Professional Documents
Culture Documents
yatik emİne
akşam üzeri, geç vakit, jandarma mülâzımı (teğmen) kalemden çıkarken
çavuş odaya girdi: selâm verip bir kâğıt uzattı:
merkezi vilâyette mütevali vak'alar hudusuna sebebiyet veren uygunsuz
takımından yatık
emine, kaza dahilinde ikâmet ettirilmek ve âhar bir mahalle
azimetine muhalefet olunmak üzere edildiğinden
icrayı icabı emrediyordu. kaymakam bu tezkerenin arkasına lâal
mürekkebe batmış kamış kalemle yazdığı havalede
kasabanın ahlâk-ı umumiyesini ifsada meydan verilmemek için
lâzım gelen tedabirin jandarma
bölük kumandanlığınca ittihazı» demişti.
mülazım daha yeni mektepten çıkmış, pembe, sarışın, tüy gibi ince, güzel
endamlı bir delikanlıydı.
mektepte adı dal sabri idi. bunu okuyunca garip bir utangaçlıkla hafifçe
kızardı; daha bu cinsten bir işe ilk rastlıyordu. fakat
çavuşa acemiliğinden renk vermemek ve çapkın görünmemek için
kaşlarını biraz çatarak çok ciddî yapmak istediği bir sesle:
- getirin onu buraya!
dedi. ne yapacağını kendisi de pek iyi bilmiyordu. Önce şu kadını bir görecekti;
sonra, sonra da belki korkutacak, ona bazı
emirler verecekti. dirseklerini masasına dayadı, önüne kâğıdı çekti ve
bekledi.
burası ankara'ya iki gün öte, ana yollardan aykırı küçük bir
kasabaydı. İki gün bitmez tükenmez yokuşlar çıkılarak bin
zahmetle takatı tüken miş ve eıilmiş bir halde gelindiği halde
orada oturulacak bir kahve, yatacak bir han bulunmaz; şu
çıplak kuru memlekete varmak için neden bu kadar yollar aşıp
zahmetler çekildiğini insan bir türlü anlamazdı. soğuk, barınılmaz
bir kışı; susuz,: dayanılmaz bir yazı vardı. civara nisbetle o kadar
yolsuz ve yüksekti ki, sanki buraya insanlar
yokuşları tırmana tırmana değil, gökten serpilerek gelmişler ve
inmeğe iz bulanıayarak öyle, dünyadan alâkasız bir küme
halinde kalmışlardı. haymana ovasının ortasında, en yüksek bir
yerde gözcü gibi bekleyen kasaba, kerpiç evleri ve
ağaçsız sokaklarıyle ne kadar zevksiz, kasvetliydi. bütün
ömürlerini netice vermiyen davalar arkasında büyük ümitlerle
koşa didişe geçirip nihayet umduklarını bulamadan yıkılıp ölen
adamlar gibi buraya nihayet tırmananlar da hiç şüphesiz
arayıp beklediklerini bulamamaktan ileri gelme bir kederle
düşüp kalmışlardı.
ilk insanlar o, yanık ovaları, sarp dağları aşarak buraya çıkmaya
neden lüzum görmüşlerdi? tufan gibi nasıl bir tehlike
önünden kaçarak bura ya yerleşmişlerdi? o, şimdi bilinmiyordu,
fakat her halde, bu derece zorluğa katlanabilmek için
mühim sebepler olmalıydı. zaten civardaki halk he kolayca buluşup
münasebete girişememek yüzünden bu hesaba gayet
geri, gayet uyuşuk, şevksiz kalmıştı. ne gençlerin de hayatın ilk
tadlarını duymaktan gelen bir iştah, bir sıcaklık; ne de
ihtiyarlarında rahat bir yaşlılığın verdiği çubuklu, hikâyeli bir
keyif... kadınlar ise taş gibi hissiz, kütük kadar hareketsiz ve
dönuktular; fakat hepsinin de ne kadar gürbüz, ne dinç, ve
sağlam vücutları vardı... sıtmaların tırmanamadığı, hastalıkların
barınamadığı bu dağ sırtında çınarlar gibi gelişe genişleye uzun,
bıktırıcı bir ömür sürüyorlardı. ne kadar heyecansız, ne
derece uyuşuk bir ömür! hayatın aşağı tabakalarda insanları
kavuran,. çarpışıp didiştiren fırtınaları burasını tutmuyordu.
burada mâneviyat itibariyle de durgun, tahavvülsüz
(değişikliksiz) bir hava, karları lapa lapa yağan, sakin bir dağ iklimi
vardı. köylerinde ahali apaçık, kaç göçsüz gezip yaşadıkları halde bu
kasabada kadınların iki gözünü birden görmek
imkânsızdı. gelin bir evde, kayın babasından kaçar, güvey
baldızının yüzünü tanımazdı. sazsız, sözsüz; düğünsüz derneksiz
bir ölü hayatı geçiriyorlardı. bol bol evlenmekten ve sık sık
doğurmaktan başka ömürlerinin tadı, acısı yoktu. kadınlarında
ne oynaklık, erkeklerinde ne bir haşarılık.. kaçma, kaçırma gibi
hâdiselere tektük rastlanırdı; ahlâksızca vak'alar da binde
bir görülürdü. İşte vilâyet merkezinde bitip tükenmez
uygunsuzluklara sebebiyet veren yatık emine ahlâkını ıslâh etmek
için
bu donuk kasabaya gönderilmişti. jandarma kumandanı kapının
önünde sesler duyunca tavrını büsbütün ciddileştirdi. İçeri,
arkasında rengi atmış siyah bol çarşaf, yazma peçesi inik, elleri
pelerininin altında saklı ufak tefek, mahçup ve korkak bir
kadın girdi; hemen oracıkta, eşiğin yanında durdu.
11
mülâzım bunu beklemiyordu. o zannediyordu ki, İstanbul
sokaklarında bazan rasgeldiği gibi sigarası parmaklarında,
allıkları yüzünde, peçesi açık, dişleri çürük, yürüyüşü kıvrımlı,
tıknaz bir kadın girecek, yayvan yayvan hemen konuşmaya
başlıyarak nihayet jandarmalarla tutturulup dışarı attırılacaktı.
karşılıklı duruyorlardı. mülâzım bekleyip hazırlandığının
çıkmamasından dolayı büsbütün durgunlaşıp kızardı; neden
sonra, okur gibi yaptığı kâğıda başını eğerek sordu:
- emine sen misin?... yatık emine!...
obürü hiç cevap vermedi; kımıldamıyordu bile... sıkı sıkı yüzüne çekip
çenesinin altından iğnelemiş olduğu, üzeri mor ve beyaz
dallı yazma peçesinin arkasında gözlerinin canlılığı, dikkatli
dikkatli baktığı farkolunuyor, bu gergin tülbendin bastırdığı
burnunun ucu da beyaz, toparlak bir benekle yüzünün tam
ortasında göze çarpıyordu:
sabri şimdi yan gözle onu tetkik ediyor; o kadar kapalı, şekilsizdi ki
insana ne iğrenme, ne beğenme, hiç bir his vermiyordu.
Ökçeleri çarpık, uçları kalkık yamru yumru ayakkabıları toz
içindeydi; çarşafının kumaşı da yer yer akmış ve buruşmuştu.
- söylesene be!... sen misin?
- bana bak dedi. yatık emine misin, yanık emine mi, her ne herze ise,
bana onun lüzumu yok; burası ankara değil, aklını
başına al, uslu slu otur, ufak bir münasebetsizliğini duyarsam seni
karakola çeker, eşek sudan gelinceye kadar döverim,
16
17
bereket hükûmet konağı uzak değildi; haber aldılar, gelip emine'yi
kaldırdılar. nereye götüreceklerdi? hapishanede
ölmesine razı olmıyan kaymakam şimdi:
- geberseydi de kurtulsaydı!diyordu. nihayet hastahaneyi muvafık buldular.
evvel, içinde ölü yatan temizlenmemiş bir yatağa onu soktular. bayıldı,
kaldı... işte bunun için böyle her zora katlanıp ne
kırmızı, diğeri mor boyalı ve şiş karınlı iki cam kavanoz arasında
yarı gizlenerek gözlüklerinin ardında dikkat kesilen
derdi. bu cümle her yeni habere, her yeni dedikoduya yaraşır ve ona hiç bir
mes'uliyet getirmezdi. gene böyle bir akşam