landığ ınız m as aüs tüne uy- <s e q izz@ gm ail
.com >

/BILIM SEL U YGULAM ALAR /M ATEM ATIK O ctave - III
O ctave - III
Gnupl
ot k ul
lanım ı
Yazım ızın il k böl üm ünde be l irtiğ im iz gibi, Gnupl ot as lında O ctave 'ın par- s in(x) ve x^ 2 fonk s iyonl arını [-5,5]aral ığ ında çizdirm e k is tiyoruz. Bunun
ças ı ol m ayan, bağ ım s ız bir yazıl ım . Gnupl ot program ı, k e ndis ine ve rilen için bu aral ık ta de ğ e ri 0.05'lik adım l arl a artan bir s ayı dizis i ol uşturup
ve rile ri grafiğ e dönüs türe n bir program dır; ancak m ate m atik s e l h e - bunu bir s ütun m atris şe k l inde bir de ğ işk e ne k ayde diyoruz:
s apl am a ye te ne ğ i yok tur. O ctave il e yaptığ ınız h e s apl am al arın çık tıl
arını
gnupl ot aracıl ığ ıyla e k rana yans ıtabil irs iniz. Bu işl e m O ctave içinde n x=(-5:0.01:5)';
gnupl ot'u çağ ıran fonk s iyonl ar aracıl ığ ıyla yapıl m ak tadır. Bu fonk s i-
yonl arının çoğ u, giril e n k om utu ve param e tre l e ri olduğ u gibi gnupl ot'a Burada üs tte n k e s m e ope ratorünün m atris de virm e (trans poze ) ope -
ak tarm ak tadır. O ctave be l ge l e rinde çok ça k ul lanıl an te m e lbazı bil giler ratörü ol duğ unu h atırl atal
ım , içinde k i s atır m atris i bu şe k il
de s ütün
ye r al m ak ta;ancak gnupl ot ile il gil
i tüm ayrıntıl arı öğ re nm e k için gnupl ot m atris h al ine ge tirm is ol uyoruz. Ş im di "ve ri"param e tre s i ol
arak giril
e ce k
be lge l e rine bak m ak zorundas ınız. Burada yal nız birk aç te m e lörne ğ e m atris im izi oluştural ım :
de ğ ine ce ğ iz:
veriler = [x, sin(x), x.^2];
İl
k örne k ol arak , gpl ot fonk s iyonu il
e s inüs ve parabolgrafik l
e ri çiz-
dire ce ğ iz. gplot k om utunun ge ne lşabl onu Burada x bir s ütün m atris ol duğ u için s in fonk s iyonu bu m atris in h e r
el e m anına te k te k uygul anacak tır ve il k s utundai x de ğ e rl e rinin
gplot aralıklar veri using başlık stil s inüs le rinde n ol uşan ye ni bir s ütun m atris ol uşturacak tır. Son s ütündak i
.^ ope ratörünün de m atris e l e m anları üze rinde te k te k üs al m ak için
şe k l
inde dir. Bunl ardan ve ri h ariç k al anl arı zorunl u de ğ il
dir. Eğ e r aral
ık l
ar k ul l
anıl dığ ını h atırl
ayal
ım (bu örne k te tüm e l e m anl arın k are s ini al
ıyoruz).
girilm e zs e , gnupl
ot ve ril
e rin te m s ile ttiğ i tüm nok talar gözük e ce k şe k ilde Ş im di aşağ ıdak i k om utu ve re l
im :
grafiğ in boyutunu otom atik ol arak ayarl ar. Aral
ık l
arı girm e k için şabl on
gplot veriler with lines;
[x_alt : x_ust] [y_alt : y_ust]
Çık tıyı Ş e k il1'de görüyoruz. Görül düğ ü gibi yal nızca te k bir grafik var.
şe k l inde dir. İk i boyutl u bir grafik çizdire ce ğ im iz için "ve ri"de ğ işk e ni e n az Bunun ne de ni, us ing param e tre s ini k ul l
anm adığ ım ız için O ctave 'ın yal -
ik i s ütunl u bir m atris ol m alıdır;ilk s ütün x k oordinnatl arı, ik inci ve s onrak i nızca il k ik i s utunu çizdirm iş ol m as ı. Ş im di üçüncü s ütunu da y k oordinatı
s ütunl ar da y k oordinatl arı olarak yorum l anır. Örne ğ in [1, 2;3, 4]m atris i al arak çizdire l im . İk i şe k l
i ayırm am ıza yardım cı ol m as ı için ik inci çizim i
düzl e m de k i (1,3) ve (2,4) nok tal arını te m s il e tm e k te dir. "s til
" para- "line s " ye rine "l ine s points " s tiliyle yapal ım (s til
le rl
e il gili ayrıntıl ı bil
gi
m e tre s i, nok tal arın birbirine h angi tür çizgil e rl
e bağ l anacağ ını be l irtm e k Gnupl ot be l ge le rinde bul unabil ir, başl ıca birk açı olarak l ine s , dots , points ,
için k ul l
anıl ır (k e s ik l
i, düz, çizgi-nok ta-çizgi vb.). im pul s e s ve s te ps s ayıl abilir):
"us ing" param e tre s i is e , giril

e n ve ri m atris inde ik ide n çok s ütun vars a, gplot veriler with lines, veriler using 1:3 with linespoints;
h angi ik i s ütunun x ve y k oordinatı ol arak al ınacağ ını bil dirir. Örne ğ in 4
s ütunlu bir m atris te "us ing 2:4" ifade s iyl e 2. s ütunu x, 4. s ütunu y k oor- Çık tı ik inci şe k il
de k i gibi ol
acak tır:
dinatı ol arak al arak çiizim yapıl abil
ir. Ş im di örne ğ im ize ge çe l
im :
D ik k at e dil
irs e çizil
e ce k aral
ık l
arı be l
irtm e diğ im iz h al
de Gnupl
ot k e n-

Ş e k il1 Ş e k il2
diliğ inde n çizdirdiğ im iz nok taları içine al an bir böl ge yi be lirle yip e k rana çizgil
e rinin görünüp görünm e m e s i ayarl anabil ir. Son ol
arak , çizdiril
en
çizdi. Ancak re s im de k i böl ge de e k s e nl
e rin e şit öl
çe k l
e ndirilm e diğ ini gö- bölge s ınırl
arı da bu k om utl
a be l
irl
e ne bil
ir;örne ğ in
rüyoruz. Eğ e r
axis([1,2,3,4]);
axis("equal");
gplot veriler with lines, veriler using 1:3 with linespoints; k om utu, e k rana x=1 il
e x=2 ve y=3 il
e y=4 aras ında k al
an nok tal
arı
çizdire ce k tir.
şe k l
inde çizdirs e ydik bu s e fe r Ş e k il3'te k i gibi e şit ölçe k li e k s e nl
e r k ul-
lanılacak tı. Öl çe k de ğ iştirm e k için diğ e r param e tre l e r "s q uare " ve gpl
ot k om utuna be nze r bir başk a k om ut da pl
ot k om utudur. Ge ne lk ul
-
"norm al "dir. Ancak axis k om utu başk a işl e vl
e ri ol an param e tre l e r de l
anım şe k l
i
alabil ir;örne ğ in s ade ce x s ade ce y e k s e ninde rak am lar ol s un is te rs e k
plot (x, y, format, ...)
axis("ticy","equal");
gplot veriler with lines, veriler using 1:3 with linespoints; şabl onuna uyar. form at de ğ işk e nl
e ri zorunl u de ğ il
dir. Burada x ve y te k
s atır ya da s ütunluk m atris l
e r olabil e ce ğ i gibi çok s atır ve s ütunl
u da
gibi bir k om ut k ul
lanabil
iriz. axis k om utu il
e rak am l
arın ya da k üçük öl
çe k ol abilir. Bu durum l
arda fonk s iyonun nas ıl davrandığ ı O ctave

Ş e k il3 Ş e k il4
be lge l
e rinde n öğ re nile bil
ir. En çok k ull
anıl an şe k il
de x ve y bire r s atır ya plot(x,y1,"@31");
da s ütundan ol uşur. form at de ğ işk e niyle ayarl anabil e ce k öze l
lik l
e r çok
çe şitl
idir. Aşağ ıdak i birk aç örne k l
e bazılarına k ıs aca de ğ ine lim : k om utunu k ul lanıyoruz. Burada "@ " k arak te ri "points s til ini k ul
lan", ilk
rak am ol an 3 "çizim i 3 num aral ı re nk le (m avi) yap", ik inci rak am ol an 1
Bu s e fe r 3x+ 1 ve x^ 2-1 fonk s iyonl
arını [-4,4] aral
ığ ında çizdire l im . de "1 num aral ı nok ta s tilini (+ işare ti) k ul l
an" de m e k tir. Re nk k odları 1-6
Yazark e n k ol ayl
ık ol
m as ı için x ve y k oordinatl
arını bire r de ğ işk e ne ve nok ta s til le ri 0-9 aras ında ol abil ir (ancak k ul l
andığ ınız Gnupl ot s ürüm ü
k ayde de lim : e s k iys e bu aral ık tak i tüm de ğ e rl
e r fark lı s onuç ve rm e ye bilir).
x=-4:0.05:4; Ş im di ik i fonk s iyonu birl ik te çizdiriyoruz. Birinciyi l ine s s til

iyl
e m avi
y1=3.*x+1; re nk te , ik inciyi is e points s til iyl
e (x şe k l
inde nok tal arla) k ırm ızı re nk te
y2=x.^2-1; çizdiriyoruz. Ayrıca il k grafiğ e "D ogrus al " ik incis ine de "Parabol " is m ini
ve riyoruz. Bu is im l e ri form at böl üm ünde ik i ade t nok tal ı virgülaras ına
Ş im di birinci fonk s iyonu "points " s til iyle çize l
im . Bu s til de h e r ve ri yazarak be l irtiyoruz. Ş e k il4'te gördüğ ünüz gibi is im l e r s ağ üs t k öşe de
nok tas ına k arşıl ık grafiğ e bir işare t k onur. Konul an işare t k üçük bir nok ta, yazıl ıyor:
bir yıl dız ya da + işare ti vs . ol abilir. Biz nok taların + işare ti il e
be lirtil
m e s ini is tiyoruz. O zam an plot(x, y1, "-3;Dogrusal;", x, y2, "@12;Parabol;");

çizim l
e r pos ts cript form atında ol
m aya de vam e de ce k tir).
Re nk k odu ol arak rak am ye rine r,g,b,m ,c,w k arak te rl e ri de k ull
anılabilir
(re d, gre e n, bl ue , m age nta, cyan, w h ite ). Nok ta s til
i ol arak da + ,*,o,x H angi çık tı çe şitle rinin k ul
lanıl
abil e ce ğ ı k ul
lanıl
an Gnupl ot s ürüm üne göre
k arak te rl
e ri girile bil
ir. Çizim l
e rde n s onra cl
e arpl
ot k om utu il e çizim e k ranı de ğ işm e k le birlik te h e m e n h e m e n tüm s ürüm l e rde pos ts cript, pdf,
te m izle ne bilir. e ps late x, fig, gif, png, jpe g gibi çok ça k ul l
anıl
an form atl ar de s te k -
le nm e k te dir.
Bu anl atılanlar dışında O ctave 'da gpl ot form atına be nze r şe k ilde çal ışan
ve 3 boyutl u çizim yapan gs pl ot gibi birk aç çizim fonk s iyonu dah a vardır. Çizim işl e m ini dah a pratik h ale ge tire ce k ve O ctave program lam ayla ilgili
Aynı zam anda grid, xl abe l, yl abe l vb. k om utl ar da e k s e n çizim i ve bil
gil e rim izi taze le ye ce k bir örne k le yazı dizim izi bitiriyoruz. Aşağ ıdak i
is im l e ndirilm e s i gibi işl eml e rde k ul lanılabilir. İl
gil
i tüm fonk s iyonl arın fonk s iyon giril e n dos ya adının s onuna (e ge r yok s a) .ps uzantıs ını
lis te s ini O ctave be l ge l
e rinde bul abilirs iniz. ekle ye re k m e vcut grafiğ i pos ts cript form atında k ayde diyor:
O ctave 'ın k ne di k om utl

arı dışında, doğ rudan Gnupl
ot k om utl
arı da k ul
- function pse_kaydet(filename)
l
anıl abilir:
if(nargin()<1)
graw(komut); filename="sekil.ps";
elseif(rindex(filename,".ps")!=length(filename-2))
il
e "k om ut"doğ rudan Gnupl
ot'a göne ril
m iş ol
ur. filename=strcat(filename,".ps");
endif
Grafik l
e rin k ayde dil
m e s i:
gset term postscript;
El be tte Gnupl ot il
e bir grafik üre ttik te n s onra bu grafiğ i uygun bir eval(sprintf("gset output '%s'",filename));
form atta k ayde tm e k ge re k e bilir. Bunun için gs e t k om utu il e Gnupl ot replot;
param e tre l e rinin ayarlanm as ı ge re k ir. Ş e k l
i e k rana çizdirdiğ im izi ve gset output "/dev/null";
s onra pos ts cript ol arak "s e k il
.ps " adıyl a k ayde tm e k is te diğ im izi var- gset term x11;
s ayal ım . Bu durm da aşağ ıdak i k om utları k ullanacağ ız:
endfunction
gset term postscript;
gset output 'sekil.ps'; nargin() il e k ac param e tre ve ril diğ ine bak ıyoruz;e ğ e r de ğ e r giril
m e m işs e
replot; dos ya is m inin "s e k il
.ps " ol duğ unu vars ayıyoruz. Giril e n dos ya is m ininon
gset output "/dev/null"; k ıs ım da .ps yok s a e k l e dik te n s onra yuk arıda öze tl e diğ im iz k om utl arl a
gset term x11; çizim i yaptırıyoruz. Burada s printf il e çizim i yaptıracak k om ut m e tnini
h azırl ıyor ve h e m e n ardından e valil e oluşturduğ um uz m e tni bir k om ut
Burada il k s atırda Gnupl ot'a pos ts cript çık tı ve rm e s ini s öyl
üyoruz. İk inci ol arak çal ıştırıyoruz.
k om ut çık tının ne re ye yazıl acağ ını be lirtiyor. re pl ot il e grafiğ i (ye nide n)
çizdiriyoruz. Burada grafik h e nüz çizil m e m işs e re pl ot ye rine pl ot, gpl ot
vb. k om utl ardan biriyl e çizim yaptırıl abil ir; ancak s onuç e k randa
gözük m e ye ce k tir. Çizin bitince dördüncü s atırda bazı O ctave /Gnupl ot
s ürüm le rinde k i bir h atanın ol uşm as ını önl e m e k için yazdırm a k onum unu
/de v/nul lol arak de ğ iştiriyoruz. Son s atırda da çık tıyı te k rar x11 yani K e m alIl
gar Eroğ l
u
grafik e k rana yönl e ndiriyoruz (e ğ e r bu s atırı atl ars ak bundan s onrak i <k e m al
.ilgar@ e nixm a.org>

/PRO GRAM LAM A/K ABUK /BASH K ab uk Program l
am a: Bas h - VIII
K ab uk Program l
am a: Bas h - VIII
H ata ayık l
am a
Kabuk program l arı h atal arın bul unm as ı e n güç program l ardan biris i #!/bin/bash
s ayılabil ir. Kişis e lgörüşüm h ata ayık l am a s üre ci e n zor ol
anlar C/C+ + ile #
Kabuk prorgam l arıdır. Baze n fark ında ol m adan ol uşan h ata bir k odun # Tanımsız değişken kullanımı
içe ris inde "zam anı ge l e ne de k " be k l e ye bil
ir. Bundan dol ayı k abuk
program l arının barındırdığ ı h atal arın bul unm as ı ve ayık lanm as ı k abuk shopt -o -s nounset
program l arı yazan k işil e r için öne m lidir.
declare -i ISLEM=0
H ata Ayık l
am a Süre ci
let "ISLEM=OLMAYAN_DEGISKEN+1"
Kabuk program l arını yazıldık tan s onra h atal arın be l irl
e nm e s i için dah a
önce k i örne k program l arda gördüğ üm üz s e çe ne k l e rde n bazıları doğ rudan printf "%s\n" "$ISLEM"
k abuk program ı içinde k ul lanılırk e n, diğ e rl
e ri is e h azırlanm ış ol an k odun
k ontrole dilm e s inde k ul
lanılır. if [ $OLMAYAN_DEGISKEN -eq 0 ] ; then
Önce k i örne k l e rde n anım s ayacağ ım ız üze re bir k abuk program ında printf "SONUC %s\n" "$ISLEM"
önce l ik l
e tanım lanm ış de ğ işk e nl e r, s e çe ne k l
er dışında k alan diğ e r de -
ğ işk e n ve s e çe ne k l
e rin k ull
anıl m as ını önl e ye n "s h opt -o nouns e t" h a- fi
tal arın bul unm as ında k ul l
andığ ım ız ve k abuk program ının içinde k ul -
landığ ım ı BASH işl e vle rinde ndir. Çal
ıştırdığ ım ızda al
acağ ım ız s onuç:
s h opt il e k ullandığ ım ız "-o uns e t" s e çe ne ğ i, tanım l anm am ış bir de ğ işk e n goksin@enixma.org:~> sh hata01.sh
ol m as ı durum unda k abuğ un çal ışm as ının durdurul m as ını be lirtir. Buna e k /home/goksin/bin/hata01.sh: line 9: OLMAYAN_DEGISKEN: unbound
ol arak -s de k ul landığ ım ızda önce de n BASH için tanım l anm ış tüm variable
de ğ işk e nle rin k ul lanıl
acağ ını tanım l ayacak tır. Sade ce "-o nouns e t" goksin@enixma.org:~>
k ullanm ak ye te rl i gibi görüns e de fark l ı dağ ıtım l arda ve s is te m l e rde
k abuk de rl e nirk e n fark l
ı te rcih l
e r yapıl abil
e ce ğ ini düşünürs e k , program ın Var olm ayan bir de ğ işk e n k ul
landığ ım ızı be l
irte n h ata m e s ajını BASH bize
başk a bir m ak inada çal ışm as ı durum unda ortaya çık abil e ce k bir h atanın s onuç ol
arak döndürm üş ol du.
önüne ge çil m e s i için aşağ ıdak i gibi k ull
anm anın uygun ol acağ ını görürüz.
H azırl
adığ ım ız k odun diğ e r program l am a dil l
e rinde k i h ata ayık layıcılar
shopt -o -s nounset gibi adım adım işl e ndiğ inde e l
de e dil
e n s onuçları görm e ol anağ ım ız var
m ı? Elbe tte var. Yuk arıdak i k odu ye nide n aşağ ıdak i s e çe ne k l
e ri k ul
la-
Örne k k od: Tanım l
anm am ış D e ğ işk e n Kul
lanım ı narak çal ıştıral
ım .

am a: Bas h - VIII
goksin@enixma.org:~> sh -o xtrace hata01.sh goksin@enixma.org:~> sh hata01.sh

+ shopt -o -s nounset + declare -i ISLEM=0
+ declare -i ISLEM=0 + let ISLEM=OLMAYAN_DEGISKEN+1
+ let ISLEM=OLMAYAN_DEGISKEN+1 /home/goksin/bin/hata01.sh: line 11: OLMAYAN_DEGISKEN:
/home/goksin/bin/hata01.sh: line 9: OLMAYAN_DEGISKEN: unbound unbound variable
variable goksin@enixma.org:~>
goksin@enixma.org:~>
Kabuk program l arında e n çok k arşıl aştığ ım ız h ata döngül e rin k ul-
-o xtrace s e çe ne ğ ini k ul landığ ım ızda h e r yapıl an işle m e ait ol an s onuç lanılm as ında ol m ak tadır. Kabuk program ı içinde k ul landığ ım ız döngül e rda
e k rana ve ya s izin tanım l adığ ınız s tandart çık tıya yönl e ndiril
e ce k tir. Bunu yapıl acak bir h ata s ons uz bir döngüye ne de n ol abil ir. Bu durum u görm e k
h e r k abuk program ı için çal ıştırıl
ırk e n atam ak ye rine doğ rudan k abuk için s h opt -s -o xtrace k ul lanıl
m as ı ge re k ir. Örne ğ in döngüde fazl adan bir
program ınızın içine k oyabil irs iniz. İl gili s atırı dah a s onra yorum s atırı de fa dah a işl e m yapacak bir k abuk program ı yazal ım :
durum una ge tirip k od içinde s onradan k ul lanılm ak am acı il e bıra-
k abilirs iniz. Yuk arıdak i k odun içine s özünü e ttiğ im iz -o xtrace e k l e ye re k #!/bin/bash
ye nide n yazal ım ve çal ıştıralım #
#Sonsuz döngüye giren kabuk programı
#!/bin/bash #
# #o -xtrace ile sonsuz döngü görülecektir.
# Tanımsız değişken kullanımı.
# shopt -o -s nounset
#Yapılan işlemlerin sonucu \
#standart çıktıya yönlendirilir. shopt -o -s xtrace
shopt -o -s nounset declare -i ISLEM
shopt -o -s xtrace declare -i TOPLAM=3
declare -i ISLEM=0 while [ $TOPLAM -ge 0 ] ; do
let "ISLEM=OLMAYAN_DEGISKEN+1" let "TOPLAM--"
printf "%s\n" "$ISLEM" let "ISLEM=10/TOPLAM"
if [ $OLMAYAN_DEGISKEN -eq 0 ] ; then printf "%d\n" "$ISLEM"
printf "SONUC %s\n" "$ISLEM" done
fi Kodu çal
ıştırdığ ım ızda al
acağ ım ız h ata çık tıs ı
Çal
ıştırdığ ım ızda e l
de e de ce ğ im iz çık tı: goksin@enixma.org:~> sh hata02.sh
+ declare -i ISLEM

am a: Bas h - VIII
+ declare -i TOPLAM=3 #!/bin/bash

+ '[' 3 -ge 0 ']' #
+ let TOPLAM-- #trap.sh
+ let ISLEM=10/TOPLAM #
+ printf '%d\n' 2 #Hataları ayıklamak için trap kullanıyoruz.
2
+ '[' 2 -ge 0 ']' trap ': SAYAC değişkeni $SAYAC' DEBUG
+ let TOPLAM--
+ let ISLEM=10/TOPLAM declare -i SAYAC=0
+ printf '%d\n' 1
1 while [ $SAYAC -lt 3 ] ; do
+ '[' 1 -ge 0 ']'
+ let TOPLAM-- SAYAC=SAYAC+1
+ let ISLEM=10/TOPLAM
/home/goksin/bin/hata02.sh: line 15: let: ISLEM=10/TOPLAM: done
division by 0 (error token is "M")
+ printf '%d\n' 0 Yuk arıdak i k odu çal
ıştırdığ ım ızda aşadak i s onucu e l
de e de riz:
0
+ '[' 0 -ge 0 ']' goksin@enixma.org:~> sh -x trap.sh
+ let TOPLAM-- + trap ': SAYAC değişkeni $SAYAC' DEBUG
+ let ISLEM=10/TOPLAM ++ : SAYAC değişkeni
+ printf '%d\n' -1 + declare -i SAYAC=0
-1 ++ : SAYAC değişkeni 0
+ '[' -1 -ge 0 ']' + '[' 0 -lt 3 ']'
goksin@enixma.org:~> ++ : SAYAC değişkeni 0
+ SAYAC=SAYAC+1
ge ye rine gt k ul
landığ ım ızda h ata ortadan k al
k acak tır. ++ : SAYAC değişkeni 1
+ '[' 1 -lt 3 ']'
TRAP il
e h ata ayık l
am a ++ : SAYAC değişkeni 1
+ SAYAC=SAYAC+1
BASH il e ge l e n TRAP üze rinde durm ak yararl ı olacak tır. BASH çal ıştırdığ ı ++ : SAYAC değişkeni 2
h e r s atır için s onuç görüntül e ye re k s onucu s tandart çık tıya yönl e ndirir. + '[' 2 -lt 3 ']'
trace il e birl ik te trap k ul l
anıl m as ı h ata ayık lam a s üre ci içinde e n uygun ++ : SAYAC değişkeni 2
ol anıdır. Bu şe k il de h ata ayık l am a s üre cinin ge rçe k l e ştiril
m e s i, biraz dah a + SAYAC=SAYAC+1
yavaş ge rçe k l e şs e de s onuçta dah a ayrıntıl ı ol arak işl e m e k onan h e r ++ : SAYAC değişkeni 3
s atırda ge rçe k l e şe n tüm işl eml e r ayrıntıl ı ol arak gözl e ne bilir. Trap + '[' 3 -lt 3 ']'
k ullanırk e n (:) k ul l
anırs ak h e rh angi bir BASH k om utu/aracı k ul l
anm adan goksin@enixma.org:~>
k odun nas ıl çal ıştığ ını göre bil ir, de ğ işk e nle re atanan de ğ e rl e ri de
izle ye biliriz.

am a: Bas h - VIII
H atal
arı Ayık l
am ak için CVS K ul
lanm ak . CVS ge re k l
i h ttp://w w w .cs .vu.nl
/~ dick /CVS.h tm l
m i?
İl
k k odl
ar için:
Bazı durum l arda h azırl
adığ ım ız k abuk program l arında de ğ işik l
ik l
e r yap-
m ak durum unda k al abiliriz. Önce de n yazdığ ım ız bir program ın dah a h ttp://groups .googl e .com /group/m od.s ource s /m s g/2e bab72ac0744fb8?:m
s onradan üze rinde de ğ işik lik yapıl m as ı ge re k e bil
ir. Örne ğ in önce de n od.s ource s .*=& h l
=e n& lr=l ang_e n& ie =UTF-
yazdığ ınız ve be l
irl
i dos ayal arı h e de k l
e ye n ve bunl arı bir ftp h e s abına 8& c2coff=1& s afe =off& rnum =2
taşıyan program ınızı başk a bir bil gis ayarda tutul an bir NFS payl aşım ına
ak tarm ak durum unda k alabil irs iniz. Bugün için h e m e n h e m e n Linux ve BSD ail e s inde CVS'nin ye r alm adığ ı
dağ ıtım yok gibidir. CVS yaygınl ığ ı ve k abuk program l arı için rah atl
ık l
a
Bu program ınızın ik i böl üm de n ol uştuğ unu vars ayal ım . Birinci böl üm k ul
lanılabil
ir ol
m as ından dol ayı te rcih e dile n bir uygulam adır.
tar.gz dos yas ı biçim inde ye de ğ i ol uşturs un ve ik inci böl üm de dos yayı ftp
h e s abına ak tars ın. FTP böl üm ünü de ğ iştirm e k ye te rl i ol acak tır. Bu du- CVS Sis te m ini K ab uk Program l
am ada K ul
lanm ak
rum da il gili böl üm ü de ğ iştirm e k ye te rl
i gibi görüns e de program l am a
al ışk anlığ ım ız ge re ğ i e n başta de ğ işk e nl e r ve k ul l
anılacak araçl arı Önce lik l
e CVS'nin çal ışacağ ı ve program l arın s ürüm l e ri aras ındak i fark l
arı
tanım l adığ ım ızı düşünürs e k , bu durum da bir ve ik i diye yapacağ ım ız tutacağ ı bir dizin ol uşturarak başl ayabiliriz. Bu dizin k e ndi e v dizinizde de
ayrım ın k e s in ol am ayacağ ını da görürüz. D e ğ işk e nl e r ve ilgili tanım lam l
ar ye r al
abile ce ğ i gibi, fark l
ı bir dizinde de ol abilir. Örne ğ in /h om e /cvs gibi.
ge re k iyors a de ğ iştiril
mel i ve ye nide n tanım l
anm al ıdır.
Bu dizini ol uşturduk tan s onra yapıl acak ol an ik inci işl e m is e CVSRO O T
Yapacağ ım ız de ğ işik l ik l
e rin bir h ataya ne de n ol m am as ı için e s k i ve ye ni de ğ işk e ninin tanım lanm as ıdır. Kabuk program l arını k e ndi bilgis ayarım da
s ürüm ü fark l ı is im l
e r ve dizinl e r al tında topl as ak da yapığ ım ız de - h azırladığ ım için CVSRO O T de ğ işk e ni e v dizininde k i /cvs /re pos itory dizini
ğ işik lik l
e rin izle nm e s i ve k ontrole dil m e s i k ol
ay ol m ayacak tır. Z ira yapıl an olarak tanım l ıdır. Bu dizinin k ul lanıl abil
m e s i için CVS'nin önce l ik l
e k ul
-
de ğ işik lik le r bir h ataya ne de n ol abilir. Es k i k od il e ye nis ini tutm ak is e lanacağ ı dizini tanım l am ak ge re k l idir. Bu işl e m i h e r giriş yaptığ ınızda
pratik ol arak izl e nm e s i ve k ontrole dil m e s i k ol
ay ol m ayan bir s üre ce ye nide n tanım l ayarak k ul l
anm ak is te m iyors anız, bunu .bas h rc dos ya-
dönüşe bil ir. Bu ne de nl e CVS k abuk program l arında h atal arın izl e nm e s i, nızda tanım l am anız ye te rl
i olacak tır.
e s k i k odun ge re k tiğ inde ge ri al ınm as ı ve ya ye ni k odun k arşıl aştırıl m as ı
vb işl eml e r için uygun bir araç ol acak tır. CVSRO O T de ğ işk e ninin tanım l anm as ından s onra yapıl acak ol an işle m is e
çal ışm a dizininde k i dos yal arın CVS tarafından izl e nm e s i için dos yal arın
CVS Ge çm işi... ak tarıl m as ıdır. Örne ğ in h azırl adığ ım program l arı e v dizinim de k i
/prj/k abuk dizininde bul unduruyorum . Bu dizinde k i k odl arı ak tarm ak için
CVS dah a açık adıyl a Concurre nt Ve rs ions Sys te m , as l ında bir avuç k abuk k odl arın bul unduğ u dizine ge çip ak tarm a işl e m i yapıl m as ı ge re k ir. Ak -
program ı ol arak başl am ış ol an bir s ürüm k ontrols is te m i uygul am as ıdır. tarm a işl e m ini yapark e n is e önce l ik l
e il
gili k od h ak k ında açık l ayıcı k ıs a bir
D ick Grune tarafından 3 Te m m uz 19 86 yıl ında com p.s ource s .unix not düşm ak uygun ol acak tır. Bu m e s ajda proje nizin_adı, ana_dal ın_adı
grubuna yol ladığ ı bir m e s aj ile CVS te m e l i atıl
m ış ol ur. Bu il
k k odl ar (de faul t branch ) s ürüm _bil gis i yazm ak ge re k ir. Bunl ara ge re k duy-
günüm üze k adar ul aşm ıştır. CVS'de bugün ye r al an al goritm aların büyük m as anız da CVS h e r günce l le m e nizde k e ndis i bu bil gile ri yazacak tır.
bir böl üm ü bu il k k abuk program l arına aittir. Nis an 19 89 'da Brian Be rline r ED ITO R de ğ işk e ninde tanım l ı m e tin düze nl e yicis i çal ışacak ve s izde n bu
(h ttp://w w w .brianbe rline r.com /) CVS'yi tas arl ar ve k odl am aya başl ar. Je ff bilgil e ri girm e nizi be k l
e ye ce k tir. Bu bil gile rin önce de n tarafınızdan ta-
Pol k 'da dah a s onra CVS'yi ge l iştire n e k ibe k atılarak k atk ıda bulunur. nım l anm as ı uygun ol acak tır.
Bunu D ick Grune 'un k işis e ls ite s inde n k e ndi ağ zından ok uyabil
irs iniz. cvs import -m "log msg" projenizin_adı ana_dalın_adı

am a: Bas h - VIII
sürüm_bilgisi U kabuk/yedek_yap.sh
U kabuk/yedek_aktar.sh
Yuk arıdak i biçim de im port il
e dos yal
arı ak taral
ım : goksin@enixma.org:/prj~> ls
CVS kabuk
goksin@enixma.org:~> cd /prj/kabuk goksin@enixma.org:/prj~>
goksin@enixma.org:~/prj/kabuk> cvs import -m "log msg"
yedek_alma ana_dal ilk_surum Artık e lim izde doğ ru biçim de yapıl andırılm ış bir CVS yapıl andırm as ı var.
N kabuk/yedek_belirle.sh Eğ e r dizini ayrıntılı ince le ye ce k ol urs anız h e r alt dizinde bir CVS dizini
N kabuk/yedek_yap.sh olduğ unu göre bil irs iniz. Bu dizinl e r yapılan h e r de ğ işk l
iğ in tutul
duğ u CVS
N kabuk/yedek_aktar.sh dizinle ridir.
No conflicts created by this import
goksin@enixma.org:~/prj/kabuk> CVS proje il e il
gili k ayıtl
arını bu dizinle rde s ak l
ar. H e r oluşturduğ unuz al
t
dizinin, günce lle m e yaptığ ınızda k ayıdı al ınır ve il gili CVS dizini oluş-
cvs im port il e h e r ak tarıl an dos ya N il e gös te rilir. CVS için bu s tandart turulur. Bu CVS dizinine bir göz atal ım :
gös te rim dir. D os yal arınızın CVS ak tarıl m as ı ile işl e m bitm iş ol m uyor,
ge l
iştirm e için k ul landığ ım ız dizin h al e n CVS parças ı durum una ge l m e di. goksin@enixma.org:/prj~> cd CVS
D os yal arım ızın önce l ik l
e bir ye de ğ ini al m am ız ge re k l i. CVS im port işlemi goksin@enixma.org:/prj/CVS~> ls
başarıl ı oldu ne de n dos yal arı ye de k l e ye l
im diye bil irs iniz am a işim izi Entries Repository Root
şans a bırak m am ız ge re k ir. O l uşturduğ um uz ye de k bir tar.gz ve ya tar.bz2 goksin@enixma.org:/prj/CVS~> cat Root
dos yas ı ol abilir. D os yal arı ye de k l
e dik te n s onrak i işl e m is e bu dizinin CVS /home/goksin/cvs/repository
tarafından izl e nm e ye al ınm as ı ve k ullanabil m as ı olacak tır. goksin@enixma.org:/prj/CVS~> cat Repository
kabuk
goksin@enixma.org:~/prj/kabuk> ls goksin@enixma.org:/prj/CVS~>
benioku.txt yedek_belirle.sh
yedek_yap.sh yedek_aktar.sh Bu girdil e ri açık l ayal ım . Root dos yas ı re pos itory ol arak tanım l adığ ım ız
goksin@enixma.org:~/prj/kabuk> cd ../ dizin bil gis ini barındırır. Re pos itory is e as ılre pos itory dizininde k i proje yi
goksin@enixma.org:~/prj> tar -zcvf kabuk.tar.gz kabuk tanım l ar. Karışık ge l e bil
ir, ne de ni is e CVS te rm inolojis inde n k aynak lanıyor
goksin@enixma.org:~/prj> rm -rf kabuk ol m as ı. Re pos itory te rim i bazı durum l arda ik i fark l ı biçim de k ul la-
goksin@enixma.org:~/prj> ls nıl abil iyor. Birincis i CVSRO O T de ğ işk e nine tanım l adığ ım ız ya da be -
kabuk.tar.gz lirttiğ im iz re pos itory. Bu dizin bir çok proje yi barındırabil ir. Root dos -
goksin@enixma.org:~/prj> yas ının be l irttiğ i re pos itory bu dizindir. İk inci k ul lanım ı is e öze l lik le
ilgile ndiğ im iz bir proje ye ait ol an root al tındak i bir başk a re pos itory dizini
Ş u an için e lim izde ilk s ürüm e ait dos yalar ye r als a da bunl ar şim dil
ik de ol abil ir. Örne ğ in /us r/l ocal /cvs /proje 1, /us r/l ocal/cvs /proje 2 ve ya
işim izi göre bile ce k durum da de ğ ill
e r. cvs ch e ck out k ullanarak dizini /us r/l ocal /cvs /fis h gibi. Bu gös te rim şe k l i is e ik inci anl am ında k ul la-
oluşturabiliriz. Bu ol uşacak ye ni dizin CVS tarafından izl e ne n ve k aydı nıl m as ını gös te rm e k te dir.
tutul an dos yaları barındırm ak tadır.
Entrie s dos yas ı is e proje il
e il
gi tüm dos yalar h ak k ında bilgi barındırır. Bu
goksin@enixma.org:~> cvs checkout yedek_alma dos yada ye r al an s atırl
ar bir dos yaya ait bil gile ri barındırır. Eğ e r ana
cvs checkout: Updating yedek_alma dizinde al t dizinle r de bulunuyors a proje nizde bu al t dizin girdile rini de
U kabuk/benioku.txt göre bilirs iniz.
U kabuk/yedek_belirle.sh

am a: Bas h - VIII
goksin@enixma.org:/prj/CVS~> cat Entries #

/README.txt/1.0.1/Paz May 20 12:36:13 2007// # Kullanıcıların ev dizinlerini yedekler
/yedek_belirle.sh/1.0.1/Paz May 20 12:36:13 2007// #
/yedek_yap.sh/1.0.1/Paz May 20 12:36:13 2007// # CVS: $Header$
/yedek_aktar.sh/1.0.1/Paz May 20 12:36:13 2007// #
# CVS: $Author$
Göre ce ğ iniz h e r s atırın im las ı aşağ ıdak i gibi ol
acak tır. Z am an dil
im i is e #
ye re lzam an de ğ ilUTC ol arak tutul ur. # CVS: $Date$
#
/Dosya adı/sürüm numarası/zaman// # CVS: $Revision$
#
D izinle r için is e CVS dos yal ardak i gibi bir k ayıt tum am ak tadır. Bu ne de nl e
dizinl e re ait tarih vb bil gil
e r ye r al m az. Z am an k ayıtl arı is e ye re lcvs Yuk arıda gördüğ ünüz girdil
e r CVS il e k ull
anabile ce k l
e rinizde n bir k ıs m ıdır.
dizininde k i dos yal ara e rişim zam anıdır. Böyl e ce CVS dos yal arda bir Aşağ ıda is e CVS il
e k ul
lanabil e ce ğ iniz il
gil
i başl ık l
arın k ıs a bir açık l m as ı
de ğ işik lik yapıl ıp yapıl m adığ ını izle ye bil
ir. Bu işl e m ch e ck out, update ye r al
m ak tadır.
ve ya com m it k om utl arı ile ge rçe k l
e şir. Eğ e r dos ya s is te m inde k i e rişim
zam anı CVS/Entrie s girdis inde n fark l ı is e CVS dos yada de ğ işik l ik $Author$ Son değişikliği yapan kişinin adı.
yapıl dığ ını be lirl e r ve k aydını tutar.
$Date$ Son değişikliğin yapıldığı tarih.
CVS Bil
gil
e rini K ul
lanm ak
$Header$ Ayıntılı tarih, sürüm, CVSROOT dizin bilgileri
CVS yapıl an de ğ işik l ik le ri izl
e m e k için uygun bir araç ol duğ una göre ,
k abuk program l arım ız da CVS yararl anabiliriz. H azurl
adığ ım ız k odun içine Bu bil
gi şu şe k il
de ye r al
abil
ir:
CVS bilgil
e rini e k l
e ye biliriz.
$Header: /home/goksin/cvs/repository/file.txt,v 1.1
CVS tarafından ak tarıl acak bil gile rin ne l e r ol
acağ ına k arar ve rm e k için 2006/10/08 13:10:04 tdb Exp tdb $
k odun içine ge re k e n CVS k odl am as ını yapabil iriz. Yazdığ ım k abuk
program l arını k e ndi e v dizinim de tuttuğ um için adre s ol arak bu dizini $Id$ $Header$ benzer ancak dizini görüntülemez.
k ul lanıyorum . Kodl ark e n k e ndi ge re k s inm e l
e rinize göre düze nl e ye bi-
lirs iniz. Örne ğ in:
# declare -rx CVSROOT=/home/goksin/cvs/repository $Id: cvs-2.txt,v 1.3 2006/10/08 13:10:04 tdb Exp
Yuk arıdak ine be nze r biçim de tanım l adığ ınız CVS dizini, k odl arınızı ilk $Name$ Kullandığımız başlığın adı. Bu sürüm
ol arak ak tardığ ınız andan itibare n bugünk ü durum una de k yapıl an tüm numarası veya yer almasını istediğiniz başka bir bilgi
de ğ işik l
ik l
e ri barındırm ak tadır. Kabuk program ınızda barındıracağ ınız il gil i olabilir.
s ürüm bil gile rini tanım l
am anız ye te rl
idir. Bu bil gil
e ri is e yorum s atırl arı
içinde barındırm anız ge re k ir. CVS çal ıştırdığ ınızda ilgili bil
gile r bu al ana Örne ğ in:
yazıl acak tır.
$Name: Surum_1 $
#!/bin/bash

am a: Bas h - VIII
$Revision$ Dosyanın sürüm numarası /home/goksin/cvs/repository/prj/kabuk/yedek_aktar.sh,v

done
$Revision: 1.0 $ Checking in yedek_aktar.sh;
/home/goksin/cvs/repository/prj/kabuk/yedek_aktar.sh,v <?
$Source$ CVSROOT yer alan dosyanın tam yolunu belirtir. yedek_aktar.sh
initial revision: 1.1
Örne ğ in: done
goksin@enixma.org:~/prj/kabuk>
$Source:
/home/goksin/cvs/repository/kabuk_programları/yedekleme/cvs/fi Be nze r ol
arak bir dos yayı s il m e k için is e önce l ik l
e dos yayı s il
mel
i ve
le.txt,v $ yapılan de ğ işik l
iğ i de CVS'ye ak tarm anız ge re k ir.
Bu bil gile r k abuk program ınızın başl ık k ıs m ında ye r al acak tır. Böyl e ce goksin@enixma.org:~/prj/kabuk> rm yedek_aktar.sh
yapılan işl eml e ri izl
e ye bilir ve ge re k tiğ inde de ğ işik l
ik l
e ri ge ri alabilirs iniz. goksin@enixma.org:~/prj/kabuk> cvs remove yedek_aktar.sh
Burada şu s orul ar ak l a ge l e bilir: "CVS'ye ye ni dos yal arı nas ıl e k l e- cvs remove: scheduling 'yedek_aktar.sh' for removal
ye bil
irim ?Es k i dos yal arı s il
e bilir m iyim ?Son durum u nas ılgünce l l
e rim ?" cvs remove: use 'cvs commit' to remove this file permanently
goksin@enixma.org:~/prj/kabuk> cvs ci -m "yedek_aktar.sh
Bir dizinde ye ni bir dos ya ol uşturduğ unuzda bu ye ni dos yayı k ol
aylık l
a dosyası silindi" yedek_aktar.sh
CVS'ye ak tarabil irs iniz. Burada ye ni dos ya önce de n var ol
an ve ya ye ni Removing yedek_aktar.sh
bir dos ya ol abilir. Aşağ ıda göre ce ğ iniz il
k örne k ye ni bir dos yanın /home/goksin/cvs/repository/prj/kabuk/yedek_aktar.sh,v <?
ekle nm e s i durum udur. yedek_aktar.sh
goksin@enixma.org:~/prj/kabuk>
goksin@enixma.org:~/prj/kabuk> cvs add yedek_islem_bilgisi.sh
cvs add: scheduling file 'yedek_islem_bilgisi.sh' for addition Burada gördüğ üm üz örne k l e rde dos yaları ak tardık tan s onra CVS, yapıl an
cvs add: use 'cvs commit' to add this file permanently işl
e m in tam am l anm as ı için cvs com m it çal ıştırıl
m as ı ge re k tiğ ini bil
dir-
goksin@enixma.org:~/prj/kabuk> cvs ci -m m e k te dir. İşl
eml
e ri tam am l
adık tan s onra
"yedek_islem_bilgisi.sh eklendi" yedek_islem_bilgisi.sh
RCS file: goksin@enixma.org:~/prj/kabuk> cvs update
/home/goksin/cvs/repository/prj/kabuk/yedek_islem_bilgisi.sh,v cvs update: Updating
done goksin@enixma.org:~/prj/kabuk>
goksin@enixma.org:~/prj/kabuk> goksin@enixma.org:~/prj/kabuk> cvs commit
cvs commit: Examining .
Bu örne k is e var ol an dos ya üze rinde yapıl an de ğ işik l
ik s onucunda /home/goksin/cvs/repository/prj/kabuk/yedek_aktar.sh,v <?
de ğ işe n am a aynı ada s ah ip dos yanın ak tarıl
m as ıdır. yedek_aktar.sh
new revision: 1.1.1; previous revision: 1.1
goksin@enixma.org:~/prj/kabuk> cvs add yedek_aktar.sh done
cvs add: scheduling file 'yedek_aktar.sh' for addition goksin@enixma.org:~/prj/kabuk>
cvs add: use 'cvs commit' to add this file permanently
goksin@enixma.org:~/prj/kabuk> cvs ci -m "yedek_aktar.sh son Yapıl
an de ğ işik l
ik le r k ayıt al tına alınm ış ol m ak tadır. CVS bir çok ge l
işm iş
hali eklendi" yedek_aktar.sh araç ile ge l m e k te dir. Bunl arın h e ps ini k abuk program l am a içinde
RCS file: anlatm am ız ol anak l ı de ğ il
. CVS, SVN vb başk a bir yazının k onus u ol duğ u

am a: Bas h - VIII
...
için burada bırak ıyoruz. Ge l
e ce k s ayıl
arda bu k onu üze rinde duracağ ız.
goksin@enixma.org:~/bin> exit
exit
Tüm İşl
em l
e rin K aydını Tutm ak Script done, file is typescript
goksin@enixma.org:~/bin>
Kabuk program l arının adım adım çal ışm as ını izl
e ye bil
iriz. Bu işle m de is e
k abuk program ı çal ışm am ak tadır. Bazı uygul am alarda is e k abuk prog-
Program l
arı İzl
e m e k : "W atch "
ram ı k ul
lanıcıdan ve ri girm e s ini be k l
e ye bil
ir. Bu durum da girdil e rde dah il
ol m ak üze re tüm işleml e rin k aydını tutm ak işim izi k ol aylaştırabilir.
Eğ e r h azırl
adığ ınız k abuk program l arının bazılarını cron il e zam an ayarl ı
olarak k ul lanacak s anız, program ı s ade ce bir de fa çal ıştırıp de ne m e k için
İşl
eml
e rin k aydını tutm ak için ik i fark l
ı araç k ul
labil
irs iniz: "te e ve s cript"
xtrace ve ya trap k ul l
anm ak bir s e çe ne k ol abil ir. Bu araçl ar s ade ce
uygul am ayı bir de fa çal ıştırdığ ım ızda ge rçe k l
e şe n işl e yişi izl
e m e m ize
te e olanak ve re ce k tir.
H e rh angi bir işl e vin ve ya aracın çık tıs ı te e il e k opyal anabil ir. Burada CRO N is e bu işl eml e ri be l
irli zam an dil im le rinde yine l e ye re k çalıştırır.
k opyal am ak de nil ince ak l a ge le n işl e m bitince çık tıyı bir dos yaya k op- CRO N il e zam anl am a yapacağ ınız bir işl e m için aynı program ın be l irli
yal am ak de ğ il dir. Ak s ine , e ş zam anl ı olarak çık tının k aydının al ınm as ıdır. aral
ık lar il e yine l e nm e s i ge re k ir. Bu işl
e yişi izl e m e k için is e cron'un
Standart çık tı ve ya s izin tanım l adığ ınız çık tıya yönl e ndiril
e n s onucun bir yaptığ ı işl
e m i tak l
it e de ce k bir aracın k ull
anıl m as ı ye rinde ol ur: "w atch "
k opyas ı e ş zam anl ı olarak bir dos yaya al ınabil ir. Bu şe k il
de çık tı k ayıt
e dile re k s onradan k ontrole dil e bil
ir. te e il e s tandart çık tı ve h atanın W atch , düze nl i olarak bir uygul am ayı çal ıştırıp s onuçl arını s tandart
izle ne bil m e s i için s tandart h atanın s tandart çık tıya yönl e ndiril
m e si çık tıya ak tarır. W atch , bir zam an dil im i be l irtm e diğ inizde uygul am ayı h e r
ge re k ir. Bu aşam adan s onra te e il e k ayıt tutabilirs iniz. 2 s aniye de bir çal ıştıracak tır. Bu k ul l
anım biçim inde e k rana çık tı al ı-
yors anız izl e m e k zorlaşabilir. Süre yi is e k e ndi de ne yim l e rinize göre ayar-
goksin@enixma.org:~> sh izlenecen_program.sh >& | tee layabil irs iniz.
sonuclar.txt
Eğ e r, program ın çal ıştığ ı h e r s e fe rde ortaya çık an de ğ işik l ik l
e r bul u-
Sonuçl ar dos yas ının içinde k i k aydın s ilinm e m e s i ve ye ni girdil e rin de nuyors a, bunl arın izle ne bilm e s i için önce k i ve s on çık tı aras ındak i de -
önce k il
e rin ardından k ayıt e dil m e s i için -a (-appe nd) s e çe ne ğ ini ğ işik l
ik le ri izl e m e k için -d (-diffe re nce s ) k ul lanıl abil ir. Ge rçe k le şe n h e r
k ull
anm ak ge re k ir. Linux tarafından bir k e s inti s inyal i ge l
diğ inde işl e m in işle m de ortaya çık an tüm de ğ işik l ik l
e r için -diffe re nce s =cum ul ative k ul -
s ona e rm e s ini önl e m e k için is e --ignore -inte rrupts (-i) s e çe ne ğ ini lanabil irs iniz.
k ull
anm am ız ge re k lidir.
Program l arınızın Tük e ttiğ i Sis te m K aynak l
arını
te e girdile ri tutam adığ ı için Linux'un k e ndi araçl
arına baş vurm ak ge re k ir.
Linux, s cript adl ı k om utu ile girdi, çık tıl
ar ve h atanın k aydını tutar. İzl
e yin: "Tim e "
Kayıtl ar is e çal ıştırıl
an k abuk program ının ye r al dığ ı dizinde oluşturul an
type s cript adl ı bir m e tin dos yas ına k ayıt e dil ir. Kayıt işle m ini e xit H azırl
anan k abuk program l arının çal ıştırıl
dığ ı andan s ona e rdiğ i zam ana
k om utunu k ul lanarak s ona e rdire bil
irs iniz. de k ge çe n s üre yi izle ye bil
iriz. Bu iş için e l im izde ik i ade t k om ut var:
Birincis i BASH işle vi olan tim e diğ e ri de Linux k om utu ol an tim e .
goksin@enixma.org:~/bin> script
Script started, file is typescript BASH işl e vi olan tim e bir k abuk program ının çal ıştığ ı s üre yi ölçe r. tim e il
e
goksin@enixma.org:~/bin> sh deneme.sh ayrıca pipe il e bağ ladığ ım ız uzun k om ut dizil e rinin de çal ışm a s üre s ini
öl
çe bil
irs iniz. Ölçüm s onucu e l de e ttiğ im iz s üre is e ge rçe k s üre de ğ il dir.

am a: Bas h - VIII
Z ira aynı anda çok göre v yapm ak s is te m k aynak l arının k ıs a s üre l

e r için Linux'da ye r al an tim e k om utu BASH işl e vinin ak s ine pipe il e bağ l anm ış
be l irl
i uygul am alara ayrıl m as ı il
e ge rçe k l
e şir. Bu ne de nl e elde e ttiğ im iz k om utl
ara ait ol an ve rile ri ve rm e z am a bazı yararl ı e k bil gile r ve re bil
ir.
s üre ge rçe k s üre ol m ayacak tır. BASH işl e vi tim e bize k abuk program ı BASH tim e ile k arışm am as ı için aşağ ıdak i gibi k ul
lanabil irs iniz:
tarafından k ul l
anıl
an s is te m k aynak ları h ak k ında bil gi ve rir. Bu bil giler
k abuk program ında ye r al an k om utl ar ve işl e vle rin h e r birine ait ol an goksin@enixma.org:~> command time indirme_durum.sh > /dev/null
bil gile r de ğ il
dir. 0.00user 0.00system 0:00.34elapsed 3%CPU (0avgtext+0avgdata
0maxresident)k
tim e çık tı biçim l
e ndirm e s i 0inputs+0outputs (0major+1545minor)pagefaults 0swaps
n% (k e s inl
ik )(l
)R - Th e re altim e ;th e e laps e d tim e in s e conds .
n% (k e s inl
ik )(l
)U - Th e num be r of CPU s e conds s pe nt in us e r m ode . BASH tim e il e ol duğ u gibi Linux tim e çık tıs ını biçim l e ndire bil iriz. Bi-
n% (k e s inl
ik )(l
)S - Th e num be r of CPU s e conds s pe nt in s ys te m m ode . çim le ndirm e şe k l i is e TIM E de ğ işk e ninde s ak l anır. (TIM EFO RM AT il e
n% (k e s inl
ik )(l
)% P - İşle m ci k ul
lanım ı, (% U + % S) /% R.ol arak h e s apl
anır. k arıştırm ayın) Kul lanıcı tarafından da doğ rudan tanım l anabil ir, bunun için
"tim e -f s e çe ne k l e r" biçim inde k ul l
anıl m as ı ye te rl
idir. Aşağ ıda k ul l a-
% (k e s inl
ik )(l
) tanım l am as ı nok tadan s onra al ıancak bas am k a s ayıs ı nılabil e ce k tüm s e çe ne k l
e r ye rine bazı s ık k ul
lanılan de ğ e rl e r ve ril
m iştir.
be lirtir. (l) is e dak ik a ve s aniye cins inde n de ğ e rin ve rilm e s ini s ağ l
ar.
Vars ayıl an bas am ak s ayıs ı de ğ e ri 3'tür. Eğ e r TIM EFO RM AT de ğ işk e nine n % % - % yazar.
bir de ğ e r atanm am ışs a, BASH vars ayıl an olarak n % E - Ge rçe k zam an;s aat:dak ik a:s aniye biçinde gös te rir.
n % e - Ge rçe k e zam an;s aniye cins ide n gös te rir.
\nreal\t%3lR\nuser\t%3lU\nsys%3lS n % S - CPU zam anı, s aniye cins inde n, gös te ril ir.
n % U - k ul lanıcı zam anı am a CPU zam anı cins inde n (s aniye ) cins inde n
de ğ e rini k ul
lanır. gös te rilir.
n % P - Program ın işl e m ci k ul l
anım ı
goksin@enixma.org:~> unset TIMEFORMAT n % M - Program ın k ul landığ ı be ll
e k m ik tarı (k B cins ide n)
goksin@enixma.org:~> time ls > /dev/null n % t - Program ın be l le k te k apl
adığ ı alan (k B cins inde n)
real 0m0.018s n % k - Al ınan s inyal
user 0m0.010s n % x - Çık ış durum u
sys0m0.010s
goksin@enixma.org:~> declare -x TIMEFORMAT="%P" tim e -v il
e k ul l
anıl
m as ı durum unda yuk arıdak i çık tı ye rine dah a ayrıntıl
ı
goksin@enixma.org:~> time ls > /dev/null bilgi al
ınabilir:
75.34
goksin@enixma.org:~> declare -x TIMEFORMAT="Gerçek zaman %lR" goksin@enixma.org:~> command time -v indirme_durum.sh
goksin@enixma.org:~> time ls > /dev/null Command being timed: "indirme_durum.sh"
Gerçek zaman 0m0.023s User time (seconds): 0.01
System time (seconds): 0.00
Aynı k om utun ve ya işl e vin k ullanıl m as ı durum unda döndürül e n zam an Percent of CPU this job got: 10%
h e r s e fe rinde aynı ol m ayacak tır. Bir çok uygul am anın çal ışm as ından do- Elapsed (wall clock) time (h:mm:ss or m:ss): 0:00.19
layı bu s üre de ğ işk e nl ik gös te re ce k tir. Ge rçe ğ e e n yak ın zam anı e l de e t- Average shared text size (kbytes): 0
m e k için program l arınızı bir çok de fa çal ıştırıp e lde e ttiğ iniz e n düşük Average unshared data size (kbytes): 0
de ğ e ri e s as alm anız ge re k ir. Average stack size (kbytes): 0
Average total size (kbytes): 0

am a: Bas h - VIII
Maximum resident set size (kbytes): 0 declare -rx SCRIPT=${0##*/} # SCRIPT olarak isim
Average resident set size (kbytes): 0 verdik
Major (requiring I/O) page faults: 0 declare -rx ls="/bin/ls" # ls komutu
Minor (reclaiming a frame) page faults: 1535 declare -rx wc="/usr/bin/wc" # wc komutu
Voluntary context switches: 9
Involuntary context switches: 49 # Gereken kontroller
Swaps: 0
File system inputs: 0 if test -z "$BASH" ; then
File system outputs: 0 printf "BASH ile kullanabilirsiniz.\n" >&2
Socket messages sent: 0 exit 192
Socket messages received: 0 fi
Signals delivered: 0
Page size (bytes): 4096 if test ! -x "$ls" ; then
Exit status: 0 printf "$SCRIPT:$LINENO: $ls bulunmamadı -
goksin@enixma.org:~> sonlandırılıyor\n " >&2
exit 192
Yam a Yapm ak : diff ve patch fi
Bazı durum l arda h azırl anan h e rh angi bir k aynak k od üze rinde yapıl an if test ! -x "$wc" ; then
de ğ işik lik l
e r, var ol an k odun bir böl üm ünü ve ya bazı durum l arda dah a printf "$SCRIPT: $LINENO: $wc bulunamadı -
büyük bir k ıs m ının de ğ iştiril m e s ini ge re k tire bilir. Bu de ğ işim l e rin iz- sonlandırılıyor\n " >&2
le nm e s i is e CVS ve ya SVN il e yapıl abil ir. Ge rçe k le şe n de ğ işik l ik l
e rin exit 192
uygul anm as ı için program k odu üze rinde de ğ işik l ik le rin e l
le yapıl m as ı fi
uzun zam an al ır. Bir de bire bir s atır s atır ok unup k arşıl aştırılm as ı gibi
s ık ıcı bir işl e m in yapıl m as ı da zam an al ıcıdır. Yapıl an h atal arında be - ls -1 | wc -l
lirl e nip ye nide n doğ rus u il e de ğ iştiril e m s i de pe k h oş de ğ il dir. UNIX'in
ortaya çık tığ ı günl e rde bir çok program cı bu yaptık l arı de ğ işk ilik l
e rin exit 0
izl e nm e s i ve uygul anm as ı için çe şitl i araçl ar ge liştirm iştir. diff ve patch
bunl ardan ik is idir. (e niXm a Ek im 2006'da ye r al an UNIX tarih çe s i yazıs ına Bu k odun s onuna e l de e ttiğ im iz s onucu bir dos yaya yazdırm anın dah a
göz atabil irs iniz.) uygun ol acağ ını düşüne re k bazı s atırl ar e k l
e dik . Aşağ ıdak i ye ni dos yayı
l
is te l
e 1.s h adı il
e k ayıt e din.
Örne k ol arak e l im izde aşağ ıdak i k odu k ul
lanal
ım : Bu dos yayı l
is te l
e .s h
adı il
e k ayıt e din. #!/bin/bash
#
#!/bin/bash # Dizinde yer alan dosya sayısını verir.
# # Bu program için herhangi bir parametre kullanmanıza gerek
# Dizinde yer alan dosya sayısını verir. yoktur.
# Bu program için herhangi bir parametre kullanmanıza gerek
yoktur. shopt -s -o nounset
declare -rx SCRIPT=${0##*/} # SCRIPT olarak isim
shopt -s -o nounset verdik

am a: Bas h - VIII
declare -rx ls="/bin/ls" # ls komutu goksin@enixma.org:~> diff -u -r listele.sh listele1.sh >

declare -rx wc="/usr/bin/wc" # wc komutu listele.diff
declare dosya="$HOME/dizin.txt" # sonucun kayıt goksin@enixma.org:~>
edileceği dosya
İşl
e m s onucunda l
is te l
e .diff dos yas ında aşağ ıdak i çık tıyı e l
de e de ce ğ iz:
# Gereken kontroller
--- listele.sh 2007-05-27 14:19:29.000000000 +0300
if test -z "$BASH" ; then +++ listele1.sh 2007-05-27 14:31:07.000000000 +0300
printf "BASH ile kullanabilirsiniz.\n" >&2 @@ -7,6 +7,7 @@
exit 192 declare -rx SCRIPT=${0##*/} # SCRIPT olarak isim
fi verdik
declare -rx ls="/bin/ls" # ls komutu
if test ! -x "$ls" ; then declare -rx wc="/usr/bin/wc" # wc komutu
printf "$SCRIPT:$LINENO: $ls bulunmamadı - +declare dosya="$HOME/dizin.txt" # sonucun kayıt
sonlandırılıyor\n " >&2 edileceği dosya
exit 192
# Gereken kontroller
fi
@@ -23,10 +24,16 @@
if test ! -x "$wc" ; then
printf "$SCRIPT: $LINENO: $wc bulunamadı - if test ! -x "$wc" ; then
sonlandırılıyor\n " >&2 printf "$SCRIPT: $LINENO: $wc bulunamadı -
exit 192 sonlandırılıyor\n " >&2
-exit 192
fi + exit 192
+
if test ! -e "$dosya" ; then +fi
printf "$SCRIPT: $LINENO: $dosya bulunamadı -
oluşturuluyor\n " +if test ! -e "$dosya" ; then
touch dizin.txt + printf "$SCRIPT: $LINENO: $dosya bulunamadı -
fi oluşturuluyor\n "
+ touch dizin.txt
fi
ls -1 | wc -l > $dosya
-ls -1 | wc -l
exit 0 +
+ls -1 | wc -l > $dosya
Yuk arıda aynı işi yapan ik i fark l
ı k abuk program ı oldu. Son yazdığ ım ızın
dah a iyi olduğ unu k arar ve rdik ve bunu k ul lanm aya k arar ve rdik . diff exit 0
k ul
lanarak yam a dos yas ı yapm aya başl ayabil
iriz \ Dosya sonunda yenisatır yok.

am a: Bas h - VIII
Bu dos ya çık tıs ında (-) işare ti il e başl ayan s atırl ar k al

dırılacak ol an nıcıl
arın h azırladık l
arı uygulam alara ait ol an k ılavuz s ayfalarına ay-
s atırl
arı, (+ ) il e başl ayan s atırlar is e e k l
e ne n s atırl
arı gös te rm e k te dir. rıl
m ıştır. Bugün için de aynı biçim de k ıl
avuz s ayfal
arının dok uzuncu bö-
Artık de ğ iştiril
e ce k s atırl
ar be l
irl
e ndiğ ine göre bundan s onra işl e m ol arak lüm ünü bu am açl a k ul
lanabil
iriz.
patch k al m ak tadır.
Eğ e r dok uzuncu böl üm de ye r al acak k e ndi k ıl avuz s ayfal
arınızı k e ndi e v
K odl
arım ıza yam a yapal
ım : patch dizininizde tutm ak is te rs e niz ve ya bir şe k ilde dok uzuncu böl üm e e rişim
ye tk iniz yok is e k e ndi e v dizinizde bir böl üm yaratarak çal ışabil irs iniz.
patch , diff il e ol uşturduğ um uz dos yayı k ul lanarak dos yaya yam a yap- M ANPATH de ğ işk e nine atayacağ ınız $H O M E de ğ işk e ni il e BASH üze rinde n
m am ızı s ağ l ar. Yam a yapıl acak dizine ge çip diff dos yas ını k ul
lanarak k e ndi e v dizinizde k i "böl üm 9 "a e rişe bil irs iniz. Bunun için CVS ye re l
yam a yapabil iriz. Çalıştırdığ ınızda pach s izde n yam a yapılacak dos yayı ol arak k ul l
anm ak için bas h rc dos yas ında yaptığ ınız gibi bir s atır e k l
emek
is te ye ce k tir. ye te rlidir.
goksin@opensuse02:~/bin> patch -p1 -s < listele.diff goksin@enixma.org:~> mkdir ~/man9

missing header for unified diff at line 3 of patch goksin@enixma.org:~> declare -x MANPATH="$HOME:/usr/share/man"
The text leading up to this was:
-------------------------- groff tarafından ok unan m ak rol ar ile m e tin dos yas ı biçil e ndirilir. Bu
|--- listele.sh 2007-05-27 14:19:29.000000000 +0300 biçim le ndirm e işle m i H TM L k odl
am as ına be nze rdir. groff m ak rol arı daim a
|+++ listele1.sh 2007-05-27 14:31:07.000000000 +0300 nok ta ile başl ar. Nok tadan s onra da işl e ne ce k ol
an k od ye r al ır. Aşağ ıda
-------------------------- groff tarafından yorum l anacak ol an m ak rolar görül m e k te dir.
File to patch: listele.sh
goksin@opensuse02:~/bin> .B Kal ın
.I İtalik
İşl
e m tam am l andığ ında l
is te l
e .s h dos yas ı l
is te l
e 1.s h il
e aynıdır. l
is te l
e .s h .R Rom an yazı tipi.
dos yas ını yam am ış ol
dunuz. .TP Ye ni paragrafa başl ar.
.PP Ye ni s atıra başl ar.
K ıl
avuz Sayfas ı ve ya M an Page s .RS i i ade t k arak te r içe ride n yazm aya başl
ar
.RE-End RS girdis ini s ona e rdirir.
Kılavuz s ayfal arı bazı öne m l i k abuk program l arı için troff il e gö- .\" Yorum s atırıdır
rüntül e nm e k üze re Jos e ph F. O s s anna tarafından 19 73 yıl ında ge l iştiril
di. .TH Sayfanın başl ığ ı
Kılavuz s ayfal arı as lında groff (GNU run off) tarafından biçim l e ndirilen .SH Al t başl ık
m e tin dos yal arıdır. groff is e k e ndinde n önce ge l e n bazı e s k i Unix
program s troff (yazıcıl ar için) ve nroff (te rm inal l
e r için) e s as al ınarak Bir k ıl
avuz s ayfas ında ye r al
acak girdil e rin ne l
e r ol
acağ ı h ak k ında k e s in
ge liştirilm iştir. Kabuk program l arı il e çalışıyors anız h e r ne k adar k abuk bir çe rçe ve bul unm am ak la birl
ik te , k ılavuz s ayfal arı şu böl üm le ri ba-
program ının içe ris inde açık l am al ara ye r ve rils e de dah a ayrıntıl ı bilgi rındırır: SYNO PSIS, D ESCRIPTIO N, RETURN VALUES, EXIT STA-
ve re bilm e k için k ıl
avuz s ayfal arı h azırlayabilir ve k ulanabil iriz.
TUS, O PTIO NS, USAGE, FILES, ENVIRO NM ENT, D IAGNO STICS, SECURITY,
Kılavuz s ayfal arı /us r/s h re /m an dizininde ye r al ır. Ke ndi h azırl
adığ ınız CO NFO RM ING TO , NO TES, BUGS, AUTH O R, and SEE ALSO . Eğ e r CVS
k ıl
avuz s ayfal arını böl üm 9 'a k oyabil irs iniz. Bu böl üm as l ında Linux k ull
anıyors anız, CVS bil
gil
e rini $Id$ de ğ işk e ni il
e VERSIO N k ıs m ında ve -
çe k irde ğ i için ayrılm ış bir al an ol
m ak l
a birl ik te ge ne l
de boş ol arak ge lir. re bil
irs iniz.
UNIX ge l e ne ğ inde 9 . böl üm yani /us r/s h are /m an/m an9 as l ında k ulla-
Ke ndi k ıl
avuz s ayfal
arınızı h azırl
ark e n örne k s ayfal
ardan yararl
a-

am a: Bas h - VIII
nabil
irs iniz. Aşağ ıda örne k bir k ıl
avuz s ayfas ı ye r al
ıyor. l
is te l
e .s h k abuk sh listele.sh
program ına ait ol an bu k ıl
avuz s ayfas ını görüyors unuz.
DESCRIPTION
./?man page listele.sh.9 listele.sh dizindeki dosya sayisini dizin.txt
.TH "LISTELE.SH" 9 "22 May 2007" "Enixma.org" "Kabuk dosyasina kayit eder. Eger dizin.txt dosyasi yoksa
Programlama Dizisi Kılavuzu" olusturacaktir.
.SH NAME
listele.sh \- Dizindeki dosya sayısını verir. RETURN VALUES
.SH SYNOPSIS Hata olusmadiginda 0 cikis degeri verir. Hata
.B sh oldugunda ise 192 cikis degerini verir.
.I listele.sh
.SH DESCRIPTION AUTHOR
.B listele.sh Goksin Akdeniz tarafindan hazirlanmistir.
dizindeki dosya sayısını dizin.txt dosyasına kayıt eder. Eğer
dizin.txt dosyayı yoksa oluşturacaktır. FILES
.SH RETURN VALUES /home/kullanici_adi/dizin.txt
Hata oluşmadığında 0 çıkış değeri verir. Hata olduğunda ise
192 çıkış değerini verir. VERSION
.SH AUTHOR $Id$
Gökşin Akdeniz tarafından hazırlanmıştır.
.SH FILES
/home/kullanıcı_adı/dizin.txt
.SH VERSION Enixma.org 22 May 2007
$Id$ LISTELE.SH(9)
Bu s ayfayı k odl
am ayı bitirdiğ im izde dos ya adı ol arak l
is te le .s h .9 ve re l
im . D e vam e de ce k ...
Bu işl e m in ardından gzip il e s ık ıştırm am ız uygun ol ur. Bu şe k il de
dos yanın dah a az ye r k apl
am as ını s ağ larız.
goksin@enixma.org:~> gzip -v listele.sh.9

listele.sh.9: 73.0%
goksin@enixma.org:~>man listele.sh
Reformatting listele.sh(9), please wait...
LISTELE.SH(9) Kabuk Programlama Dizisi
Kilavuzu LISTELE.SH(9)
NAME
listele.sh - Dizindeki dosya sayisini verir. Gök şin Ak de niz
SYNOPSIS
<gok s in@ e nixm a.org>

/PRO GRAM LAM A/PIC Linux'ta Pic Program l
am a - VII
Linux'ta Pic Program l

am a - VII
SPI - Se ri il
e tişim
M ik roişl
e m ci iç çal ışm as ında ve ri yol
u (bus ) ge nişl iğ inde k i ve rile ri paral el
olarak işl e r. Ancak birçok durum da bu ve rinin s e ri ol arak , yani bitl e r ark a
ark aya işl e ne re k giriş ya da çık ış yapılm as ı ge re k ir. Bu tip il e tişim e s e ri
il
e tişim diyoruz.
M ik roişl
e m cil
i s is te m l
e rde ge re k de vre içi ge re k s e dış bağ l
antıl
arda s e ri
il
e tişim s on de re ce büyük bir öne m taşım ak ta ve program l am a al
anında
ye r k aplam ak tadır.
Günüm üze ge l ince ye k adar, fark l ı ih tiyaçl

ardan k aynak l
anan çok s ayıda
ve birbirinde n fark l ı s e ri il
e tişim s tandartl arı oluşm uştur. SPI (Se rial
Pe riph e ralInte rface ), I2C, RS232, Can, Profibus , USB, Fire w ire e n s ık
k arşılaşılanlardandır.
Se ri il e tişim ge ne lbir k avram ol arak e le alındığ ında çok fazl a de taya

s ah iptir. İl e tişim s e nk ronizas yon biçim i, ve ri uzunl uğ u, ana k ullanıcı
s ayıs ı, yük s e k ya da al çak de ğ e rl
ik l
i bit önce l
iğ i ve bazılarında s inyal
s e viye le ri işin içine gire r.
Ş e k il1 - 74H C59 5
SPI e n al t s e viye le rde k i bir m ik roişl e m ci tarafından k ol aylık la k ul -
lanıl abile ce k bas it ve h ızl ı bir yapıdır. En ge niş h al i ile D ata Input, D ata
O utput, Cl ock ve Latch s inyal l
e rinde n ol uşur. SPI, s aat s e nk ronizas yonl u Ve ri uzunl
uğ u is e 8 bittir.
s e ri tip il e tişim dir (Cl ock s yncronis e d). Bu tür il e tişim de cl ock -s aat
s inyal inin düşe n ya da ine n k e narı baz al ınır. SPI'de düşe n ya da ine n SPI için örne k ol arak yazıl abile ce k , yal
nızca ve ri yol l am aya ait ve
k e nar k ul lanım ı s e çim lik tir (O ptional ). Bütün öze l lik le rini tam am e n k e ndi 74H C59 5 e nte gre s ini k ul
lanan alt program ol duk ça bas ittir.
ih tiyacınıza göre ayarl ayabil e ce ğ iniz gibi, h azır bul unan e nte gre l e rin
k ul lanım ı s ıras ında e nte gre nin k ul l
andığ ı biçim e uym ak zorunl ul uğ unuz Send_SPI
da ol abile ce k tir. MOVWF sReg
MOVLW .8
SPI öze l liğ ine s ah ip ve ge ne l l
ik l
e port çoğ ul
lam ada k ul
lanıl
an 74H C59 5 MOVWF sCnt
e nte gre s inin k ullanım ı s ık ras tl
anılan bir uygul
am adır. BCF sLtc
SPI_Loop
Bu e nte gre de bir ve ri girişi (D ata In), Cl ock (Saat) ve Latch (Kil it) BTFSS Out_Bit
s inyalle ri k ul
lanıl
m ak tadır. Bu e nte gre yapıs ına uygun ol arak , s aat s inyali BCF sDOut
bit s e nk ronizas yonunu, k il it s inyali is e byte s e nk ronizas yonunu s ağ l ar. BTFSC Out_Bit

am a - VII
BSF sDOut ik e n al t program çağ rıl ır ve işl e nm e k üze re s Re g yazm acına yazıl ır. Bit
RLF sReg,F s ayıs ı k adar işle m yapm am ızı s ağ l am ak üze re s Cnt s ayıcıs ına 8 yük le nir,
BSF sClk s Ltc l ojik 0 yapılır ve te k e r te k e r bitl
e rin gönde rildiğ i SPI_Loop döngüs üne
NOP giril ir.
NOP
BCF sClk Burada yük s e k de ğ e rl
ik l
i biti önce yollam ak tayız (M SB = 7. bit). Bu
DECFSZ sCnt,F O ut_Bit ol
arak program içinde aşağ ıdak i s atırl
ar il
e be l
irl
e ne ce k tir.
GOTO SPI_Loop
BSF sLtc MSB EQU .7
RETURN
#define Out_Bit sReg,MSB ;Output bit
Bu uygul am ada ve ri çık ışı - s D O ut, clock - s Cl
k ve latch - s Ltc s inyal le ri
k ul
lanıl
m ak ta. Yal
nızca çık ış için k ul lanıl
acağ ından ve ri giriş s inyali s D In SPI_Loop çe vrim i içinde önce s Re g yazm acının 7. biti ol an O ut_Bit'in
k ul
lanm am ıza ge re k yok tur. Gönde re ce ğ im iz 8 bitl
ik ve ri w yazm acında durum u s D O ut çık ışına ve ril ir. Ardından s Re g bir s onrak i bitin işl e nm e s ini
s ağ layacak şe k il de bir s ol a k aydırıl ır. Bu durum da çe vrim de işl e ne ce k
ol an bit yine 7. bit ol acak tır. Bu işl e m çık ışı h azırlam ış ik e n, cl
ock l ojik 1
yapıl ır ve ik i NO P k adar be k l e ndik te n s onra l ojik 0'a döndürül ür. Cl ock
s inyal inin düşe n k e narı il
e 74H C59 5 e nte gre s i giriş ucundak i ve riyi al ır ve
işle r.
8 bitl ik ve ri gönde ril

dik te n s onra s Ltc de ğ e ri l
ojik 1 yapıl ır. Bu e nte gre
içinde ge çici ol arak k ullanılan ve bizim s e ri ol arak gönde rdiğ im iz bitl e rin
te k e r te k e r al
ınarak s ak landığ ı s e ri bir yazm acın içe riğ ini çık ış uçl
arına
ile tir. w yazm acına al arak s e ri ol
arak gönde rdiğ im iz ve ri artık e nte gre nin
çık ışındadır.
Aşağ ıda s pi çık ışı için yazılm ış program k odl arını s pi.as m ol
arak k ayde dip
gpas m s pi.as m il e de rle dik te n s onra gps im -s s pi.cod il e s im ül
atörde
ince l
e ye bil
irs iniz.
; SPI - Serial Peripheral Interface

; GPL by Tanju Tascilar
Processor 16f628
Include "p16f628.inc"
__CONFIG _INTRC_OSC_NOCLKOUT&_LVP_OFF&_MCLRE_OFF
Errorlevel 1,-207,-305,-302
; Port tanimlari
#define sDOut PORTA,0 ;Serial data output
#define sDIn PORTA,1 ;Serial data input
Ş e k il2 - 74H C59 5 m antık diyagram ı
#define sClk PORTA,2 ;Serial clock

am a - VII
#define sLtc PORTA,3 ;Serial latch GOTO SPI_Loop

BSF sLtc
CBlock 020 RETURN
sReg ;Serial work register
sCnt ;Serial counter Main
EndC MOVLW RA_RST ;PortA reset degeri
MOVWF PORTA
RA_RST EQU b'00000000' ;PortA reset degeri MOVLW RB_RST ;PortB reset degeri
RA_DDR EQU b'11111111' ;PortA Data Direction MOVWF PORTB
RB_RST EQU b'00000000' ;PortB reset degeri MOVLW R_CMCON
RB_DDR EQU b'11111111' ;PortB Data Direction MOVWF CMCON
R_CMCON EQU b'00000111' ;CMCON reset degeri BCF STATUS,RP1
R_VRCON EQU b'00000000' ;VRCON reset degeri BSF STATUS,RP0 ;Bank1 ram alanini sec
MOVLW RA_DDR ;PortA Data Direction
MSB EQU .7 MOVWF TRISA
LSB EQU .0 MOVLW RB_DDR ;PortB Data Direction
MOVWF TRISB
#define Out_Bit sReg,MSB ;Output bit BCF OPTION_REG,7 ;PullUp lar aktif
BCF STATUS,RP0 ;Bank0 ram alanini sec
ORG 0 ;Reset Vector
CLRF PCLATH Main_Loop
GOTO Main CLRWDT
MOVF PORTB,W
ORG 10 CALL Send_SPI
Send_SPI GOTO Main_Loop

MOVWF sReg
MOVLW .8 END
MOVWF sCnt
BCF sLtc SPI il e çık ış için k ull
anılanın be nze rini giriş için de uygul ayabil iriz. Bunu
SPI_Loop için önce k i örne k te k ul
lanılan 74H C59 5 ye rine 74H C165 k ul lanılabil ir. Bu
BTFSS Out_Bit e nte gre 8 bitl ik paral e l ve riyi al
ır ve s e ri ol arak m ik roişl
e m ci içine
BCF sDOut ok unm as ını s ağ l ar.
BTFSC Out_Bit
BSF sDOut Bu işl e m i ge rçe k le ştirm e k için, Sh ift/Load girişi norm alol arak l ojik 1
RLF sReg,F s e viye s inde , Inh ibit ve Cl ock girişl e ri l
ojik 0 s e viye s inde tutul ur. İle tişim
BSF sClk başl angıcı için 8 bitl ik paral e lbil gi Sh ift/Load girişinin 0 ve te k rar 1
NOP yapıl m as ı ile e nte gre içinde k i s h ift re gis te r - k ayan yazm aca ak tarıl ır. Se ri
NOP çık ışında M SB - Yük s e k de ğ e rl ik li bit (8. bit) bul unur. Cl ock s inyalinin h e r
BCF sClk yük s e le n k e narı bir s onrak i bitin çık ışa al ınm as ını s ağ l
ar.
DECFSZ sCnt,F

am a - VII
re s inin girişle rinde k i 8 bitl

ik pa-
ral e lbilgi s e ri olarak ok unm ak -
ta ve m ik roişl e m cinin B portu-
na ye rl e ştiril
m e k te dir.
Çık ış al t işl e m ini yapan prog-

ram da ol duğ u gibi yuk arıdak i
giriş yapan program da tam
ol arak aşağ ıdak i gibi ol acak tır.
Önce k inde n fark l ı ol
arak B por-
tu çık ış olarak k ul lanıl
acağ ı için
tüm ü çık ış ol arak ayarl anm ıştır.
Bu program ı da s pi-in.as m ol a-
rak k ayde dip gpas m s pi-in.as m
ile de rle dik te n s onra gps im -s
s pi-in.as m il e s im üle e de bilir-
Ş e k il3 - 74H C165 Ş e k il4 - 74H C165 m antık diyagram ı
s iniz.
Get_SPI
MOVLW .8 ; SPI-in - Serial Peripheral Interface
MOVWF sCnt ; GPL by Tanju Tascilar
BCF sLtc Processor 16f628
NOP Include "p16f628.inc"
BSF sLtc __CONFIG _INTRC_OSC_NOCLKOUT&_LVP_OFF&_MCLRE_OFF
G_SPI_Loop Errorlevel 1,-207,-305,-302
BTFSS sDIn
BCF In_Bit ; Port tanimlari
BTFSC sDIn #define sDOut PORTA,0 ;Serial data output
BSF In_Bit #define sDIn PORTA,1 ;Serial data input
RLF sReg,F #define sClk PORTA,2 ;Serial clock
BSF sClk #define sLtc PORTA,3 ;Serial latch
NOP
NOP CBlock 020
BCF sClk sReg ;Serial work register
DECFSZ sCnt,F sCnt ;Serial counter
GOTO G_SPI_Loop EndC
MOVF sReg,W RA_RST EQU b'00000000' ;PortA reset degeri

RETURN RA_DDR EQU b'11111111' ;PortA Data Direction
RB_RST EQU b'00000000' ;PortB reset degeri
Yuk arıdak i k od il
e anl
attık l
arım ız ge rçe k l
e ştiril
m e k te dir. 74H C19 5 e nte g- RB_DDR EQU b'00000000' ;PortB Data Direction

am a - VII
R_CMCON EQU b'00000111' ;CMCON reset degeri MOVLW R_CMCON

R_VRCON EQU b'00000000' ;VRCON reset degeri MOVWF CMCON
BCF STATUS,RP1
MSB EQU .7 BSF STATUS,RP0 ;Bank1 ram alanini sec
LSB EQU .0 MOVLW RA_DDR ;PortA Data Direction
MOVWF TRISA
#define In_Bit sReg,LSB ;Input bit MOVLW RB_DDR ;PortB Data Direction
MOVWF TRISB
ORG 0 ;Reset Vector BCF OPTION_REG,7 ;PullUp lar aktif
CLRF PCLATH BCF STATUS,RP0 ;Bank0 ram alanini sec
GOTO Main
Main_Loop
ORG 10 CLRWDT
CALL Get_SPI
Get_SPI MOVWF PORTB
MOVLW .8
MOVWF sCnt GOTO Main_Loop
BCF sLtc
NOP END
BSF sLtc
G_SPI_Loop Ge ne lol arak çal ışm as ı ve program l am as ı yuk arıda anl atıl dığ ı gibi olan
BTFSS sDIn SPI s is te m i, fark l ı firm alar tarafından fark l ı is im l
e rde de k ul lanılabil-
BCF In_Bit m e k te dir. SPI adı e s as ol arak M otorol a firm as ının k ul landığ ı bir is im dir.
BTFSC sDIn Ayrıca giriş çık ışl arın dah a iyi anl aşılabilm e s i için, 'm as te r' (yöne tici) olan
BSF In_Bit işle m ci tarafının çık ışı m os i (m as te r out - s lave in), bağ l anıl an birim tarafı
RLF sReg,F için çık ış am a işl e m ci için giriş olan is e m is o (m as te r in - s lave out) ol arak
BSF sClk adl andırıl ır. Örne k ol arak k ul l
andığ ım ız ik i e nte gre de yal nızca te k bir
NOP yönde çal ışan e nte gre le rdi. Ancak h e r ik i yönde de çal ışan e nte gre ler
NOP bul unm ak tadır. Bunl arın e n s ık k arşıl aşılanl arı E2R ol arak adl andırılan
BCF sClk be llekl e rdir. Bu tür bağ l antı k ullanıldığ ında SPI al t program ı aynı zam anda
DECFSZ sCnt,F h e m çık ış h e m de giriş işl e m ini yapacak şe k il de yazıl acak tır.
GOTO G_SPI_Loop
MOVF sReg,W
RETURN D e vam e de ce k ...
Main
MOVLW RA_RST ;PortA reset degeri
MOVWF PORTA
MOVLW RB_RST ;PortB reset degeri Tanju Taşçıl ar
MOVWF PORTB <tanju@ e nixm a.org>

/H ABERLER Linux D ünyas ından H ab e rl
er
Linux ve Özgür Yazıl ım

Ş e nl
iğ i ve K onfe rans ı
Linux Kul lanıcıl arı D e rne ğ i'nin dü-

ze nl e diğ i ve O rta D oğ u Te k nik
Ü nive rs ite s i'nin e v s ah ipl iğ inde 6.
Linux ve Özgür Yazıl ım Ş e nl iğ i ve
1. Özgür Yazıl ım Konfe rans ı 3-6 M a-
yıs 2007 tarih l e ri aras ında O D TÜ
Kül tür ve Kongre M e rk e zi'nde ya-
pıl dı. O D TÜ Kül tür Kongre M e r-
k e zi'nin 4 s al onundak i oturum l arla
ge rçe k le şe n e tk inl ik l
e r Türk iye 'nin
birçok ye rinde n Linux ve özgür
yazıl ım fe l s e fe s ine gönül ve rm iş
pe ngue nl e rle bu k onuya il gi duyan
birçok k işiyi bir araya ge tirdi. 4
s alonda topl am 16 oturum da, 47
s e m ine r, 5 pane l , 9 çal ışm a grubu
topl antıs ı yapıl dı. Konfe rans k ap-
s am ında 8 bil diri s unul du. Ş e nl ik
ve k onfe rans a 2000'de n fazl a zi-
yare tçinin k atıl dığ ı be lirtiliyor.
LKD üye l e rinin h e r yılLinux ve öz-

gür yazıl ım dünyas ına e n çok k atk ı
ve re n k işi ve k urum l ara ve rdiğ i Yı-
lın Pe ngue nl e ri Ödül l
e ri de şe nl ik
k apanış töre ninde s ah ipl e riyl
e bu-
luştu. Bu s e ne Yıl ın Pe ngue ni ödü-
lünü k azananl ar:
En Çal ışk an Pe ngue n: Pınar

lik l
e ri ol an O pe nAre na ve Froze n de ğ işik Linux dağ ıtım l
arı h ak k ında
Yanardağ
M art Ü nive rs ite s i Kütüph ane Bubl e oyun turnuval arında de re - k ullanarak dah a fazl a bilgi s ah ibi
En İyi Kurum s alKul l
anıcı: O D TÜ
Proje s i ce ye gire nl e r çe şitl
i ödül l
e r k a- ol abildi.
Bil
gis ayar M üh e ndis l iğ i Böl
üm ü
Öze lÖdül(Ş e nl iğ in is im babas ı): zandıl ar.
En Başarıl ı Ye re l
le ştirici: Erçin Ek e r
Ah m e t D e rviş Ş e nlik ve k onfe rans il e il
gil
i re s im -
En İyi Bas ılı/Görs e lİçe rik
Öze lÖdül(Em e k l i Sunucu Ş e nl
ik alanına k urul an bil gis ayar- le re aşağ ıdak i adre s te n ul
aşılabil ir:
Çalışm as ı: w w w .e nixm a.org
Yöne ticim iz): Ke re m Erzurum l u lara çe şitli dağ ıtım l
arın k urul m as ı
En İyi Özgür Yazıl ım : Çom ar
ve bunl arın ziyare tçile rin k ul l
anı- h ttp://s e nl
ik .l
inux.org.tr/2007/al
bu
En Başarıl ı Özgür Yazıl ım Te m e l
li
Yine şe nl
iğ in e n e ğ l
e nce l
i e tk in- m ına açıl m as ı il
e birçok ziyare tçi m
Uygul am a Proje s i: Çanak k al e 18

/H ABERLER Linux D ünyas ından H ab e rl
er
e niXm a
<w w w .e nixm a.org>
K ul
lanıl
an Lis ans l
ar Cre ative Com m ons is e Som e Noncom m e rcial- Gayri No D e rivative W ork s -
Righ ts Re s e rve d - Bazı H ak l arı Ticari: Bu öze l liğ e s ah ip Türe til e m e z: Bu öze l
liğ e
e niXm a'da dök üm an lis ans l
arı Sak lı anlayışı il e k ul l
anıl an lis ans - olan şe y ya da bu şe y s ah ip ol an şe y te m e l
olarak GFD L ve CC (Cre ative l
am a biçim idir. Bas itl e ştiril
diğ inde k ul
lanıl arak türe til
e n/üre tile n ne s - alınarak başk a bir şe y üre ti-
Com m ons ) l
is ans l
arından biri k ul- 4 te m e löze l
liğ e s ah iptir. ne l
e r, ticari ol
arak k ull
anıl am az. l
e m e z/türe tile m e z.
lanılabil
ir.
Attrib ution - Atıf Yap- Sh are Al ik e - Be nze r Bu dört öze l lik te n birde n fazl as ı
GFD L - Gnu Fre e D ocum e nt m a: Bu öze l l
iğ e s ah ip Lis ans l a D ağ ıtm a: Bu birbirl
e ri il
e çe l işm e diğ i s üre ce
Lice nce (GNU Özgür Yazı Lis ans ı), olan şe y ya da bu şe y öze lliğ e s ah ip olan aynı şe y üze rine uygul anabil irl
e r.
e s as olarak dök üm andan h e r tür k ul
lanılarak türe til
e n/üre til
e n ne s - ne s ne le r k ull
anıl arak ya da te m e l
yararl anm ayı s e rbe s t bırak an bir ne l
e r, yazarı ya da ol uşturu- alınarak üre til e n/türe til e n şe yl
er h ttp://cre ative com m ons .org/about
lis ans biçim idir. cus una atıfta bul undurul arak ancak aynı l is ans al tında de vam
k ul
lanılabilir. e de bilirle r..
w w w .gnu.org/copyl
e ft/fdl
.h tm l

Enixma 0706

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Enixma 0706

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ar, h e rk e s in ih tiyacına

ık ye te ne ğ ine göre k atk ıda

- RPM Pak e t Sis te m i

- D e b ian 4.0 Etch

- Linux'ta Pic Program l am a - VI

e niXm a - H aziran 2007 w w w .e nixm a.org Sayfa 2

/Başlangıç /Dağıtım/Tanıtım e niXm a

e niXm a - H aziran 2007 w w w .e nixm a.org Sayfa 3

e niXm a'ya Ödül

Tanju Taşçıl ar - Editör. Kurucu, grafik tas arım ,

e niXm a - H aziran 2007 w w w .e nixm a.org Sayfa 4

Kdm - K D is pl ay M anage r, KD E m as aüs tü or- /usr/share/mdk/

e niXm a - H aziran 2007 w w w .e nixm a.org Sayfa 5

s atırının başına # işare ti k oyup

İşle m i h atas ız tam am l adığ ınızda, bil gis ayarınız

Re s im 2 - Login - Giriş Pardus Linux için, İndirdiğ iniz te m a dizinini

e niXm a - H aziran 2007 w w w .e nixm a.org Sayfa 6

RPM Pak e t Sis te m i

e niXm a - H aziran 2007 w w w .e nixm a.org Sayfa 7

Pak e tl e r ve RPM il e il gili bilgile ri ve rdik te n s onra s ırayla e n çok ge re k l i

[guest@localhost guest]$ rpm -q gaim

Görül düğ ü gibi /us r/s h are /xine /l

e niXm a - H aziran 2007 w w w .e nixm a.org Sayfa 8

rpm -ql paket_adı # rpm -ih amarok-1.4.5-2pclos2007

rpm -qa # rpm -ivv eject-1.2-2.i586.rpm

e niXm a - H aziran 2007 w w w .e nixm a.org Sayfa 9

e niXm a - H aziran 2007 w w w .e nixm a.org Sayfa 10

e niXm a - H aziran 2007 w w w .e nixm a.org Sayfa 11

çalışan' bir program ol arak görül

Sis te m inizde k aynak k oddan k urul um için M andriva k ul l

e niXm a - H aziran 2007 w w w .e nixm a.org Sayfa 12

rilm e s i s ıras ında ve ge ne lk ul l

- Fare nin te k e rl e ğ i yak laştırm a-uzak l aştırm a

K tuşuna be nze r şe k il de çizil m iş e l

Kom pone ntl e r - h azır de vre e l e m anları dışında,

e niXm a - H aziran 2007 w w w .e nixm a.org Sayfa 13

s ve s h ift-s tuşudur. Bu e l e m anın s ize -ölçü de - k ul

Re s im 9 - Koordinat gös te rge s i

Re s im 8 - Kom ut giriş pe nce re s i PCB'l e r bir te k bak ır k at-

e niXm a - H aziran 2007 w w w .e nixm a.org Sayfa 14

k atm an 'outl ine ' ol arak adl andırıl m al

e niXm a - H aziran 2007 w w w .e nixm a.org Sayfa 15

H at çizim inde pcb program ının garip bir dav-

Pad - Pin - Via

e niXm a - H aziran 2007 w w w .e nixm a.org Sayfa 16

Ele m an bacak l arı aras ındak i h at bağ l antılarının

e niXm a - H aziran 2007 w w w .e nixm a.org Sayfa 17

Pcb k om pone ntl e ri yine pcb çizim al anında

e niXm a - H aziran 2007 w w w .e nixm a.org Sayfa 18

Re s im 22 - 'Rat Line s ' çizil

Pcb program ının yapabil e ce k l

Autoroute r k ul lanm ak için ge da proje s inin

e niXm a - H aziran 2007 w w w .e nixm a.org Sayfa 19

O pe n Are na, bir zam anl arın e n m e şh ur oyun-

e niXm a - H aziran 2007 w w w .e nixm a.org Sayfa 20

e niXm a - H aziran 2007 w w w .e nixm a.org Sayfa 21

Ge ri S D e ath m ach m odunda böl üm l

8- Plas m a Gun (Pl

e niXm a - H aziran 2007 w w w .e nixm a.org Sayfa 22

D e b ian 4.0 Etch

e niXm a - H aziran 2007 w w w .e nixm a.org Sayfa 23

e niXm a - H aziran 2007 w w w .e nixm a.org Sayfa 24

e niXm a - H aziran 2007 w w w .e nixm a.org Sayfa 25