Keynote na Talumpati sa 2007 Nakem Conference

Mariano Marcos State University, Mayo 23, 2007

MARAMING WIKA, MATATAG NA BANSA

Ricardo Ma. Nolasco Ph.D.

Tagapangulo, Komisyon sa Wikang Filipino

Isa pong karangalan at pribilehiyo para sa akin at sa

Komisyon sa Wikang Filipino na maimbitahan at
makapagsalita sa inyong kumperensya. Ang ibabahagi ko sa
inyo ngayong umaga ay tungkol sa bisyon, direksyon at mga
programa ng KWF para sa susunod na tatlong taon, o
hanggang 2010. Ibinabahagi ko ang mga ito sa inyo sa pag-
asang yayakapin ninyo ang nasabing mga bisyon, direksyon
at programa bilang sarili ninyong bisyon at programa.

Kamakailan lamang ay nagkasundo ang pamunuan ng

KWF na baguhin ang aming bisyon. Ang pangarap namin
ay: “maging sentro ng kapantasan sa mga wika at literatura
ng mga Pilipino.” Umaalinsunod ang pangarap na ito sa
aming mandato na paunlarin, palaganapin at panatilihin ang
mga wikang ginagamit ng mga Pilipino sa iba’t ibang
larangan.

Ang ganitong bisyon at misyon ay pag-amin na

bagamat ang KWF ay siyang opisyal na ahensyang pangwika
ay malayo pa rin ito sa pagiging tunay na sentro ng
kapantasan at kaalaman sa mga wika at panitikan ng mga
Pilipino. Ang itinatayo namin ay isang sentro ng
impormasyon, dokumentasyon at pananaliksik; na may
kuwerpo (corps) ng mga mananaliksik na may mataas na
kakayahan sa linggwistika at applied na linggwistika (hal.
pagtuturo ng wika) at pagsasaling-wika; isang sentro na
katatagpuan at naglalaman ng lahat ng mga pag-aaral at
akda tungkol sa mga wika ng Pilipinas; isang sentro na may
kamalig ng mga datos sa ibat ibang wika, at sa ibat ibang
genre, kasama na ang audio at video recording ng mga
pangyayaring komunikatibong may mga anotasyon at
komentaryo; isang sentro na lumilikha ng mga orihinal at
huwarang mga diksyunaryo, gramatika, ortograpiya,
iskolarli na mga babasahin, materyales sa literasiya at
reperensya sa pagtuturo sa magkakaibang disiplina; at
isang sentro na dalubhasa rin sa teknolohiyang pang-
impormasyon at pangkomunikasyon upang magampanan
ang gawain ng pagpapaunlad, pagpapalaganap at
pagpapanatili ng mga wika sa Pilipinas.

Ang katwiran para sa pangarap naming ito ay

nagmumula sa aming pagkilala sa kahalagahan ng mga
wikang ginagamit ng mga Pilipino—ang wikang pambansa,
ang mga wikang panglokal at mga wika na pang-ibayong
dagat--- para sa magkakaibang mga layunin: para sa
literasiya at edukasyon ng ating mamamayan; para sa
layuning pangkultura at intelektuwal; para sa
pagkakakilanlan at etnisidad; para sa pakikipagtalastasan
sa loob at labas ng bansa; para sa pag-unlad na pang-
ekonomiya; at para sa kaisahan at katatagang pampulitika.

Gusto naming isipin na lipas na ang panahon na ang

mga gawain ng komisyon—sa katotohanan o sa karaniwang
pagkakaalam-- ay eksklusibong nakatuon sa wikang
pambansa, sa kapabayaan ng mahigit na 170ng wika ng
ating bansa at nang walang makatotohanang pagsasaalang-
alang sa isa pang opisyal na wika ng bansa, ang Ingles, o sa
mas eksaktong pormulasyon, ang Philippine English.

Ito ang landas o linya ng “isang bansa, maraming

wika”, na siyang simulain ng kasalukuyang tema ng buwan
ng wika 2007, na “maraming wika, matatag na bansa.”

Ano ang batayan at katwiran ng “maraming wika,

matatag na bansa”?

Ang batayan at katwiran ay may kinalaman sa

pagiging multilinggwal at pagiging multikultural ng mga
Pilipino. Sa halip na isang disbentahe, itinuturing ng
komisyon na napakalaking bentahe ang pagkakaroon ng
Pilipinas ng mahigit na 170ng wika. Pangsampu tayo sa
pinakamaraming wika sa buong daigdig, sa kabila ng
palasak at mapangmenos na palagay na ang mga wikang
ito’y pawang mga dialekto lamang. Ang natural na
kundisyon ng karaniwang Pilipino at ng karaniwang
mamamayan ng daigdig ay hindi lang iisa ang alam nitong
wika. Sa karaniwan, ang Pilipino at ang karaniwang tao sa
daigdig ay may alam na dalawa o mahigit pang wika. Si
Hesukristo ang pinakamainam na halimbawa ng pagiging
multilinggwal, sapagkat marunong siya ng Aramaic, ng
Hebrew, Griyego at Latin. Si pangulong GMA ay mainam na
halimbawa ng isang Pilipino. Maalam siya sa Kapampangan,
Sinebwano, Ilokano, Tagalog, Ingles at Espanyol. Dahil sa
katotohanang ito, ang ideya at pangakong pag-unlad sa
ilalim ng isang sentralisadong nasyon-estado na may iisang
sentralisadong wikang pambansa ay naglalaho.
 Gayunpaman, mayroon tayong wikang pambansa.
Ito ang wikang Tagalog na nang dahil sa kumbinasyon ng
mga sirkumstansyang historikal, pang-ekonomiya at
sosyopulitikal ay naging komon na wika ng magkakaibang
etnolinggwistikong grupo ng ating bayan. Ang kasalukuyang
Filipino ay ang dating wika ng Katagalugan na naging
pambansa. Ang Filipino, kung gayon, ay ang pambansang
linggwa prangka.

Kung batayang panglinggwistika ang pag-uusapan,

ang wikang pambansa at ang Tagalog ay nabibilang sa iisang
wika. Ang unang batayan sa pagsabi nito ay ang tinatawag
na mutual intelligibility. Ang isang nagsasalita ng “Filipino”
at ang isang nagsasalita ng Tagalog ay magkakaunawaan.
Kung gayon, nagsasalita sila ng isang wika.

Ang ikalawang batayan ay ang gramatika. Ang

gramatika ng umiiral na “Filipino” ay walang pinag-iiba sa
gramatika ng Tagalog. Totoong sa ilalim ng konstitusyon,
ang wikang Filipino ay kailangang nakasalig sa mga umiiral
na wika sa Pilipinas. Pero, sa ngayon, ang gramatika ng
wikang pambansa ay yaong sa Tagalog. Tingnan lamang ang
mga panlapi ( -um-, -in, -an, at i-) at ang mga gramatikal na
pananda (i.e. ang, ng, sa) at mga partikulo (i.e. pa, na,
kung, daw, kasi). Hindi ba magkapareho lang sa mga
panlapi at gramatikal na pananda at partikulo ng tinatawag
na “Filipino”? Walang panlapi o gramatikal na elementong
galing sa Ilokano, Sebwano, Ilonggo at sa ibang malalaking
wika ang may matatag na katayuan sa wikang pambansa.

May ilang teorista sa akademya na nagpapalaganap

ng ideya na ang kaibahan ng “Filipino” sa Tagalog ay ang
pagiging “malaya” ng una, at ang pagkapurista ng huli. Ang
ibinibigay nilang halimbawa ay ang pagkakaiba ng leksikon
ng “Filipino” at ng “Tagalog”, gaya raw ng “fakulti”, sa
halip na “guro”, “kolehiyo” sa halip na “dalubhasaan”,
“miting” sa halip na “pulong” atbp. Kinikilala ng KWF na
ang “purismo” at “Tagalismo” ay mga hadlang sa
pagpapaunlad ng wikang pambansa. Subalit, kailangan ding
alalahanin na hindi panghihiram ng dayuhang leksikon o
leksikon buhat sa iba pang wika ng Pilipinas ang batayan sa
pagklasipika ng dalawa o mahigit pang barayti na
magkakaibang wika. (Maging ang mga Tagalog sa Batangas
at Bulakan ay nanghihiram din at nagko- code-switch.) Gaya
ng nabanggit sa itaas, ang pagkakaunawaan at ang
gramatika ay higit na mapagpasyang batayan. Idagdag pa
rito ang katotohanan na karamihan ng mga Pilipino ay
tumatawag pa rin sa wikang pambansa na “Tagalog”. at
madaling maintindihan kung bakit kakaunti lamang, maliban
sa kakarampot sa akademya, ang naniniwala na ang
“Tagalog” at ang “Filipino” ay “magkaibang wika.”

Pero may isang malaki at hindi matatawarang

pagkakaiba ang wikang Tagalog noon at ang wikang
pambansa ngayon. Ang kasalukuyang wikang pambansa ay
ang pangalawang wika ng nakararaming Pilipino. Mas
marami nang Pilipino ngayon na marunong mag-Tagalog
pero hindi ito ang kanilang kinagisnan o unang wika. Ito
ang pangalawang wika nila. Ito ang isa sa tampok na
dahilan sa pagtawag dito ng ibang pangalan—Filipino. Ito rin
ang panlipunang batayan sa paglitaw ng mga pasalitang
barayti ng “Filipino”; mga barayti na hindi lamang limitado
sa Katagalugan at Kamaynilaan, kundi sumasaklaw sa
Davao, Iloilo, Cebu, Baguio, Angeles, Cagayan de Oro,
Zamboanga City at sa ibang punong sentrong lungsod kung
saan nagtatagpo ang magkakaibang grupong etniko. Sa
ngayon, ang barayting pinakaprestihiyoso ay ang barayti sa
Metro Manila at kanugnog na mga lugar, na siyang itinuturo
ngayon sa mga paaralan at pinalagaganap ng masmidya.
Pero hindi maipupuwing na ang wikang Tagalog ay naging
pambansa na.
 Ang ganitong mga katotohanan, sa aking palagay,
ay hindi nalingid sa mga gumawa ng mga probisyong
pangwika sa ating konstitusyon. Nanalig sila na habang
nalilinang, ang wikang pambansa ay dapat payabungin at
pagyamanin pa salig sa umiiral na mga wika sa Pilipinas at
sa iba pang wika. Idineklara din nila ang wikang Filipino at
ang wikang Ingles bilang wikang opisyal, pero hindi nila
kinaligtaan na ipahayag din na ang mga wikang pangrehiyon
ay pantulong na wikang opisyal at midyum ng pagtuturo.
Higit sa lahat, tiniyak nila ang pagtatayo ng isang komisyon
na “magsasagawa, mag-uugnay at magtataguyod” ng mga
pananaliksik hindi lamang sa wikang pambansa, kundi sa
iba pang mga wika ng mga Pilipino. Ang ganitong mga
probisyong pangkonstitusyon ay nagkaroon ng katuparan sa
pagkakapagtibay ng RA 7104 na siyang lumikha sa Komisyon
sa Wikang Filipino.

Ang lohika ng patakarang multilinggwal sa

pagpapaunlad ng mga wika sa Pilipinas ay unti-unting
tinatanggap ngayon ng mas maraming mananaliksik sa wika
at/o tagagawa ng patakaran sa ating pamahalaan. Nitong
kamakailan, may isang grupo ng mga mananaliksik ang
naglabas ng KRT 3 Formulation of the National Learning
Strategies for the Filipino and English Languages na
nagmumungkahi sa pamahalaan na:

<!--[if !supportLists]-->• <!--[endif]-->para

sa ECCD (3-5ng taon),
ang paggamit ng wika ng bata sa day care center.
Gagamitin ang Filipino at English (at Arabic) sa mga
istorya at panitikan;

<!--[if !supportLists]-->• <!--[endif]-->para

sa Grade 1 hanggang 3,
ang paggamit ng wika ng bata bilang midyum ng
pagkakatuto para sa lahat ng subject. Gagamitin ang
 Filipino at English (at Arabic) bilang magkahiwalay na
subject para sa oral language development;

<!--[if !supportLists]-->• <!--[endif]-->para

sa Grade 4 pataas,
Filipino bilang midyum ng pagtuturo para sa Makabayan
at subject na Filipino at/o panitikan at English bilang
midyum sa Math at Science. Gagamitin ang wika ng
bata bilang pantulong na wika;

<!--[if !supportLists]-->• <!--[endif]-->samantala,

sa sekundarya,
magtuturo ng mga language elective sa wika ng bata,
wikang pangrehiyon, Arabic at anumang wika sa
ibayong dagat;

Ayon sa nasabing dokumento: “(c)ontrary to being a

hindrance, the languages of children must be considered as
enabling factors on which student learning and achievement
can be based. The use of the mother tongue in learning has
been found to be the most effective way to bridge learning in
all subject areas including the development of future
languages. This is a generalization based on numerous
experiences of other multilingual countries as well as
empirical studies conducted in the Philippines.”

Ang isang halimbawa ng empirikal na pag-aaral na

nagbibigay-balidasyon sa bisa ng multilinggwal na patakaran
ay ang resulta ng 2006 NAT Grade 3 reading test sa dibisyon
ng Kalinga. Sa sampung distritong ito, tanging ang
Lubuagan lamang ang may first language component, ibig
sabihin, ang unang wika ay siyang ginamit na midyum ng
pagtuturo sa naturang eskuwelahan, kahit sa science at
math. Ang natitirang siyam na dibisyon ay sumailalim sa
regular na edukasyong bilinggwal. Ipinakikita ng reading
test na ang distrito ng Lubuagan ang nakapagtala ng
pinakamataas na marka sa English (76.5%) at Filipino
(76.44%). Ang pumangalawa na distrito ay ang Tinglayan
na nakaiskor ng 64.5% sa English at 61.4% sa Filipino.
Ang pumangatlo naman ay ang Pasil, na nakaiskor ng
51.9% sa English at 47.7% sa Filipino.

Ang ganitong mga ebidensya ay nagpapatotoo na

maaaring gawing tulay ang lokal na wika upang matutuhan
ang English at Filipino. Ang totoo’y maraming mga pag-aaral
ang nagpapakita na ang paggamit ng wikang hindi-sa- bata
ay hindi makatutulong manapa’y makasasama pa nga sa
pang-akademikong performance ng bata. Mahalagang
banggitin muli ang mga napatunayan sa pananaliksik ni
Taufeulangaki (2004):

<!--[if !supportLists]-->• <!--[endif]-->ang

mga bata ay
nangangailangan ng pinakamababa na 12ng taon
upang matutuhan ang kanilang unang wika;

<!--[if !supportLists]-->• <!--[endif]-->ang

mga bata ay hindi
natututo ng pangalawang wika nang mas mabilis kaysa
mga matanda;

<!--[if !supportLists]-->• <!--[endif]-->ang

may edad na bata ay
may higit na kasanayan sa pagkatuto ng pangalawang
wika;

<!--[if !supportLists]-->• <!--[endif]-->mas

importante ang pag-
unlad pangkognitibo ng bata kaysa paghantad sa
ikalawang wika;

Sa isang hiwalay na artikulo, nabanggit ko na ang

eksklusibong paggamit ng Ingles at Filipino ay nagresulta sa
tinatawag ni Smolicz, Nical and Secombe (2000) na
inferiorization ng iba pang wika sa Pilipinas. Ninanakaw ng
kasalukuyang patakarang bilinggwal ang wika ng bata at
hinahalinhan ito ng isang wikang di-pamilyar at tiwalag sa
kanilang kultura at karanasan. Ang mensahe ng bilinggwal
na edukasyon sa marami nating mag-aaral ay walang
kuwenta ang kanilang kinagisnang wika. Sa halip na tingnan
bilang resource at pundasyon ng panimulang kaalaman,
itinuturing ang pagkakatuto ng wikang sarili na isang
malaking kakulangan o deficiency, o dikaya’y kapansanan.
Sa halip na pagmamahal at pagpapahalaga sa sariling
kultura’t wika, pagkutya at pagmamaliit sa sarili ang
itinuturo ng kasalukuyang patakaran.

Sinusuportahan ng KWF ang anumang kampanya na

papaghusayin ang kasanayan sa Ingles ng ating mga
estudyante. Pero kailangang linawin na ang pinakamabisang
paraan ay ang pagturo dito bilang pangalawang wika. Ibig
sabihin nito, magsimula sa kinagisnang wika sa unang mga
grado. Kapag mabulas na at matatag na ang kasanayang
pangliterasi at pangkognitibo ng estudyante sa kinagisnang
wika at kultura, ipakilala ang Ingles at ang Filipino bilang
mga subject. Sa paglaon ay maaari na ring ituro ang iba
pang subject sa Filipino at Ingles. Gayunpaman, ang
katatasan sa Ingles ay hindi makakamtan lamang sa
eskuwelahan. Sa labas ng eskuwelahan, kailangang
magkaroon ang mga estudyante ng mga modelo o huwaran
sa pagsusulat at pagsasalita ng mabuting Ingles, at kasabay
nito ng mga pagkakataon para magamit ang kanilang
kasanayan sa Ingles. Sa kasalukuyan ay walang sapat na
motibasyon at oportunidad maliban sa eskuwelahan upang
mapaunlad ng mga estudyante ang kanilang kasanayan sa
Ingles, laluna sa pagsasalita nito.

Ang komitment ng KWF sa “isang bansa, maraming

wika” ay makikita sa tema at saklaw ng nakaraang
patimpalak na idinaos noong Buwan ng Wika 2006. Sa
simula’t sapul ay nakasanayan na namin na magdaos nang
taunan ng isang patimpalak lamang, ang tradisyunal na
Gantimpalang Collantes sa sanaysay sa wikang Filipino.
Noong 2006, sa kauna-unahang pagkakataon ay nagdaos
ang KWF ng magkakahiwalay na mga timpalak sa pormal na
pagsulat sa Sebwano (tula at maikling kuwento), Iloko (tula
at maikling kuwento), Hiligaynon (maikling kuwento) at
Pangasinan (tula). Ang nagwaging mga akda ay nakatipon
ngayon sa isang akda na pinamagatang Ani ng Wika 2006.
Ang tema ng buwan ng wika 2006 ay: “Ang buwan ng
wikang pambansa ay buwan ng mga wika ng Pilipinas.”

Ngayong taong 2007, pinalawak namin ang saklaw

ng patimpalak para makasama ang Bikol (maikling kuwento
at sanaysay), Samar-Leyte (tula at maikling kuwento),
Kapampangan (tula), Meranaw (sanaysay), Maguindanao
(sanaysay) at Tausug (sanaysay). Ang tema ng buwan ng
wika 2007 ay: “Maraming wika, matatag na bansa.”

Ang multilinggwal na adhikain ng KWF ay hindi

lamang naipapahayag sa taunang pagdiriwang ng buwan ng
wika at pagkilala sa mahusay na mga akdang
pampanitikan, kundi sa mga pangmatagalang programa at
proyektong inako nitong isakatuparan.

Ang mga programa’t proyektong ito ay naglalayon na

makamit ang sumusunod na pagbabago sa ating kapaligiran:
ang pagpabor ng opinyong publiko sa multilinggwalismo.
Hanggang ngayon, marami pa rin ang naniniwala na hindi na
kailangang pag-aralan ang wikang pambansa o ang ating
mga lokal na wika sapagkat “alam na natin ito.” Laganap pa
rin ang maling pag-iisip na ang pagkakaroon ng isang wika
ay mapagpasya sa pagbubuo ng isang bansa.
 Upang pumabor ang opinyong publiko sa
multilinggwalismo, plano naming magbigay ng
napapanahong mga impormasyon sa OP, DEPED, CHED, ang
Kongreso at iba pang ahensya ng gobyerno tungkol sa mga
bagay na may kinalaman sa wika. Makatwiran lamang na
ang unang benepisyaryo ng aming mga pananaliksik ay ang
pamahalaan na rin.

Gusto rin naming lumikha ng bagong mga kaalamang

pangwika at pampanitikan. Nais naming palakasin ang:
Philippine Lexicography program, Philippine Grammars
Program, ang National Translation Program, ang Phonology,
Phonetics and Ortography Program, mga proyekto sa
literasiya at pagtuturo ng wika; Philippine Language Mapping
Project; Bibliography of Philippine Languages project;
Endangered Languages Program; Philippine corpus;

Gusto rin naming palaganapin sa publiko at

stakeholder ang impormasyon at kaalamang pangwika at
pampanitikan. Kayá namin itinatayo ang: Library and
Archives of Philippine Languages; pinapataas ang kantidad
at kalidad ng mga publikasyon; nagdadaos ng mga seminar,
workshop, lektyur, at iba pang aktibidad na pang-
edukasyon; pinapaganda ang aming website; nagkakaloob
ng mga research grants o tinutulungan ang mga stakeholder
na makakuha ng mga research grants; nagtatayo ng mga
language councils sa mga rehiyon; pinalalakas ang mga
kakayahang pang-IT at pampananaliksik, at sinisikap na
magkaroon ng sarili naming tahanan at gusali.

Sa pagwawakas, nais kong ibilin sa inyo ang sinabi

ng isang katutubong Amerikano, isang American Indian,
tungkol sa relasyon ng wika at ng buhay. Aniya, kailangan
natin ang wikang dayuhan para mabuhay sa kasalukuyang
panahon. Pero kailangan natin ang wikang sarili, para
mabuhay nang habampanahon.

Source: http://wika.pbwiki.com/Maraming+Wika,+Matatag+na+Bansa+-
+Chairman+Nolasco