Professional Documents
Culture Documents
Endstride retilen her malzemenin kendine zg zellikleri vardr. Genel olarak malzemelerin kullanlaca yerlerde bu zellikleri salamas beklenir. retim sonrasnda paralar kullanlmaya balandnda karlalan problemler sonras nemli sorunlar karmaktadr. Bu nedenle malzemelerden numuneler alnarak alma koullar labaratuar artlarnda test edilmeye balanmtr. lk dnemlerde yaplan bu testler sonucu maliyetleri arttran ve bazende yanl sonular veren tahribatl testler ortaya kmtr. Bu test yntemleri kullanld malzemeyi deforme ederek hurda olmasna neden olmaktadr. Bunun yannda test sreside uzundur. Teknolojik gelimelere paralel olarak Tahribatsz Muayene yntemleri olumaya balamtr. Bu sayede test ilemi numune zerinden deil gerek para zerinden yaplrken zaman kazancda olmutur. Ayrca kullanlan yntemler uygun artlarda yapld takdirde kesin sonularda vermektedir. Bu gn Tahribatsz testler ok sk kullanlmakla beraber tahribatl testlerede devam edilmektedir. Tahribatl testlere rnek olarak, ekme testi, koparma testi, burma testi ve Punta Kaynaklarnda kullanlan Tear-Down testini verebiliriz. Tahribatsz testlere rnek ise Radyografi, Ultrasonik, Sv Penatrant, Girdap Akmlar ve Manyetik parack yntemleridir.
Malzeme Kusurlar
Malzemeler retimleri esnesnde eitli problemler nedeni ile istemeyen kusurlara sahip olabilir. Bunlar malzemenin grevini yaparken problemlere neden olur. ki eit kusur vardr. Bunlar; Hatalar: Bir sreksizlik belirtisi tolerans ve malzeme artnamelerine gre "kabul edilemez" olarak adlandrlyorsa buna hata denir. Sreksizlik: alma artlarnda parann performansn etkilemiyorsa "kabul edilebilir" olarak deerlendiriliyorsa buna sreksizlik denir. Bir sreksizlik bir metal parasnn gemiinde herhangi bir zamanda meydana gelmi olabilir. Eer sreksizlik, erimi haldeki ilk retim faznda olumusa " sreksizlik" denir. Eer daha sonraki bir ilem, fabrikasyon veya tamamlanma srasnda olumusa buna da "lem Sreksizlii" denir. Son olarak sreksizlik tamamlanm rnn kullanm srasnda evre artlar, yk etkisi veya her ikisinin beraberi ile olumusa bunlara "Servis Sreksizlii" denir.
Punta Dmesi
Keskinin Ucu punta dmesine deymeyecek ekilde iki puntann ortasndan kullanlmaldr.
Btn puntalar bu yntemle ayrldktan sonra parann bir tanesinde puntalanan blgedeki punta ap kadar bir delik oluurken dier tarafta Punta dmesini adn verdiimiz kle halinde bir para kalr. Bu parann ap, gr ve koptuu blge incelerek deerlendirmesi yaplr. Bu deerlendirme sonular kayt edilerek toleranslar dahilinde hatalar tanmlanr.
6 Austos 2000
Punta Dmesi
D
A: Gzle Kontrol B: Sv Girinim, Manyetik Parack, Girdap Akmlar D: Ultrasonik, Radyografi
stteki ekil hangi yntemle hangi blgedeki hatalarn tespit edildiini gstermektedir. imdi NDT yntemlerinden bazlarnn avantajlar ve kullanm yerleri hakknda bilgiler verilecektir.
Radyografi
Radyografi ynteminde nfuz edici ksa boylu Radyasyon dalgalar kullanlmaktadr. Kontrol edilecek olan malzeme iindeki younluk farkllklar sayesinde hata tespitleri yaplr. Malzeme zerine gnderilen n genellikle film zerine yanstlr. Malzeme iindeki yap bozukluklar nedeni ile farkl miktarda sourulan nlarn yansmalarda farkl grntler oluur. Gerekte film zerine yansyan grnt malzemeden geen nn yaratt Glge grntsdr. Endstriyel anlamda radyografi isel hatalarn tespitinde kullanlcak en uygun yntemdir.
In Kayna Radyasyon Hata
Test Paras
Film
Radyografinin stnlkleri
1) 2) 3) 4) Kalc kayt elde edilir ve zaman iinde karlatrma yapmaya imkan tanr. sahasnda kalibrasyon gerektirmez. sreksizliklerin aratrlmasnda mkemmel sonu verir. Demet yn para geometrisinden etkilenmez.
2) Ultrasonik
Bu yntemde hatalarn tespiti iin ultrasonik ses demeti kullanlr. Kullanlan sesin frekans 0,2-25 MHz arasndadr. Burada Hz frekansn birimi olup saniyedeki bir titreime eittir. Ultrasonik test malzeme iinde yaylan ses demetinin, akustik empedansda ( Malzemenin sesin yaylmasna kar gsterdii diren) meydana gelen deiim sonucu ksmen veya tamamen yansmas prensibine dayanmaktadr. Yksek frekansl ses, elektrik enerjisini mekanik enerjiye, mekanik enerjiyide elektrik enerjisine dntrme yeteneine sahip bir piezoelektrik kristal yardm ile malzeme iine gnderilmektedir. Alglanan yanklar katod n tpnde grnen elektrik sinyallerine dnr. Bugnk teknoloji sayesinde bunlar bilgisayar ekranlarnda digital sinyaller halinde grlmektedir.
Balang Yanks
Hata Yanks
Ultrasoniin stnlkleri
1) 2) 3) 4) 5) 6) 7) Malzemenin yalnz tek tarafndan giri yeterlidir. ok eitli malzemelerde kullanlabilir. Dzlemsel i sreksizliklerinde en mkemmel sonucu verir. Portatif Yksek Nufuziyet yetenei Annda sonuca varma Otomatik sistemlere adapte edilebilir.
Girdap Akmlar
Bu yntem genel olarak bir rete (Jeneratr), bir test bobini ve bir gsterge (Endikatr) ile almaktadr. rete manyetik alan yaratan test bobinine deiken akm salamaktadr. Deiken manyetik alan iletken test parasna girdap akmlarn endkler. Endklenen bu girdap akmlarbobinin manyetik alanna zt ynde ikinci bir manyetik alan meydana getirir. Test parasnn zelliklerindeki bir deiim veya sreksizlik elektrik direncinde bir deiime neden olacandan test iin kullanlan akm miktarn ve buna bal olarak manyetik alan deitirir. Gsterge ( ibreli veya katod n tp ) malzemenin, girdap akmlarn ne ekilde etkilediini gsterir ve kaydeder. Girdap akmlar aadaki amalar iin kullanlabilir. a. letken malzemelerde yzey ve yzey alt hatalarnn incelenmesinde. b. letken malzeme zerindeki iletken olmayan kaplama kalnlnn (Boya gibi) llmesinde. c. Metalik bileiklerin iletkenliinin llmesinde.
Bobin H Girdap
Yzey Hatas
Sv Penetrant
Bu yntem gzeneksiz malzemelerdeki yzey sreksizliklerini tespit etmek iin kullanlr. Girici boya (Penetrant) temiz bir yzeye uygulandnda, yzey sreksizliinin iine klcal (kapiler) etki ile nufuz eder. Yeterli bir nfuzuyet sresinden sonra boyann fazlas yzeyden temizlenir. Yzey sreksizliine girmi olan boya, genellikle bir emici (developer) yardm ile yzeye geri ekilir ve para yzeyinde grnr bir belirti oluturur.
a) Yzey Temizlemesi
b) Penetrantn ygulanmas
d) Developer ygulanmas
Manyetik Parack
Bu yntem Ferromanyetik malzemelerin yzey ve yzeyalt sreksizliklerinin tespitinde kullanlr. Bunun iin malzemeye bir manyetik alan ve sreksizliklerin zerinde oluan kaak alana kar duyarl manyetik toz uygulamak gerekir. Toz, para yzeyinde kaak alan tarafndan tutularak grnr ve belirgin hale gelir. Sreksizlik belirtilerinin yorumlanmas kalifiye elemanlar tarafndan yaplmas gerekir.
Kaak Alan Yzey Hatas Akm Yn
5) Test parasnn elektrik akm nedeni ile yanma problemi olabilir. 6) Paralar test sonras demanyetize edilmelidir ve bu ilem zor olabilir.