1

ANAT OM

SCAPULA
st kenarndaki incisura scapulae denilen entik, canlda ligamentum transversum scapulae superius ile delik haline getirilir. Delikten n. suprascapularis,ligamentin zerindenise a.v. suprascapularis geer. N. suprascapularis, kola abdksiyon hareketini balatan kasn (m. supraspinatus) siniridir . Processus coracoideus denilen kntsna; m. pectoralis minor, m. coracobrachialis ve m. biceps brachiinin caput brevesi tutunur. Acromion, spina scapulaenin geni olan lateral ucudur. st ekstremite uzunluunun llmesinde kullanlan proksimal noktadr. M. deltoideus (kolun esas abdktr kas) ile m. trapezius (omuz kmesini nleyen kas) tutunur.

HUMERUS
Tuberculum minusa m. subscapularis insersiyo yapar. Tuberculum majusa yukardan aa doru; m. supraspinatus-m. infraspinatus-m. teres minor tutunur. Sulcus intertubercularis; tberklmler arasndaki oluktur. Oluktan, m. biceps brachiinin caput longumunun tendonu geer. Bu tendon ayn zamanda omuz ekleminin iinden geen tek tendondur. Oluun tabanna m. latissimus dorsi (gvdeyi yukar eken esas kas) insersiyo yapar. Oluun i kenarna (crista tuberculi minorise) m.teres major, oluun d kenarna (crista tuberculi majorise) m. pectoralis major tutunur. Collum chirurgicum, humerusun en zayf yeridir. Humerus en ok buradan krlr. Krklarnda yakn komuluk nedeniyle, n. axillaris ile a.v. circumflexa humeri posterior yaralanabilir.

2
ANAT OM

Sulcus nervi radialis; gvdenin arka yzndeki bu olukta, n. radialis ile a. profunda brachii (a. brachialisin dal) seyreder.
Sulcus nervi ulnaris; epicondylus medialisin arkasndaki bu oluktan, canlda n. ulnaris geer. Humerusun suprakondler krklarnda, a. brachialis ve n. medianus yaralanabilir.

EL KEMKLER (OSSA MANUS)

EL BLE KEMKLER (OSSA CARPI)
Bir elde 8 tanedir. Drderli iki sra oluturur. Proksimal sra, lateralden-mediale: Os scaphoideum-Os lunatum-Os triquetrum-Os pisiforme (Sirkteki Leopar Tribne Pisledi) Distal sra, lateralden-mediale: Os trapezium-Os trapezoideum-

3
ANAT OM
Os capitatum-Os hamatum (Trapez Trapezcinin Cann Hafifletti) Os scaphoideum; en ok krlan karpal kemiktir. Proksimal srann en byk kemiidir. Os pisiforme; os triquetrumun zerindedir. M. flexor carpi ulnarisin tendonu iinde yer aldndan ayn zamanda sesamoid bir kemiktir. Os trapezium;birincimetakarpalkemikile os scaphoideum arasndadr. El baparma eklemine (art. carpometacarpalis pollicis) katlan karpal kemiktir. Os lunatum; luksasyonu en ok grlen karpal kemiktir. knda n. medianus zedelenir.

OS COXA (Ilium, Ischium, Pubis)

Spina iliaca anterior superior (SIAS); crista iliacann n ucudur. yap tutunur. M. sartorius (uylua ve bacaa fleksiyon yaptran kas) Ligamentum inguinale; m. obliquus externus abdominisin aponrozunun kalnlamas ile oluur. M. tensor fasciae latae Foramen obturatum; bu delii membrana obturatoria kapatr. Bu membrann d tarafndan m. obturatorius externus, i tarafndan m. obturatorius internus balar. Tuber ischiadicum; ischiumun alt-arka yzn deki kntdr. Oturur pozisyonda yere temas eden kemik ksmdr.

FORAMEN ISCHIADICUM MAJUS; incisura ischiadica major, spina ischiadica, lig. sacrotuberale ve lig. sacrospinale ile snrlanan bu delik, pelvisten gluteal blgeye bir aklktr. Foramen ischiadicum majustan geen en byk oluum m. piriformistir (plexus sacralis bu kasn zerinde oturur). Kas, bu delikten geerken yukarsnda ve aasnda birer kk aklk kalr. Foramen suprapiriformeden geen oluumlar;
- A.v. glutea superior ve n. gluteus superior. Foramen infrapiriformeden geen oluumlar; - A. v. glutea inferior ve n. gluteus inferior - N. ischiadicus, n. cutaneus femoris posterior - N. pudendus - A.v. pudenda interna FORAMEN ISCHIADICUM MINUS; incisura ischiadica minor, spina ischiadica, tuber ischiadicum ve nceki deliin oluumuna katlan ayn ligamentlerle snrlanr. Gluteal blgeden perineuma bir aklktr. Foramen ischiadicum minustan geen anatomik yaplar; - N. pudendus - A.v. pudenda interna - M. obturatorius internusun tendonu ve siniri

N. pudendus ile a.v. pudenda interna, hem for. ischiadicum majustan hem de for. ischiadicum minustan geer. Bu damar sinir paketi daha sonra m. obturatorius internusun fasyas zerindeki canalis pudendalis (Alcock kanal)ten geerek perine blgesinde dalr.

4
ANAT OM

PELVS
Yanlarda ve nde iki os coxa, arkada sacrum ve os coccygisin birlemesi ile meydana gelir. Linea terminalis;arkada S vertebradaki promontoriumdan balayp, yanlardailiumlardaki linea arcuatadan ve pubislerdeki pecten ossis pubis ile crista pubicalardan geip, nde symphysis pubica zerinde birleen hayali bir izgidir. Linea terminalisin stnde kalan pelvis blmne pelvis major, altnda kalana ise pelvis minor denir. Linea terminalis ayn zamanda, pelvis minorun st giriinin de (apertura pelvis superior) snrn yapar.
1

PELVS APLARI Apertura pelvis superior (pelvis girii) ile ilgili mesafeler
Conjugata anatomica (diameter anteroposterius); promontorium ile symphysis pubicann st

5
ANAT OM
kenar arasndaki mesafedir (12 cm). Conjugata vera (obstetrica); promontorium ile symphysis pubicann arka yznn orta noktas arasndaki mesafedir. Apertura pelvis superior ile ilgili en dar mesafedir (11 cm) . Doumda nemlidir. Conjugata diagonalis; promontorium ile symphysis pubicann alt kenar arasndaki mesafedir. Vaginal tue ile llebilen tek mesafedir (12.5 cm).

AYAK BLE KEMKLER (OSSA TARSI)

7 tanedir. Proksimal sray calcaneus ve talus yapar. Distal sray ise, medialden-laterale; os cuneiforme medialeos cuneiforme intermedium-os cuneiforme laterale-os cuboideum oluturur. Os naviculare, talus ba ile kuneiform kemikler arasndadr.

Talus
Calcaneus, os naviculare, tibia ve fibula ile eklem yapar.

Calcaneus
Achilles tendonu (tendo calcaneus) calcaneusa tutunur.

VERTEBRALAR
Tipik bir vertebrann arcus vertebraesi zerinde 7 tane knt vardr. Processus articularis superior ve processus articularis inferior (zygapophyses) ; her iki tarafta, pediklolaminar birlemeden yukarya ve aaya doru uzanan ikier kntdr. Processus transversus; her iki tarafta, pediklolaminar birlemeden yanlara doru uzanan birer kntdr. Processus spinosus; iki taraf lamina arcus vertebraenin arkada birlemesi ile oluan tek bir kntdr. Lamina arcus vertebrae; processus spinosus ile processus transversus arasnda kalan arcus vertebrae blmdr. Pediculus arcus vertebrae; processus transversus ile corpus vertebrae arasnda kalan arcus vertebrae blmdr.

6
ANAT OM

SERVKAL VERTEBRALAR
Servikalvertebralarn en karakteristik zellii, processus transversuslarndaki foramen transversarium vertebrae cervicales denilen deliktir. C vertebra hari, dier servikal vertebralardaki bu deliklerden a.v. vertebralis geer. C ninkilerden sadece v. vertebralis geer.
7 7

C (atlas)
1

Corpus vertebraesi ve processus spinosusu yoktur. Arcus posteriorunda bulunan sulcus arteriae vertebralisten a. vertebralis ile n. suboccipitalis (C spinal sinirin arka dal) geer. Arcus anteriorun arka yznde fovea dentis ad verilen ukur bulunur
1

C (axis)
2

Servikal vertebralarn en kuvvetlisidir. Atlas (fovea dentis) ile eklem yapan dens axis isimli bir knts vardr. Dens axisi, ligamentum transversum atlantis pozisyonunda tutar.

C (vertebra prominens)
7

Processus spinosusu ve processus transversuslar en uzun servikal vertebradr. Canlda elle muayenede, spinalknts hissedilebilen tek servikalvertebradr. Bu nedenle vertebralarn saylmasnda kullanlr. Processus spinosusu atalsz tek servikal vertebradr. En kk foramen transversariumu olan servikal vertebradr. Foramen transversariumlarndan sadece vertebral ven geer, a. vertebralis gemez.

KRANYUM KEMKLER (OSSA CRANII) NEUROCRANIUM OS FRONTALE

Fossa glandulae lacrimalise, canlda glandula lacrimalisin orbital paras oturur. Sutura frontalis persistens(sutura metopica);genellikle altnc yatan sonra kaybolan bu str, bazen kalc olabilir. Krk ile kartrlabilir.

OS PARIETALE
Sulcus arteriae meningeae mediae; i yzde grlen bu oluklar, a. meningea media nn dallarna aittir. Bu dallarn almas, epidural hemorajilere neden olur. Yenidoanda bulunan 6 fontanelin de yapsna katlan tek kemiktir.

OS ETHMOIDALE
Lamina perpendicularis; septum nasinin st parasnn byk blmn oluturur. Lamina cribrosa; cavitas nasinin atsnn byk blmn yapar. zerinde bulunan deliklerden(foramina cribrosa), olfaktor sinir uzantlar kafa iine geer. Crista galli isimli kntsna, falx cerebri tutunur. Bulbus olfactorius, crista gallinin her iki tarafnda, lamina cribrosa zerinde oturur. Labyrinthus ethmoidalis; iki laminal olan bu parann, d laminas orbita i duvarnn, i laminas da burun boluunun d duvarnn yapsna katlr. ki lamina arasnda etmoidal sinsler bulunur. Burnun d duvarndaki concha nasalis superior, concha nasalis media ve concha nasalis suprema

7
ANAT OM
(bazen bulunur) ile meatus nasi mediustaki processus uncinatus, labyrinthus ethmoidalisin uzantlardr.

OS OCCIPITALE
Foramen magnum; kafa iskeletindeki en byk deliktir. Canalis vertebralis ile fossa cranii posterioru balar. Medulla oblongata (bulbus) ile medulla spinalis aras snrdr. Bu delikten; medulla spinalis ile onu saran zarlar, a. vertebralisler ve dallar (a. spinalis anterior ile a. spinalis posteriorlar), C spinal sinirlerin meningeal dallar ve
1-3

n. accessoriusun (XI nci kranyal sinir) spinal paras geer. Clivus; kk bir blmn sfenoid kemik gvdesinin oluturduu bu dz alana, canlda medulla oblongata (bulbus) ile pons oturur. Plexus venosus basilaris, clivus zerindedir. Canalis nervi hypoglossiden, dilin motor siniri olan n. hypoglossus ile a. pharyngea ascendensin meningeal bir dal geer.

OS SPHENOIDALE
Chiasma opticum, bu kemik zerinde oturur. Sella turcica; sulcus prechiasmaticusun arkasnda tuberculum sellae denilen bir tmsek bulunur. Bu tmsein arkasnda da iinde hipofiz bezinin oturduu derin bir ukur vardr. Fossa hypophysialis denilen bu ukur, arkadan dorsum sellae isimli bir tmsek ile snrlanr. Bu yap birlikte sella

8
ANAT OM
turcica ad ile bilinir. Sulcus caroticus, iinde a. carotis interna var. Canalis opticus; kk kanatlarn iki kk arasndadr. N. opticus ile a. ophthalmica geer. Sulcus tubae auditivae Foramen rotundum; fossa cranii mediay, fossa pterygopalatinaya balar. inden maxillaris geer. Foramen ovale; fossa cranii mediay, fossa infratemporalise balar. inden n. mandibularis geer. Foramen spinosum; fossa cranii mediay, fossa infratemporalise balar. A. meningea media ile n. mandibularisin meningeal dal geer.

n.

OS TEMPORALE
Canalis caroticus; foramen jugularenin hemen n tarafndadr. inden a. carotis interna geer. Tegmen tympani;buince kemiklamel, antrum mastoideum, cavitas tympani ve semicanalis musculi tensoris tympaninin atsn yapar. Meatus acusticus internus; i kula fossa cranii posteriora balar. Balangcna porus acusticus internus denir. Meatus acusticus internustan; n. facialis, n. intermedius (n. facialisin duyu kk), n. vestibulocochlearis ve a.v. labyrinthi geer. Ganglion vestibulare, meatusun dibinde lokalizedir. Canalis nervi facialis; iinde n. facialis ve ganglionu (ganglion geniculi) bulunur. N. facialis, kemik ii en uzun seyir gsteren kranyal sinirdir. Kanal iinde tane dal (Ganglion geniculi hizasnda kanal terk eden n. petrosus major, n. stapedius ve chorda tympani) verir. Foramen stylomastoideum; n. facialis kafatasn buradan terk eder. Foramenjugulare (TO=Temporal+Oksipital); temporal ile oksipital kemik arasnda kalan bu aklktan, ndenarkaya doru; sinus petrosus inferior, a. pharyngea ascendensinmeningeal dal, n. glossopharyngeus, n. vagus, n. accessorius, a. occipitalisin meningeal dal ve sinus sigmoideus (v. jugularis interna) geer. Impressio trigeminalis; ganglion trigeminalenin izi. Foramen lacerum (TOS= Temporal + Oksipital + Sfenoid); atsndan ACI ve n. canalis pterygoidei (Vidian siniri) geer. Canalis musculo tubarius

9
ANAT OM

VISCEROCRANIUM
MANDIBULA
Foramen mandibulae;ramus mandibulaenini yzndekibu delik, canalis mandibulaenin balangcdr. V.a.n. alveolarisinferior, bu delikten kanala girerek alt dileribesler ve duyusunu tar. Alt dilerin anestezisi iin anestezik madde foramen mandibulaeye verilir. Foramen mentale; genellikle alt ikinci premolar di seviyesinde bulunan bu delikten, v.a.n. alveolaris inferiorun terminal dallar (v.a.n. mentalis) geer.

VOMER
Septum nasinin arka-alt blmnn byk parasn oluturur.

MAXILLA
Os nasalelerle birlikte apertura piriformisin snrlarn yapar. Os palatinumlarla birlikte palatum durum (sert damak)u oluturur. Sert daman 3/4 n blmn iki taraf maksillann processus palatinuslar, 1/4 arka blmn ise palatin kemiklerin lamina horizontalisleri yapar. Sulcus infraorbitalis ve canalis infraorbitalis; maksillann lamina orbitalisindedir. inden v.a.n infraorbitalis geer. Kanal, maksillann n yzne foramen infraorbitale isimli delik ile alr. Sinus maxillaris; Paranazal sinslerin en bydr. Molar dilerle komuluk yapar. Duvarlar ok ince olduundan sinsteki bir tmr, orbita tabann iterek bulbus oculide yer deiikliine neden olabilir. Molar dilerin ekilmesi srasnda sinsn taban hasar grebilir.

ORBTA BOLUUNUN DUVARLARI

st duvar(paries superior); balca frontal kemiin pars orbitalisiyapar. Apekse yakn kk bir blmn sfenoid kemiin ala minoru oluturur. Bu duvar, orbita boluunu fossa cranii anteriordan ayrr. Glandula lacrimalis, bu duvarn d blmndeki ukurda oturur. D duvar (paries lateralis); sfenoid kemiin ala majoru ile zigomatik kemiin processus frontalisi yapar. Orbitann en kaln duvardr. Fissura orbitalis inferior ile alt duvardan, fissura orbitalis superior ile st duvardan ayrlr. duvar (paries medialis); arkadan-ne doru; corpus sphenoidale, etmoid kemiin lamina orbitalisi os lacrimale ve maksillann processus frontalisi yapar. Duvarn en byk blmn etmoid kemiin lamina orbitalisi oluturur ( arkadan-ne doru; SELaM olarak kodlanabilir). Alt duvar (paries inferior); maksillann facies orbitalisi, zigomatik kemiin facies orbitalisi ve palatin kemiin processus orbitalisi yapar. Duvarn en byk blmn, orbita boluunu sinus maxillaristen ayran maksillann facies orbitalisi yapar.

FISSURA ORBITALIS SUPERIOR; Orbitay fossa cranii mediaya balar. Bu yarktan n. oculomotorius, n. trochlearis ve n. abducens (gz kaslar ile ilgili kranyal sinirlerdir), n. trigeminusun oftalmik dalnn dallar (n. frontalis, n. lacrimalis ve n. nasociliaris), v. ophthalmica superior ve bazen v. ophthalmica inferior geer. N. abducens, n. oculomotorius, n. nasociliaris, n. opticus ve a. ophthalmica, ANULUS TENDINEUS COMMUNIS (ZINN HALKASI)ten geen anatomik yaplardr. FISSURA ORBITALIS INFERIOR; Orbitay, fossa pterygopalatinaya balar. inden; n. maxillaris ve onun zigomatik dal, a.v. infraorbitalis ve v. ophthalmica inferiorun plexus pterygoideusla olan kk balant dallar geer.

10
ANAT OM

BURUN BOLUUNUN DUVARLARI

st duvar; nden-arkaya doru nazal, frontal, etmoid ve sfenoid kemik ( NeFES olarak kodlanabilir). Alt duvar (sert damak); maksilla ve palatin kemiin lamina horizontalisi. duvar (septum nasi); balca etmoid kemiin lamina perpendicularisi, vomer ve cartilago septi nasi yapar. n-st blmne; nazal kemikler ve frontal kemiin spina nasalisi, arka-st blmne; sfenoid kemiin rostrum sphenoidale ve crista sphenoidalisi, alt blmne de; maksillann crista nasalisi ile palatin kemiin crista nasalisi. D duvar; etmoid kemiin uzantlar olan concha nasalis superior ve media, bir visserokranyum kemii olan concha nasalis inferior, maksillann processus frontalisi, nazal kemik, lakrimal kemik, palatin kemiin lamina perpendicularisi ve sfenoid kemiin processus pterygoideusunun lamina medialisi yapar. Zigomatik kemik burun boluu duvarlarna katlmaz!!!

FOSSA INFRATEMPORALIS
Fossa infratemporalis; foramen ovale ve foramen spinosum ile fossa cranii mediaya balanr. Foramen mandibulaede bu fossadadr.

inde bulunan anatomik yaplar

A. maxillaris ve dallar; bu fossada verdii dallarn en nemlisi a. meningea mediadr. Parotis bezinin derin paras Ganglion oticum; n. glossopharyngeusla ilgili parasempatik gangliondur. Hedef organ glandula parotideadr. M. temporalisin insersiyosu; bu kas hem fossa temporaliste, hem de fossa infratemporalistedir . M. pterygoideus medialis ve m. pterygoideus lateralis N. mandibularis ve dallar (n. lingualis, n. alveolaris inferior ve n. auriculotemporalis). Chorda tympani; n. facialisin daldr. Dilin 2/3 n blmnden tat duyusunu tar. Ayrca glandula submandibularis ve glandula sublingualisle ilgili parasempatik lifleri ierir. Plexus pterygoideus; ineme kaslarnn venlerinin oluturduu pleksustur.

FOSSA PTERYGOPALATINA
Orbita apeksinin altnda kk, piramidalbir boluktur. Sfenoid kemiin processus pterygoideusuile
maksilla arasndadr.

Fissura orbitalis inferior ile fissura pterygomaxillarisin kesiim yerinde bulunur.

10

11
ANAT OM

inde bulunan anatomik yaplar

N. maxillaris A. maxillarisin terminal paras; bu arter hem fossa infratemporaliste, hem de fossa pterygopalatinadadr. Fossalara gei yeri fissura pterygomaxillaristir. Ganglion pterygopalatinum; n. facialisle ilgili parasempatik gangliondur. Hedef organ glandula lacrimalistir. Parasempatik ganglionlarn en bydr. N. canalis pterygoidei (Vidian siniri)

Fossa pterygopalatinann balantlar

Fissura orbitalis inferior ile orbitaya, Foramen rotundum ile fossa cranii mediaya Foramen sphenopalatinum ile cavitas nasiye Fissura pterygomaxillaris ile fossa infratemporalise Foramen palatinum majus ve foramina palatina minoralar ile az boluuna.

11

12
ANAT OM

Gomphosis: Di kkleri ile ene kemikleri arasndaki eklem (articulatio dentoalveolaris). Vcuttaki tek rnektir.

Fibrz kkrdak Yapsndaki Oluumlar Discus articularisi olan sinovyal eklemler;

Articulatio sternoclavicularis Articulatio acromioclavicularis Articulatio radioulnaris distalis Articulatio radiocarpalis Articulatio temporomandibularis.

Meniscusu olan sinovyal eklem

Articulatio genus

Labrum articulare
Articulatio humeri (labrum glenoidale) Articulatio coxae (labrum acetabuli) Fibrz kkrdak yapsnda halka eklinde bir oluumdur. Artikler kenarlara tutunur. Konkav eklem yzn derinletirir ve temas alann artrr. Vcutta sadece iki eklemde vardr. Articulatio humeri (labrum glenoidale) ve articulatio coxae (labrum acetabuli) .

SNOVYAL EKLEM TPLER

Sinovyal eklemler, eklem yzlerinin ekline gre yedi tipe ayrlr;

12

13
ANAT OM

ARTICULATIO HUMERI (ARTICULATIO GLENOHUMERALIS)

Caput humeri ile cavitas glenoidalis arasnda kurulu sferoid tip eklemdir. Cavitas glenoidalisin derinliini artran labrum articulare (labrum glenoidale)si vardr. Kapsln en zayf yeri n-alt blmdr. Eklem kapsln; nden m. supscapularis, stten m. supraspinatus, arkadan m. teres minor ve m. infraspinatus destekler.

ARTICULATIO CUBITI
eklemden oluur. ki kemik arasnda kurulu bir eklem olduu iin art. compositadr. Art. humeroulnaris; humerusun trochlea humerisi ile ulnann incisura trochlearisi arasnda ginglimus tip eklemdir. Art. humeroradialis; humerusun capitulum humerisi ile radius ba arasnda sferoid tip eklemdir. Art. radioulnaris proximalis; radius ba ile ligamentum anulare radii ve ulnadaki incisura radialis arasnda trokoid tip eklemdir. Lig. anulare radii; radius ban kuatp, ulnadaki incisura radialisin ularna tutunur. Radius ban, ulnadaki incisura radialiste tutar.

ARTICULATIO RADIOCARPALIS
Radiusun distal ucu ile os scaphoideum ve os lunatum arasnda, bir discus articularis araclyla

13

14
ANAT OM
ulna distal ucu ile os triquetrum arasnda kurulu elipsoit tip eklemdir. Os pisiforme ekleme katlmaz . Discus articularis, articulatio radioulnaris distalisin discus articularisi ile devamldr.

ARTICULATIO CARPOMETACARPALIS POLLICIS

Birinci metakarpal kemik ile os trapezium arasnda kurulu sellar tip eklemdir. Baparmak, hareketlerinin byk blmn bu eklemde yapar.

ARTICULATIO COXAE
Femur baile acetabulumdakifacieslunata arasnda kurulu sferoid tip eklemdir. Acetabulumu derinletirmek amacyla labrum acetabuli denilen bir labrum articularesi vardr.

Ligamentleri
Lig. iliofemorale; eklemin en gl ligamentidir. Ters Y harfi eklinde olan bu ligament, uyluun ar ekstensiyonunu nleyen esas ligamenttir. Ek olarak ar addksiyon, abdksiyon ve d rotasyonunu da snrlar. Eklemin stabilizesinden sorumlu en nemli ligamenttir . Lig. pubofemorale; Uyluun ar abdksiyonunu nler. Lig. ischiofemorale; Uyluun ar i rotasyonunu nler. Zona orbicularis; eklem kapslnn derin liflerinin bir blm, femur boynunu sararak bu ligamenti oluturur. Negatif hava basncndan sonra, femur ban acetabulumda tutan en nemli yapdr. Lig. capitis femoris (lig. teres femoris); Uyluk fleksiyondayken yaplan addksiyon ve d rotasyonu snrlar. erisinde femur ban besleyen a. obturatoriann r. aceteabularis i bulunur. Lig. transversum acetabuli; labrum acetabulinin bir parasdr.

14

15
ANAT OM

ARTICULATIO GENUS
Femur ile tibia arasnda bikondler tip eklemdir. Ekleme, vcudun en byk susams (sesamoid) kemii olan patellada katlr ve femurun kondlleri ile eklem yapar. Eklemin stabilizesini salayan en nemli oluum, m. quadriceps femoris tir(zellikle m. vastus medialis ve m. vastus lateralis). Menisks ieren eklemdir.

D ligamentleri (ekstrakapsler ligamentler)

Lig. patellae; m. quadriceps femorisin tendonunun kalnlam orta parasdr. Lig collaterale fibulare; n. fibularis (peroneus) communisle komudur. Lig. collaterale tibiale;eklem kapslne ve meniscus medialise tutunmas vardr. Meniscus medialise tutunmas olan tek ligamenttir. Eklemin stabilizesinden sorumlu en nemli ligamenttir. Lig. popliteum obliquum; m. semimembranosusun tendonunun bir parasdr. Lig. popliteum arcuatum; M. popliteusun origo liflerinin younlamasndan meydana gelir. Bacan i rotasyonunu kontrol eder.

ligamentleri (intraartikler ligamentler)

15

16
ANAT OM
Lig. cruciatum anterius; Femur zerinde tibiann ne hareketini snrlar. Bacak fleksiyondayken gevek, ekstensiyondayken gergindir. Bacan ar ekstensiyonunu nler. Lig. cruciatum posterius; zellikle fleksiyondaki dize arlk bindiinde(rn. merdiven karken, yoku karken), femuru stabilize eden esas yapdr . Femur zerinde tibiann arkaya hareketini snrlar. Bacak fleksiyondayken gergin, ekstensiyondayken gevektir. Bacan ar fleksiyonunu nler. Lig transversum genus; meniskslerin n ularn birletiren bu ligament, meniskslerin birlikte hareket etmesini salar. Lig. meniscofemorale anterius ve lig. meniscofemorale posterius; meniscus lateralisin uzantlardr. Her ikisi de meniscus lateralisin arka boynuzundan femurun medial kondlne uzanr.

16

17
ANAT OM

ARTICULATIONES PEDIS (AYAK EKLEMLER)

ARTICULATIO TALOCRURALIS
Tibia, fibula ve talus arasnda kurulu ginglimus tip eklemdir.

Ligamentleri
Lig. collaterale mediale (lig. deltoideum); malleolus medialis ile tarsal kemikler arasnda uzanr. Ayan ar eversiyonunu nler. Drt paras vardr. Pars tibionavicularis - pars tibiocalcanea -pars tibiotalaris posterior - pars tibiotalaris anterior. Lig. collaterale laterale; malleolus lateralisten balar. Lig. talofibulare anterius, lig. talofibulare posterius ve lig. calcaneofibulare denilen paras vardr. Ayan ar inversiyonunu nler.

ARTICULATIO SUBTALARIS (ART. TALOCALCANEA)

Talus ve calcaneus arasnda kurulu plana tip eklemdir. Eversiyon(i rotasyon + abdksiyon)ve inversiyon(d rotasyon + addksiyon)hareketlerinin byk blm bu eklemde yaplr. Kk bir blm art. tarsi transversada yaplr.

17

18
ANAT OM

ARTICULATIO TEMPOROMANDIBULARIS
Ban tek hareketlieklemidir. Temporalkemiktekifossa mandibularis ve tuberculum articulareile caput mandibulae (condylus mandibulae) arasnda bikondler tip eklemdir. Discus articularisi vardr.

Ligamentleri
Lig. sphenomandibulare; birinci perikondriyumundan derive olur. faringeal arkus kkrdann (Meckel kkrda)

ARTICULATIO ATLANTOOCCIPITALIS
Atlasn massalateralisinin st yzndekifacies articularis superiorlarile oksipitalkemiin condylus occipitalisleri arasnda elipsoit tip eklemdir. Baa fleksiyon-ekstensiyon, bir miktar lateral fleksiyon ve rotasyon yaptrr. Eklemin esas hareketi baa fleksiyondur. EVET-YES ifadesini verdiren ba hareketi bu eklemde yaplr.

Ligamentleri
. Membrana atlantooccipitalis anterior; atlas ile foramen magnumun n kenar arasnda uzanr. Kaln olan orta parasna ligamentum atlantooccipitale anterius denir ve aa doru vertebra gvdelerinin n yzn rten ligamentum longitudinale anterius olarak devam eder. . Membrana atlantooccipitalis posterior; atlas ile foramen magnumun arka kenar arasnda uzanr. Seyir bakmndanlig. flavumile benzerdir. Trigonum suboccipitale(ense geni)nin demesiniyapar. A. vertebralis ve n. suboccipitalis (C1 spinal sinirin arka dal) tarafndan delinir.

18

19
ANAT OM

ARTICULATIO ATLANTOAXIALIS
eklemden oluur. Art. atlantoaxialis lateralis; atlasn massa lateralislerindeki facies articularis inferiorlar ile axisin processus articularis superiorlar arasnda her iki yanda kurulu plana tip eklemdir. Art. atlantoaxialis mediana; dens axisteki facies articularis anterior, atlasn arcus anterior atlantisindeki fovea dentis atlantis ve ligamentum transversum atlantis arasnda kurulu trokoid tip eklemdir. Ban rotasyon hareketlerinin yapld eklemdir. HAYIR-NO ifadesini verdiren ba hareketi (ban bir taraftan dier tarafa evrildii hareket) bu eklemde yaplr.

Ligamentleri
Ligg. alaria; ban rotasyon hareketlerini kontrol eden esas ligamentlerdir . ki tanedir. Dens axisin yanlarndan condylus occipitalislerin medial kenarna uzanr. Ligamentum apicis dentis; dens axisin tepesinden foramen magnumun n kenarna uzanr. Ligg. alarialar arasndadr. Bu ligament, notokord denilen embriyonik yapnn kranyal ucunun kalntsdr. Ligamentum transversum atlantis; atlasn massa lateralislerinin medial kenarlar arasnda uzanr. Dens axisi pozisyonunda tutan ligamenttir. Membrana tectoria; yukarda bahsedilen ligamentlerin hepsini arkadan rter. Vertebra gvdelerinin arka yzlerini rten ligamentum longitudinale posteriusun, axisten sonra yukar doru devamdr.

19

20
ANAT OM

SYMPHYSIS INTERVERTEBRALIS
Vertebra gvdeleri arasndaki simfizis tip eklemlerdir. Gvdeler arasnda, discus intervertebralis denilen fibrz kkrdak yapsnda oluumlar bulunur.

Ligamentleri
Ligamentum longitudinale anterius; oksipital kemiin baziler parasndan sakruma kadar uzanr. Vertebra gvdelerinin ve diskuslarn n yzn rter. Columna vertebralisin ar ekstensiyonunu nler. Ligamentum longitudinale posterius; membrana tectoriann devam olarak C (axis) gvdesinin arkasndan balar. Canalis vertebralis iinde aa doru inerek, canalis sacralise kadar uzanr. Vertebra gvdelerinin arka yzn rten bu ligament, columna vertebralisin ar fleksiyonunu nler.
2

ARTICULATIONES ZYGAPOPHYSIALES (FASET EKLEMLER)

Komu vertebralarn processus articularis superiorlar ile inferiorlar arasnda kurulu plana tip eklemlerdir. Foramen intervertebralelere yakn olduklarndan, hastalklar yada yaralanmalarndan spinal sinirler etkilenir.

20

21
ANAT OM

Ligamentleri
Ligg. supraspinalia; processus spinosuslarn ularn balar. Omurgann ar fleksiyonunu ve rotasyonunu nler. C7seviyesinden sonra yukar doru bu ligamentlerin yerini ligamentum nuchae alr. Ligg. interspinalia; komu processus spinosuslarn aralarn doldurur. Ligg. flava; atlastan, S vertebraya kadar komu lamina arcus vertebraeleri balayan sar renkli elastik ligamentlerdir. Omurgann dik durmasnda ve omurgann normal kavislerinin korunmasnda fonksiyonlar vardr. Ligamentum nuchae; C7 vertebrann processus spinosusu ile protuberentia occipitalis externa arasnda uzanr. Bu seviyede supraspinal ligamentlerin karl olarak bulunur. Ban dik tutulmasna yardm eder ve ar fleksiyonunu nler.
1

BA BLGES
Kafa kemikleri, be tabakal bir yap ile rtldr. Bu yapya, her katn ba harflerinin temsil ettii SCALP ad verilir. S (Skin, deri) C (Connective doku, fascia superficialis) A (Aponeurosis epicranialis, galea aponeurotica, fascia profunda) L (Loose areolar doku, gevek areolar tabaka); kafa d venleri, dural sinslere balayan emissaryan venler bu tabakadadr. Bu nedenle scalpn en tehlikeli tabakasdr. P (Pericranium); kafa kemiklerinin d yzn rten periosteumdur. SCALPn ilk tabakas (SCA), birbirleri ile ok sk balantldr ve ayrlmaz. Bu nedenle tek bir tabaka gibidir ve scalp proper denir. Scalp, bu tabaka nedeniyle hareketlidir.

YZ KASLARI
Yzeyel fasyann iki yapra arasnda yer alan yz kaslar, ikinci faringeal (brankiyal) arkustan geliirler ve bu arkn siniri olan n. facialis tarafndan uyarlrlar. Yz blgesinde derin fasya yoktur.

M. ORBICULARIS OCULI
Gz kapaklarnn sfinkteridir. Kornea refleksinde gzleri kapatan kastr. M. orbicularis oculi, gz kapan aan m. levator palpebrae superiorisin (bu kas n. oculomotorius tarafndan uyarlr) antagonistidir.

21

22
ANAT OM

M. BUCCINATOR
Yardmc ineme kasdr. ineme hareketi srasnda molar dilere kar yanaklar bastrarak, inemeye yardm eder. Dil ile birlikte yiyecein yanak ve diler arasnda tutulmasn salar. Emme ve fleme hareketlerini yaptrr. fleme kas olarak da bilinir. Ductus parotideus, bu kas delip st 2. molar di hizasnda vestibulum orise alr.

M. PLATYSMA
Azn almasna yardm eder. Ek olarak korku veya aknlk ifadelerinde olduu gibi, az kelerini ve alt duda aaya eker. Boyun derisini gerer. M. platysma, derin inspiryumda alr. V. jugularis externa, kasn altndan geer.

NEME KASLARI
Her bir tarafta drt tanedir. N. mandibularisin dallar tarafndan uyarlrlar. M. temporalis, m. masseter, m. pterygoideus medialis ve m. pterygoideus lateralis

M. MASSETER
Kasn yzeyelinden; ductus parotideus, n. facialisin dallar ve a.v. transversa faciei geer.

M. PTERYGOIDEUS LATERALIS
ki ba vardr. Balar arasndan, a. maxillaris ile n. buccalis geer. ene eklemindeki discus articularise tutunmas vardr. Az aan tek ineme kasdr. ki tarafl alarak, mandibulaya depresyon (az aar) ve protraksiyon yaptrr.

BOYUN BLGES
Vagina carotica; derin boyun fasyasnn kalnlamas ile oluan bu klf iinde; medialde a. carotis communis ve a. carotis interna, lateralde v. jugularis interna, arkada n. vagus bulunur. Ansa cervicalis klfn nnde yer alr.

M. STERNOCLEIDOMASTOIDEUS
Boynun anahtar kasdr. Boynu, n ve arka (yan) iki gen alana ayrr. V. jugularis externa kasn zerinde (nnde) seyreder. Vagina carotica, plexus cervicalis, ansa cervicalis ve a. subclavia kasn altndadr. (arkasndadr)

22

23
ANAT OM
N. accessoriusun spinal paras tarafndan uyarlr. Tek tarafl altnda, ba alt tarafa eer ve rotasyon yaptrr. Bylece yz kar tarafa baktrr. ki tarafl altnda, baa fleksiyon yaptrr. Supin pozisyonundayken m. longus colli ile birlikte, ban kaldrlmasnda kullanlr (ba yastktan kaldrrken). Bu iki kas yemek yerken sk olarak kullanlr.

HYOD ST KASLAR
Fonksiyonlar srasnda, hiyoid kemii yukarya ekerler.

M. DIGASTRICUS
ki karnldr. Venter anterior, n. mandibularis (n. trigeminusun dal), venter posterior ise n. facialis tarafndan uyarlr.

M. STYLOHYOIDEUS
N. facialis tarafndan uyarlan tek hiyoid kastr.

M. MYLOHYOIDEUS
Az boluunun tabann yapan kastr. N. mandibularis tarafndan uyarlr.

M. GENIOHYOIDEUS
- M. mylohyoideusun zerindedir. Spina mentalisten balar. zerinde m. genioglossus vardr. -C spinal sinir tarafndan uyarlr.
1

23

24
ANAT OM

HYOD ALTI KASLAR

Yutma ve konuma srasnda, yukar kan hiyoid kemii aaya ekerler. Bu kaslardan m. thyrohyoideus C spinal sinir ile, dierleri ansa cervicalis tarafndan uyarlr.
1

M. STERNOHYOIDEUS
Manubrium sterni ve claviculadan balar, hiyoid kemikte sonlanr.

M. STERNOTHYROIDEUS
Hiyoid kemie tutunmas olmayan tek hiyoid kastr.

M. THYROHYOIDEUS
Ansa cervicalis tarafndan uyarlmayan tek hiyoid alt kastr. C1 spinal sinirin n dal tarafndan uyarlr.

M. OMOHYOIDEUS
Boyun arka (yan) genini, iki gene ayran kastr. Venter superior ve venter inferior eklinde iki karn vardr. Venter superioru hiyoid kemie venter inferioru scapuladaki incisura scalpulaenn yaknlarna tututunur.

BOYUN OMURLARININ DI TARAFINDAK KASLAR

M. SCALENUS ANTERIOR
Boyunda nemli bir anatomik iarettir. Kasn n yz; v. subclavia, n. phrenicus ve v. jugularis interna ile komudur. Arkasnda ise; cupula pleuray rten membrana suprapleuralis (Sibson fasyas), a. subclavia ve plexus brachialis bulunur. A. subclavia ve plexus brachialis, m. scalenus anterior ile m. scalenus medius arasndadr.

M. SCALENUS MEDIUS
N. thoracicus longus (Bell siniri) ve n. dorsalis scapulae tarafndan delinir. n tarafnda, a. subclavia ile plexus brachialis vardr.

M. SCALENUS POSTERIOR

24

25
ANAT OM

TRIGONUM SUBOCCIPITALE
Bir ense genidir. Kafann arkasnda, oksipital kemiin aasnda ve m. semispinalis capitisin altndadr

Snrlar
st-ite; m. rectus capitis posterior major st-dta; m. obliquus capitis superior Alt-dta; m. obliquus capitis inferior atsn; m. semispinalis capitis ve ksmen m. longissimus capitis yapar. Demesini; membrana atlantooccipitalis posterior ile atlasn arcus posterioru yapar.

inde bulunan anatomik yaplar

A. vertebralis N. occipitalis major (C2 spinal sinirin ramus dorsalisinin medial dal) ve a. occipitalisin dallar genin atsndan geer.

25

26
ANAT OM

TRIGONUM CAROTICUM
Snrlar
M. sternocleidomastoideus M. digastricus, venter posterior + m. stylohyoideus M. omohyoideus, venter superior

inde bulunan anatomik yaplar

A. carotis communis ve u dallar; a. carotis externa ve a. carotis interna A. carotis externann yan dallar; a. facialis, a. lingualis, a. thyroidea superior, a. occipitalis, a. pharyngea ascendens. A. carotis externa; a. auricularis posterior denilen yan daln ve u dallarn (a. maxillaris ve a. temporalis superficialis) bu gende vermez. V. jugularis interna N. hypoglossus, n. vagus, ansa cervicalisin radix superioru, n.laryngeus superiorun ramusinternusu ve ramus externusu ve derin servikal lenf dmleri

TRIGONUM OCCIPITALE
N. accessorius bu gende m. levator scapulaenin zerinde seyreder.

TRIGONUM SUPRACLAVICULARE (TRIGONUM OMOCLAVICULARE)

inde bulunan anatomik yaplar
A. subclaviann nc paras ve bazen v. subclavia Plexus brachialisin trunkuslar A.v. transversa colli (cervicis), a.v. suprascapularis Supraklavikler lenf dmleri (Virchow dm) V. jugularis externa; genin atsn delip genellikle v. subclaviaya alr.

26

27
ANAT OM

M. TRAPEZIUS
Omzumuzda bir yk tarken omzun kmesini nleyen esas kastr. Bu fonksiyonu srasnda m. levator scapulae yardm eder. Kolun 90 den sonraki abdksiyonunda (hiperabdksiyon), m. serratus anteriora yardm eder.
0

N. accessoriusun spinal paras tarafndan uyarlr.

M. LATISSIMUS DORSI
Vcudun en geni kasdr. Humerustaki sulcus intertubercularisin tabanna insersiyo yapar. Kola adduksiyon, i rotasyon ve ekstensiyon yaptrr. Fonksiyon bakmndan m.teres majorla benzerdir. Kolun en gl adduktor kasdr. Fonksiyon kaybnda hasta koltuk denei kullanamaz. Temel trmanma kasdr. Bir yere trmanrken (rn. barfiks ekerken); m. pectoralis majorun sternokostal paras, m. teres major ve m. deltoideusun arka lifleri ile birlikte, gvdeyi yukar ve ne doru eker. Gvdeyi yukar eken esas kastr. N. thoracodorsalis tarafndan uyarlr.

M. LEVATOR SCAPULAE M. RHOMBOIDEUS MINOR ve M. RHOMBOIDEUS MAJOR

M. trapeziusun altnda yer alrlar. N. dorsalis scapulae tarafndan uyarlrlar. Skapulann medial kenarn ie ve yukar ekerler. Bylece m. pectoralis minorla birlikte, cavitas glenoidalisi aaya baktrrlar. Romboid kaslar, kaldrlm st ekstremiteyi kuvvetle indirirken kullanlr. Ek olarak skapulay toraks duvarndan ekerler (retraksiyon). Bu fonksiyonlarile, skapulay toraks duvarna yaptran (protraksiyon) m. serratus anteriorun antagonistidirler.

27

28
ANAT OM
M. levator scapulae; omuz zerinde bir yk tarken, omzun kmesini nlemede m. trapeziusa yardm eder. N. accessorius, oksipital gende bu kasn zerinde seyreder.

M. PECTORALIS MAJOR
Humerustaki crista tuberculi majoriste sonlanr. Kola addksiyon ve i rotasyon yaptrr. Klavikler paras kolun fleksiyonuna yardm eder. Bir yere trmanrken (rn. barfiks ekerken) sternokostal paras; m. latissimus dorsi, m. teres major ve m. deltoideusun arka lifleri ile birlikte, gvdeyi yukar ve ne eker.

FASCIA CLAVIPECTORALIS
Clavicula ile m. pectoralis minor arasndaki boluu dolduran kuvvetli bir fasyal klftr. M. pectoralis minor ile m. subclaviusu sarar.

Fascia clavipectoralisi delen anatomik yaplar

. . . . N. pectoralis lateralis A. thoracoacromialis V. cephalica Nodi infraclavicularesin (nodi delto-pectorales) apikal lenf dmlerine giden efferent damarlar.

M. PECTORALIS MINOR
Proc. coracoideusta sonlanan tek kastr. Kola tutunmad iin kola hi bir hareket yaptrmaz. Skapulay stabilize eder. Omzu ne (protraksiyon) ve aaya (depresyon) eker. Mm. rhomboidei ve m. levator scapulae ile birlikte, cavitas glenoidalisi aaya baktrr. M. pectoralis minor, aksilladaki oluumlar (zellikle a. axillaris ve plexus brachialisin fasiklsleri) iin nemlibir anatomik ve cerrahi iarettir. Bu yaplar, m. pectoralis minorun arkasndan geer.

M. SERRATUS ANTERIOR
Yumruk atma hareketisrasnda aktif olduuiin boksr kas olarak bilinir. Kola hiperabdksiyon yaptran kastr. Bu hareket srasnda, m. trapezius ona yardm eder (sinerjist). M. pectoralis minorla birlikte scapulay ne ekerek toraks duvarna yaptrr (protraksiyon). Bu fonksiyonu ile skapulaya retraksiyon yaptran romboid kaslarn antagonistidir .

28

29
ANAT OM
Fossa axillarisin medial duvarn yapar. Angulus inferioru da ekerek cavitas glenoidalisi yukarya baktrr. Bylece kolun, ban zerine kaldrlmasn (hiperabdksiyon) salar. N. thoracicus longus (Bell siniri) tarafndan uyarlr.

MM. INTERCOSTALES EXTERNI; diaphragma ile birlikte inspiryumun temel kaslardr. MM. INTERCOSTALES INTIMI; sadece toraksn yan duvarlarnda bulunurlar. Ekspiryuma yardm ederler. MM. LEVATORES COSTARUM; kaburgalar kaldrarak inspiryuma yardm ederler. M. TRANSVERSUS THORACIS (M. STERNOCOSTALIS); toraks n duvarnn i yznde bulunurlar. Ekspiryuma yardm ederler. A.v. thoracica internalar, bu kas ile mm. intercostales interniler arasnda seyreder. nterkostal nrovaskler yaplar, mm.intercostales interniler ile mm. intercostales intimiler arasnda seyreder.

Apertura thoracis inferioru kapatr. nspiryumun esas kasdr. Toraksn vertikal apn artrr.

DIAPHRAGMA ZERNDE BULUNAN AIKLIKLAR

Foramen venae cavae; T8-T9 vertebralar aras discus intervertebralis seviyesinde, centrum tendineumun zerindedir. Bu aklktan v. cava inferior ve sa n. phrenicusun terminal dallar geer. Bazen sa hepatik ven bu delikten geip, v. cava inferiora alr. Hiatus oesophageus; vertebra seviyesinde, orta hattn solunda ve sol yedinci kkrdak kaburgann arkasndadr. Aklktan; T10 oesophagus, her iki n. vagus, a.v. gastrica sinistralarn zofageal dallar ve zofagusun 1/3 alt blmnden gelen lenf damarlar geer. Hiatus aorticus; kruslar arasnda, ligamentum arcuatum medianumun hemen arkasnda, T12 vertebra gvdesinin nndedir. Bu aklktan; aort, ductus thoracicus ve bazen v. azygos ile v. hemi azygos geer.

29

30
ANAT OM
A.v. epigastrica superior, her iki tarafta trigonum sternocostaleden geer. V.a.n. subcostalis, her iki tarafta ligamentum arcuatum lateralenin arkasndan geer. Truncus sympathicus, her iki tarafta ligamentum arcuatum medialenin arkasndan geer. Diaphragmann motor siniri, n. phrenicustur (plexus cervicalisin dal). Santral parasnn duyusun n. phrenicus, periferik paralarnn duyusunu son alt interkostal sinir ve n. subcostalis tar.

M. DELTOIDEUS
Adduksiyon hari, kolun btn hareketlerinde fonksiyon gren tek skapular kastr . N. axillaris tarafndan uyarlr. Acromiona tutunmas vardr (m. trapezius gibi). M. deltoideusun balad yerler m. trapeziusun insersio yerleridir.

M. TERES MAJOR
Humerustaki crista tuberculi minorise sonlanr. Kola ekstensiyon, i rotasyon ve addksiyon yaptrr (m. latissimus dorsi ile fonksiyon ynnden benzer kas). N. subscapularis tarafndan uyarlr.

ROTATOR CUFF KASLARI (SItS)

30

31
ANAT OM
Rotator cuff (rotator manet), omuz eklemi kapslyle birleen bir tendon kitlesidir. Bu tendonlarn ait olduu kaslar, tonuslar ile omuz eklemini destekleyerek, humerus bann cavitas glenoidaliste tutulmasnda nemli rol oynarlar. Articulatio humerinin stabilizesini salayan en nemli yapdr. Rotator cuff kaslar drt tanedir. M. supraspinatus (S) M. infraspinatus (I) M. teres minor (t) M. subscapularis (S)

M. SUPRASPINATUS
Kolun abdksiyon hareketini balatan kastr. Kola, ilk 15 lik abdksiyonu yaptrr. Rotator cuff kas olmasna ramen, kolun rotasyon hareketlerinde fonksiyonu yoktur . M. deltoideusun fonksiyon kaybnda, bu kas ile kola ksmen abdksiyon yaptrlabilir. Siniri, n. suprascapularistir (skapuladaki incisura scapulaeden geen sinir). M. supraspinatus, tendon yrt en ok grlen rotator cuff kasdr.
0

M. INFRASPINATUS
Kola d rotasyon yaptrr. Siniri, n. suprascapularistir.

M. TERES MINOR
Kola d rotasyon yaptrr. N. axillaris tarafndan uyarlr.

M. SUBSCAPULARIS
Humerustaki tuberculum minusa insersiyo yapan tek kastr (dier rotator cuff kaslar tuberculum majusa insersiyo yapar). Kola i rotasyon yaptran esas kastr. Adduksiyon da yaptrr. Siniri, n. subscapularistir.

SPATIUM AXILLARE LATERALE (HUMEROTRSPTAL veya KUVADRANGLER ARALIK) Snrlar

Dta; humerus (collum chirurgicum) te; m. triceps brachiinin caput longumu Yukarda; m. teres minor ve m. subscapularis Aada; m. teres major

inden geen anatomik yaplar

N. axillaris ve A.v. circumflexa humeri posterior

31

32
ANAT OM

SPATIUM AXILLARE MEDIALE (SKAPULOTRSPTAL veya TRANGLER ARALIK)

Snrlar
. . . Dta; m. triceps brachiinin caput longumu Yukarda; m. teres minor Aada; m. teres major

inden geen anatomik yaplar

A.v. circumflexa scapulae

FOSSA AXILLARIS Snrlar

n duvar; m. pectoralis major, m. pectoralis minor, m. subclavius ve fascia clavipectoralis Arka duvar; yukarda m. subscapularis, aada m. latissimus dorsi ve m teres major duvar; ilk drt kaburga ve aralarndaki interkostal kaslar ile m. serratus anteriorun st paras D duvar; sulcus intertubercularis, m. biceps brachii ve m. coracobrachialis

Axillann en tehlikeli duvar d duvardr. A. v. axillaris ve plexus brachialise ait sinirler bu duvar zerindedir. Axillann en tehlikesiz duvar i duvardr. N. thoracicus longus bu duvar zerinde seyreder.

32

33
ANAT OM

inde bulunan anatomik yaplar

. . . . . . . A.v. axillaris ve dallar Plexus brachialisin infraklavikler paras ve dallar nterkostal sinirlerin lateral dallar N. intercostobrachialis Aksiller lenf dmleri Memenin aksiller kuyruu Ya-ba doku

KOLUN HAREKETLER M. deltoideus adduksiyon hari aadaki hareketlerin hepsiniyaptrr. FLEKSYON : M. coracobrachialis M. pectoralis major M. biceps brachii (yardm eder) DI ROTASYON: M. infraspinatus M. teres minor ABDKSYON : M. supraspinatus M. deltoideus

M. serratus anterior (m. trapezius yardmcsdr)

ADDUKSYON : M. coracobrachialis ADDUKSYON M. latissimus dorsi (+ Ekstensiyon) ve ROTASYON M. teres major (+ Ekstensiyon) M. pectoralis major (+ Fleksiyon) M. subscapularis

33

34
ANAT OM

Kolun n tarafnda tane kas bulunur. nn de siniri n. musculocutaneustur.

Scapuladaki

processus

coracoideustan

balar,

humerus

gvdesine

insersiyo

yapar.

Kola fleksiyon ve adduksiyon yaptrr. N. musculocutaneus,seyri srasnda bu kas deler.

M. BRACHIALIS
Ulnadaki tuberositas ulnaeye insersiyo yapar. nkolun esas fleksr kasdr. nkolun fleksiyonu srasnda her zaman aktiftir ve primer olarak fleksiyonun devamndan sorumludur.

M. BICEPS BRACHII
nkola hzl ve kuvvetli supinasyon yaptran kastr. Ek olarak fleksiyon da yaptrr. Ksa ba kola fleksiyon da yaptrr. (Hem kola hem nkola fleksiyon yaptran kastr)

34

35
ANAT OM
kibaldr. Ksa ba(caput breve) processus coracoideustan, uzun ba tuberculum supraglenoidaleden balar. Uzun bann tendonu, sulcus intertuberculariste seyreder ve omuz ekleminin iinden geer. Kasn esas tendonu, radiustaki tuberositas radiiye insersiyo yapar. Aponroz yapsndaki dier tendonu (aponeurosis bicipitalis, lacertus fibrosus) ise, fascia antebrachiiye karr. Aponeurosis bicipitalisin yzeyinden v. mediana cubiti, derininden ise a. brachialis ile n. medianus geer.

M. TRICEPS BRACHII
nkolun esas ekstensr kasdr. N. radialis tarafndan uyarlr. bal bir kastr. Caputlongumu, tuberculum infraglenoidaleden balar. ban ortak sonu tendonu, ulnadaki olecranona insersiyo yapar.

35

36
ANAT OM

NKOLUN FLEKSR KASLARI

NKOLUN N YZNDEK KASLAR

YZEYEL TABAKA M. pronator teres M. flexor carpi radialis M. palmaris longus M. flexor carpi ulnaris M. flexor digitorum superficialis DERN TABAKA M. flexor digitorum profundus M. flexor pollicis longus M. pronator quadratus

M. PRONATOR TERES
N. medianus seyri srasnda bu kasn iki ba arasndan geer . nkolun pronasyon hareketine hz ve g katar. Ek olarak nkola fleksiyon da yaptrr.

M. FLEXOR CARPI RADIALIS

El bileinin n tarafnda, en lateralde (radialde) bu kasn tendonu bulunur. Kasn tendonu a. radialis iin bir klavuzdur. Arter, n kolun distalinde bu kasn tendonununlateralinde, m. brachioradialis in tendonunun medialindedir. Arterin pulsasyonu, iki tendon arasndan alnr.

36

37
ANAT OM

M. PALMARIS LONGUS
Sonu tendonu, el bileindeki fleksr retinakulumun yzeyelinden (nnden) geer. Tendonu, aponeurosis palmarise insersiyo yapan tek nkol kasdr.

M. FLEXOR CARPI ULNARIS

nkolda sadece n. ulnaris tarafndan uyarlan tek kastr. Humerus ve ulnadan iki bala balar. ki ba tendinz bir arkusla birletirilir. Arkus altnda kalan geite kbital tnel denir ve buradan (veya balar arasndan) geer.

FOSSA CUBITALIS
Snrlar
. . . . Lateralde; m. brachioradialis Medialde; m. pronator teres Taban; humerusun epikondllerini birletiren hayali transvers izgi ats; deri, fasya ve aponeurosis bicipitalis (lacertus fibrosus)

inde bulunan anatomik yaplar

. . . . . . N. medianus A. brachialis ve u dallar olan a. ulnaris ile a. radialis N. radialis ve derin dal (n. interosseus posterior) M. biceps brachiinin esas tendonu Nodi cubitales (nodi supratrochleares) V. mediana cubiti fossann atsndan geer. N. ulnaris ve n. musculocutaneusun fossa ile ilgisi yoktur.

2-5 nci parmaklara hzl ve kuvvetli fleksiyon yaptrr. Esas olarak orta falankslara fleksiyon yaptrr.

M. FLEXOR DIGITORUM PROFUNDUS

Lumbrikal kaslar, bu kasn tendonlarndan balar. nkolda n. ulnaris ile n. medianus tarafndan uyarlan tek kastr (4. ve 5 nci parmakla ilgili olan ulnar yars n. ulnaris, 2. ve 3 nc parmakla ilgili olan radial yars n. medianus tarafndan uyarlr).

37

38
ANAT OM
Parmaklarn yava ve nazik fleksiyon hareketinden sorumludur. Distal falankslara fleksiyon yaptrr. Elin kavrama hareketinde nemli bir kastr.

M. PRONATOR QUADRATUS
Bir ucu ile sadece ulnaya, dier ucu ile de sadece radiusa tutunan tek kastr. Ulna ve radiusun distal ularn bir arada tutan en nemli kastr. nkolun esas pronator kasdr. Bu hareket srasnda daima aktiftir ve ilk alan kastr. Hzl ve kuvvetli pronasyonda, harekete m. pronator teres de katlr.

NKOLUN EKSTENSR KASLARI

Yzeyel ve derin olarak iki tabaka yapar. Bu kaslardan sadece m. brachioradialis, m. extensor carpi radialis longus ve m. anconeus direk olarak n. radialisten, dierleri bu sinirin derin dal (r. profundus) tarafndan uyarlr. Ramus profundusun terminaline, n. interosseus antebrachii posterior ( =PIN, Posterior interosseal nerve) denir. N. radialis tarafndan uyarlan kaslar BEST-ABDAL olarak kodlayabiliriz. Brachioradialis Ekstensrler (el ve parmaklarn tm ekstensr kaslar) Supinator Triceps brachii ABDAL; Abductor pollicis longus

M. BRACHIORADIALIS
nkolun radial tarafnda en yzeyel kastr. A. radialis, nkolun distalinde bu kasn tendonunu ile m. flexor carpi radialisin tendonu arasnda bulunur. N. radialis tarafndan uyarlmasna ramen, dirsek eklemini n taraftan aprazlad iin nkola fleksiyon yaptrr. zellikle hzl fleksiyon hareketinde alr. Fleksiyona hz ve g katar. Tam pronasyondaki nkolu midpronasyona getiren kastr. Proc. styloideus radiide sonlanr.

38

39
ANAT OM

M. EXTENSOR DIGITORUM
Elin dorsalyznde drt tendon, connexus intertendineus denilen fibrz yapda transvers ara balantlarla birbirine balanr.

39

40
ANAT OM

M. SUPINATOR
nkolun esas supinator kasdr. Yava supinasyon hareketinde tek bana alr . Kuvvetli ve hzl supinasyonda harekete m. biceps brachii de katlr. N. radialisin ramus profundusu (PN) tarafndan delinir.

NKOLUN HAREKETLER
HAREKET
Fleksiyon Supinasyon Pronasyon

ESAS KAS
M. brachialis (n. musculocutaneus) M. supinator (n. radialis) M. pronator quadratus (n. medianus)

HIZ VE G KATAN
M. brachioradialis (n. radialis) M. biceps brachii (n. musculocutaneus) M. pronator teres (n. medianus)

FOVEA RADIALIS (ANATOMK ENFYE UKURU, ANATOMICAL SNUFFBOX)

Snrlar
Arkada (veya medialde); m. extensor pollicis longusun tendonu nde (veya lateralde); m. abductor pollicis longus ve m. extensor pollicis brevisin tendonlar El bileinin lateralinde yer alan bu ukurun atsndan v. cephalica, iinden a. radialis geer. A. radialis nabz, fovea radialiste m. extensor pollicis longus ile m. extensor pollicis brevisin tendonlar arasndan alnr. Tabannda proksimalden-distale; radiusun processus styloideusu, os scaphoideum, os trapezium ve birinci metakarpal kemiin bazisi bulunur.

En sk krlan karpal kemik olan os scaphoideumun krk muayenesi fovea radialise yaplan palpasyon ile olur.

EL BLENDEK RETNAKULUMLAR
RMF ile karpal kemikler arasndaki kanala, canalis carpi (Karpal Tnel) denir.

RMF un yzeyelinden (nnden) geen oluumlar; radial taraftan-ulnar tarafa

doru srasyla;
N. medianusun palmar deri dal N. ulnarisin palmar deri dal N. ulnaris M. palmaris longusun tendonu A. ulnaris M. flexor carpi ulnarisin tendonu (ksmen)

40

41
ANAT OM

Canalis carpiden geen oluumlar;

N. medianus M. flexor digitorum superficialisin tendonlar M. flexor digitorum profundusun tendonlar Retinaculum musculorum extensorum (RME); lateralde radiusun n kenarna, medialde os triquetrum ve os pisiformeye tutunur.

RMEun altndan (nnden) geen oluumlar; RMEun altnda, alt tane kanal vardr ve bu kanallardan ekstensr kaslarn tendonlar geer. Radial taraftan-ulnar tarafa doru srasyla; I. kanaldan; m. abductor pollicis longus ile m. extensor pollicis brevisin tendonlar II. kanaldan; m. extensor carpi radialis longus ile m. extensor carpi radialis brevisin tendonlar III. kanaldan; m. extensor pollicis longusun tendonu IV. kanaldan; m. extensor digitorum ile m. extensor indicisin tendonlar V. kanaldan m. extensor digiti miniminin tendonu VI. kanaldan m. extensor carpi ulnarisin tendonu geer.

I - BAPARMAA HAREKET YAPTIRAN KASLAR (TENAR KASLAR ve M. ADDUCTOR POLLICIS)

Tenar kaslar, baparmaa isimleri ile ayn hareketleri yaptran tane kastr. Tenar kabarnty olutururlar. N. medianus tarafndan uyarlrlar.

M. ABDUCTOR POLLICIS BREVIS

Eldeki kaslarn en lateralde (radialde) olandr.

M. FLEXOR POLLICIS BREVIS

Genellikle kasn yzeyel ba n. medianus, derin ba ise n. ulnaris tarafndan uyarlr.

41

42
ANAT OM

M. OPPONENS POLLICIS
M. abductor pollicis brevisin altndadr.

M. ADDUCTOR POLLICIS
Baparmaa adduksiyon yaptrr. Tenar kas deildir.
Baparmakla ilgili kaslarn en derinde olandr. Arcus palmaris profundus denilen arteryel kemer, oblik bann altndadr. Pollicis szc ierip, n. ulnaris tarafndan uyarlan tek kastr.

II - KK PARMAA HAREKET YAPTIRAN KASLAR (HPOTENAR KASLAR)

tanedir ve n. ulnaris tarafndan uyarlrlar. Kk parmaa isimleri ile ayn hareketleri yaptrrlar.

M. ABDUCTOR DIGITI MINIMI

En medialdeki hipotenar kastr.

M. FLEXOR DIGITI MINIMI BREVIS M. OPPONENS DIGITI MINIMI

nceki iki kasn altndadr. Beinci parmaa fleksiyon ve d rotasyon yaptrr. Bylece avu ii ukurunun derinliini artrr ve beinci parma, baparmaa yaklatrr (oppozisyon).

M. PALMARIS BREVIS
Hipotenar blgenin yzeyel fasyas iinde ince, drtgen bir kastr. Hipotenar kas deildir. Palmar aponrozdan balar, deriye tutunur. Altndan a. ulnaris ile n. ulnarisin r. superficialisi geer. Hipotenar kabarntnn derisini buruturur, avu iini derinletirir. Bylece avu iinde bir objenin tutulmasna yardm eder. N. ulnarisin r. superficialisi tarafndan uyarlan tek kastr.

III - PARMAKLARA HAREKET YAPTIRAN KASLAR

MM. LUMBRICALES
42

43
ANAT OM
M. flexor digitorum profundusun tendonlarndan balayan drt tane kastr. 1. ve 2 nci lumbrikal kas n. medianus ile, 3. ve 4 nc lumbrikal kas n. ulnaris ile uyarlr. Sk olarak nc lumbrikal kas, her iki sinir tarafndan uyarlr. Lumbrikal kaslar, 2-5 nci parmaklarn proksimal falankslarna fleksiyon, dier falankslarna ekstensiyon yaptrr (L hareketi). Yaz yazarken fonksiyon gren kaslardr.

MM. INTEROSSEI PALMARES

tanedir. Orta parmaa ait palmar interosseus kas yoktur. Bu kaslar, nc parman uzun eksenine gre 2, 4 ve 5 nci parmaklara addksiyon yaptrr (PAD; Palmar ADduksiyon).

MM. INTEROSSEI DORSALES

Drt tanedir. kinci ve nc kas, orta parmaa tutunarak bu parma sabitler. Kaslar iki orijinle baladklar iin, aralarnda bir aklk bulunur. Birinci kasn bu aklndan a. Radialis geer. Bu kaslar, nc parman uzun eksenine gre dier parmaklara abdksiyon yaptrr (DAB; Dorsal ABdksiyon). nterosseus kaslarn hepsini n. ulnaris uyarr.

43

44
ANAT OM

UYLUUN N VE LATERAL BLGESNN KASLARI

M. ILIOPSOAS
M. iliacus ile m. psoas major, ligamentum inguinalenin altnda birleerek m. iliopsoas yapar. M. iliacusu n. femoralis, m. psoas majoru lumbal pleksustan (L spinal sinirlerin n dallar) gelen dallar uyarr.
1,2,3

M. iliopsoas;
N. femoralisle birlikte lacuna musculorumdan geen kastr. Femurdaki trochanter minora insersiyo yapan tek kastr. Uyluun esas fleksr kasdr. M. gluteus maximusun antagonistidir. Uylua d rotasyon da yaptrr. nemli bir postural kastr. Otururken gvdenin dengesini salar. Supin pozisyonundan oturma pozisyonuna geerken gvdeyi kaldrr. Plexus lumbalis, m. psoas majorun arka parasnda gmldr.

PLEXUS LUMBALISTEN IKAN SNRLERN M. PSOAS MAJORLA LKS

Kas lateral kenarndan terk eden sinirler; yukardan-aaya doru
N. iliohypogastricus N. ilioinguinalis N. cutaneus femoris lateralis

N. femoralis Kas medial kenarndan terk eden sinirler; yukardan - aaya doru N. obturatorius N. obturatorius accessorius N. genitofemoralis

Kas n yznden delerek terk eden sinir;

M. SARTORIUS
Terzi (sartor) kas olarak bilinir. N. femoralis tarafndan uyarlr. Spina iliaca anterior superiordan balar. Sonu tendonu diz ekleminin medialindeki pes anserinus (kaz aya)a katlr. Trigonum femoralenin lateral snrn yapar. A. femoralisi rter. Canalis adductorius bu kasn altndadr. Uylua ve bacaa fleksiyon yaptran kastr.

44

45
ANAT OM

M. QUADRICEPS FEMORIS
M. vastus lateralis, m. vastus medialis, m. vastus intermedius ve m. rectus femoris denilen drt paras vardr. Kasn sonu tendonu (ligamentum patellae), tuberositas tibiaeye insersiyo yapar. Patella, bu tendon iindedir. Bacan esas ekstansor kasdr. M. rectus femoris paras spina iliaca anterior inferiordan balayp kala eklemini n yznden aprazlad iin uylua fleksiyon da yaptrr. N. femoralis ile uyarlr. Sinirin felcinde kastaki fonksiyon kayb nedeniyle, bacak ekstensiyon yapamaz. Ek olarak diz ekleminin de stabilizesi bozulur.

M. TENSOR FASCIAE LATAE

Fascia latann iki yapra arasndadr. N. gluteus superior tarafndan uyarlr. Esas fonksiyonu uylua fleksiyondur. Ek olarak i rotasyon ve abdksiyon da yaptrr. Kas, tractus iliotibialisi ekerek bacaa da ekstensiyon ve d rotasyon yaptrr.

TRIGONUM FEMORALE
Snrlar

45

46
ANAT OM
te; m. adductor longusun medial kenar Dta; m. sartoriusun medial kenar Yukarda (taban); lig. inguinale Demesi; dtan-ie doru; m. iliacus, m. psoas major, m. pectineus ve m. adductor longus V. femoralis ve v. saphena magnann proksimal paras Lenf damarlar ve inguinal lenf dmleri

inde bulunan anatomik yaplar dtan-ie doru (NAVL);

A. femoralis ve onun en kaln dal olan a. profunda femoris.

CANALIS KANALI)

ADDUCTORIUS

(SUBSARTORYAL

KANAL,

HUNTER

Uyluun orta 1/3de, trigonum femoralenin apeksinden balar. Yaklak 15 cm uzunluunda intermuskler bir kanaldr. M. sartoriusun altndadr. Kanaln uyluk arkasndaki aklna hiatus adductorius denir ve m. adductor magnusun aponrozundadr.

Kanal iinde bulunan anatomik yaplar

A.v. femoralis N. saphenus; n. femoralisin deri daldr. Kanala girer, ancak uyluk arkasna gemez. Kanal atsndan terk eder ve v. saphena magna ile birlikte, bacan medialinde ayaa doru seyreder.

46

47
ANAT OM

UYLUUN MEDAL BLGE KASLARI (ADDUKTOR KASLAR)

Genellikle pubisten balayp, femur gvdesine insersiyo yaparlar. (m. gracilis tibiann medialindeki pes anserinusta sonlanr.) Uylua adduksiyon ve fleksiyon yaptran bu kaslarn hepsi, n. obturatorius tarafndan uyarlr.(m. pectineusun siniri n. femoralistir)

47

48
ANAT OM

M. ADDUCTOR BREVIS M. ADDUCTOR LONGUS

Addktr kaslarn en nde olandr.

M. ADDUCTOR MAGNUS
Adduktor grup kaslarn en by ve en kuvvetlisidir. Uyluun hem i, hem de arka blgesinde yer tutan tek kastr. Uyluk arkasnda bulunan paras (kasn hamstring paras olarak adlandrlr), n. tibialis tarafndan uyarlr ve uylua ekstensiyon yaptrr. M. adductor magnus, n. obturatorius ile n. tibialis tarafndan uyarlan tek kastr. Canalis adductoriusun uyluk arkasndaki akl olan hiatus adductorius, bu kasn aponrozundadr.

M. GRACILIS
Adduktor kaslarn en yzeyel olandr. Sonu tendonu pes anserinusa katlr. Uylua addksiyon, bacaa fleksiyon ve i rotasyon yaptrr.

M. PECTINEUS
Trigonum femoralenin demesini yapar. n yz; a.v. femoralis ve v. saphena magna ile komudur. Genellikle n. femoralis (bazen n. obturatorius accessorius) tarafndan uyarlr.

N. femoralis tarafndan uyarlan kaslar

M. sartorius M. iliacus M. quadriceps femoris M. pectineus (genellikle) M. articularis genus

N. obturatorius tarafndan uyarlan kaslar

Uyluun adduktor kaslar M. obturatorius externus

GLUTEAL BLGE KASLARI

48

49
ANAT OM

M. GLUTEUS MAXIMUS
M. iliopsoasn antagonistidir. N. gluteus inferior tarafndan uyarlan tek kastr. Uyluun esas ekstensr kasdr. Uyluun d rotasyonuna ve tractus iliotibialisi gererek bacan ekstensiyonuna da yardm eder.

M. GLUTEUS MEDIUS
Uyluun en kuvvetli abdktr kasdr. rotasyon da yaptrr. Yry ve koma srasnda, pelvisi yere basan ayak tarafna eker. N. gluteus superior tarafndan uyarlr.

M. gluteus mediusun fonksiyon kaybnda, kii etkilenen taraf ekstremitesi zerinde ayakta dururken, pelvis kar (desteklenmeyen) taraf zerine der (Trendelenburg belirtisi). Bu durum kala k, femur boynu krklar ve coxa varada grlr.

UYLUUN DI ROTATOR KASLARI

Bu kaslardan sadece m. obturatorius externus n. obturatorius (plexus lumbalisin dal) tarafndan, dierleri plexus sacralisten gelen dallar tarafndan uyarlr.

M. PIRIFORMIS
Foramen ischiadicum majustan geen en byk anatomik oluumdur . Plexus sacralis, bu kasn n yz zerinde oturur.

M. GEMELLUS SUPERIOR
Spina ischiadicadan balar.

M. OBTURATORIUS INTERNUS
Membrana obturatoriann i yz ve foramen obturatumun kenarlarndan balar.

49

50
ANAT OM
Foramen ischiadicum minustan geer. Pelvisin lateral duvarnn byk blmn rter. Fossa ischioanalisin (fossa ischiorectalis) d duvarn yapan kastr . N. pudendus ve a.v. pudenda interna, bu kasn fasyasnda bulunan canalis pudendalis (alcock kanal)ten geerek regio perinealise gelir.

M. GEMELLUS INFERIOR
Tuber ischiadicumdan balar.

M. QUADRATUS FEMORIS
Uyluk d rotator kaslarnn en kuvvetlisidir.

M. OBTURATORIUS EXTERNUS
Membrana obturatoriann d yznden balar. Fossa trochantericada sonlanan tek kastr. N. obturatorius tarafndan uyarlan tek uyluk d rotator kasdr .

UYLUUN ARKA BLGESNN KASLARI

Hamstring kaslar yada iskiyokrural kaslar olarak bilinirler. Bacan esas fleksr kaslardr. Tuber ischiadicumdan balayp, tibiaya ve fibulaya insersiyo yaparlar. Hem kala eklemini hem de diz eklemini aprazladklarndan; uylua ekstensiyon, bacaa fleksiyon yaptrrlar.

M. BICEPS FEMORIS
Caput longumu n. tibialis, caput brevesi ise n. fibularis (peroneus) communis tarafndan uyarlr. Bu sinirler, n. ischiadicusun u dallardr. Bu nedenle m. biceps femoris, n. ischiadicus tarafndan uyarlan tek kastr. Sonu tendonu caput fibulaeye tutunur.

50

51
ANAT OM

M. SEMITENDINOSUS
Sonu tendonu pes anserinusa katlr. Siniri n. tibialis.

FOSSA POPLITEA
Snrlar
Yukarda - ite; m. semimembranosus ve m. semitendinosus Yukarda - dta; m. biceps femoris Aada - ite; m. gastrocnemiusun caput medialesi Aada - dta; m. gastrocnemiusun caput lateralesi ve m. plantaris

inde bulunan anatomik yaplar

A.v. poplitea ve dallar N. fibularis (peroneus) communis N. tibialis N. suralisi oluturan dallar (n. cutaneus surae medialis ve n. cutaneus surae lateralis) V. saphena parvann terminali N. obturatoriustan gelen bir artikler dal Popliteal lenf dmleri; 6-7 tanedir.

51

52
ANAT OM
N. cutaneus femoris posterior (atsnda)

KALA EKLEMNDE UYLUA HAREKET YAPTIRAN KASLAR

Fleksiyon; m. iliopsoas (en kuvvetlisi), m. tensor fasciae latae M. sartorius, m. pectineus, m. rectus femoris ve adduktor kaslar yardm eder. Ekstensiyon; m. gluteus maximus (en kuvvetlisi), iskiyokrural kaslar (m. semitendinosus, m. semimembranosus, m. biceps femoris) ve m. adductor magnus Abdksiyon; m. gluteus medius (en kuvvetlisi) ve m. gluteus minimus M. tensor fasciae latae ve m. sartorius yardm eder. Uyluk d rotator kaslar da fleksiyondaki uylua abdksiyon yaptrrlar. Adduksiyon; m. adductor magnus (en kuvvetlisi), m. adductor longus, m. adductor brevis, m. gracilis ve m. pectineus M. obturatorius externus yardm eder. D rotasyon;m. quadratus femoris(en kuvvetlisi), m. piriformis, m. obturatoriusinternus, m. obturatorius externus, m. gemellus superior ve inferior. Ekstensiyondaki uylua, m. biceps femoris. M. gluteus maximus, m. iliopsoas ve m. sartorius yardm eder. rotasyon; m. gluteus medius, m. gluteus minimus ve m. tensor fasciae latae. Ekstensiyondaki uylua m. semitendinosus ve m. semimembranosus.

52

53
ANAT OM

BACAIN N BLGESNN KASLARI

Ayaa ve ilgili parmaklara dorsal fleksiyon (ekstensiyon) yaptrrlar. N. fibularis (peroneus) profundus tarafndan uyarlrlar.

M. TIBIALIS ANTERIOR

Ayaa ekstensiyon ve inversiyon yaptrr. Ayan en kuvvetli

ekstensr ve invertrdr.

M. EXTENSOR HALLUCIS LONGUS M. EXTENSOR DIGITORUM LONGUS M. FIBULARIS (PERONEUS) TERTIUS

M. extensor digitorum longusun bir parasdr. Ayaa ekstensiyon ve eversiyon yaptrr.

BACAIN LATERAL BLGESNN KASLARI

Ayan esas evertr (pronasyon+ abdksiyon) kaslardr. N. fibularis (peroneus) superficialis tarafndan uyarlrlar.

53

54
ANAT OM
N. tibialis felcinde, ayaa fleksiyon bu kaslarla yaptrlabilir.

M. FIBULARIS (PERONEUS) LONGUS

Origosundaki aklktan n. fibularis (peroneus) communis geer. Kasn sonu tendonu malleolus lateralisin arkasndan geer. Bu nedenle ayaa plantar fleksiyon yaptrr. Ayan transvers arkusunun devamllnda en nemli yapdr .

M. FIBULARIS (PERONEUS) BREVIS

Sonu tendonu malleolus lateralisin arkasndan geer. Bu nedenle ayaa plantar fleksiyon yaptrr. Malleolus lateralisle, bu kasn tendonu temas eder. M. fibularislongusun tendonu da malleoluslateralisin arkasndan geer.

BACAIN ARKA BLGESNN KASLARI

Ayaa plantar fleksiyon (fleksiyon) yaptran esas kaslardr. N. tibialis tarafndan uyarlrlar. M. gastrocnemius+M. soleus=M. triceps surae ad ile bilinir. Bacak arkasndaki baldr denilen kabarnty yapar. Sonu tendonu, tendo calcaneus (Achilles tendonu) ad ile bilinir. Yrme, dans etme ve parmaklar zerinde dururken, vcut arlna kar topuu kaldrrlar . Yrme tek bana m. soleusla yaplabilirken, uzun atlama balca m. gastrocnemiusla yaplr. Bu kaslar, yrme ve koma srasnda ayan yerden kaldrlmasn salar.

M. GASTROCNEMIUS
Bacak arka blgesindeki kaslarn en yzeyel olandr. Koma ve atlama gibi hzl hareketlerde fonksiyon yapar. M. gastrocnemius, hem diz hem de ayak bilei eklemini arkadan aprazlad iin hem bacaa hem de ayaa fleksiyon yaptran kastr.

54

55
ANAT OM

M. SOLEUS
M. soleus, yrrken kullanlr. Diz eklemini aprazlamad iin bacaa hareket yaptrmaz.

Tendo Calcaneus (Achilles Tendonu)

M. gastrocnemius ve m. soleusun sonu tendonlarnn birlemesi ile oluur. Calcaneusa tutunur.

M. POPLITEUS
Fossa popliteann demesini yapar. Tendonu, eklem kapsln deler ve eklemin iinden geer (tendon, diz eklemi iindedir yani intrakapslerdir). Diz ekleminde eklem kilitlenmesini zen kastr. Tam ekstensiyondaki bir bacakta, tibia da doru rotasyon yaparsa diz ekleminde kilitlenme olur. Kilitlenme, bacan fleksiyonunun balangcnda m. popliteusun femura yaptrd d rotasyonla zlr.

M. FLEXOR HALLUCIS LONGUS M. FLEXOR DIGITORUM LONGUS

Ana tendonuna m. quadratus plantae insersiyo yapar. Mm. lumbricalesler ise, ana tendonun ayrld drt tendondan balar.

M. TIBIALIS POSTERIOR
Bacak arkasndaki kaslarn en derinde olandr. M. tibialis anteriorla birlikte ayan esas invertr kasdr. Malleolus medialisin arkasndan geen yaplarn en nde olan bu kasn tendonudur.

55

56
ANAT OM

ALT EKSTREMiTENiN iKi PARASINA HAREKET YAPTIRAN KASLAR

M. tensor fasciae latae; uylua fleksiyon ve i rotasyon, bacaa ekstensiyon ve d rotasyon M. rectus femoris; uylua fleksiyon, bacaa ekstensiyon M. gracilis; uylua addksiyon, bacaa fleksiyon ve i rotasyon skiyokrural kaslar (m. semitendinosus, m. semimembranosus, m. biceps femoris); uylua ekstensiyon, bacaa fleksiyon M. gastrocnemius; bacaa ve ayaa fleksiyon

KARIN DUVARI TABAKALARI VE DERVASYONLARI

DER FASCIA SUPERFICIALIS; karn duvarn rten yzeyel fasya, iki yaprakldr. Camper fasyasi;st(d)yapraktr. Ya dokusundan zengindir. Scrotum da ya dokusunu kaybeder ve dz kas liflerinden zenginleerek, scrotuma buruuk grnmn veren M. dartos (Tunica dartos)u oluturur. Scarpa fasyasi; alt (i) yapraktr. Penis (clitoris)i karn duvarna balayan Lig. fundiforme penis (clitoridis)i yapar. FASCIA PROFUNDA; karn duvarn rten derin fasyadr. Erkeklerde Lig. suspensorium penisi, kadnlarda da Lig. suspensorium clitoridisi yapar. M. OBLIQUUS EXTERNUS ABDOMINISN FASYA ve APONROZunun oluturduu yaplar; Fascia spermatica externa; funiculus spermaticusun en d tabakas Lig. inguinale; aponrozun SIAS (spina iliaca anterior superior) ile tuberculum pubicum arasnda kalnlamasndan meydana gelir. Bu ligamentin medial ucundan iki tane ligament doar. - Lig. lacunare; bu ligament lig. pectineumu dourur. -Lig. reflexum Anulus inguinalis superficialis; inguinal kanaln d azdr. Aponroz zerindedir.

M. obliquus externus abdominis, gvdeyi kar tarafa eviren kastr.

M. OBLIQUUS INTERNUS ABDOMINISN ile FASYA ve APONROZunun oluturduu yaplar; Fascia cremasterica; funiculus spermaticusun orta tabakas Falx inguinalisin (tendo conjunctivus) ksmen oluumuna katlr M. cremaster; m. obliquus internus abdominisin alt parasnn lifleri tarafndan oluturulur. M. TRANSVERSUS ABDOMINISN APONROZunun oluturduu yap; Falx inguinalis (tendo conjunctivus)i balca bu kasn aponrozu oluturur. FASCIA TRANSVERSALISin oluturduu yaplar; Fascia spermatica interna; funiculus spermaticusun en i tabakas Lig. interfoveolare Anulus inguinalis profundus; inguinal kanaln i azdr. Fascia transversalis zerindedir. EKSTRAPERTONEAL DOKU PERITONEUM PARIETALE

56

57
ANAT OM
CAVITAS PERITONEALIS ve OMENTUM MAJUS PERITONEUM VISCERALE VISCER (ORGAN)

CANALIS INGUINALIS
Testisler 28 nci haftada kanaldan gemeye balar ve iki yada gnde kanal geer. Yaklak drt hafta sonra (32. hafta), scrotuma iner ve kanal kontrakte olur. Kanaln fascia transversalis zerinde bulunan ve karn boluuna bakan i azna anulus inguinalis profundus denir. Erkeklerde daha byktr. Medialinde, a.v. epigastricainferior veligamentuminterfoveolare vardr. A. epigastrica inferiorun lateralinden erkeklerde ductus deferens, kadnlarda ligamentum teres uteri geip kanala girer. Kanaln, ligamentum inguinalenin medial ucunun tam stnde, m. obliquus externus abdominisin aponrozunda bulunan gen eklindekid azna anulus inguinalis superficialis denir. Anulus inguinalis superficialisin arkasnda bulunan tendo conjunctivus, anulusu kuvvetlendirir.

nguinal kanaln duvarlar

n duvar; tm uzunluunca d oblik karn kasnn aponrozu yapar. 1/3 d blm, i oblik karn kasnn lifleri ile kuvvetlendirilir. n duvar, anulus inguinalis profundusun karsndadr. Arka duvar; kanaln en zayf duvardr. Fascia transversalis yapar. Ligamentum reflexum, tendo conjunctivus (falx inguinalis) ve lig. interfoveolare tarafndan kuvvetlendirilir. Arka duvar, anulus inguinalis superficialisin karsndadr. Alt duvar (taban); lig. inguinale yapar. Medialden lig. lacunare ile kuvvetlendirilir. st duvar (at); i oblik karn kas ile transvers karn kasnn alt kenar tarafndan yaplr.

nguinal kanalda bulunan yaplar

Erkeklerde; funiculus spermaticus ve iindekiler; ductus deferens, a. ductus deferentis a. testicularis, plexus pampiniformis (v. testicularis) processus vaginalis kalntlar m. cremaster, fascia cremasterica, fascia spermatica interna. Kadnlarda; lig. teres uteri, uterustan gelen lenf damarlar ve processus vaginalis kalntlar. Her iki cinste de n. ilioinguinalis ile n. genitofemoralisin genital dal bulunur.

HESSELBACH GEN (TRIGONUM INGUINALE)

Direk inguinal hernilerin gelitii blgedir.

Snrlar
Altta; lig. inguinale Dta; a. epigastrica inferior te; m. rectus abdominisin d kenar

M. RECTUS ABDOMINIS:
Linea albann her iki tarafnda, rektus klf iindedir. Symphysis pubica ile processus xiphoideus arasnda uzanr. zerinde intersectio tendinea denilen transvers fibrz bandlar bulunur. Kasn lateral kenar linea semilunaris olarak bilinir.

M. PYRAMIDALIS:
57

58
ANAT OM
M. rectus abdominisin alt parasnn nnde, rektus klf iinde, gen eklinde kk bir kastr. Linea albay gerer.

VAGINA MUSCULI RECTI ABDOMINIS (VMRA, REKTUS KILIFI) Rektus klf iinde bulunan yaplar
M. rectus abdominis M. pyramidalis A.v. epigastrica superior ve inferior T-T sinirlerin ventral dallarnn terminal blmleri (T nin ventral dal n. subcostalistir) ve bunlara elik eden posterior interkostal damarlar Lenf damarlar
12 12

CANALIS FEMORALIS
Femoral klf iindedir. Yaklak 1.25 cm uzunluunda olan bu potansiyel kanal, hiatus saphenusa kadar uzanr. inde lenf damarlar ve anulus femoralise yakn bir tane derin inguinal lenf dm (Rosenmller yada Cloquet lenf dm) vardr. Kanaln karn boluuna bakan proksimal ucuna anulus femoralis denir.

Anulus femoralisin snrlar

nde; ligamentum inguinale te; ligamentum lacunare Arkada; m. pectineus ve fasyas ile ligamentum pectineum Dta; v. femoralis

58

59
ANAT OM

Apertura pelvisinferioru kapatr. Urethra, canalis analis ve kadnlarda ek olarak vagina tarafndan delinir. kitaraf m. levator ani ve m. ischiococcygeus (m. coccygeus) ile bu kaslar saran fasyalar (fascia pelvis) tarafndan yaplr. Diaphragma pelvis, pelvik organlar fossa ischioanalis (ischiorectalis)ten ayrr.

M. LEVATOR ANI
Diaphragma pelvisin byk blmn yapar. st yz, fasya (fascia superior diaphragmatis pelvis) ve ekstraperitoneal ba dokusu ile; mesane, prostat, uterus, vagina, rectum ve peritoneumdan ayrlr. Alt yz, fossa ischioanalisin medial duvarn yapar. M. levator ani, pelvik organlar destekler ve pozisyonunda tutar. paras vardr. M. pubococcygeus; kasn esas parasdr. Her iki taraf m. pubococcygeusun komu kenarlar arasnda kalan aklktan retra, ans ve kadnlarda ek olarak vagina geer. Baz lifleri erkeklerde prostata (m. levator prostatae yada m. puboprostaticus), kadnlarda ise vaginann duvarlarna tutunur (m. pubovaginalis, m. sphincter vaginae). Rectuma tutunan baz liflerine m. puboanalis denir. M. puborectalis; m. pubococcygeusun i tarafta kalan lifleridir. ki tarafn kas, anorektal birlemenin arka tarafnda U eklinde bir halka oluturarak birleir. M. iliococcygeus

M. pubococcygeus; rectum, retra ve vaginay evreledii iin obstetrikte nemlidir. Doum srasnda yaralanma riski en fazla olan paradr. Yaralanmas halinde sistosel, sistoretrosel

59

60
ANAT OM
yada rektosel geliebilir. Diaphragma pelvisin zayflamas sonucu stress inkontinens oluabilir. Bu riskleri nlemek iin zellikle ilk doumda epizyotomi yaplr. Anorektal fleksrn devamlln salayan m. puborectalis, feesin istem d geiini (fekal inkontinens) nleyen major yapdr. Bu kasn yaralanmas, fekal inkontinense neden olur

M. COCCYGEUS
Diaphragma pelvisi oluturan dier kastr.

PERINEUM
Diaphragma pelvisin altnda, uyluklarn arasnda ekenar drtgen eklinde bir blgedir Snrlar; apertura pelvis inferiorun snrlar ile ayndr. Yukarda ve nde; symphysis pubica Aada ve arkada; os coccygisin ucu Yanlarda; ramus inferior ossis pubisler, ramus ossis ischiiler, tuber ischiadicumlar ve lig. sacrotuberaleler Perineum, iki taraf tuber ischiadicumlar birletiren transvers bir hayali izgi ile iki gen alana ayrlr. izginin n tarafnda kalanna trigonum urogenitale, arkasnda kalanna trigonum anale denir. izginin tam ortas, perineumun da orta noktasdr ve centrum perineinin olduu yere isabet eder.

TRIGONUM ANALE
Fossa ischioanalis, ligamentum anococcygeum, canalis analis ve m. sphincter ani externusu ierir.

Fossa ischioanalis (ischiorectalis)

Canalis analisin herikitarafnda bulunan kama eklinde boluktur. nde derin perine aralna(diaphragma urogenitale) uzanr.

Snrlar
Dta; tuber ischiadicum, m. obturatorius internusun alt paras ve canalis pudendalis (Alcock kanal) te; m. sphincter ani externus ve m. levator ani Arkada; lig. sacrotuberale ve m. gluteus maximusun alt kenar nde (apeksi); derin perine aralndaki kaslarn (m. transversus perinei profundus ve m. sphincter urethrae externus) arka kenarlar indekiler; ya-ba dokusu, v.a.n. rectalis inferiorlar, S -Sn dallar.
2

Canalis Pudendalis (Alcock Kanal)

Fossa ischioanalisin d duvarnda fibrz bir tneldir. M. obturatorius internus zerindedir. inden; a.v. pudenda interna, n. pudendus ve m. obturatorius internusa giden sinir geer.

60

61
ANAT OM

TRGONUM UROGENTALE
D rogenital organlar (erkeklerde scrotum ve penis, kadnlarda vulva) ierir. Urethra ve kadnlarda ek olarak vagina tarafndan delinir. Yzeyel ve derin perine boluklar bu gendedir.

Spatium
Erkek

perinei

superficialede

bulunan

anatomik

yaplar

Radix penis (bulbus penis ve crus penisler) Spongioz retrann proksimal blm

Kadn
Radix clitoridis (bulbus vestibuli ve crus clitoridisler) Glandula vestibularis majorlar (Bartholin bezleri)

61

62
ANAT OM

Ortak Yaplar
M. bulbospongiosus, m. ischiocavernosus ve m. transversus perinei superficialis A.v. pudenda internann perineal dallar Corpus perineale (centrum perinei) N. pudendusun perineal dallar

M. BULBOSPONGIOSUS (M. BULBOCAVERNOSUS)

Corpus perinealeden balayanikikastr. Erkeklerde;bulbus penis ve corpus spongiosum penisi, kadnlarda ise; glandula vestibularis major (Bartholin bezi) lar ve bulbus vestibulileri rter.

M. ISCHIOCAVERNOSUS
Corpus perinealeye tutunmayan tek kastr. Cruslar rter. Erkeklerde crus penise, kadnlarda da crus clitoridise bas yaparak, venz dn nler ve penis ya da clitorisin ereksiyonunu devam ettirir.

Spatium perinei profundum (Diaphragma urogenitale)da bulunan anatomik yaplar Erkek

Membranz retra Glandula bulbourethralisler (Cowper bezleri) A.n. dorsalis penis

Kadn
retra ve vagina (ksmen) A.n. dorsalis clitoridis

Ortak yaplar
M. transversus perinei profundus ve m. sphincter urethrae externus A.v. pudenda interna ve dallar N. pudendus ve dallar

Aa. intercostales anteriores;9 ifttir. lk alt ifti musculophrenicann dallardr.

a. thoracica internadan gelir. 7-9ise,

a.

Aa. intercostales posteriores;11 ifttir. lkikiifti(I. ve II.), a. subclaviadan ayrlan truncus costocervicalisin dal olan a. intercostalis supremadan gelir. Sonraki dokuz ift (III.-XI), aorta thoracicann dallardr.

62

63
ANAT OM

BURUN BOLUU (CAVITAS NASI)

nde nares denilen burun delikleri ile d ortama, arkada choana (apertura nasalis posterior) denilen iki aklkla nasopharynxe alr. Burun boluu, septum nasi denilen bir blme ile ikiye ayrlr. Pars (regio) olfactoria; burun boluunun atsnda ve d duvarnda (concha nasalis superior zerinde) lokalizedir. Pars olfactoriada; koku duyusunun reseptr hcreleri olan bipolar nronlar bulunur.

BURNUN DAMARLARI VE SNRLER

Burun boluunun ana arteri, a. maxillarisin dal olan a. sphenopalatinadr. Burnun ve burun boluunun duyusunu, n. ophthalmicus ile n. maxillaris tar.

Sinus frontalis ve sinus sphenoidalis, yeni doanda bulunmaz.

63

64
ANAT OM
BURUN BOLUUNDAK MEATUSLARA AILAN YAPILAR
Meatus nasi inferior Meatus nasi medius Meatus nasi superior Recessus sphenoethmoidalis Ductus nasolacrimalis Sinus frontalis, sinus maxillaris, sinus ethmoidalis in n ve orta grubu (cellulae ethmoidales anteriores ve medii) Cellulae ethmoidales posteriores Sinus sphenoidalis

Sinus maxillarisin drenaj, ostiumlarnn ykseklokalizasyonu nedeniyle fakirdir. Bu yzden, infeksiyonlar en ok grlen paranazal sinstr.

Etmoidal sinsler, orbita ve optik kanalla olan yakn komuluu nedeniyle, infeksiyonlar orbitaya en kolay yaylan paranazal sinslerdir. zellikle arka grup etmoidal sinslerin infeksiyonlar, optik nrite neden olabilir.

LARNKSN KIKIRDAKLARI
64

65
ANAT OM

TEK KIKIRDAKLARI
Cartilago thyroidea Cartilago epiglottica (epiglottis) Cartilago cricoidea

FT KIKIRDAKLARI
Cartilago arytenoidea Cartilago corniculata Cartilago cuneiformis Cartilago thyroidea; en byk larinks kkrdadr. zellikle erkeklerde belirgin olan prominentia laryngea (Adams apple, adem elmas) isimli knt bu kkrdaktadr.

Tiroid kkrdan st kenarile hiyoid kemik arasnda uzanan membrana thyrohyoideann herikiyan tarafnda bulunan delikten, a.v. laryngea superior ile n. laryngeus superiorun r. internusu geer. Membrann serbest arka kenarlar iinde, cartilago triticea denilen birer tane aksesuar kkrdak bulunur. Cartilago cricoidea; larinks iskeletinin temeli olan kkrdaktr. C6 vertebra seviyesindedir.Yzk eklinde olup, havayolu evresinde tam bir halka oluturan tek larinks kkrdadr . Cartilago arytenoidealar, cartilago cricoideann zerinde oturur . Sesin oluumundan sorumlu larinks kkrdaklardr. Ligamentum vestibulareler ile ligamentum vocaleler arkada aritenoid kkrdaklara, nde tiroid kkrdaa tutunur.

LARNKS KASLARI
M. cricothyroideus (anticus); larinksin n tarafnda yer alan tek kastr. Ligamentum vocaleleri gerer.

65

66
ANAT OM
N. laryngeus recurrens tarafndan uyarlmayan (yada n. laryngeus superiorun ramus externusu tarafndan uyarlan) tek larinks kasdr. M. cricoarytenoideus posterior (posticus); ligamentum vocalelere abdksiyon yaptrarak, rima glottidisi aan tek kastr.

Larynx kaslarndan sadece m. cricothyroideus, n. laryngeus superiorun ramus externusu ile, dierleri n. laryngeus recurrens tarafndan uyarlr.

LARNKSN DAMARLARI VE SNRLER

Larinksi; a. carotis externann dal olan a. thyroidea superiordan gelen a. laryngea superior ile, a. subclaviann truncus thyrocervicalisinden gelen a. thyroidea inferiorun dal olan a. laryngea inferior besler. Venz kan; v. thyroidea superior ile v. jugularis internaya, v. thyroidea inferior ile v. brachiocephalicalara alr. Larinksin sinirleri, n. vagusun(X. kranyalsinir)dallardr. Plica vocalislerin yukarsnda kalan blgenin duyusunu n. laryngeus superiorun ramus internusu, altnda kalan blgenin duyusunu ise n. laryngeus recurrens tar. N. laryngeus recurrensin terminaline n. laryngeus inferior denir.

66

67
ANAT OM

Trachea, mediastinum superiustadr. Ayrlma noktasna bifurcatio trachea ad verilir ve mediastinum mediusta bulunur.

Akcierlerin mediastinal yznde komuluk yapt organlarn izleri bulunur. En byk iz kalbe aittir ve her iki akcierde de vardr. zofagus, tam orta hatta seyrettii iin her iki akcierde de izi vardr. Sol akcierin lobus superiorunun alt ucunda, lingula pulmonis sinistri denilen dil eklinde bir uzants vardr. Bu uzant, sa akcierin lobus mediusuna karlk gelir. stlobun n kenarnda, drdnc kkrdak kaburga seviyesinin altnda, kalp nedeniyle olumu derin bir entik (incisura cardiace pulmonis sinistri) bulunur.

HILUM PULMONIS

67

68
ANAT OM
Akcierlerin mediyastinalyzndedir. Organa giren-kan anatomik yaplarn bulunduu yerdir. Mediyastinal plevra ile sarl bu yaplar, radix pulmonis denilen bir kk oluturur.

AKCERLERN DAMARLARI VE SNRLER

Akcierlerin, birisi fonksiyonel (a. pulmonalis ve vv. pulmonales), dieri besleyici olan (aa. bronchiales ve vv. bronchiales) iki grup damar vardr. Bir akciere ait; 1 tane a. pulmonalis, 2 tane v. pulmonalis vardr. Sa akcieri besleyen 1 tane a. bronchialis, sol akcieri besleyen ise 2 tane a. bronchialis vardr. Sa akcieribesleyen broniyalarter, aorta thoracicann dal olan a. intercostalis posterior IIIten gelir. Solakcieri besleyen broniyal arterler ise aorta thoracicadan direk gelir. Her akciere ait genellikle 2 tane v. bronchialis vardr. Sa akcierin broniyalvenleri v. azygosa, solakcierin broniyal venleri v. hemiazygos accessoriaya alr.

68

69
ANAT OM

Mediyastinum, akcierlerin birbirlerine bakan yzlerini rten mediyastinal plevralar arasndaki blgedir. Mediyastinum, angulus sterniden, T -T vertebralar arasndaki discus intervertebralise uzanan hayali
4 5

transvers bir dzlem ile, mediastinum superius ve mediastinum inferius olarak ikiye ayrlr. Mediastinum inferius, fibrz perikardiyum araclyla; mediastinum anterius, mediastinum medium ve mediastinum posterius olarak blme ayrlr.

MEDIASTINUM SUPERIUS
nde;manubrium sterni, arkada;ilk 4 torakalvertebra, altta;hayalidzlem, yukarda;apertura thoracis superior ve yanlarda; mediastinal plevra ile snrlanr.

Mediastinum superiusta bulunan nemli anatomik yaplar

Thymus ve Trachea V. brachiocephalicalar ve V. cava superiorun st yars Arcus aortae ve dallar (truncus brachiocephalicus, a. carotis communis sinistra ve a. subclavia sinistra) Oesophagus ve N. vaguslar Ductus thoracicus N. phrenicuslar

MEDIASTINUM ANTERIUS
Pericardium fibrosum ile corpus sterni arasndadr. Mediyastinumlarn en kk olandr.

69

70
ANAT OM

Mediastinum anteriusta bulunan anatomik yaplar

Ligg. sternopericardiacae Thymus

MEDIASTINUM MEDIUM
Mediyastinumlarn en by ve mediastinum inferiusun en geni parasdr. Fibrz perikardiyum ile mediastinum anteriustan, bifurcatio trachea, pulmonal damarlar ve fibrz perikardiyum ile mediastinum posteriustan ayrlr.

Mediastinum mediumda bulunan anatomik yaplar

Pericardium ve kalp Aorta ascendens V. cava superiorun alt yars V. azygosun terminal paras Bifurcatio trachea Bronchus principalisler Truncus pulmonalis ve u dallar (a. pulmonalis dextra ve sinistra) Vv. pulmonales N. phrenicuslar

MEDIASTINUM POSTERIUS
nde; fibrz perikardiyum, bifurcatio trachea, pulmonal damarlar, arkada; T -T12 vertebralar ile snrlanr.
5

Mediastinum posteriusta bulunan anatomik yaplar

Aorta thoracica Ductus thoracicus V. azygos V. hemiazygos V. hemiazygos accessoria Oesophagus N. vaguslar

HEM MEDIASTINUM SUPERIUS HEM DE MEDIASTINUM ANTERIUSTA BULUNAN ANATOMK YAPI Thymus HEM MEDIASTINUM SUPERIUS HEM DE MEDIASTINUM MEDIUMDA BULUNAN ANATOMK YAPILAR N. phrenicuslar - V. cava superior HEM MEDIASTINUM SUPERIUS HEM DE MEDIASTINUM POSTERIUSTA BULUNAN ANATOMK YAPILAR Oesophagus - Ductus thoracicus - N. vaguslar HEM MEDIASTINUM MEDIUM HEM DE MEDIASTINUM POSTERIUSTA BULUNAN ANATOMK YAPI V. azygos

70

71
ANAT OM

KARDYOVASKLER SSTEM
Apex cordis Sol ventrikln koni eklindeki ucudur. Basis cordis (facies posterior)
Byk blmn sol atriyum, kk bir blmn de sa atriyum yapar. Oesophagus, basis cordisin arka yznn komuluk yapt primer anatomik yapdr . Vv. pulmonalesler, v. cava superior ve v. cava inferior, basis cordiste atriyumlara alr.

ATRIUM DEXTRUM
yznde grlen kaslara mm. pectinati ad verilir. Bu kaslar, crista terminalisten balayp, auricula dextray oluturur. Embriyonel hayattaki foramen ovalenin kapanmas ile oluan fossa ovalis, ostium venae cavae

71

72
ANAT OM
inferiorisin stnde ve solunda, septum interatrialededir. Fossann kenar kabarktr ve limbus fossa ovalis ad ile bilinir. Sa atriyumun i yznde; v. cava superior, v. cava inferior, sinus coronarius, vv. cardiacae anteriores ve vv. cardiacae minimaelerin azlar vardr.

VENTRICULUS DEXTER
yzndeki kas kabarntlarna trabeculae carneae denir. yznde grlen crista supraventricularis, trikspid kapak ile pulmoner kapa ayran kaln bir kas kabarntsdr. Ventrikln sol ve arka duvarn, septum interventriculare yapar. Septumun byk blm musklerdir. Yaklak 1 cm lik st paras membranzdr ve septum interatrialenin alt parasyla komudur. Sol ventrikl, sa ventriklden, sa atriyum da sol atriyumdan daha byk olduu iin, membranz parann bir blm sol ventrikl ile sa atriyum arasnda yer alr ve atriyoventrikler para olarak bilinir. Membranz parann geriye kalan blm ventrikller arasndadr (interventrikler para) . Ventrikln, ostium truncipulmonalisin altnda kalan blm dzdr. Conus arteriosus(infundibulum) denilen bu blm, pulmonal kapan kspislerini destekler. Septum interventriculare ile m. papillaris anterior arasnda uzanan kas kabarntsna trabecula septomarginalis (moderatr band)ad verilir. Ventrikln septalyzn ve m. papillaris anterioru destekleyen bu oluumun iinde, kalbin ileti sistemi ile ilgili lifler bulunur . Sa ventriklde, m. papillaris anterior, m. papillaris posterior ve m. papillaris septalis (medialis) denilen tane papiller kas bulunur. Papiller kaslar, trabeculae carneae kalnlamalardr .

OSTIUM TRUNCI PULMONALIS

Conus arteriosusun yukarsndadr. Ostium atrioventriculare dextrumun da yukarsnda ve solundadr. Diastolde bu delii valva trunci pulmonalis denilen kapak kapatr. Pulmonalkapan; valvula semilunaris dextra, valvula semilunaris sinistra ve valvula semilunaris anterior denilen tane yarm ay eklinde valvulas vardr.

72

73
ANAT OM

ATRIUM SINISTRUM
Kalbin en arkada bulunan blmdr. Basis cordisin byk blmn yapar. Akcierlerden gelen drt tane v. pulmonalis, sol atriyuma arka-d yznden alr. Kalbin zofagus ile komu olan ksmdr.

VENTRICULUS SINISTER
yz sa ventrikln i yzyle benzer zelliklere sahiptir. Sol ventriklde, m. papillaris anterior ve m. papillaris posterior denilen iki tane papiller kas vardr.

KALBN SKELET
Kalbin iskeletini yapan oluumlar; septum membranaceum, trigona fibrosa ve anuli fibrosidir.

KALBN LET SSTEM

Nodus sinuatrialis (Keith-Flack dm)
V. cava superiorun sa atriyuma girdii yere yakn, crista terminalisin st ucunda lokalizedir.

Nodus atrioventricularis (Aschoff-Tawara dm)

Septum interatrialede lokalizedir. Kalpte iletinin en yava olduu yerdir.

Fasciculus atrioventricularis (His band)

73

74
ANAT OM
Atriyoventrikler dmn devamdr. Septum interventricularenin membranz paras zerindedir. Fasciculus atrioventricularis, septum interventricularenin muskler parasnn balangcnda, crus dextrum ve crus sinistrum denilen iki dala ayrlr. Crus dextrum, sa ventriklde trabecula septomarginalise girip, m. papillaris anteriora ve ventrikln n duvarna ular. Ventrikl duvarnn endokardiyumu altnda, plexus subendocardialis (Purkinje lifleri)i oluturur. Crus sinistrum da, dallarn nce papiller kaslara verir, daha sonra plexus subendocardialisi (Purkinje lifleri) oluturur. Bu nedenle, papiller kaslar ventrikllerden nce kaslr. Kalpte en hzl ileti Purkinje liflerindedir.

KALBN ARTERLER
Kalbi besleyen arterler, aorta ascendensin dallar olan a. coronaria dextra ve a. coronaria sinistradr.

A. CORONARIA DEXTRA
Sa (yada n) sinus aortaeden kar. V. cardiaca parva ile birlikte, sa atriyum ile sa ventrikl arasnda sulcus coronariusta seyreder. Sa atriyum, sa ventrikln byk blm, solventrikln diyafragmatik yznn bir blm,interventrikler septumun 1/3 arka-alt paras ve solatriyumun bir blmile kruslarn proksimaline kadar ileti sistemine ait tm yaplar besler. r. interventricularis posterior; crux cordiste sa koroner arterden ayrlr. V. cardiaca media ile birlikte sulcusinterventricularis posteriorda seyreder. Bu arterden ayrlan septalarterlerin en by, nodus atrioventricularisi besler (r. nodi atrioventricularis).

A. CORONARIA SINISTRA
Truncus pulmonalisin arkasnda, sol (yada arka) sinus aortaeden kar. Sol ventrikln ve sol atriyumun byk blmn, sa ventrikln kk bir blmn, interventrikler septumun 2/3 n parasn ve crus dextrum ile crus sinistrumu besler.

Dallar:
r. interventricularis anterior; v. cardiaca magna ile birlikte sulcus interventricularis anteriorda seyreder. Klinikte, LAD (left anterior descending artery) ad ile bilinir. Septum inter ventricularenin n blmn besler. r. circumflexus; sulcus coronariusta sola doru seyreder ve dallarn verir.

KALBN VENLER (VENAE CORDIS)

grupta toplanr.

SINUS CORONARIUS
Ostium sinus coronarii sa atriyuma alr.

Sinus coronariusa alan venler;

v. cardiaca magna;en byk kalp venidir. Solkoroner arterin dal olan r. interventricularis

74

75
ANAT OM
anteriorla birlikte, sulcus interventricularis anteriorda yukarya doru seyreder. Sinus coronariusa alan en byk vendir. v. cardiaca parva; a. coronaria dextra ile birlikte seyreder. Sinus coronariusa sa ucundan alr. v. cardiaca media;Sa koroner arterin dal olan ramus interventricularis posterior la birlikte, sulcus interventricularis posteriorda yukarya doru seyreder. Sinus coronariusa sa ucundan alr. v (v). ventriculi sinistri posterior(es) v. obliqua atrii sinistri (Marshall veni);

VV. CARDIACAE MINIMAE (Thebesian venleri)

En fazla sa atriyuma olmak zere tm kalp boluklarna alrlar. Kalp boluklarndan miyokardiyuma kan tadklarndan, miyokardiyumun kollateral sirklasyonunda nemlidirler .

V (V.) VENTRICULI DEXTRI ANTERIOR (ES) (vv. cardiacae anteriores)

Sa ventrikln n blmn drene eden bu venler, direk olarak sa atriyuma alrlar.

FETAL DOLAIMLA LGL BAZI YAPILAR ve KALINTILARI

Ductus arteriosus....................................Lig. arteriosum Ductus venosus...................................... Lig. venosum Foramen ovale........................................ Fossa ovalis V. umbilicalis........................................... Lig. teres hepatis A. umbilicalis............................................Lig. umbilicalis medialis

TRUNCUS PULMONALIS (A. PULMONALIS)

Sol nc kkrdak kaburgann st kenar seviyesinde, sa ventrikl terk eder. Kalple ilgili damarlarn en nde olandr. Aorta ascendensle birlikte mediastinum mediumdadr. Ductus arteriosus, fetusta a. pulmonalis sinistra ile arcus aortaeyi balar.

AORTA
Aorta ascendens, arcus aortae ve aorta descendens olarak blme ayrlr.

AORTA ASCENDENS
Sol nc kkrdak kaburgann alt kenar seviyesinde, sol ventriklden balar. Truncus pulmonalisle birlikte mediastinum mediumdadr. A. coronaria dextra ve a. coronaria sinistra, aorta ascendensin dallardr.

ARCUS AORTAE
Tamam manubrium sterninin arkasnda ve mediastinum superiustadr. Arcus aortaenin konveksliinden tane dal kar. Sadan-sola doru; truncus brachiocephalicus,

75

76
ANAT OM
a. carotiscommunis sinistra ve a. subclavia sinistra.

TRUNCUS BRACHIOCEPHALICUS
Sa sternoklavikler eklemin arkasnda, a. subclavia dextra ve a. carotis communis dextra denilen iki u dalna ayrlr.

A. CAROTIS COMMUNIS
A. carotis communis dextra; truncus brachiocephalicustan, a. carotis communis sinistra ise; arcus aortaeden kar. A. carotis communisler, cartilago thyroideann st kenar (C3-C4 vertebra aras diskus) seviyesinde, a. carotis externa ve a. carotis interna denilen iki u dalna ayrlr (bifurcatio carotidis).

A. CAROTIS EXTERNA
Ba ve yz besleyen esas arterdir. Seyrisrasnda trigonum caroticum ve trigonum submandibulareden geer. Glandula parotidea iinde a. maxillaris ve a. temporalis superficialis denilen iki u dalna ayrlr.

A. CAROTIS EXTERNANIN YAN DALLARI

A. thyroidea superior; arterin ilk yan daldr. N. laryngeus superiorun ramus externus u ile birlikte seyreder. Larinksibesleyen a. laryngea superior isimlidal, n. laryngeus superiorun ramus internusu ile birlikte membrana thyrohyoideay deler. A. lingualis A. facialis; Mandibulann alt kenarndan pulsasyonu alnbilir. a. palatina ascendens ve a. submentalis nemli dallardr. A. pharyngea ascendens; A. occipitalis. A. auricularis posterior; A. temporalis superficialis; A. maxillaris; A. maxillaris, hem fossa infratemporaliste hem de fossa pterygopalatinada yer tutan tek yapdr.

A. CAROTIS EXTERNANIN U DALLARI

A. maxillarisin nemli dallar

76

77
ANAT OM
a. meningea media; foramen spinosumdan geip, kafa boluuna girer. Dura materi besleyen esas arterdir. a. alveolaris inferior; a. palatina descendens (a. palatina major); n. palatinus majorla birlikte canalis palatinus majorda seyreder. Kanal iinde aa. palatinae minoresleri verir. Foramen palatinum majustan knca, a. palatina major adn alr. a. sphenopalatina; a. maxillarisin terminalidir. Fossa pterygopalatinadaki foramen sphenopalatinum dan geip, burun boluuna gelir. Burnu besleyen en byk arterdir. aa. alveolares superiores

A. CAROTIS INTERNA
lk servikal vertebrann processus transversuslarnn nnden geip, temporal kemikteki canalis caroticusa girer. Kanaln i azndan kp, foramen lacerumun atsndan ve sfenoid kemikteki sulcus caroticustan geip, sinus cavernosusa girer. Sinus cavernosus iinde n. abducensle birliktedir.

Dallar
A. hypophysialis inferior ve superior; sinus cavernosus iinde verdii dallardr. A. ophthalmica; a. carotis internann, sinus cavernosusu terk ederken subaraknoidal bolukta verdii ilk daldr. N. opticusla birlikte canalis opticustan geip orbitaya girer. A. ophthalmicann nemli dallar; a. centralis retinae (Zinn arteri); ilk ve en kk daldr. End arterdir. N. opticusa girer ve sinir iinde retinaya gelir. A. communicans posterior; a. carotis internay, a. basilarisin dal olan a. cerebri posteriora birletirir. N. oculomotorius, en ok a. communicans posteriorun anevrizmasndan etkilenir. A. choroidea anterior

A. CEREBRI ANTERIOR Hemisferini yznde arkaya doru seyreder. Pariyetal ve frontal loblarn i yzlerini ve st kenarn besler.

A. cerebri anteriorun tkanmalarnda, kontralateral bacak ve ayakta belirgin motor ve duyu kayb olur. Ek olarak miksiyonun istemli kontrol bozulur. A. communicans anterior; iki taraf a. cerebri anterioru birletirir.

A. communicans anterior, sinir sisteminde anevrizmalarn en ok (%40 orannda) grld damardr.

77

78
ANAT OM

A. cerebri media 2 u dalna ayrlr; st dal Broca (44 BA) alann ve bacak-ayak dndaki tm motor ve duyu alanlarn, alt dal Wernicke (22 BA) alann besler. Vizel korteksteki makulann temsili yerini besler.

A. BASILARIS
ki taraf a. vertebralisin sulcus bulbopontinus ta birlemesi ile oluur. Ponsun n yznde, cisterna pontis iindedir. Ponsun st ucunda a. cerebri posterior denilen iki u dalna ayrlr.

Dallar
aa. pontis a. inferior anterior cerebelli (AICA) a. labyrinthi; sk olarak a. inferior anterior cerebelliden kar. kula besler. N. facialis ve n. vestibulocochlearisle birlikte meatus acusticus internustan geer. a. superior cerebelli A. cerebri posterior; a. basilarisin u dallardr. A. communicans posterior araclyla a. carotis interna ile birleir. Vizel korteksin major arteridir. Tkanklnda kontralateral homonimos hemianopi olur, ancak makler grme (a.cerebri mediadan da beslendii iin) salamdr.

A. SUBCLAVIA
A. subclavia seyri srasnda, m. scalenus anterior ile m. scalenus medius arasndan ve trigonum

78

79
ANAT OM
supraclaviculareden geer.

Dallar
A. vertebralis A. thoracica interna Truncus thyrocervicalis; dal verir. A. thyroidea inferior, a. suprascapularis ve a. transversa colli Truncus costocervicalis; iki dal verir. A. cervicalis profunda ve a. intercostalis suprema A. dorsalis scapulae (bazen) A. VERTEBRALIS; a. subclaviannilk daldr. Servikalvertebralarn processus transversuslarndaki foramen transversariumlardan geer. Atlasn st yznde bulunan sulcus(canalis)arteriae vertebralisten geip, trigonum suboccipitaleye gelir. Burada, membrana atlantooccipitalis posteriorun alt kenarndan geip, foramen magnumdan kafa boluuna girer. Dura ve arachnoidea materi delip, subaraknoidal bolua geer. Sulcus bulbopontinusta iki tarafn arteri birleerek a. basilarisi oluturur. Dallar; a. inferior posterior cerebelli (PICA) a. spinalis anterior; medulla spinalisin 2/3 n blmn ve bulbusun n yzn besler. a. spinalis posterior; medulla spinalisin 1/3 arka blmn ve medulla oblongatann arka yzn besler. A. THORACICA INTERNA (IMA); a. subclaviann alt yznden kar. Toraks boluuna girerken n. phrenicus tarafndan nnden aprazlanr. Altnc interkostal bolukta, a. epigastrica superior ve a. musculophrenica denilen u dallarna ayrlr. A. thoracica internann nemli dallar; a. pericardiacophrenica; n. phrenicusla birlikte, kalbe komu olarak diyafragmaya doru seyreder. rr. intercostales anteriores; (1-6) ilk alt interkostal boluu besler. a. musculophrenica; arterin u daldr. 7-9 ncu r. intercostalis anteriorlar verir. a. epigastrica superior; arterin dier u daldr. Rektus klf iinde aaya doru seyreder. Klf iinde, a. iliaca externann dal olan a. epigastrica inferiorla anastomoz yapar. TRUNCUS THYROCERVICALIS; a. thyroidea inferior; n. laryngeus recurrens ile olan komuluu, tiroid bezinin cerrahi giriimlerinde nemlidir. Larinksi besleyen a. laryngea inferioru verir. a. suprascapularis a. transversa colli (a. transversa cervicis)

A. BRACHIALIS
A. axillaris m. teres majorun alt kenarn geince a. brachialis adn alr. TRUNCUS COSTOCERVICALIS; a. intercostalis suprema; I. ve II. a. intercostalis posterioru verir a. cervicalis profunda

79

80
ANAT OM

A. AXILLARIS
A. subclavia, birinci kaburgann d kenarn geince a. axillaris adn alr.

Dallar
A. thoracica superior A. thoracoacromialis A. thoracica lateralis; kadnlarda meme bezini besleyen dallar verir. A. subscapularis; a. axillarisin en byk daldr. ki u dalna ayrlr. a. circumflexa scapulae; Ayn isimli veni ile birlikte spatium axillare mediale (skapulotrisipital aralk, triangler aralk, gen aralk)den geer. a. thoracodorsalis A. circumflexa humeri anterior; collum chirurgicumun nnden geer ve a. circumflexa humeri posteriorla anastomoz yapar. A. circumflexa humeri posterior; n. axillarisle birlikte spatium axillare laterale (humerotrisipital aralk, kuvadrangler aralk, drtgen aralk)den geer. Kolda n. medianusla birlikte seyreder. Kolun ortalarnda, n. medianusu arkasndan (altndan) aprazlar ve sinirin lateral tarafna geer. N. medianusla birlikte aponeurosis bicipitalisin (lacertus fibrosus) altndan geer.

80

81
ANAT OM
A. brachialisin terminal paras, fossa cubitalis iindedir. Collum radii seviyesinde, a. ulnaris ve a. radialis denilen u dallarna ayrlr.

Dallar
inde collateralis szc olan arterler, a. brachialisin dallardr. A. profunda brachii; arterin en byk daldr. N. radialisle birlikte, sulcus nervi radialiste seyreder. A. radialis A. ulnaris

A. RADIALIS
nkolun distalinde, m. flexor carpi radialisin tendonunun lateralindedir (veya m. flexor carpi radialisin tendonu ile m. brachioradialisin tendonu arasndadr). A. radialis, anatomik enfiye ukuru iinden geer. Birinci dorsal interosseus kasn balar arasndaki aklktan geer ve palmar yze gelir. Palmar yzde, a. ulnarisin r. palmaris profundusu ile birleerek, arcus palmaris profundusu oluturur.

A. ULNARIS
Ulnar sinirle birlikte retinaculum musculorum flexorumun nnden(yzeyelinden)ve Guyon kanalndan geer. M. palmaris brevisin altndan geip, palmar aponroz altnda a. radialisten gelen r. palmaris superficialisle birleerek, arcus palmaris superficialisi oluturur. A. interosea communis en nemli daldr.

AORTA DESCENDENS
T4 vertebra gvdesinin alt kenar seviyesinde arcus aortaenin devam olarak balar, L4 vertebra gvdesi nnde u dallarna ayrlr. Ayrlma noktasna bifurcatio aortae denir.

81

82
ANAT OM

AORTA THORACICA (PARS THORACICA AORTAE)

Aorta descendensin T4 vertebra gvdesi alt kenar ile T12 vertebra gvdesi alt kenar (hiatus aorticus) arasnda kalan blmdr.

Dallar
Rr. bronchiales; sa akciere giden genellikle bir tane broniyal arter vardr ve nc a. intercostalis posteriordan yada sol st broniyal arterden gelir. Sol akcierin ise, genellikle iki tane broniyal arteri vardr ve aorta thoracicadan gelirler. Aa. intercostales posteriores (III.-XI); aorta thoracicann arka yznden karlar. A. subcostalis; aorta thoracicann verdii son ift daldr. Aa. phrenicae superiores; diyafragmann st yzn beslerler.

AORTA ABDOMINALIS (PARS ABDOMINALIS AORTAE)

Aorta descendensin, T12 vertebra gvdesinin alt kenar ile L4 vertebra gvdesi arasnda kalan blmdr. Yaklak 10 cm uzunluundadr.

AORTA ABDOMINALISiN DALLARI

82

83
ANAT OM

I - VENTRAL DALLARI
tanedir. Truncus coeliacus, a. mesenterica superior ve a. mesenterica inferior.

TRUNCUS COELIACUS
Hiatus aorticusun hemen altnda (T12 vertebra alt kenar) aorta abdominalisten ayrlr. dala ayrlr.

Dallar
A. gastrica sinistra; truncus coeliacusun en kk daldr. Midenin curvatura minorunda lig. hepatogastricum ierisinde a. gastrica dextra ile anastomozlar. A. splenica (A. lienalis); V. splenica ile birlikte, pancreasn st kenar boyunca dalak hilumuna doru seyreder. Cauda pancreatis ve v. splenicaile birlikte ligamentum splenorenale(lienorenale) iindedir. Dallar; Aa. gastricae breves;terminalblmnden ayrlan 5-7 tane arterdir. gastrosplenicumun yapraklar arasndadr. Midenin fundus blmn beslerler. A. gastrica posterior A. gastroomentalis (gastroepiploica) sinistra; Omentum majusun yapraklar arasnda, midenin byk kurvaturunda seyreder. Burada a. gastroomentalis dextra ile anastomoz yapar. Ligamentum

83

84
ANAT OM

A. hepatica communis; 2 u dalna ayrlr. A. hepatica propria; a. gastrica dextray verdikten sonra, ligamentum hepatoduodenalenin yapraklar arasnda, ductus choledochus ve v. portae hepatisle birlikte karaciere doru ykselir. A. gastroduodenalis; duodenum ile pancreas arasnda aaya doru seyreder. A. gastroomentalis (gastroepiploica) dextra ; Omentum majusun yapraklar arasnda, midenin byk kurvaturu boyunca seyreder. A. pancreaticoduodenalis superior

A. MESENTERICA SUPERIOR
Duodenumun birinci parasndan, colon transversumun 2/3lk sa blmne kadar olan sindirim kanal blmn besler.

Dallar
A. pancreaticoduodenalis inferior; arterin ilk daldr. Aa. jejunales ve aa. ileales A. colica dextra A. colica media A. ileocolica; a. appendicularisi verir.

A. MESENTERICA INFERIOR
L3 vertebra seviyesinde, aorta abdominalisten ayrlr.

RECTUM 1-A. rectalis superior (a. mesenterica inferiordan) 2-A. rectalis media (a. iliaca internadan) 3-A. rectalis inferior (a. pudenda internadan) BBREK ST BEZ 1-Aa. suprarenales superiores (a. phrenica inferiordan) 2-A. suprarenalis media (aorta abdominalisden) 3-A. suprarenalis inferior (a. renalisden) V. suprarenalis dextra (V. cava inferiora)

84

85
ANAT OM
V. suprarenalis sinistra (V. renalis sinistra)

Dallar
A. colica sinistra Aa. sigmoideae A. rectalis superior; a. mesenterica inferiorun devamdr.

II - LATERAL DALLAR
A. PHRENICA INFERIOR
Glandula suprarenalisi besleyen aa. suprarenales superioresleri verir.

A. SUPRARENALIS MEDIA
A. phrenica inferior ile a. renalis arasnda aorta abdominalisten ayrlrlar.

A. RENALIS
Glandula suprarenalisi besleyen a. suprarenalis inferioru verir.

A. TESTICULARIS (A. OVARICA)

A. renalislerin biraz altnda, aorta abdominalisten ayrlrlar. A. testicularisler, anulus inguinalis profundustan geip, funiculus spermaticusa girer. A. ovaricalar ise kk pelvise geip ligamentum suspensorium ovarii iine girer.

III - DORSAL DALLARI AA.

85

86
ANAT OM

LUMBALES A. SACRALIS MEDIANA

IV - TERMNAL DALLARI
Aorta abdominalis, L4 vertebra gvdesinin nnde a. iliaca communis dextra ve a. iliaca communis sinistra denilen iki u dalna ayrlr. Ayrlma yerine bifurcatio aortae denir. A. iliaca communisler, art. sacroiliacann nnde, L5-S1 aras diskus seviyesinde a. iliaca interna ve a. iliaca externa denilen iki u dalna ayrlr.

A. ILIACA INTERNA (HPOGASTRK ARTER)

Pelvis duvarlarn, pelvis organlarn, glutealblgeyive perineumu besler. Foramenischiadicum majusun st kenarnda n ve arka iki trunkusa ayrlr.

TRUNCUS POSTERIORDAN IKAN DALLAR

A. glutea superior; for. suprapiriformedan geer. A. iliolumbalis Aa. sacrales laterales

medulla spinalisi besleyen dallar verirler

TRUNCUS ANTERIORDAN IKAN DALLAR

86

87
ANAT OM
A. umbilicalis; Doumu takiben oblitere olur ve karn n duvarnn arka yznde lig. umbilicale medialis olarak kalr. Aa. vesicales superiores bu arterin daldr. A. obturatoria;pubisibesleyen r. pubicusu, a. epigastricainferiorun aynisimlidalile pubis gvdesi zerinde anastomoz yapar. Bu anastomoza corona mortis denir. A. vaginalis; kadnlarda bulunan bu arterin erkeklerdeki karl a. vesicalis inferiordur A. uterina; erkeklerdeki a. ductus deferentisin karldr. Lig. latum uterinin iinde seyreder. Cervix uterinin yaklak 2 cm yaknnda, ureteri nden aprazlar. Bu komuluk histerektomilerde nemlidir. A. rectalis media A. glutea inferior; Foramen infrapiriformeden geerek pelvisi terk eder ve gluteal blgeye gelir. A. pudenda interna; perineumun esas arteridir. N. pudendus ve ayn isimli veni ile birlikte foramen infrapiriformeden pelvisi terk eder ve gluteal blgeye gelir. Foramen ischiadicum minustan geerek, fossa ischioanalise gelir. Fossann d duvarnda m. obturatorius internusun fasyasnda yer alan canalis pudendalis (Alcock kanal)e girer. A. rectalis inferior a. pudenda internann daldr.

A. ILIACA EXTERNA
Balangc; ureter ve gonadaldamarlar(a.v. testicularis ve a.v. ovarica), son parasise; n. genitofemoralisin genital dal ve ductus deferens (kadnlarda ligamentum teres uteri) ile n tarafndan aprazlanr.

Dallar
a. circumflexa ilium profunda a. epigastrica inferior; anulus inguinalis profundusun medial kenarndan, funiculus spermaticusun arkasndan geer. Linea arcuatada fascia transversalisi delip, rektus klf iine girer. M. rectus abdominis ile klfn arka yapra arasnda yukarya ykselir. Klf iinde, a. thoracica internann u dal olan a. epigastrica superior ile anastomoz yapar. Karn n duvarnn arkasnda, periton bu arterirterek bir plika (plica umbilicalis lateralis) oluturur. Direk inguinal herni a. epigastrica inferiorun medialinden, indirek inguinal herni ise lateralinden olur.

A. FEMORALIS
A. iliaca externa, ligamentum inguinalenin altnda a. femoralis adn alr. Uylukta, m. sartoriusun altndadr. V. femoralis ve n. saphenusla birlikte canalis adductoriusa girer. Kanaln uyluk arkasnda bulunan aklndan knca, a. poplitea adn alr (hiatus adductorius).

nemli Dallar
A. profunda femoris; femoral gende a. femoralisten ayrlr. A. femoralisin en byk daldr. Uyluun esas arteridir. A. descendens genu

A. POPLITEA
A. femoralis, hiatus adductoriustan knca a. poplitea adn alr. A. poplitea, m. popliteusun alt kenarnda a. tibialis anterior ve a. tibialis posterior denilen iki u dalna ayrlr. Dallar; iinde genus szc olan arterler, popliteal arterin dallardr (a. descendens genus hari, nk bu arter a. femoralisin daldr). a. superior lateralis genus a. superior medialis genus

87

88
ANAT OM
a. inferior lateralis genus a. inferior medialis genus a. media genus aa. surales; end arterlerdir. a. tibialis anterior a. tibialis posterior

A. TIBIALIS ANTERIOR
N. fibularis (peroneus) profundusla birlikte aaya doru seyreder. Malleoluslar aras orta noktada, a. dorsalis pedis adn alr. A. dorsalis pedis, birinci interosseus bolukta ne doru seyreder. Pulsasyonu, 1. metatarsal aralktan alnr. A. dorsalis pedis, birinci dorsal interosseus kasn balar arasndan geip, ayak tabanna gelir ve a. plantaris profunda adn alr. Burada, a. plantaris lateralis ile birleerek arcus plantaris profundusu oluturur.

A. TIBIALIS POSTERIOR
M. soleus ile m. tibialis posterior arasnda, n. tibialisle birlikte aaya doru seyreder. Malleolus medialisin arkasndan nabz alnan arterdir. Malleolus medialis ile calcaneus aras orta noktada, fleksr retinakulumun altnda, a. plantaris lateralis ve a. plantaris medialis denilen iki u dalna ayrlr. Bu dallar, ayn isimli sinirlerle birlikte ayak tabannda birinci ve ikinci kas tabakalar arasnda seyreder. A. fibularis (peronea), a. tibialis posteriorun daldr.

BA-BOYUN VENLER
VV. OPHTHALMICAE
Kapaklar yoktur. V. ophthalmica superior; v. facialisle balantldr. V. ophthalmica inferior; sk olarak v. ophthalmica superiorla birleir. V. centralis retinae; ayn isimli arteri ile birlikte optik sinir iinde seyreder. Siniri terk ettikten sonra sinus cavernosusa yada v. ophthalmica superiora alr. Vv. vorticosae(koroidal venler);choroideann d blmn drene ederler. Scleray delip, oftalmik venlere alrlar.

V. FACIALIS
Aln blgesindeki venz adan balayan v. supratrochlearis ile v. supraorbitalis, gzn i kesinde birleerek v. angularisi oluturur. Bu ven, v. labialis superior ile birleir ve v. facialis olarak devam eder.

88

89
ANAT OM
V. facialis, v. retromandibularisin n dal ile birleip, v. jugularis internaya alr.

V. facialis kapak iermedii iin, zellikle st dudak yukarsnda kalan blgedeki infeksiyonlar, iki yolla sinus cavernosusa geebilir. V. labialis superior v. angularisv. supraorbitalis v.ophthalmica superior sinus cavernosus facialisplexus pterygoideussinus cavernosus V.

V. RETROMANDIBULARIS
V. maxillaris ile v. temporalis superficialisin parotis bezi iinde birlemesiyle meydana gelir. n ve arka olmak zere iki dala ayrlr. n dal, v. facialisle birleir. Arka dal, v. auricularis posteriorla birleerek v. jugularis externay oluturur.

V. JUGULARIS EXTERNA
M. platysmann altnda (arkasnda), m. sternocleidomastoideusun zerinde (nnde) olarak, clavicula orta blmne doru oblik olarak seyreder. V. subclaviaya alr.

V. JUGULARIS ANTERIOR
Submental gende balar. ki taraf ven, boynun orta hattnda aaya doru iner ve kendi tarafndaki v. jugularis externaya alr.

V. JUGULARIS INTERNA

89

90
ANAT OM

Foramen jugularede, sinus sigmoideusun devam olarak balar. Vagina carotica iinde aaya doru seyreden ven, sternoklavikler eklemin arkasnda, v. subclavia ile birleerek v. brachiocephalicay oluturur.

V. jugularis internaya alan venler

sinus petrosus inferior; foramen jugulareden geip, vene alr. Sinus cavernosusu, v. jugularis internaya balar. v. facialis v. lingualis vv. pharyngeae v. thyroidea superior ve vv. thyroideae mediae (v. thyroidea inferior, kendi tarafndaki v. brachiocephalicaya alr) v. occipitalis (bazen)

V. SUBCLAVIA
V. axillaris, birincikaburgann d kenarn geince v. subclavia adn alr. Sternoklavikler eklemin arkasnda, v.jugularisinternaile birleerek v. brachiocephalicay oluturur. Birleme yerindekiaya angulus venosus denir. Sol angulus venosusa ductus thoracicus, sa angulus venosusa ise ductus lymphaticus dexter alr.

V. BRACHIOCEPHALICA DEXTRA ve SINISTRA

Sol tarafn veni, oblik olarak aaya ve saa doru seyreder. Seyri srasnda; trachea ve truncus brachiocephalicus ile sol taraf a. thoracica interna, a. subclavia, a. carotis communis, n. phrenicus ve

90

91
ANAT OM
n. vagusu nden aprazlar. Arcus aortaenin yukarsndan, thymusun arkasndan geer.

V. CAVA SUPERIOR
V. brachiocephalica dextra ile v. brachiocephalica sinistrann birlemesi ile oluur. V. cava superiorun st yarm st mediyastinumda, alt yarm ise fibrz perikardiyum iinde orta mediyastinumdadr. V. azygos, v. cava superiora alr. V. cava superior sa atriuma alr.

AZGOS SSTEM VENLER

V. AZYGOS
Sa taraftaki v. lumbalis ascendens ile v. subcostalisin Sa radix pulmonisin stnden geip, v. cava superiora alr. birlemesinden oluur.

V. HEMIAZYGOS
Sol taraftaki v. lumbalis ascendens ile v. subcostalisin birlemesinden oluur. v. azygosa alr.

V. HEMIAZYGOS ACCESSORIA
V. azygosa alr.

91

92
ANAT OM

ST EKSTREMTE VENLER
V. CEPHALICA
Fovea radialis (anatomik enfiye ukuru)in atsnda balar. nkolun radial tarafnda, fascia superficialisin yapraklar arasnda yukarya doru ykselir. Deltopektoral (klavipektoral) gende, fascia clavipectoralisi delip, v. axillarise alr.

V. BASILICA
n kolun medial tarafndan fascia superficialisin yapraklar arasnda yukarya doru ykselir. Kolun ortalarnda, fascia brachiiyi deler ve a. brachialisin medialinde seyreder. M. teres majorun alt kenarnda, v. axillaris adn alr.

V. AXILLARIS
M. teres majorun alt kenarnda, v. basilicann devam olarak balar. V. axillaris, birinci kaburgann d kenarnda v. subclavia adn alr.

ALT EKSTREMTE VENLER

V. SAPHENA MAGNA
Ayan medial tarafndan balar. Malleolus medialisin nnden geip, bacan ve uyluun medialinde yukarya doru ykselir. Hiatus saphenusu rten fascia cribriformisten geerek, v. femoralise alr. V. saphena magna, ayakta ve bacakta n. saphenusla birlikte seyreder.

V. SAPHENA PARVA
Ayan lateral kenarndan balar. Malleolus lateralisin arkasndan geer. Tendo calcaneusun lateralinde yukarya doru ykselir. Fossa popliteada, v. popliteaya alr. N. suralisle birlikte seyreder.

ABDOMEN VE PELVS VENLER

V. CAVA INFERIOR
V.iliaca communislerin L5 vertebra gvdesi nnde birlemesi ile oluur.

v. cava inferiora direk alan venler;

vv. phrenicae inferiores vv. lumbales ve v. lumbalis ascendens vv. hepaticae

92

93
ANAT OM
v. renalis dextra ve sinistra v. testicularis (ovarica) dextra; sol tarafn veni, v. renalis sinistraya alr. v. suprarenalis dextra; sol tarafn veni, v. renalis sinistraya alr.

V. PORTAE HEPATIS
V. splenica ile v. mesenterica superiorun birlemesi ile oluur. Ligamentum hepatoduodenalenin yapraklar arasnda, ductus choledochus ve a. hepatica propria ile birlikte porta hepatise gelir.

93

94
ANAT OM

V. SPLENICA (V. LIENALIS)

Cauda pancreatis ve a. splenica ile birlikte ligamentum splenorenale (lig. lienorenale) iindedir. V. Mesenterica inferior ve v. gastroomentalis sinistray alr. V. mesenterica inferior; v. rectalis superiorun devamdr. Recessus paraduodenalisin n duvarndadr. Bu nedenle, recessus paraduodenalise olan internal herniasyonlarda herni kesesi boynu, a. colica sinistrann bir dal ile birlikte bu veni de ierir.

V. MESENTERICA SUPERIOR
A. mesenterica superiorun ayn isimli dallarna karlk gelen venleri ve v. gastroomentalis (gastroepiploica) dextray alr.

PORTO-CAVA ANASTOMOZ BLGELER

(VPH; v. portae hepatis, VCS; v. cava superior, VCI; v. cava inferior) zofagusun abdominal paras; v. gastrica sinistraya(VPH)alan zofagealdallarile v. azygos(VCS) ve v. hemiazygosa (VCS) alan zofageal dallar arasndadr. Portal obstrksiyonda, anastomoz yapan bu venlerde zofagus varisi denilen genilemeler olur. Bazen yrtlarak ldrc kanamalara neden olabilir. Rectum; v. rectalis superior (VPH) ile v. rectalis media (VCI) ve v. rectalis inferior (VCI) arasndadr. Umbilicus blgesi; vv. paraumbilicaleslerle (VPH), karn n duvarn drene eden v. epigastrica superior (VCS)ve v. epigastricainferior(VCI)arasndadr. Portalobstrksiyonda, umbilikalblgede caput medusae denilen venz genilemeler olur. Umbilikal blge ayn zamanda cava-cava anastomoz yeridir (v. epigastrica superior (VCS) ile v. epigastrica inferior (VCI) arasndaki anastomoz nedeniyle).

94

95
ANAT OM
Retroperitoneal blge; karacierdeki area nudann venleri ve kaln barsak venleri (VPH) ile retroperitoneal venler (frenik, lumbal, renal; VCI) arasndadr. Patent ductus venosus; ok nadiren ductus venosus ak kalr ve v. portae hepatisin sol daln v. cava inferiora balar.

DUCTUS THORACICUS
Cisterna chylinin st ucundan (T 12 alt kenar) balar. Hiatus aorticustan geerek arka mediyastinuma gelir. Daha sonra yukarya ykselerek st mediyastinuma gelir. V. subclavia ile v. jugularis internann birleme noktasna yada birleme yerine yakn bu venlerden birisine alarak sonlanr.

95

96
ANAT OM

NEML LENF DMLER

Nodi cervicales profundi(NCP);V.jugularisinternann n-d yz boyunca, vagina caroticada gmldrler. st ve alt olarak iki gruptur. st gruptakilerden birisi dierlerinden daha byktr ve nodus jugulodigastricus ad ile bilinir. Tonsilla palatina ve dilin lenf drenaj ile ilgilidir. Alt gruptakilerden birisi de dierlerinden daha byktr. Nodus juguloomohyoideus denilen bu lenf dm, omohiyoid kasn ara tendonunun

96

97
ANAT OM
zerinde olup, balca dilin lenf drenaj ile ilgilidir. Fossa supraclavicularis majorda yerlemi olan alt grup NCPye nodi supraclaviculares ad verilir. Supraklavikler lenf dmlerinin ductus thoracicusla balantlar vardr. GS (zellikle mide) veya toraks organlarnn tmrlerinde bu dmler tutulur ve bir tanesi fossa supraclavicularis majorda belirgin olur (Virchow dm). Nodi axillares; fossa axillariste bulunan 20-30 tane lenf dmdr. Be grup oluturur. Nodi humerales (laterales); st ekstremitenin lenfi (v. cephalicay takip edenler hari) buraya dklr. V. cephalicay takip edenler ise nodi apicalese ve infraklavikler (deltopektoral) lenf dmlerine gider. Nodi pectorales(anteriores); Meme bezinin 3/4lk d tarafnnlenfiburaya dklr.(1/4lki tarafnn lenfi ise nodi parasternalese dklr). Nodi subscapulares (posteriores) Nodi centrales Nodi apicales; Aksiller lenf dmlerinin terminal grubudur. Afferentleri; meme, v. cephalicay takip eden lenf damarlar ve dier aksiller lenf dm gruplarndan gelir. Efferentleri birleerek truncus subclaviusu yapar. Nodi preaortici(preaortik lenf dmleri);aorta abdominalisin n yznde yer alr. Pankreas, karacier, dalak ve zofagusun alt ucundan, rektumun alt ucuna kadar sindirim kanal organlarnn lenfini alr. Efferentleri trunci intestinalesi oluturup, cisterna chyliye alr. Nodi aortici laterales (paraaortik lenf dmleri); aorta abdominalisin her iki yannda dizili terminal lenf dmleridir. Nodi aortici lateralese; bbrekler, bbrek st bezleri, reterlerin abdominal paras, testisler, ovaryumlar, tuba uterinalar, uterusun st paras ve karn arka duvarnn derin dokularnn lenfi gelir. Lateral aortik lenf dmlerinin efferentleri, her iki tarafta truncus lumbalis dexter ve sinister denilen lenf trunkuslarn oluturur. Bu trunkuslar, cisterna chyliye alr. Nodi profundi; v. femoralisin medialinde yer alan 1-3 tane lenf dmdr. En stte olan, anulus femoralisin azndadr ve Rosenmller (Cloquet) lenf dm ad ile bilinir. Derininguinallenf dmleri; alt ekstremitenin femoral damarlara elik eden derin lenf damarlarn, popliteal lenf dmlerinin efferentlerini, glans penis (clitoridis)in lenf damarlarn ve yzeyel inguinal lenf dmlerinden gelen bir ka tane efferent lenf damarn alr. Yzeyel ve derin inguinal lenf dmlerinin efferentleri nodi iliaci externiye gider. Nodi popliteales;fossa popliteada, v. saphena parvann terminasyonu yaknnda 6-7 tanelenf dmdr. Afferentleri, v. saphena parva ve tibial venlere elik eder. Efferentleri, derin inguinal lenf dmlerine gider. Ayak srt, ayak srtnn medial blm ve ayak tabannn lenfini tayan yzeyel lenf damarlar, v. saphena magna ile birlikte seyrederek yzeyel inguinal lenf dmlerinin distal grubuna drene olur. Ayan ve topuun lateral blmnn lenfini tayan yzeyel lenf damarlar, v. saphena parvaya elik ederek popliteal lenf dmlerine drene olur. Popliteal lenf dmlerine, diz ekleminin ve ayan derin lenf damarlar da gelir.

97

98
ANAT OM

AIZ BOLUU (CAVITAS ORIS)

CAVITAS ORIS PROPRIA
Isthmus faucium;arcus palatoglossuslar arasnda kalan geittir. Cavitas oris propriann arka snrn yapar. Yukarda yumuak damak, aada dilkkile snrlanr. M. palatoglossuslar, bu geitidaraltr. Az boluunu oropharynxe balar.

YUMUAK DAMAK KASLARI

M. uvulae M. tensor veli palatini; esas fonksiyonu m. salpingopharyngeusla birlikte, tubann azn aarak basnc dzenlemektir.

98

DrTus.com
ilk ve tek t us portal

99

ANAT OM
M. palatoglossus; isthmus fauciumu daraltr. Bylece az boluu ile orofarinksin irtibatn keser. M. palatopharyngeus Bu kaslardan sadece m. tensor veli palatini, n. mandibularis ile dierleri plexus pharyngeus tarafndan uyarlr.

DL (LINGUA)
Dil:
M. hyoglossuslar ile hiyoid kemie, M. genioglossuslar ile mandibula ya, M. styloglossuslar ile temporal kemie, Plica glossoepiglottica mediana ve lateralisler ile epiglottise, Arcus palatoglossuslar ile yumuak damaa, M. constrictor pharyngis superiorlar ile de farinkse tutunur.

DL PAPLLALARI
Papillae vallatae Papillae fungiformes Papillae foliatae Papillae filiformes; dil srtnn 2/3 n blmnde bulunan ty eklindeki papillalardr. En fazla sayda olan dilpapillalardr. Tat reseptr iermezler ve bu nedenle tat duyusu ile ilgili deildirler. Azdaki gdaya mekanik etki yaparlar.

DLN DI KASLARI
M. genioglossus;mandibuladakispina mentalis superiorlardan balar. Hiyoid kemie ve dilin mukozasna tutunur. Dili azdan dar kartr (protraksiyon). Tek tarafl altnda dili kar tarafa iter. Dilin arkaya gitmesini nleyen kastr. M. hyoglossus M. styloglossus M. palatoglossus

DLN KASLARI
M. longitudinalis superior M. longitudinalis inferior M. verticalis linguae M. transversus linguae M. palatoglossus hari, btn dil kaslar n. hypoglossus tarafndan uyarlr. M. palatoglossus, plexus pharyngeus ile uyarlr.

DLN DAMARLARI VE SNRLER Dilin ana arteri, a. carotis externann dal olan
submental, submandibler ve derin servikal lenf dmlerine (zellikle nodus jugulodigastricus ve nodus juguloomohyoideus) gider.

a.

lingualistir. Venz kan, v. lingualis araclyla v. jugularis internaya boalr. Dilin lenf damarlar;

DLDEN GENEL VE TAT DUYUSUNU TAIYAN SNRLER

Papillae vallataeler hari, dilin 2/3 n blmnden genel duyuyu n. lingualis (n. trigeminusun dal

99

100
ANAT OM
olan n. mandibularisin daldr), tat duyusunu chorda tympani (n. facialisin dal) tar. 1/3 arka blmnden ve papillae vallataelerden, her iki duyuyu da n. glossopharyngeus tar. Epiglottisin nnde kalan dilin en arka blm, yumuak damak ve farinks blmnden her iki duyuyu n. laryngeus superior (n. vagusun dal) tar.

TKRK BEZLER
I- GLANDULA PAROTIDEA
Parotis Bezi inde Bulunan Yaplar;
N. facialis ve terminal dallar V. temporalis superficialis, v. maxillaris ve bu venlerin birlemesi ile oluan v. retromandibularis A. carotis externa ve u dallar olan a. maxillaris ile a. temporalis superficialis A. transversa faciei; a. temporalis superficialisin bez iinde verdii daldr Parotid lenf dmleri Parotis bezini salglatan parasempatikler, n. glossopharyngeus ile tanr ve n. auriculotemporalis ile beze getirilir. Ductus parotideus(Stensen kanal, Stenon kanal); m. masseterin yzeyelinden geer, m. buccinatoru deler ve st ikinci molar di hizasnda vestibulum orise alr.

II- GLANDULA SUBMANDIBULARIS

Ductus submandibularis, caruncula sublingualise alr. Kanal, dtan n. lingualis aprazlar.

100

101
ANAT OM
Gl. submandibularis ve gl. sublingualise parasempatikler, n. facialisin chorda tympani dalyla gelir.

III- GLANDULA SUBLINGUALIS

TONSILLA PALATINA
Orofarinksin herikiyan duvarnda, arcus palatopharyngeus ile arcus palatoglossus arasnda bulunan fossa tonsillariste (sinus tonsillaris) oturan kapsll, oval ekilli lenfoid doku kitlesidir. Tonsilla palatinalar, a. facialisin tonsillar dal besler. Tonsilla palatinalarn afferent lenf damarlar yoktur. Efferent lenf damarlar, derin servikal lenf dmlerine (zellikle nodus jugulodigastricus) gider. Tonsilla palatinalarn duyusunu, balca n. glossopharyngeusun tonsillar dallar ve ksmen n. maxillarisin dallar tar.

YUTAK (PHARYNX)
NAZOFARNKS
Burun boluklarnn arka aklklar (choanae) buraya alr. Tuba auditivann (tuba auditoria, Eustachian borusu) az (ostium pharyngeum tubae auditivae), bu parann d duvar zerindedir.

OROFARNKS
Orofarinksi, az boluundan isthmus faucium ayrr.

101

102
ANAT OM

LARNGOFARNKS
Plica glossoepiglotticalateralislerin altnda,larinksle parslaryngea pharyngis arasnda herikiyanda oluan kmaza recessus piriformis denir. Recessus piriformisin mukozasnda, plica nervi laryngei superioris denilen kabarnt bulunur. Bu kabarntnn altnda n. laryngeus superiorun r. internus u vardr.

FARNKSN KASLARI I - Konstriktr

kaslar:
Aponeurosis palatinadan uzanan bir kas band, m. constrictor pharyngis superiorun st kenar ile birleerek palatofaringeal sfinkteri yapar. Bu kas band, yutma srasnda farinksin mukozasnda bir kabarnt oluturur. Crista palatopharyngea (Passavant kabarnts) denilen bu kabarnt, yutma srasnda m. tensor veli palatini ile birlikte, nazofarinks ile orofarinksin irtibatn keser.

II - Levator kaslar:
M. stylopharyngeus M. salpingopharyngeus M. palatopharyngeus M. stylopharyngeus hari, farinks kaslarnn tm plexus pharyngeus ile uyarlr. M. stylopharyngeus, n. glossopharyngeus tarafndan uyarlr ve bu sinirin uyard tek kastr. Plexus pharyngeus; n. vagus, n. glossopharyngeusun dallar ile ganglion cervicale superiustan gelen faringeal dallar tarafndan oluturulur. N. vagusun dallar iinde XIin kranyal parasna ait lifler bulunur.

YEMEK BORUSU (OESOPHAGUS)

Cartilago cricoidea (yada C 6 vertebra) alt kenar seviyesinde balar, T10 vertebra seviyesinde hiatus oesophageustan geer ve T11 vertebra seviyesinde midenin kardiya paras ile birleir. Seyri srasnda, st ve arka mediyastinumdan geer. zofagus, drt yerde darlk gsterir. I -Balangcnda (faringozofageal birleme); en dar olandr. II - Arcus aortaeyi aprazlad yerde III -Bronchus principalis sinisteri aprazlad yerde IV -Diaphragmadan getii yerde

KARIN ZARI (PERITONEUM)

Vcuttaki en byk serz zardr. ki yaprakldr. Karn duvarnn i yzn deyen d yaprana peritoneum parietale, organlar rten yada saran i yaprana da peritoneum viscerale denir. Periton, erkeklerde rectumun n yznden mesane st yzne atlarken bir kmaz oluturur. Excavatio

102

103
ANAT OM
rectovesicalis denilen bu kmaz, periton boluunun erkeklerdeki en derin noktasdr. Kadnlarda ise, rectumun n yznden uterusa (excavatio rectouterina; Douglas kmaz) ve uterustan da mesane st yzne (excavatio vesicouterina) atlayarak iki tane kmaz oluturur. Excavatio rectouterina, periton boluunun kadnlardaki en derin noktasdr. Mesane st yznden karn n duvarna atlayan periton, buradaki baz yaplar rterek plikalar oluturur. Plica umbilicalis mediana; umbilicusla mesane apeksiarasnda, tam orta hatta uzanan plikadr. Plikann altnda allantoisin kalnts, (urachus) olan ligamentum umbilicale medianum bulunur. Plica umbilicalis medialis; plica umbilicalis medianann her iki tarafnda bulunan bu plika iinde, a. umbilicalislerin art olan chorda arteria umbilicalis (ligamentum umbilicale medialis) bulunur. Plica umbilicalis lateralis (plica epigastrica);herikitarafta, plica umbilicalis medialislerin d tarafnda yer alan bu plikalar iinde a.v. epigastrica inferior vardr.

OMENTUM MINUS (= Lig. hepatoduodenale + Lig. hepatogastricum)

Karacierdeki porta hepatisten, midenin kk kurvaturuna ve duodenumun birinci parasnn st yzne uzanan iki ligamentten oluur. Ligamentum hepatoduodenale iinde; v. portae hepatis, a. hepatica propria, ductus choledochus, lenf damarlar ve sinirler vardr. Ligamentum hepatogastricum iinde; a.v. gastrica dextra, a.v. gastrica sinistra, n. vagusun gastrik dallar, sol gastrik lenf dmleri ve lenf damarlar bulunur.

OMENTUM MAJUS
En byk periton plikasdr. Drt yaprakldr.

103

104
ANAT OM
n iki yapra, midenin curvatura majorundan balar, ince barsak kvrmlar zerinden aaya doru iner. Bir kurv yapp, arkaikiyaprak olarak yukarya ykselerek, colon transversumdaki taenia omentalise tutunur.

OMENTUM MAJUS TARAFINDAN OLUTURULAN LGAMENTLER

Ligamentum gastrosplenicum (gastrolienale); yapraklar arasnda a.v. gastricae breves ile a.v. gastroomentalis sinistra bulunur. Ligamentum gastrocolicum; yapraklar arasnda a.v. gastroomentalis dextra ve sinistra bulunur. Ligamentum phrenicocolicum; Dalak, bu ligamentin zerindedir. Ligamentum splenorenale (lienorenale); yapraklar arasnda cauda pancreatis ve a.v. splenica bulunur.

Bursa Omentalis (Kk Periton Boluu)

Midenin arkasnda bulunan bu boluk, periton boluunun en byk kmazdr.

BURSA OMENTALISN DUVARLARI

n duvar; Omentum minusun arka yapra Mide ve duodenumun arka yzn rten periton Omentum majusun nden ikinci yapra Arka duvar; Pancreas Sol bbrek ve sol bbrekst bezi Aorta abdominalis ve truncus coeliacus Diaphragma, yapar Bursa omantalisi sol tarafndan snrlandran iki ligament; Ligamentum splenorenale (lig. lienorenale); sol bbrein n yz ile dalak hilumu arasnda uzanr. Yapraklar arasnda, a.v. splenica ile cauda pancreatis bulunur. Ligamentum gastrosplenicum (lig. gastrolienale); curvatura major ile dalak hilumu arasnda uzanr. Yapraklar arasnda, a.v. gastricae breves ile a.v. gastroomentalis (gastroepiploica) sinistra vardr.

104

105
ANAT OM

FORAMEN OMENTALE (FOR. EPIPLOICUM, WINSLOW DEL)

Periton boluu ile bursa omentalisi balayan aklktr. Bursa omentalisin sa tarafndadr.

Snrlar
nde; ligamentum hepatoduodenale (ligamentin iinde; a. hepatica propria, ductus choledochus, v. portae hepatis vardr) Arkada; v. cava inferioru rten periton Yukarda; karacierin lobus caudatus Aada; duodenumun birinci parasnn st kenar.

105

106
ANAT OM

RETROPERTONEAL ORGANLAR
Aorta abdominalis ve v. cava inferior Bbrek, reter ve suprarenal bez Cisterna chyli Truncus sympathicus Colon ascendens Colon descendens Duodenumun birinci parasnn ilk yars hari, geriye kalan blm Pancreas Son drt organ balangta intraperitoneal dir. Ancak gelimenin ileri dneminde, arka yzlerini rten peritonlar erir ve retroperitoneal olurlar. Bu nedenle sekonder retroperitoneal organlar olarak bilinirler.

DUODENAL IKMAZLAR
Recessus duodenalis inferior; en ok bulunan duodenal kmazdr. nternal hernilerin en sk grld kmazdr. Recessus paraduodenalis; yetikinlere gre, fetusta ve yeni doanda daha sk bulunur. Bu kmaza olan hernilerde, kese boynu v. mesenterica inferior ile a. colica sinistrann bir daln ierir. Recessus retroduodenalis; duodenal kmazlarn en bydr. Nadiren bulunur. Aorta abdominalisin nnde, pars horizontalis (inferior) ve pars ascendens duodeninin arkasndadr.

EKUM (SEKUM) IKMAZLARI

Recessus retrocaecalis; appendix vermiformis sk olarak bu kmazdadr. Recessus ileocaecalis inferior; Trevesin damarsz plikas

PERTONUN DAMARLARI VE SNRLER

Pariyetal periton, karn ve pelvis duvarnn damarlar ile, visseral periton ise ilgili olduu organn damarlar tarafndan beslenir.

106

107
ANAT OM
Diyafragma altndaki pariyetal peritonun duyusunu n. phrenicus, karn duvarn rten pariyetal peritonun duyusunu son 6 interkostal sinir, n. subcostalis ve L1 spinal sinirin dallar, fossa iliacadaki pariyetal peritonun duyusunu n. cutaneus femoris lateralis ve pelvisteki pariyetal peritonun duyusunu da n. obturatorius tar. Visseral peritonun duyusunu, rtt yada sard organn otonom sinirleri tar.

MDE (GASTER)
zofagusla birleme yerindeki aklna ostium cardiacum, duodenumla birleme yerindeki aklna da ostium pyloricum ad verilir.

Pars Pylorica
Incisura angularisten curvatura majora inen hayali vertikal izgiden, pylorusa kadar olan blmdr. Geni olan balang parasna antrum pyloricum, bundan sonra gelen yaklak 2-3 cm uzunluundakiparasna da canalis pyloricus ad verilir. Antrum pyloricum, mide doluyken en aadaki mide blmdr.

MDENN DAMARLARI VE SNRLER Arterleri

a. gastrica sinistra; truncus coeliacusun daldr. a. gastrica dextra; a. hepatica propriann daldr. a. gastroomentalis (epiploica) sinistra; a. splenicann daldr. a. gastroomentalis (epiploica) dextra; a. gastroduodenalisin daldr. aa. gastricae breves; a. splenicadan gelen 5-6 daldr. Fundusu beslerler. a. gastrica posterior; a. splenicann daldr.

Venleri
v. gastrica sinistra; hiatus oesophageustan geen zofageal dallar vardr. Bu dallarn, v. azygos ve v. hemiazygosun zofagusu drene eden dallar ile olan anastomozlar, zofagusun alt ucunda porto-cava anastomoz oluturur. V. gastrica sinistra, direk olarak v. portae hepatise alr. v. gastrica dextra; direk olarak v. portae hepatise alr. v. gastroomentalis sinistra (v. gastroepiploica sinistra); ligamentum gastrosplenicum iindedir. V. splenicaya alr. v. gastroomentalis dextra (v. gastroepiploica dextra); v. mesenterica superiora alr. vv. gastricae breves; ligamentum gastrosplenicum iindedirler. V. splenicaya alrlar. v. prepylorica (Mayo veni); v. gastrica dextraya alr. Ostium pyloricumun dtan yerini iaret eder. Bu nedenle cerrahi bir klavuzdur.

NCE BAIRSAK
DUODENUM
lk 2.5 cmlik paras intraperitoneal, geriye kalan blm sekonder retroperitonealdir. Drt blm vardr.

107

108
ANAT OM

JEJUNUM - ILEUM
Flexura duodenojejunalisten balar, ostiumilealede sonlanr. Proksimalde kalan 2/5ijejunum, geriye kalan 3/5i ileumdur. Jejunum ve ileumu saran mesenterium, radix mesenterii denilen bir kkle karn arka duvarna tutunur. Radix mesenterii, soldan-saa doru oblik bir seyir gsterir.

Radix mesenteriinin nden aprazlad anatomik yaplar

Duodenumun horizontal paras (inferior paras, nc paras) Aorta abdominalis V. cava inferior Sa ureter Sa m. psoas major Radix mesenterii sadece a.v. mesenterica superioru arkasndan aprazlar.

108

109
ANAT OM

KALIN BAIRSAK
Plica semilunaris, colonun i yzndeki mukoza plikalardr. Taeniae coli; kaln barsan longitudinal kas liflerinin younlamas ile oluan tane erittir. Appendix vermiformisin tabanndan balarlar, rektosigmoid birlemeye yakn colon sigmoideumda biterler. Rectum ve appendix vermiformiste yoktur. Colon sigmoideumda dier yerlerdekinden daha genitir. Taenia libera; bu tenyaya hi bir yap tutunmaz. Taenia mesocolica; mesocolon transversum tutunur. Taenia omentalis; omentum majusun arka iki yapra tutunur. Tenyalarn uzunluu, kaln barsan uzunluundan daha ksa olduundan, kaln barsa bzerek haustra coli denilen keseleri olutururlar. Appendices omentales(appendices epiploicae, appendices adiposae coli) ;sadece kaln barsak zerinde grlen ii ya dokusu ile dolu kk periton kesecikleridir. Rectumda bulunmazlar.

CAECUM
Kaln barsan ilk ve en geni blmdr. Yaklak 6 cm uzunluundadr. Genellikle tamamen peritonla rtldr, ancak mezosu yoktur.

APPENDIX VERMIFORMIS
Appendix vermiformisin ostiumu, ostium ilealenin yaklak 2 cm altnda, caecumun posteromedial duvarndadr. ntraperitonealdir ve mesoappendix denilen gen eklinde bir mezosu vardr. Taeniae coliler, appendix vermiformisin tabanndan balar. Bu nedenle tenyalar takip edilerek appendix vermiformis bulunabilir. Appendix vermiformisin en sk rastlanan lokalizasyonu retroekaldir. kinci sklkta pelviktir.

RECTUM
Kolon sigmoideum S seviyesinde rektum olur. Rectumun i yzndeki yarmay eklinde ve transvers ynde uzanan plikalara, plicae transversae recti (Houston plikalar) ad verilir. Genellikle 3 tanedir ve en by ortada olandr (Kohlrausch plikas).
3

CANALIS ANALIS
Linea pectinata, endodermal ve ektodermal birlemeyi gsterir.

PANCREAS
Sekonder retroperitoneal bir organdr. Mide yatann en byk blmn yapan organdr.

Caput pancreatis
Duodenum kavsi iindedir. Alt sol tarafndan, yukar ve sola doru uzanan engel benzeri bir uzants vardr. Processus uncinatus denilen bu uzant, a.v. mesenterica superiorlarn arkasnda, aorta abdominalisin nndedir.

Collum pancreatis

109

110
ANAT OM
V. portae hepatis, bu parann arkasnda oluur.

Corpus pancreatis
n yz, bursa omentalis ile mideden ayrlr. Arka yz; aorta abdominalis, a. mesenterica superior, glandula suprarenalis sinistra, sol bbrek ve damarlar (zellikle v. renalis sinistra) ve v. splenica ile komudur. Gvdenin n kenarna mesocolon transversum tutunur. st kenarnda grlen kabarntya tuber omentale denir.

Cauda pancreatis
Sol bbrein nnden dalak hilumuna uzanr. A.v. splenica ile birlikte ligamentum splenorenalenin (lienorenale) yapraklar arasndadr.

Ductus pancreaticus (Wirsung kanal)

Genellikle ductus choledochusla birleip, duodenumun ikinci parasnn duvarn arka-iten delerek papilla duodeni majorun tepesine alr.

SPLEN (LIEN)
Lig. phrenicocolicumun hemen stndedir. 9-11. kaburgalarla komudur. Hilum splenicum(lienale)hari, tamamen peritonla sarldr (intraperitonealdir). Dala saran periton, hilumdan curvatura majora (ligamentum gastrosplenicum = gastrolienale) ve solbbree (ligamentum splenorenale = lienorenale) atlar. Lig. gastrosplenicumun yapraklar arasnda; aa. ve vv. gastricae breves ile a.v. gastro-omentalis (gastroepiploica) sinistra, lig. splenorenalede ise; cauda pancreatis ve a.v. splenica bulunur. Dalan visseral yz; mide, sol bbrek, cauda pancreatis, ligamentum phrenicocolicum ve flexura coli sinistra ile komuluk yapar.

110

111
ANAT OM

KARACER
KARACERN PERTONSUZ ALANLARI
Area nuda Porta hepatis Sulcus venae cavae Fossa vesicae biliaris Fissura ligamenti teretis hepatis Fissura ligamenti venosi

KARACERN LGAMENTLER
Karacierin alt tane ligamenti vardr. Bunlardan be tanesi periton tarafndan oluturulurken, birisi (lig. teres hepatis) embriyonik kalntdr. Lig. falciforme hepatis; karacieri karn n duvarna balar. inde paraumbilikal venler ve v. umbilicalisin kalnts olan ligamentum teres hepatis bulunur. Lig. coronarium hepatis; karacieri diyafragmaya balayan esas ligamenttir. Area nuda, bu ligamentin yapraklar arasnda kalan gen eklindeki peritonsuz bir alandr. Lig. triangulare dextrum; lig. coronarium hepatisin n ve arka yapraklar tarafndan oluturulur. Lig. triangulare sinistrum; ligamentum falciformenin sol yapra tarafndan oluturulur. Omentum minus; karacieri, mide ve duodenuma balar. Ligamentum hepatoduodenale ve ligamentum hepatogastricum denilen iki ligamentten oluur. Lig. teres hepatis; doumdan sonra oblitere olan v. umbilicalisin kalntsdr. Lig. falciforme hepatisin iki yapra arasnda seyreder. Karacieri pozisyonunda tutan en nemli faktr karn ii basncdr.

Visseral Yzdeki H Yi Oluturan Yapilar

Karacierin visseral yzndeki oluklara ve yarklara oturan yaplar tarafndan oluturulur. Sol kenarn; nde, fissura ligamenti teretis hepatiste oturan ligamentum teres hepatis, arkada ise fissura ligamenti venoside oturan ligamentum venosum Sa kenarn; nde fossa vesicae biliariste oturan vesica biliaris, arkada ise sulcus venae cavaede oturan v. cava inferior, ki kenar birletiren orta paray da porta hepatis yapar.

Porta Hepatiste Bulunan Yaplar

nde; ductus hepaticus dexter ve sinister Arkada; v. portae hepatis ve dallar Ortada (arada); a. hepatica propria ve dallar Ayrca bu yaplar arasnda, sinir pleksusu (plexus hepaticus) ve lenf damarlar bulunur.

KARACERN DAMARLARI VE SNRLER

Arteri
111

112
ANAT OM
Karaciere gelen kann % 30unu a. hepatica propria (a. hepatica communisin dal) tar.

Veni Karacieriindekiv. centralisler birleerek

vv. hepaticaelerioluturur. Genellikle tane olup, centrum tendineumun hemen altnda v. cava inferiora alrlar. Hepatik venler, intrahepatiktir. V. portae hepatis, karacierin fonksiyonel venidir ve karaciere gelen kann % 70ini tar.

SAFRA SSTEM
nterlobler safra kanallar birleerek, daha byk toplayc safra kanallarn yapar. Toplayc safra kanallarnn birlemesi ile ductus hepaticus dexter ve sinister oluur. ki duktus porta hepatiste birleerek ductus hepaticus communisi yapar. Ductus hepaticus communis ductus cysticusla birleerek ductus choledochusu oluturur. Ductus choledochus; V. portae hepatis ve a. hepatica propria ile beraber lig. hepatoduodenale iindedir. A. gastroduodenalisile birlikte, duodenumun birinciparasnn ve pankreas bann arkasndan geip, genellikle ductus pancreaticus (Wirsung kanal) ile birletikten sonra, duodenumun ikinci parasndaki papilla duodeni major (Vater tberkl)un tepesine alr.

BBREKLER
112

113
ANAT OM
Retroperitoneal organlardr. Sa bbrein n yz; suprarenal bez, karacierin sa lobu, colon ascendens, flexura coli dextra, duodenumun ikinci paras (pars descendens) ve jejunum kvrmlar ile komudur. Karacier ve ince barsakla komu alanlar peritonla rtlyken, dier organlarla komu olduu alanlar peritonsuzdur. Sol bbrein n yz; suprarenal bez, dalak, mide, pankreas gvdesi, splenik damarlar, flexura coli sinistra, colon descendensin balangc ve jejunum kvrmlar ile komuluk yapar. Mide, dalak ve jejunumun komu olduu blgeler peritonla rtlyken; suprarenal bez, pancreas ve flexura coli sinistrann komu olduu alanlar peritonsuzdur. Bbreklerin st-i yzleri, glandula suprarenalis ile komudur. Bbreklerin arka yzleri; Diyafragma, m. psoas major, m. quadratus lumborum, m. transversus abdominis V.a.n. subcostalis N. iliohypogastricus ve n. ilioinguinalisle komudur. Sa bbrek 12. kosta ile sol bbrek 11. ve 12. kosta ile komudur.

Bbreklerin medial kenarlarnda bulunan yara hilum renale denir. Hilum renaledeki yaplarn nden arkaya dizilimi; VAP (U) (v. renalis, a. renalis, pelvis renalis yada ureter) eklindedir.

113

114
ANAT OM

BBREKLERN DAMARLARI VE SNRLER

Bbrekler, L -L vertebralar aras diskus seviyesinde, aorta abdominalisten ayrlan a. renalisler
1 2

tarafndan beslenir. V. renalisler, v. cava inferiora alr. Lenf damarlar, nodi aortici laterales (paraaortik lenf dmleri)e gider. Sempatikleri T -L den, parasempatikleri n. vagustan gelir.
10 1

URETER
Pelvis renalis, L1 vertebrann spinoz knts seviyesinde ureter olur. Abdominal, pelvik ve intramural olarak, paras vardr.

PARS ABDOMINALIS
Pelvis renalis ile linea terminalis arasndaki paradr. Her iki tarafn abdominal paras seyri srasnda; m. psoas majoru ve n. genitofemoralisi nden, gonadal damarlar (a.v. testicularis/a.v. ovarica) arkasndan aprazlar. Kk pelvise girerken, a.v. iliaca communisleri (bifurkasyonlarna yakn) ve a.v. iliaca externann balanglarn nden aprazlar. Sa reter, v. cava inferiorun lateralindedir. A.v. testicularis (ovarica), pars descendens duodeni, a.v. ileocolica, a.v. colica dextra ve radix mesenterii tarafndan nden aprazlanr. Sol reter ise; a.v. testicularis (ovarica), a.v. colica sinistra ve colon sigmoideum tarafndan nden aprazlanr. Mesocolon sigmoideumun apeksindeki kmazn (recessus intersigmoideus) tabanndan geer.

PARS PELVICA
Linea terminalis ile mesane arasndaki paradr. Her iki tarafta; a. umbilicalis, a. rectalis media, n. obturatorius ve a.v. obturatoriay nden aprazlar.

114

115
ANAT OM
Erkeklerde ductus deferensi arkasndan aprazlayp, glandula vesiculosann tam stnde fundus blmnden mesaneye girer. Ductus deferens, erkeklerde ureterle peritoneum arasndan geen tek yapdr . Pelvik para, kadnlarda fossa ovaricann arka snrn yapar. Cervix uterinin yaklak 2-3 cm lateralinde,

a. uterinay arkasndan aprazlar.

PARS INTRAMURALIS
Mesane duvar iindeki paradr. Mesane duvarnda yaklak 2 cm kadar oblik olarak seyreder ve ostium ureteris denilen azla mesaneye alr. reter, yerde darlk gsterir. Pelvis renalisle birleme yeri (reteropelvik birleme); reterin ikinci en dar yeridir. Apertura pelvis superioru aprazlad yer (linea terminalisi veya a. iliaca externay aprazlad yer) Mesane duvarndan getii yer (reterin en dar yeridir).

115

116
ANAT OM

116

117
ANAT OM

SCROTUM
SCROTUMUN TABAKALARI; dtan ie
Deri Tunica dartos (musculus dartos); Camper fasyasndan derive olur. Scrotum derisinin buruuk grnm bu kasn kontraksiyonu nedeniyledir. M. dartos, n. genitofemoralisin genital dal iindeki sempatik sinirlerle innerve edilir. Fascia spermatica externa; m. obliquus externus abdominisin fasyasndan derive olur. Fascia cremasterica ve m. cremaster; m. obliquus internus abdominisin fasyasndan ve liflerinden derive olur. Fascia spermatica interna; fascia transversalisten derive olur. Tunica vaginalis testisin pariyetal yapra (periorchium); peritoneumun pariyetal yapradr.

TESTISN TABAKALARI (TESTKLER KAPSL); dtan ie doru;

Tunica vaginalis testisin visseral yapra (epiorchium); peritoneumun visseral yapradr. Tunica albuginea Tunica vasculosa

117

118
ANAT OM

FUNICULUS SPERMATICUS

Funiculus Spermaticusu Saran Yaplar; dtan-ie;

fascia spermatica externa; m. obliquus externus abdominisin fasyas, m. cremaster ve fascia cremasterica; m. obliquus internus abdominisin lifleri ve fasyas, fascia spermatica interna; fascia transversalis yapar.

Funiculus Spermaticus inde Bulunan Yaplar

ductus deferens a. testicularis, a. ductus deferentis plexus pampiniformis (vv. testiculares) plexus testicularis (sempatik sinir pleksusu) lenf damarlar processus vaginalis kalntlar; tunica vaginalis testisle balantl, oblitere peritoneal kalntlardr. N. genitofemoralisin genital dal (m. cremasteri uyarr), a.v. cremasterica ve m. cremaster tabakalarda bulunan yaplardr.

ERKEK GENTAL ORGANLARI

Testis, epididymis, ductus deferens, glandula vesiculosa, ductus ejaculatorius, prostat ve gl. bulbourethralistir.

TESTIS
Testisler, 28. haftaya kadar karn arka duvarndan anulus inguinalis profundusa gelir. Drt hafta sonra (32. hafta) scrotuma iner. Tunica vaginalis, processus vaginalisin alt ucunun kalntsdr. Tunica vaginalis testis,ikitabakaldr. Testisin tm yzeylerini rtenine lamina visceralis(epiorchium), testis zerinden scrotumun i yzne atlayanna lamina parietalis(periorchium) ad verilir. ki tabaka arasnda bulunan bolua tunica vaginalis boluu denir. Bu bolukta sv birikmesi hidrosel olarak bilinir. Her bir lobulus testis iinde, 1-3 tane tubuli seminiferi contorti denilen kvrntl tpler bulunur.

118

119
ANAT OM

EPIDIDYMIS
Spermlerin fonksiyonel olarak olgunluuna eritii yerdir.

GLANDULA VESICULOSA (GLANDULA SEMINALIS, VESICULA SEMINALIS)

Ejakulat (semen)n en byk blmn bu bezin salgs oluturur (yaklak %60) . Ductus excretorius denilen kanal, ductus deferensle birleerek ductus ejaculatorius ad altnda prostatik retraya alr. Prostatik retradaki colliculus seminalise veya utriculus prostaticusa alr.

GLANDULA PROSTATICA (PROSTATA)

Mesane boynu altnda bulunur. Erkek reme sisteminin en byk aksesuar bezidir. Kadnlardaki pararetral bezlerin (Skene bezleri) karldr.

GLANDULA BULBOURETHRALIS (COWPER BEZLER)

Derin perine aralnda (diaphragma urogenitale), membranz retrann herikitarafnda bezelyeye benzer bir ift bezdir. Kanallar, spongioz retrann proksimal parasna alr.

KADIN DI GENTAL ORGANLARI

D genital organlar birlikte, vulva ad ile bilinir.

LABIUM MAJUS PUDENDI

Lig. teres uteri, labium majus pudendide sonlanr.

GLANDULA VESTIBULARIS MAJOR (BARTHOLIN BEZ)

Ostium vaginaenin her iki tarafnda, bulbus vestibulilerin arka ularna komu iki tane bezdir. M. bulbospongiosus (m. bulbocavernosus) ile rtldrler. Erkeklerdeki gl. bulbourethralisin (Cowper bezi) karldr. Labium minus pudendi ile hymen arasnda bulunan olukta seyreden kanal vestibulum vaginaeye alr.

KADIN GENTAL ORGANLARI

OVARIUM
Ovaryumlarn karn arka duvarndan pelviseinii, gubernaculumun kontrol altndadr. Gubernaculumun kranyal paras lig. ovarii proprium, kaudal paras da lig. teres uteri olarak kalr.

119

120
ANAT OM
inde a.v. ovaricann bulunduu lig. suspensorium ovarii overin st ucuna tutunur. Alt ucu lig. ovarii proprium denilenligamentile uterusun cornusuna balanr. Buligament, gubernaculumun kalntsdr ve lig. latum uteri iindedir.

TUBA UTERINA (SALPINX, FALLOPIAN TP)

Tuba uterinann drt paras vardr. Ovaryumdan uterusa doru;
Infundibulum tubae uterina Ampulla tubae uterina; en uzun ve en geni paradr. Fertilizasyon burada olur. Isthmus tubae uterina; uterus duvarna yakn olan paradr. Pars uterina (intramural para, interstisyel para),; uterus dokusu iindeki yaklak 1 cm lik paradr. Tuba uterinann en dar parasdr.

LIGAMENTUM LATUM UTERI NDEK YAPILAR

A.v. ovarica A.v. uterina Parametrium; ba dokusudur. Tuba uterina Lig. ovarii proprium Lig. teres uteri (lig. rotundum) Pelvik reterin alt paras Sinirler (plexus uterovaginalis) ve lenf damarlar Epophoron (Rosenmller organ) ve Parophoron

UTERUSUN DAMARLARI VE SNRLER

Uterusu a. iliaca internann dal olan a. uterina besler. Cervix uterinin lenfini tayan lenf damarlar, eksternal iliyak, internal iliyak, rektal ve sakral lenf dmlerine drene olur. Corpus uterinin alt parasnn lenfini tayan lenf damarlar, eksternal iliyak lenf dmlerine alr.

120

121
ANAT OM
Corpus uterinin st paras ve fundus uterinin lenf damarlar; lateral aortik, preaortik ve yzeyel inguinal lenf dmlerine (lig. teres uteri evresinde) gider. Parasempatikleri; S2-4 den, sempatikleri T12-L1 den gelir. Fundus ve corpus uterinin ar duyusu sempatiklerle, cervix uterinin ar duyusu ise parasempatiklerle tanr.

MEDULLA SPINALIS
Foramen magnum (yada birinci servikal spinal sinirin k seviyesi yada decussatio pyramidum)dan balar, L1-L2 arasndaki discus intervertebralis seviyesinde sonlanr. Intumescentia cervicalis, medulla spinalisin C4-T1 segmentler aras seviyede gsterdii genilemedir. Ayn saydaki vertebralar karsndadr. Plexus brachialisin kt yere uyar. Intumescentia lumbosacralis, medulla spinalisin L1-S3 segmentler aras seviyede olan genilemesidir. T9-T12vertebralar karsndadr. Plexus lumbosacralisin kt yere uyar. Medulla spinalisin alt ucu koni eklindedir (conus medullaris). L1 segmentinden sonraki (lumbosakral) segmentlerden kan iki taraf kkler, conus medullarisin aasnda cauda equina denilen at kuyruuna benzer grnm olutururlar. Conus medullaristen balayan ve filum terminale denilen uzant, medulla spinalisin kaudal parasnn kalntsdr. Yaklak 20 cm uzunluunda olan bu yapnn S seviyesine kadar uzanan ilk 15 cm lik paras, pars pialis (filum terminale internum) olarak bilinir ve pia mater tarafndan oluturulur. Filum terminalenin son 5 cm lik parasna pars duralis (filum terminale externum, lig. coccygeum) denir ve esas olarak dura mater tarafndan oluturulur.
2

121

122
ANAT OM

SPNAL SNRLER
Spinal sinirlerin n kkleri (radix anterior), sulcus anterolateralisten medulla spinalisi terk eder. Arka kkleri (radix posterior) ise sulcus posterolateralisten medulla spinalise girer. Radix posterioru, ganglion spinalede bulunan pseudounipolar nronlarn medulla spinalise giren merkezi uzantlar yapar. ki kk, foramen intervertebralede birleerek spinal siniri oluturur. Yaklak 1 cm uzunluunda olan spinal sinir, foramen intervertebraleden karken ramus anterior ve ramus posterior denilen iki dala ayrlr. Spinal sinirlerde parasempatik lif ve zel lif yoktur. Ganglion spinale (arka kk ganglionu); spinal sinirlerin radix posteriorlar zerinde, foramen intervertebralededir. Gvdeyle ilgili tm somatik duyularn birinci nronlar ganglion spinalelerdedir .

MEDULLA SPINALISN ZARLARI

Medulla spinalis, dtan-ie zarla sarlr. Dura mater-Arachnoidea mater-Pia mater . Dura mater (theca, pachymeninx) ve arachnoidea mater, foramen magnumdan balar, S2 seviyesinde kapanr. Arachnoidea mater ile pia mater arasndaki bolua spatium subarachnoideum ad verilir ve S2 seviyesine kadar uzanr. BOSun yaklak yars bu boluktadr. Epidural (ekstradural) boluk, arkada ligg. flavalar ile dura mater arasnda, nde ise lig. longitudinale posterius ile dura mater arasndadr.

122

123
ANAT OM
Pia mater, medulla spinalisin bittii yerde (L - aras diskus seviyesinde) kapanr. Ligamentum denticulatum, medulla spinalisin herikiyannda, spinalsinirlerin n ve arka kkleriarasnda, subpiyal dokudan dura matere uzanan di benzeri ligamentlerdir. Pia mater tarafndan oluturulur.
1 2

MEDULLA SPINALISN ARTERLER

A. spinalis anterior; bir tanedir. A. vertebralislerden gelen birer daln birlemesi ile oluur. medulla spinalisin n 2/3n (yada cornu posterius ve funiculus posterior hari, dier cornular ve funiculuslar) besler. A. spinalis posterior; iki tanedir. A. vertebralislerden veya bu arterlerin dallar olan a. inferior posterior cerebellilerden ayrlr. Medulla spinalisin arka 1/3n (funiculus posterior ve cornu posteriuslar) beslerler.

LUMBAL PONKSYON
Yetikinlerde L veya L vertebralarn processus spinosuslar arasndan yaplr. lem srasnda srasyla u yaplar geilir. Deri-fasya-lig. supraspinalelig. interspinale-lig. flavum-epidural boluk-dura mater-arachnoidea matersubaraknoid boluk. Epidural boluk, nde; dura mater ile ligamentumlongitudinale posterius arasnda, arkada; dura mater ile ligamentum flavum arasndadr.
3 -4 4-5

123

124
ANAT OM

AFFERENT (IKAN) YOLLAR

Uyarlar medulla spinalisten; beyin sap, duyu korteksi yada cerebelluma tayan yollara afferent (kan) yollar, motor korteks ve beyin sapndan perifere bilgi gtren yollara da efferent (inen) yollar denir.

AFFERENT YOLLAR Genel Kurallar

1. Koku hari tm duyularn 3 nronu vardr. 2. Gvdeden kalkan tm duyularn 1. nronu gang. spinalededir. 3. Gvdeden kalkan tm duyularn 3. nronu thalamustadr. 4. Sadece 2. nronlarn yeri deiiktir. 5. Bir afferent yol apraz yapyorsa bu apraz 2. nrona aittir.

FASCICULUS GRACILIS ve FASCICULUS CUNEATUS

Derideki mekanoreseptrlerden iki nokta ayrm, pacinian korpskllerinden vibrasyon, kas icii, golgi tendon organ ve eklem reseptrlerinden proprioseptif (pozisyon ve kinestezi) duyuyu tar. T6 segmentinin altndan bu duyular fasciculus gracilis, T ve stnden ise fasciculus cuneatus
6

124

125
ANAT OM
tar. Funiculus posteriorda ipsilateral olarak ykselirler. Fasciculus gracilis; perineum, gvdenin alt paras ve alt ekstremitelerden, fasciculus cuneatus ise gvdenin st paras ve st ekstremitelerden ad geen duyular tar. Bu nedenle, fasciculus gracilis transvers kesitlerde tm medulla spinalis boyunca grlrken, fasciculus cuneatus sadece T ve yukarsndaki segmentlerde
6

grlr. T6 ve yukarsndaki segmentlerden geen transvers kesitlerde ite fasciculus gracilis, dta fasciculus cuneatus yer alr. Bu duyularn 1. nronlar ganglion spinalededir. Birinci nronlarn santral uzantlar, funiculus posteriorda ipsilateral ykselerek, medulla oblongata (bulbus)daki nucleus gracilis ve nucleus cuneatus iindeki 2. nronlarla sinaps yapar. kincinronlarn uzantlar (fibrae arcuatae internae), orta hatta decussatio lemnisci medialis denilen apraz yaptktan sonra, kar tarafta lemniscus medialis ad altnda talamusa ykselir. Talamusta nucleus ventralis posterolateralis(VPL) te bulunan 3. nronlarla sinaps yapar. nc nronlarn uzantlar, capsula internann crus posteriusundan geerek, pariyetallobda bulunan gyrus postcentralisteki primer somatik duyu korteksi (uur) olarak bilinen 3,1,2 numaral Brodmann alanna gelir.

Bu yollarla ilgili belirtiler medulla spinalis lezyonlarnda ipsilateral, medulla oblongatadaki apraz yeri ve yukarsndaki yaplarn (pons, mesencephalon, thalamus gibi) lezyonlarnda (lemniscus medialis lezyonu) kontralateraldir.

125

126
ANAT OM

TRACTUS SPINOCEREBELLARIS SPINOCEREBELLARIS POSTERIOR

ANTERIOR

ve

TRACTUS

Primer somatik duyu korteksine uramayan (uur alt) proprioseptif duyuyu tarlar. Gvdenin alt blm ve alt ekstremitelerle ilgilidir. Fasciculus gracilis ve cuneatus gibi ayn reseptrlerden ald bilgileri cerebelluma tar. Bu bilgiler, cerebellum tarafndan postrn devam ve alt ekstremite hareketlerinin koordinasyonunda kullanlr.

Spinoserebellar yollarnn lezyonlarnda hastalar dmemek iin oraklayarak yrrler, ancak yine de derler.

TRACTUS CUNEOCEREBELLARIS
T1 (yada C8) yukarsnda kalan segmentlerde, tractus spinocerebellaris posteriorun devam olarak kabul edilir. st ekstremitelerden ve gvdenin st blmnden uur alt proprioseptif duyuyu tar.

126

127
ANAT OM

TRACTUS SPINOTHALAMICUS SPINOTHALAMICUS LATERALIS

Tractus spinothalamicus lateralis
Yzeyel ar ve s duyusunu tar.

ANTERIOR

ve

TRACTUS

Ganglion spinaledeki 1. nronlarn santraluzantlar, radix posteriorla medulla spinalise girdikten sonra tractus posterolateralise katlr. Burada bir yada iki segment yukar ykselir ve cornu posteriusta 2. nronlarla sinaps yapar. kinci nronlarn uzantlar, commissura alba anteriorda apraz yapar ve kar tarafa geip, tractus spinothalamicus lateralis olarak funiculus lateraliste ykselir. Bulbusta, oliva seviyesinde tractus spinothalamicus anteriorla bir araya gelir ve lemniscus spinalis ad ile talamusa ykselir. Talamustaki nucleus ventralis posterolateralis (VPL)teki 3. nronlarla sinaps yapar. nc nron uzantlar primer somatik duyu korteksine gider.

Tractus spinothalamicus anterior

Gvdeden kaba dokunma, basn, gdklanma, kanma ve seksel duyular tar. Seyri, tractus spinothalamicus lateralisle ayndr. Spinotalamik yollarn birinci nronlarnn uzantlar, medulla spinalis iinde bir yada iki segment ykseldikten sonra ikinci nronlar ile sinaps yapar. kinci nronlarn uzantlar commissura alba anteriorda apraz yapp kar tarafa geer. Bu nedenle bu traktuslarn lezyonlarnda belirtiler, lezyon seviyesinin bir veya iki segment altnda ve her zaman kar tarafta ortaya kar. Ar ve s duyusu tamamen kaybolur, ancak kaba dokunma duyusu tam olarak kaybolmaz. Bu duyu, iki nokta ayrm duyusunu tayan fasciculus gracilis ve fasciculus cuneatus tarafndan kompanse edilir.

KURAL
Spinotalamik yollarn lezyonlarnda belirtiler (ar-s duyusu kayb) her zaman kontralateraldir.

127

128
ANAT OM

128

129
ANAT OM

SYRINGOMYELIA
Canalis centralis ve evresinde, santral kavitasyon (hydromyelia) ve gliozisle karakterize bir hastalktr. Genellikle servikal segmentlerde (en sk C8-T1 arasnda) grlr. Bazen lumbal segmentlerde ve bulbusta da grlebilir (syringobulbia). Lezyondan ilk olarak tractus spinothalamicus lateralisin commissura alba anteriordaki ikinci nronlarnn apraz etkilenir ve bu nedenle tutulan segmentlerle ilgili her iki taraf dermatom alanlarnda ncelikle ar ve s duyusu kaybolur. Duyu kayb omuz atks eklindedir. Dier duyular salamdr. leri dnemde alt motor nronlar da tutulur ve zellikle elin kk kaslarnda zayflk olaya elik edebilir.

TRGEMNAL YOLLAR
Yz ve ban n tarafndan dokunma-basn ve ar-s duyularn tar. Birinci nronlar, V (gang. trigeminale),VII(gang. geniculi), IX(gang. superius) ve X(gang. superius) kranyalsinirlerin ganglionlar iinde bulunan pseudounipolar nronlardr. Bu nronlarn periferik uzantlar, ilgili dalm alanlarndan duyuyu alr. Santral uzantlar beyin sapndaki ikinci nronlarn bulunduu ekirdeklere gelir. Ar-s duyusunu tayan santral uzantlar, nucleus spinalis nervi trigeminideki ikinci nronlarla, dokunma-basn duyusunu tayan santral uzantlar ise nucleus principalis nervi trigemini deki ikinci nronlarla sinaps yapar. Bu ekirdeklerdeki ikinci nronlarn uzantlar, apraz yapp kar tarafa geer ve lemniscus trigeminalis adile talamusa ykselir. Talamusta nucleus ventralis posteromedialis(VPM)teki nc nronlarla sinaps yapar. Bu ekirdekteki nc nron uzantlar, primer somatik duyu korteksine (3,1,2 numaral Brodmann alan, uur) gider. Yzn proprioseptif duyusuileilgiliekirdek, nucleus mesencephalicus nervi trigemini dir. Bu ekirdekteki unipolar nronlarn periferik uzantlar, kranyal sinirlerin dallar iinde seyrederek; diler, periodontium, sert damak, eklem kapsllerive ineme kaslarndaki gerilme reseptrlerinden basn ve kinesteziduyularn alr. ekirdekten kan santral uzantlar cerebellum, thalamus, trigeminusun motor ekirdei ve retikler formasyona gider. Mezensefalik ekirdek, balca srma kuvvetini kontrol eden mekanizmayla ilgilidir.

EFFERENT (NEN) YOLLAR

Tractus corticospinalis, ekstremitelerin zarif ve beceri isteyen hareketlerinin yaplmasndan sorumludur.

129

130
ANAT OM

TRACTUS CORTICOSPINALIS (TRACTUS PYRAMIDALIS)

stemli, beceri gerektiren hareketlerin yaplmasndan sorumludur. Bu yolun nronlar, st motor nron olarak bilinir.
Bu traktusu oluturan liflerin byk blm (%80i), primer motor alan (Brodmannn 4 numaral alan) ile premotor alandan (Brodmannn 6 numaral alan) balar. Bu alanlardan balayan lifler, bir araya gelir ve capsula internann genusuna yakn crus posteriusundan geer.

Medulla oblongatann alt ucunda yada spinomedller birleme seviyesinde , liflerin yaklak %90 orta hatta apraz yapar ve kar tarafa geer. Bu apraza decussatio pyramidum denir. apraz yapan lifler, bulbusun n yzndeki pyramis bulbi denilen kabarntlar yapar. Bu nedenle bu yola tractus pyramidalis de denir. apraz yapp kar tarafa geen lifler, tractus corticospinalis lateralis ad ile funiculus lateraliste S seviyesine kadar iner. Bu segmentlerdeki motor nronlarla sinaps yapar.
4

Tr. corticospinalis, beyin sapndan geerken 3. 6. 12. kranyal sinirlerin motor nucleuslar na yakn seyreder. bu nedenle beyin sapnda kranyal sinir nukleuslarn etkileyen bir lezyon olduunda tr. corticospinalis de etkilenir (kontralateral hemipleji).

130

131
ANAT OM

BROWN-SQUARD SENDROMU (Medulla spinalisin transvers yar kesisi) Lezyon segmentinde ipsilateral alt motor nron paralizisi ve muskler atrofi. Kesi segmentinde hasara urayan cornu anteriustaki alt motor nronlar nedeniyledir. Lezyon segmentinde ipsilateral bant eklinde tm duyularn kayb. Medulla spinalise giren afferent liflerin (radix posterior) kesisi nedeniyledir. Lezyon seviyesinin altnda kalan tm segmentlerle ilgili ipsilateral st motor nron felci belirtileri (spastik paralizi, Babinski belirtisi, yzeyel karn refleksi ile kremaster refleksinin kayb). Tr. Corticospinalis lateralisin ve dier yollarn (vestibulospinal ve retiklospinal gibi) kesisi nedeniyledir. Lezyon seviyesinin bir segment altndan itibaren ve kar tarafta tm segmentlerle ilgili ar ve s duyusunun kayb. Tractus spinothalamicus lateralisin kesilmesi nedeniyledir. Tractus spinothalamicus anterior kesilmi olsa da kaba dokunma duyusu kaybolmaz. nk bu duyu, iki nokta ayrm duyusunu tayan salam taraftaki fasciculus gracilis yada cuneatus ile kompanse edilir. Lezyon seviyesinin altnda kalan tm segmentlerle ilgili ipsilateral; proprioseptif, vibrasyon ve iki nokta ayrm duyularnn kayb. Fasciculus gracilis ve fasciculus cuneatusun harabiyeti nedeniyledir. Eer kesi st torakal segmentlerden olursa, tm bunlara Horner sendromu da elik eder. Preganglionik sempatik nronlarn harabiyeti nedeniyledir. Lezyon seviyesinin altndan itibaren tm segmentlerle ilgili ipsilateral; ar-s, kaba dokunma ve basn duyular salamdr.

FIBRAE CORTICONUCLEARES (TRACTUS CORTICOBULBARIS)

Cortex cerebridekiyzileilgilimotor alandan (4 BA) balayan ve tractus corticospinalis iinde seyreden bu yol, kranyal sinirlerin motor ekirdekleri iindeki nronlarn, st motor nronudur (ekirdek iindeki nronlar alt motor nrondur ve uzantlar kranyal sinirin kendisini yapar). Bu nedenle tractus corticospinalisin analoudur. Fibrae corticonucleares, beyin sapndakikranyalsinirlerin motor ekirdeklerizerinde, tractus corticospinalisten ayrlp, kranyalsinir ekirdeiiindekimotor nronlarla sinaps yapar. VII ve XIInin motor ekirdeihari, dier kranyal sinirlerin motor ekirdeklerindeki tm nronlar, her iki

131

132
ANAT OM
hemisferden (bilateral olarak) kortikonklear lif alr. Bu nedenle supranklear lezyon, sadece VII ve XII nci kranyal sinirlerle ilgilidir.

N. FACIALISN (VII. KRANYAL SNR) LEZYONLARI

Nervus facialisin motor ekirdeindeki nronlarn uzantlar, fasiyal sinir iinde mimik kaslara gider. Yzn bir taraf yarsnn st eyreindeki kaslar uyaran motor nronlar (ekirdein dorsal blmndedir), bilateral olarak kortikonklear lif alrken, alt eyreindeki kaslar uyaranlar(ekirdein ventral blmndedir) sadece kar korteksten kortikonklear lif alr. Bu nedenle supranklear lezyonlarda, sadece kontralateral yz yarsnn alt eyreindeki mimik kaslarda paralizi olur (santral tip fasiyal paralizi). Intranklear yada infranklear lezyonlarda ise, ayn taraf yz yarmndaki mimik kaslarn tm paralizik olur (periferik tip fasiyal paralizi, Bell paralizi). Fasiyal paralizilerde, az salam tarafa kayar. Santral tip (supranklear) fasiyal paralizide; az lezyon tarafna (salam taraf yz yarsna) kayar ve lezyonun kar tarafndaki az kesi aaya sarkar. Kornea refleksi salamdr. Periferik tip (intranklear yada infranklear) fasiyal paralizide (Bells felci) ise; az lezyonun kar tarafna kayar ve lezyon tarafndaki az kesi aaya sarkar. Kornea refleksi kaybolur. Supranklear lezyon, fasiyal sinirin motor ekirdeinin bulunduu ponsun yukarsndadr. ntranklear lezyon, ponsta olup fasiyal sinirin ekirdeini tutar. nfranklear lezyon ise genellikle fasiyal kanaldadr.

132

133
ANAT OM

N. HYPOGLOSSUSUN (XII. KRANYAL SNR) LEZYONLARI

Nervus hypoglossusun motor ekirdeindeki m. genioglossus ile ilgili nronlar, sadece kar korteksten kortikonklear lif alrken, dier dil kaslar ile ilgili olanlar her iki korteksten kortikonklear lif alr. M. genioglossus, dilin azdan dz olarak dar karlmasn salayan kastr. Eer bir tarafn kas fonksiyonunu kaybederse, dil azdan dar karldnda, salam tarafn kas onu iter ve dil paralizik olduu tarafa deviye olur. Supranklear lezyonda, kar taraf ekirdek iindeki m. genioglossus ile ilgili nronlara gelen uyar kesilir. Bu durumda dilin kar yarsndaki m. genioglossusta paralizi olur ve dil azdan dar karldnda lezyonun kar tarafna deviye olur (santral tip hipoglossus felci). Intranklear yada infranklear lezyonlarda ise, ayn taraf ekirdek iindeki btn dil kaslar ile ilgili nronlar harabiyete urar ve bu nedenle ayn taraf dil yarsndaki btn kaslar paralizik olur. Dil azdan dar karldnda salam taraf dil yarsndaki m. genioglossusun itmesi nedeniyle, dil lezyon tarafna deviye olur (periferik tip hipoglossus felci). Supranklear lezyon, hipoglossusun motor ekirdeinin bulunduu bulbusun yukarsndadr. ntranklear lezyon, bulbusta olup hipoglossusun ekirdeini tutar. nfranklear lezyon ise sinirin beyin sapn terk ettikten sonraki blmndedir.

133

134
ANAT OM

BULBUS (MEDULLA OBLONGATA, MYELENCEPHALON)

Respiratuar ile kardiyovaskler kontroln presr ve depresr merkezleri + bulbustadr. Ek olarak; ksrme, aksrma, kusma merkezleri ve BOStaki H konsantrasyonuna
duyarl retikler formasyon ekirdekleri vardr. Son drt kranyal sinir, bulbustan beyin sapn terk eder. Pyramis bulbi ile oliva arasnda bulunan sulcus anterolateralisten XII nci kranyal sinir kar. Oliva ile pedunculus cerebellaris inferior arasnda bulunan sulcus retroolivaristen ise yukardan aaya doru; IX, X ve XI nci kranyal sinirler bulbusu terk eder.

BULBUS KESTLERNDE GRLEN NEML EKRDEKLER

Bulbus kesitlerinde son be kranyalsinirin ekirdeklerigrlr. VIII ncikranyalsinirin ekirdekleri, bulbopontin birlemede lokalizedir. Bu nedenle ksmen bulbusta, ksmen ponstadr. Nucleus gracilis ve nucleus cuneatus; uurlu proprioseptif, vibrasyon ve iki nokta ayrm duyularnn ikinci nronlarnn bulunduu ekirdeklerdir. Nucleus tractus solitarius; VII, IX ve X ncu kranyal sinirlerle ilgilidir. Bu kranyal sinirlerin, organlardan duyu tayan GVA lifleri ile dilden tat duyusunu tayan VA liflerinin geldii ekirdektir. Nucleus spinalis nervi trigemini;C Segmentinden ponsa kadar uzanr. Ba ve yzn ar-s duyularnn ikincinronlarnn bulunduu ekirdektir. Bu duyularn birincinronlar; V, VII, IX ve X ncu kranyalsinirlerin ganglionlarndadr. Nucleus ambiguus; IX, X ve XI (pars cranialis) kranyal sinirlerle ilgilidir. Bu ekirdekten kan VE lifler, ad geen kranyal sinirlerin dallar iinde, larinks, farinks, yumuak damak ve zofagusun st parasnn kaslarna gider. Nucleus salivatorius inferior; n. glossopharyngeusla ilgili parasempatik ekirdektir. Bu ekirdekten kan parasempatik lifler, ganglion oticumda sinaps yaptktan sonra glandula parotideaya gider. Nucleus posterior (dorsalis) nervi vagi; n. vagusun parasempatik ekirdeidir. Bu ekirdekten kan parasempatik lifler, n. vagusun dallar iinde tm torakal organlara ve flexura coli sinistraya kadar tm abdominal organlara parasempatik uyary gtrr.
3

BULBUSUN ARTERLER
Bulbus, solunum-dolam merkezlerini ierdiinden beyin sapnn en nemli parasdr. n (paramedian) blgesini; a. vertebralisten gelen medller dallar ve a. spinalis anterior besler.

134

135
ANAT OM
Lateralblgesini(retroolivar blge);a. vertebralisten gelen medller dallarile a.inferior posterior cerebelli (PICA)den gelen dallar besler. Arka blgesini; a. inferior posterior cerebelli (PICA) ve a. spinalis posterior besler. Medial medller sendrom (Dejerinein anterior medller sendromu); a. spinalis anterior yada a. vertebralisin medller dallarnn tkanmas sonucu olur. XII nci kranyal sinir kklerinin tutulmasna bal, ipsilateral dil yarmnda fel (dil dar karldnda lezyon tarafna deviye olur), Tractus corticospinalisin tutulmasna bal kontralateral hemipleji, Lemniscus medialisin tutulmasna bal kontralateral vcut yarmnda roprioseptif duyu ile iki nokta ayrm duyusu bozulur. LATERAL MEDLLER SENDROM (WALLENBERG SENDROMU); a. vertebralisin yada bazen a. inferior posterior cerebellinin, bulbusu besleyen dallarnn tkanmas sonucu olur. Motor kayp yoktur. psilateral palatal ve laringeal kaslarn paralizisi nedeniyle disfaji, dizartri, bouk ses ve ipsilateral gag refleksi kayb (nuc. ambiguusun harabiyeti nedeniyle) psilateral yz yarm ile kontralateral vcut yarmnda ar-s duyusu kayb (nucleus spinalis nervi trigemini ve tractus spinothalamicus lateralisin harabiyeti nedeniyle), Vertigo, bulant, kusma ve nistagmus (vestibler ekirdeklerin tutulumu nedeniyle), psilateral Horner sendromu (inen sempatik liflerin harabiyeti nedeniyle), Ataksi; pedunculus cerebellaris inferiorun tutulmasna bal ipsilateral koordinasyon kayb, Retikler formasyondaki respiratuar merkezin tutulmasna bal hkrk olur.

PONS
V nci kranyal sinir, n-yan blmnden ponsu terk eder. Bulbustan, sulcus bulbopontinus denilen bir oluk ile ayrlr. Bu oluktan, medialden-laterale doru; VI, VII ve VIII nci kranyal sinirler kar.

135

136
ANAT OM

PONS KESTLERNDE GRLEN NEML ANATOMK YAPILAR

V, VI, VII ve VIII nci kranyal sinirlerin ekirdekleri. Nucleus principalis nervi trigemini; ba ve yzn dokunma-basn duyularnn ikinci nronlarnn bulunduu ekirdektir. Bu duyularn birincinronlar; V, VII, IX ve X ncu kranyalsinirlerin ganglionlarndadr. Kornea refleksi ile ilgili ekirdektir. Nucleus salivatorius superior (st parasna nucleus lacrimalis denir);n. facialisleilgiliparasempatik ekirdeklerdir. Bu ekirdeklerden kan parasempatiklifler, n. facialisin dallariinde; glandula lacrimalis, glandula submandibularis ve glandula sublingualise gider.

PONSUN ARTERLER
A. basilaris, a. labyrinthi, a. superior cerebelli ve a. inferior anterior cerebellinin pontin dallar tarafndan beslenir.

MESENCEPHALON
Tegmentum mesencephali; nc ventrikl ile drdnc ventrikl birletiren aqueductus mesencephali (aqueductus cerebri, Sylvius kanal) tegmentumun iinden geer. III ve IV nc kranyal sinir ekirdekleri ile inen-kan yollar tegmentumdadr. Tectum mesencephali; corpora quadrigemina, drt tane kk kabarntdr. Daha byk ve stte olan ikisine colliculus superior denir. Ani vizel uyarlara doan ba-boyun refleksinde ve gz hareketlerinin kontrolnde rol vardr. Altta olan ikisine ise colliculus inferior denir ve iitme yolu ile ilgilidir. Area pretectalis, pupilla k refleksi ile ilgili pretektal ekirdeklerin bulunduu alandr.

MESENCEPHALON KESTLERNDE ANATOMK YAPILAR

GRLEN

NEML

Nucleus nervi oculomotorii; n. oculomotoriusun motor ekirdeidir. Nucleus visceralis (nucleus autonomicus, Edinger-Westphal ekirdei) ; n. oculomotoriusun parasempatik ekirdeidir. Bu ekirdekten kan parasempatik lifler, n. oculomotorius iinde ganglion ciliareye gelir. Buradaki sinapstan sonra m. sphincter pupillae ile m. ciliarise gider. Nucleus nervi trochlearis; n. trochlearisin motor ekirdeidir. Nucleus mesencephalicus nervi trigemini;ineme kaslar, diler, di eti, sert damak ve ene ekleminin, basn ve proprioseptif duyusunun birincinronlarnn bulunduu ekirdektir. Isrma kuvvetinikontroleden mekanizma ile ilgilidir. Birinci nronlarn merkezi sinir sistemi iinde bulunduu tek ekirdektir.

136

137
ANAT OM
Nucleus ruber; fleksor kas tonusunun dzenlenmesi ile ilgilidir. Substantia nigra; bazal ekirdeklerden (ganglionlardan) birisidir. Dopamin reten nronlarn primer kaynadr. Motor kontrolde rol vardr.

CEREBELLUM
Esas fonksiyonu, hareketlerin koordinasyonudur. Bylece postrn devamn ve dengeyisalar. zellikle agonist ve antagonist kaslarn koordinasyonu ile ilgilidir. Cerebellum, iki tane olan hemispherium cerebelli ile bunlar orta hatta birletiren vermis cerebelliden oluur. Fissura prima, culmen ile declive arasndadr. Vermisin, lingula hari btn paralarnn serebellar hemisferlerde karl vardr.

NUCLEI CEREBELLI
Drt ift ekirdektir. Nucleus dentatus, nucleus emboliformis, nucleus fastigii ve nucleus globossustur. (DEFG). Nucleus fastigii; drdnc ventrikln atsnda lokalizedir. En iteki serebellar ekirdektir. Vestibler ekirdeklerle balantldr. Vestibler sistemle ilgili esas serebellar ekirdektir .

CEREBELLUMUN ARTERLER
a. superior cerebelli; a. basilarisin daldr a. inferior anterior cerebelli (AICA); a. basilarisin daldr a. inferior posterior cerebelli (PICA); a. vertebralisin daldr.

DIENCEPHALON
Mesencephalon ile beyin hemisferleri arasnda kalan merkezi sinir sistemi blmdr. Diencephalonun, drt blm vardr. Thalamus (dorsal talamus) Subthalamus (ventral talamus) Epithalamus Hypothalamus

137

138
ANAT OM

THALAMUS (DORSAL TALAMUS)

Thalamus, cortex cerebriye ykselen btn duyularn dzenlendiibir merkezdir. Koku duyusu hari, tm duyular direk olarak thalamusa urar. Thalamusta ham duyularn baz ynleri bilinli olarak alglanabilir. Kii elindeki bir objenin boyutu, ekli, ss vb. zellikleri ile ilgili tam olmasa da bilgi verebilir. Bu nedenle thalamus, primitif duyu merkezi olarak kabul edilir. Nucleus ventralis posterior(nuclei ventrobasales); somatik duyu yollarnn esas dzenleyiciekirdeidir. Lateral blm nucleus ventralis posterolateralis (VPL) ad ile bilinir. Bu ekirdekte, gvdeden spinotalamik yollar ve lemniscus medialis ile gelen somatik duyularn nc nronlar bulunur. ekirdein medial blmne ise, nucleus ventralis posteromedialis (VPM) denir. Ba ve yzden gelen (lemniscus trigeminalis) somatik duyularn nc nronlar ile tat duyusunun nc nronlarn ierir. Thalamusu a. cerebri posterior besler.

METATHALAMUS
Thalamusun kaudalinde, pulvinarn hemen altnda bulunan iki tane kk kabarntdr. Bu kabarntlarn medialde olanna corpus geniculatum mediale (CGM), lateralde olanna corpus geniculatum laterale (CGL) ad verilir. Birlikte metathalamus olarak bilinen bu kabarntlarn iinde ayn isimli ekirdekler bulunur. Nucleus corporis geniculati lateralis; grme ile ilgilidir. Retinadan giren vizel uyar, tractus opticus ile bu ekirdee gelir. ekirdekteki nronlarn uzantlar, radiatio optica ad ile oksipital lobdaki primer vizel kortekse (17 numaral BA) gider. Nucleus corporis geniculati medialis; iitme ile ilgilidir. Lemniscuslateralis ve colliculusinferiorla tanan iitme duyusu, brachium colliculi inferioris araclyla bu ekirdee gelir. ekirdekteki nronlarn uzantlar, radiatio acustica ad ile temporal lobdaki primer oditr kortekse (41 ve 42 numaral BA) gider.

138

139
ANAT OM

SUBTHALAMUS (VENTRAL TALAMUS)

Thalamus ile mesencephalon arasnda kalan diencephalon blmdr. Motor fonksiyonla ilgilidir. Nucleus subthalamicus; bazal ekirdektir (bazal gangliondur). Kas aktivitesinin kontrolnde rol oynar. Nuc. subthalamicus lezyonunda hemiballismus (ani, istemd ok iddetli ekstremite hareketi) olur.

EPITHALAMUS
Thalamusun arka st tarafnda olup, epifiz bezi (pineal bez) ve habenler ekirdekleri ierir.

HYPOTHALAMUS
Visseromotor ve endokrin aktivitelerin kontrolileilgilimultifonksiyonelbir merkezdir. Otonom sinir sisteminin merkezidir. Nucleus suprachiasmaticus; Sirkadiyan(biyolojik)ritmle ilgilidir. zellikle uyuma/uyanma siklusunda rol vardr. Nucleus arcuatus (infundibularis)

BEYN (TELENCEPHALON, CEREBRUM)

NEML KORTKAL ALANLAR
Brodmann tarafndan cortex cerebride, vcut fonksiyonlar ile ilgili yaklak 50 tane alan belirlenmitir. Bu alanlar, Brodmann alanlar olarak bilinir.

FRONTAL LOBUN KORTKAL ALANLARI

Primer motor alan; Brodmannn 4 numaral alandr. Sulcus centralisin hemen nnde yer alan gyrus precentralistedir. Beceri gerektiren, istemli hareketlerin balatlmasnda rol vardr. Bu alanda bulunan kortikal hcrelerin uzantlar, tractus corticospinalis ve tractus corticonuclearisi oluturur. nsan vcudunun gyrus precentralisteki yerleimi motor homonkulus olarak bilinir. Yz en aadadr. Daha sonra yukarya doru; el, kol, gvde ve alt ekstremite gelir. Bacak, ayak ve perineum hemisferin i yzndedir. Primer motor korteksin lezyonlar, kar vcut yarmnda gevek paralizi (hipotoni) ve tm reflekslerin kayb ile sonulanr. Zamanla proksimal eklemlerdeki hareketler geri dner. Ancak beceri gerektiren hareketlerle ilgili distaldeki eklemlerle ilgili kaslarda fonksiyon kayb kalc olur.

139

140
ANAT OM

Frontal gz alan;Brodmannn 8 numaral alandr. Gyrus frontalis mediustadr. Vizeluyarlardan bamsz olarak gzn istemli hareketlerini kontrol eder (bir ua lokalize etmek iin gk yzn tarama gibi). Motor konuma alan (Broca alan); Brodmannn 44 ve 45 numaral alanlardr. Gyrus frontalis inferiordaki pars triangularis (45) ve buraya komu pars opercularis (44) blmnde lokalizedir. Motor konuma alan, fasciculus arcuatus denilen bir assosiasyon yol ile Wernicke alanyla balantldr.

PARYETAL LOBUN KORTKAL ALANLARI

Primer somatik duyu alan; gyrus postcentralis ve lobulus paracentralisin arka parasnda lokalizedir. Brodmannn 3, 1, 2 numaral alanlardr. Primer tat alan;gyrus postcentralisin alt ucunda, pariyetaloperkulumdalokalizedir. 43 numaral Brodmann alandr.

OKSPTAL LOBUN KORTKAL ALANLARI

Primer vizel alan; Brodmannn 17 numaral alandr. Sulcus calcarinusun her iki tarafnda, gyrus calcarinusun i yzne karlk gelir. Grme alannn sa yars sol hemisferin vizel korteksinde, sol yars da sa hemisferin vizel korteksinde temsil edilir. Vizel korteksin harabiyetlerinde kontralateral homonimos hemianopia olur. Vizel assosiasyon alan; Brodmannn 18 ve 19 numaral alanlardr. Grlen objenin zellikleri(rengive ekligibi)ileilgilidir. Primer grme merkezinden ald uyarlar saklayp, tekrar karlaldnda tannmasn salar.

TEMPORAL LOBUN KORTKAL ALANLARI

Primer oditr alan; gyrus temporalis superiorun st yzndeki gyri temporales transversi (Heschlin transvers giruslar)lerdeki 41 ve 42 numaral Brodmann alanlardr.

140

141
ANAT OM
Primer oditr korteks lezyonlarnda, akustik bolukta sesin geli yn ve mesafesi, yani lokalizasyonu yaplamaz.. Oditr assosiasyon alan(Wernickenin duysal konuma alan);dominant hemisferde, gyrus temporalis superiordaki 22 numaral Brodmann alandr. 22 numaral alan; iitilen yada konuulan szcklerin anlalmas ile ilgilidir. Wernicke alan, fasciculus arcuatus denilen bir lif demetiyle Broca alanyla balantldr. itilen yada konuulan dil, primer oditr kortekste alglanr ve buradan Wernicke alanna geirilip, burada anlalr olur. Primer olfaktor alan; 34 numaral Brodmann alandr. Temporal lobun ucundaki piriform kortekstir. Primer olfaktor korteksi irrite eden lezyonlar, genellikle ho olmayan koku halsinasyonlarna neden olur.

NUCLEI BASALES (BAZAL EKRDEKLER)

Telencephalonun derininde, substantia alba iinde yerlemi be ift gri cevher kitlesidir. Motor kontrolde rol vardr. Hareketin hazrl ve kortikal olarak balatlm hareketi uygulamaya sokmaktan sorumludur. Subkortikal yerleim gsteren bu ekirdek grubu; nucleus caudatus, putamen, globus pallidus (pallidum), nucleus subthalamicus ve substantia nigradan oluur. Corpus striatum = Nucleus caudatus+Nucleus lentiformis. Somatik motor fonksiyonla ilgilidir. Hareketlerin dzenlenmesinde rol vardr. Nucleus lentiformis = Putamen+Globus pallidus Striatum = Nucleus caudatus+Putamen

BEYN VENTRKLLER VE BOS DOLAIMI

141

142
ANAT OM

VENTRICULUS LATERALIS
Her bir hemisfer iinde bulunan C ekilli boluktur. Lateral ventrikller, thalamusun n ucunda yer alan foramen interventriculare (foramen Monro) aracl ile nc ventrikle irtibatlanr.

VENTRICULUS TERTIUS
ki taraf thalamus ve hypothalamuslarn i yzleri arasnda bulunur. nc ventrikl mezensefalonun iinden geen bir kanal ile (aqueductus mesencephali, aqueductus cerebri, Sylvius kanal) drdnc ventrikle balanr.

VENTRICULUS QUARTUS
Bulbus, pons ve cerebellum arasndadr. Drdnc ventrikl, medulla spinalisteki canalis centralis ile devam eder. Ayrca atsndaki delik (ikisi lateralde olan apertura lateralis=Luschka, birisi ortada olan apertura mediana=Magendie) araclyla, subaraknoidal bolua balanr.

LIQUOR CEREBROSPINALIS (BOS; BEYN-OMURLK SIVISI)

Berrak ve renksiz bir svdr. Plazmaya benzer. Ancak zellikle elektrolit ierii bakmndan farkldr. Sodyum, magnezyum ve klor, plazmadakinden daha yksek konsantrasyonda bulunur. Potasyum ve kalsiyum konsantrasyonu ise plazmadakine gre daha dktr. Ventrikllerde bulunan plexus choroideus larda yaplr ve salglanr. BOSun ou lateral ventrikllerde yaplr. Plexus choroideus, lateral ventrikllerin cornu frontale (anterius) ve cornu occipitale (posterius)sinde yoktur. Plexus choroideus, ependim iine invagine olan vaskler pia mater uzantsdr (ependim+pia mater). leri yalarda plexus choroideus iinde grlen kalsifikasyonlara psammoma cisimleri denir. BOSun esas absorbsiyon yeri, dural sinsler (zellikle sinus sagittalis superior) iine uzanan villi arachnoideaelerdir. Yapsal olarak her bir araknoid villus, dura materi delen araknoidal bir divertiklmdr. Araknoid villuslar kmeleerek, granulationes arachnoideaeyi oluturur. Araknoid villuslardan BOSun absorbsiyon orann, BOSun basnc kontrol eder.

BEYN ZARLARI (MENINGES) VE DURAL SNSLER

142

143
ANAT OM
Beyin de, medulla spinalis gibi dtan-ie doru; Dura mater - Arachnoidea mater ve Pia mater denilen zarla sarldr.

DURA MATER (PACHYMENINX)

Endosteal tabaka ile kafa kemikleri arasnda kalan potansiyel bolua spatium epidurale (spatium extradurale) denir. Kafa travmalarnda, a. meningea mediann dallarndakialmalar epidural(ekstradural) hemorajilere neden olur. Dura mater ile arachnoidea mater arasndaki potansiyel bolua, spatium subdurale denir. Kafa travmalarnda, zellikle sinus sagittalis superiora dklen yzeyel beyin venlerinin almas sonucu, bu bolua kanama ola bilir (subdural hemoraji).

DURA MATERN DAMAR VE SNRLER

Esas arteri, a. maxillarisin dal olan a. meningea mediadr.

DURA MATERN UZANTILARI

Falx cerebri; iki beyin hemisferi arasna verdii uzantdr. nde etmoid kemikteki crista galliye ve frontal kemikteki crista frontalise, arkada ise protuberentia occipitalis internaya tutunur. st kenarnda sinus sagittalis superior, alt kenarnda sinus sagittalis inferior seyreder. Tentorium cerebelli; oksipital loblar ile serebellar hemisferler arasndadr. Arkada oksipital kemik ile pariyetal kemie tutunur ve sinus transversuslar ierir. Falx cerebelli; beyincik hemisferleri arasna giren dura mater uzantsdr. Diaphragma sellae; hipofiz bezinin stn rter.

DURAL SNSLER
Dura materin iki tabakas, baz blgelerde ayrlarak dural sinsleri oluturur. Sinus sagittalis superior;falx cerebrinin st kenar boyunca uzanr. En byk dural sinstr. BOSun esas drene olduu sinstr. Sinus sagittalis inferior; falx cerebrinin alt kenar boyunca uzanr. Sinus rectusa alr. Sinus rectus; Beynin en byk veni olan v. magna cerebri (Galen veni) ve sinus sagittalis inferior, sinus rectusa alr. Confluens sinuum (torcular Herophili); sinus sagittalis superiorun arka ucunun genilemesidir. Sinus transversus; protuberentia occipitalis interna seviyesinde balayan iki tane sinstr. Sadaki confluens sinuumun, soldaki de sinus rectusun devam olarak balar. Tentorium cerebellinin arka kenarnn yapraklar arasndadr. Sa tarafnki, sinus sagittalis superiorun devam olduu iin genellikle daha byktr. Oksipitopetrozal birlemede sinus sigmoideus adn alrlar. Sinus sigmoideus; sinus transversusun devamdr ve foramen jugulareden itibaren v. jugularis interna adn alr. Sinus occipitalis;Falx cerebellinin crista occipitalisinternaya tutunan yapraklar arasndadr. Confluens sinuuma alr. Sinus sphenoparietalis; sinus cavernosusa alr. Sinus petrosus superior; petroz kemiin st kenarnda seyreder. Sinus transversusa alr. Sinus petrosus inferior; petroz kemik ile oksipital kemik arasnda seyreder. V. jugularis internaya alr. Sinus cavernosusu v. jugularis internaya balar. Sinus cavernosus; sfenoid kemik gvdesinin her iki tarafndadr. inden a. carotis interna (A. C. I.) ve n. abducens geer (sinir, arterin lateralindedir). D duvarndan ise; n. oculomotorius, n. trochlearis, n. ophthalmicus ve n. maxillaris geer. Sinus cavernosusa alan yaplar; v. ophthalmica superior ve inferior, v. media superficialis cerebri, vv.

143

144
ANAT OM
cerebrales inferiores, v. centralis retinae (bazen) ve sinus sphenoparietalis. Sinus cavernosus; arkada sinus petrosus superior ile sinus transversusa, sinus petrosus inferior ile v. jugularis internaya ve venz dallar araclyla da plexus pterygoideusa balanr. Ek olarak v. Ophthalmica superior araclyla v. facialisle balantldr. Dural sinslerden; sinus sagittalis superior, sinus sagittalis inferior, sinus rectus ve sinus occipitalis tek, dierleri ifttir.

144

145
ANAT OM

ARACHNOIDEA MATER
Arachnodiea mater ile pia mater arasndaki bolua spatium subarachnoideum denir. Bu bolukta BOS ve byk damarlar bulunur. Villi arachnoideae ve granulationes arachnoideae, arachnoidea materin duralsinsiine olan uzantlardr. BOSu sinslere aktaran bu oluumlar, en fazla sinus sagittalis superiorda bulunur.

PIA MATER
Medulla spinaliste bulunan filum terminale nin pars pialisi ile lig. denticulatumlar da pia mater yapar. Subaraknoidal hemorajiler, genellikle arterlerdeki sakkler anevrizmalarn rptr sonucu olur.

CISTERNAE SUBARACHNOIDEAE
Baz blgelerde arachnoidea mater ile pia mater ayrlarak, cisternae subarachnoideae denilen, geni subaraknoidal boluklar oluturur. Cisterna cerebellomedullaris(cisterna magna); en byk sisternadr. Cerebellumile bulbus arasndadr. BOS, drdnc ventriklden apertura mediana (foramen Magendie) araclyla bu sisternaya gelir. Aada, medulla spinalisin subaraknoidal boluu ile devam eder. Cisterna interpeduncularis; willis halkas (circulus arteriosus cerebri) bu sisterna iindedir.

145

146
ANAT OM
Cisterna quadrigeminalis(cisterna superior);mesencephalonun arkasndadr. inde v. magna cerebri (Galen veni), epifiz bezi, ve a. cerebri posteriorlar bulunur. Cisterna pontis; iinde a. basilaris bulunur. Cisterna ambiens;mesencephalonun yan taraflarndadr.(UYARI: Baz kaynaklarda hatal olarak cisterna superior ile ayn kabul edilmektedir.) Cisterna lumbalis; L -Laras diskus ile S vertebra arasndadr. inde; cauda equina, BOS ve filum terminale (pars pialis) vardr.
1 2

OTONOM SNR SSTEM

Kalp-damar ve visseral fonksiyonlar dzenleyen bu sistemin sempatik ve parasempatik olarak iki blm vardr. Merkezi hipotalamustur. Hipotalamusun n blm parasempatik, arka blm ise sempatik sistemin merkezidir. Her iki sistemde de preganglionik ve postganglionik olarak iki nron vardr. Bir preganglionik nron yaklak 15-20 postganglionik nronla sinaps yapt iin, postganglionik nron says daha fazladr. Preganglionik sempatik nronlar, medulla spinalisin T1-L2 segmentlerinde (toplam 14 segment) dizili nucleus intermediolateralislerdedir. Bu lokalizasyonu nedeniyle sempatik sisteme torakolumbal sistem de denir. Parasempatik preganglionik nronlar ise beyin sapndaki parasempatik ekirdeklerde ve medulla spinalisin S2 segmentlerindedir. Bu lokalizasyonu nedeniyle parasempatik sisteme kranyosakral sistem
-4

de denir.

SEMPATK SSTEM (PARS SYMPATHICA)

Preganglionik sempatik nronlar,T1 -L aras segmentlerde (toplam 14 segment) dizili
2

nucleus intermediolateralisler iindedir. Bu segmentlerden geen transvers kesitlerde, medulla spinalisin gri cevherinde cornu laterale denilen yan boynuzlar grlr. Nucleus inter mediolateralislerin cornu lateralede olu turduu stna columna intermediolateralis denir. Postganglionik sempatik nronlar, ganglion trunci sympathici (paravertebral) ve ganglion visceralis (prevertebral)te lokalizedir. Preganglionik nronlarn aksonlar, cornu anteriusta lokalize - motor nronlarn uzantlar ile beraber, medulla spinalisi radix anteriordan terk eder. Spinal sinirden ramus

146

147
ANAT OM
communicans albusa geer ve columna vertebralisin herikiyannda uzanan sempatik zincirdeki ganglion trunci sympathici(paravertebral ganglion) denilen ganglionlara gelir. Bu nedenle ramus communicans albus, sadece preganglionik sempatik nronlarn yer ald medulla spinalis segmentlerinde grlr ve 14 ifttir.

Sempatik zincire gelen preganglionik sempatik liflerin;

Bir blm ganglion trunci sympathici(paravertebral ganglionlar)dekipostganglionik nronlarla sinaps yapar, Bir blm de sempatik zincirde yukarya yada aaya doru seyrederek, daha yukardaki veya daha aadaki ganglion trunci sympathicilerde bulunan postganglionik nronlarla sinaps yapar. Bir blm ganglion trunci sympathiciden direk geip, splanknik sinir ad ile aorta abdominalisin ana dallarnn orijinlerinde bulunan pleksuslar iindeki visseral (prevertebral) ganglionlardaki postganglionik nronlarla sinaps yapar.

Ganglion truncisympathicidekipostganglionik nronlarn bazlifleri, ramus communicans griseus olarak geriye dnp, tekrar spinal sinire girer ve derideki ter bezleri, kan damarlar ve m. arrector piliye gider. Btn spinalsinirlere katlan ramus communicans griseus olduundan, ramus communicans griseuslarn says spinal sinir says (31 ift) kadardr.

TRUNCUS SYMPATHICUS (SEMPATK ZNCR)

Columna vertebralisin her iki tarafnda, kafa tabanndan koksiks ucuna kadar uzanr. Her bir taraf sempatik zincirde 22 yada 23 tane ganglion trunci sympathici (gang. paravertebrale) bulunur. ki taraf sempatik zincir, koksiks ucunda ganglion impar denilen bir ara ganglionla birleir. Servikal blmde tane ganglion trunci sympathici bulunur.

Ganglion cervicale superius;ganglion truncisympathicilerin en by ve en stte olandr. C 2

C vertebralara komudur. C e karlk gelen ilk drt paravertebral ganglionun birlemesinden meydana
3 1-4

gelir. Bataki yaplara sempatik uyary gtren postganglionikliflerin (n. caroticus internus) nronlar, bu gangliondalokalizedir. Vagina caroticann arkasnda olup, n. vagusun ganglion inferiusu ile komudur. lk drt servikal spinal sinire katlan ramus communicans griseuslar, bu gangliondan kar. N. caroticus internus, ilk be torakal segmentteki preganglionik nronlarn uzantlar truncus sympathicusa getikten sonra, yukarya doru ykselerek ganglion cervicale superiusa gelir ve buradaki postganglionik nronlarla sinaps yapar. Postganglionik nronlarn uzantlar, ganglionu st ucundan n. caroticus internus ad ile terk eder. Kafa iindeki yaplara sempatik uyary tayan bu sinir, a. carotis interna evresinde plexus caroticus internus denilen bir pleksus oluturur. Pleksustan kan dallar, a. carotis internann dallar araclyla hedef organlara gider. Ganglion cervicale medium; C ya karlk gelen beinci ve altnc ganglion trunci sympathici 5-6 (paravertebral ganglionun)nin birlemesinden meydana gelir. Servikal blgedeki ganglionun en kdr. Cartilago cricoidea (veya C ) seviyesindedir.
6

Ganglion cervicale inferius; yedinci ve sekizinci ganglion trunci sympathici (paravertebral ganglionun)nin birlemesi ile meydana gelir. Genellikle birinci torakal paravertebral ganglion, ganglion cervicale inferius ile birleir. Bu durumda birlikte ganglion cervicothoracicum (stellat ganglion) ad ile bilinir. Ganglion cervicothoracicum, C7 vertebra seviyesindedir. A. vertebralisin ve apex pulmonisin arka yz ile komudur. Ansa subclavia; ganglion cervicale mediumdan kan dallardan birisi, a. subclaviann birinci parasnn nnden, altndan ve arkasndan geip yukar doru ykselerek ganglion cervicothoracicumla birleir. Buna ansa subclavia denir. Son yedi torakal gangliondan kan dallar, splanknik sinirleri oluturur. Torakal paradan orijin alan tane splanknik sinir vardr. N. splanchnicus major;T -T paravertebralganglionlardan sinaps yapmadan geen preganglionik
5 9(10)

sempatik dallar tarafndan oluturulur. Diyafragmadaki kruslardan geip, balca ganglion coeliacumdaki postganglionik nronlarla sinaps yapar. Baz dallar adrenalmedullaya gider ve buradakikromaffin hcrelerle(modifiye sempatik postganglionik nronlar) sinaps yapar. Bu nedenle glandula suprarenalis,

147

148
ANAT OM
preganglionik sempatik liflerin direk olarak gittii tek organdr. N. splanchnicus minor; T -T (bazen T -T ) paravertebral ganglionlardan sinaps yapmadan geen
9 10 10 11

12 preganglionik sempatik liflerce oluturulur. Diyafragmadaki kruslardan geip, ganglion aorticorenaleye gelir.

preganglionik sempatik lifler tarafndan oluturulur. Diyafragmadaki kruslardan geip, ganglion coeliacuma gelir. N. splanchnicus imus (n. renalis); T paravertebral gangliondan sinaps yapmadan geen

HORNER SENDROMU
Gang. cervicale superiusun veya buradan kan postgangliyonik liflerin lezyonunda ba boyun blgesinin sempatik innervasyonu bozulur. Bunun sonucunda; miyozis (m. dilatator pupillae (-) ) psdopitozis (m. tarsalis superior (-) ) enophtalmos (m. orbitalis (-) ) hemianhidrozis (terleme kaybolmu) facial flushing (kan damarlarnda vazodilatasyon)

148

149
ANAT OM

KAFA FTLER (KRANYAL SNRLER)

Oniki ift kranyal sinir vardr. Onuncu kranyal sinir hari, hepsi kafa ve boyun blgesinde dalr. I,II ve VIII nci kranyal sinirler saf duyu, III,IV,VI ve XII nci kranyal sinirler primer olarak motor, V,VII,IX,X ve XI nci kranyal sinirler mikstir.

149

150
ANAT OM

N. OLFACTORIUS (I)
Koku yolunun birinci nronu olan bipolar nronlar, olfaktor reseptr hcrelerdir. nsanlarda oalabilme zellii olan tek nron grubudur. Ek olarak, insan sinir sistemindeki en kk apl ve miyelinsiz aksonlara sahip nronlardr. Bu nedenle en dk ileti hzna sahiptir. Thalamusa uramayan, merkezine 2 nronla tanan ve reseptr olarak nron kullanan tek duyudur. Concha nasalis superiorda lokalize olan pars olfactoriadaki bipolar nronlarn santral uzantlar, n. olfactorius ad ile etmoid kemiin kribriform laminasndan, kafa iine geer. Dura ve arachnoidea materi delip, bulbus olfactoriustaki hcrelerle sinaps yapar. Primer olfaktor korteks; Brodmannn 34 numaral alandr. Kokularn ayrt edildii yerdir.

N. OPTICUS (II)
Retinal ganglion hcrelerinin uzantlar n. opticusu oluturur . Ganglion hcrelerinin uzantlar, corpus geniculatum lateralede bulunan nronlarla sinaps yapar. Bu nronlarn uzantlar primer vizel kortekse gider. Optik sinir ve retina, diensefalonun uzantsdr. inde a.v. centralis retinae bulunur. N. opticus, beyin zarlar ile sarldr. evresinde subaraknoidal boluk vardr. Bu nedenle BOStaki basn artlar, sinirin iinden geen v. centralis retinaeye bas yapp, venz dnte obstrksiyon sonucu discus nervi opticide deme (papildem) neden olabilir.

150

151
ANAT OM
N. opticusu oluturan liflerin miyelin klfn oligodendrositler yapar (dier btn periferik sinirlerde miyelin klfn Schwann hcreleri yapar).

GRME YOLLARI
Her iki gzn retinasnn nazal yarmlarndan gelen lifler makulalarn nazal yarmlar da dahil (makulalarn temporal yarmlar, retinalarn temporal yarmlarndan gelen liflere katlr) orta hatta apraz yapar. Bu apraza chiasma opticum denir. Chiasma opticumdan sonraki grme yolu tractus opticustur. Bir taraf tractus opticus iinde; ayn taraf gzn retinasnn temporal yarmndan gelen liflerle, kar gzn retinasnn nazal yarmndan gelen lifler bulunur (sa tractus opticusu; sa gz retinasnn temporal yarmndan gelen liflerle, sol gz retinasnn nazal yarmndan gelen lifler, sol tractus opticusu da; sol gz retinasnn temporal yarmndan gelen liflerle, sa gz retinasnn nazal yarmndan gelen lifler oluturur). Bir baka ifadeyle; sa tractus opticusta retinann sa yarmdan gelen lifler, sol tractus opticusta da sol yarmdan gelen lifler bulunur. Buna gre bir taraf tractus opticus, grme alannn kar yarmn grr. Tractus opticusu oluturanliflerin ou, corpus geniculatum laterale (CGL)de bulunan nc nronlarla sinaps yapar. Bir miktarlif vizeluyarlarlailgilirefleksleriin, CGLye uramadan brachium colliculisuperioris araclyla area pretectalise ve colliculus superiora gider. CGLden balayan nc nron uzantlar, tractus geniculocalcarinus (radiatio optica, ) ad ile primer vizel kortekse (17 numaral Brodmann alan) gider. Bir taraf sulcus calcarinusun st duda, grme alannn kar yarmnn alt eyrei ile, alt duda da grme alannn kar yarmnn st eyrei ile ilgilidir. Bir taraf tractus opticus, CGL, radiatio optica ve vizel korteks; grme alannn kar yars ile ilgilidir.

Grme Yollarnn Lezyonlar

Chiasma opticumun nndeki lezyonlar sadece lezyon tarafndaki gzde, chiasma opticum ve arkasndaki yaplarn lezyonlar ise her iki gzde grme alan kaybna neden olur. Anopia, grme kaybdr. Tam olmayan grme alan defektlerine skotom denir. Dairesel (sirkumferensiyal) krlk; optik sinir, optik kanalda skt zaman olur. Santral skotom; lezyon optik sinirin iindedir. Optik diskin (optik nrit) yada optik sinirin (retrobulbar nrit) inflamasyonu sonucu olur. Retrobulbar nritin en sk nedeni multipl sclerosistir. Total anopia; bir taraf n. opticusun tam kesisi, o gzde total krle neden olur. Chiasma opticuma yakn olan optik sinir kesilerinde; kesi olan taraf gzde total anopiaya ek olarak, kesiden kar gzn retinasnn nazalyarmndan gelenlifler de etkilendiinden, kar gz grme alannn kendi taraf yarsn gremez. Chiasma opticumun sagittalharabiyetlerinde(adenohipofiz tmrlerindekigibi);herikigzn retinasnn nazal taraflarndan gelen lifler tutulduundan bitemporal hemianopia olur. Chiasma opticuma her iki tarafndan bas yapan lezyonlarda ise her iki gzn retinasnn temporal taraflarndan gelen lifler tutulduundan binazal hemianopia olur. Her iki grme alan kayb da heteronimos (grme alannn farkl yarmlarn grememe)tur. Chiasma opticumun arkasnda kalan grme yollarnn (tr. opticus, CGL, tractus geniculocalcarinus ve vizel korteks) lezyonlarnda; kontralateral homonimos hemianopia yada kontralateral homonimos kuvadrantik anopia olur (homonimos; grme alannn ayn yarmn yada eyreini grememe). Bu grme yollarndan bir taraftakinin tam harabiyeti, grme alannn kar taraf yarmnn grlememesi ile sonulanr. Sol tractus opticus yada tractus geniculocalcarinusu tutan bir lezyonda sa homonimos hemianopia olur. Vizel korteksin alt dudan tutan lezyonlar, kontralateral st homonimos kuvadrantik anopiaya, st

151

152
ANAT OM
dudan tutan lezyonlar ise kontralateral alt homonimos kuvadrantik anopiaya neden olur. Vizel korteksin major arteri, a. cerebri posterior dur. Ancak makulann temsil edildii alan, ek olarak a. cerebri mediadan da beslenir. Vizel korteksin vaskler lezyonlarnda da (a. cerebri posterior tkanmas) kontralateral homonimos hemianopia olur. Ancak makler (santral) grme salam kalr Polus occipitalise oturan lezyonlar, kontralateral homonimos makler defekte neden olur. Sa polus occipitalise bas yapan bir lezyonda, sol homonimos parasantral skotom (yada sol homonimos makler defekt) olur.

N. OCULOMOTORIUS (III)
Fossa interpeduncularisden ve sulcus pontocruralisten beyin sapn terk eder. Sinus cavernosusun d duvarndan geer. Fissura orbitalis superior ve Zinn halkasndan geerek orbitaya gelir.

152

153
ANAT OM

Sinirin iki tane ekirdei vardr.

Nucleus nervi oculomotorii;motor ekirdektir. Colliculus superior seviyesindedir. M. rectuslateralis ve m. obliquus superior hari, ekstraokler gz kaslarn ve m. levator palpebra superiorisi uyarr. Sinirin uyard bu kaslar araclyla gz; yukar ve ie bakar. Nucleus visceralis (nucleus autonomicus, Edinger-Westphal); parasempatik ekirdektir. Motor ekirdein hemen arkasnda ve yukarsndadr. M. sphincter pupillae ve m. ciliarisin innervasyonu ile ilgilidir.

N. oculomotorius (III) lezyonunda;

Pitoz Midriyazis Eksternal strabismus (da alk) Vertikal diplopi Ayn tarafta direk ve indirek k refleksi ve akomodasyon yok

N. TROCHLEARIS (IV)
Sadece somatomotor lif tar. M. obliquus superioru uyarr. Beyin sapn arka yznden terkeden tek kranyal sinirdir. Beyin sapn terk etmeden hemen nce apraz yapan tek kranyal sinirdir. Bu nedenle bir taraf nucleus nervi trochlearis, kar taraf m. obliquus superioru uyarr. Sinus cavernosusun d duvarndan, anulus tendineus communisin dndan ve fissura orbitalis superiordan geip, orbitaya girer.

N. trochlearisin lezyonlarnda, gz aaya-da bakamaz. Vertikal diplopi vardr. Hasta diplopiyi dzeltmek iin, ban lezyonun kar tarafna ve ne eer. Bu hastalar zellikle merdiven inerken ve okurken glk ekerler. N. trochlearisin ekirdeini tutan lezyonlar kar taraf m. obliquus superiorda, n. trochlearisi tutan lezyonlar ise ayn taraf m. obliquus superiorda fonksiyon kaybna neden olur.

N. ABDUCENS (VI)
Sadece motor lif tar. Motor ekirdei (nucleus nervi abducentis) A. carotis int.nn lateralinde, sinus cavernosusun iinden geer. Fissura orbitalis superiordan ve Zinn halkasndan geerek orbitaya girer. M. rectus lateralisi innerve eder.

N. abducens (VI) En uzun subaraknoidal seyirli kranyal sinirdir. Petroz apeksteki Dorella kanalndan geer. Tmr, Anevrizma, KBAS, Kafa travmasndan en ok etkilenen kranyal sinirdir. Lezyonunda; e alk

153

154
ANAT OM
Horizontal diplopi

N. TRIGEMINUS (V)
Byk bir duyu kk ve kk bir motor kk vardr. N. trigeminusun tane duyu, bir tane motor, toplam drt tane ekirdei vardr. Nucleus principalis nervi trigemini; ba ve yzn dokunma-basn duyularnn ikinci nronlarnn bulunduu ekirdektir. Kornea refleksi ile ilgili ekirdektir. Nucleus spinalis nervi trigemini; ba ve yzn ar-s duyularnn ikinci nronlarnn bulunduu ekirdektir. Bu iki ekirdekten kan ikinci nron uzantlar, apraz yaptktan sonra lemniscus trigeminalis(tractus trigeminothalamicus) adile thalamustakinucleus ventralis posteromedialis (VPM)tekinc nronlarla sinaps yapar. nc nron uzantlar, primer somatik duyu korteksinde (3,1,2 numaral Brodmann alan) sonlanr. Nucleus mesencephalicus nervi trigemini; mezensefalonun alt blm ile ponsun st paras arasnda lokalizedir. Psdounipolar nronlarn periferik uzantlar, n. maxillaris ile n. mandibularis iine girip, periyodental ligamentlerden ve ineme kaslarndan kinestezi (proprioseptif) duyusunu alr. Isrmann kontrolnn devamllnda nemli olan ene hareketlerini kontrol eder. Merkezi sinir sisteminde, birinci duyu nronlar ieren tek ekirdektir. Nucleus motorius nervi trigemini; ponsta lokalizedir. Bu ekirdekten kan motor lifler mandibler dala katlr. Ganglion trigeminale (Gasserian ganglionu, semilunar ganglion); n. trigeminusun duyu ganglionudur. Temporal kemiin petroz parasnn apeksi zerinde oturur (impressio trigeminalis). Gangliondan tane dal kar. N. ophthalmicus (V1) ve n. maxillaris (V2), sadece duyu lifleri ierir. N. mandibularis (V3) ise miks olup, motor ve duyu lifleri ierir.

154

155
ANAT OM

N. ophthalmicus (V1);
Sadece sensitif lif tar. Sinus cavernosusun d duvarnda seyreder. Orbitaya fissura orbitalis superiordan geerek girer. Bulbus oculi, burnun tepesi ve gzlerin zerindeki yz blgesinin deri duyusunu alr.

N. maxillaris (V2);
Sadece sensitif lif tar. Sinus cavernosusun d duvarnda seyreder. For. rotundumdan geerek fossa pterygopalatinaya gelir. Orbitaya fissura orbitalis inferiordan geerek girer (n. infraorbitalis). Gzlerin altnda ve st dudan yukarsnda kalan yz blgesinin deri innervasyonu salar.

N. mandibularis (V3);
Motor ve sensitif lif ierir. For. ovaleden karak fossa infratemporalise girer ve burada 3 nemli dal verir; N. auriculotemporalis; Kulak derisi, d kulak yolu ve temporal blge derisinden duyu alr. N. lingualis; Dilin 2/3 n ksmnn genel duyusunu tar. N. alveolaris inferior; for. mandibulae ya girer ve alt ene dileri, alt dudak ve azn altnda kalan blgenin duyusunu alan dallar verir. N. mandibularisin innerve ettii kaslar; ineme kaslar, m. tensor tympani, m. tensor veli palatini, m. mylohyoideus,

155

156
ANAT OM
m. digastricusun venter anterioru

N. FACIALIS (VII)
Motor, duyu ve parasempatik lif ieren miks bir sinirdir. tane ekirdei vardr. Nucleus nervi facialis; motor ekirdeidir. Ponsta lokalizedir. ekirdekten kan motor liflerin innerve ettii kaslar; Mimik kaslar, M. stapedius, M. stylohyoideus M. digastricusun venter posterioru Nucleus lacrimalis-Nucleus salivatorius superior; fasiyal sinirin parasempatik ekirdekleridir. Nuc. lacrimalis, gl. lacrimalise Nuc. salivatorius superior, gl. sublingualis ve gl. submandibularise giden parasempatik lifler verir. Nucleus tractus solitarius; tat duyusunun ikinci nronlarnn bulunduu ekirdektir. Temporal kemikteki canalis nervi facialis (Fallopian kanal) iinde seyreder. Kemik ii en uzun seyir gsteren kranyal sinirdir. N. facialisin canalis nervi facialis (Fallop kanal)te verdii dallar; N. petrosus major; gang. geniculiden kar. Gl. lacrimalise giden parasempatikleri tar. N. stapedius; m. stapediusu innerve eder. Chorda tympani; Orta kulaa arka duvarndan girer, kulak zarnn i yznden geer. Fissura petrotympanicadan geerek temporal kemii terk eder. Fossa infratempolariste n. lingualise (n. mandibularisin dal) katlr. Ganglion geniculi fasiyal sinirin ganglionudur. Temporal kemikteki fasiyal kanal iindedir. Ganglion iinde genel somatik duyularn ve tat duyusunun birinci nronlar bulunur.

156

157
ANAT OM

Santral tip fasiyal paralizi supranklear lezyonda olur. Az salam tarafa (yada lezyonun olduu tarafa) kayar ve lezyonun kar tarafndaki az kesi aaya sarkar. Kornea refleksi salamdr. Periferik tip fasiyal paralizi(Bell paralizi) intranklear yada infranklear lezyonlarda olur. Az salam tarafa(lezyonun kar tarafna)kayar velezyon tarafndakiaz kesiaaya sarkar. Kornea refleksi kaybolur. Gz kapatlamaz. AIDS, sarkoidoz, Lyme hastal, tmr ve diabetin bir komplikasyonu olarak grlebilir. Ganglion geniculinin proksimalindekilezyonlarda;ipsilateralyz yarmnn tm kaslarnda paralizi, dilin 2/3 n blmnden tat duyusu kayb, hiperakuzi ve tkrk sekresyonu ile lakrimasyonda bozulma olur. Ganglion geniculinin distalinde, ancak chorda tympaninin proksimalindeki lezyonlarda; ipsilateral yz yarmnn tm kaslarnda paralizi, dilin 2/3 n blmnden tat duyusu kayb, hiperakuzi ve tkrk sekresyonunda bozulma olur. N. petrosus major, lezyondan etkilenmedii iin lakrimasyon salamdr. Foramen stylomastoideumdaki lezyonlarda; sadece ipsilateral yz yarmnn tm kaslarnda paralizi olur. Fasiyal sinir lezyonlarnda olan hiperakuzinin nede m. stapediustaki fonksiyon kaybdr. ni, Ganglion geniculinin proksimalindekifasiyalsinirle zyonlarnda, aksonlarn yanl rejenerasyonu sonucu n. intermediustaki preganglionik parasempatik lifler, chorda tympani yerine n. petrosus majora girer ve glandula lacrimalise gider. Bu durumda kii yemek yerken, lezyon tarafndaki gznden ya akar (crocodile tears syndrome, Bogorad sendromu). Mi-mi-mi sylenmesi, dudaklar hareket ettirir (fas sinir test edilir). iyal

N. VESTIBULOCOCHLEARIS (N. STATOACUSTICUS) (VIII)

Vestibler ve koklear olarak iki paras vardr. ekirdekleri bulbopontin birlemede lokalize tek sinirdir. Ganglionlarnda bipolar nronlar bulunan tek sinirdir.

N. VESTIBULARIS
Ban pozisyonu ve hareketleri ile ilgili bilgileri tar. Ban statik pozisyonu ile ilgili bilgiler, i kulakta bulunan utriculus ve sacculustaki ty hcreleri tarafndan, ban hareketleri ile ilgili bilgiler ise ductus semicircularislerdeki ty hcreleri tarafndan alnr. Meatus acusticusinternusun dibindelokalize ganglion vestibularedekibipolar nronlarn periferik uzantlar ty hcrelerinden uyary alr. Santral uzantlar, n. vestibularis olarak uyary vestibler ekirdeklere ve serebelluma getirir. Beyin sapnda toplam 8 tane vestibler ekirdek vardr.

N. COCHLEARIS
Cochleadaki canalis spiralis modioli iinde lokalize ganglion cochleare (ganglion spirale cochleae, Corti ganglionu)dekibipolar nronlarn santraluzantlardr. N. cochlearis, primer oditrliflerdir. Bulbopontin birlemedeki nuclei cochlearesteki nronlarla sinaps yapar. Beyin sapnda drt adet koklear ekirdek vardr.

Primer oditr korteks

157

158
ANAT OM
itmenin algland alandr. Temporallobdakigyrus temporalis superiordaki gyri temporales transversi (Heschlin transvers giruslar)dir. itilen kelimelerin anlam ile ilgili alan, Wernicke alan olarak bilinir (22 numaral BA).

Sensrinral tip iitme kayb; iitmede fonksiyon gren nral yaplarn harabiyeti nedeniyle olur. Cochlea, n. cochlearis yada nuclei cochlearesteki bir harabiyet, lezyon tarafnda tam iitme kaybna yol aar. Lemniscuslateraliste hem apraz yapm(daha fazla oranda)hem de yapmamlifler bulunduundan, lezyonlarnda kar tarafta daha fazla olmak zere her iki kulakta ksmi iitme kayb olur. Corpus trapezoideum lezyonlarnda, her iki kulakta eit derecede ksmi iitme kayb olur. Primer oditr korteks harabiyetlerinde, sesin iitilmesinde ok az bir kayp olur. Ancak gelen sesin lokalizasyonu yaplamaz.

N. GLOSSOPHARYNGEUS (IX)
Oliva ile pedunculus cerebellaris inferior arasnda, sulcus retroolivaristen bulbusu terk eder. Foramen jugulareden geip, kafa dna kar. tane ekirdei, iki tane ganglionu vardr.

158

159
ANAT OM
Motor ekirdek; bulbusta bulunan nucleus ambiquusun st parasdr. Buradan kan lifler, n. glossopharyngeus iinde m. stylopharyngeusu uyarr. Bu kas, n. glossopharyngeus tarafndan uyarlan tek kastr. Nucleus salivatorius inferior; parasempatik ekirdeidir. Glandula parotideann parasempatik uyars ile ilgilidir. Nucleus tractus solitarius; dilin 1/3 arka blmnden tat duyusunu tayan birinci nronlarn santral uzantlar, n. glossopharyngeus iinde seyrederek bu ekirdekteki ikinci nronlarla sinaps yapar. Tonsilla palatina ve orta kulak boluunun duyusunu tar. Kafay foramen jugulareden terk eder. En uzun kranyal sinirdir. ekirdei, iki de ganglionu vardr. Motor ekirdek; bulbusta bulunan nucleus ambiquusun orta parasdr. Buradan kan VE lifler, farinksin konstriktr kaslar ile larinks kaslarn uyarr. Nucleus posterior nervi vagi (nucleus dorsalis nervi vagi); parasempatik ekirdeidir. Solunum ve dolam sistemi organlar ile flexura coli sinistraya (yada colon transversumun 2/3 sa blm) kadar tm sindirim sistemi organlarna parasempatik uyary tar. Nucleus tractus solitarius; epiglot civarndan tat duyusunu tayan birinci nronlarn santral uzantlar, n. vagus iinde seyrederek bu ekirdekteki ikinci nronlarla sinaps yapar. N. laryngeus superior; iki dala ayrlr. N. laryngeus internus denileni, plica vocalisler seviyesine kadar larinks mukozasnn duyusunu tar. Bu dal a.v. laryngea superior ile birlikte membrana thyrohyoideay deler. N. laryngeus externus denilen dier dal, a. thyroidea superior ile birlikte seyreder ve m. cricothyroideusu innerve eder. N. laryngeus recurrens; sa taraftaki a. subclaviann birinci parasnn altndan, sol taraftaki ise arcus aortaenin altndan kavis yapp a. thyroidea inferior ile birlikte yukar doru seyreder. N. laryngeus recurrens, m. cricothyroideus hari, tmlarinks kaslarnn motor siniridir. Ayrca plica vocalislerin altnda kalan larinks blgesinin mukoza duyusunu tar. N. laryngeus recurrensin terminaline n. laryngeus inferior denir.

N. VAGUS (X)

N. ACCESSORIUS (XI)
Motor sinirdir. Kranyal ve spinal olarak iki kk vardr. Kranyal kkn, nucleus ambiquusun alt parasndaki nronlarn aksonlar yapar. Spinal kk oluturan lifler, medulla spinalisin servikal ilk 5 segmentinden kar. Spinalkknlifleriyukarya doru ykselip, foramen magnumdan geer ve kranyalkknlifleriile birleerek n. accessoriusu yapar. Foramenjugulareden kafa dna kar. Spinalpara m. sternocleidomastoideus ve m. trapeziusu uyarr. Kranyal para ise n. vagusa katlr. N. accessorius, iyatrojenik olarak en sk yaralanan sinirdir. Arka boyun geninde, sadece deri ve fasya ile rtl olduu iin, blgedeki cerrahi giriimlerde risk altndadr. Spinal kkn lezyonunda, ban kar tarafa evrilmesi zayflar. M. trapezius felci nedeniyle, ipsilateral omuz dkl olur. Kolun horizontalden yukarya kaldrlmas gleir.

N. HYPOGLOSSUS (XII)
Bulbusu n yznden terk eden tek sinirdir. Oksipital kemikteki canalis nervi hypoglossiden kafay terk eder.

159

160
ANAT OM
Motor sinirdir. M. palatoglossus hari (bu kas plexus pharyngeus tarafndan uyarlr) dilin tm kaslarn uyarr. M. genioglossusu uyaran nronlar, sadece kar taraf korteksten kortikonklear lif alrken, dier nronlar her iki taraf korteksten kortikonklear lif alr.

Santral tip paralizi; supranklear lezyonlarda olur. Dil dar kartldnda, salam tarafn m. genioglossusu tarafndan itildii iin, lezyonun kar tarafna deviye olur. Atrofi yoktur. Periferik tip paralizi; intranklear yada infranklear lezyonlarda olur. Dil dar kartldnda, salam tarafn m. genioglossusu tarafndanitildiiiin,lezyon tarafna deviye olur. Ek olarak o taraf dilyarmndaki kaslarda atrofi vardr. Bu nedenle dizartri olur. Dil az iindeyken, paralizik taraf dil yars salam tarafa gre daha yukardadr. paralizilerde, dil hareketsiz kalr. Konuma yavatr ve yutma gl olur. felcinde, dilin genel duyusunda ve tat duyusunda bozulma olmaz. hareket ettirir (hipoglossus test edilir). Bilateral

N. hypoglossus

La-la-la, sylenmesi dili

KULAK (AURIS)
MEATUS ACUSTICUS EXTERNUS
D 1/3lk blm elastik kkrdak, ite kalan 2/3lk blm kemiktir. Kanaln n ve st duvarlarnn duyusunu n. auriculotemporalis, arka ve alt duvarlarnn duyusunu da n. vagusun aurikler dal tar.

AURIS MEDIA
Temporal kemiin petroz parasnda dzensiz bir boluktur. erisinde; Malleus, incus, stapes M. stapedius M. tensor tympani Chorda tympani Plexus tympanicus (n. tympanicus) vardr.

ORTA KULAK BOLUUNUN DUVARLARI

Orta kulak boluunun alt duvar vardr. Paries tegmentalis (st duvar); tegmen tympani denilen ince bir kemik plak tarafndan yaplr. Orta kulak boluunu, fossa cranii mediay rten dura materden ayrr. Paries jugularis (alt duvar); v. jugularis interna ile cavitas tympaniyi ayrr.

160

161
ANAT OM

Paries labyrinthicus(i duvar);cavitas tympaniilei kula ayran duvardr. zerinde; fenestra vestibuli, fenestra cochleae, promontorium ve prominentia canalis facialis denilen yaplar bulunur. Promontorium; i kulakta bulunan cochleann cavitas tympani iine yapm olduu kntdr. zerinde, plexus tympanicus denilen sinir a bulunur. Fenestra vestibuli (oval pencere); Cavitas tympaniyi, i kulaktaki vestibuluma balar. Stapesin taban ile kapatlr. Fenestra cochleae (yuvarlak pencere); Cavitas tympaniyi cochleann scala tympanisine balar. Membrana tympanica secundaria ile kapatlr. Prominentia canalis facialis, canalis facialisin, transvers segmentinin cavitas tympani iine yapm olduu kntdr.

Paries mastoideus (arka duvar); bu duvarn st blmnde, recessus epitympanicusu antrum mastoideuma irtibatlayan, aditus ad antrum mastoideum denilen byk ve dzensiz bir delik vardr.

161

162
ANAT OM

Duvarn alt blmnde, fenestra vestibulinin hemen arkasnda grlen eminentia pyramidalis isimli kabarntnn iinde m. stapedius bulunur. Fasiyal kanaln inen segmenti bu duvardr. Chorda tympani, bu duvardan orta kulak boluuna girer. Paries caroticus (n duvar); A. carotis interna ile komudur. st blmnde grlenikiazdan;stte olan m. tensor tympaniyiieren semicanalis musculitensoris tympaniye, alttaki ise tuba auditivann kemik blmnn oluturduu semicanalis tubae auditivaeye aittir. ki kanala birlikte canalis musculotubarius denir. Parotis bezine parasempatikleri gtren n. petrosus minor, orta kulak boluunu bu duvardan terk eder. Paries membranaceus (d duvar); membrana tympanica yapar. MEMBRANA TYMPANICA; Cavitas tympaniyi, meatus acusticus externustan ayrr. Chorda tympani, zarn st blmne yaslanarak geer. Manubrium mallei, membrana tympanicann i yznden, orta noktasna kadar skca yapr. Politzer geni n alt kadrandadr. Miringotomi arka-alt kadrandan yaplr. Zarn duyusunu; n. auriculotemporalis, n. vagusun aurikler dal, n. glossopharyngeusun timpanik dal ve muhtemelen n. facialis tar. Buna gre; V, VII, IX ve X ncu kranyal sinirler zardan duyu tar.

TUBA AUDITIVA (EUSTACHIAN TP)

Orta kulak boluunu nazofarinkse balar. Membrana tympanicann herikitarafndakibasnc dengelemek iin, ad geen iki boluk arasnda havann geiine izin verir. Nazofarinkste grlen azna, ostium pharyngeum tubae auditivae (auditoriae) denir. Azn buray rten mukozada oluturduu kabarntya torus tubarius denir. Basn farkllklarnda ve yutma srasnda, tuba auditivann almasn balca m. salpingopharyngeus salar. M. tensor veli palatininin bir blm lifi de yardm eder. Tuba auditivann duyusunu n. glossopharyngeus tar.

KULAK KEMKKLER
Membrana tympanicadan, fenestra vestibuliye (yada zardan i kulaa) doru; malleus, incus ve stapes (MIS) olarak sralanrlar (i kulaktan zara doru SIM).

162

163
ANAT OM
Malleus; ekli ekice benzer. Manubrium mallei kulak zarna tutunur. Bu kntnn st ucuna m. tensor tympaninin tendonu yapr. Incus; ekli rse benzer. Caput mallei ile sellar tip eklem yapar (articulatio incudomallearis). Stapes ile sferoid bir eklem kurar (articulatio incudostapedialis). Stapes; vcudun en kk kemiidir. ekli zengiye benzer. Basis stapedis, oval ekilli olup fenestra vestibuliye elastik bir ba araclyla tutunur. (syndesmosis tympanostapedialis). Boynunun arka tarafna m. stapediusun tendonu insersiyo yapar.

KULAK KEMKKLER KASLARI

Kulak kemikiklerinin hareketlerini kontrol eden iki kastr. Akustik reflekslerde fonksiyonlar vardr. M. tensor tympani;semicanalis musculitensoris tympanidenilen kanaliindedir. Manubrium malleinin st ucuna tutunur. N. mandibularis tarafndan innerve edilir. M. stapedius; eminentia pyramidalisteki konik boluun duvarndan balar, stapes boynunun arka yzne yaparak sonlanr. Vcudun en kk izgilikasdr. N. facialisin dal olan n. stapedius tarafndaninnerve edilir. M. stapediusun felcinde bu fonksiyon grlemediinden, gelen ses dalgalar olduu gibi i kulaa geerek, sese kar duyarllnn artmasna (hiperakuzi) neden olur.

CAVITAS TYMPANINN DAMARLARI VE SNRLER

Orta kulak boluunu balca a. maxillarisin dallar besler. Venleri, plexus pterygoideusa ve sinus petrosus superiora alr. Orta kulak boluunun duyusunu, n. glossopharyngeus (plexus tympanicus) tar.

AURIS INTERNA (LABYRINTH)

Temporalkemiin petroz parasiindedir. Labyrinthus osseus denilen kemik boluklarile bu boluklara uyan zar yapsndaki labyrinthus membranaceustan meydana gelir. Denge ve iitme ile ilgili yaplar ierir.

LABYRINTHUS OSSEUS
Vcutta, dilerden sonra en sert kemik dokusudur. Labyrinthus membranaceusu bir kabuk gibi

163

164
ANAT OM
sarar. kisi arasnda kalan bolua perilenfatik boluk denir . inde ekstraselller svya benzeyen ve sonuta BOSa karan perilenf (perilymh) denilen bir sv dolar. Kemik labirint; vestibulum, canales semicirculares ve cochlea olarak blmden oluur.

Cochlea
Salyangoz kabuuna benzer. Kemik labirintin n parasdr. Cupula cochleae denilen tepesinden,basis cochleae denilen tabanna doru santralolarak uzanan konik ekillikemik yapya modiolus cochleae denir. Ganglion cochleare(ganglion spirale cochleae, Corti ganglionu), modiolusta bulunan canalis spiralis modioli iindedir. Modiolus, yukarda lamina modioli denilen ince bir kemik yaprak ile sonlanr. Vestibulumdan balayp, modiolusun etrafnda yaklak 2.75 defa dnen ve cupula cochleaede sonlanan bir spiral kanal vardr. Canalis spiralis cochleae denilen bu kanal, yaklak 35 mm uzunluundadr ve birinci kvrm, cavitas tympanideki promontorium denilen kabarnty oluturur. Kanal, modiolustan uzanan spiral ekilli bir kemik lamina ile ksmen ikiye ayrlr. Lamina spiralis ossea denilen bu lamina, kanaln d duvarna kadar uzanmaz ve serbest olarak sonlanr. Arada kalan blm, lamina basilaris (membrana spiralis, paries tympanicus) isminde bir zar tamamlar. Bu zar,lamina spiralis osseadan balar,ligamentum spirale araclyla kanaln d duvarna tutunur. Corti organ (organum spirale), bu zarn zerindedir. Kemik laminann serbest ucundan, kanaln duvarna uzanan dier zar yap paries vestibularis (membrana vestibularis, Reissner membran)tir. Canalis spiralis cochleae, bu yaplar ile bolua ayrlr. Lamina spiralis ossea ve paries vestibularis ile kanaln d duvar arasnda kalan bolua scala vestibuli denir ve iinde perilenf vardr. Scala vestibuli, fenestra vestibuliye (oval pencere) bakar. Lamina spiralis ossea velamina basilarisile kanaln d duvar arasnda kalan bolua scala tympani denir ve iinde perilenf vardr. Scala tympani, fenestra cochleaeye (yuvarlak pencere) bakar. Lamina basilaris ve membrana vestibularis (paries vestibularis) ile kanaln d duvar arasnda kalan bolua ductus cochlearis (scala media) denir ve iinde endolenf vardr. Ductus cochlearis, scala vestibuliden membrana vestibularis ile, scala tympaniden ise lamina basilaris (membrana spiralis) ile ayrlr. Organum spirale (Corti organ), lamina basilarisin zerinde, scala media (ductus cochlearis)dadr. Lamina spiralis ossea da, canalis spiralis cochleae gibi modiolus etrafnda 2.75 defa dner. Cupula cochleae altnda, hamulus laminae spiralis denilen engeleklinde bir kntile sonlanr. Scala vestibuli ile scala tympani, hamulus laminae spiralis ile lamina modiolinin snrlad helicotrema denilen dar bir aklk araclyla, cupula cochleaenin altnda irtibatlanr.

164

165
ANAT OM

LABYRINTHUS MEMBRANACEUS
inde endolenfin (endolympha) dolat, birbirleriyle balantl kapal bir kanallar sistemidir.

Zar labirint blmleri;

Vestibulum iinde utriculus ve sacculus, Semisirkler kemik kanallar iindeki ductus semicircularesler, Cochlea iindeki ductus cochlearis (scala media)tir. Semisirkler zar kanallar utriculusa alr. Utriculus ile sacculus, ductus utriculosaccularis denilen bir kanal aracl ile birbirleriyle irtibatlanr. Sacculus ductus reuniens denilen bir kanalla, ductus cochlearise irtibatlanr. Ductus utriculosaccularisten kan bir yan dal ductus endolymphaticusa irtibatlanr. Ductus endolymphaticus saccus endolymphaticus denilen kese eklinde bir sonlanma gsterir.

Ductus cochlearis
Canalis spiralis cochleaede, scala tympani ile scala vestibuli arasnda, kokleann d duvar boyunca seyreden spiral ekilli bir kanaldr. Alttan lamina basilaris, stten de membrana vestibularis ile kapatlr. Ductus reuniens denilen bir kanal ile sacculusla balantldr. Lamina basilaris; lamina spiralis ossea ile birlikte, canalis spiralis cochleaeyi scala vestibuli ve scala tympaniye ayrr. Modiolus evresinde, canalis spiralis cochleae ve lamina spiralis ossea gibi 2.75 defa dner. Lamina basilaris, zarn kesitteki addr. Zarn tamamna tympanicus) denir. membrana spiralis (paries

Corti organ, scala media (ductus cochlearis)dadr. Lamina basilaris zerinde oturur. Corti organnda bulunan ty hcreleri, gelen ses dalgalarnn frekansn ve amplitdn tayin eden transdserlerdir.

165

166
ANAT OM

Mnire hastal
etyolojisi bilinmeyen, oditr ve vestibler reseptr organlar etkileyen bir hastalktr. Bulant, kusma, tinnitus (kulak nlamas) ve ilerleyici sensrinral iitme kaybnn elik ettii tekrarlayan vertigo ataklar ile karakterizedir. Endolenfin volmndeki ar art (endolenfatik hidrops) nedeniyledir. Ancak olu mekanizmas bilinmiyor. Hastaln ileri evrelerinde zar labirint rptr olabilir.

KULAIN DAMARLARI
A.labyrinthi;sk olarak a.inferior anterior cerebelliden, nadiren de a. basilaristen ayrlr. Meatus acusticus internustan geip i kulaa gelir. V. labyrinthi, sinus petrosus inferiora alr.

ORBITA VE NDEKLER
Orbita; tepesi arkada, taban nde piramit eklinde iki boluktur. Tepesi, fissura orbitalis superiorun hemen i tarafnda yer alan canalis opticustadr. Anulus tendineus communis (Zinn halkas); canalis opticusu kuatan bu fibrz halka, periosteumun kalnlamas ile oluur. Rektus kaslarnn balama yeridir. N. opticus, a. ophthalmica, n. oculomotoriusun st ve alt dal, n. abducens ve n. nasociliaris halkann iinden geer. Bazen oftalmik venler de geebilir.

ORBITADA BULUNAN KASLAR

M. levator palpebrae superioris; Sonu tendonu lakrimal bezin iki paras arasndan geer. N. oculomotorius tarafndan uyarlr. Bu nedenle sinirin felcinde, st gz kapa der (pitoz). Kasn aponrozu tarsus superiora yaparak sonland iin, sempatik sinir sistemi lezyonlarnda da (Horner sendromu gibi), sempatik sinirle uyarlan m. tarsus superiordaki tonus kayb sonucu, m. levator palpebrae superiorisin aaya ekilmesi ile pitoz olur (yalanc pitoz). Musculi recti; drt tanedir. Anulus tendineus communis (Zinn halkas)ten balarlar, scleraya insersiyo yaparlar. M. rectus superior; primer olarak gze elevasyon (yukar baktrr), sekonder olarak i rotasyon yaptrr. M. rectus inferior; primer olarak gze depresyonz (aaya baktrr), sekonder olarak i rotasyon yaptrr.

M. rectus medialis; gze addksiyon yaptrr. M. rectus lateralis; gze abdksiyon yaptrr. lk kas n. oculomotorius, sonuncusunu ise n. abducens uyarr.

166

167
ANAT OM

Musculi obliquii; iki tanedir. M. obliquus superior; Gz aa-da baktrr. Gzn aaya bak hareketinde m. rectus inferiorla birlikte alr. N. trochlearis tarafndan uyarlr. M. obliquus inferior; Gz yukar-da baktrr. Gzn yukar bak hareketinde m. rectus superior ile birlikte alr. N. oculomotorius tarafndan uyarlr.

ORBITANIN DAMARLARI
Orbitadaki oluumlar ve bulbus oculiyi, a. carotis internann dal olan a. ophthalmica besler. A. carotis interna, sinus cavernosusu terk ederken ilk olarak bu daln verir. A. ophthalmicann orbitada verdii en nemli dal; a. centralis retinae (Zinn arteri)dir. A. centralis retinae, bulbus oculiye yakn n. opticusu deler ve iine girer. Discus nervi opticiden kp retinada dallanr. Orbitann venz kann oftalmik venler tar. Orbitada lenf damar ve lenf dm yoktur.

BULBUS OCULI

167

168
ANAT OM

I- TUNICA FIBROSA BULBI

Bu tabakann saydam 1/6 lk n blmne cornea, 5/6 lk arka blmne de sclera ad verilir. Cornea ile sclerann birleme yerine limbus corneae(sklerokorneal birleme) denir. Limbus corneaede, konjunktiva epiteli kornea epiteli ile devam eder.

CORNEA
Cornea, gze gelen nlarn en fazla krlmaya urad yerdir. I kran dier yaplar; corpus vitreum, lens ve humor aquosustur. Cornea, kan ve lenf damar iermez (avasklerdir). Beslenmesini difzyon yolu ile humor aquosustan salar. Duyusunu, oftalmik sinirin dallar tar.

SCLERA

168

169
ANAT OM
Duramaterin kadeh eklindeki genilemesidir. Gze eklini veren fibrz bir yapdr. Gz ii basn artlarnda, gzn eklinin devamlln salar. Limbus corneaede, sclerann i yzne yakn olarak lokalize kanala, sinus venosus sclerae (Schlemm kanal) denir. Humor aquosus, n kamaradan bu kanala geer.

II- TUNICA VASCULOSA BULBI

Damar ve pigmentten zengin olan bu tabaka, arkadan-ne doru; choroidea, corpus ciliare ve iris olarak blmdr.

CHOROIDEA
Sclera ile retina arasnda, kahverenkli ba dokusu tabakasdr. Vaskler tabakann byk blmn (arka 2/3n)yapar. Retinadakikonive basilhcrelerinibesler ve ayn zamanda yapsnda bulunan melanositlerle, iddetli absorbe eder. Bylece yansmay nler.

CORPUS CILIARE
Lensin askda tutulmasnda ve akomodasyon mekanizmasnda rol vardr. Arkada choroidea, nde irisle devamldr. Corpus ciliare zerinde processus ciliaris denilen plikalar bulunur. Humor aquosus, processus ciliarislerin epitelinde sentezlenir. M. ciliaris, corpus ciliarededir. Kasn fonksiyonu, yakn grme iin lensi fokuslamaktr (akomodasyon). Kasn kontraksiyonu ile corpus ciliareden lens kapslne uzanan iplikikler (fibrae lentis) gever ve lens kalnlar. Bylece gz yakna uyum yapar. M. ciliaris, parasempatik liflerle uyarlr.

IRIS (gkkua)
Choroideann ne doru devam olan iris, melanositler ieren vaskler bir ba dokusudur. Cornea ile lens arasndadr. Camera anterior bulbi oculi ile camera posterior bulbi oculiyi ayrr. Gze giren n miktarn dzenler. Iris, melanositler az olduunda ak mavi, ok olduunda ise koyu kahve renkli grnr. Iris ile cornea arasndaki aya, iridokorneal a denir. Irisin i kenar serbesttir ve pupilla denilen delii snrlar. Gze gelen k miktar, pupillann boyutuyla kontrol edilir.

III- TUNICA INTERNA BULBI (RETINA)

Bulbus oculinin sensorik tabakasdr. Retina, discus nervi opticide n. opticusla devam eder. Retinann a duyarl blm (pars optica retinae) ile pigmente, nonnronal ve a duyarsz blm (pars caeca retinae) arasndaki snra ora serrata denir.

DISCUS NERVI OPTICI (OPTK DSK)

Optik siniri oluturan liflerin bir araya geldii yerdir. Gzn arka kutbunun st-i tarafnda

169

170
ANAT OM
lokalizedir. Lamina cribrosa scleraenin zerindedir. Optik diskin evresikabark olup, ortas ukur eklindedir. Bu grnmnden dolay discus nervi opticiye papilla ad da verilir. Optik diskte koni ve basil hcresi yoktur. Bu nedenle a duyarszdr ve kr nokta olarak bilinir. Optik disk ve evresine fundus ad verilir. KBASta grlen optik diskteki demin (papildem) nedeni, n. opticus evresindeki subaraknoidal boluktaki basn art sonucu, v. centralis retinaenin kompresyonuna bal retinadan venz dnn engellenmesidir.

MACULA LUTEA
Discus nervi opticinin altnda ve lateralindedir. Maculann santral blgesi, hafif ukurdur. Fovea centralis yada foveola denilen bu ukur alanda, yksek konsantrasyonda koni hcreleri vardr ve bu nedenle gzn en keskin gren yeridir.

CAMERA ANTERIOR BULBI OCULI

Cornea ile iris ve lens arasnda kalan boluktur.

CAMERA POSTERIOR BULBI OCULI

Iris, lens ve corpus ciliare arasndaki boluktur.

HUMOR AQUOSUS
Gziinde var olan basntan ve bu basncn devamllndan sorumludur. Bylece bulbus oculinin boyutlarn korur. Ayrca lens ve corneay besler. Humor aquosus, processus ciliarislerin epitelinde yaplr. Salglandktan sonra nce arka kamerada toplanr. Buradan pupilla araclyla n kameraya gelir. n kameranni duvarnda,iridokornealbirlemede bulunan trabekler dokudan (Fontana boluklar) geip, sclerann i yznde bulunan sinus venosus sclerae (Schlemm kanal)ye boalr. Kanal, vv. ciliares anterioreslere drene olur.

CAMERA VITREA (CAMERA POSTREMA) BULBI OCULI

Lensin arkasndaki boluktur. Bulbus oculinin yaklak 4/5 ni yapar. Renksiz ve%99u su olan jelatinz bir sv ile doludur. Corpus vitreum denilen bu sv, lensi destekler ve retinay yerinde tutar. D basncn etkisi ile bulbus oculinin kollabe olmasn nler.

LENS
Avaskler, bikonveks ekilli ve kapsll bir yapdr. Iris ile corpus vitreum arasndadr. Corpus ciliareden kapsle uzanan iplikiklerle (fibrae lentis, zonula ciliaris, ligamentum suspensorium, Zinn zonulas) yerinde tutulur. Akomodasyonda fonksiyonu olan lens, humor aquosus tarafndan beslenir.

Bulbus oculinin damar ve sinirleri

Bulbus oculiyi a. ophthalmica besler. Venz kann da oftalmik venler tar. Choroideadakivenler birleerek 4-5 tane olan v. vorticosalar yapar. V. vorticosalar, scleray delip oftalmik venlere alr.

170

171
ANAT OM
Duyusunu, n. ophthalmicusun dal olan n. nasociliaris tar.

APPARATUS LACRIMALIS
Glandula lacrimalis, ductus excretorius, canaliculus lacrimalis, saccus lacrimalis ve ductus nasolacrimalisi ierir. Glandula lacrimalis;orbitann st duvarnn d blmnde, frontal kemikteki fossa glandulae lacrimalis denilen ukurda oturur. Orbitalve palpebralolarakikiparas vardr. kipara arasndan m. levator palpebrae superiorisin tendonu geer. Kanallarna ductus excretorius denir. Ductus nasolacrimalis, yaklak 2 cm uzunluundadr. Os lacrimale, maxilla ve concha nasalis inferior tarafndan oluturulan kemik bir kanal (canalis nasolacrimalis) iindedir. Meatus nasi inferiorun n blmne alr.

PLEKSUSLAR
PLEXUS CERVICALIS (C1-C4)
lk drt servikal spinal sinirin n dallarnn birlemesi ile meydana gelir. M. sternocleidomastoideusun altndadr.

ANSA CERVICALIS (ANSA HYPOGLOSSI)

C2,3ten kan dallarn birlemesi ile oluan radix inferior (n. descendens cervicalis) ile n. hypoglossus iinde seyreden C1 spinal sinirden gelen radix superior (n. descendens hypoglossi)un birlemesi ile oluan bir sinir ansdr. Ansa cervicalisten kan dallar, m. thyrohyoideus hari, hiyoid alt kaslar (m. sternothyroideus, m. sternohyoideus ve m. omohyoideus) uyarr. M. thyrohyoideusu C1 spinal sinirden gelen dal uyarr.

171

172
ANAT OM

Plexus cervicalisin deri dallar

n. occipitalis minor n. auricularis magnus n. transversus colli (cervicalis) nn. supraclaviculares

Plexus cervicalisin muskler dallar

N. phrenicus (C3,4,5); Diyafragmann motor siniridir. M. scalenus anteriorun ve a. subclaviann nnden geip, st mediyastinuma girer.

PLEXUS BRACHIALIS (C5-T1)

M. sternocleidomastoideusun arka kenar ile clavicula arasndaki kede, boyun arka genindedir. A. subclavia ile birlikte, m. scalenus anterior ile m. scalenus medius arasndan geer. Daha sonra birinci kaburga ile clavicula arasndan geip, aksillaya gelir. Spinal sinirlerin n dallar (kkler) birleerek trunkuslar, trunkuslarn dallar birleerek fasiklsleri yapar. C ve C6nn kkleri birleerek truncus superioru,
5

C nin kk tek bana truncus mediusu,

7

C ve T1in kkleri birleerek truncus inferioru oluturur. 8 Her bir trunkus, claviculann arkasnda n ve arka olarak iki dala ayrlr. Truncus superior ile truncus mediusun n dallar birleerek fasciculus lateralisi, Truncus inferiorun n dal fasciculus medialisi, trunkusun arka dallar birleerek fasciculus posterioru yapar. Kkler (radices), m. scalenus anterior ile m. scalenus medius arasnda, trunkuslar (trunci) boyun arka geninde, divizyonlar (divisiones) claviculann arkasnda ve fasiklsler (fasciculi) aksillada olup, m. pectoralis minorun arkasndadr. Kkler ve trunkuslar, pleksusun supraklavikler parasn, fasiklsler ise infraklavikler parasn oluturur. Pars supraclavicularis boyun arka geninde, pars infraclavicularis aksilladadr.

172

173
ANAT OM

I- KKLERDEN IKAN NEML DALLAR

N. dorsalis scapulae m. levator scapulae ile m. rhomboideus major ve minoru uyarr. Seyri srasnda m. scalenus mediusu deler. N. thoracicus longus (Bell siniri); m. serratus anterioru uyarr. Seyri srasnda nceki sinir gibi m. scalenus mediusu deler. N. thoracicus longus (Bell siniri) Genellikle aksilladaki cerrahi giriimlerde (mastektomi, aksiller lenf adenektomi gibi) yaralanr. M. serratus anteriorun paralizisi nedeniyle, kolun 900 den sonraki abdksiyonu (hiperabdksiyon) zorlar. Kiinin elleri ile bir duvar itmesi istendiinde; skapulann medial kenar ve alt ucu toraks duvarndan ayrlr ve

kanat eklinde bir grnm alr (winged scapula, winging scapula).

173

174
ANAT OM

II- TRUNKUSLARDAN IKAN DALLAR

N. suprascapularis; truncus superiordan kar. M. supraspinatus ve m. infraspinatusu uyarr. Incisura scapulaeden geen sinirdir. N. subclavius

III- FASKLSLERDEN IKAN DALLAR

Fasiklslerin terminaldallar, be tane major sinir oluturur. Bu sinirler; n. radialis, n. medianus, n. ulnaris, n. axillaris ve n. musculocutaneustur. N. musculocutaneus, n. medianus ve n. ulnaris, M harfi eklinde bir dzenlenme gsterir.

I - Fasciculus lateralisten kanlar

N. musculocutaneus; kolun n blgesindeki kaslar (m. biceps brachii, m. brachialis ve m. coracobrachialis) uyarr. Seyri srasnda m. coracobrachialisi deler. Dirsek eklemi seviyesinde motor lifleri biter ve n. cutaneus antebrachii lateralis ad ile, n kolun n-d yznn radius distal ucuna kadar deri duyusunu tar. Radix lateralis nervi mediani N. cutaneus brachii medialis; kolun i yznn deri duyusunu tar. N. cutaneus antebrachii medialis; n kolun i yznn deri duyusunu tar. N. ulnaris; fasciculus medialisin devamdr. Kolda dal vermez. Epicondylus medialisin arkasndaki sulcus nervi ulnaristen ve m. flexor carpi ulnarisin iki ba arasndaki kbital tnelden geip, n kola gelir. El bileinde, a. ulnarisle birlikte fleksr retinakulumun yzeyelinden ve canalis ulnaris (Guyon kanal)ten geer.

II - Fasciculus medialisten kanlar

174

175
ANAT OM

N. ulnaris n kolda; m. flexor carpi ulnaris ile m. flexor digitorum profundusun ulnar yarsn, elde

175

176
ANAT OM
ise; hipotenar kaslar, m. palmaris brevisi, interosseus kaslar, nc ve drdnc lumbirikal kas, m. adductor pollicisi ve m. flexor pollicis brevisin derin ban uyarr. N. ulnaris, elin ince hareketleriyle ilgili kaslarn siniridir. Bu nedenle elin ince hareketlerinin siniri olarak bilinir. N. ulnaris Humerusun medial epikondl krklarnda, kbital tnelde, el bileinde, canalis ulnaris (Guyon kanal)te ve elde yaralanabilir. N. ulnaris, en sk medial epikondl krklarnda yaralanr. Ulnar sinir tarafndan uyarlan lumbirikal ve interosseus kaslardaki fonksiyon kayb nedeniyle, yzk parma ile kk parmak, metakarpofalangeal eklemlerde fleksiyon, interfalangeal eklemlerde ekstensiyon yapamaz. Bu nedenle, drdnc ve beinci parman metakarpofalangeal eklemlerinde belirgin hiperekstensiyon, interfalangeal eklemlerinde fleksiyon vardr. El, pene (claw hand) grnmndedir. Bu grntnn nedeni, m. flexor digitorum profundusun n. medianus tarafndan uyarlan blm ile, n. radialis tarafndan uyarlan ekstensr kaslarn karlanamayan etkisidir.

Radix medialis nervi mediani N. medianus; fasciculus medialisten gelen radix medialis nervi mediani ile fasciculus lateralisten gelen radix lateralis nervi medianinin a. axillarisin lateralinde birlemesinden meydana gelir. A. brachialisi nden (stten) aprazlar ve medialine geer. A. brachialisle birlikte aponeurosis bicipitalis (lacertus fibrosus)in altndan geip, fossa cubitalise girer. M. pronator teresin iki ba arasndan geer ve n kolda m. flexor digitorum superficialis ile m. flexor digitorum profundus arasnda aa doru seyreder. N. medianus kolda dal vermez. M. flexor carpi ulnaris hari, n kolun fleksr kaslarn uyarr. lk

muskler daln m. pronator terese verir. El bileinde, m. flexor carpi radialis ile m. flexor digitorum superficialisin tendonlar arasndan geerek yzeyelleir. Burada m. palmaris longusun tendonunun altndadr. ele gelir. N. medianus elde; tenar kaslar (m. flexor pollicis brevisin yzeyel ba, m. abductor pollicis brevis ve m. opponens pollicis) ile birinci ve ikinci lumbirikal kas uyarr. Karpal tnelden geerek

176

177
ANAT OM
N. medianus En sk el bileinde ve n kolda yaralanr. Humerusun suprakondler krklarnda da yaralanabilir. Pronator kaslardaki fonksiyon kayb nedeniyle, n kol supinasyonda kalr. Elin fleksiyonu zayflar. M. flexor carpi radialisteki fonksiyon kayb ve n. ulnaris tarafndan uyarlan m. flexor carpi ulnaris ile m. Flexor digitorum profundusun ulnar yarsnn basknl sonucu, elin fleksiyonu addksiyonla sonulanr. zellikle ikinci ve nc parmaklarn, interfalangeal eklemlerinde fleksiyon kaybolur. Metakarpofalangeal eklemlerindeki fleksiyon ve interfalangeal eklemlerindeki ekstensiyon hareketi de zayflar (interosseus kaslarla kompanse edildii iin). Bu parmaklarn ince hareketleri bozulur. Drdnc ve beinci parmaklarn distal interfalangeal eklemleri etkilenmez (m. flexor digitorum profundusun unlar yars, n. ulnaris tarafndan uyarld iin salamdr). El baparmann distal falanks, m. flexor pollicis longustaki fonksiyon kayb nedeniyle fleksiyon yapamaz.

Oppozisyon hareketi bozulur. Kii baparma ile iaret parma arasnda (kerpeten hareketi) bir cismi tutmakta zorlanr. Tenar eminens kaslar paraliziktir ve eminens dzlemitir. Baparmak laterale rotasyon yapm durumda ve addksiyondadr. Buna grnmnden dolay maymun eli (ape hand) ya da vaftiz eli denir.

III - Fasciculus posteriordan kanlar (STAR olarak kodlanabilir)

N. thoracodorsalis; m. latissimus dorsiyi innerve eder. N. axillaris; fasciculus posteriorun terminal dallarndan birisidir. A.v. circumflexa humeri posterior ile birlikte spatium axillare laterale (humerotrisipital aralk, kuvadrangler aralk)den geer. Daha sonra collum chirurgicumu dolanr ve m. deltoideus ile m. teres minoru uyaran dallarn verir. N. cutaneus brachii lateralis superior denilen dal, kolun st-d yzn rten derinin duyusunu tar. N. radialis; fasciculus posteriorun dier terminal daldr ve ayn zamanda fasiklsn devamdr. Plexus brachialiste tm segmentlerden lif ieren tek sinirdir. Sulcus nervi radialiste, a. profunda brachii ile birlikte m. triceps brachiinin lateral ve medial balar arasndadr. Kolun distalinde, m. brachialisile m. brachioradialis arasndakioluktadr. Epicondyluslateralisin nnde yzeyel ve derin iki u dalna ayrlr. M. triceps brachii, m. anconeus, m. subanconeus, m. brachioradialis ve m. extensor carpi radialis longus, direk olarak n. radialis tarafndan uyarlan kaslardr. n kolun arka yzndeki dier ekstensr kaslar (m. extensor carpi radialis brevis, m. supinator, m. extensor digitorum, m. extensor digiti minimi, m. extensor carpi ulnaris, m. extensor pollicis longus, m. extensor indicis, m. abductor pollicis longus ve m. extensor pollicis brevis) n. radialisin r. profundusu tarafndan uyarlr. Ramus profundus, m. supinatoru deler. Ramus profundusun terminaline, n. interosseus antebrachii posterior (PIN) denir. N. radialis ile uyarlan kaslar iin kodlama;

177

178
ANAT OM

N. radialis
Aksillada; humerusun proksimal ucunun krklar, humerusun aaya doru olan kklar veya koltuk deneinin hatal kullanm sonucu yaralanabilir. Bu durumda; n kol ve el ekstensiyon yapamaz, parmaklarn ekstensiyonu ise zayflar (parmaklarn ekstensiyonu lumbirikal ve interossseus kaslar ile de yaplabildii iin). Fleksr kaslarn karlanamayan aktivitesi nedeniyle el fleksiyonda (dk el, wrist drop), parmaklar da metakarpofalangeal eklemlerde fleksiyondadr. Bu pozisyondaki bir el, bir objenin yakalanmas iin parmaklara gerekli fleksiyonun yaplmasn nler. M. supinator ve m. brachioradialiste paraliziktir. Ancak n kolda supinasyon kaybolmaz. nk bu hareket, m. biceps brachii ile yaplabilir. Kolun alt-d blm, n kolun arka yz ve elde zellikle birinci dorsal interosseus kasn zerini rten deride (baparmak ile iaret parma arasnda kalan kama eklindeki deri alannda) duyu kayb olur.

N. radialis, en sk humerus gvdesi krklarnda yaralanr. Dk el olur, ancak m. triceps brachiinin uzun ve medial balarn uyaran dallar, aksillada sinirden ayrldndan etkilenmez ve bu nedenle n kolun ekstensiyonu bozulmaz.

178

179
ANAT OM

Truncus superior lezyonu (Erb-Duchenne felci) Pleksusun en yaygn traksiyon yaralanmasdr. C5 ve C6 kkleri yrtlr. Bu segmentlerden kaynaklanan sinirler tarafndan uyarlan kaslarda (m. deltoideus, m. biceps brachii, m. brachialis, m. coracobrachialis, m. brachioradialis, m. supraspinatus, m. infraspinatus ve m. teres minor) fonksiyon kayb olur. Kolun abdktr, fleksr ve d rotator kaslar ile, n kolun fleksr ve d rotator kaslarndaki zayflk sonucu; ekstremite sarkk, kol addksiyonda ve i rotasyonda, n kol pronasyonda ve ekstensiyonda, el bilei bir miktar fleksiyondadr. Ekstremitenin pozisyonu, bahi isteyen garson (waiters tip) ekstremitesine benzer. st trunkus yaralanmas en sk doum srasnda olur ve yeni doanda asimetrik Moro refleksine yol aar.

179

180
ANAT OM
Truncus inferior lezyonlar (Klumpke felci) Doum srasnda kolun ar abdksiyonu veya akcier apeksini tutan tmrlerde (Pancoast tmr) C8 ve T1 kkleri yaralanr. Bu segmentlerden kan lifler, balca n. ulnarise ve ksmen n. medianusa katldndan, elin tm kk kaslar etkilenir. Lumbirikal ve interosseus kaslar tarafndan m. extensor digitorumun etkisi karlanamadndan, parmaklarn proksimal falankslar belirgin ekstensiyonda, dier falankslar fleksiyondadr. El, pene eklindedir (clawhand).

PLEXUS LUMBALIS (L1-L4)

lk lumbal spinal sinirin n dallar ile drdnc lumbal spinal sinirin n dalnn byk blmnn birlemesi ile oluur. Lumbal pleksusa, T spinal sinirin n dalndan (n. subcostalis) gelen bir dal da katlr. M. psoas majorun altndadr (yada arkasndadr).
12

Pleksusa ait sinirlerden n. genitofemoralis, m. psoas majoru delip n yznden kar. N. obturatorius kas medial tarafndan, dier dallarn hepsi lateral tarafndan terkeder.

180

181
ANAT OM

PLEKSUSTAN IKAN SNRLER

N. iliohypogastricus N. ilioinguinalis; Canalis inguinalisden geer. Ftk ameliyatlarnda yaralanma riski en yksek olan sinirdir. Yaralanmas durumunda; scrotum (labium majus), uyluun st-i blgesi ve suprapubik blgede duyu kayb olur. N. genitofemoralis; M. psoas majoru delip n yznden kar. Genital dal inguinal kanalda seyreder. M. dartos ve m. cremasteri uyarr. Kremaster refleksinin hem afferent hem de efferent yolunu yapan sinirdir . N. cutaneus femoris lateralis N. femoralis; M. iliopsoasla birlikte, lacuna musculorumdan geer. M. iliacus, m. quadriceps femoris, m. sartorius ve genellikle m. pectineusu uyarr. N. saphenus, n. femoralisin deri daldr. Vcudun en uzun deri siniridir. A.v. femoralisle birlikte canalis adductoriusta seyreder. Kanaln alt ucuna yakn atsn delip, v. saphena magna ile birlikte bacan i yz ve ayan medialinde, birinci metatarsofalangeal ekleme kadar seyreder. Bacan medial yz, malleolus medialis ve ayan medial kenarnn deri duyusunu tar.

181

182
ANAT OM

N. obturatorius; Ayn isimli damarlarla birlikte a.v. iliaca communislerin ve ovaryumun altndan geip, kk pelvisin lateral duvarndaki canalis obturatoriusa girer. Canalis obturatoriustan geerek uylua gelir. Uylua adduksiyon yaptran kaslarn siniridir. Uyluun i yznden ovoid ekilli bir alann duyusunu tar. Ek olarak diz ekleminden duyu tayan dallar da vardr.

182

183
ANAT OM
Femoral nropatinin en belirgin zellii, m. quadriceps femoristeki fonksiyon kaybna bal, bacak ekstensiyonundakiglk nedeniyle olan yrme zorluudur. Ayrca uyluun n ve i yznn deri duyusu ile bacan ve baparman ucuna kadar ayan medial kenar boyunca duyu kayb da olur. Patella refleksi kaybolur. N. obturatoriusunlezyonlar ok nadirdir. Bazen doumda fetus baile yada pelvik tmrle pelvis duvarna bastrlarak yaralanabilir. Pubisi ieren pelvis krklarnda, sakroiliyak eklemin yada kala ekleminin hastalklarnda da yaralanabilir. Yaralanmas durumunda, uyluk addksiyonu ve d rotasyonu zayflar. Bu nedenle etkilenen ekstremite, dier ekstremitenin zerine getirilemez (uyluk uyluk stne koyulamaz!). Ayrca uyluun medial blmnde atrofi ve uyluun i yznn 1/3 distal blmnde ovoid ekilli bir alanda duyu kayb olur. N. cut. fem.lateralisinlig.inguinale altndan geerken skmas sonucu, uyluunlateralinde yanc ar olur. Bu nropati, meralgia paraesthetica ad ile bilinir.

PLEXUS SACRALIS (L4-S4)

lk drt sakral spinal sinirin n dallarnn birlemesi ve birinci sakral spinal sinirin n dalna truncus lumbosacralisin katlm ile meydana gelir. M. piriformisin zerinde oturur. Truncus lumbosacralis; L spinal sinirin n dal ile L spinal sinirin n dalndan gelen bir daln birlemesi ile oluur.
5 4

PLEKSUSTAN IKAN SNRLER

N. gluteus superior
N. gluteus inferior N. ischiadicus; For. infrapiriformeden geip gluteal blgeye girer. Uyluun ortalarnda, u dallar olan n. tibialis

183

184
ANAT OM
ve n. fibularis (peroneus) communise ayrlr. N. tibialis; Uyluk arkas (iskiyokrural kaslar, m. biceps femorisin ksa ba hari innerve eder) ve bacak arkas kaslarn siniridir. Bacan arkasnda a. tibialis post. ile birlikte seyreder. Malleolus madialisin arkasndan arter ile birlikte geer. Fleksr retinakulumun altnda, n. plantaris medialis ve lateralis denilen iki u dalna ayrlr. N. fibularis (peroneus) communis; collum fibulaenin d tarafnda, m. fibularis (peroneus) longus iinde iki u dalna ayrlr. N. fibularis (peroneus) superficialis; ayaa eversiyon yaptran kaslarn (fibular; peroneal kaslar) siniridir. Ayan dorsalyznde n. cutaneus dorsalis medialis ve n. cutaneus dorsalis intermedius denilen dallarn verir. Bu dallar, parmak srtlarnda seyreden nn. digitales dorsales pedis denilen dallar verir. N. fibularis (peroneus) profundus; a. tibialis anteriorla birlikte, m. extensor hallucis longus ve m. tibialis anterior arasnda aaya seyreder. Bacaktaki ekstensr kaslar (ayaa ekstensiyon yada dorsal fleksiyon yaptran kaslar) ve m. fibularis (peroneus) tertiusu innerve eder. N. cutaneus femoris post. N. pudendus Perine blgesinin esas siniridir. Seyri srasnda, a.v. pudenda interna ile birlikte hem foramen ischiadicum majustan, hem de foramen ischiadicum minustan geer. S deki nronlarnn oluturduu ekirdee onuf ekirdei
2-4

denir.

N. suralis N. tibialisten gelen n. cutaneus surae medialis ile n. fibularis (peroneus) communisten gelen n. cutaneus surae lateralisin birlemesi ile oluur. Genellikle greft olarak kullanlan bu sinir, bacan arka yznde v. saphena parva ile birlikte seyreder. Bacan 1/3 distalinin d ve arka blgesi, malleolus lateralis ve ayan lateral kenarnn kk parmaa kadar deri duyusunu tar.

184

185
ANAT OM
N. ischiadicus, en sk gluteal blgeye yaplan hatal intramuskler enjeksiyonlar sonucu yaralanr. Yaralanmalarn %90nda daha yzeyelde seyrettii iin, n. fibularis (peroneus) communise ait lifler etkilenir. Uyluk arkas kaslardaki paralizi nedeniyle, bacak fleksiyonu zayflar (m. sartorius ve m. gracilis ile de bacak fleksiyonu yapldndan tamamen ortadan kalkmaz). Ancak diz ekleminin altnda kalan tm kaslarda paralizi vardr ve bu nedenle yer ekiminin etkisine bal dk ayak (footdrop) olur. Ayrca n. saphenus ile duyusu tanan blgeler hari, bacak ve ayakta duyu kayb olur. N. tibialis, diz ekleminin kklarnda yaralanabilir. Yaralanmas halinde, bacak arkas kaslarda (ayak fleksrleri) paralizi olur. Bu durumda, ekstensr (dorsal fleksr) ve evertr kaslarn hakimiyeti sonucu, ayak dorsifleksiyonda ve eversiyonda kalr. Bu karakteristik grnme calcaneovalgus denir. Ek olarak ayak tabannda duyu kayb olur. N. tibialis felcinde ayak plantar fleksiyon (fleksiyon) yapamaz. Kii parmak ularnda ayakta duramaz. Tarsal tnel sendromu; n. tibialis seyri srasnda, fleksr kas tendonlar ile birlikte malleolus medialis ile calcaneus arasndan ve fleksr retinakulumun altndan geer. Burada oluan dem sinirisktrarak, topuk ve baldra yaylan, sklkla geceleri daha belirgin olan ar ve paresteziye neden olur. N. fibularis (peroneus) communis; alt ekstremitenin en sk yaralanan siniridir. zellikle bacak tam fleksiyon yaptnda gerilerek yaralanabilir. En sk, fibula boynu yada bann krklarnda yaralanr. Ayrca,lig. collaterale fibulareyiyrtan diz ekleminin travmalarnda da yaralanabilir. Bacan n velateral kompartman kaslarnn paralizisi sonucu, fleksr kaslar hakimiyet kazanr ve ayak plantar fleksiyonda (foot drop)veinversiyon yapm pozisyonda kalr. Bu karakteristik grnme equinovarus denir. Ayrca bacan n velateralblgeleriile ayan ve parmaklarn dorsalyzlerinde duyu kayb vardr. N. fibularis communis felcinde, ayak dorsifleksiyon (ekstensiyon) yapamaz (foot drop). N. fibularis superficialisin felcinde ayan eversiyon hareketi bozulur. Ek olarak bacan lateralinde ve ayak srtnda duyu kayb olur. N. fibularis profundus felcinde, ayak ekstensiyonu (dorsal fleksiyon) zayflar. Ek olarak baparmak ile ikinci parmak arasndaki deri alannda duyu kayb olur. N. pudendus felcinde, riner ve fekal inkontinens olur. Kurbaa bacak (frog leg); n. femoralis ile n. ischiadicusun birlikte olan felcinde grlen karakteristik durumdur. Lumbal meningomiyeloselde grlr.

185

186
ANAT OM

VCUT BLMLERNN DER DUYUSU

186

187
ANAT OM

187

188
ANAT OM

Bu not DrTus.com sitesinde yaynlanmaktadr !!!!

188

189
ANAT OM

189