Milli Eitim. I/1,1980. s.102-119.

OYUN VE OYUNCAK ZERNE - I

Mustafa ERGN Oyun nedir? ocuun, insann ve hatt tm canllarn hayatnda byk bir yer tutan "oyun"un ne olduu konusunda henz kesin bir sonuca, herkesin kabul ettii ortak bir tanma varlamamtr. John Dewey oyunu, sonu gzetilmeyen bilinsiz davranlar olarak nitelerken; Huizinga bunu, isteyerek ve kurall olarak belli bir zaman ve meknda yaplan faaliyetler alarak tanmlyor. Spencer'in gznde gerekli olmayan artk enerjilerin atlmas grnmn alan oyun; Eibesfeldt'te rakln aktif bir ekli, Groos'da hayatn daha sonraki safhalarna hazrlk, Mitchell ve Mason'da insann kendini ifade etmesi, Gulick'de de yaplmas istenilenin yaplmas eklinde tanmlanyor. Oyunun en nemli olan ana unsurlar Patrick'in tanmnda yer alyor: zgrce ve kendiliinden yaplan faaliyetler. James ve Mc Daugall ise oyunun igdsel tepi ve drtlere dayandn sylyorlar ki, oyunun ocuklukta bir igd m, bir eilim mi veya baka bir ey mi olduu henz zmlenememitir. Eitim tarihinde oyuna verilen nem Btn eski toplumlarda beden eitimini esas alan ok eitli oyunlarn oynandn tarih kitaplar yazmaktadrlar. Daha sonraki birok pedagoglarn eserlerinde dorudan veya dolayl olarak oyunun eitimdeki nemi ve yararlarna deinilmitir. Platon'un "Devlet"i ocuk eitiminde 3-7 yalar arasn 'oyun ve masal devresi' olarak ayrmaktadr. Aristoteles de be yana kadar ocuklarn retim ve almaya sokulmamalarn belirtmekte, bu devrede ocuklarn daha sonra olacaklar eyi taklit cinsinden oyunlar oynamalarn nermektedir. F. Rabelais, "Gargantua"snda ocuun yalnz teorik bilgilerle eitilmesini uygun bulmaz; sabah derslerinden sonra bata jimnastik olmak zere her trl oyunla megul edilmesini ister. J. Locke ise, derslerin daha verimi olabilmesi iin oyun igdlerinden faydalanlmasn istemektedir. Fenelon da okumann, eitimin oynayarak da yaplabileceini vurgulamakta; skc, kupkuru teorik retimden kurtulmak iin oyunlu ve elenceli bir eitim tavsiye edilmektedir. Eitimde hrriyet ilkesinin en byk savunucusu Rousseau ise, tabiat iimde eitime terkettii Emile'in nce duyu organlarnn eitilmesi gerektiini belirtiyor ve bunun da oyunla olacan yazyor. Okullarn ders programlarna oyun, yzme ve jimnastik faaliyetlerini ders olarak sokan ilk pedagog ise Alman proteston rahibi Basedowdur. "ocuklarla oyun oynamay bilmeyenlerin eitici de olamayacaklarn savunan Salzmann ise, her gnn leden sonrasn oyun ve jimnastiklere ayrd gibi, Pazar gnlerini de 'Oyun gn' olarak belirlemiti. Pestalozzi'de ise oyun, ocuu gerek hayata balayan, onun yaayn doal Mustafa Ergn, Oyun ve Oyuncak zerine. Milli Eitim. I/1,1980. s.102-119.

olarak ortaya koyan bir ortamdr. Schiller oyunu, birikmi fazla enerjilerin harcanmas, tketimi olarak gren enerjitizm teorilerine kar karak; oyunu yetilerin uygunluu, eilimlerin ahengi, duygularn zgrl olarak tanmlyor. Oyunu bir eitim arac haline getiren, ocuk Bahelerinin kurucusu Frbel, ocuk oyunlarn insan hayatnn ekirdei olarak gryor, insanlarn derinlerde olan en iyi yeteneklerinin oyun yolu ile kendini gsterdiini iddia ediyordu. Frbel bu alanda yalnz teorik grler ileri srmekle kalmam, bunlar, kurduu ocuk Balhelerinde de bizzat uygulamtr. Frbel metodunun gelitiricisi olan Montessori'de, dnyann her tarafna yayd Montessori okullarnda nceden seilmi oyun malzemeleri iinde ocuun hr geliimini salamay amalamtr. Bu alanda Adler, ocuk oyunlarnn karakter eitiminde kendini ortaya koymada yararl olduunu vurgularken, Dr. Decroly de arzal, problemli ocuklarn eitimleri ve bu arada oyunlar zerinde durmutur. Kimler oyun oynar? Genel anlamda her canl oyun oynar. ada gzlemler hayvanlarn, belki insanlardan daha zengin, ok eitli bir oyun faaliyeti iinde olduunu gstermektedir. Kediler, kpekler, kuzular, danalar, kular gibi yakn evre hayvanlarnn oyunlar her insan tarafndan gzlenebilir, hatta insanlar bu oyunlarda onlara katlrlar da! Yunus balklarnn, maymunlarn vs. oyunlar da hayvanat bahelerinde ve bunlarla ilgili her filmde sergilenmektedir. Bunlarn dnda -eer insan sabrl olup, dikkatlice gzlerse- her hayvann, bceklerin oyun oynadklarn farkedecektir. Canllar iinde insan da en ok ve en eitli oyun oynayan bir trdr. Oyun her yata oynanr, doumdan lme kadar! Ama btn zelliklerini iinde bulunduran gerek oyunlar ocukluk dnemlerinde oynanr. ocukluk dnemi hep oyun demektir. Ya bydke canlnn hayatnda oyunun oran azalr, eitleri deiir, zelikleri kaybolur. Belli bir yatan sonra oynanan oyunlar alabildiine kurallam, snrlar daralm, yaratcl ve heyecan azalm, vakit geirme faaliyetleri olurlar. Gerek oyun, ocukluk devresinde oynanr. Hayvanlarn da bir ocukluk dnemleri vardr ve hayvanlar dnyasnda da gerek oyunu yavrular oynar. Yavrular bykleri srarla oyuna arrlar, oyuna katmaya alrlar; onlar istemese, srsa, vursa bile! Canllar iinde en uzun ocukluk dnemine sahip olanlardan biri, insandr. ocuklar, yllarca sren bu ocukluk dnemlerinde, binlerce 8-9 saatlik gnlerde ne yaparlar? zellikle okul ncesi dnemde, alt yl, 2000 gnden fazla zamanda ne yaparlar? Oyun oynarlar! Evde, bahede, krda, yolda, parklarda, yuvalarda; tek balarna, arkadalaryla, anne - babasyla, kediyle, kpekle, tala, toprakla, oyuncakla oyun oynarlar. Eer engel olunmazsa, salkl ocuklar hayatlarnn ilk alt ylnda 15.000 saat oyun oynarlar. Okul anda ise teneffs zili aldnda, ocuklar nefes almadan oyun oynarlar; okul dalmnda eve kitaplarn brakp oyuna kaarlar, ekmei yemei unuturlar. ocuklar ylesine oyun dnyasna dalarlar ki annebabalar onlar snrlandrmak, zorla yemek yedirmek zorunda kalrlar. Problemli ocuklar da dier ocuklar gibi oyun oynamak isterler. Beden, ruh, zihn ve sosyal geliimleri iin, onlar da salkl ocuklar gibi yeterli derecede oyun oynamaldrlar. Onlar da baar ve baarszln tehlike ve tecrbelerine muhtatrlar. Baz anne-babalarn yaptklar gibi, sakat ve problemli ocuklar her trl tehlike ve hayal krc eylerden uzak tutma Mustafa Ergn, Oyun ve Oyuncak zerine. Milli Eitim. I/1,1980. s.102-119.

abalar yanltr. Onlar da "hallerine bakmadan" oynamaldrlar. Hatt onlar salkl ocuklarla beraber oynamaya tevik edilmelidirler. Bu tr oyunlardan tenezzl grnml merhamet deil, karlkl beeni, hogr, yardmlama ve dostluklar geliir. Her ocuk oyun oynar, ancak gzden rak tutulmamas gereken, oynanan oyunlarn yaa gre deitii olgusudur. Oyun eitleri ocuklarn oyunda gsterdikleri eitlilik hi bir hayvan yavrusunda yoktur. Her ortamda, her durumda, her trl malzeme ile ocuklar akla - hayale gelmedik oyumlar karrlar. Eldeki imknlar ve hayalgc ile ocuk durmadan yeni senaryolar dzenler, tasarlad senaryoyu en iten duygularla oynar. Hayvan yavrular hep kendileri olarak oyun oynadklar halde, ocuklarn oynayamayacaklar rol yoktur; her cinsi, her meslei, her yataki insan, her trl hayvan ve eya roln rahata oynayabilirler. Ta, aa, gne, yldz rol bile oynayabilirler, ama her eyin farkmda olarak. Bir ocuk ahba olup ayakkablar iinde yemek piiriyor, sonra onu terlikler iinde servis yapyorsa; bir ocuk kpr eklinde bklp bir bakas onun altndan su alarak akyorsa, ap arasna ald bir denei bazen at, bazen taksi, bazen de uzay arac gibi kullanabiliyorsa... ocuk hereyin farkndadr, gerein ne olduunu ok iyi bilmektedir. Ancak onlar byklerden ok ok daha yetenekli, onlardan daha orijinal bulular olan, dnyaya onlardan daha egemen tiyatro oyuncusudurlar. Hi bir seyirciye ihtiya duymadan, alk beklemeden, istedikleri sahne ve dekorla, her eyi oyuncaa dntrerek oyun oynayabilirler. Oyunlar en batan, tek tek oynanan oyunlar ve grup oyunlar diye ikiye ayrlr. Oyun en iyi, en iten, kendisi iin, gsteri ekline brnmemi olarak yalnz bana oynanr. ocuk kendi oyununa dalp gittiinde anne - baba ona mdahale eder veya ilgilenirse, bu abucak bir gsteri biimine dnr. Ama sosyal hayata gei iin, ocuun baka insanlar olduunu da anlamas, onlarla kendini kyaslamas, onlarn haklarna sayg gstermesi, yardmlamay, dostluu anlamas iin grup oyunlar da ok gereklidir. Ancak bugnn tek ocuklu aileleri, ocuk parklarnn ocuklar tek balarna oynamaya iten baz eleri, okul ncesi eitim kurumlarna ve okul hayatna kadar ocuklarn grup oyunlarn engellemektedir. Oyunlarn byk bir ksm oyuncaklarla oynanr. Ama ocuun yatmak, komak, sramak, eitli beden ekilleri ve hareketleri yapmak eklinde oyuncaksz oynad oyunlar da vardr. Ancak bu ikinci grup oyunlar, byk oranda ocuun beden geliimine baldr. ocuk oyunlar amalarna gre bir snflandrmaya tbi tutulursa bedensel geliim oyunlar, zihni geliim oyunlar ve ho vakit geirme oyunlar olarak snflandrlabilir. Ancak ocuk oyunlarnn dinlenmek, ho vakit geirmek iin mi olduu pheli ve tartmaldr. Oyunun bir paras olarak "oyuncak" ve "oyun malzemeleri" Gnmzde oyuncak oyuna iyice egemen olmutur. evresiyle bir anlama bir uzlama olarak grdmz oyunda ocuk, evresindeki her eyi oyuncak olarak kullanabilir. Ta, toprak, aalar, tava, tencere vs. her ey; giyinme, yemek yeme, otobse binme ve seyahat etme, yatma, uyuma ve hatt son zamanlarda televizyondaki dizileri taklit ederek ameliyat

Mustafa Ergn, Oyun ve Oyuncak zerine. Milli Eitim. I/1,1980. s.102-119.

yapma, adam tutuklama vs. her hareket ocuklarn ellerinde oyuna vs oyuncaa dnebilmektedir. ocuk yakn evresindeki her eyi oyuncak olarak kullanabildiine gre, bu evreyi dzenlemek ok nemlidir. Eskiden ocuun evresi onun iin daha kolay anlalabilir ve tehlikesiz idi. ocuk kk yatan itibaren yetikinlerin almalarna katlr, yetikin ilerinin ounu minyatrletirip oyun ekline dntrerek yapabilirdi de! Oysa bugn evre tehlikeli ve anlalamaz olmaktadr. ocuk annesinin yanna oturup amar ykayamamakta, onlar serip kurutamamakta; camar makinasina atlan kirlilerin br taraftan temiz ve kurumu olarak ktn grmektedir. ocuun amar makinasna yaklamas tehlikeli grldnden, ocuk bu olguyu yalnzca anlamadan seyretmekte, oyun olarak taklit edecek bir ey bulamamaktadr. Artk ocuk atete parman yakamamakta, atee yaklarsa cereyana arplmakta veya gaz patlamas olmaktadr. stelik iyice hapsedilmi olduklar ev iinde anne - babalar ocuklarn ayak altnda dolamamalarn tenbih etmekte, elektrikli ev letleri, havagaz, tpgaz, byk mobilyalar ocuklarn ev iindeki evresini onlar iin tehlikeli bir hale getirmekte, ev iindeki oyunlar devaml snrlandrlmakta, hatt oyun odalar ve kafesleri iinde korunmaya alnmaktadrlar. Byk kentlerde ise cadde ve sokaklardaki kargaa, oyun alanlarnn olmay ocuun geni evresindeki ok nemli problemler olarak ortaya kmaktadr. ocuun yakn evresi, ona oyun imknlar salayacak eitli malzeme ve eyalarla dolu olmaldr. Bykler iin deersiz olan bo ambalaj kutular, inaat artklar, dkkn ve tamirhane sprntleri ocuklar iin ok ilgi ekicidir. naat yerleri ve evde krk-dkklerin doldurulduu kutular ocuklar zerinde sihirli bir ekme gcne sahiptir. ocuklar oyunlarn deitirecek ve zenginletirecek eyler peindedirler. Masalarn altlar maara olarak kullanlabildii gibi, eski kahve deirmenini de film makinas olarak rahata kullanmaktadr. ocuklar, bizim ie yaramaz diye attmz her malzeme zerinde birok oyun kurgular gelitirebilirler. nk onlarda geni bir hayalgc ve bulu bolluu vardr. ocuklarda yaratclk gc en ok bu ekilde geliir. Anne - babalar ocuklar, baz malzemelerle oynamalarnda ve eskitmelerinde serbest brakmaldrlar. Byklere eski, ie yaramaz grnen eyler ocuk odalarnda ocuun uzun zaman vazgeemeyecei bir oyuncak olurlar. Oysa yeni alnan baz fabrika oyuncaklar ocuklara hi bir oyun kurgusu ilham etmez ve itibar grmez. Oyun malzemeleri iin en nemli kaynak, ev ilerinin artklardr. Ambalaj kutular, kese ktlar, kk torbalar, sigara, kibrit, eker kutular, plastik bardaklar, amar leenleri, teneke ve plastik kutular, vidal kapakl ieler, fileler vs... ocuk bir ayakkab kutusunu hem garaj, hem de bebek karyolas olarak, kese ktlar apka ve maske olarak, ok byk karton kutular ev olarak vs. kullanabilir. Bu malzemeler iinde ocuk kendi oyun dnyasn kurabilir. Eski giyim eyalar, atlacak byk ve kk kuma-bez paralar, eski radyolar, gramofonlar, teypler vs dier ev eyalar ocuklarn skp - takma, hatt uzay istasyonu kurma almalarnda ok ie yararlar. Brakn eski daktilo ile ocuk yaz yazsn, eski saatleri, kaklar, kepeleri, elekleri, posta zarflarn, pasta kalplarn, resimli dergileri, kataloglar, gazeteleri braknz ocuklar oyun malzemesi yapsn! Resimler, harfler kesip yaptrsnlar, oyun oynasnlar, resim kitab yapsnlar! Eski zarflar ve kartpostallarla ev-ii posta an Mustafa Ergn, Oyun ve Oyuncak zerine. Milli Eitim. I/1,1980. s.102-119.

kursunlar. Eski defterleri ve cep takvimlerini, kurdela ve ipileri, boncuklar, fermuarlar verin ocuklara!.. ocuk evdeki her malzemeyi, kendi oyun kurgusu iinde oyuncak haline getirebilir. Tavatencereler grlt ve ritm mzik letleri olabilirler. Koltuklar, tabureler... ocuk gznde ev bir uak kabinine veya bir gemi iine dneblir. ocuklarn oyun sevinlerini bomaktan, sk sk ve gereksiz yasaklamalar yapmaktan mmkn olduu kadar kanlmaldr. naat yerlerinin artklar, ev badanalarnda ve ev tanmalarnda kan artklar ocuklara binlerce oyun malzemesi verirler. Tehlikeli ve yasak iln edilen inaat alanlar ocuklar iin ok ekici ve ideal oyun alanlardr. Ama gene yasak kalmaldr. Tamir atelyeleri, basmevleri, ciltevleri, terziler vs... ocuklara binlerce oyun malzemesi ve oyun imkn sunarlar. ocuk baheleri bu ynden ok fakirdir. ocuk parklarnda da bir ka demir binecekten baka bir ey yoktur. Park ve baheleri, ocuklara oyun imknlar sunacak tehlikesiz ve temiz baz vr - zvrlarla doldurmaldr. Bylece oralar bir kat daha ne'elenecektir. Yukarda saylan eyler oyuncak deil, oyun malzemesidirler. Ancak ocuklarn hayalgleri ve bulularyla oyuna katlabilirler. Bunlarn dnda bir de salt oyun iin hazrlanan oyuncaklar vardr. Oyuncak, yetikinler tarafndan hazrlanan, ocuk oyunlarna yardmc almak iin hazrlanm ve ana ilevi ocuu oynatmak olan oyun malzemeleridir. lk defa XVI. yzylda ortaya kmtr. nce evlerde bez bebekler, toplar vs. hazrlamak eklinde balam, daha sonra bu ile ilgilenen ustalarn uralariyla oyuncak atlyelerinde bez, tahta, demir ve tel esasna dayal hzl bir almaya geilmitir. En nihayet bu i de fabrikalam, zelllikle oyuncak sanayiine snrsz ekil, renk ve zellikle sertlik - yumuaklk verilebilen plastiin girmesinden sonra, bu dalda da seri retime geilmitir. Son zamanlarda oyuncak teknolojisi alabildiine gelimektedir. Ama bu salt ekicilik ve teknik esaslar zerine dayanmakta; ocuk psikolojisi ve pedagojik veriler gzden uzak tutulmaktadr. Oyuncaklar, genellikle yetikien insanlarn kullandklar eyalarn minyatrletirilmi eklidir. Bisikletler, arabalar, atlar, bebekler, telefonlar vs... hep gerek hayatta bykleri olan eylerdir. Burada ocuk bir minyatr insan olarak grlmekte, byklerin yapt her hareketi kklerin taklit etmesini salayacak oyuncaklar yaplmaktadr. Bu oyuncaklar bazan karikatr biimi kaba hatlaryla yaplabildii gibi, bazan en ince ayrntlarna kadar ilenmekte, genellikle de mekanik yoldan hareketlendirilmektedir. Yay kurularak hareket ettirilen oyuncaklar, yatrnca gzlerini kapatan, karnna basnca alayan, uzaktan hava iirmesiyle eitli hareketler yapan plastik canllar. Son zamanlarda oyuncak sanayiinde bir enerji kayna olarak elektrikten de faydalanlmaya balanmtr. Bak alarna gre eitli oyuncak snflandrmalar vardr. Byk ve kk kas geliimini salayan oyuncaklar, yaratclk ve hayalgcn gelitiren, sanat ve el ilerini gelitiren, anlama - kavrama gcn gelitiren oyuncaklar, dans ve mzik oyuncaklar, evcilik oyuncaklar vs...

Mustafa Ergn, Oyun ve Oyuncak zerine. Milli Eitim. I/1,1980. s.102-119.

Bir baka adan (Roger Coillois) ok ve kltan tank ve makinaya kadar uzanan sava oyuncaklar; zar, tombala vs. ye dayanan ans oyuncaklar; bebekler, maskeleri, ok eitli kyafetleri iine alan taklit oyunlar ve son bir grup olarak da kzak, salncak, atl karnca gibi -ayn zamanda da tehlikeli olan- heyecan oyunlar. Bir baka snflama oyunu hareket, deneme ve rol oyunlar olarak alp, oyuncaklar da bu oyunlara gre gruplandrmaktadr. Oyuncaklar byklklerine, yapldklar maddelere, hitap ettikleri ya gruplarna ve cinslere gre daha ok eitli snflandrmalar iinde sistemletirilmeye allmaktadr. Yalnz u aktr ki, oyun iinde oyuncan oran gittike artmaktadr ve ocuk sahibi herkes de -hem kendileri ocuklarla daha fazla ilgilenmemek iin, hem de ocuklarn geliimleri iindurmadan oyuncak almaktadrlar. ocukluk bir oynama dnemidir. ocuk kendi eli, aya ile de oynayabilir, anne-babas ve kardeleriyle de. Biraz byynce arkadalaryla grup oyunlar da oynayabilir. Ama toplumsal gelimeler sonucu, ocuun dier ocuklarla bir arada bulunma ve oynama imknlar giderek snrlandrlmtr. Onun iin ocuk oyunlarnda oyuncan oran giderek artmakta, ona arkada olarak oyuncak bebekler, oyuncak hayvanlar vs. verilmekte; annebabalar ocuklaryla daha az ilgilenmek iin onlar oyuncaa bomaktadrlar. Toplumdaki kiiyi yalnzla itme geliimi o derece artmtr ki, ocuk oyuncaklar bykleri de megul ettii gibi, ayrca bir de yetikin oyuncaklar sanayii gelimektedir. retici oyunlar ve oyuncaklar Son zamanlarda oyuncak alannda tehlikeli denilmese bile ihtiyatla karlanmas gereken bir akm vardr. Oyun oynamann devaml retici bir taraf olmaldr fikri, oyun ve oyuncaklar giderek bir eitim ve altrma arac olarak grme eilimini yaratyor. Oyuncak endstrisi "eitici -retici oyun ve oyuncaklar" retimi zerinde geliiyor. Ama bu ekilde ynlendirilmi oyuncaklarn ocuk geliimi zerindeki etkileri, ocuun zorlanarak vakitsiz zihn, duygusal ve bedensel geliimi, ocuklarn oyuncaklar beenip semeleri gibi hususlar hi dnlmemektedir. hayat dolaysyla ocuklarn olduka ihmal eden ve okul ncesi ocuk geliimine nem verilmesi propagandas altndaki anne - babalar, ocuklarn ihmal ettikleri, bir eyler unuttuklar gibi korku ve endielere srklenmektedirler. ocuklarn retici oyuncaklarla daha iyi gelieceini mid eden anne ve babalar "en iyi, en retici" diye tavsiye edilen oyuncaklar incelemeden, dnmeden satn almaktadrlar. ocuklar da -beenmeseler bile- alnan bu oyuncaklarla oynamaya zorlanmakta; hatt ocuun geliim dzeyine dikkat etmeden, bu oyuncaklarn retmeyi amaladklar dzene koyma, koordine etme, renkleri adlandrma, alt-st kavramlar ve ekil-renk karlatrmalar vs. ynnden oyuncaklarla megul olmalar iin sktrlmaktadrlar. Kukusuz burada anne-babalar iyi niyetlidirler. Ama bu zorlamalarn ocuun renmesine, gelimesine yarar nedir ve bu davranlar doru mudur? Oyun hrriyet iinde olmaldr. ocuk oyunda bamsz olarak semelerde bulunmal, balangtan sona kadar oyunun her aamasnda kendisi karar verebilmelidir. Zorlanmadan, kendi yeteneklerine ve hayalgcne gre bir oyun kurmaldr. ocuk elbette renecektir ama Mustafa Ergn, Oyun ve Oyuncak zerine. Milli Eitim. I/1,1980. s.102-119.

oyun ve renme sk skya birbirine balanr, ocuk her hata ve yanlnda tepki grrse; sonunda hem renmeden hem de oyundan tiksinebilir. Allahtan, bu oyun biimimde maskelenmi retim aralarnn ocuklar abuk farkna varrlar ve bunlardan kendilerince en uygun biimde faydalanmaya alrlar. Bu durumda annebabalar harcadklar paralara bakarak sinirlenmemeli, ocuklara oyun retmeye ve bask yapmaya kalkmamaldrlar. Okul ncesi andaki ocuklar genellikle sistematik olmayan bir tarzda ve taklit yoluyla renirler. Taklit biimi renmede anne-baba ve yakn evrenin -zellikle televizyonun- ok byk etkisi vardr. Mkemmel bir takliti olan ocuun taklit evresinin dzenlenmesi, bugn de dnya eitiminin en byk sorunlarndan biri olmakta devam etmektedir. Ama evre dzenlemesi ve oyuncaklar vastasyla bu adaki renme biimi deitirilmektedir. ocuklar sistemli bir renmeye zorlanmaktadrlar. Bunun olumlu ve olumsuz ynleri de ayrca tartlmaldr. gd kuvvetindeki bu oyun eilimi, ocukluk dneminin en gl motivlerinden biridir. Her salkl ocuk okul ncesi ve okul anda 25-30.000 saat oyun oynar. Ancak bu oyunlar ocuun dar evresindeki eyalar ve olaylarla olduu iin, bu evreyi dzenleme yetkisindeki kiileri byk sorumluluk altna koymaktadr. Bu evreyi dzenlemede ocuk adna hi bir giriimde bulunmama veya bu tecrbesiz varl, anlalmas g bir ortamda yardmsz ve teviksiz brakma hi de eitsel deildir. Ama bunun tersi de, yni ocua gerek olarak anlayamayaca ve uygulayamayaca, geliim dzeyinin ok stnde, gerek mahiyetini ok sonralar anlayp uygulayaca bilgileri oyun, oyuncak ve baka vastalarla zorla vermek de eitsel deildir. Onun iin ocuun yakn evresini dzenlemekle grevli anne - baba ve eiticilerin ocuklarn geliimi, ocuk oyun ve oyuncaklar, ocuklara yardm gibi konularda ok ihtiyatl olmalar gerekmektedir. Anne - babalara den grevler Gnmzde pek ok ocukta var olan oyun oynamama ve oynayamama gerei, annebabalar bu konu zerinde dndrmelidir. Oyun oynamada ocuklarn ihtiya duyduklar sessizlik ve huzurdan eitli malzemelere kadar binbir trl istekleri karlamal, hatt bazan ona oyun oynama retilmelidir. Kk ocuklarn oyunlarnda anne-babalarn yapmalar gereken eyler yle sralanabilirler : 1. Kk ocuklar iin ev iinde bir oyun odas veya yeri ayrlmaldr : ocuklarn oturma odasnda, mutfakta, yatak odasnda vs. oynamalar tehlikeli ve rahatsz edicidir. Her misafir geldiinde, yemek ve yatma vakitlerinde ocuk oyunlarnn birden kesilmesi, oyuncaklarn hmla toplanmas ocuklar rahatsz eder. ocuklar iin de, bu kadar kargaa arasnda bir oyun dzeni kurmaya almak, hele hele yetikinlerin hareketleriyle ve misafir yemek gibi vesilelerde oyun dzeninin sk sk bozulmas, kt bir eydir. Bu nedenle yalnz ocuklarn oyunu iin ayrlm, yetikinlerin pek mdahale etmedikleri, tehlikeli unsurlardan ayklanm bir yer ayrlmaktadr. Bu i iin evin en kk, karanlk, havasz odasnn ayrlmas yerine, tam tersine evin en byk, aydnlk ve rahat odas ocuklara oyun odas olarak ayrlmal, hatt bunun iin fedakrlk da yaplmaldr.

Mustafa Ergn, Oyun ve Oyuncak zerine. Milli Eitim. I/1,1980. s.102-119.

2. ocuklarn ok oynamalarndan rahatsz olmamaldr : Kk ocuklar gnde 7-9 saat oyun oynarlar. Bunun iin onlara frsat verilmeli ve rahatsz edilmemelidirler. Devaml ocuklarla ilgilenen, can skc eylerle ocuklarn byk zamanlarn alan ebeveynler vardr. ocuk hep oyun oynuyor, ilerde cidd ilerle uramayacak, hep oyun dnen bir gen olacak diye kukulanmaya gerek yoktur. nk oyunda devamll salayan, oyuna kendini veren ocuk; burada, almada srekliliin ve kendini youn olarak ie vermenin temellerini atyor demektir. 3. ocuk oyunlar gereksiz olarak kesilmemelidir : Eer ocuklar bir oyuna dalm gitmilerse rahat olalm. Biz kendimizi bir eye vermi alrken rahatsz edilmekten nasl hi holanmazsak, ocuklar da oyundaki her aksakl, her katk ve mdahaleyi, kesmeyi hemen hissederler. ocuklarn dikkati ok kolaya dalr ve ok abuk deiir. Eer annebabalar eitli eyler dolaysyla ocuklarn oyunlarn sk sk keserler ve ocuklarn oyuna kendilerini vermelerini engellerlerse, ocuklarn oyunlar da, ileri de, gelimleri de yzeysel olur. 4. ocuklar oyuncak yn arasnda oturup kalmamaldrlar : Bugn ocuklarn eli altnda o kadar ok oyuncak ve oyun malzemesi vardr ki, ocuklar ne ile oynayacaklar hususunda bir karar verme gl ekerler ve hi bir oyuncakta karar verip onun zerine bir oyun kuramazlar. ok oyuncak arasnda ocuk ruhsal olarak yorulur, hi bir ey yapmadan, mutsuz olarak oturur, kalr. zellikle kk ocuklar seme eziyetinden kurtarlmaldrlar. ocuklara kendi geliim dzeylerine uygun ve gerei kadar oyuncak alnmaldr. Gereinden fazla oyuncak ve oyun malzemesi daha iyi oyun demek deildir. Tam tersine!.. Onun iin geliim dzeyinin stnde veya altnda, ie yarar - yaramaz bir sr oyuncaklarla ocuun odasn doldurmak hi de uygun deildir. 5. ocuk oyunlarna gereksiz yerde mdahale edilmemelidir : Her ocuun kendine gre bir oyun temposu vardr. Kendi oyun kurgusunu kendisi gelitirir ve yetikinler bu kurguyu batan sona tahmin edemezler. ocuklarn ok ynl ilgileri onlarda yeni oyun ilhamlar gelitirir ve ocuk, mdahale edilmezse kanksayncaya kadar oyun oynar. ocuklardan, geliim dzeylerinin stnde eyler istememelidir. Onun geliim dzeyinin ok ilerisindeki bir oyuncakla, tam o oyuncan amalad eylere gre oynamasn; bunu baaramaynca da sabrszca ikazlar ve tevikler yaplmas, ocukta bir tepki ve isteksizlik dourur. ocuk zgrce oyun oynamaldr. Turfanda geliim salamak amacyla yaplan mdahalelerin hibir yarar yoktur; bilakis zararldr. Baz anne-babalar ocuklarna srekli olarak, onlarn sormadklar ve anlayamayacaklar bir eyler anlatmaktadrlar. ocuklar sormadan onlara bilgi yadrmak da doru deildir. ocuklar soru sormaya tevik etmeli ve sorularna, onlarn anlayabilecekleri cevaplar vermelidir. 6. ocuklar kendi balarna oyun oynamaldrlar : Oyun srasnda, eer ocuklar istiyorlarsa veya zp halledemedikleri bir eyler varsa yardm etmelidir. Yoksa durmadan t vermek, ocuklara oyun retmeye kalkmak, kendisi oynayp ocuklara seyrettirmek doru deildir. Anne-babalar, ocuklarn oyunlarn izlediklerini bile hissettirmemelidirler. ocuklar oyunlarnn seyircisiz olmasn isteriler. Eer anne-baba ocuu izliyor, eitli yerlerde ikaz veya pohpohlama hareketlerinde bulunuyorlarsa ocuklar bundan rahatsz olacaklar, ya da oyun bir gsteri biimine girecektir.

Mustafa Ergn, Oyun ve Oyuncak zerine. Milli Eitim. I/1,1980. s.102-119.

ocuklara bu yastklardan, tahtalardan ev yaplamayacan ikaz etmek, evin penceresinin, kapsnn eksik olduunu sylemek; ok mkemmel bir ev yapp ocua gstermek de sakncaldr. ocuk oyunlarnda her eyin mkemmel olmas beklenilmemeli, her yanla dikkat ekilmemelidir. ocuklar doru oynamadklar, iyi yapmadklar eklinde sulamak, onlarda bakalarnn kendilerinden daha gzel yaptklar, kendi almalarndan memnun olunmad duygusunu uyandrr. Bunun sonucunda ocuk kendisini baarsz, beceriksiz olarak grmeye balar. Artk kendine has bulular olamaz, oyunda aktiflikten pasiflie geer, bir seyirci olur. Anne-babasna ve dier ocuklara oyun oynamalar, resim yapmalar konusunda ricalarda bulunurlar. Bir bir eye cesaret edemediklerinden, sonunda yalnz oyunda deil her yeni grev karsnda duraksar kalrlar. ocuun sk sk "Ben bunu yapamam" demesi, anne-babalar iin bir alarm iareti olmaldr ve ocua, onun oyunlarna kar vaziyet allar dzeltilmelidir. zellikle tek ocuklu ailelerde anne-babalar ocuklaryla gereinden fazla ilgilenirler, her zaman onlar zerinde titrerler. ok ocuklu aileler de tam aksi, ocuklaryla hi ilgilenmezler veya ocuklara eit davranmazlar. Bu hususlarda dikkatli davranacak ve fedakrlk yapacaklar, anne-babalardr. 7. ocuklarn almalar tarafsz olarak deerlendirilmelidir : ocuklar ou kez oyunlarnn sonunda bir eser meydana getirirler. Bu eser kendilerini ok mutlu eder, sevin lklar atarlar. Ama almalarn bakalarnn da deerlendirmesini isterler. Anne-babalarna yaptklar ii gsterirler, fikirlerini sorarlar. Anne-babalarn buradaki davranlar da nemlidir. ocuun almasn harika bir ey olarak nitelemek, hi bir ey unutulmadn, kendisinin imdiden yaman bir mimar, mhendis vs. olduunu sylemek eklindeki pohpohlamann ocuk hemen farkna varr. Yapt eyin ok mkemmel olmadn kendisi de bildii iin, anne-babann yalan onda phelenme ve gvensizlik yaratr. Aslnda ocuklar ok mkemmel eletirmenlerdir. Kendi almalarn gereinden fazla vme de, yerme de onlar zerinde olumsuz etki yapar. En iyisi tarafsz deerlendirme yapmak, lml vglerde bulunmaktr. 8. Dier ocuklarla ortak oyunlar oynamalarna yardm etmelidir : Kk ocuklar hayatlarnn balangcnda hi de sosyal deildirler. zellikle oyunlarda, yanyana ama birbirleriyle iliki kurmadan, kendi dnyalarnda oynarlar. Beraber oynamay ise biraz byynce ve yetikinlerin yardmyla renirler. Ama tek ocuklu ailelerde bu byk bir sorundur. ocuk yatlaryla nadiren buluur. Ama hep anne-babayla ilikide bulunur. Okula gidinceye kadar dier ocuklarla sosyal ilikilere girmemi olan ocuklarn, okulda dier rencilerle anlaabilmeleri ve dostluklar kurmalar ok g olacak; hatt bu tm hayat boyunca devam edecektir. Ama ocuklar kk yalardan birbirleriyle beraber oynamay renirler. Burada annebaba ve okul ncesi eitim kurumlar ilgililerinin nemli rolleri vardr. Evlerde ve anaokullarnda ocuklar aras ilikiler kurmak ve ortaklaa oyunlar oynamalarn salamak konusunda yetikinlerin yardmlar gerekir. nk balangta doal olarak baz glkler kacaktr. Oyuncak, en byk anlamazlk konusudur. Herkes oyuncaa sahip olmak lister, kavgalar kar, ocuklar iin kavga ne kadar kolaysa, barmak da o kadar abuk olur. nk ocuklarda birlikte oynama arzular daha kuvvetlidir. ocuklar, aralarndaki anlamazlklar zmeyi yava yava renirler. Bu zmde, yakn evredeki yetikinlerin kendi aralarndaki ve ocuklaryla kendi aralarndaki anlamazlklar nasl zdkleri en nemli etken olmaktadr. Eer, bu bask ve kuvvet yoluyla oluyorsa ocuklar da aralarnda kan anlamazlklar bu yolla zmekte; konuup anlama ve ikna yolu ile oluyorsa, ocuklar da bunu kullanmaktadrlar. Mustafa Ergn, Oyun ve Oyuncak zerine. Milli Eitim. I/1,1980. s.102-119.

9 - ocuklarn oyuncaklarna sayg gstermelidir : Bykler nasl kendi kitaplar, plaklar, deerli eyalar zerinde titrerlerse; ocuklar da oyuncaklarna kar ylesine titiz davranrlar. Oyuncaklar, ocuklarn maldr. Anne-babalar ocuklara sormadan bu oyuncaklar atarlar veya bakalarna verirlerse bu, ocukta olumsuz etki yapar. ocuklarn oyuncaklarna ve onlar kullanma biimlerine sayg gstermelidir. Kardeler arasnda da oyuncak mbadelesi ve devri yaplmasnda krc olmadan arabuluculuk yapmal; byk kardelerin oyuncaklarn kklere vermelerini ve yakn yatakilerin oyuncak dei-tokularn salamaldr. 10 - Kz ve olan oyuncaklar arasnda fark gzetilmemelidir : Geleneksel toplumlarda, kk tarihin derinliklerine uzanan keskin bir rol blm vardr. Kadn ve erkek rolleri birbirinden tamamen ayrdr. Erkein kadn ileri yapmas nasl mizah konusu olmusa, erkeke davranlar gsteren kadnlar da ayplanmtr. Ama ada hayat artlar, aile ve meslek hayatnda kadn-erkek ayrmn kaldrm, her iki cins de ayn ilerde yanyana allmaya balamlardr. Ev ilerinde de ayn ortaklk srmekte, gerektiinde erkekler ocua bakp bulak ykamakta, kadnlar arabalarna binip pazara gitmektedirler. Baz toplumlar, ocuklar da bu rol ayrmna doutan itibaren hazrlamaya balarlar. Elbise ve ayakkablarn renk ve ekillerinden oyuncaklara kadar her iki cinse de ayr muamele yaparlar. Kz ocuklar srekli kadn rol oynar, olanlar da erkek. Hatt bir zaman sonra oyun gruplar bile ayrlr. Bu ayrm ada toplumlarda ister istemez ortadan kalkacaktr. ocuklar byklerin davranlarn taklit edeceklerdir. Balbas kk bebee bakan olan niin sal bebeklerle oynamasn? Kz ocuu niin annesi gibi taksilere zenmesin? Kendilerinin yaadklar geree ramen, baz aileler ocuklarn hl kz-erkek rolleri oynamaya zorlarlarsa, atma kar. 11. ocuklar, ortal toplayp dzenlemeye altrmaldr : ocuklarn iinde ykmak krmak - dkmek arzusu da vardr ama, esasen dzen arzusu daha kuvvetlidir. Eer ocua yol gsterilirse ortal derileyip toplamay, baz eyleri skp takmay, tahta bloklardan inaat vs. yapmay daha ok severler. ocuun krmay, bozmay renmesine ihtiyac yoktur, ama yapmay ve dzene koymay renmesi gerekmektedir. Bunun iin de anne-babalar ocuklarna bozulup yaplabilen oyuncaklar almal, akamlar yatarken oyun odlarn veya ev iindeki oyuncaklarn dzene koymay retmelidirler. Ama dzen duygusunun arsnn da ocuklar skacan, oyun ortamlarn istedikleri gibi kuramadklarnda oyun heveslerini karacan unutmamak lzmdr. Oyuncak seimi ocuklar iin oyuncak alrken uyulmas gereken baz esaslar vardr. Bunlar da u ekilde srlanabilirler : 1 - ocuklarn ya : Oyuncak genellikle belli bir ocuk iin seilmelidir. ocuklar her yata deiik geliiim dzeyi gsterirler. Geri bir ya grubundaki btn ocuklar ayn geliim Mustafa Ergn, Oyun ve Oyuncak zerine. Milli Eitim. I/1,1980. s.102-119.

dzeyini gstermezler. ok atik veya yava hareket edenler, sakin ve hayat dolu, gl - kaba ve ince - tkrldm, hassas - duygulu ve gl-iriyar ocuklar ayn ya grubu iinde bulunabilirler. Ayn yataki ocuklar ayn ilgileri de duyacak deillerdir. Ama gene de yalar, aa yukar bir geliim dzeylini gsterirler ve oyuncak alrken ocuun yama uygun oyuncak almak gerekir. 6-7 yandaki ocuklarn becerilerini gerektirecek bir oyunca iki yandaki ibir ocua vermek hi de uygun deildir. ocuklar baz oyuncaklar reddederler, kesinlikle o oyuncakla oynamak istemezler veya istenilen biimde oynamak istemezler. Baz oyuncaklar da balangta istedikleri halde, az sonra bu onlar iin can skc bir oyuncak olur. ocuklarn bu oyuncaklarla oynamalar hususunda stelememek gerekir. Ya gruplarna gre ocuklarn ne tr oyuncaklarla oynayabilecekleri hususunda, ikinci yazmzda ayrntl bilgi verilecektir. 2 - Oyuncaklar ocuklarn hayalglerini gelitirici olmaldr : Kk ocuklarn oyunlar byk oranda hayalglerine dayanr. Hayalgc ile ocuk bir oyuncaktan ok eitli oyunlar gelitirebildii gibi, pek ok eyi de gene o g sayesinde oyuncak haline getirir. Alnacak oyuncak, ocuun hayalgcn gelitirip ona eitli oyun imknlar sunan cinsten olmaldr. zellikte son zamanlarda konuan, uyuyan, alayan bebekler, kurmal veya ocuklarn pratik almalarna engel olup onlar pasiflie iten otomatik oyuncaklar ocuklarn fikir ve bulu bolluuna engel olur, daraltr, hi olmazsa rahatsz edici bir etki yaparlar. Bu oyuncaklarn birka eit olarak yaptklar monoton hareketler ve konumalar, hayalgcnn onlara ykleyecei pek ok role engel olurlar. Srekli glen yzlere sahip bir oyuncak, oyun iinde eitli zntl durumlar geldiinde vs. oyunun birliini bozar. Ama sade yzl bir oyuncaa ocuk her trl ifadeyi yaktrabilir. 3- Oyuncaklar ocuun evre deneyimlerine ve tecrbelerine uygun olmaldr : Hi trene binmemi bir ocua tam otomatik tren oyunca alp istasyon ynetim cihazlarnn bana oturtmak doru mudur? Hi iftlik grmemi bir ocuu da iftlik khyas yapmak keza! Evet, televizyonda ocuk her eyi grmektedir; kitaplarda, dergilerde, sinamalarda btn dnyann yaayn seyretmekte, renmektedir. Ama oyun, grme ve okuma zerine kurulamaz. ocuk oyunlar, hayat tecrbeleri zerine kurulur. Televizyon ve sinemada grdkleri, dergi ve kitaplarda okuduklar ocuklarda yzeysel, geici ve tehlikeli baz "taklitlere yol aarlar. ocuklar bunlardan kendi hayalglerini kullanarak yeni oyunlara geemezler. zellikle karmak oyuncaklar alnrken, ocuklarn hayat tecrbelerine uygunluu da gz nnde bulundurulmaldr. 4 - Oyuncak yeni oyun kolaylklar ve imknlar yaratmaldr : Bir oyuncak ya kendiliiinden ok ynl kullanmaya elverilidir, ya da belli bir oyuncak grubu iindeki yerini doldurur. ocuun oyun kurabilmesi bakmndan oyun odasndaki oyuncaklar arasnda bir uyum olmas gerekir. El arabalar, inaat ktkleri ve dier malzemeler, rmorklu oyuncaklar, mobilyalar vs. bir grubu; babek takmlar, salncaklar, ev letleri oyuncaklar vs. bir grubu; trenler, demiryollar, taksiler, kprler, trafik iaretleri vs., bir baka grubu olutururlar. Oyuncak almnda ocuun oyun kurma gruplarndaki yeri dnlerek de bir seme yaplmaldr. 5- Oyuncan yapld madde : Eskiden oyuncaklar bezlerden, tahtadan, kt ve madenlerden yaplyordu. imdi ise plastik, snrsz denilebilecek ekil ve renk alma yetenei ile oyuncak sanayiinde byk bir deiiklik yapmtr.

Mustafa Ergn, Oyun ve Oyuncak zerine. Milli Eitim. I/1,1980. s.102-119.

Esas olarak iyi veya kt madde yoktur, ancak bu maddelerden iyi veya kt yaplm oyuncaklar vardr. Ama gene de oyuncan maddesine ve maddesinin kalitesine dikkat etmek gerektir. ok kk ocuklara madenden yaplm sert veya tyl pel oyuncaklar verilmemelidir. Kt trlerinden yaplan oyuncaklarn dayanabilme snrlar aratrlmaldr. Plastikte ise ekil ve renk eitlilii kadar kalite eitlilii de vardr. ok sert, hemen krlabilir plastik de vardr; ok yumuak scaktan hemen eriyen plastik de vardr. Bezlerde, aalarda, madenlerde... her oyuncak malzemesinde kalite farklar vardr. Pahal da olsa sala uygun, kullanl, mrl, iyi kalite seilmelidir. 6- Oyuncaklarn byklkleri, ekilleri ve renkleri ocuk psikolojisine uygun olmaldr : ocuklar canl, ekici renkleri tercih ederler; gri bir top yerine krmz bir top gibi.. Ve ocuklar kendilerini yoracak karmakark renkler yerine, birka renkte sade olarak boyanm oyuncaklar seerler. Oyuncaklarn byklkleri de ocuk dnyasna uygun olmaldr. Byk bir tahta demiryolu, byk bir top, ok byk ay oyuncaklar, bebekler.. hem pahaldr, hem de ocuklarn her yere rahata gtrebilmelerine uygun deildir. Daha nemlisi ocuklar oyuncaklar rahalta kavrayabilmeli, ona istedikleri gibi muamele edebilmelidirler. Karikatrletirilmi oyuncaklardan kanmal, mmkn olduu kadar gerek hayatn minyatr oyuncaklar alnmaldr. Oyuncak ocuklarn hayalglerini ve oyunlarn belirleyen en nemli etmenlerden biri olduu iin, gerei pek saptrmamaldr. Hayvanlarn komik bir biimde oyuncaklatrlmas ocuklarda hayvanlar dnyas hakknda yanl grler meydana getirir. Ar derecede karmakark boyanm inaat malzemeleri yap yapmay gletirir. Oyuncaklarn ekilleri ve renkleri ocuklarn hafzalarn, dikkatlerini yormayacak biimde olmaldr. 7- Oyuncan oyun imknlar sunabilme kapasitesi : Oyuncaklar ok ynl olmaldr. Tek tarafl oyuncaklar ne kadar byk, gzel, salam vs. olsalar, bir oyuncak olarak verimsiz ilev grrler. Oyun sevinci, oyun baars biraz da oyun malzemelerinin bir araya gelerek bir oyun oluturma niteliklerine, yni oyun imknlarna baldr, inaat oyunlarnda az malzeme oyun sevincini gevetir. ocuun elinde ok sayda ve eitli yap malzemesi olmaldr. Basit bir ok bebek yerline, etrafnda bir sr oyun kurucu malzemesi olan tek bir bebek daha iyidir. ocuun nne seksen eit boya koyup, eline bir ka kt vermek de doru deildir. Boya eidi az da olsa olur ama ok miktarda kt olmaldr. 8- Oyuncan yaps ve ileyii ocuklarn anlayaca cinsten olmaldr : Kk ocuklarda nne geilmez bir inceleme ve renme hrs vardr. Ellerine verilen her oyunca inceden inceye kontrol eder ve anlayamazlarsa tahrip ederler. Aslnda oyuncaklarn teknik balantlar ocuklar iin d modelden daha nemlidir. D grn ocuun ok ksa bir sre ilgisiini eker, ondan sonra ocuk oyuncan ileyiini anlamaya alr. Onun iin mekanizma ocuklar iin kark olmamal, gzle grlebilir, anlalabilir olmaldr. leyii ok kark, anlalamam olan oyuncak ocuk tarafndan ne yaplp sklecek veya krlacaktr. Bunlara gc yetmiyorsa ilgisi azalacak ve hatt onu sevmeyecektir. Ancak teknik balantlar dafha nceden anlam olan ocuklar, bu tr oyuncaklarla krmadan seve seve oynarlar. 9 - Dayankllk : Baz oyuncaklar gzeldir ama ince zayf taraflarndan krlverirler. Burada ocuk susuzdur ama, gene de zlr. Oyuncan -krlmasa bile- hzla eskimesi, ocukla oyuncak arasndaki srekli ilikiye engel olur. ocua verilen oyuncaklar dayankl olmaldrlar.

Mustafa Ergn, Oyun ve Oyuncak zerine. Milli Eitim. I/1,1980. s.102-119.

10- Gvenlik : ocuk de kalka byr. ocuklarn gnlk evresi bir ok keskin kenar ve kelerle doludur, ocuk her an bir eye taklarak debilir; kapda, dolaplarda, ekmecelerde parmaklar kslabilir. Ne zaman ne olaca bilinmez. Her tehlikeye kar ar nlemler almak da doru deildir, fakat cidd tehlikelere de engel olunmaldr. Bu husus evre asndan olduu gibi, oyuncaklar asndan da gzetilmelidir. zellikle tehlikeyi tanmayan ve ondan saknmayan bebeklerin oyuncaklarnn yapm ve seimlerinde buna dikkat edilmdlidir. Evde kk bebekler varsa, oradaki byk ocuklarn oyuncaklarna bile dikkat edillmelidir. Ayrca her yataki ocuun belli bir tecrbesi, tehlikelere kar vaziyet almada belli bir tutumlar vardr. Bir testere, bir eki, bir scak t her yataki ocuklara verilmez. Oyuncak yaparken, satarken ve bunlarla oynarken ocuklarn gvenlii konusu reticiler, anne-babalar ve bakclarla imalatlarn zerinde duracaklar en nemli konulardan biridir. Bu hususta baz lkeler, yasalarla belirlenmi gvenlik nlemleri koymaktadrlar. 11- Fiyat : Esasen her fiyata iyi oyuncak vardr ama oyuncan psiko-pedagojik ynlerinden ve kalitesinden anlamak gerekir. Oyuncan fiyat kalitesine, oyun imknlar yaratma kapasitesine ve dayankllna gre belirlenmelidir. Ucuz ve yukardaki nitelikleri olmayan oyuncaklarn bir deeri olmad gibi, ok pahal ve ocuun seviyesinin, kullanmnn zerindeki oyuncaklarn da deeri yoktur. Oyuncak seiminde bu hususun da gz nne alnmas gerekir. KAYNAKLAR: Arbeitsausshuss Gute Spielzeug: "Gutes Spielzeug von A - 2", Ravensburg 1974. Ayta, Prof, Dr. Kemal : "Avrupa Eilim Tarihi", DTCF yay. Ankara 1980. (2. bask) Ayta, Prof. Dr. Kemal : "ada Eitim Akmlar", DTCF yay. Ankara 1976. Berktin, C. T.: "ocuk ve Oyun", Okul ncesi Eitimi, X/15 (1978), s.14-15 Bloomington, Dr. B.: "Okul ncesi eitiminde oyun zerine en son bilimsel aratrmalar", Okul ncesi Eitimi V/5 (1973), s.16-18 Bade. U.-G. Otto: "Yaratclk Eitimi", Braunschweig 1979 Colemen, J, S.: "Learning through Games", Bruner, J. S. vd: "Play - It's Role in Development and Evolution" 1976, s. 460-463 Cmert, Sadettin: "Oyun ve Rantlar", stanbul 1979 Evrim, S.: "Rol Sorununa Giri", stanbul 1972 Gndz, Yusuf; "ocuk geliiminde oyunun yararlar". Okul ncesi Eitimi VIII/11 (1976), s. 13-17 Jacob, J. Piene: "Hayvan yavrular nasl oynar?", Bilim ve Teknik, X/109 (1976), s.19-23 Kantarcolu, Seluk: "Ana Okullarnda Metod ve renim", stanbul 1978 zgr, . N. : "Bugnn Anaokullar", stanbul y.y. (3. bask) Samuray, Do. Dr. Neriman: "Okul-ncesi ocuklarnda Grafik Faaliyetin Geliimi", DTCF yay. Ankara 1975 Scheuerl, Hans : "Zur Begrifsbestimmung von 'Spiel' und 'Spielen'", Zeitschrift fr Padagogik, XXI/3 (1975), s.341-345 Scheuerl, Prof. Dr. H.: "Beitrage zur Theorie des Spiels", Frankfurt 1964 Scheuerl, Prof. Dr, H. : "Das Spiel", Frankfurt 1965 Sel, Ruhi: "Anaokulunda Oyun", Ankara 1976 (3. bask) Skan, Zafer vd.: Okulncesi Eitimi El Kitab", stanbul 1978

Mustafa Ergn, Oyun ve Oyuncak zerine. Milli Eitim. I/1,1980. s.102-119.

Vygotsky.'L. S.: "Play and It's Role in the Mental Development of the Child", Bruner,J. S. -..: "Play-ist Role in Development and Evolution" 1976, s. 537-554 Zulliger, Hans: "ocukta Oyunla Tedavi", stanbul 1974

Mustafa Ergn, Oyun ve Oyuncak zerine. Milli Eitim. I/1,1980. s.102-119.