Erdal Demirkran - Ben Dnyann En Akll nsanym

Merhabalar Buraya Yklediimiz Grme engellilerin okuyabilecei formatlarda hazrladmz E-Kitaplar ve daha pek ok konudaki Kitaplar bilhassa grme engelli arkadalarn istifadesine sunuyoruz. Ben de bir grme engelli olarak kitap okumay seviyorum. Ekran okuyucu program konuan Braille Not Speak cihaz kabartma ekran ve benzeri yardmc aralar sayesinde bu kitaplar okuyabiliyoruz. Bilginin paylaldka pekieceine inanyorum. Siteye yklenen e-kitaplar aada ad geen kanuna istinaden tm kitap sever arkadalar iin hazrlanmtr. Amacmz yayn evlerine zarar vermek ya da eserlerden menfaat temin etmek deildir elbette. Bu e-kitaplar normal kitaplarn yerini tutmayacandan kitaplar beenipte engelli olmayan okurlar, kitap hakknda fikir sahibi olduklarnda indirdikleri kitapta ad geen yaynevi, sahaflar, ktphane ve kitaplardan ilgili kitab temin edebilirler. Bu site tamamen cretsizdir ve sitenin ieriinde sunulmu olan kitaplar hibir maddi kar gzetilmeksizin tm kitap dostlarnn istifadesine sunulmutur. Bu e-kitaplar kanunen hi bir ekilde ticari amala kullanlamaz ve kullandrlamaz. Bilgi Paylamakla oalr. Yaar MUTLU lgili Kanun: 5846 Sayl Kanunun "altnc Blm-eitli Hkmler " blmnde yeralan "EK MADDE 11. - Ders kitaplar dahil, alenilemi veya yaymlanm yazl ilim ve edebiyat eserlerinin engelliler iin retilmi bir nshas yoksa hibir ticar ama gdlmeksizin bir engellinin kullanm iin kendisi veya nc bir kii tek nsha olarak ya da engellilere ynelik hizmet veren eitim kurumu, vakf veya dernek gibi kurulular tarafndan ihtiya kadar kaset, CD, braill alfabesi ve benzeri formatlarda oaltlmas veya dn verilmesi bu Kanunda ngrlen izinler alnmadan gerekletirilebilir."Bu nshalar hibir ekilde satlamaz, ticarete konu edilemez ve amac dnda kullanlamaz ve kullandrlamaz. Ayrca bu nshalar zerinde hak sahipleri ile ilgili bilgilerin bulundurulmas ve oaltm amacnn belirtilmesi zorunludur." maddesine istinaden web sitesinde deneme yaynna geilmitir.

T.C.Kltr ve Turizm Bakanl Bilgi lem ve Otomasyon Dairesi Bakanl ANKARA bu kitap Grme engelliler iin dzenlenmitir. Tarayan bilinmiyor kimler taradysa ok teekkrler. Erdal Demirkran _ Ben Dnyann En Akll nsanym Ben Dnyann En Akll nsanym Erdal DEMRKIRAN Beyaz Sanat Yaynclk ye Filmcilik Tic. Ltd. ti. Kaygszca Sunar Copyright0 2002 Erdal Demirkran Eserin her hakk. Erdal Demirkran'a aittir. Ksmen ya da tamamen almana, oaltmana ya da kopya etmene gerek yoktur, istersen bir tane de sen yazabilirsin. www.erdaldemirkiran.com Kitap Ad: Ben Dnyann En Akll insanym Bizim Ekip O Adam Gelmi Gemi En Byk air Mucize Bir Adam lgn Grafiker Gzatan Ic^rgl Imlalayan Adam Usta Adamlar iini iyi Tapanlar Erdal DEMlRKIRAN Ak Akif Timurhan ZEVRAKl Dr. Abdullah Servet TERZLER Berivan VARGN Takup iMEK Deniz Hayriye KAYNAK Arif KURUMAHMUT Erkam Matbaas Pusula Reklam Tantm Ltd. 1. Basm : Mays 2002 2. Basm : Ekim 2002 3. Basm : Aralk 2002 ISBN: 975-7254-01-0 Beyaz Sanat Yaynclk & Filmcilik Tic. Ltd. ti.

Saadettin Tatan Cad. No: 5 irinevler / STAJBUL Tel: (0212) 552 00 04 Faks: (0212) 653 93 80 www.kashnakashna.com www.beyazsanat.com Cam krklaryla sslenmi yollarda ayaklar kanaya kanaya benimle birlikte yryen babama, neredeyse kendim kadar sevdiim anneme, beraberce gemiler yaktmz eim 3ef/e, yandaki manyak kzm Berf/ne ve tm insanlk alemine ithaf imdir. iindekiler l. l. 3. * . 5. 6. 7. #. 9. 10. l]. 12 . 13 . Bil Kendini! Yetenek mi Dedin? O da Ne? eyindeki Korkun Tarla... Baar aresizlik Mucizesi Karar Verme Ben Dnyann n /^k// /nsan/ym /^s/a Vazgeme Beyin Kemiren Bcekler Uyku lgnl Trkiye iin Telkin ve artlanmalar Tm Keramet Senin Baksnda &izli

W - 55 57 - 67 6? - 1W 105 - l IH 115 - 11? 131 - IH? 151 - 166 161 - 1?1 l?? 235 237 - 25? 161 - 277 27? - 2?2 BflyOfc /at "3en "Dnyann En Akll insanym" dediimde dostlarm bana: "A\adem bu kadar akllsn, neden sen de Edison gibi, Einstein gibi, Newton g/ti... bir eyler icat etmiyorsun?' dedil&r. 3en de onlar hakl buldum... r\ma galiba biraz yanl anlam olacam ki, ben ampul icat etmek yerine Edison icat etmeye karar verdim. Bugnlerde "Kaslna" adn verdiim kendi retimle "dahi" yetitiriyorum, Edison yetitiriyorum, Einstein yetitiriyorum, Nevston yetitiriyorum.. 3u kitabmla "Kastora retilen"nin hi olmazsa bir ksmn seninle de paylamak istedim. "zebilmen umuduyla." Erdal DEM'RKJ'RAN ,

Dnyann E-n fikll insan 1. Blm Bil Kendini! "Yzyllardr tm dnrler, tm dinler, herkes... 'kendini bil' dye baryor ama duyan ok az. Bu sefer duyabilmen umuduyla..." FBil Kendini Bir kartal hikayesi Bir rivayete gre; drt tavuk, bir kartal yuvasna gidip bir yumurta aldlar. Yumurtay kmese getirdiklerinde, kmeste bulunan dier tavuklar grdkleri bu yumurtann ok byk bir tavua ait olduunu dndler. Zaman geti, yumurtay getirenler de unuttu, onlar da bu yumurtann byk bir tavua ait olduuna inandlar. ...Bir anne bulundu yetim yumurtaya, kuluka balad. Ksa bir zaman sonra yumurta krld. inden simsiyah kanatl, ilgin gagal tuhaf bir tavuk kt...Herkes ok mutluydu, bylesini ilk defa grmlerdi. Anne tavuk, dersler vermeye balad yavrusuna: "Bak yavrum, yerden bulduun bcei yle ye! Arpay, buday byle yel". Anne tavuk her gn yeni eyler retiyordu yavrusuna. Byk tavuk annesinin her sylediini yapyordu. Tehlikelere kar nasl davranacan jiajretti annesi: "Bak yavrum, eer kedi buradan gelirse aksi istikamete doru ka, uradan gelirse buraya ka..." Byk tavuk bydke gzelleiyordu. Olduka uzun kanatlar vard. Ara sra dierleri onun kanatlarna bakmak iin geliyorlard... ; > v j; ;*u Bir gn anne tavuk yavrusuna havadan gelen tehlikelere kar kendisini nasl savunacan anlatrken byk tavuun gz, gkyznden szlerek korkun bir ihtiamla gei yapan bir baka canlya iliti. Anne bu ne? dedi byk tavuk. Ha o mu? O kartal yavrum, kularn padiah... - Ne de gzel uuyor! - Evet yavrum! Ama sen sakn ona zenme. Asla onun gibi olamazsn! Sen bir tavuksun. Senden nce baban, deden, amcan, hepsi ona zendi; ama hibiri onun gibi uamad... Sen bir tavuksun ve bir tavuk gibi yaamalsn. O gnden sonra byk tavuk, mr boyuncia arka bahede kartaln ihtiaml geiini izleyip i ekti... Ve her seferinde "Keke ben de bir kartal olup uabilseydim!" dedi. Yine bir gn siyah kanatl byk tavuk ihtiaml kartal izlerken lp gitti... Onu bir tavuk gibi defnettiler ki hakikatte len bir kartald.

"Bir kartal gibi doup, bir tavuk gibi yaayan ve kartallara zenip sonunda bir tavuk gibi len binlerce kartal var." Yl 2002, yer dnya... u anda kendi gcnn farkna varmadan, hep bakalarna zenen binlerce, yz binlerce, milyonlarca, hatta milyarlarca insan var, yeryznde. Ne byk ac! Hibir ey grnd gibi deil, sevgili dostum. Hibir ey anlatld gibi deil... Her duyduuna inanma! Buna bile... Hibir ey grnd gibi deildir. Tek kl elik kaps olan bir oda dn! Kap kilitli ve anahtar da kapnn aksi istikametindeki dolabn iinde! Bil Kendini Bir deprem olduunda kapya m koarsn, yoksa anahtarn bulunduu dolaba m? Elbette ki dolaba, yani aslnda anahtara... nk anahtar olmadan sz konusu kap sadece bir duvar mesabesindedir... imdi de bu odada bir kamerann olduunu ve olup biteni kaydettiini varsay ve dn. Daha sonra bu grntleri izleyenler senin kapya deil de ters istikamete kotuunu grdklerinde "Bu adam ne yapyor, kap nerede, o nereye kouyor?" diyeceklerdir. Halbuki sen dorusunu yaptn. Belki kapya komadn ama o kapy amak iin doru istikamete, anahtara kotun. te bazen terse gidiyor gibi gzksen de dze gidiyor olabilirsin. Tpk bazen dze gidiyor gibi gzksen de terse gidiyor olabilecein gibi... Olaslk hesaplar Yllarca okullarda olaslk hesaplar anlatld bizlere. Hani u bir torbada on top var mevzuu... nce soruyu hatrla: Bir torbada on top var: drd yeil, krmz, ikisi mavi, biri beyaz. ektiim topun mavi olma olasl katr? Yaayan yaamayan, matematikle ilgisi olan olmayan herkes bu soruya yzde yirmidir diye cevap verecektir. Sen de... imdi her eyi, her sylenileni unut ve dinle! Yukardaki torbadan bir top ektiinde gelen topun mavi olma olasl gerekten yzde yirmi mi? Dn! Torbada drt deiik renkte top var gibi gzkse de aslnda sadece iki renk yok mu? Biri mavi top, dieri de mavi olmayan top. Sonu olarak ektiin top ya mavidir ya da deil. Demek ki yeil, beyaz ya da krmz gelirse, mavi deildir, mavi gelirse de mavidir. O halde cevap yzde yirmi deil, yzde ellidir.

14 15

Ben Dnyann En Akl, insanym Bir futbolcu on penalt atndan sadece birini gole evreblyorsa, on birinci penalt atn gole evirme ihtimal, yzde on mudur, yoksa yzde elli mi? Tabii ki yzde em. Att penalt ya gol olur ya da olmaz... Henz gereklememi her ne varsa hayata dair olma ihtimali mutlaka yzde ellidir. Ya olur ya da olmaz.' Elbette ki byle dnen bir insan asla armaz asla paniklemez, asla hayal krklna uramaz. nk\onun m her eyin olma ihtimali daima ayndr: Yzde elli... Belki de... Gncel olmas nedeniyle, dnyann en byk terr olayn biraz irdelemek istiyorum. Dnya Ticaret Merkezi ne yaplan feci saldrnn zerinden henz birka gn gemiti. Herkes bir yorum yapyordu. Trkiye'nin en ciddi TV kanallarndan birinde de bir pilot yorum yapt "Bence baarsz bir eylemdi, intihar pilotu az kalsn hede-TI skalyordu. Dikkat ettiyseniz, uan sa kanad duvara arpt. Hedeften yakla.k be met-e sapt. uak. Bu da bize ua kullananlarn profesyonel olmad konusunda ipucu veriyor. Ben olsaydm hedefi tam ortalardm." dedi. Fakat bizim pilotumuz, bir eyi bilmiyordu. Eer o binaya tam ortadan dal yaplsayd sadece on ve arka duvar yklacakt, uaktakilerden bakas lmeyecekti ve belki de bina yklmayacakt. Halbuki sa Kanadn sa duvara arpmas, n, arka ve yan duvar kolon-arn patlatt. Bina ykld. O halde terristler hedefi aslnda tam istedikleri gibi vurdular. nk binalar kt Bil Kendini Bu arada iin grnen ksmyla, belki de yaplmak istenen alakaszd. Dnsene olaydan sonra tm ABD TV'leri hi ara vermeden be gn dehet grntlerini yaynladlar ve bata ocuklar olmak zere, herkesin psikolojisi alt st oldu. Tm aileler ocuklarn psikologlara tad. Psikologlar btn bu olanlarn bir film olduunu anlatt ocuklara. Tam bu sralarda bir ksm psikolog bunun doru olmadn, ocuklarn psikolojilerinin daha da bozulacan ve onlarn bir daha da toparlanamayacan syledi. Hakikaten de doru. Bugnk olayn film olduuna inanan Amerikal bir ocuu dnsene, yllar sonra tm bu yaananlarn bir film olduunu sylediinde ne kadar komik olur. Kim bilir belki de terristlerin amac ocuklarn psikolojilerini bozup, 20 sene sonra salak bir Amerika retmekti. Kim bilir belki de bu hi akllarna bile gelmedi. Belki de bu facia diye bahsettiimiz olay sadece bir kazayd. Hibir ey grnd gibi deil ite ve tm ihtimaller halen %50. Dikkat! Elmann iinde ok bilmi bir kurt var... Uzayn sonsuz bir boluk olduu hemen hemen tm uzay bilimcilerin hemfikir olduu bir konudur. Dnyann gelmi gemi en byk fizikisi Albert Einstein bile sonsuz demiti uzaya. Acaba uzay gerekten sonsuz mu? Yoksa bu da m aslnda grnd gibi deil.

ok byk ok... Bir zamanlar bir elmann iinde byk bir kurt yaarm. Akama kadar gezer dolar, gnn gn edermi. Akam oldu mu ocuklaryla birlikte oturup en keyifli tarafndan bir para elma yermi. ok mutluymu. Bir akam kanepesinin stne

16 17 Ben Dnyann En Akll insanym uzanm ve TV seyrederken, kainatn ne kadar byk olduunu dnm. Vay be! demi. uraya bak her taraf elmayla kaplanm, ucu buca yok. Sonsuz... Babam, sonunu bulan hi olmad derdi de ben inanmazdm. Bu sonsuzluun iinde ben neyim ki? Dndklerini ocuklarna da anlatm. Hepsi hayret iinde kalm. Yaadklar yerin bykl karsnda dehete dmler. Beraberce vay be deyip, uyumular... 'Peki sonundan ...Ve ok bilmi kurt sordu: sonra ne var?" nsanln tarihi kadar eskidir bu soru. Diyelim ki btn bunlarn bir sonu var. Peki o zaman sonundan sonra ne var? Ev mantyla hareket edildii iin, bu soru kafalar kurcalyor. Bu odadan getim br odaya geldim, sonra da tekine. Peki o son duvardan sonra ne var? Sonundan sonras ne? Bazen anlamaz olursun *da srar edersin. Ama i bitmitir. Artk anlayamazsn. Bu da o anlardan biri ite. Sonundan sonra Yaratcnn kudretinden baka bir ey yok! Kainat dnya, dnyann d yzn uzayn sonu, atmosfer diye tabir edilen yeri de yaratcnn gc olarak kabul et! Sonuta grdn her ne varsa yaama dair aslnda hepsi bir btnn paras. yle bir btn ki her eyi kuatm. yle bir btn ki her eyi kuatmakla kalmam, her zerrenin iine gizlenmi. Daha nasl anlatlr ki? Btn ite, btn! -;$rmM -::.-:. nrj ~ <." {V.UCH o. 18 l Bil Kendini Btn bu anlattklarm grmen hi de yle zor deil, yeter ki haddini bil ve dn! Aklnn da bir snr olduunu kabul et! Bu bir karncann, senin yaptn basit bir masay anlayamamas gibi. Daha masay zemeyen bir akl masann ustasn nasl zebilir ki? Daha atomun srrna varmayan aklnla atomu yaratann akln ve yaptklarn sorgulamaya kalkmak, kusura bakma

ama byk kstahlk. Kendine gel, bu muazzam akl karsnda kendi akln dn ve haddini bil! Uzaya sonsuz deyip de komik olma. Pes etmen gerektiinde pes etmeyi bileceksin... Belki de bu snrsz dediimiz uzay, aslnda sadece baka bir dnyadaki bir iein tozudur (Polen). Kim bilir?... Son gn... , . ( l Yeni doan bir bebei kaps ve penceresi olmayan 100 nf'lik bir odaya hapsettiler. Odada bir yatak, bir banyo, bir tuvalet, byke bir masa, bir koltuk ve yerde de duvardan duvara denmi hal vard. Oda gizli kameralarla izleniyordu. Odann s ve k dzeni dardan kontrol edilip, duruma gre deitiriliyordu. Bebein yiyecek ve iecek gibi temel ihtiyalar, bebek uyuduunda zel bir sistemle karlanyordu. Bebek byd. Yirmi yana geldi odadaki adam. Onu ilk gnden beri izleyen bilim adamlar, artk onu odadan karmaya karar verdiler. Kendi aralarnda konuuyorlard. "ok aracak ok!" dedi biri. br "Bence armayacak! Sadece anlama19 Ben Dnyann En Akll insanym Bil Kendini

ya alacak." dedi. Bir bakas "En ok gnei grnce ne yapacan ve buna kalbinin dayanp dayanamayacan merak ediyorum." dedi. Dieri "Bence bizi grnce ldracak!" diye yorum yapt... Herkes bir eyler syledi. ...Odann ok gizli ve hi kimsenin bulamayaca^ bir yerinde bulunan kaps, yirmi yl sonra nihayet ald. Herkes gen adamn tepkisinin ne olacan bekliyordu... Gen adam, kapnn aldn grnce aramad bile. ld! Yllarca zavall bir gl okyanus diye yutturdular bize! Amerika aslnda sper g filan deil, sadece mevcutlarn en iyisi. yle ki; ortada su birikintileri ve sadece birka tane gl varsa denize giremezsin. nk ortada deniz yok... Sonra sana "Byk su hangisidir?" dediklerinde, sen hi ekinmeden gle byk su dersin. Her ne kadar da ABD, bir okyanus gibi gzkse de aslnda o sadece bildiimiz en byk sudur. Hepsi bu! Eer bir gn insanolu kendi gcn kefederse ite o zaman Somali bugnk ABD olur ve o gn bizler, bugnn okyanuslarna kk su birikintileri diye bakarz. Artk ABD'yi bir gl, dierlerini de irili ufakl su biri-

! kintileri gibi dnmeli ve gerek okyanusa ulamay hayal etmelisin. Sadece bu felsefeyi hayata geirmekle bile dev-, rim yaparsn... | Yaplabilecek en byk hakszlk... Baz abiler yle bir laf ettiler: "nsan, beyninin en fazla yzde n kullanabilir. Einstein bile beyninin yzde beini kullanabilmitir." Niye yahu, niye? Elimin, cierimin, gzmn, kulamn yzde yzn kullanabiliyorum da, yine bir organm olan beynimin sadece yzde n kullanabiliyorum? Ayrca kinatta fazla veya eksik olan herhangi bir ey var m? Elbette ki yok! Olamaz da. Eer evrime inanyorsan, doa fazla olan eyleri zamanla yok eder veya yerine yenilerini koyar. Allah'a inanyorsan sonu yine deimez ve sen bilirsin ki Allah'n yaratt hibir ey fazla ya da eksik olamaz. nk O kusursuz yaratr... Madem kainattaki her ey tam kvamnda ve kararndadr; o halde neden beyin gibi bir organ, hem de yzde doksan yedi nispetinde fazladan yaratlm olsun ki? Einstein beyninin yzde beini kullanyorsa bu onun sorunudur. Ben yzde yzn kullandmdan en az kendim kadar eminim. HJ' Ya uzayl mimarlara ne dersin? g =r Baz kendini bilmezler be bin sene nce yaplan ve insanln yz ak olan piramitler iin: "Piramitler uzayllar tarafndan yaplmtr. nk insanlarn o devirde byle bir ey yapmalarnn ihtimali yoktur." diyorlar (Yzde lk bir beyinden bu beklenirdi zaten.) nsan gz, 4000 A - 7000 A arasndaki nlar al-9'lar. Yani biz grebiliyorsak orada 4000 A - 7000 A arasnda bir k miktar var demektir. Eer bize gre k

20 21 Ben Dnyann En Akll insanym Bil Kendini

yoksa karanlksa; o ortamdaki k miktar bizim grme snrlarmz dndadr. Yani k miktar 4000 A nn altnda ya da 7000 A nin stndedir. O halde

bizim grmyor olmamz n olmad anlamna gelmez. Sadece bizim grebilme kapasitemize gre vardr veya yoktur. Bazen senin gremediin yerde sradan bir kedi grebilir. O halde tm canllarn grebilme kapasiteleri farkl olduuna gre, k her zaman vardr ve k her zaman yoktur... Her eyin bir snr, bir sonu olduu gibi, insan aklnn 'da bir snr var tabii... Yzyllar nce yaplan piramitlerin insanst olduunu dnyor olmamz akl snrlarmzn daralm olmasnn bir sonucudur. nsan akl be bin sene nceki insana gre, kullanlan kapasite anlamnda olduka ciddi bir tahribata uram ve deer kaybetmitir. Ne yazk ki bu yava yava olduu iin fark edememiiz. Belki birden olsayd "N'oldu bize?" diye sorma ansmz olabilirdi. imdi ise gerilere dnp baktmzda piramitlere ve mumyalara hayret ediyoruz... Piri Reis'in haritasn bile uzayllarn izdiini dnp, Mimar Sinan' insan ustu go' ryoruz. Sokrates, Eflatun, Aristo... gibi dnrlere gp ile bakyoruz. Kmesteki kartal gibi... Yanl hesap benden dner... iribclll uey cnu*. ju.u~ s. Bilim adamlar insan beyninin yzde altmnn halen "nsan beyninin henz yzde krk zlm--~.~ halen tr.1 muamma olduunu ve henz zlemediini sylemektedirler. Yanl hesap! Bir kahvehaneye gittiini ve bir ay istediini varsayalm. Garson sana ay getirdiinde, ocaktaki kalan ay miktarn bilebilir misin? Elbette ki hayr. Demlikte on dokuz bardak ay kald diyemezsin. Halbuki ay istemeden nce ocaa geip, demlikteki ay miktarn lebilseydin ve toplam yirmi bardak ay olduunu renseydin, sana gelen bir bardak ay olduuna gre on dokuz bardak ay kald diyebilecektin. Peki nasl oluyor da yzde yzn bilmedikleri bir eyin (beynin) zdkleri ksmna yzde krkn bulduk diyebiliyorlar. Bunu syleyenlerin veya buna inananlarn amac belli: in iinden kamadklar bir durumla veya soruyla karlanca; "Valla biz henz o ksmn zmedik." demek iin basit bir kurgulama bu... "Uyuyan nsan uyuduunu bilmez." Hayvan, hareket edebilen bir domatestir. ... .. ^9er insanolu uyuturulmasayd hi kimse "nsan nen bir hayvandr" diyen byk hayvan halen alk( mazd. Bundan yaklak iki bin be yz sene nce Aristo ^nsan dnen bir hayvandr." demi ve tarihe gemi. az dnen herkes, bu cmlenin ne kadar sama oldu-yunu anlar.

'22 23 Ben Dnyann En Akll insanym Bil Kendini

nsan insandr, hayvan da hayvan. Birisi bana Mehmet'ten bahsederken, benim aklma hjblr zaman bir bcein dnen versiyonu gelmiyor... Bir gn bir kedi grm Aristo. Dnm ve "Allah Allah! Kediye bak, o da tpk benim gibi yiyor, iiyor, oalyor, yalanyor, lyor... Tek farkmz, ben d-nebiliyorum. O halde nsan dnen bir hayvandr." demi. Sen de yzyllarca alklamsn. Hepsi bu ha! Yahu ldracam, ne var bunda? imdi, ben de geen gn evde ieimi sularken fark ettim. iek de tpk bir hayvan gibi nefes alyor, besleniyor, byyor, oalyor, yalanyor, lyor... Tek fark var, hayvan gibi yer deitiremiyor. O halde: "Hayvan hareket edebilen bir bitkidir." dersem ben de tarihe geer miyim acaba? Kendine hakszlk etme. Sen bir insansn. Baka sze gerek yok. Bu arada hemen belirteyim. Aristo'yu yermek iin anlatmadm bunu. Byk bir dnr olduu su gtrmez bir gerektir. Ama byk bir dnr olmas gaf yapmayaca anlamna gelmez. Ben Aristo'ya tavr almyorum. Bu szne tavr alyorum. Yanl alklayamam. Deil Aristo, babam bile olsa... nanmadn alklamayacaksn. nandn da avularn patlayncaya kadar alklayacaksn. Reenkarne oldum! H? Birisi reenkarnasyon dedi, bir anda binlerce insan daha nce yaadn iddia etmeye balad. Halk arasnda ruh transferi olarak bilinen reenkarnasyon, bir anda bilim adamlarnn ilgi oda oldu. Bylece insanlar nceki yaamlarn daha net hatrlamaya baladlar. Bilim adamlar daha derinlemesine aratrd konuyu. Bir ksm hemen kabul etti reenkarnasyonu. Kimsenin, belki de hibir bilim adamnn aklna u soru gelmedi: nsann merkezi beyindir. Her trl faaliyet beyinle idrak edilir. Hatrlamak da beynin bir marifetidir. O halde nasl oluyor da, bir ruh bir baka bedene girince sz konusu ahs daha nceki yaadklarn hatrlyor? Eer bu doru ise, ruh transferi neticesinde kii gemiini filan hatrlyorsa, o zaman insann merkezi beyni deil ruhudur. Bu durumda da beyinle ilgili sylenen her ey boa kar. Ksacas reenkarnasyona evet demekle beyni reddetmek ayn eydir.

ok basit bir rnek olacak belki ama bitkisel hayatta olan bir insann ruhu bedeninde olmasna ramen ne bir ac duyuyor, ne de herhangi bir ey hatrlyor. nk, beyin ilevini yitirmitir. Belden aas fel olan bir insann sz konusu blmnn beyniyle olan irtibat kesildii iin hibir ey hissetmez. Ama fel olan ksm canldr ve kan bir ekilde sirkle olmaktadr. Sonuta herhangi bir eyi hatrlayabilmek iin mutlaka beyne ihtiya var. Ruh sadece diri durmamz salayan bir mefhumdur. Hatta daha ileri giderek, "nsan ruhuyla bir "ayvann ruhu arasnda hibir fark yoktur. Tm farkllklar beyin oluturur." diyorum.

24 25 Ben Dnyann En Akll nsanym Bir aslan miyav dedi... Geenlerde bir ok televizyon kanalnda ormanlar kral aslann, bir ceylan yavrusunu evlat edindii ve onu tm tehlikelere kar koruduu byk bir ibret ve hayret vesikasym gibi sunuldu. Herkes-aknlkla izledi bu olay. Hatta bir arkadam o kadar ok etkilenmiti ki, ertesi gn kalabalk bir ortamda, "Bir aslan kadar olamadk, birbirimizi yiyoruz!" dedi. Ben de; "Birbirimizi yediimiz doru da "Bir aslan kadar olamadk" da ne demek? nsan olmay denesene! Ayrca bize kahraman gibi sunulan o aslan kesinlikle zrl bir yaratk. Aslan, aslan gibi davranmal. Ceylan yavrusunu yemeyen bir aslan kesinlikle zrldr." dedim. Hepsi beni ruhsuzlukla itham etti. Buna benzer haberler zaman zaman kar ve ben her seferinde glerek izler geerim. Bir aslan miyav diyorsa onun tedaviye ihtiyac vardr, ne gzel taklit yapt diyemezsin. "Bilim adam" yok, "Bilim adam adam." var... TV'lerde bir dolu tartmaya katlan, saatlerce konuan ve bilim adamym diye geinen insanlar en objektif gzln takarak bir izle. Hatta eline kat kalem al ve konumalar yaz. Sonra yaklak drt - be saat sren tartmayla ilgili notlarn gzden geir. Ka tanesi Benim iddiama gre, ka tanesi Benim aratrma sonularna gre, ka tanesi benim yaptm deney ve gzlem sonularna gre veya ka tanesi Benim teorime gre diye balam cmleye? Eer bulabilirsen bu cmlelerin altn Bil Kendini yo|^

krmz kalemle iz. Sonra krmzlar say. denecek kadar az. Gerekten ok ac. Darvvin, kendi teorilerinden vazgeti ^ bilim adamlar Darvvin'den vazgeerdi, ya. ba Evrim tartlrken, kimse 150 ksur ,, ayan Darvvin'in tesine geemiyor. Darwir\ Darvvin filan dedi veya Darvvine gre cmleler. Peki sen ne diyorsun be adam? l*s ., - - -^ y* rin Darvvin'in teorileri. Sen ne diyorsun? BenParwi bi dnyorum veya ben Darvvin'e katlmy0rlj(n der Darvvin'den baka kime veya neye ne katar /\||ah akih.a?' Fizik tartlrken, bu sefer Einstein'n tartlrken. mam Gazali'nin tesine geernjy0r kime Tp tartlrken de durum ayn. Hipol<rat'.. na giriyor bilim adamlar. Ne acdr ki bugn(intP hala 2.500 sene nce bir yemin and yazan Hip0krat' ^' mad. Hi mi bir ey deimedi 2500 senedir ^ ey*:' m m? Kald ki Hipokrat yemininde geen "T^ hast^ar ma eit muamelede bulunacam." ifadesi o dr1emdeb !' ki sylenebilecek trden bir ifadeydi ama 2o0'li yllar(j ooyle bir beyan utan vericidir. Alt sene nive,ite okvj* D'r insana bu ahlak veremeyen bir sistem, iki d*kikal|L h Yemin metniyle neyi halletmeye alyor? Be^e 21. y'r rin Hktrlar zm reteceklerine, byk q$nec6J; e' devnm yapacaklarna, tedavisiz hastal^ pirak^ J"

26 27 Ben Dnyann En Akll k Alym 'yi, Hipokrat' aacaklarna. inetcaklarna, jbn . mendirler

b|na'

ar'n anlamak uruna kendimizden Bakai Eer & yandan da ev aulmlar Darwm'i anamayaj^onn dar Darvvin m '"9'1' aratrmalar yapsalard, irr^n, bir

renmi olurdM in kalmazd ve bizler oktan geriye ka'auk. Hi gEer Eer bin biraz da fi2ji m adamlar sadece Einstein' anlam* lard. anl^aya alsalard, kim bilir neler K yerme ' ^ulacakEer fjki ey lan kadar js! "^ Omlar mam Gazali'yi anlamay^ ok daha bet yet>i anlamaya alsalard, u and, altk Dolacakt... W* yinesi-, iini iyi yapm * bu szlerim herkesi kapsamyor. r\ fazla TV'lem *Va alan birok bilim adam var. gerekten lar szlerineI9r^mezsin. Medyatik deildirler. Anlar OK gre diye hp irn teorime gre, benim arat^unku o^n Onlar y2|er lar|^r ve biz byle adamlar pek balarm* Biz Gallileov Ser>e sonra anlamak daha anlaml Gevmeyizgerekten dft arz. sonra da oturup alarz me^gelr ^__ nyormu diyerek. V dnya Eer bin karak, gere,m; Aratrmalardan ve gzlemler^ hep baka|a,9e uama abasysa ve sen her ^nyoiav 'nr aratrmalarn referans alyor^ seferin . san, l can. U^y 2Q Bil Kendini |l'c x nm ama sen asla bir bilim adam deilsin. Sen sadece kendini bilim adam zanneden bir bilim adam adamsn. Kzyorum... Tartmalarda iki cephe olmasna kzyorum. Masann bir tarafnda tenaziyi savunan, dier tarafnda savunmayan adamlarn oturup tartmalarna kzyorum. Ben sucuyum, bucuyum diye artlanarak sz konusu platforma gelen bir insan, kar tarafn syledii ne olursa olsun inansa da, inanmasa da reddetmek zorunda hissedecektir kendini. Bunun uzants olarak bize yansyansa, hibir tartmann doruyu bularak neticelenmemi olmasdr. Bunun istisnas yok. Neden? nk kimse kimseyi dinlemiyor. Sus!

Ona doduundan beri birileri susmaktan bahsetti. Susmann ne kadar kutsal olduunu anlattlar hep. Susmak altn, konumak gm dediler. Altnn gmten daha iyi olduunu, daha pahal olduunu da onlar syledi. Dnd. "Altn daha iyi ise ve susmak altnsa susaym o zaman" dedi. Bir gn konumak istedi, azn at, birileri hemen biber srd azna. Biber azn yakt. Susmann daha iyi olduuna tam olarak inand artk. Konumak azn yakyordu nk. Sustu. Biraz daha byd. Biberin acs kayboldu azndan. Bir daha konumaya kalkt, birileri e|iyle azn kapad. Her doru her yerde sylenmez ediler. Ara sra yalan sylemesi gerektiini o gn frendi. Sustu. 29 Ben Dnyann En Akll insanym n Ara sra asa da azn, doruyu sylemekten kork-tu hep. Susmay ok iyi rendi. ok gzel susuyor. Dinlemeyi bilmiyor, sadece susuyor. Arada Dr ko, nusmas, gerektiinde de bildiini sylemiyor sylemesTgerekeni sylyor. T.pk. ucuz dan.manlar g,b, .' Kendini ok iyi gelitirdi. Bilmiyorsan sus adam sansnlar sz ona ait. Geenlerde ona, sus-masam da dinlesem, dinleyie rense,m beni ; adam sanmasalar da, ben adam olsam ded. bm c, a ona 'sus' dedi. O imdi bizim mahallede oturuyor. Dediini yapt. Dinlemedi, sadece sustu ve b.z onu gerekten adam sandk. Asla susmamaksn. Dinlemelisin. Anlamaya almal-sm. Yanlsa savunduun, ben yanl JJY^^^ di dorusunu rendim. Sana teekkr edenrn.deme lisin. Ancak byle olursa, geliebiliriz. Aks. halde, horoz do v izlemeye devam... Efsaneleri seviyoruz. Bil Kendini Derler ki; "Aristo, dncelerini ekinmeden syle/0 ok rahat bir insand. Eski Yunan'da kle says zgr ms* saysnn yaklak iki katyd. nsanlar sylemekten kor lan szleri "Aristo byle demi, Aristo yle demi" , rek Aristo'ya mal ediyor ve bylece fikirleri yznden ularna dert almyorlard. Eer ifade insanlara ok sert g&1 se "Bunu ben sylemedim, Aristo sylemi!" diyorlar0 ' nk Aristo cesurdu ve her eyi syleyebilirdi." imdi kafan iki elinin arasna al ve dn. u ana K^ dar gelen ve Aristo dedi, Sokrates dedi, Eflatun dedi, fl men Diyojen dedi diye balayan tm szler acaba ger0K ten onlara m ait, yoksa hararetli hararetli savunduum1-' ( bu szlerin bir ou aslnda sradan insanlarn uydurm^ m?

Efsane retmek, fikir retmekten daha zor. n^ efsane retmek iin bir de kahraman lazm. Seni kolay o& m yapmaya davet ediyorum- Dnmeye, fikir retmeye-'' Eer gerek bir bilim adamysan, sadece bilim . 'aryla ilgilenmek yerine, biraz da bilimin kendisiyle ilgile1' men gerekmez mi? Hakszlkta son nokta... EPey bir zaman da dahilerin doutan gelen ustu Suleri olduuna inandrldk... * Bu bir yetenek ii ' Onunki Allah vergisi ' Doduunda belliydi ' Herkes yapamaz

30 31 mekiin uramazd. Ben Daha ac,mas,z olanlar dava,, . ansl adam ekstra bir g meinde ampul nlerle tanma*'_--kullanabiliyor da ondan Bil Kendini Tm dnya yukarda ad. geen ve gemeyen mor-, ,P uvusturulmutur ve insanolu kendi eliyle kendi de-finle vo etmeyi baarmtr. Eer tersine bir aba sarf haS'nHik s anda hi kimse piramitlere hayret etmezdi, etSehinmz halen Edison'u konuuyor olmazd.k. nk ampul oktan demode olmu olurdu. Tm mucitler nce ayn eyi kefettiler: "Kendilerini..." Normal bir insan olman kafi! Sen bir dahi olarak dodun. Bunu ok rahat syleye-bilmelisin. "Ben insanm" der gibi... Dnsene acaba tekerlei bulan adam ben dahiyim demi myd? Hayr. O sadece insan olduunu sylyordu. Sonra, "Dahilik kavram knca dahiler ve dahi olmayanlar diye ayrdlar bizi. ilk snrlama da buydu. Halbuki nceleri sadece alan ve almayan insan vard. alan, bugn dhiyane saylabilecek eyler retiyordu. O halde dahi olmaya almak aslnda yersiz bir abadr. Yaplmas gereken sadece normal bir insan olmaya almaktr. Benim derdim de bu ite. Anorma-lize olmu insanl, yeniden normalize etmek...

nce farknda olduunu gster: "Ben bir insanm. Beyninin her iki lobunu kullanan insan dahidir, diyor-'ar. Ben doduumda zaten iki lobumu da kullanyordum. Elimde olmayan nedenlerle bu ynm kreltildi. Ben tekrar

rucularla chat'le, TV'yle. 33 Ben Dnyann En Akll insanym Bil Kendini

ben olmak, normal bir insan olmak ve beynimi yaratlma uygun kullanmak istiyorum" de! Beyinle ilgili birka cmle... sadece hSd' i'61*80 hayal etmen 9erekmeZ' ^ sadece hayal edileni dnrsn! (Sol beyin) Halbuki bir kitap okurken durum ok farkM,, wL ?.y^L ! ,1 mu-

-j..~jv<. <-/n m ourad daha enteresan olan, sonular laym diyor.) Rakami~- -Matematik Muhakeme Analiz Okuma-yazma Rakamlar Nasrs Madde Resim Ritim Renk Mzik H. Gc lob) Sonra senin ya-eini hayal edersin, oynarken her iki lob birlikte alm olur... Muhakemeye gerek yoktur 'oto oynuyoT On M h-TT ^ dd Dnerek, sa-emerek ln bu?dan- on da obadan yirmi .k., baya da ko-

st beynin iki lobdan olumutur. Sa lob; resim, ritm, renk, mzik, hayal gc gibi sosyal saylabilecek konularda, sol lob ise; matematik, muhakeme, analiz, okuma yazma ve rakamlarla ilgili konularda seni destekler. Doduunda beyninin her iki lobunu da aktif olarak kullanabiliyordun. Yani dahiydin, ancak daha sonra yukarda anlattm uyuturucular iki beyin arasndaki geigen-lii salayan nasrs maddeyi etkilemi ve iki beyin arasn-^ daki iletiim iyice azalmtr. ,,,,,:,,,.., ->,,,yapma gelenei. Yzylla1" uz. tutmu"heT kar' a!I" Vapmi' sonra biz de model Ka? kL karrtfl yagdl9lnda kardan adam yapar olmu-^K?^ yapm'tir ki hyatmda? En b-haval etmS. ' dnleni dnp, hayal edifevkalde mmkn. Sonuta -"Olbi ka^TZr?!?1,? n; ki bey'n birbirinden ve-'k yava ret ? dah"iin de bV'ece sona ermi-9renen, yava karar veren, zm retmek-

34 35

Ben Dnyann En Akll nsanym Bil Kendini te ska ge kalan, srekli tketen ve bir trl reteme yen, zor anlayan insanlar olmuuz. in gzel bir taraf var sa, o da; her eye ramen iki lobu tekrar bartrabiliyor ol mamzdr. \ Eer istiyorsan yapabilirsin. nce en mkemmel yaratk olduuna inan ve anlattklarm kendi hayatna uyarla! Sendeki hazinenin yannda Sleyman'n hazinesi de ka para? Sen yz milyar sinir hcresiyle (Nronla) dodun. Bunlardan yaklak on milyar beynine yerletirildi. Nronlar dier hcreler gibi artmaz. Aldn darbelerle, itiin sigarayla, kullandn alkolle, yalanman gerekesiyle ksmen azalr ama asla artmaz.

Nronlar insanlarn bilgi bankasdr. Her nron ayr bir hazinedir ve binlerce bilgi ierir. Tm bildiklerine, nron denilen bu hcrelerden ularsn. Tecrbelerin de bu hcrelerin iinde gizlidir. Karar verirken de yine ayn ekilde bu hcrelerle irtibat kurarsn ve karar verme hzn, bu hcreler arasndaki balantlarn kvrak olmasyla dorudan ilgilidir... Sen de dier dahiler gibi, sahip olduun bilgilere annda ulaabilirsin. Olaylar, nesneler ve durumlar karsnda ok daha pratik ilikiler oluturabilir ve analitik dnmeyi baarabilirsin. Bu da mevcut loblarm arasndaki entegrasyon srecinin balamas anlamna gelir ve bylece sen ocukluunda braktn dehana yeniden kavumu olursun. Tabii ki aadaki egzersizleri ciddiye alp, haya'3 geirirsen... Her blmn sonunda verilen egzersizleri byk bir samimiyet ve itenlikle uygulamaya balarsan, birka gn sonra dnme hznda ok ciddi artlar olacan greceksin. Bu iin akas yok! 37 rn Ben Dnyann En Akll insany Egzersiz zaman Samalama Metodu Ama: Nesneler aras absrd ilikiler oluturarak beyin entegrasyonunu salamak. * '* Mesel; bir bak ve birkarpuzla ne yaparsn deseler, hemen hemen herkes "karpuzu keser ve yerim" diye cevap verir. Bu dorudur. nk kafamzda bu iki nesneyle ilgili iliki byle kurulmutur. Burada bak karpuzu kesmek iin vardr. Dolaysyla bunu tekrar dnmek sana hibir ey katmaz. Bilgini tekrarlam olursun! Halbuki karpuzu ban ucunda bir top gibi evirerek bir fotoraf ektirip, "en iyi fotoraf yarmasna" katlmak aklna hi gelmez. Veya ok byk bir karpuzun iinde bir bak fabrikas hayal etmek aklna gelmez. Halbuki bu hem absrd, hem de normalde olamayacak bir eydir ve beyinde yeni bir alma sebep olur. Toplamda da analitik dnmeni olumlu ynde etkiler... Kitap - Kalem "Kalemle bir kitap yazardm" dememen gerekiyor nk kitap ve kalemle ilgili bilgi ba byledir. Daha analitik dnebilmek iin yeni balar oluturabilmelisin. Kitaptaki her harfin kalemlerden olutuunu (l harfinin bir kalem olmas gibi) hayal et mesela! Bu ok kolay deil elbette. Dahi olmak istiyorsa11 eski alkanlklarn krmalsn. Tm anlatlanlar unut, ^ eyi yeniden yorumla! Greceksin ki bu hem ok keyi"1

Bil Kendini hem de ok anlaml olacak ve ekstradan da iki beynin arasndaki entegrasyonun yeniden kurulmasn salayacak. iin Mant Bir bardak ay ve bir ay ka dn; ilk akla gelen "ay ka ile ay kartrmak"tr. Beyin bu ilikiyi ok abuk kurar ve resmeder. Oysa byk bir ay kayla ay servisi yapmak fikri hemen gelmez... Dolaysyla beyin zorlanr. Sa ve sol beyin sohbet ederek birbirine yaklamak zorunda kalr. te loblar Sollob Sa lob -Sollob Sa lob -Sol lob Sa lob -Sol lob Sa lob Sol Sa Sol arasnda geen minik bir diyalog: Nesneleri veriyorum. Bir bardak m ay ve bir ay ka... Tamam ite ay kartr. Hayr yle deil! Allmadk bir ev istendi. , Nasl yani? Valla bilmiyorum. Daha nce hi , yapmadmz bir ey... Daha nce hi yapmadmz bir ey mi? Evet aynen yle. Hemen balasan iyi olur! Bulamyorum abi be! Zorla kendini mutlaka bulursun Buldum galiba! ay ka ile ay servisi yapmak... Harikasn valla! Krk yl dnsem aklma gelmezdi...

38 39 Ben Dnyann En Akll insanym

Bil Kendini

Halbuki var olan balantya ulamak iin geen diyalog sadece ilk iki cmleden ibarettir. Dolaysyla dnlmeyene younlamak, beynin iki lobu arasdaki diyalog miktarn ve artrarak, zihinsel geliimine pozitif etkiler yapacaktr. Bundan sonra etrafna bak ve her ne gryorsan aralarnda sama sapan, olamayacak absrdlkte balantlar kur! Eer kurduun balant olabilecek trdense yeniden dene. pucu: Kk nesneleri byt, byk nesneleri klt. Az olanlar oalt, ok olanlar azalt. Bolca renk kullan. Kurduun balantlar sahki yayormuasma canlandrmaya al. Btn bunlar aslnda allm dnce kalplarn ykmak iin. lk balarda ok kolay olacan zannettiin sama ilikileri yakalayamayabilirsin. Bu ok normal. Ancak denedike bu srecin hzlandn greceksin. Hzlanman loblararas geilerin hzlandna iaret eder. Bylece iki beyin birbirine yaklam olur. ki beyin birbirine yaklatka da daha analitik dnr, daha abuk kavrar ve snrlarn o derece zorlam olursun. Dnyann En Gzel iirleri Bil Kendini kendini... Kainatta yok bir deer, Bil kendini kendini... Kindar kirli ise eer, Sil kendini kendini... nsan derim sana hay hay, Hrmetli ol herkesi say, Kimse ile etme alay, Gl kendini kendini... Muhta gelse geri itme, Muhannete yakn gitme, Altn iken sakn etme, Pul kendini kendini... Zevraki der kt eyler, Boyun bker btn beyler, ster ise sultan eyler, Kul kendini kendini... Gerek kapasiten bir srahiyken neden sadece bir bardaklk ksmn kullanasn?! 40 41 2. Blm Yetenek mi Dedin? O da Ne? Yetenek dedikleri; tembeller in iyi bir kamuflajdan baka bir ey deildir...

yetenek mi Dedin? O da Ne? Dnsene; o gne kadar ka milyar insan v. \^ yapt? Ama sadece Arimet tasn suda ykseldiimi^' etti. Yoksa o gne kadar suyun kaldrma kuvveti yoK du? , fi Dn! O gne kadar ka bin insan elma aacif1 ^ec& tnda oturdu ve kann kafasna elma dt de s Nevvton yerekimini fark etti... X5' Dn! O gne kadar ka milyar insan gaz la' yakt da sadece Edison ampul buldu... ^' Dn! O gne kadar ka yz bin insan fizikle w* ti da sadece Einstein E= mc2 dedi. V Peki bu nasl oluyor? Ayn eyler bakalarnn ^\^ Sina geliyor ama sadece bazlar olup bitenlere bir * veriyor ve sonra dnyay deitirebiliyor? ok ack. ,0' uze diye nitelendirilen bu insanlar konularna ^'^' sa n H adamlardl ki' ne gryorlarsa, neye baky^dir1' voriarn uAyuyorlarsa hemen kendi konularyla ilikil<?r.y0r' dl" Ar?imet'' dn; adam herkes gibi banyo ya? rn Yetenek mi Dedin? O da Ne?

herkes gibi onun elinde de bir tas var ama o tasa tm adanmlyla bakyor ve sama da eleri sylemekten ekinmiyordu. Kimin ne umursamyordu bile! Yar plak sokaa frlayn ye barabiliyordu... p' konus Tekrar etmek istiyorum: "Yetenek diye bir sev yoktur..." isteyen herkes herhangi bir konuda en iyi olma yi baarabilir. Zihinsel bir engelin yoksa sen de bir Edison olabilirsin, ihtiyacn olan tek ey beynindeki resim yapma merkezini harekete geirmektir. Baka bir ifadeyle iinde ki ressam canlandrmaktr.

nce sen inan! Aya gideceini sylediinde henz 15 yanda b.r ocuktu Neil Armstrong. Herkes gd alav etti onunla. Onlar gldke o ciddileti, o'nl ral et ' e o mat ett. Insanm isteyip de yapamayaca hibir ey yoktu ona gre. Yllar sonra hakl ktn mda herkes hayret ve ibretle onu izlerken oK hli etmeden gayet olaan bir slupla aya ayak basan ilk insan olarak, insanla yle seslendi' "Bu adm bir -;n ok basit, insanl.k iinse dev bir sraDaha ne olsun be abi... Vetenek diye bir py nsanlar tembelliinden uydurmular bu yetenek tabirini. Herhangi bir konuda az baarl olan bir insan, baarl olmak iin ihtiyac olan yetenein kendisinde olmadn ifade ederek, hakl olmaya alr. Bunu yaparken de baarl olanlara ok byk bir hakszlk yaptn bilmez. y' bilardo oynayan birine "yeteneklisin" demek o insann tm almalarm yok saymak demektir. Ne yaz,k ki bunu syleyen d& bilmez, sylenen de. Hatta yeteneklisin dedi1' mizde kar taraf ounlukla mutlu bile olur. 46 Belki de sen u anda dnyann en byk yazarsn! Eline hi kalem almadnsa biz veya sen bunu nasl anlayabiliriz ki!... Belki de sen dnyann gelmi gemi en byk te-nisisisin. Ama eline hi raket almadnsa bunu ne biz anlayabiliriz, ne de sen... Dnebiliyor musun? 21.yy'da birok insan herhangi bir konu hakknda bir ok kere, hem de hi denemeden benim o konuda yeteneim yok deyip kendini kenara ekebiliyor. Bylece kullanmad o ynn kendi eliyle topraa gmyor. ok ac ama u anda bir yerlerde mr boyunca kendini fark edemeyen ve lmek zere olan bir fizik dahisi, dnyay deitirecek bir lider, marsa gidecek bir astronot var. Kim bilir, belki de o sensin... Genlerinden medet umanlar da var... ad ar bir takm zel yeteneklerin babadan oula, resi a ^Z fen^' ^'k' Seii ne srmektedir. Halbuki iyi snn yapan k'1" Babann olunun da iyi resim yapyor olma-mame9enetI< yaplyla uzaktan yakndan ilgisi yoktur. Bu ta-resirn n yetl?me tarz ve ilgiyle ilgilidir. Bir ocuk babasnn yaptn grerek byrse resme kar bir ilgisi olu47

ym Ben Dnyann En Akll insan sur ve beynindeki resim merkezi aktif hale gelir. Sonu-ocuk da iyi resim yapar. yi resim yapan bir baba herhangi bir kreten bir ocuk alsa, onun da bir zaman sonra iyi resim yapaca muhakkaktr. Ayrca yetenek, genlerdeki bir ifreyse, niye Edi-son'un akrabalar da mucit deildi? Niye Mimar Sinan'n mimar bir akrabas yok? Niye Einstein'nn fiziki akrabalar yok? Niye Leonardo da Vinci'nin slalesinden kimse Mona Lisa benzeri bir eser verememi? Niye Piccasso'dan baka Piccasso yok? Niye Alexander Graham Bell'in akrabalar bir ey icat etmemi? NEDEN? yanda piyano alan Mozart iin ne diyeceksin? Bazen ok erken yalarda inanlmaz beceriler sergileyen insanlar grrz. Mesela Mozart. Adam yanda piyano almaya balam. Yetenek diye bir ey yoksa bu nasl aklanabilir? Bilinalt denilen o muamma, esasnda bilinci de etkileyen "byk bilin" dzeyindedir. Ancak bilinalt kaytlarnn hayatmza yansmas bazen uzun sreler alabilecei gibi, bazen de annda yansr hayatmza. Bazen ok basit bir olay bile, durduk yerde iimizdeki dahiyi aa ka-rverir. Sanki bir patlama olur beynin bir yerlerinde. imek akmas gibi bir ey bu. Patlamann nerede olacan kimse kestiremez. Ancak patlama olduu esnada beynimizin hangi noktas aktifse, o blm harekete geer. Kim bilir belki de Mozart'taki bu mzik merkezinin patlamas, Mozart uyurken annesinin lk atmasyla gereklemitir. Ya da daha lmn ne olduunu bile bilmeyen bu ocuun yaYetenek mi Dedin? O da Ne? nnda bir yakn lmtr ve oradaki insanlarn alamas sebep olmutur bu patlamaya. gnin de sihirli bir lamban var... ocukken beyninde herhangi bir patlama otana-yanlar ne yapmal? Normal olan herkes istedii her eyi yapabilecek donanma sahiptir. yle dn: inde milyonlarca insan var senin... Ressam var, fiziki var, matematiki var, yazar var, heykeltra var, sapk var, hrsz var, ipsiz var, ipli var, arkc var, futbolcu var... var da var. En sevdiini se, ona younla, hayatn deisin! ocukluunda herhangi bir yetenek merkezini patlatamamlarsa, imdi sen yap bunu. Bilincinle bilinaltn birletir, byk bilince ula ve bitir ii. Byle davranman, daima o konuyu dnmeni salayacaktr. Bu da eninde sonunda sz konusu merkezin patlayaca anlamna gelir... iindeki insanlardan en ok kullandn hangisi ise, sen u anda osun.

Eer elenmeyi ok seviyorsan, tercihini elence merak olan insan semek ynnde kullanmsn demektir. Zaten birini seip ona ok younlanca dierleri yava ya-va geri ekilecektir. Alaattin'in sihirli lambasmdaki gibi arlmcaya kadar da asla gelmeyecektir... Dnsene ii gc peete yakp tabak krmak, salara kadar dans etmek olan bir insann iindeki fizik dan ne diye "Bak tabaklar yere dt, demek ki yer e-

48 49 Ben Dnyann En Akll insan,y,m yetenek mi Dedin? O da Ne?

kimi var." desin ki?... , Newton aacn altnda otururken elmann dmesiyle fiziki olmad...Adam zaten aryordu. Yani beynindeki fizik dahisi hep tetikteydi onun. O halde kural ak, hedefi le yatp kalkarsan, hedefinle ilgili okuyup yazarsan, torunlarmz senin de adndan bahsederler ve yllar sonra sen de yz binlerce insana esin kayna olursun. Bu, gzleri grmeyen bir insann daha iyi duymas gibi bir eydir. Be duyusundan herhangi birini kaybeden birinin dier duyular daha iyi alr. Kr bir insan daha iyi duyar. Hem kr hem sar bir insan daha iyi tat alr, gibi... e yaramaz dediin adamlar ortadan kaldr ve baar. Tembel adam yok et mesel. Srekli mazeret bulan adam, ktmser adam, uykucu adam ortadan kaldr. imdi oka sihirli lamban. Baarmak isteyen, zm reten, hzl dnen adam iste. Adeta zeri toz tutmu biblo gibi sil onlar, parlat, harekete geir ve bak neler olacak... EgzerszZamani Ters El Metodu. sz konusu olunca, ilikisi ters iler. ^n farkl rie dr. Ama am may'"' -~ =>^^^**^s*^,u konuda ok ciddi almalar vardr.

elimi =o i kullanabilmem iin bir ka'k icat etm.. Normal kak Babamn yapt kak. Babamm yapt., ka.kla sol elle yemek^ysmek imkansz olduu iin ben de mecburen sa elimi kullanmay og renmiim... Ters el metoduna gre kullandn elini deil, ters elini kullanman gerekiyor. Sa elini kullanan bir tenisi duun Sa elini kullandna gre beyninin sol yarm kresinde ner gelen yeni top iin alternatif bir vuru ba olusm^;; (havadan gelen top iin ayr, yerden gelen top m ayr 51 Ben Dnyann En Akll Yetenek m Dedin? O da Ne?

vurular... gibi) sz konusu tenisi, raketi sol eline alnca ayn kalitede vuru yapamaz. nk beyninin sa yarm kresinde alternatif vuru balan henz olumamtr, fyv cak stne gittike vuru kalitesi artacaktr. \ Alkanlklarn krmaya kalktnda tenisinin beyin loblar arasnda yukardaki karikatrde olduu gibi bir diyalog geecek ve bu da nars maddeyi harekete geirecektir. Bylece her ters el denemesinde entegrasyon devam edecek ve bizim tenisi hem iki elini kullanabilen bir oyuncu olacak, hem de her seferinde dahilie biraz daha yaklam olacaktr. Ters elle yaz yazmak: Tpk tenisi rneinde olduu gibi yaz yazdn elin sa elin ise; "A" harfi iin sol beyinde bir ok alternatif olumutur (kk a, byk A, el yazs ile a... gibi). Halbuki kalemi sol eline aldnda, sa beyin bu konuda tecrbesiz olduu iin sol beyinden yardm isteyecek ve bu da beyinler aras dostluk srecini hzlandracaktr.

Beynindeki iki lobu, ayn binada yaayan ama birbiriyle konumayan iki komu, kendini de binann sahibiymi gibi dn! Onlar bartrmak sana dt. Hadi bir eyler yap! Ters elle her gn 15 dakika yaz yazmay dene! 1.Yarar: Entegrasyon. Bu egzersizi yaparken ilk gnler yaznn ok irkin ol duunu greceksin. Ama aradan 10-15 gn geince yava a yaznn dzeldiini grp mutlu olacaksn. Hatta ilk gn yazdn yazy sakla. 15. gn yazdn yazyla muka yese et ve ters elle yaz yazmann hi de zor olmadn gr. . 2. Yarar: Ola ki bir gn... ki elini kullanabilen bir insan olarak ellerinden birine bir ey olsa bile tekini rahata kullanabilen bir insan ola caksn. . , ... 3. Yarar: Sorunlarndan kurtulacaksn Birok insan sorunlarn hayal ederek zme yolunu seer. Halbuki yazarak zm aramak; sorun zme yollarndan en pratii ve bizi sonuca en abuk gtren metottur. bir de Babasyla olan sorunu sadece dnerek zmeye kalkan bir gen, srekli "Babamla aram iyi deil. Allah kahretsin! Babamla aram iyi deil!" tarznda cmleler kurar. stelik bunu her sylediinde fkesi ve sorunu artarak da-ada byr. Binlerce defa ayn sz sylemesine ramen, e rar ettiini bir trl fark etmez ve bu sorun o istese de ha^ese.de bilinaltna yerleerek, onun duruuna, ruh aihi Kil ;UZne vansr- Sonuta sorununu gideremeyecei yeni skntlar balar. kad,ySa sorunu yazarak zecek olursa, sradan bir A4 9ia|y'a ii annda bitirebilir. 52 53 Ben Dnyann En Akll insanym Yetenek mi Dedin? O da Ne? Sorun: Babamla aram iyi deil. TARAFLAR -\ a- Ben b- Babam c- Annem ? d- Kardeim e- Arkadalarm

"Babamla aram dzeltmem iin ben ne yapabilirim ve onlardan nasl bir yardm isteyebilirim?" diye sorar; bu soruya bir cevap bulmak iin yazdka yeni zmler retir ve sorun ksa bir zamanda zlr. Dnerek veya hayal ederek sorununu zmeye kalkrsan binlerce tekrara maruz kalacan bir kez daha sylemek istiyorum. Halbuki yazarken durum deiir ve bir eyi defadan fazla yazamazsn. Yazarak sorun zme metodunun bir baka yarar da; sorunun, zlmesi gereken bir problem gibi alglanmasn salamasdr. Gel gr ki Trkiye'de bu yolu kullananlar yok denecek kadar az. Yukarda basit bir sorun zme teknii olarak sun duum yazarak sorun zme metodunu biraz daha abar tarak ters elini kullanarak denersen, inanlmaz sonucu ^ de grrsn. nk ters eli kullanmak, beynin dier lor"1 da harekete geirmektedir. ' ' - " Dnyann Er Gzel iirleri Anlayana... Azmi sular boup, ate yakamaz, Sanma ki irade inzivadan kamaz, Eer salamsa ruhunuz emin olun ki; Yollar yorup sizi, yllar ykamaz...

54 55 3. Blm Beyindeki Korkun Tarla. Tarla... En Verimli Tarlas: "Bilinalt." Hi kimse bilinalt denilen o yerle ilgili net bir ey -yleyemiyor. Nerededir, az gz var mdr, yenilen - ii-f n bir ey midir? Kimse bilmiyr' imdi ben aklyorum: Beyinde E-93 diye bir blge var, ite oras bilinalt. Ben \|| | uydurdum. Beynimiz muhteem bir alet olmasna ramen ok ilgintir ki bilinaltmz, baar veya baarszln ekline, trne veya byklne bakmakszn, sadece sonular karsnda senin tutumuna bal olarak kayt yapar. Baarsz olduunda, baarszl kabul edersen bilinaltnda baarszlk kayd yaplr. Ayn ekilde yine baarsz olduun halde, sonucu baar diye nitelendirilen, ayn bilinalt, ayn sonu iin baar kayd yapar. Bu kaytlar ok ciddi tutulur.

Ve gn geldiinde ilgili kaytlar yapc veya ykc etkisiyle beraber ortaya kar. Eer srekli baarszlk kaydedilmise; yeni bir ie balarken bu bilgi geri dner ve Sana: "Sen zaten hep ba-ansz oluyorsun, yine baarsz olacaksn! Bouna urayorsun." der. daha h baaryla ilgili kaytlar, baarszlk kaytlarndan /sa, bu sefer bir ie balarken "Sen hep baar-n. yme baaracaksn." der.

^ '!,rak; bilinaltma ne yklersen ykle, snunda mutlaka geri dnecektir. o. 59 Ben Dnyann En Akll insanym O halde sonular ifade etmek iin kullandn kelimelerle bilinaltn ister saysz baaryla , ister bir dnya baarszlkla doldurabilirsin. Baarl olmak iin phesiz ok ciddi bir destee ihtiyacn var. Belki bu destek sana ailen tarafndan verilmedi Belki evrende de kimse senin destekin olmad. Ama her eye ramen baarl olmak istiyorsan burnunur.dibindeki dostunu hatrla, onunla temasa ge. Bilinalt. Herkes bilir ama... Sokaa k yz kiiye, baar nedir? diye sor, alacan cevap bellidir. "Hedefe ulamak" Baarszlk nedir? diye sorsan, cevap yine bellidir: "Hedefe ulaamamak" Her ikisi de dorudur. Yani bir futbolcu herhangi bir mata iki gol atmay hedeflemi ve iki gol atmsa baarl, hi gol atamamsa baarsz olmu demektir. Ayn futbolcu eer iki gol atmay hedefleyip be gol atmsa ok baarl olmu demektir. Eer bilinaltnn baarszlk kayd yapmasn istemiyorsan ahsi szlndeki tm olumsuz szckleri kaldrp atmalsn. Mesela baarszlk kelimesi yerine yle W kelime bulup koymalsn ki sen bu durumdan bahsederken, bilinaltn baarszlnda bile olumlu kayt yapabilsin. Beyindeki Korkun Tarla... ' szcn bugn itibariyle tarihe grl

Bunun iin harika bir fikrim var: ki gol atmay hedefleyen futbolcuyu dn! Hani iki gol atnca biz onu baarl saymtk, hani be gol atnca ok baarl saymtk da, hi gol atamaynca o irkin kelimeyi sylemitik: Baarszlk! Futbolcumuz hi gol atamam olsa bile, baarsz olmam, aksine baarl olmutur. Ama bu baar sadece az bir baardr... Tpk, hedefini ap be gol atnca baarl kelimesinin bana "ok' nicelemesini koyduumuz gibi, hedefinin altna dnce de 'az' nicelemesini koyabiliriz. Bylece futbolcumuz halkn dilinde baarsz saylsa bile; o, bu olumsuz cmleyi olumlu hale getirip "Ben baarl oldum ama bu baarm az. Daha baarl olabilirim. Bunu gerekletirebilmem iin alma tempomu artrmalym." diyecektir. Bylece, bilinalt olumsuzluk kayd yapmayacak ve bu kayt bir dier mata onu mahvedemeyecek, aksine dana baarl olma bilinciyle sahaya daha emin bir ekilde kmasn salayacaktr. Artk o iren kelime yerine 'az baar' tanmlama-vm.kullanyoruz. nk sahaya gol atmak iin kyorsun. r|l olmak iin az ya da ok bir aba sarf ediyor-ne olursa IOMK, baarl oldun demektir.

60 61 Ben Dnyann En Akll insamv Bilinaltna yen ilen havata yenilmi demekti^ 1 numaral forma... Byk bir kulbn yetenekli yedek kalecisiyrjj lk on bire girebilmek iin yllarca bekledi... zaman geti, kulp yeni sezonda asl kalecisiyle anlaamad. Gen kalecinin ryas gereklemi, 1 numaral for. may srtna geirip sahaya kmasna sadece bir haf ta kalmt. ? \ Teknik he/et yetenekli kaleciye gvenmediini ve kaleci aray na girdiini hem de basma ak bir toplantda dile getirdi. Aslnda profesyonel bir kulbn yapmamas gereken bir davrant bu. Aklamann yanks tam bir hafta srd. Yeni bir kaleci alamadklar iin mecburen yedek kalecile-riyle sahaya kacaklarn akladlar. Bylece bizim yedek kaleci, ilk defa ilk on birde kaleye geti. Ma balad- Yedekken harikalar yaratan gene kaleci inanlmaz ktyd. Akl almaz hatalar yapt. Yenildiler! Ma sonras teknik heyet, yle bir akla^ yapt: "Matan nce de sylediimiz gibi, kaleff miz iyi deil. BU ma kaleci hatalarndan dola/ kaybettik. Kaleci araylarmz srdryoruz

Gen kaleci dier hafta daha kt oynadl " tk mahalle kalelerinin bile yemeyecei go|ler'. yordu. Hayatnda* ilk defa yakalad bu ir Beyindeki Korkun Tarla... sat bo yere harcad. 1 numaral formamn hakkn veremedi. Haki, ,kan teknik heyet, sonunda bir , , . buldu ve b izim gen kaleci adeta kaderine isi l rek yedek kulbesine geri dnd. e~ Acaba kaleci gerekten kt myd , tekmk heyetten ve medyadan etkilenip kt l\ * roln kabul ettii iin mi kt oynad.? kalec doldurdu. Sonuta bizim kale /u gzma tadar "utaymar geri dnd, ve 4t ba</hkt'mda N4fS^r' YUka"daW ava bizim imdi biraz abartalm.. Ve ^mana^avtf^ 96rekten ok saf- lke ' 9V12eye blr a^Pul takman arasnda.

62 63 Ben Dnyann En Akll insaniyi. Bey indeki Korkun Tarla...

ikisi iin de ayn boyutta birer varbm Polyanna isiz kalsn... Markete gidip bir ekmek aidnda baarl bir alveri yaptn dn! ay ierken zerine dkmyorsan kendini baarl say! '? Trafikte kimseyle dalamadan evine dndnde kendi kendine ne kadar baarl bir yolculuk gerekletirdiini syle!

Yemek yaparken, eer yemei yakmamsan ne kadar olaanst bir a olduunu dn!... Bilinaltnn gemite yapt hibir kayd yok ede-1 mezsin. Bu anlamda yarn itibaryla bugnk kaytlara mdahale etme ansn yok. Ancak yukardaki gibi keiden ya karabilirsen; bilinaltndaki (+) iaretlerini artrrsan, ks; bir zaman sonra (-) iaretleri hkmn kaybeder. Baars: olma korkun sana erer. Hatta baarsz olma korkunu y nebilmek iin dnsel anlamda ayrdn zaman da i'w harcayarak daha da baarl bir insan olup karsn. Egzerjz_Zamam Hayal dnyasndan zirveye... insan hayalleriyle vardr ya da yoktur. Anlaml bir ha-vat srebilmek, baarl olmak, mutlu olmak, zirveye kmak... ancak muazzam bir hayal gcyle mmkndr. Bir yerlerde ok uyuyan, srekli tembellik yapan mutsuz birini grdnde ona; gl hayalleri olup olmadn sor, olumsuz cevap alacana ya da o anda bir eyler uyduracana eminim. Gerek bu! Eer bir hayalin yoksa, yolunu bilmeyen bir yolcudan farkn yok demektir. Uzun lafn ksas; sradan hayallerin varsa sradan bir mr yaayacana inanabilirsin. Sra d, korkusuz ve zgr hayaller kurabiliyorsan bil ki sra d yaayacaksn. Sonu sra d olmasa dahi, mutlu bir insan olacan muhakkaktr. Sen her eyinle olaanst olmalsn, hayal gcnle <te. ite hayal dnyandan zirveye ulaabilmen, uykularnn kamas, daha mutlu, daha umutlu yaabilmen ve sra d-lga ulaabilmen iin harika bir egzersiz sunuyorum sana... ayn ^U ^ yapt'9n ner ne ise hemen bir kada yaz ve eyi yerekimsiz bir ortamda yaptn hayal et!

m yeme iini bile denizin altnda yapt-er kur.

64 65 ,dek En A nsanim

0ey'n' i Korkun Tarla...

, Cann hi su i^nl O susam. varsay, buna 'n rusun. Bir tasa su koV ^ al eline ve i. Kendin- *U "ok keyif alacaksn. e Can.n kola kola olduuna inan. basan. BU ekilde r... Eer bir seviyeye ula* 4n. metotlarla zece^ veye kacaksn.- *i bir zamanda kendini ' inan W, dudaklarn ku-i en son uymu gibi ahs, eminim b,az su koy ve onun gelmel, Bu tad aldn nyann en byk basm n amas da yansl V Zevraki... Dalgalar ayyuka dese de taki, Ufukla birlese hatti revnaki, Hatta olsa dahi artan da yce, Yine bahrin stndedir Zevraki... Akn dalgasndan bulmadm halas, Annn etmiem Zevraki mahlas. Rhtmmz Rab'tr, rotamz ihlas, Byle yazm bize ezel evraki... Kader gemim ald kalbinden yara, Grnmez ki kam ku kadar kara, Gine de of demem okyanuslara, Olsa da Nuh'un o tufan vaki... Gnl gemisinde kalmz kaptan, Gemiiz nice bin korkun girdaptan, Nuh'un gemisi ki rd oktan, Ruhun bahrinde bakiyiz biz baki... Zevraki bu frtnann fevki yok, Srkler settar'a yanl evki yok, Lakin yalnz yolculuun zevki yok, Dolsa da derune dehrin ezvaki...

66 67 4. Blm

Baar... reddediyorum 6aan.Basau*-

*t ve baar. Baarl ol/i? nru baarp, baarsz En basit forml: Srayta^oru mak bu kadar basitken insanlar" K iarn, anlayamyorum. Ben Dnyann En Akll insanyu aan-

f ^^ A Mctiren sihirli kavram: Hayatla,, ^' <*^ ,is Bendeordaydm. Gerek bir yaam yks... - - ^,r,k soku bir trl ze-Gen kad,n ^l^ olmutu ve genr ... ..~-.-^oi\ri. artk. Zaman geti, gen kadn 51 yama geldi. Tam 21 sene ayn ilac, hem de hi sektirmeden kulland. Her seferinde ilac bitince kendini kt ve lecekmi nibi hissediyordu. Bu arada ocuklar da bym, mutlu bir aile ortam oktan olumutu. Byk olu insan davranlarna merak salm ve insanlar izlemekle zamann geiriyordu. Annesinin ilaca baml yaamas onu kahrediyordu. Kendi kendine "Bir ila bu kadar etkili olamaz. Olsa bile 21 senede insan bu ilaca kar bir baklk kazanr ve artk onun bir etkisini gremez" diye sylendi. Bu ite baka bir i vard ve bunun ad da inant. Annesinin bu ilaca inanmasyd kendini iyi hissetmesini salayan. Basit bir artlanmayd bu. Bilinaltnn sradan bir oyunuydu. Rirka defa annesine anlatt ama sonu alamad. nk anne ylHS nanmyordu. 21 yl nceki kaostan onu kurtaran ila daha glyd. Babasndan yardm istedi gen adam. kisi birlikte kapsllerdeki tozumsu maddeyi boaltp yerine un doldurdular ve dolaba koydular. Sonu dehet vericiydi. Anne her gnk gibi ii un dolu ilac iip rahatlamaya devam ediyordu. Bu i 15-20 gn devam etti...

Yine bir gn anne kendini kt hissedip ii un k0|u olan ilac yarm bardak suyla devirmek zerey-du"ri sanjye anr>e, dur." dedi gen adam. Anne u ve olunun yzne bakt... Gen adam, "An 'laCI Ve beni izle" dedi- Henz ac-llmam| ''ac da ap iinden yeni kapsl kard. Her

72 73 Ben Dnyann En Akll insan, ikisinin de iini masann zerine boaltt ve "Bak an ne bunlardan birisi un dieri senin ilacn ve sei yaklak 20 gndr un iiyorsun." deyince 21 y,|. lk kabus sona erdi. inanmak byle bir ey ite. nanrsan bir mercimek tanesiyle kanseri yenebilirsin. nanmazsan dnyann en ge-limi antibiyotiklerini de verseler basit bir ba arsndan kurtulamazsn... Birileri nce kendilerine inandlar'. Sonra... Bir karar verdiler, kararlarna inandlar. Bir hedef belirlediler, hedeflerine inandlar. Bir program ( Eylem Plan ) yaptlar, programlarn inandlar. Basan Yapacan bu tercih aslnda bir n karar hkmndedir ve sen jkj yoldan birine inanmak zorundasn. Baka bir yol Artlk bir karar versen diyorum... vermek bir ii gerekletirmenin olmazsa olmaz kural^ ge||j ^r kararm yoksa deil dnyay, orabn bile Htiremezsin. SaQl malsn: "K vap bulma. Bef bir ^arar vereD"men iin sadece bir ey yap-ne y9?1113^ istiyorum?" sorusuna bir cene yapmak istiyorum?

lar. Yapamam Yapabilirim

Programlarn, eyleme geirdiler, eylemlerine inan* ...yzyUlardr sonu hi deimedi. Hep baardlar Basit bir tercih yap! Ya iz b.rak ya da is. Yaptm-Yapamyorum -Yapyorum B olmak istiyorum olmak istiyorum olmak istiyorum ^rokrat olmak istiyorum. st. ve ans^'9'n her eyi yapabilirsin. Her ey mmkndr stedi9irw daima %50'dir. Peki o zaman seni tutan ne? Ne karar ver ve baarn iin ilk adm at!

74 75 Ben Dnyann En Ak"' insaniye Her eyi yapasin giren her eyi J^ rsn Veya herhan9l S ** sun. HEDEE Yaplan bir aratrmaya gre (aratrmay ben yaptm). ^rkinsan,n,n%97'sinin hedef, yok!" Basan-.. fin ne kadar byk? _^_ melen henz bir hedefin yok veya var ama ne. f -n 'bvTvCJk'0 hakknda bir bil9'n yk! Aada kafan 0 T rstrr rr^adan, olduka net ifadelerle birka tane hedef h' -i verd fcd im. Hedef konusunu bilmiyorsan anlamani| bi|i. n da F=3 pekitirmeni salayacak bu rnekleri dikkatle incele! . lc hedef rnekleri... K "BanM1^301 olmak istiyrum-" Bu bir nedef olamaz. Bu ancak bir k ^K^rardr. "Trkiye'de bir banka ynetmek istiyo^ ^^^ /H o f 11 r rum." ^it r olmak istiyorum" bir karardr, "kardiyolog olmak 7sti'yWorum"birhedeftir-

" Futt> C& 'cu olmak istiyorum" bir karardr, " \\Q^Q top oynamak js;,i3t'yorum" bir hedeftir.

Hedef, u.asmaK iste^n olabi.men iin Dnsene Trkiye den mesateyi bilmiyorsun V

a* km k nethal* Bu \&*^ bur|a benzer hedefler kk hedeflerdir. Yani beyin cerr^e^1-*11 olmay istemek kk bir hedeftir. hedef rnekleri... ^^. ,1 "Beyi n" ^ naklini gerekletirecek; ilk doktor 4nav k 'emek" b^^Vk hedeftir. -->-- --/---- n y

fini belirleme zaman... 76 Herh .r-^ngi bir bankay ynetmek, kk bir pptr barrrr. Basna bakan olmay, istemek byk bir hedef77 Ben Dnyann En Akll nsaniyi \ 0Hin satn yapmak, kk bir hedeftir ^s^V^^rv^s^bayOkb^e,, tir. T-,rkive 1 futbol liginde top oynamay istemek kQ. k, ^nn en pahah futbolcusu olmay istemek-,, hedeftir. Hedef Belirleme ?" Hedef - Sektr Piramidi Baa"

Mutlak baar, iin, mutlak uu! niversiteye hazrlanan bir renci iin: Bir rekor denemesi SS ampiyonu Boazii . - ODT - T Marmara . - stanbul . Uluda . - Trakya . A..F. - ki yllklar

Herhangi bir sektr iin: - Sektrn en iyisi - Profesyoneller Normal dzeydekiler - Amatrler Marmara niversitesini kazanmak istiyorsan, Boazii niversitesini hedeflemelisin, Boazii niversitesini kazanmak istiyorsan, derece yapmay hedeflemelisin. Demce yapmak istiyorsan, birinci olmay hedeflemelisin. Eer birinci olmak istiyorsan, gelmi gemi en yksek puan alabilmek iin tm sorulan hem de rekor bir zamanda yapmay hedeflemelisin. Ancak hedefin sadece SS ampiyonu olmak olmamal, bir rekor hedeflemelisin. Ben bu snavda gelmi gemi en iyi dereceyi elde edebilmek iin tm sorulan eksiksiz ve doru yapacam demelisin. U ama asla atmosferin dna kma... yo. Hedef belirlerken a gzl olmann hibir mahsuru Ostum- Hatta kanaatkar olmann hi anlam yok! Ma79 Ben Dnyann En Akll insany,r Basan.

dem ki istediim her eyi (nsani snrlarm dahilinde) yapa bilecek donanma sahibim, o halde neden daha azyla yet neyim ki? Neden grosmarket sahibi olmak varken, s radar bir bakkal olmay tercih edeyim ki? Mantkl ol ve dtr seni bakkal olmaya iten nedir? A) 1. Gereke: Grosmarket kurabilmem iin nce bir bakkal ap, iletmem ve para kazanmam gerekiyor. Sonra kazandm parayla iimi biraz daha bytp, bir market aabilirim! Bylece bu marketle ileride aacam

grosmarkete birikim yapar, iimi daha da bytrm... 2025 ylnda da tm Trkiye'de grosmarketleri olan bir iletmeci olurum. B) 2. Gereke: Grosmarfcet bizim neyimize, kk bir bakkal bize yeter. orba paramz kar ite. Eer cevabn A kk veya benzeri bir eyse sorur yoktur. Ancak cevabn B kkna benziyorsa, sana bir iyi b* de kt haberim olacak. Kt haber: ok zgnm! Ksa bir zaman sone ., batacaksn. yi haber: Eer batmazsan mr boyu orba iece' sin. Hedef belirlerken, sz konusu piramitten bir n seip, ona ulamak iin bir de program yapacaksn program %100 uygulanamaz; ite bu sebepten Pir^ seecein noktann altnda kalacaksn. O halde yle f semelisin ki tm sapmalardan sonra istediin yere gelebilesin. Eer orbann devaml kaynamasn istiyorsan; ileride ii bytmeyi ve bir market amay planlayarak bakkal amalsn ki, tm sapmalardan, program aksaklklarndan sonra dahi bakkaln muhafaza edebilesin. Bu kadar esnaf neden kepenk indiriyor sence? Neden en kk bir kriz annda bile onlarca iyeri kapanyor? Neden? nk halkmzn %97'sinin hedefi yok! Kurduu iletmeyi sadece ayakta tutmaya alyor. Hedef orba iip akam da magazin program izlemekse elbette ki her eyden olumsuz etkilenir, mflisler kervanna katlrsn. ylesine bir Hikaye Vaktiyle Vehbi'nin de bir bakkal vard, Ahmet'in de. Vehbi saat 05:30'da bakkaln ap bymenin yollarn aratryordu. Srekli zengin olaca gnleri hayal ediyordu. Kendini tamamen iine adamt. Ekonomi ile ilgili haberleri hi karmyordu. Kendi hayal dnyasnda ka bin defa zengin olmutu kim bilir?... BU yzden yry de asla sradan bir bakkal gibi deildi. Dnyann en baarl insanym 9'b yryordu. Akam saat on ikiden nce dnmyordu evine. Gzne uyku girmiyordu. Bir an nce sat)ah olmasn istiyordu. ind aa kurmadl Vehbi- Be oldu mu kendiliyi sar" Uyanrdl- unk onun bir hedefi vard. Dnya-man kSacak P'anlan vard. Bu nedenle uykuyu bile za-ybl olarak gryordu. Drt saatten fazla uyu80 Basan. Ben Dnyann En Akll insanytT1 d pek grlm bir ey deildi. , Ahmet ise, saat sekize doru ayordu bakkaln. Biraz bulmaca zp veresiye defterine karalamalar yaparak, kapnn nnde, kk bir sehpann zerinde srtn gnee dnerek tavla atyordu manav arkadayla. En byk hayali manav tavlada mars etmekti. Hava kararnca Ahmet'in yznde ince bir

tebessm oluurdu. "Evine gidip scak bir orba imekten daha gzel ne olabilir ki?" derdi. Saat sekiz olunca kepenkleri indirir, evinin yolunu tutard. orbasn ier imez uyur, sabah da inanlmaz glkte uyanrd. Kars ona "Kalk, ie ge kalyorsun!' dediinde, duymazdan gelip bir yarm saat daha uyurdu. En byk keyiflerinden biriydi uyandktan sonra biraz daha uyumak. Aradan yllar geti. Bakkal Vehbi, hedeflerine ulat, dnyann en zengin elli iadam listesine girmeyi baard. Vehbi Ko oldu. Aradan ayn yllar geti. Bakkat^Ahmet de hedeflerine ulat, manav Rza'y tavlada mars etmeyi baard. Ahmet Efendi oldu. Uzun lafn ksas... Faaliyet gsterdiin sektr iyi bileceksin. Ahn efendi (D) olmak istiyorsan "C" noktasn, Vehbi Ko olmak istiyorsan, "Z" noktasn hedef almalsn ki her f ramen istediin yere gelebilesin. Bunun baka da W lu yok. Var m?

Zirve (Z) Sektr Devi (A) Profesyoneller (B) Normal dzeydekiler (C) Amatrler (D) Hedefini ykselt. Yaptn ite en iyi olmay iste. Dnyay deitir... Unutma ki ansn hep %50. Sylenip duracana bir eyler yap. Trk ekonomisini beenmiyorsan kfredip sy-enmekten vazge! al. Kendini yetitir. Sonra gel, mali- oaKan ol, ekonomiyi dzelt... ansn %50. Mdfm"EToyet tekilatm beenmiyorsan, Emniyet Genel uu on ansn yine %50.

82 83 Ben Dnyann En Akll insan ZRVE SENNDR "Hibir eyin gerei hayalinden daha gzel olamaz." "" -y "*"""*"**" "* Kim bilir ne hayallerin vardr imdi senin. Harika bir ev satn almak m? Yoksa bir araba m, uak m istiyorsun? Yoksa niversiteyi kazanmak m senin en byk hayalin? Hayalin ne olursa olsun, ona ulanca iin tad kesin kaacaK'Ve sen: Hepsi bu kadar myd? diyeceksin. Araba alrsn, ilk gn toz kondurmazsn ama bir hafta sonra demode olur. Ayn evki yaayamazsn. Hayalinde kullandn araba daha gzeldi sanki. Hani ok sevdiimiz bir elbiseyi alnz, bir hafta ts bozulmasn diye urarz da, sonra her ey

tekrar normale dner ya! Emin ol ki; hayalin ne olursa olsun sonu budur. Aya kmak, ampul icat etmek... Ulanca cazibesini yitirir. yle garip ki, mrn verirsin. Ona, hayaline ulamak iin gee gndz alrsn. A kalrsn. Gebinde on liran olmaz bazen. Kar, k demeden yrrsn zdr yollarda. Ca"1 krklanyla dolu yollar, tepeler aarsn. Bir ama uruna r* yatn adarsn. Sonra bir gn olur istediin. Ularsn he^ fine. Artk gerek olmutur hayalin. Herkes senin ba<-anlatr, konuur. Sense hepsi bu muydu? dersin. byle dediinde inanmazlar. Hava atyor derler. ln&n' lar ki Hibir eyin gerei hayalinden daha gzfil maZBasan Bir koltuk takm yaptrmak iin ustaya sipari verir-Anlatktan sonra bir miktar para aldktan sonra al-S'n balar. Usta, ii yaparken hep i bitiminde alaca n hayalini kurar. Koltuklar teslim edince de, paras-geri kalan ksmn alr. O an, bir emeki iin iin en gzel yandr. Halbuki ayn kiiye iin parasn pein verirsen, s bir trl bitmez. Bu her meslek dalnda, profesyonel olmayan birok kurum iin geerlidir. Peki neden byle? nk usta iin parasn pein olarak alm ve hayal edecek her ey bitmitir. Ta ki st kattaki komunuz: "Senin koltuklar bitince bir takm da ben yaptracam" deyinceye kadar. Komunuz byle bir ey demise, usta yeni bir hayal moduna girecektir. Bir i adam otuz sene nceki bodrum kata ak olmu. Ne gzel gnlerdi onlar. Ayamzda pabu yoktu. A yatardk ou gece. Sinemaya gittiimizde kral biz olurduk. Yevmiyemiz on lirayd. On lira byk para o zaman. Yetmi be liraya bir palto almtm hani. Gcr gcr yanyordu. Btn kzlar peime dmt. Daha heybetli gsteriyordu beni. Deie deie giyerdik. Kar yanca, ok souk olunca paltoyla yatardm. abuk eskidi palto. Bir gn kurusun d|ye sobann stne attm, etei yand. Mustafa'nn elinden gelirdi. Yaman adamd. Nur iinde yatsn! Ya-a yapt. Gel zaman git zaman gzmden bile esir-9edm paltom, elli yerinden yama yedi. nn k akardl- Drt kl geirdik Fatih sinemastosikiarsndaki bodrum katta- En buyk haya|im me almakt. imdi her eyim var ama o zaman-

84 85 Ben Dnyann En Akll Baar-

-tlu deilim. O gnlere geri dnmek ijn ki kadar rTIT\Tli vermeye hazrm. Atk sefildik ama tm servet ok muti uy Neyar311"*3'' . v<an adam o oldu: Neil ARMSTRONG. Do-AyailK^ <?* ; irdi Benim iin her ey bitti artk, g-nnce bunalrca . nee ,kayirn dedi. (Bu arada gnee nee klma^ *" de klr...) ^ayaller gerek olunca iin tad kayor. Ne n? Hayalimiz gereklemesin diye duam haVr! Mderr k yapalm o za-f edelim? Tab ^defler belirle. yle haya! kur ki, gerekle* Esnek ^ Ninai hedefini kastediyorum, n sonumesi kolay o %m ^^ b, Trkiye istiyorsan, nihai e e n n yani. *f?>*\apishaneleri kaldrmak olmal. Boyec: S dnyadaki tu^n drdlmda, Neii Armstrong g.b. buna J nop cezaev.n. . bu sepin jjn basit bir eydir Sz ton ^ girmezsin. ^jn kapatl|masn. salamak, asla na^ su hapisha^nanlamma gelmez. Bu sadece bir ba aerceklesm ^S1J^1^Q bir adm daha yaklaman demew lar seni yle bir yere gtrr ki; kendin hapishaneripn kan insanlara i kuruyorken bulursun. "Byk hayalleri olanlar devaml uarlar ve utuklarna asla armazlar" PROGRAM ihmal edilmez programa y l edilir. syle. sana kim olaca[n, sfly

halk bilin^ bir ifadeyle, tm hapishanelerin kald' - n. nm sfr olmas gerektiine gre, bunu iin su or^n u| n demek olmasna karn, Ista man hayal* ^direrek, su yzdesini bir puan aagy halk bilin^ elrldr Ama as)a iin sonu deildir. Var; kaldrdn!

ki iin sonuna geldin. Tm ne olacak? Eer bunu baa

86 87 Bir gnn_zetj: Ben Dnyann En Akll nsany^, . ip Haili bir ok program yap-belki rte'?" _Q hmu b-,r-program yapabilirsin ne r 3 , ...u..-,,Cm n MRmall program Kftm progp-o^^-'^S^^r-trC ki n rogramn . Ama bunu bir m-

o dm. zamanda bir de vicdan ^.^^ kayd yapar... namayan her madde iin bir baarszm , uaili ne biliyorsun, imdi u ana kadar program a .^^ Rendine .,te hepsini unut. Her eye yeniden a^ ^ program habu! Aradm program bu." d>yebllecefnan. Bakalarndan zrla! Sadece sen hazrla, sadece sen yazma_ program-

yardm alsan da inanmadn hibir e y ^ ^ ka,da yaz. na. Bu arada hayali program olmaz. Wiu ^ Birini evinde duvara as, birini de cebin 89 Ben Dnyann En Akll insany Basan

Diyelim ki yukardaki program sen hazrladn. Art bir programn var. Ama program kltrn olmad jjn u gulayamyorsun. Son aamada uygulama ksmnda takld Uygulamalarn aada olduu gibi programnla eliiy0, Her yeri deil tabii. Ekstra eyler yapman gerektirmeyen ksmlarna uyuyorsun. Mesela dinlenme zaman dinleniyor-sun. Peki neden? 07:00 - 08:00 08:00 -17:00 Bir program uygulamak neden zor gelir insana? n k sz geen zaman dilimi bellidir. Saat 22:00 - 24:00 aras. Ba ve sonu var. Yani iki saatlik net bir kstlama var Biri sana bu zaman diliminde bir ey yapman emrediyor zgr olamyorsun. : Grdn gibi bir programn var ama uygulayamyor-sun. Byle bir program anlamsz olduu gibi, seni rahatsz ederek vicdan azab duymana da sebep olacaktr. imdi program yeniden gzden geirelim ve onu uygulanabilir hale getirelim. Nasl m? ite bu! insan her zaman mutlaka bir eyler yapar. Ama iyi, ama kotu. Program, olmad iin de ne yaptn, pek bilmez. O halde, nce, yapt.klarm, programa dntr ve neiamala?m o'ron ^mm ^ulayan-yorsan, uygu-lamalarn programa dntr. ?9n a^' oldun T' beenmedi9in ne varsa onu Orak 4ulvaMarip gelecek ama bu yeni prgrum V'kanSJS6n mutlaka ba?ar|ya ula?rsn! 'arak US?' Prgram' aadaki gibi olmak Bularsan mutlaka baarya ularsn!

90 91 Ben Dnyann En Akll insan Basan

ku" d'ye : . devan, e,. nk pragram, Q,, ' Saatini 06'00'ya kur, saat tam 06:00'da uyan ve Sa. u , Q,,' anda saat 06:00 ve ben programma e,. nk rar yle yazyor. Saat tam 19:00'da eine: "Sevgilim, u anda senin le ilgilenemem nk programda TV izlemem gerektii ya. zyor. zgnm!" de ve TV izle. Saat 20:55'de bir arkadan ara ve "Hakan ben < anda dinlenmek zorundaym ve hemen dinlenmeye geiy rum. nk saat 21:00 ve yaptm programda dinle mem gerektii yazyor" de ve hemen yan yat, dinlenmeye ge. Dinlen! Saat 21:55'te bir baka arkadan ara ve "Merha dostum, naslsn? Ben sperim acayip dinleniyorum. ir saat tam 22:00 olunca TV izleyeceim. nk pTograr yle yazyor. Neyse hadi kapatmam lazm. Laf uzat Program kayor." de ve devam et. iddia ediyorum yukardaki programa en fazla iki dayanabilirsin. Belki de farknda olmadan senelerce program uyguladn. Ama ilk defa uurlu bir ekilde ne1 tn fark ediyorsun. Ne yaptn ve ne yapmadn fark edince, c arayacaksn. Eer gerekten samimiysen, sorunu mu zer ve programl yaamaya balarsn. - '; -'..-, -; ' ...ve Madem ki bir zaman aralnda bir eyler yapman istendii zaman doal bir tepki veriyor, kendini kavanoza sktrlm bir balina gibi hissediyorsun, o halde bu skc izelgeyi zgrletirdiinde sorun zlm demektir. Mesela programnda 22:00 iin bir karar ver ve 22:00 - 24:00 arasnda iinle ilgili almana sadece 15 dakika ayrmaya al. Program izelgeni "22:00 24:00 TV izle + 15 dakika konunla ilgili al" eklinde deitir. Bylece iki saatlik bir sreyi tamamen deil de, bu'srenin toplam 15 dakikasn programl

bir ekilde iine ayrm olursun. TV yi iki saat kapatmak zor gelmesine ramen, 15 dakika kapatmak zor gelmez insana. Ama sakn bu sreyi abartma! Yani programa uyarak sadece 15 dakikan dergi - gazete veya kitap okumaya ayr. 16. dakikada brak. nk programda yle yazyor. Bugn ok keyif aldn-sabu uygulamadan, yarn iin programn yeniden gzden per. "22:00 - 24:00 TV izle + 25 dakika konunla ilgili ca-"? 9'bi yap. 19.00Allenle N9ili ksm da ayn ekilde ilavelerle ssle. - <J1 :00 TV izle + 15 dakika ailenle ilgilen." de. kitap Vaktiyle "9'1' olarak da "6: ' 07:0 uyu + 15 Seni bile hayrete drecek soyle bir hal alacak ki> bir 9n ilk bata , uygu|adl|n| greceksin.

92 93 Ben Dnyann En Akll insanyr u ana kadar bunu uygulayan herkes baarl QU Samimiysen, gerekten istiyorsan sen de yap ve karu maz baarya ula. EYLEM Artk tam anlamyla, tm hcrelerinle, tm varl^ sonuna kadar harekete geme zaman.,. imdi bir karar verdin, bir hedef belirledin, bir prog-ram yaptn ve bu program yaayabilmek iin program kltr de edindin. Yapacana sonsuz gveniyor musun' Eer cevabn evetse artk sana durmak yok! Hedefini herkese anlat! Arkadalarna, akrabalarna herkese. (Sadece hedefini anlat, nasl yapacan deil...! yle inanarak anlat, yle szler ver ki; vazgetiinde ala. konusu ol! Bu zor zamanlarda senin can simidin ""ota Vazgemek istediinde verdiin bu szler, senin "Baa--mak zorundaym, ne yapacam herkese syledim dnemem artk. Ben tm gemileri yakm bir insi eklinde bir cmle kurman salayacak ve yola devar eksin... en byk bilgsaya derhal Microsoft'a bir mektup yaz: Konunla ilgili tm kurumlarla yaz! rnein, bilgisayar mhendisiysen ve gelmi 9e^ en byk bilgisayar mhendisi olmaya karar venw 'a bir mektup yaz: MICROSOFT / nsan Kaynaklar Departman. Sayn Yetkili,

Sizi ibretle izliyorum, bir dnya devi olmanza ramen dnyann gelmi gemi en byk bilgisayar mhendisini bnyenizde bulundurmamanz ok ilgi ekici. Neyi beklediinizi anlamak mmkn deil! Benimle en ksa zamanda irtibata geip, bu byk boluu doldurmanz neriyorum... Sayglarmla Faruk ZTRK "Dnyann En Byk Bilgisayar Mhendisi" Microsoft'a byle bir mektup yazdn dnebiliyor musun? Ben de biliyorum, sen henz o adam deilsin, henz en byk olmadn ama buna inannca kannn kaynayacan ve artk yerinde duramayacan greceksin. Konuurken insanlara Microsoft'la yaztn anlatacaksn. Hi -vap gelmese dahi kendini gelitirip hayal ettiin maka3 eriebilmek iin, snrsz bir itaha ulaacaksn. Bu da I, n09undz al|man anlamna geliyor ki, bu durumda ni^e d 3ya bakt'9mzda> sen bu inanla devam ettiin s"ndki ?ada olmasa bile Trkiye'deki en iyi bilgisayar mdeil' tm devlere mektup gn" Cevap 9elmezse bile, ileride anlatacan rin olacak, buna emin ol! -nds olacan anlamna gelir

9,4 95 Ben Dnyann En Akll insan,, Bu arada aklndan "Bana deli derler!" tarznda K cmle geiyorsa hemen syleyeyim: "Brak desin|e Eer sana deli diyorlarsa bil ki doru yoldasn..." Bak ben ne yaptm? * Bu yl 1 . Ligdeki futbol kulplerimizden biriv de bir motivasyon almas yapmak istedim. Hemen hemen hepsine gittim, hepsine e-mail gn-; derdim. Evet u anda aklna gelen o en byk kulplere de gittim. Henz hibiri teklifimi kabule! medi. Onlara "Beni takmnza psikolojik direkte olarak aln, sizi ampiyon yapaym." dedim, ret ransm olmad gerekesiyle kabul etmediler. "Peki o zaman bana yedek takmnz verir onlarla bir saat konuaym ve sizin A takmna la ma yapalm ve sizi gol yamuruna tutalm d; beni grn!" dedim yine kabul etmediler.

Ben de "Bu adamlar u anda ampiyon olmak istemiyorlar herhalde" dedim ve geri dndm. nmzdeki sezon tekrar gideceim. Bu arada ngilizce'mi gelitirmeye alyorum. nk seneye Barcelona'ya da ayn teklifi yapacam, nk seneye Milan'a da, nter'e de... ayn teklifi yapacam. Kim bilir belki onlarn referans olunca, bizim ligden de bir kulp beni kabul eder... Ben u anda Babakandan muhtarlara, yazarlardan ..trlere, futbol kulplerinden dnyadaki dev irketlere ?.dar birok kii ve kurumla yazyor ve gryorum nlara her seferinde ok ok byk teklifler gtryorum nnden annda cevap alyorum, kiminden de iki yldr ha n cevap alamadm... kaybettim> ne kazand,m diye a, karma gurur verici bir tablo .kt. Binlerce in" e lVtemrerek hayatlarn deitirmiim. Kendimi hi a' e oturabilirdim ve Anlarn hi-

"O halde beni bir defa genlerinizde de* yin, neler yapabileceimi size gstereyim' cr dim, yine kabul etmediler. "Hi para pul istemiyorum, kulbn^ sadece bir saat seminer vermeme izin verin dim onu da kabul etmediler... ,4 , dunmeye balaynca, insann Ben byk a' y ,yr- "Ben ba?bakan olmak istiy, as'n|n Bakan , lmak istl'yrum / Ben Dnya 9rTl! O zam ak istiyrum!- peki ama ya yapa2a ne olacak? Hayal kmkhma uramaz

96 97 Ben Dnyann En Akll nsanym Vermi olduum seminerlerde sk sorulan sorulardan bir tanesidir bu. Biraz ar olacak ama zgnm. Hayal Krkl aptal adam iidir. Sadece uursuz insanlar hayal krklna urar. uuru olmayan insana da aptal tanmlamas

birebir uyar. lkokulu hatrlyor musun? Hani bir deney vard. Bardan iine bir miktar pamuk koyar sonra iine birka tane fasulye atardk, suyunu da verince birka gn sonra boy boy, nur topu gibi fasulyelerimiz olurdu. Hatrla bakalm hi ardn m? "Aaa benim bardamdan fasulye kt." dedin mi hi? Hayr. Neden? nk fasulye ekmitin, karpuz bekleyemezsin. Niye karpuz kmad diye hayf-lanamazsn! Byle davranman iin ne ektiini unutmu olman gerek! uurluysan, ne yaptn biliyorsan, ektiin eyi bieceini bilirsin. niversiteye hazrlanan bir renciysen ve gnde sadece on be dakika alarak Boazii niversitesini hayal ediyorsan, sana ne dememi bekliyorsun? Gnde on saat uyuyup drt saat TV izliyor, drt saat chat yapp, sekiz saat alyorsan ve zengin olmay hayal ediyorsan, be ylda bir kitap bitiriyor ve kltrl bir adam olmay hedefliyorsan, sonra bir de hayal krklna uruyorsan sence de bir sorun yok mudur? Ne yaptn, nereye gittiini, nasl mcadele verdiini bileceksin. Ve dostum iini iyi yapacaksn. Mkemmeliyeti olacaksn. Yoksa hayatn hep kekelerle, ahlarla, vatlarla, thlerle ve hayal krklklaryla geer... Samimi olacaksn, kendine verdiin szleri tutacak sn! Ben baarl olmak istiyorum deyip yatyorsan, sen OT san olsan horlaman konusunda samimi olabilirsin. 98 Baar... Gzden kanlan bir dost. Garip u insanolu. ok garip! Herkese verdii sz tuttuu iin vnr, ben acayip merdim, drstm falan der de, asl tutmas gereken szleri tutmaz. Kendine verdii szleri hie sayar. nk kendine verdii sz tutmazsa kimseye kar rezil veya mahcup olmayacaktr. Gel gr ki asl yanlg bu ite! Kendini nemseyeceksin! Sen kendini sevmezsen, sen kendini nemsemezsen, sen kendine sayg duymazsan, sen kendine verdiin sz tutmazsan dier insanlar senin iin bunu niye yapsn ki? Aynaya bak burnunu sev. Karma, kocana, oluna, kzna bak, onlar sev. Arabana, evine, ceketine, anana, babana, kardeine bak, onlar sev. Sana ait ne varsa sev, sev, sev... Ve gnee bak, gnei sev. O da senin nk. Bak, hi aksatmadan grevini naslda yapyor gne. Senin iin her gn yeniden douyor. Dnya 24 saat ritimden hi bir ey kaybetmeden senin iin dnyor. Gezegenler, gne sistemi, kular aalar ne varsa hepsi senin iin var. Emin ol ki byle, dostum. Bir dnsene, sen lnce btn bunlarn ne anlam var? Gne domu, gne batm, dnya dnm, aa yeilmi, siyahm, deniz krmzym/, ma-viymi sana ne? imdi hayattasn ve hepsi senin. Kullan onlar, sahiplen! Zor olan yapp baka/arma gveniyorsun!!!

99 Zengin i adam isizliin had safhada olduu r lkede tesadfen karlat herhangi bir genle Ben Dnyann En Akl], "m sohbet etmeyee balad. Gen adam, iadamna olduunu syUeyince, iadam, onunla zel bira'f ma imzalayabi ileceini ancak birka tane art, , unu syledi. oldl Gen adsamn eitimi yetersizdi ama nemli ildi. Bu alat ilecek bir engeldi. Gen adam olduk6 zeki fakat bir CD kadar da tembeldi. * f * te o g nden kalan bir diyalog: - ' t adam: Bak dostum, sen zeki bir adamsn Dediklerimi yap arsan seninle be sene sonra ala bilirim. : Elbette ki yaparm. Siz artlarnGenAde z syleyin. adam: Gnde en fazla be saat uyuyacaksn. Her gn saat kitap okuyup okuduun ki' ilgili en az bir saaat yorum yapacaksn. Akam o na gidip bir fakOlte bitireceksin. ini mkemm ekilde takip edecek, asla pes etmeyeceksin. Ye kirler icat ederek*, iinde kendini gelitireceksin. Gen adarm ok heyecanland. GenAdaMn: Evet sonra? adam: Eer be sene boyunca bunlar elsiz yaparsan sanaa ^z veriyorum seni kendime gf mdr yapp 10OO.OOO $ da maa vereceim aanGen adam hi tereddt etmeden atlad... Gen Adam: Tamam hemen balayalm. iadam: Sosyal bir insan olabilmen iin hafta sonlar, d,l kurslarna, gece de resim ve gita kursla na katlacaksn. a Kursar1 00-000 $ mafedan,,: ruz. : Emin misin? Ge"S Adam: Elbette ki.

100 101 Ben Dnyann En Akili, jns gaa Brak herkesi, nce kendine gven! Evet dostum bakalarna gvendiin kadar kendine gvenmiyorsun. Byle bir teklifi Sabanc yapsa acaba kar kii direkt kabul ederdi dersin? Eitimlerimde bu soruyu sorduum zaman insanlarn %95'inin ben hemen kabul ederdim, dediklerini biliyorum. Demek ki Sabanc'ya gjj. vendii kadar kendine gvenmiyor insanmz. Byle olmamal, kendine gvenmelisin! stersen dnyay deitirebilirsin. \EgzersjzZamam Aynadan yanstma metodu Yazlar aynadaki yansmalarna gre yaz... Bunu killere de uyarlayabilirsin. Yani kadn sol tarafna bir ekil veya resim yap, ayn resmin tersini kadn sa tarafna geir.

u ana kadar hi ahap ev yapmam bir insan olduunu varsayyorum. "Ahap bir ev yapabilir misin?" desem, cevabn muhtemelen hayr olur. nk hi denemedin ve ayrca ahap bir ev yaplmas gerekiyorsa evrendeki marangozdan destek almay dnrsn. Halbuki bir adada yalnz kalsan ve evrende hi kimse olmasa, yani ahap evi kendin yapmak zorunda kalsan, bunu ok rahat baarabilirsin. nk mecbursun, yalnzsn ve yaamak iin bunu baarmalsn. niversite sfizsvin Baarmak Bu metoda gre yaz yazma faaliyetlerimizi denetleyen sol beyin yaznn dz haliyle ilgilenirken, sa beyin yaznn aynada nasl yansdn hayal edecek ve bylece bu alma yaplrken her iki lob da ayn anda harekete ge-roi olacak ve bylece sekiz yanda topraa gmdn dahiliine bir adm daha yaklam olacaksn... Bu egzersizler iin yle her gn saatlerce zaman Ayrman gerekmiyor, aklna geldike yap! - be dakika. Ne bileyim ite, cann skldnda karalama olsun diye im-2a Bacana, bunu yap gibi...

102 103 Ben Dnyann En Akll in 5. Blm Dnyann En Gzel iirleri Hayat yolu Ba ho ortas ko ertesi bo, Sen iin sonuna bak en sonuna, ster srn ister yr ister ko, Sen iin sonuna bak en sonuna... Ey Zevraki zora zahmete bakma, Yokua srn de yenie akma, Umudun ummansa umuru takma, Sen iin sonuna bak en sonuna... aresizlik Mucizesi

104 aresizlik akll insan zirveye tar.. aresizlik Mucizesi Zirve Zaman... Hi trafik kazas atlattn m veya hi lmle burun buruna geldin mi sen? Hi lmn o korkun nefesini ensende hissettin mi? Hani souk sular boalr, birden boazn dmlenir, hani iin kalkar birden, tuhaf olursun. Hi byle bir ey yaadn m? lm korkusu insana, hayatn birka saniye iinde bir film eridi eklinde izleme frsat verir. lm korkusuyla tpk o film sahnelerinde olduu gibi, tm hayatn bir erit halinde gzlerinin nnden geer. Toplam kaza an be saniye olmasna ramen, otuz dakikada zor anlatacan kadar ok ey dnm olman neye balyorsun? ARESZLK PSKOLOJS... lm korkusu yaayan insanlar inanlmaz yorulurlar. Fakat yorgunluktan ok, yaadklar duyguya korku derler. O i yle deil! Bir anda halsiz dmene korkun deil, beynini zorlaman sebep olmutur. Gnde sekiz saat alan bir insann, on alt saat altnda yorulmas gibi. aresiz insan, beynini alldk oranlarn dnda bir yzdeyle kullanr. Mesela aresiz zamanlarda yle yalanlar syleriz ki, eytan bile maallah der.

O halde; kendini normal zamanlarda da aresiz his-sedebilirsen, beynini srekli yksek oranda kullanrsn. Ksa bir zaman sonra sz konusu yzdeye alan beyin, sen zel bir aba sarf etsen de etmesen de hzl alr. 107 Ben Dnyann En Akll insany,r aresizlik Mucizesi

Kendini aresiz hissedip, zirveye kmak istiyorsan her zaman tek are olarak kendini gr. Birilerine gvenmek yerine, nce kendine gven. Bir karar verecein zaman elli insana danp kendine hi danmyorsan sorun var demektir. Unutma! are sensin. O ii senden bakas ze. mez. Haydi imdi zme de grelim. aresizlik adama ampul icat ettirir Atatrk'n baarl olmasnn altndaki sr da esasnda baarl olma mecburiyetinde gizlidir. Yani brr aresizlik sz konusudur. Tek arenin kendisi olduuna inanan Atatrk, Kurtulu Sava'nda inanlmaz bir deha sergilemitir. Ulusal mcadelenin nderliini yaparak mkemmel bir organizasyonu ortaya koymutur. Yine stanbul'un fethi srasnda havan topunun ve yryen kulelerin icad da bir aresizliin akl almaz rndr. II. Dnya savanda susuz alan motorun icadnda da aresizliin gc tm plaklyla gzler nne serilmitir. Edison'un karanlktan korkan bir adam olduunu biliyor muydun? Edison karanl aydnla evirebilecek tek insann kendisi olduuna inand. aresizdi ve baarmak zorundayd. Satlmaz ki alasn! Stok mtok yapasn... Telafisi asla mmkn olmayan bir mefhum: Zarnan Gitti mi gitmitir. Geri getirmek imkanszdr artk. Ne . kj bu kadar zel bir neme haiz olan bu mefhumu, ina-' ^az derecede hunharca harcayabiliyoruz. Timsah gibi n t enemizi aarak saatlerce TV izleyebiliyoruz. Hem de hjc dnmeden, ne verip ne aldmz hi hesap etmeden. Hesabn bileceksin. Muhasebeni iyi yapacaksn! Sadece TV izlerken deil, her zaman. u anda bile. "Ne veriyorum, ne alyorum" Hi dndn m, her yaptn i iin bir zaman harcadn? Hi dndn m hibir yerde satlmayan zamann neye karlk harcadn? Sor kendine; imdi sor: Ben u anda ne veriyorum, ne alyorum! Eer bu ticaretten memnun deilsen kapat kitab git. Daha krl bir yatrm yap!

ABD'de bir okulda yaplan aratrmaya gre haftada 24 saat TV izleyen bir renci grubunun 14 saat TV izlenmesi salanyor. Sonu: Okuldaki iddet %25 nispetinde azalyor. Demek ki zaman verip yerine iddet alyorsun. Var m byle bir ticaret? Katrilyonlar verip alamayacan saatlerini ver, iddeti al! Zaman, kymeti ancak bitince anlalan korkun bir hazine. Tm insanlar bu konudan saatlerce konumalarna ramen, zamann ne kadar kymetli olduundan dem vurmalarna ramen, maalesef uygulamada yetersiz kalmaktadrlar. Okey, piti, 51 masalarnda her nedense oyun bi-^ceye kadar saatle ilgilenen hi kimse yoktur. Oyun biter, veden karken tm oyuncular az birlii etmiesine ceyvah saat 12 olmu" diye sylenir. Halbuki 5 dakika n-qih Saate bakms fakat kafasn kuma gmen deve kuu 1 Amt o korkun gerekten...

108 109 'im Ben Dnyann En Akll insaniyi aresizlik Mucizesi

ZAMAN TE... Zaman geiyor. imdi gzlerini kapat ve gidebildiin kadar gerilere git, yana, be yana... Su birikintilerinde stnn amur olmasndan, tnn bozulmasndan endie etmeden sek sek oynadn gnleri dn. Misket oynarken aldn keyfi, ilk aldn oyuncan hatrla. Sana "bir ark syle" dediklerinde, hibir kayg tamadan avazn kt kadar yksek sesle sylediin arkn hatrla... A gzlerini. imdi ka yandasn on be mi, otuz mu, krk be mi, yoksa altm m, hangisi? imdi syle gzn kapatp amandan daha hzl gemedi mi zaman? Peki o gnlerden geriye ne kald? Bir krk misket. Unutma! Gzn bir daha kapayp aacaksn ve mrn bitmi olacak. Belki o zaman elinde krk misketin de olmayacak! Olsa da ne kar ki zaten? Bir akam st geldin ve gn batmadan gideceksin...

Zaman Makinesi Zaman byle ite. Peki hedefin ne ve ne kadar zam3' nn var? Diyelim ki 2015 ylnda Babakan olmak istiyr' sun? u anda 2002 ylndayz ve on senen var. Artk baarabileceini biliyorsun, ansn %50. dealine ulaabilmen iin ihtiyacn olan tek ey zaman sktrmak ve aresizlik psikolojisine girmektir. Reel olarak on senen olmasna ramen bir senen varm gibi dnebilirsen i biter. 2015'te babakan olursun. Peki ama nasl? Soru bu! Cevap: Takvimini on iki sene ileriye al, yl 2002 deil 2014 artk. Son bir seneye girdin, seneye babakansn, haydi buna inan ve sonra uyu da greyim seni. "Peki buna nasl inanacam?" te ikinci soru ve asl nemli olan soru da bu zaten: "Buna nasl inanacam?" Gnlk hayatnda kk deiiklikler yaparak, bunun iin bir alt yap hazrlamalsn. Mesel saatini on dakika ileri alarak balayabilirsin. Hemen yap. Yarn akam sekiz haberlerini izlerken saatine bak, tebessm ederek unu syle "Trkiye'nin saati yine on dakika geri kalm." Artk kendine ait, bakalarnn kurmad ve kullanmad, sadece sana ait olan bir saatin var. Bakalar ne derse desin, sen kendi saatine inan! Saatini on dakika ileri alman, artk hibir randevuna Qe kalmayacan anlamna geliyor. Tabi eer inanmay aarabilirsen. Herhangi bir randevuna kar tarafn verdi9' saate uyarak gideceine, kendi saatine gre gidersen, sz konusu randevuna on dakika nce varr, randevuna ve Aacaklarna konsantre olursun. Ben yle yapyorum esela. Konferanslarma her seferinde on dakika nce gilp arat>amn iinde, hitap edeceim kitleye ve konuacak-

110 111 Ben Dnyann En Akll insaniyi^ aresizlik Mucizesi

larma konsantre oluyorum. Bu bana mkemmellik kazandryor. imi daha ok sevmemi salyor.

Ge kalmak saygszlktr... Bir adam: Efendim, zr dilerim ge kaldm, malum stanbul'da yayoruz. Trafik ok youn hem de kem km, gak guk... Bir baka adam: Bana ne kardeim, yola erken k, zamannda burada ol! Sz vermitin... Kendini her iki adamn da yerine koyarak dn. Ge kalan da madur, bekleyen de. Ge kalan, uyuyakalmm diyemeyeceine gre, uygun bir mazeret bulmak iin, yalan arayp tarayacak. Bekleyense, kaybettii zamanna yanacak. Bu nedenle ge kalmak saygszlktr. Hem bekleyene, hem de bekletene. Kimseyi bekletmeye hakkn yok! Zamandan daha kymetli hibir ey olmadna gre, zaman alanlardan da daha byk hrsz olabilir mi? Ben hastalk dnda (ki onu da saatler nceden bildiririm) asla ge kalmam. Oyunu hep kuralna gre oynarm. Ya da yeni oyun kurallar gelitirir, insanlar o kurallarla oynamaya ikna ederim. Egzersiz Zaman Kitap oku imdi: "Amma da yaptn hoca, bu da bir ey mi?" diyeceksin! "Elbetteki kitap okumak insan gelitirir. Bunu bir egzersiz olarak vermeye ne gerek vard?" diye devam edeceksin. Ancak, yz binlerce insann sadece kitap kapa okuduunu dnecek olursak, bunun ne kadar ciddi bir egzersiz olduunu sanrm daha iyi anlayabiliriz. Kitap okumak da yine beynin her iki lobunu harekete geiren en ciddi almalardan birisidir. Okurken, okuduunu anlayabilmen iin kelimeleri beyninin sol lobundan geirmek, dier lobunla da resmetmek veya canlandrmak zorundasn! Kitap okumak beyinler aras entegrasyon srecinde ciddi bir adm olduu gibi sosyal anlamda da seni glendirecek ve sana zgven kazanman anlamnda faydal olacak bir yoldur.

112 113 Ben Dnyann En Akll insanym Dnyann En Gzel iirleri Deildir... airlie koma kuzum ol sakin! Pazarda satlan kaftan deildir... Kedi yzden benzer amma velakin, Aslndan znden kaplan deildir...

Elbette bulur la-mekan liman, Mana drbnyle mantk dmeni, Yarmayan on dokuz bin kat duman lim deryasnda kaptan deildir... Mahpeste kal daim grnme zahir! arap dahi olur mahzende mahir. Bir zen bulunur evvel ahir, Dnya botur amma hepten deildir. Brak ey Zevraki, akn brak, Usta olunmaz ki olmadan rak, airlik dediin size ok rak, ekerin mayas aptan deildir... 6. Blm Karar Verme. Karar vermeden su bile iemezsin! 114 Karar Verme... Yeni bir karar. Bir eyler deisin artk. Yeni kararlar al, yeni kararlar ver, bir eyler yap! Kararlarn artk kendin ver! Takviminin hangi yl gs-Iterdiini de kendin belirle. (Dnsene, douyorsun, ailen [seni sevgiyle adeta bouyor.) Zaman geiyor... yle ar [bir sevgiyle ykleniyorsun ki artk onlar olmadan hibir ey yapamyorsun. Bydke bu sevgiyi deyebilmek iin sen sevgiyle bouyorsun onlar. Kendi bana karar veremiyorsun, her eyi onlara danyorsun. Zaman geiyor, daha da byyorsun, bydke hep bir danmana ihtiyacn oluyor. Ailen yoksa mutlaka bir arkadana soruyorsun. Sonra da bir gn yalnz kalyorsun. Kimsesiz ve aresiz... Danacan kimse olmuyor, alyorsun. Hayr, byle deil... Senin zgr bir iraden var artk. Yapacan i ne olursa olsun, insanlarn fikrini al, sonra kendi kararn kendin ver. Unutma ki seninle ilgili en iyi kar senden bakas veremez ve senin en iyi dostun phesiz sensin, ks olduun sen. Hi takmadn, adam yerine bile koymadn sen. Kendi i sesini dinle, kendine kulak ver. Ne diyorsa iindeki adam, onu yap! Vur elini masaya ve yanl bile olsa kendin karar ver, sana ait bir karar... 117 Ben Dnyann En Akll insan Karar Verme.

Yazk oldu...

Bir gn bir maazaya gitmitim. gen ge|, di. lerinden birisine bir pantolon alacaklard. S^ konusu gen ieride pantolonu denerken dardakiler kendi aralarnda yle bir karar verdiler: Pantolon nasl olursa olsun ok iyi olmu diyelim. nk iimiz ok acil. Bu esnada, sanki iki tane uzun boy soba borusunu bacana geirmi bir korkuluk gibi karmza dikildi pantolonu alacak olan gen. Arkadalarna manken duruuyla glmsyordu. Pantolon tek kelimeyle irenti. - Nasl oldu? - Oooo sper! Yani bir adama pantolon bu ka dar yakr. Sanki sana zel dikmiler, hemen al! Dieri hemen atlad: Valla bence de... u estetie bak! Sz konusu gen bu szler karsnda ok mutlu oldu ve hemen pantolonu sardrd. Fiyatn bile sormad. Arkadalar sevdii iin ald! Kendi iin deil sadece arkadalar iin ald o iren pantolonu. Oysa tam karsnda duran kocaman aynaya tek bir defa bile bakmay akl etmedi. Bana bak dostum, baarl olmak istiyor musun? Kendi kararn kendin vereceksin. Takvimini, saatini, karn, kocan, iini, gcn, okulunu... kendin belirleyeceksin. Brak, bakalar ne derse desin! Sen bildiini oku ve -tekrar ediyorum- asla unutma! ki: "Seni, senden ok hi kimse sevemez." Arkadam iin lme giderim "Arkadam iin lrm!" diyorsun, "Onun iin gn gece uyumam. Onun iin her ey yaparm!" diyorsun da neden kendin iin kln bile kprdamyor. Sen kendini hi sevmez misin be adam? Kabul etsen de etmesen de, senin en iyi dostun ken-dinsin. Bir arkada grubunda olduunu dn ve karnda duran aynaya bak. Yanndaki insanlarn hepsini aynada gr! Biraz sonra yanndaki arkadalarndan birisinin gittiini dn! Herkesi tek tek gnder ve aynaya tekrar tekrar bak. Her seferinde birileri aynadan kp gidecek ama sen asla kamayacaksn aynadan. Her baktnda aynada sen kaytsz artsz var olacaksn. Kendinden kaamazsn, kendini asla brakamazsn. Bu en sadk dostuna hak ettii deeri ver! Sylesene seninle birlikte mezara baka kim girer? Yalnzsn yleyse, kendinle bar ve kararlarn kendin ver; sen varsan her ey gzel ve anlaml, sen yoksan her ey bo. Gne bile... Tekrar baa dnelim. Hedef 2015 ylnda TC. Babakan olmak. "Ben babakan olmak istemiyorum" diye mrldanyorsan, hala dz bakyorsun demektir. Ben "baba-

118 119 Ben Dnyann En Akll insanym kan olma" hedefini bir varsaym kabul ederek veriyorum. Sen istersen buraya IMF Bakan olmay koy, dnyann en iyi ressam olmay koy... (ama mutlaka bir hedef koy!) Yeni Takvime dair... Yeni takvime gre yl 2014 ve sadece bir yln var. te sana aresizlik psikolojisi. Bu yeni takvime inan ve bir sene ierisinde neler yapacan hayretle izle! Bu arada her yln son gn takvimi bir yl geri al! Yani 2015'i hi grme. On iki sene 2014'te yaa! Herkese sz ver: "2015'te babakannz benim." Bu balayc olacak insanlar birka ay sonra sana babakan lakabn takacaklar, bylece senin inancn daha da glenecek. Kendi efsaneni kendin yarat. Normal insanlarn 2015'i geldii zaman, sen canl yaynda efsane adamn yksn anlat. Btn dnya dinlesin! Ayrnt: u anda saat gecenin ikisi ve ben eitim iin geldiim Lleburgaz'da bir otel odasnda herkes uyurken yazyorum. Yl 24 Mays 2029 Perembe... 2030 ylnn efsane adamn yetitiriyorum. Uykum yine yok, tpk dn gibi. Ben nasl uyurum; tm dnya beni bekliyor! 2030 ylna sadece bir yl var ve ben bir sene sonra dnyay deitirmi olmalym. Kendimi seviyorum Karar Verme. Minik bir an Yllar nce bir sevgilim vard. Bakkald. Her sabah saat 06:15'te bakkal o aard. Ben de sabahn o saatinde kalkar, ona elik ederdim. Gece saat ikide de yatsam, te de yatsam, saat filan kurmadan sabah 05:30'da kendiliimden uyanrdm. Sadece Cumartesi gnleri bakkal, kz arkadamn babas aard ve ben o gn saat on ikiden nce uyanamazdm. Sevgilimi grmek benim tek hedefimdi ve beni uyandran, ona olan ar tutkumdan baka bir ey deildi. Uykularn kamal... Eer hedefin uykularn kanmyorsa sorun var demektir. Ya hedefin yanl, ya da hedefine inanmyorsun. Hangisi? Yeniden dn! Hedefin en az sevgilin kadar ekmeli seni, onun iin nasl uykusuz kalyorsan, hedefin iin de yle uykun kamal. Hzl Karar Verme

nanlmaz yava karar veriyorsun. Ayakkab almaya gidiyorsun, on saatte karar veriyorsun. Bazen toplam iki ey arasnda seim yaparken bile dakikalar, saatler kaybe-. diyorsun. Neden byle? nk hata yapmamak iin konuyla ilgili tm bildiklerini gzden geirmek zorunda kalyorsun. Bu srenin uzun olmas bilgilerinin deerlendirilme aamasnn karmaklndandr. Karmak nk sen kendi kriterlerine gre deerlendirme yapmyorsun. Tm tandklarnn doru-yanl kriterlerini gzden geirmek zorunda

120 121 Ben Dnyann En Akll insanym , A- R/^rt met ne der, Ahmet kzar m, hissediyorsun kendini. Mer har. eyrende Rim varsa ner. Hatice beenir m? Kena en . n Bunu kesin dndklerin, duun ^ ^ Verecein karar yapma! Bir kere de kendi ^^ senjn fldma bjr baRas|_ yanl bile olsa senin olsun-^ ^^ dora^da yan|| nn ya da senin karar vern fark ^ Her jkj durumda olma ihtimali asndan n ,. myt|aka %50,djr_ Q ha|de da kararnn doru olma n d |endirmi orsun? alternatifleri neden kendin . : t)ir zaman sonra, onlar olmadan Byle giderse, beli. P ^^^ basjt ey|erde karar kj? karar veremeyeceksin. K ka|d|mda bocalamayasm. vermeyi ren ki, yarr y A Velj pe Radar dnebi|ir Senin yerine Aye, Fatmne Radar ki?... Dnse de vereceg1 mma almas. ,.,, - ^oil' alkanlklarmzla yayo-Bildklermzle deg^^ a||kan|]klarmla yayor. ruz. ite sana bir frsat.kazanmaya bak. Hzl karar sun, o halde yeni bir alK^' verme alkanl. u- nnv/ia ilgili binlerce bilgi barndran Herhangi bir konuV DQ j|tifaan nolanma. beynine, biraz ltfatte bul ^^ ^^ jek. yan hibir ey ve hi krns ^^ arasndan saler bile iltifattan holanr ^ yaadl|m greceksin. dece birini sev, onun a .^.^ Q|mayacak] onu dana d. nk bu sadece kuru D verdiklerin hep yazenli, daha zeni, sulaya ^^ ^&^ .^ sa|am bj. nnda olacak, hep senini ^ dQ dnme intimali ola. -

riyim." diyen adamn ^ b 122 maz ki. inanarak beynim

jne j|tifat eden, * M

Karar Verme... ben mkemmelim diyen birinin, beynini bo ilerle megul etmesini bekleyemezsin. Kendine gvenen insan, ilk balarda birka yanl karar verse de, kararlarnn kendine ait olmas nedeniyle mutlu olacaktr. Her eye ve herkese saygl ol! Hi olmazsa bakalarnn sylediklerine olan saygn kadar, kendi sylediklerine de saygn olsun. Kendini de dinle! nsan, bir sorunu olduunda, sz konusu sorunu hep bakas zsn diye bekler ve ounlukla kendisi konuyla ilgili bir fikir retmeden, bakalarnn fikirlerini alr ve uygular. Durum byle olunca da kendisine danlan kii, pek fazla bir dnme abasna girmez. nk bilir ki, ona inisiyatif veren insan, zaten dnmemekte ve syledikleri her zaman kabul grmektedir. Genelde saatlerce ahkam kesilir, danlan kii tatmin olur ama sorun bir trl zlmez. Git herhangi birine, herhangi bir konuda dan. Nasl annda bir otorite kesileceini hayretle greceksin. nsanlar konumay severler. Hele de birileri dinleyecekse. Dinlemediin halde saatlerce konuan bir dolu insan varken, dinleyeceini syleyip haydi konu dediinde neler olacan dnebiliyor musun? Kendinle ilgili bir karar verecein zaman, bu konuyla ilgili senden baka bir karar mercii olmadna ve son sz senin sylemek zorunda olduuna artlan. Sadece karar verirken deil, sana ait bir ii yaparken de, ncelikle o ii yapacak insann kendin olduunu dn. 123 Ben Dnyann En Akll nsanym Sen olmazsan olmaz! Okul korosu, konser vermek zere kasabann merkezinde yerini almt. Hava ok souktu. Birka saat o soukta beklemek zorunda kaldlar. Derken halk topland. Koro efi ses verebilmeksin sahnedeki yerini ald. Bu arada koro elemanlarndan biri kendi kendine: "Bu soukta ark filan syleyemem. Koroda elli kii var, sadece azm oynatsam kimsenin ruhu duymaz." dedi. ...Ve koro efi ses verdi ama ses alamad. nk o gn herkes ayn eyi dnmt: "Ben syle-mesem ne olur?" Ben sylemesem ne olur? Bir insann kendine yapa bilecei en byk hakaret ite budur. Bu, "Benim hibir ani lamm yok!" demektir. j Nasipten gerisi yalan...

Gen adam yllarca Avrupa'da alp didindi. Tam on be senesini karsndan ve ocuundan ayr geirdi. Tek derdi kendilerine daha iyi bir gelecek hazrlamakt. yle grmt babasndan. Yllar sonra Trkiye'ye dnd. Hemen yeni bir ev alp kiraya verdi. Parasnn bir ksmn da repoya yatrd. Karar Verme... On be yllk emeinin drtte halen cebindeydi. Onu da bir arsaya yatracakt. Herkes yle sylyordu. stanbul'da toprak al. Arkadalar ona tam drt tane alternatif sundular. kisini hemen eledi. Geriye karar vermesi gereken sadece iki arsa kald. O blgenin bu konudaki en bilge adamna, Rfat amcaya gittiler. Rfat amca ezelden beri emlak iiyle urayordu. Kahvede okey oynarken buldular Rfat amcay. Gen adam Rfat amcann yanma oturdu ve durumunu anlatt. Ara sra yanndaki arkada da devreye girip gen adamn konumasna yardmc oluyordu. ayn hprdeterek konumaya balad Rfat amca: "Bahsettiin arsa u Atatrk Bulvarnn altndaki arsa m?" dedi. Evet dediler. Gen adamn arkada, nasl bildi grdn m anlamnda bir yz hareketi yapt. Rfat amca devam etti. Yeenim o arsay sakn alma! Belediye istimlak edecek btn paran boa gider. Ama sana da yardmc olmam lazm." ayndan bir yudum daha ald ve: "Ben sana u tepenin arkasndaki arsay neririm. O arsa benim. Yabancya gitmesin diye yedi yldr saklyorum. Fiyat da senin alacan arsayla hemen hemen ayn." dedi. Gidip arsaya bakmad bile gen adam. ok mutluydu. En azndan yanl bir karar vermediini biliyordu. nk blgenin en deneyimli adamna danmt. Ertesi gn tapu dairesine gidip sat ilemlerini yaptlar. "Yok pahasna verdim sana arsay. Ama iim rahat, hi olmazsa yabancya gitmedi. Hadi hayrl olsun!" dedi Rfat amca. Herkes mutluydu, helalleip ayrldlar...

124 125 Ben Dnyann En Akll insanym Aradan birka yl geti. Bir gn Atatrk Bulva rnn altndaki arsaya, dev bir alveri merkezi yapl mak zere temel attklarn grdk... Meer Rfat amca, gen adamdan ald parayla o arsay satn al m ve inaata balam. \

Gen adamn arsas da, zerinden yksek gerilim hatt getii iin belediye tarafndan istimlak edildi. Rfat amca kibar bir adamd. Alveri merkezinin alna gen adam da davet etti. Alta bir konuma yapan Rfat amca, nasipten gerisi yalan, dedi. Hepimiz bu mkemmel konumay dakikalarca alkladk. Gen adam da alklad... Karar Verme... Egzersiz Zaman Karar verme egzersizi... Hzl ve doru karar vermek istiyorsan, nce basit kararlar hzlca vermeyi denemelisin. Bu akam sinemaya m gitsem tiyatroya m? Byle bir ikilemde bile saatlerce dnen insanlar var. Madem karar veremiyorsun, o halde ikisi de senin iin keyifli olacak iler. Herhangi birini semekle asla hata yapm olmayacaksn. Bu konuda ok hzl karar vereceini syle. Sadece unlar deerlendir. En son sinemaya m gittim, tiyatroya m? Cevap neyse annda tersini yap. En son sinemaya gitmisen, bu akam bir deiiklik yap, tiyatroya git. Bugn sz konusu film veya gsteri hakknda bakalarnn fikirlerini deerlendirmeden karar ver. Konumuzla ok fazla bir ilgisi yok ama bazen bakalarnn beenmedii bir filmi sen ok beenebilirsin. Ancak herhangi bir filme veya gsteriye giderken, referans tuzana dp pein hkmle, bu film ktym, Mahmut yle syledi, diyerek gidersen, hem o akam berbat edersin, hem de o filmden hibir zevk almazsn. Ve kim bilir belki de o gece bir bayapta hakaret edersin. Ayakkab alacaksn. Hzl karar vereceine inanarak (bu inan destei konsantrasyonunu artrmak iindir), maazadaki ayakkablar ok seri bir ekilde gzlerinle sz. Onlarca alternatifi annda yok et ve sadece iki veya ift ayakkabya younla. Onlar yeniden gzden geir. Hatice'nin veya Leyla'nn ne diyeceini dnmeden karar ver. u anda burada beendiim iki ayakkab var ve ben bunu seiyorum nk bu ayamda daha iyi durdu ve dierine gre derisi daha yumuak. Bunu alyorum.

126 127 Ben Dnyann En Akll insanym Karar Verme...

l nce basit kararda hzl olmay renmek zorundasn. Eer bunu baarrsan, bilinaltndaki adam annda olumlular hanene entikler atar. Zaman geer ve nemli kararlar vermen gerektiinde, kendi kendine "Ben zaten tm kararlarm hzl bir ekilde kendim veririm." der ve annda karar verirsin. Bylece bilinaltm kendi kararlarn kendin verebilmen iin sana destettTolacaktr. Risk almadan yaamak kadar keyifsiz bir ey tanmyorum... Yanl karar vermekten korkma. Korktuka daha fazla yanl yapacaksn. Hi kaslma, sen kolay kolay yanl yapmazsn. Ayrca her zaman yeni bir k yolu mutlaka vardr. O halde verecein karar yanl olsa bile durumu tekrar toparlayabilirsin. Yeter ki yaptn yanllar, bir dahaki sefer daha doru dnmeliyim eklinde deerlendir. Hibir zaman, (sen hayatta olduun srece), her ey bitmi olamaz. Sen varsan mutlaka zersin. Unutma; sen ncelikle kendini ynetmek iin geldin dnyaya. Fazladan bir danmann daha olmu olacak fena m? nsanlar sonuna kadar dinle ama son sz mutlaka kendin syle. Unutma seni senden ok hi kimse sevemez. Senden baka hi kimsenin senin geleceini dorudan ynlendirmeye hakk yoktur. Buna inan. Bu ilk bata egoist bir yaklam gibi gzkse de, aslnda hi yle deil. Bu yaklam sadece objektiflik kazandrr sana. Eskiden on kiiye danrken, imdi on bir kiiye danm olursun. Fena m? 128 Dnyann En Gzel iirleri Yavrum Kular rparda klar alkalar Krpe kklerin krlenir yavrum. Gzn altnda pembe halkalar, Dolanr dner morlanr yavrum... Krlr gnln kral gururu Siner sinenin takn srr Biner boynuna cihan umuru Zavall cann zarlanr yavrum... Doanla sere, kartalla karga, Srer gider bu kr dv kavga Krkler kr eytan verir ivga, Temiz tiynetin kirlenir yavrum... Gerek ge solacak gerek erken Gl yastn da olacak diken Akam, sabah, bugn, yarn derken, Kara kahkulun krlanr yavrum... Zevraki syler hep eni konu, Mutlak borandr baharn sonu, Beyler de giyer o beyaz donu, Yklenir kervan yollanr yavrum... 129 7. Blm

Ben Dnyann En Akll nsanym Gne, "Ben scam" derse / asla ukala olmaz... Ben Dnyann En Akll insanym Ben o adamm! . Dnya insannn kulland takvim, yl 1993 olarak tayin etmiti ve ben Marmara niversitesi dari Bilimler Fakltesi, letme Blm, 3 snfta renciydim. Snf 350 kiiydi. Herkes aktifti, herkes sosyaldi... Bir ben sessizdim, bir ben durgun. Susuyordum. Belki eli havaya kalkmayan tek adamdm snfta... Profesyonel Teakvvondocuydum. Bedeni gcm hep vard ama medeni gcm 1993'e kadar yok denecek kadar azd. Ta ki takvim 18 Haziran 93' gsterinceye kadar. O gn hoca bana bir soru sormutu ve ben rezil olmutum. Okuldan erken ktm, eve erken geldim. Sinirlerim alt st olmutu. Bu byk sorunu zmenin bir yolu olmal diye dndm. Her zamanki gibi elime bir kat kalem aldm. Yazmaya baladm: Soru: Ben niye korkuyorum, neden konumaktan kayorum? Cevap: Ben birilerinin bana glmesinden, rezil olmaktan korkuyorum. Ben herkesi kendimden daha akll gryorum. Peki ne yapmal, Bu korkuyu nasl yenmeliyim? "Bir adama 40 gn deli desen deli olur!" sz geldi aklma. Doruydu. Yani biri olsa ve bana srekli "Sen delisin" dese belli bir zaman sonra buna inanabilir ve deli olabilirdim. , ._,.. . . .-, , . > ,,,,,. ; Lise yllarmda bir kitapta okumutum. Bir grup renci, arkadalarndan birine bir oyun yapmlar ve ona "sen ldn" demiler. O da inanm. Sonra yaad konu133 Ben Dnyann En Akll nam Ben Dnyann En Akll insanym

sunda ikna edebilmek iin iki ay uramlar. Demek ki dedim, bir adama 40 gn deli dersen gerekten deli olur. Q halde bunun tam tersi de dorudur: "Bir adama 40 gQn akll dersen o da akll olur." Dm zlmt, birileri bana "Sen akllsn!" diyecekti. Ama kim? yle bir enayi yoktur herhalde. Delisin derler de, akllsn demeye dilleri varmaz.

Kim gelir de her gn durduk yerde bir adama sen akllsn der ki? Tam umutlarm krlmak zereyken, bir an durdum. imdeki adam konumaya balad: "Yahu kardeim niye birini bekliyorsun, ^u zaten psikolojik bir artlanma deil mi? Kendi kendine yapabilirsin. Sen syle sen inan, sen syle sen inan, kendine inan, kendine inan!" Hemen elimdeki kada yazmaya baladm: "Ben akll bir insanm. Ben en az snftakiler kadar akll bir insanm." Bunu yazarken dayanamayp bazen glyordum, ama iimdeki adam izin vermiyordu glmeme. "Devam et, sen glersen, sen inanmazsan hi kimse inanmaz, iyice komik olursun. Devam et!" diye mrldanyordu. O gnlerde anladm. Gln olmak da bir ter-cihmi meer... Devam ettim. Bir ay geti, artk glmyor, sadece glmsyordum. nanmaya baladm. imdeki adam tekrar mrldand. Biraz daha abartmalsn "Ben ok akllym-" filan demelisin dedi. O dedi ben yazdm. "Ben ok akllym." Yazdka yrym, insanlara bakm ve hareket. deiti- Sanki daha yakkl, daha karizmatik, daha / dinlenir bir adam oluyordum. Bu i ok houma gitti 5e dndm: "Madem bu bir artlanma ve gn getikVe beni daha da sosyal bir insan yapyor, kendimi iyi hissetmemi salyor, o halde niye daha da abartmyorum! Abartma zaman Bunun en abartlm haline artlanmaya karar verdim ve bu karar tamamen bana aitti. Hayatmda belki de ilk defa, kendimle ilgili hem de inanlmaz derecede inanarak, btn bana ait bir karar verdim. Elimdeki kada "Ben Dnyann En Akll nsanym" diye yazdm. Bu birka ay srd. Hi phem kalmamalyd. Ben buna inandm dostum, inandm! anlyor musun? Bir bakas ne der, diye dnmeden inandm. nsanlarn alay etme ihtimalini hie sayarak inandm... lk karar lk kararm aldm ve kendi hayatm kendim ynetmeye ant itim. Kendimi tanmlarken sze, "Ben Erdal DE-MRKIRAN'm, Dnyann En Akll insanym." diye balama karar aldm. Bunun denemelerini evde yalnzken, gzm balayarak ka yz defa yaptm kim bilir! Karmda binlerce insan var ve ben sahneye kyorum, onlara konumam gerekiyor diye hayal ediyordum. Gya sahneye kyor ve "Merhaba insanlar, ben Erdal DE-MRKIRAN'm, dnyann en akll insanym." diyordum. Hayalimde bazlar glyordu bana. Deli diyorlard. Bunlardan etkilenmediimi hayal ederek srdrdm egzersizlerimi...

134 135 Ben Dnyann En Akll insanym Gzm kapal o kadar ok egzersiz yaptm ki; gzm anca sanki az nce gerekten bir kitleye konumu gibi hissediyordum kendimi. yle gl hayal ediyordum ki; hayalimin yannda gerei ok basit kalyordu. Dnsene, hayalinde yz binlerce insana konumusun, gzn atnda karnda be kii gryorsun. Yz binlere hitap eden bir adam, . kiiye konuurken sklr m artk? ile sreci bittiinde yaklak bir yl geride kalmt. Bu bir yl kimseden etkilenmeyeyim diye neredeyse gazete okumadan ve TV izlemeden geirdim. Ben ve hayal dnyam... O gnlerde anladm: Meer insan tek kiilik koca bir orduymu... Herkes duysun: "Ben Dnyann En Akll nsanym!" ...Artk her ey tamamd. Yrym tamamen deiti. Artk dik yryordum. Elleri cebinde, boynu bkk adam ho bir anya dnt. Bu inancm anlatmaya ve bu muhteem adam insanlara tantmaya karar verdim. nce babama gittim. Babam dier odada gazete okuyordu. "Baba biliyor musun? Sen dnyann en ansl adamsn!" gzlklerinin zerinden akn akn yzme bakt, "niye?" diye sorunca: "nk baba, sen dnyann en akll insannn babassn" karln verdim. Babam bana her zaman glerek hatrlayacam ilk tepkiyi iki kelimeyle verdi: Ha siktir! gen Dnyann En Akll insanym Sonra anneme gittim. Elii yapyordu kadncaz. "Biliyor musun anne? Sen dnyann en ansl kadnsn" annem de babam gibi neden ansl olduunu sordu. Ben ayn cevab anneme de verdim. "nk sen anneciim dnyann en akll insann dourdun. Dnsene, dnyann en akll insan resmen senin olun. ok anslsn oook!" Annem eliini havaya frlatp iki elini birbirine vurarak, "Vah yavrum vah" deyip komuya gitti. Sonra rendiim kadaryla dini btn bir hanm teyzeden beni okumas iin ricada bulunmu! Sonra arkadalarma anlatmaya baladm. Hayalimdeki gibi oluyordu her ey. Kimi glyordu, kimi de sen umusun diyordu. Hibiri umurumda deildi. Zaten ben bakasnn buna inanmasn da beklemiyordum. Buna benim inanmam nemliydi ve ben de oktan inanmtm. Birilerine anlatmam, inancm daha da kuvvetlendirip bilinaltn kendi kontrolme alarak, byk bilince dntrebilmek iindi. Eli havadaki adam, komplekslerini pe atyor... Artk okulda elim hep havadayd. Soru moru yok ama benim elim hep havadayd. Vara yoa konuuyordum. Anlaml ya da anlamsz, artk her

konuda mutlaka bir fikrim vard ve dnyann en akll insan olarak yorumlar yapyordum. Arkadalarm alay edince uzun konumuyordum. Sadece iki kelimeyle karlk veriyor, "Kapasiten yetmez" deyip kendi alemime geri dnyordum. Kendime yetiyordum artk. Aynayla barmtm, kendimi irkin bulan ben, kendimi de sevmeye baladm. Tm komplekslerimi bir anda pe attm. Burnumun uzun olmasndan yaknrken artk burnu bana benzemeyen insanlar zrl grmeye bala-

136 137 Ben Dnyann En Akll insanym mistim. Kilomla boyumla ilgilenmiyordum. Benim uzun veya ksa, kilolu veya zayf olmama karar veren otorite kim, ona bu hakk kim verdi? Btn bu kurallar koyan insanlar reddetmi ve kendi standardm kendim belirleme karar almtm. Boyum 1.79, kilom 70'ti. Bana gre tm normaller bana balyd. Bana gre bir insan 1.78 ise ksa, 1.80 ise uzun, 69 kiloysa zayf, 71 kiloysa imand. Burnumu dert edecek kadar uzun bir zamanm yok benim. Halen anlam veremiyorum: Topu topu 60-70 sene yaayacaz ve bu sreyi boyumuzu kilomuzu lp hesap yaparak geiririz. Daha sonra kendimizi psikolojik basklara sokarak rejimler yapar, uzun topuklu ayakkablara merak salarz. Neden yahu? Niye? nsanlar senin kilonla ilgilenmeyecekler ki! rettiklerinle anlacaksn, eserlerinle. Atatrk' salaryla deil devrimleriyle hatrlyorsun. Ka kii Edison'un kilosunu merak etmitir ki? Einstein'n boyunu, Leonardo da Vinci'nin gz rengini kim merak etmitir? ok yakkl bir sala kim ne etsin? Hastalk boyutunda olmad srece boyunla, kilonla, burnunla, kulanla ilgilenme! Bir eyler icat et ve tarihe ge! Kendi normallerini kendin belirle! nsanlar sana benzemeye alacak greceksin. San yoksa sa ektirmek yerine sa olanlarn zrl olduunu dn ve bu konuyu sonsuza kadar kapat! gen Dnyann En Akll insanym Ben inanmalarn beklemiyordum ama inandlar. Artk arkadalarma mektup yazarken bile ismimin altna "Dnyann en akll insan" ibaresini koyuyordum. Bunu yazarken, sylerken o kadar ciddiydim ki insanlar bir mddet sonra acaba demeye falan baladlar. Birka

yl sonra beni birileriyle tantrrken, glerek de olsa, "dnyann en akll insan" diye tantrr oldular. Bu i byle ite, sen kendini nasl tanmlarsan, insanlar seni yle grrler. imdi git birilerine, "Ben 2015 ylnda T.C. Babakan olacam." de, nce gleceklerini ve alay edeceklerini greceksin. Ciddiyetini muhafaza eder, onlar glerken sen glmezsen, birka ay sonra "Naslsn sayn babakan?" derler. nancn devam ederse 2015 ylnda en kt ihtimalle bir belediye bakan olur karsn... Ben hyarm dersen de alr seni salataya dorarlar. Ciddiyetini muhafaza edersen, buna itenlikle inanrsan, birka ay sonra cack olur karsn. Noterdeki kadn grmeliydin! Tm hayatm deimiti. Notere gittim ve bir kada "Ben dnyann en akll insanym, beyan ederim." diye yazdm. Noterdeki kadn nce bunun sama olduunu ve benim iyi olup olmadm sordu. Ben iyi olmann yan sra, dnyann da en akll insan olduumu syledim. Aksi ispat edilemedi ve beyanm tasdik edildi. ...Kendime bir kartvizit yaptrdm, ismimin altna da "Dnyann En Akll nsan" ibaresini yazdrdm. Kendimi in-

138 139 Ben Dnyann En Akll insanym sanlara, kimin ne dnd umurumda olmadan, "ben dnyann en akll insanym" diye tantyordum artk'. Btn bunlar yaparken bu ismi sanki kendi tekelime alm gibi gzktm. Halbuki hi alakas yok! Grnd u gibi deil. Bu ok ciddi bir felsefe sadece, insann mkemmel olduunu anlatan zavall bir cmle aslnda. Yeni bir keif falan da deil bu. Btn dinler insann mkemmel olduunu binlerce yldr anlatr. Ben sadece insann kendini fark edememesini hazmedemediim iin bunu dillendirmek istedim. Ben buna inandm ve insan oluumun hakkn vermeye altm. mrm olduka da alacam. Herkes kendirli en akll grr Aslnda sylediim szn hibir uuk yan yoktur biliyor musun? Her insan kendini en akll grr, herkes "ben en iyiyim" der. Benim tek farkm bunu yksek sesle sylyor olmam. Ne gariptir ki insanlar inandklar gibi yaayamyorlar. inandklarn haykramyorlar. "Birileri ne der?" engeli insanlar yle bir sarm ki, bir trl kurtulamyorlar Sonuta herkes birbirine benziyor. Herkes kendini oynasa, iimiz ne kolay olacakt. Peki imdi ne oldu? Estafirullahlarla yaayan, kendini inand gibi ifade etmekten korkan,

bakalarna zene zene mr geiren zavalllar olduk. Amalyz bunu. Amalsn dostum, bildiim okumalsn. indeki adama kulak vermelisin! Dinle bak ne diyor: "Ben mkemmelim ama sen bakalaryla ilgilendiin kadar benimle ilgilenmedin. Sonuta onlar eriilmez oldu, bense sradan. Beni fark et artk! Bir eyler yap ve elini abuk tut, zaman geiyor." gen Dnyann En Akll insanym Dnsene, birisi ben aptalm dediinde insanlar niye byk bir keyifle estafirullah diyorlar da bir bakas ben akllym dediinde Hadi canm sen de diyorlar. nk onlar birilerini aptal grmekten holanyorlar. Birok insan kendinden daha akll olana tahamml edemez. Onu yok etmek iin, yok saymak iin yapabilecei ne varsa yapar. ok ahmaka ama... Baary yakalayamayanlar, evrelerinde baarl insan grmek istemezler. Ta ki sen aradaki mesafeyi, kaplanla kedi arasndaki mesafeye karncaya kadar. Sen o seviyeye gelince dierleri artk seni tutamayacaklarn fark ederler. Yine destek olmazlar belki ama en azndan senden faydalanmak adna rol yaparlar. Baarl olmay brak, baarl olmaya adaysan bile; bakalar seni kastl olarak yanl ynlendirme abalarna girebilir, bazlar da kapasitesi yetmedii iin, yardm ettiini dnerek, tamamen iyi niyetle sana zarar verebilir. Tm aclar eittir. Dnyadaki tm insanlar ayn oranda ac eker ve ayn oranda mutlu olurlar. Bosna Hersek'te sava altnda olan bir insanla, evine ekmek gtrmek zorunda olan bir insan ayn oranda ac eker. nk ikisinin de beklentisi bildiklerine ve hayallerine gre belirlenmitir. Birinin en byk hayali savan bitmesi iken, dierinin en byk hayali ocuklarna ekmek gtrebilmektir. Askere giden herkes askerliini anlatrken aa be yukar ayn eyleri syler. Kimi Mardin'de, kimi Antal-

140 141 Ben Dnyann En Akll insanym ya'da, kimi Hakkari'dedir ama hepsinin teskereye olan mesafesi ayndr. Ayn gn stanbul'da Chrysler jeep alan bir adamla, Van'da 1972 model 124 Murat alarTbtr adamn sevinci ayndr. nk ikisi de hayalini gerekletirmitir. Ben dnyay deitirmeyi hedefleyen bir insanm. Ahmet Bey de emekli olmay planlayan bir insan. Emin ol ki benim dnyay deitirdiim zamanki

sevincim ile Ahmet Bey'in emekli olduu gnk sevinci eit olacak. nk ikimiz de zirveye ulam oluyoruz. lgintir, herkesin yaad ak en byktr. Ve herkese gre brleri ak mask yaamamtr. Bu dorudur. Ak olan herkes sevgisini sonuna kadar harcamaktadr. Dolaysyla st snrlar zorlad iin sevgide baka bir nokta hayal edemiyor. Sanrm baka bir rnekle ne demek istediim daha net anlalacak! ': V^vf ' '>-: > "' '-". :<;:;',; En fazla ben... Hi kimsenin birbirini tanmad bir ortamda, bir hayr kurumu iin para toplanyordu. Para gizli bir blmede bir sandn iine atlyordu. Herkes kendine gre bir deme yapt. Daha sonra bir araya geldikle-- * rinde, her biri dierlerinin dedii paray bilmemele-n, ! rine ramen, "En fazla yardm ben yaptm." dedi. >-, Hepsi haklyd. nk herkes cebindeki parann tamamn balamt... Yine ilgintir herkes ektii acnn en byk ac olduunu savunur. O halde herkes acy da ayn yayor. Bu da Ben Dnyann En Akll insanym dorudur. nk herkes kendi bak asna ve yaadklarna gre deerlendirme yapar. Ben ne aclar ekmiim... ''' Adam "Ben byle ac yaamadm." dedi parma kesildiinde... Tam o srada oradan geen bir baka adamn eli yoktu, adam gld ve "O da bir ey mi? Sen elini kaybetmek ne demek bilir misin" dedi. Tam o srada kolu olmayan bir baka adam geti oradan ve o da gld. "Siz onlara ac m diyorsunuz? Ben kolunu kaybetmi bir adamm." dedi. Biraz sonra iki kolu ve bir baca olmayan bir bakas geldi. O da ayn eyleri syledi. "O da bir ey mi? Bana bakn benim vcudumun yars yok!" dedi. Onlar kendi aralarnda tartrlarken bir baka adam geldi. Adam hem sar, hem dilsiz, hem de akl hastasyd. Anlamsz anlamsz bakt ve hibir ey sylemedi... ...Ertesi gn ben getim oradan; tartmaya devam ediyorlard. ok daha ilgintir, herkes kendi sylediinin en doru olduunu savunur. O halde herkes doru sylyor. Btn bu yukardaki rnekler aslnda kendimizi pek tanmadmz ve dierlerini de pek ciddiye almadmz gsteren muhteem kantlardr... Halbuki herkes, zel eyler yaar. Herkes iin nemli olan ey bakadr. Birbirimizle sidik yartrmak yerine, birbirimizi anlamaya alsak oktaaan anlardk. Anlardk, bazen senin iin hi nemli olmayan bir eyin, bir bakas iin en nemli olabileceini,

142 143 Ben Dnyann En Akll insanym anlardk, bazen bir bakas iin hi nemli olmayan bir eyin, senin iin en nemli olabileceini... ylesine bir karncayd o! Hikayeye gre; italyajvyazar Lucianno dnce sulusuydu. 4 m2Tk bir hcreye mahkum oldu, hem de tam 17 sene iin! O kahrolas hcreye yerletii birinci gn, her ey normaldi. Aradan birka hafta geti. Lucianno dnmeye balad. Burada 17 sene nasl geer... Aradan aylar geti. Sanki her geen gn biraz daha mahkum oluyordu zavall hcresinde. Bir sabah bir karncann burnunu srmas ile uyand Lucianno. Onu byk bir titizlikle parmann ucuna alp'acaba' dedi. Acaba bu karncay yetitirip, kendime bir dost yapabilir miyim? dedi. Kaybedecek hibir eyi yoktu ve bu denemeye deerdi. Karncay.yan banda duran kk sehpann zerine koydu. Karnca karncal-m yapp, kamaya altysa da Luci brakmad onu. Etrafn evirerek karncann kamasna engel oldu. Onunla konumaya ve onu eitmeye kararlyd. Baa-rabilirse yalnzl sona erecekti. Karnca ile tam sene urat. Karlksz da olsa konutu ve dertlerini anlatt ona. Bir de isim takt karncaya. Tito. Bir sabah Tito'sunun ona gnaydn demesi ile uyand Lucianno. Bu duyabilecei en muhteem sesti. Byk bir heyecanla yatandan darya frlayp barmaya balad: Konutun, Tito sen konutun. Nihayet konutun. Gnaydn, gnaydn, binlerce gnaydn dostum. gen Dnyann En Akll insanym Artk bir dostu vard Lucianno'nun ve bunu hi kimse bilmiyordu. Tito'nun varl yazarn en byk srryd. Kimse duymamalyd. Gardiyan duymamal, bu rya bitmemeliydi. Bu byk dostluk tam 17 sene srd. Hi kimse bilmedi Tito'yu. Lucianno, Tito'ya tm bildiklerini retti. Konumay, okumay, yazmay, dansetmeyi, ark sylemeyi, fikir retmeyi... bildii her eyi retti. Kah aladlar, kah gldler. Aradan tam 17 yl geti ve bir gn ask suratl, souk yzl gardiyan demir kapy aralad. Hazrlan yarn kyorsun, dedi beton sesli gardiyan. Gardiyan gittikten sonra Lucianno alayarak karncaya dnd, "Bitti Tito. Bitti byk dostum. Yarn kyoruz, yarn zgrz." dedi. Tito da alad. Yazar Tito'ya sordu, "Syle dostum yarn kar kmaz ilk ne yapalm?" Tito: "Gidelim bir bara ve hayvan gibi ielim." dedi. Gltler. Sabaha kadar uyumadlar. Hayal kurup bu fare kapanndan farksz lavabolu dikdrtgenin ilk defa tadn kardlar. Bir anda sanki hcre genilemi gibiydi.

Sabahn ilk klaryla son kez ald demir kap. Kapdan karken son kez geri dnd ve ranzasna bakt talyan yazar. Sadece u iki kelimeydi azndan dklen: "Vay bee..." Dar ktlar. Tito, Lucianno'nun omzundayd. Sabahn kryd ve mevsim kt. Kar lapa lapa yayordu. Lucianno bavulunu havaya frlatt ve 'zgrlk' diye bard. Tito da bard. Yaan kar umurlarnda deildi. Yrdler, kara inat yrdler. zgrlk scaklna kar m dayanr k m?...

144 1 45 Ben Dnyann En Akll insanym Ben Dnyann En Akll insanym

Nihayet bir barn nne geldiler. Tito sordu: "imdi biz buraya girebilecek miyiz?" Avaz kt kadar 'biz artk zgrz' diye bard Lucianno. eriye girdiler. eride szm kalm - be adamla kasann banda uyuyakalan barmenden baka kimse yoktu. Bir masaya oturdular. Bir ara Lucianno'nun gz masann yanndaki aynaya iliti. Hapisten karken yapt gibi.yeniden mrldand, "Vay bee." Salar bembeyaz olmutu, yz buru burutu. Yalanmt Lucianno. Tebessmne aradan szan birka damla gzya kart. "Barmen bize iki bira getir." diyebildi titrek bir sesle. Barmen yerinden frlayp biralar getirdi. Bir adamn iki bira istemesinin sebebini bilmiyordu. Bilmesi de gerekmiyordu, bilmek de istemiyordu zaten. Biralar brakt ve ku ty kasasna geri dnd. Lucianno omzundaki dostunu bardan iine att. tiler. Tito'da iti. tike keyiflendiler. Bir ara Tito, bardaktan frlayp masann zerinde dans etmeye balad. Elini yzne koyup masann zerine abanm olan Lucianno byk bir gururla kendi yetitirdii dostunun dansn izledi. Bir an durdu ve 'ne gnlerdi be Tito' dedi. Dertletiler, biraz sonra yine dans etmeye balad. Tito dans ediyor, Lucianno korkun bir keyifle bu muazzam manzaray izliyordu. Bunu mutlaka birilerine anlatmalyd. yi bir ey yapmann belki de en keyifli yanyd onu biriyle paylamak. Ama Lucianno bu keyfi 17 sene hi yaamad.

zgrlnn bu birinci gnnde, yllarca gizli tuttuu bu byk ve onur verici srr birileriyle paylamalyd. Etrafna bakt, barmenden baka kimse yoktu. 'Barmen, barmen!' diye seslendi. Barmen yar uykulu, Lucianno'nun masasna geldi. Lucianno dans eden Tito'yu iaret ederek, byk bir heyecanla "Barmen una bir baksana, una bir bak..." dedi. Barmen sessizce parman Tito'nun zerine gtrd. "ok affedersiniz beyefendi!" diyerek karncay ezdi... Lucciano iin Tito, en byk dosttu, 17 yllk emekti. Barmen iinse ylesine bir bcekti. Herkesin karncasna sayg duy ve asla unutma! Herkesin karncas en nemlidir...

146 147

Ben Dnyann En Akll insanym gen Dnyann En Akll insanym

Egzersiz Zaman Kitap yaz... Kendi gzlemlerini ieren bir kitap yazmaya bala. Hemen bala. Nasl yazarm deme sakn! Senden bir best-seller yazman isteyen yok... Kafana gre bir eyler yaz. Bakalarnn gremediklerini grmeye al. Bunu yaparsan, beynine 'Her eyi gzlemle ve her eye farkl bak' emrini vermi olursun ki, bu sadece beynini gelitirmez, ayrca dnyaya bakn inanlmaz lde deitirmi olur. Bu sre balad m mr boyu srer gider. Sadece bu egzersiz bile hayatn deitirmeye yeter. Hemen emri ver ve kitabn yazmaya bala. Haydi... l Dnyann En Gzel iirleri Daha eydi...

imen olduk inediler, l m olsak daha eydi? Akarsuyduk immediler, Gl m olsak daha eydi? Goncamza konmuyor ku, Ne el yel, ne el dokunmu... Al solmu gn dolmu Gl m olsak daha eydi? Yemi bast ba edik, Yeyin diye yere dedik, Kuru muru sivri dimdik Dal m olsak daha eydi? Ne kibir biliriz ne kin, Ne ba bastk ne de ekin, Aktk durduk sakin sakin Sel mi olsak daha eydi? Zevrak gelir ya asmaya, Boynum smaz hi tasmaya, Balanp da bir yosmaya Kul mu olsak daha eydi?

148 149 8. Blm Asla Vazgeme! Suya 10 metre kala susuzluktan lmek kim bilir ne acdr, ama len hibir zaman bunu bilemez. :;',a Vazgeme! Ne olursa olsun asla vazgeme! Gzlerini atnda ln tam ortasndayd. Fidye iin yanl adam karan mafya, sanki intikam almak istercesine gen ve susuz adam, ln ortasnda lme terk edip kaybolmutu. nanlr gibi deildi. Epeyce bir aknlktan sonra dnmeye balad gen adam. Aklna henz drdnc snfa giden on bir yandaki olu geldi. Olu uzaktayd ve yaadklar kasabada yapayalnzd. Geen yl bir trafik kazasnda karsn kaybetmiti. Olu iin, onun gelecei iin yaamak zorunda olduunu biliyordu. Bunlar dnnce yznde bir intikam ifadesi olutu. Bekle beni yavrum geliyorum, senin iin yaayacam, seni asla yalnz brakmayacam dedi... Gnein batt yne doru yrmeye balad. Yrd, yrd, yrd... A ve susuz tam gn yrd. Umutlan bitmek zereydi. gndr bir vahaya ulaamamt. Kararlyd, yavrusuna kavuacakt, vazgememeye yemin etti. Yrd. Byk bir inanla yrd. Susuzluktan atlayan dudaklarndan akan kan eme eme yryordu... Birden muhteem bir ey oldu ve bir vaha grd, yaklat. Kurtuldum, geliyorum yavrum diye diye komaya balad. Vahann yanna geldi, su diye elini daldrd eyin kavurucu sca adeta bir serap

153 Ben Dnyann En Akll insanym tokad savurdu adama. Lanet olsun dedi ve yrmeye devam etti. Ksa bir sre sonra yeniden bir vaha grd. Aa, iek, su, her ey vard. Yine kotu. Bu seferki kesinlikle vahayd. Ama yaklanca l sar edercesine yksek bir sesle bard: Ben bu kadar cmert deilim, serap gryorsun seraaap! Gen adam ylmad, yklmad. Yine yrd. Olu bir an bile kmyordu aklndan... Tekrar bir vaha grd, kotu kotu ve yzst suya atlad. Azna dolan kumlar yine serap diye bard. Hi hali kalmamt ama her grd vahaya kouyordu, her seferinde serap olsa da... Artk beinci gn de bitmiti. Srnerek gidiyordu oluna, yeniden bir vaha grd. Kumlara tutuna tutuna gitti. Bu kanc serapt Allah bilir... Hz tamamen biten gen adam artk srnemiyordu bile. Yeniden bir vaha grd. Biraz daha gitti, biraz daha srnd. Glkle unlar mrldand: Beni affet olum gelemiyorum. Biliyorum bu da serap, bir sonraki de. Elveda! Kendini gnein eriten scana brakt ve teslim oldu. Ksa bir sre sonra ld. Ertesi gn ayn yerden bir kervan geti. Kervann klavuzu gen adamn cesedini buldu ve yle seslendi: Su imeyi brakn da abuk buraya gelin. Burada bir l var. Suya 10 metre kala susuzluktan lmek kim bilir ne acdr, ama len hibir zaman bunu bil mez. . , j .; Vazgeme! Sadece iyi niyetle sylenen baz szler: Bu iten vazge. Byle bir ey olsayd Japonlar yapard. Kim yapm ki sen de yapabilesin! Sen ona uyma! O deli. Niye sen de normal insanlar gibi olmuyorsun. Byle kitaplar okuyup kafan bulandrma. Herkesi dinie! Sonuna kadar dinle! En sonunda karar ver. Kendi ynn kendin tayin et. Kendi pusulana gven. Ne olmak istiyorsan, o olursun demitim. Kararn ver ve sanki olmak istediini olmusun gibi davran. Yani bir milletvekili olmak istiyorsan artk bir milletvekiliymisin gibi davran. Hayalinde milletvekili ol. imdiden meclise mektuplar gnder, fikirlerini anlat. Hayallerinde devleti ynet... Eer bir tenisi olmak istiyorsan gzlerini kapat Andre Agasi ile ma yaptn ve her seferinde onu en zor saylar alarak yendiini dn! Ama yle konsantre ol ki, gzlerini atnda bakn deisin. Buna inan! Herhangi bir arkadanla ma yapmak iin sahaya

karken, ben Andre Agas'y yenmi adamm, seni harcarm de. Raketi eline alnca kendini nasl daha gl hissedeceini ve yerinde duramadn greceksin. imdiden yryn deisin! Yllar sonraki kendini hayal et ve onun gibi yr. Dnyay Deitirebilirsin Asla Ben tek bama ne yapabilirim ki? demeyeceksin. Yemin ediyorum ki sen tek bana dnyay deiti-

154 155 Ben Dnyann En Akll insanym rebilirsin. Hi dnmez misin, dnyay her seferinde bir kiinin deitirdiini? Paray Lidyallar buldu, doru. Ama herhalde yz bin Lidyal bir araya gelip bulmad paray. Biri kt ve: Bu i byle olmayacak! Sen bana inek veriyorsun, karlnda ben sana bir eekle bir koyun veriyorum. yle bir ey yapalm ki hem kk, hem deerli olsun. Onu yanmzda tayalm ve deiim arac olarak kullanalm, dedi. htiyar heyeti onaylad ve para basld. Sonu; dnya deiti. Adamn biri kt: Oras senin evin, ben giremem. Buras da benim, sen giremezsin. Gel araya bir izgi ekelim ve yerimizi bilelim... dedi. izgi ektiler, snr icat edildi. Sonu; dnya deiti. Yazy Smerler buldu. Tabi ki yine yz bin insan birden bulmad yazy. Biri kt ve: Bu i byle olmaz, sylediklerimiz uup gidiyor. yle bir ey yapalm ki, sylediklerimiz kaybolmasn, dedi. nce komik oldu ama yaz icat edildi... Sonu; dnya deiti. Adamn biri kt. Bu i byle tekme tokatla olmaz, yle bir ey yapalm ki vurdu mu ikiye blsn dedi. Ba biraz daha uzatp keskinletirdi, kl icat edildi... Sonu; dnya deiti. Asla Vazgeme! i byle gaz lambasyla falan ey yapacam ki dmeye u| jcat edj|dj Adamn biri kt: olamayacak, ben yle basacaksn, k olaca* Sonu; dnya dei*1,p Kendini hafife alma. Yaz, iz, yap,

imdi sra sena<jnsan|ara en faydal olmak iin al, ret; bir eserin ols"n; Dediin, insanlara zarar veren ne Buna gcn var. e Dnyay deitir... varsa deitirmeye, gel"? Fn Akll nsan olarak, insanlarn kendi-Ben Dnyann ti a||||m dunce kalplarn ykni kefetmesi noktp insanlarn bakalarna zenmesini maya alyorum. B > senjn jjndekj enerjiye ulaman anlamsz buldugurr iv 'baaracam. Durma, sen de tut arzu ediyorum ve DU , 0|sun dnya denen bu albir kesinden, yaama^ y tn yumurtann. Bilen bilir ^A^Q ulamak baka eye benzemez. Byk bir heae ^^ ka|,rsn... Cam krklaryla, Ac ekersin, a Kan yo|lardan koarak gemek zo-akl talaryla dona ra|anm ayak|arnla tuz tarlalarn-runda kalrsn. Sonra/j,ir. Bataklklar kar karna bazen, dan gemen 9ereKecoU vazgeer ekilir bu zorlu, bu vi-dayanmak g olur. v Ka,an|ar her geen gn biraz daha rajl, bu tirajl y'Jar'n ya da kalanlar mutlaka kazanrlar, azalr. Sonunda kaa ^ adam|ar, dani diye anarlar... Sonra da yoldan ekie'

156 157 Ben Dnyann En Akll insanym nanrsan Mutlaka Baarrsn 1999 ylna kadar denemediim veya almadm i kalmad. Elektrikli battaniye satndan DJ'lie, DJ'iikten stand up'a, stand up'tan inaat iiliine, inaat iiliinden st dzey yneticilie kadar birok ite altm. 1999 ylnda ailemin ve evremin tm basklarna ramen, Ticaret Mdr olarak altm cam fabrikasndan dnyay deitirmek zere ayrldm. 1993'ten o gne kadar dnyay deitirmek iin bir alt yap oluturmaya alyordum ama olmuyordu. Okul amak iin ihtiyacm olan paray bir trl kazanamyordum. Bu i byle olmayacak dedim. Alt yap olarak ben hazrdm ve geliimimi tamamlamtm. Ben varsam baka bir eye gerek yok dedim. Zor bir dm O gne kadar hep az baarl olduum iin ailemden de destek alamayacaktm ama onlar ikna etme yolum hep akt. nce ailemi ikna ettim. Bana son bir ans daha verin, dedim. Zor oldu ama ikna ettim onlar. almalarma bireysel uygulamalarla balama karar aldm. Gazeteye ilanlar

verdim. Bu yolla mteri bulmaya alyordum ama bir trl olmuyordu. Artk be paraszdk. Ailem hakl kmt. Dnsene, eve ekmek gtremiyorsun ve evlisin. Btn bunlar olurken, ben srarla dnyann en akll insan olduumu sylyor ve baaracam haykryordum. Hi kimse eitimimi almak istemiyordu. Denemedi im yol kalmad. Birka bireysel uygulamadan baka i ya pamadm. ,5 Asla Vazgeme! Dershane ve kolejlere gitmeye karar verdim. Bulabildiim kadar dershane telefonu ve adresi buldum. O dershane senin, bu dershane benim, koturmaya baladm. Onlarca dershanenin kapsn aldm. Yzlerce insanla grtm. Her seferinde insanlar deimesine ramen, cevap asla deimiyordu. Tek kelime: HAYIR. Dershane grmelerine gidecek yol param dahi kalmamt. Grmelere otostop yaparak gidiyordum. Minibse veya metroya binebilmek iin ne aclar ekmitim. En byk hayalimdi, parasn vererek minibsn arka koltuuna oturmak. Her defasnda ofre yalvarmaktan bkmtm artk. Bir gn "Abi benim param yok ama Me-cidiyeky'e gitmem gerekiyor; minibse binebilir miyim?" dediimde, ofr: "Hayr kardeim binemezsin. Su yakmyoruz, mazot yakyoruz" demiti. Ne glmtm o gn. Kendi kendime hem glyor hem de: "Adama bak ya! Dnyann En Akll insanna hayr diyor." diyordum... Yine ekmek paramzn olmad bir gn, yani sradan bir gn, cebimdeki bo Akbil'i satp, eve ekmek gtrmeye karar verdim. Ne de olsa bo olduu iin bir ie yaramyordu. En azndan depozitosu biraz i grrd. Sanki ok byk bir i baaracakmm gibi keyifle metro istasyonuna geldim. Metrodaki adam akbili eline ald ve Beyefendi bunu alamam, nk bu hasarl dedi. O an karmda ayna olmad iin ne kadar da anslydm. Adam bembeyaz olmu yzmle dinliyordum. Tam bu esnada beynimde bir imek akt, adama Satmaktan vazgetim dedim ve Ak-bilimi geri aldm. Bana gre bu bir iaretti ve ben bir gn rencilerime bu akbil hikayesini anlatacaktm. O gn eve geldim ve karma durumu anlattm. Dnden kalma hayallerimizi tekrar stp yedik. O gece yar a yan tok uyuduk...

158 159 Ben Dnyann En Akll nsanym

Btn bunlar yaarken eim hep zlyordu. Babam, hele de annem kahroluyordu. Fakat ben her olumsuz durumu byk bir heyecanla, sona yaklayorum diye deerlendiriyordum. Aylar genpesine ramen halen sonuca gidemediimi gren ailemin sabr bitmiti artk. Ben her gittiim yerden referansm olmad iin red cevab almaya devam ediyordum. Yeni bir karar verdim. lk iimi para almadan yapacaktm ve bylece bir referansm olacakt. Hemen telefonun bana oturdum, dershaneleri aradm. Kulaklarma inanam-yordum. Dershanelere parasz eitim vermeyi teklif ediyordum ve onlar byle bir uygulama iin zamanlar olmad gerekesiyle yine hayr diyorlard. ste para versek herhalde yine olmayacakt. Peki benim referansm nasl olacakt? Her kurum nce referans istediine gre, ben nasl olacak da bir referans edinecektim? Bunu amann bir yolu olmalyd. Bir yandan bunu dnrken, dier yandan da bu eitimlerime dnyann ne kadar ihtiyac olduunu daha iyi kavryordum. Dnsene herkes bana, bir baka yerde bu uygulama yaplmad iin hayr diyordu. lk olmaya cesareti yoktu kimsenin... Profesyonel veya amatr hi fark yok. Kurumlar veya insanlar, herkes ilk olmaktan korkuyordu. Ve ben byle bir dnyada, byle bir ortamda dahi yetitirmeye kalkyordum. 160 Asla Vazgeme! Tm dnya birlese, krk gn deil, krk yl "Sen delisin" dese ne kar! Bu arada kartvizitimde Dnyann En Akll nsan yazyor olmas iimi her seferinde biraz daha zorlatryordu. Herkes bana: Sil kardeim unu, kiisel geliim uzman yaz diyordu. Ben bunu asla kabul etmedim. A kalmak pahasna da olsa kartlarm deitirmedim. Bu oyun bu kartlarla oynanacakt. Bu benim verdiim en asil karard. Srf bu ibareden dolay ok yerden kovuldum. Baz arkadalarm beni dlad. Deli olduumu dnenler bile oldu. Ama ben oralar oktaaaan gemitim. Bu inanlmaz... nsanlar bir trl mkemmel olduklarn kabul etmek istemiyorlard. Karncann, filin, rmcein mkemmelliinden bahsediyorlard ama insann mkemmel olduunu her nedense kabul edemiyorlard. Herkes bir eyler syledi, bama gelmeyen kalmad ama ben hibir zaman baarl olacama dair inancm yitir-medim. Evimizin elektriini kestiklerinde bile. Hi ara vermeden okuyor, yazyor ve yeni kanunlar icat ediyordum. Dm zlyor... Bir ok zorlu mcadeleyi daha da abartarak hzlandrdm. Birileri ikna olmalyd. kna olmak zorundayd. yle younlamtm ki, otostopla gittiim dershaneler benim

161 Ben Dnyann En Akll insanym ok gl olduumu dnyorlard. Evden karken karma "Haydi eyvallah" anlamnda bir el sallaym vard ki, o an resmimi ekip birine "Bu adam ne yapyor?" diye sorsanz, be milyon insan selamlyor derdi. Karm bile benim ondan bir eyler sakladm dnmeye balad. Bir insan kendine bu kadar gveniyorsa bir bildii vardr, diyordu. Doruydu. Benim gerekten bir bildiim vard: Kararllk karsnda duracak hibir g yoktur. Nisan ayyd. Hava souktu. Bir dershaneye girdim. Amacm iten ok, scak bir ay imekti. Dershane mdr beni odasna ald ve minik hayalimi gerekletirdi. aylar geldi, sohbete baladk. Ben ona projemi anlattm. On saatlik bir almayla rencilerinizi kudurtabilirim. Az uyurlar, ok alrlar, ahlakl olurlar, zgvenleri zirveye ular, gecelerini gndzlerine katarlar... Referansm yok bana bir frsat verin ispat edeyim. Bunu yapabilirim. Dershane mdr rehberlik ve psikolojik danmanlk mezunuydu. Dierlerinin aksine benim referanslarmla deil, iimle ilgilendi. Ben anlattm, o not ald. ok heyecanland. "O halde zaman kaybetmeyelim. Bu uygulamay hemen balatalm." dedi. Hemen on kiilik bir deneme grubu oluturuldu. almam gerekletirdim. Sonu mkemmeldi. Dershane mdr tamamen ikna olmutu. Genel mdrle konuup, bana dneceini syledi. Aradan bir ay geti. Karar bir trl kmyordu. Samimiyeti arttrmak iin kendisini, mant yemek zere eiyle birlikte bize davet ettim. Kabul etti. Etti ama mant yapmaya paray nereden bulacaktk ki? Artk bana bor vermekten bkan arkadalarmdan g bela bor aldm ve alverie gittim. ki adet muz, iki adet eftali, 250 gr. Kyma, yarm kilo yufka, 300 gr. Kark kuruyemi aldm. Param Asla Vazgeme! bitti ama misafirlerimizi arlamaya hazr hale geldik. Akam oldu geldiler. Ben her seferinde konuyu "Bizim eitim ne oldu?" boyutuna getirmeye alyordum. Mdr her seferinde ustaca kayordu. O gn ylece geti ve bizim mant uygulamas bir ie yaramad. Bir ay sonra karar kt. Genel mdr onay vermiti. Ancak saat creti benim istediimin te biri olacakt. Eitimi snflara tek tek deil, iki snf birletirerek verecektim. Eitim on saat yerine be saat olacakt. Ayrca dershanenin sadece hafta ii grubu bu uygulamaya katlacakt. Ben itiraz ettim. Snflar tek tek alacam. Eitim be deil, on saat olacak. Fiyat da sizin istediiniz gibi olacak, dedim. Yani ceplerinden kan para ayn olmasna karn, ben drt kat i yapacaktm. Anlatk. Baladm. Aldm tm paray eitim gerelerine ve rencilerime harcadm. Sonu tahmin ettiim gibi oldu. Mkemmel! Eitim devam ederken, rencilerim aldklar eitimden o kadar ok etkilendiler ki, anlattklarm eitime

katlmayanlara da anlatmaya baladlar. Bunun zerine dershanenin dier rencileri de bu eitime katlmak istediler. Bu benim beklediim bir eydi zaten. Sonuta sz konusu dershanenin tm rencileri benim eitimimden gemi oldu. Sonra dier ubeye yollandm. Sonra da i rndan kt, bana kaplarn kapatanlar tek tek beni arayarak benden eitim istediler. Adm "Mucize adam"a kt. Para almadan eitim vermeyi teklif ettiim dershane, bana para vererek eitim ald. Fakat o hala bunun farknda deil.

162 163 Ben Dnyann En Akll insanym /\sla Vazgeme!

Dm zld Byk bir mcadele ve binlerce zorluktan sonra ben bir efsane yarattm. Efsanenin ad: Erdal Demirkran. Bana ilk frsat vererek yolumu aan, farkl yaayan ve referanslarla ilgilenmeyen sayn Adem Doan' tandm iin onur duyuyorum. Yaptklarn iin saol dostum. Her zaman mant yemeye bekleriz. O gnden bugne kadar binlerce insan benim derslerime katld. Katlmc memnuniyeti neredeyse %100. Herkesi memnun etmek mmkn deildir diyenlerin aksine ben baryorum: Herkesi memnun edebilirsin. Yeter ki iste ve sabrl ol. imdi binlerle ifade ettiim katlmc saysn 2030 ylnda milyarlarla ifade edecek ve tm dnyay deitireceim. Greceksin! Bugn zel irketlerden dershanelere, belediyelerden emniyet tekilatna kadar almalarm byk bir hzla devam ediyor. Bu arada o gn satamadm Akbil'i, bugn ders konusu olarak iliyor ve o gnleri her yerde gururla anlatyorum. Egzersiz Zaman Televizyon izleme sreni yeniden gzden geir... Televizyon izleme sreni yeniden gzden geir. Bu sreyi mmkn olduu kadar azaltmaya bak. TV hakikaten beyninin etkin olmasn engelleyen bir makine. Hele de kimseye, hibir faydas olmayan magazin programlar. Sana ne Sibel an'n silikonlarndan. Sana ne faydas var? Dinliyorsan yapt mzii dinle ve ge. Kendi hayatnla ilgilen. evrendekilerin hayatyla ilgilen.

Byk insanlarn hayatn incele. Yani sana mutlaka faydas olan ilerle ura...

Unutma! Bir kiiye yemek yapabiliyorsan, bin kiiye de yapabilirsin. Sadece byk bir tencereye ve yetimi alara ihtiyacn var. 164 165 Ben Dnyann En Akll insanym Dnyann En Gzel iirleri Hay Gnl... u dnyann rindinde rindannda Bir dr bulamadn gitti hay gnl vay gnl. Zebun dp, zay oldun zindannda Bir hr bulamadn gitti hay gnl vay gnl. Grdn gbreyi glce koklandn Okkaladndan nice oklandn Envai eit de iek yokladn, Bir bar bulamadn gitti hay gnl vay gnl. Fa edemez oldu feraset fal Kalp kutusu gibi kaldn kapal, Sendeki bu esrara kadir kafal Bir er bulamadn gitti, hay gnl vay gnl. Bir zerreyi on dokuz bine blsen Delidir bu derler sen seni bilsen, nsanlk dalnda emin ve esen, Bir yer bulamadn gitti, hay gnl vay gnl, Yalvardm yakardm, yola yatmyor, Hasta hrltda hap yutmuyor. kardn mal moda tutmuyor, Bir kar bulamadn gitti, hay gnl vay gnl. Zevraki'miz der ki; dmz meka Akmz skdr asrmz laka Nur gzlk satacak sen benden baka , Bir kr bulamadn gitti, hay gnl vay gnl. 9. Blm Beyin Kemiren Bcekler.. be zavall bcee meze olamazsn! 166

Beyin Kemiren Bcekler... En byk bcek... Farknda olmadmz, ou zaman hafife aldmz yle kavramlar var ki; bunlar iten ie beynimizi kemirir, kltr ve biz bunu asla fark edemeyiz. te bazlarna gre, gurur vesilesi bile olan en tehlikeli kemirgen bcek: Sinirlilik. Beynin klyor! nk sinirleniyorsun... Artk eskisi kadar gl bir hafzan yok, artk eskisi kadar hzl dnemiyorsun, son zamanlarda ok fazlaca "dilimin ucunda" deyimini kullanyorsun, artk eskisi kadar hzl karar veremiyorsun, artk okuduklarn aklnda kalm yor, artk randevularn, verdiin szleri unutuyorsun. Peki neden? nk Sinirlisin! ..,,.,. Sinirlilik veya Asabiyet! kisi de ayn ey. kisi de sen farknda olmadan beynini kemiriyor. Asabi bir insan olman, srekli piman olduun anlamna gelir ve tm pimanlklar beyni kltr. Sen de en az benim kadar iyi biliyorsun sinirlenince mantkl dnemediini. Mantkl dnemeyince yanl kararlar veriyor ve karndakini ounlukla bo yere ypratyorsun. Ksa bir sre rahatlasan da sonradan piman olup kendine kzyorsun. Ben bunu yapmamalydm, yanl yaptm diyor, arkasndan da kekeli cmleler kuruyorsun. Keke yle sylemeseydim, keke yle yapsaydm... Zaman geri alp yaptn hatay dzeltemeyeceine gre, bu durum beynini kemirmeye balyor. Her yerde hakl ol169 Ben Dnyann En Akll nsanym dn anlatsan da, iinden bir ses, senin haksz olduunu haykrmaya devam ediyor. Btn bunlar olurken bilinalt n negatif kaytlar yapmaya devam ediyor. Farknda olsan da olmasan da dnsel anlamda beynin klyor. nk tm pimanlklar beyni kltr! imdi bir dakika dn! Bugne kadar sinirli olmanla neyi zdn? SinirlF olman ne zaman ie yarad? Cevap: Hibir eyi zemedim ve hibir zaman bir iime yaramad. Son bir soru: Hi sinirliyken aynaya baktn m? Be saniye kural Senden ok kk bir ey istiyorum, her ne olursa olsun sinirlendiinde be saniye dur ve dn. Be saniye sonrasn dn! Ne kadar piman olacan ve beyninin kleceini dn! Sonra seni sinirlendiren her kimse, ona NEDEN diye sor? NEDEN, insanlk tarihinin en byk icad. Ate, yaz, telefon, ampul... ka para ki? Neden sorusu olmasayd, hibirini bulamazdk. Bu sihirli szc hayatnda hep kullan. Hele de sinirlenince NEDEN diye sor. Karndaki insan bir an iin sinirlerine yenik dt, byle bir karlk alacan tahmin etmedii iin cevap veremeyip zr dileyecektir. Greceksin!

Olumsuz bir cevap alrsan, zr dile ve yoluna devam et! Gerekten byle yap! Brak senin beynin kleceine onun beyni klsn! Kfretseler bile gl ge! Emin ol ki bu tavrn daha etkileyici olacak. Dnsene birisine kfrediyorsun ve adam sana acyarak bakp yoluna devam ediyor. Seni dvse daha az zleceine eminim. Olumlu ya da olumsuz her tavr karsnda be saniye sessiz olmak sana nasl bir g ve karizma katar. Yaayan bilir. Hele yzlerce kez yaayan hem de nasl bilir. Ben bilirim! Beyin Kemiren Bcekler... Byk ders... lft : Vaktiyle stanbul'da kamyon ofrl yapan bir i adam anlatmt... "O zaman gencim, glym, ta sksam suyu kar. Bir gn kamyonumla Reno marka bir arabaya arptm. Suluydum. Adamn arabas mahvolmutu. Para dememek iin Reno'nun iinden kan clz adama barmaya baladm. Adam beni sakinletirmeye alyor, bense avazm kt kadar baryor-dum. ok korktu. Ltfen barmayn, diyordu. Ben bunu frsat bilerek iyice abarttm ve adama yklendim. Krlan farmn parasn almak iin barmaya devam ettim. Adam da "Peki, o zaman karakola gidelim" dedi. Karakoldaki btn polisler arkadam olduu ien hemen kabul ettim ve adam srte srte karakola gtrdm. Dardaki polislerle selamlat-m gren adam iyice korktu. Komiserin odasna girdiimizde, komiser aya kalkt. Kendi kendime "Ne ok tandm!" var diye gururlandm. Komiserin, "Buyurun sayn savcm." demesiyle, benim "Eyvah!" demem e zamanlyd. Rezil olduuma m yanaym, sabaha kadar yiyeceim dayaa m? Komiser, savcya "Ne iersiniz efendim?" deyince, savc: "Ben bir ay alaym, arkadama da souk bir su verin!" dedi. Baylmak zereydim. Oturmam syledi, oturdum. Bu arada ay ve su geldi. O ayn iti, ben de suyu imeye altm. Bir an nce dayak faslna geilse de bitse bu i diyordum.

170 171 Ben Dnyann En Akll insanym Savc bey ayn itikten sonra, "Gidebilirsiniz Ali bey!" dedi. Keke dvseydi beni. Keke nezarete falan atsayd. Eminim ok daha az zlrdm. tiim su halen boazmda ama o gn rendiklerim beni tam krk yldr ynetiyor. Tepki ve asabiyet.

Sessizlik bir insana en son yakan eydir. Asla sessiz ve tepkisiz olma! Hakszsan zr dilemeli, haklysan da mutlaka bir tepki vermelisin. Sinirlenmek de bir tepkidir phesiz ama yanl bir tepki olduu kesin. Kesin nk beynini kltyor. Amacn her zaman sorunu zmek olmal, bytmek deil. Sonuta piman olmay ya da beyninin klmesini istemiyorsan, hakl olduunda be saniye durmal ve sadece neden diye sormalsn. Hepsi bu! Git, herhangi bir gazete al ve katliam sayfasn oku! Piman olan binlerce insan var. Hepsinin gerekesi ayn: Bir anlk fke. Acaba btn bu insanlar sadece be saniye dayanabilselerdi, gazetelerde ve televizyonlarda bu kadar ok katliam haberi izleyebilir miydik?! Asla! Evet dostum kendine gel! Hayatn dn! Anneni, baban, kardelerini, eini, ocuunu dn. Bir anlk fkeyle, herkesin hayatn karartabilirsin... Bunlar sadece be saniye dn ve bildiini yap! Asla piman olmayacaksn. II Beyin Kemiren Bcekler... ok yazk ok! stanbul Zeytinburnu'nda yryordum. Ac kornasna irkildiim minibs, byk bir hmla baka bir aracn nn, apraz bir ekilde kesti ve minibsten inen ofr bara bara otomobilin yanna geldi. Adam korkusundan cam kapatp, kaplarn kilitledi ve adeta yalvarrcasna ellerini ap zr dilemeye balad. Minibs abi, bir yandan kfrediyor, bir yandan da arabann camn dvyordu. Adam yalvarmaya devam ettike o yklendi. Bir ara minibs iyice abartp oluuna ocuuna kfredince, adamn omuzlar iki yana dt. Bir elini koltuun altna uzatrken, dier eliyle de cam aralad. Koltuun altndan kard tabancay aralad camdan, kfreden sinirli minibsye uzatp ateledi. Kafasndan vurdu mi-nibsy. Her ey bir dakikada olup bitti, ikisinin de hayat karard. Bu akam tabutla eve dnecek adam, kim bilir dn nasl bir neeyle gitmiti evine... Bu akam demir parmaklkl kafese giren adam, dn akam ocuunu severken kim bilir ne kadar zgr, ne kadar huzurluydu... Ben trafikte bana kfredenleri hi duymuyorum. Yolda bana omuz atanlar hissetmiyorum bile... Sonuta onlar ac iinde kvranp, beyinlerini kltedururken, ben mutlu bir ekilde bebeimi seviyorum ve hi dmanm yok. Akam evime giderken hi arkama bakmyorum, telefo-

172

173 Ben Dnyann En Akll insanym Beyin Kemiren Bcekler...

nm alnca rkmyorum, kapm vurulunca tedirgin olmuyorum... ve dostum biliyor musun alabildiine zgrm; hayat ve kendimi oook seviyorum. Aslnda Sinirlilik Yok; Gc, Gc Yetene Var Dnsene yukardaki kamyoncu karakola gidinceye kadar nasl da sinirliydi. Ama adamn savc olduunu anlaynca tm sinirlilii bir anda yok olup gitti. nk savc ondan daha glyd. Adam evde karsna, ocuuna, anasna, babasna barr da, darda kuzu kesilir. nk ancak onlara gc yetiyor da onun iin. Cinnet durumlar dnda kimse karsndakini tartmadan sinirlenmez. Cinnet geiren bir insan da, o an iin normal kabul edemeyeceimize gre, normal insanlar iin tekrar ediyorum: Sinirlilik diye bir ey yok; gc gc yetene var. Sanyorum 1986 ylyd, anneme inanlmaz bir grltyle barmaya baladm. Canm anam bir an durdu ve: "Yapma olum, ben senin ananm. Bana byle barma!" dedi. Sonra dar ktm, arkadalarla bulutuk. Nasl oldu bilinmez veya bilinir de sylenmez, bir anda bir baka grupla kavga etmeye baladk. Adamlar bizden glyd. Dayak yiyeceimizi anlaynca irinlik yapmaya baladk. Adamlar espriden anlamadklar ve ok ciddi olduklar iin bizi yamulttular. Eve geldiimde mor gzm gren anam alamaya balad. O gn dndm. Gerekti bu. Anama gcm yettii iin baryor, darda dayak yiyordum. Bu utan verici bir eydi. O gnden sonra bir daha da asla gcm yeten insanlar ezmeye kalkmadm. Simdi dnmeni istiyorum: Sinirlendiin zamanlar hatrla! Ka defa bir ba komiserin ya da ba savcnn yannda, ya da gcnn yetmedii birilerinin yannda sinirlendin? H? Bu da baka bir bcek: Stres... Beynin klyor, nk kendini strese sokuyorsun... Asabiyetten sonra beyni klten bir baka unsur da strestir. Diyelim ki bir i grmesine gideceksin. En gzel kyafetlerini giyiniyorsun, kendini psikolojik olarak hazr hissediyorsun. Her ey tamam! Birden bir ey oluyor ve strese giriyorsun. Ya olmazsa, ya baaramazsam... Yukarda anlattm bilinalt kaytlar aa kyor. nceden rendiklerin tam bu esnada karna dikiliyor. O kadar ok olumsuz kayt yklemisin ki bilinaltna, onlardan kurtula-myorsun. Sadece kendini kt hissettiin zamanki tecrbelerinle

yzleiyorsun. Her eyi unutup hep baarl olmu bir insan gibi davranabilsen, eytann bacan kracak ve mutlaka galip geleceksin. Zaten bir defa galip geldin mi, orap sklr gider. grmesinde kalmtk. Hemen syleyeyim bu sadece bir rnek. Ama anlattm hayatnn btnnde grebilirsin. Devam edelim. grmesine gittin, bilinaltn-daki bu olumsuz kaytlar bir bir aa kt ve "Ya baaramazsam?" korkusu tm bedenini sard. Bedenini diyorum

174 175 Ben Dnyann En Akll nsanym nk bu psikolojik durum, dnce yapndan, bedeninin duruuna kadar etkiliyor seni. Hzl karar veremiyorsun. Ya yanl bir ey sylersem, ya bir gaf yaparsam diye dnyorsun srekli. Omuzlarn kyor, boynun eiliyor dizlerin titriyor. Yani tam bir biare olarak i verenin karsna geiyorsun. Ben ie girmek istemiyorum desen, belki ansn daha fazla olabilirdi. Ter iinde, kekeleyerek syleyecein hangi cmle bir patronu etkileyebilir ki? O halde bir karar vermelisin. Stres mi, mi? Bu gerekten ok nemli. nk ben henz strese girerek, bir ie giren hi kimseyi tanmadm... Bir yerden bir baka yere ok nemli bir evrak gt-ruyorsun. Feci bir trafik var. Yine kendini bo yere strese sokuyorsun: "Eyvah ge kaldm, lanet olsun ge kaldm!" Arayp adama durumu anlatmak yerine, kendini yiyip biti-nyorsun. Sonu: Evrak yine yetimiyor. stne stlk karndaki senin yalanc olduunu dnyor... Sinirlenerek veya strese girerek trafii aabilen kimseye de henz rastlamadm. Asla kafan kuma gmme! Ben biliyorum sen oradasn. Ne olursa olsun hi gerilme, hi strese girme! Hemen alternatif bir yol, bir zm bulmaya al. Bu yol bazen yksek sesle ark sylemek bile olabilir. Unutma, strese girince bir zaman sonra ie yaramaz olduunu dneceksin. Bunun sonucu olarak da beynin senden yana almaktan vazgeecek. Bence buna hakkn yok! Stresle sorunu zemeyeceini ezberlemen lzm. Kafan kuma gmme. Madem ortada bir sorun var, sorunu gidermeye al Kemiren Bcekler... Beyin Aiarnan szlaman zm olacaksa, akrabalarn birden a*lavn. Yok byle bir sev. Ben mcadelemi verirken, bana hayr diyenlere hi . m Hep hatay kendimde aradm. Bir yerlerde bir kzmad . a Banyordum. Tamam adamlarn kapasitesi

hata yap g yetmiyordu ama bu bir mazeret saylmaz-beriMatlaka bir yerlerde kapasitesi uygun birileri olacakt. dltaa h fazla sayda grme yapmam gerekiyordu. Yapunda oldu ite. Anlayan birileri kt. Benim otutim T derime yanma gibi bir alternatifim de vard pherup Kaa ^^ Her gittiim yerde sanki daha nce binlersiz. Yap gjbj diyordum. Az nce neredeyse beni ce i yaP aalayan adam ve tm sylediklerini ken-T fnHPonunla ba baa brakarak .k.yor, yeni bir he-y'eclnla yandaki kap.y. vuruyordum. ve hi kimsey' inmal etme- Verdi- zlerden asla dnme. Hayatta hibir yere ge kal-gn S Y hibir zlerden oonuna kadar git, baarmadan da geri dnme. i-ma "kemmel ve zamannda yap... alnn ak ve yrein rahat olsun. Ya da herkesi ve her eyi ihmal et. Verdiin sz- qla tutma- Her yere ge git. Cann yand m baa-dnme, hemen geri dn. ini batan sav' 9ir ve her defasnda

176 177 Ben Dnyann En Akll insanym ...Ve dedikodu bcei! Beynin klyor, nk dedikodu yapyorsun... Dedikodu da bir baka bcek. yle enterasandr ki; istediine sor, hi kimseden "Ben dedikodu yaparm." eklinde bir cevap alamazsn. Herkes dedikoduya kardr ama... Beyni klten bir baka unsur da dedikodudur. nk sonunda mutlak bir pimanlk vardr. lgintir; insanlar ounlukla birilerine anlatmamalar gerektiini bile bile srlarn bakalarna anlatrlar. Sonra da piman olurlar. Bu gerekten ok ilgin. inden bir ses: "Hayr yapma, sakn anlatma!..." diye barr ve bu ses kulaklarn patlatr-casna yksektir. in iini yer ve sen anlatmaya devam edersin. Anlatacaklarn biter, arkadan gider, vicdannla ba baa kalrsn. O ses geri dner ve anlatmamalydm der. "Evet anlatmamalydm." dersin ama i iten gemitir. Bilinalt kaytlarn tutan adam annda olumsuzlar hanene bir entik atar. Sen de kaytlarn tutan adamn yerinde olsan aynsn yapardn! Birilerinin arkasndan konumak kadar iren ve anlamsz bir ey tanmyorum. yerinde bir arkadana kzarsn. Ama ona kzdn asla belli

etmez, sonra da baka birini bulup, hararetli hararetli anlatmaya balarsn. Mehmet bugn ne yapt biliyor musun?... in garibi rahatlarsn da! Kimse de sana: Yahu kardeim, adam yan odada niye ona sylemiyorsun? demez. Ama ayn adam, yani derdini anlattn vatanda, sen gittikten sonra bir bakaBeyin Kemiren Bcekler... sn bulur ve ona senin iin: "Yahu u Ahmet dedikodu yapmay ne ok seviyor." diyerek senin dedikodunu yapar. Uzun lafn ksas, inanlmaz gzel rol yapyoruz. Sahtekr, riyakr olup ktk. Byle giderse beynimiz klmekle kalmayacak, bitecek. Kafanda soru iaretleriyle yaamak istemiyorsan insanlarla konu, onlara doru bildiini sylemekten ekinme! Transparan dn. imden bir an anlatmak geldi: Ah be Mahmut, ah... ' Yllar nce ok sevdiim bir arkadam bir irkete genel mdr olmutu. Onu kutlamak zere ziyaretine gittim. Odasndayd. Geldiimi haber ettiler, ieriye girdim. Genel mdrlk koltuunda oturan benim en iyi arkadalarmdan biriydi. Gurur duydum onu yle bir makamda grmekten. Yannda birileri vard. Ama bir eyler ters gidiyor gibiydi. nk 10 yllk arkadam, ben odasna girdiimde hi kmldamad koltuundan. Kendi kendime, "Mahmut'a bak, nasl da deimi! Genel Mdr olunca insanln unutmu. Halbuki yediimiz itiimiz ayr gitmezdi bizim. O benim kan kardeimdi. Mahallede, lisede, niversitede, her yerde beraberdik. Bizi ayr gren hi olmad." Olup biteni ak-< lm almyordu. Byk dostum, canm, cierim, kardeim beni grnce yerinden kalkmad bile. Biraz sonra yerinden kalkt ve kasla kasla dar kt. Byle kaslmasn da anlayamyordum. yice midem buland. Skldm, ok skldm. Bir an nce oradan uzaklamak istiyordum. Sert bir iki direktif

178 179 Ben Dnyann En Akll nsanym verip, daha da fazla kaslarak koltuuna geri dnd. Mafya usul yry gerekten ok irenti. Ne iersin sevgili dostum dedi. Ben gitmek istediimi ve hibir ey imek istemediimi syledim. ok diretti ve zorla ay syledi. yice gerilmitim. Biraz sonra herkes kt ve odada sadece ikimiz kaldk. aylar geldi. ayc, Mahmut'a bir ilala bir bardak su verdi. lacn ierken konumaya balad bizim kasnt dostumuz. "Erdal'cm kusura bakma, sen geldiinde de ayaa kalkamadm. Geen hafta belimden ameliyat oldum ve

halen ac ekiyorum. Eski gnlerdeki gibi sarlamadm sana. Beni bala! Zaten dikkat ettinse, yrrken dik dik yryorum. Gren de kasldm sanr. Neyse ki sen yabanc deilsin." dedi. Dnsene dakika nce o odadan ksay-dm, kim bilir arkasndan neler syleyecektim. Belki de dostluumuz sona erecekti. O gn bir kez daha anladm, hibir ey grnd gibi deilmi. O gn vazgetim, tm pein yarglarmdan. Anlamadan, dinlemeden hkm vermek bana gre bir i deil. Transparan Dnme Metodu Yllar nce ynetici olarak altm fabrikada, yneticiler arasnda inanlmaz bir souk sava ve kin ortam yaandn fark etmitim. Herkes birbirine glyordu. Herkes birbiriyle alay ediyordu. stisnasz herkes, ama herkes birbirinin kuyusunu kazyordu. Bu bir yandan ilerin aksamasna sebep oluyor, dier yandan da herkesin beynini klterek, bizleri sahtekarla itiyordu. Bir sorun varsa, bu sorunu asl bilmesi gereken insan dnda herkes biliyor ve Beyin Kemiren Bcekler... sorun bir trl zlemiyordu. Dedikodu konusu alnca da ok ilgin eyler yaanyordu yemekhanede. dakika nce Ahmet'i Mehmet'i ekitiren insanlar, dedikodu yapmann irenliinden bahsediyor, dakika sonra da kaldklar yerden devam ediyorlard... insan ite! Bir gn servis aracnda Arkadalar ben "Transparan Dnmek" diye bir metot kefettim. Diyorum ki birbirimize istediimizi syleme hakkmz olsa, birbirimizin arkasndan konu-masak, ne gzel olurdu deil mi? Seninle ilgili bir sorunum olduunda sana sy-leyebilsem harika olurdu. Yani demek istiyorum ki, ben birini sevmiyorsam bunu dorudan ona syleye-bilmeliyim. O da bana geleneksel kalplarn dna karak; "Sen beni sevmiyorsan, ben seni hi sevmiyorum" yerine "Neden?" diye sorabilmeli. Bylece ben gerekemi aklama, o da kendini dzeltme frsat bulabiliriz, dedim. nce anlamakta glk ektiler. Daha iyi anlamalarn salamak iin bir rnekleme yaptm. Fabrika Mdrne dnerek: Mesela "Zeki Abi ben senden nefret ediyorum" dedim. Hepsi glmeye balad. Ben ciddi bir ifadeyle aka yapmadm, hakikaten Zeki abiden nefret ettiimi syledim. Birka saniye sonra Zeki Bey sinirli bir ekilde ayaa kalkt. Geleneksel bir tepki vermeyi deneyecekken ben "Transparan dnmek" diye bir hatrlatma yaptm. Tekrar gltk. Bir an bocalayan ve neye uradn aran Zeki bey sordu: "Neden?" Ben de onun kusurlarn anlattm. Gndz iin en youn zamannda, adamlarm alp alakasz ilerde kullandn, ben de yana hrmeten bir ey sylemediimi fakat bunun irkete zarar verdiini anlattm. Beni hakl buldu! O da bana gerekelerini ve been-

180 181 Ben Dnyann En Akll insany rn Beyin Kemiren Bcekler..

medii ynlerimi anlatt. Mthi bir eydi bu eer uygula-yabilirsek, hatalarmz grebilecektik artk. Elbette ki bu metot benim Zeki abiye yaptm gibi ulu orta, herkesin iinde uygulanmayacakt. O, pilot bir uygulamayd sadece ve bunu herkes anlad. Sorun kimleri ilgilendiriyorsa, onlar kendi aralarnda, hibir kayg tamadan zeceklerdi sorunlarn. O gn herkes birbirine glerek de olsa bir takm itiraflarda bulundu. Meer birbirinden nefret eden ne ok insan varm. Bu metot ksa srede zmsendi ve fabrikada inanlmaz bir dostluk ortam olutu. Artk birbirimizi arlyorduk. lerimiz hzland. Mkemmelleme yolunda yeni admlar atlmaya baland. Mesela ben farknda ol-madan kulam kartrdm, bunun iren gzktn retim mdrnden rendim ve bu huyumdan vazgetim. O gnlerden son bir an: Az kokan ve kanayan di etlerinden dudaklarna srekli kan bulaan bir mdrmz vard. Adam grsen bire be bahse girersin; bu adam on dakika nce bir kedi yemitir diye. Aznn kokusunu be metreden ok net duyabilirdin. Transparan Dnme Metodunu gelitirene kadar bu kokuyu ve vahet tablosunu ektik. Aman adam krlmasn diyorduk srekli. Hep arkasndan konuuyor, yanmza yaklamasn da istemiyorduk. Bir an nce gitmesi iin bildiimiz tm dualar okuyorduk. Bazen "Bu adam nasl bunun farknda deil? Kimse sylemez mi?" filan diyorduk. Bir gn odasnda tek yakaladm onu ve "Arif abi seninle bir ey konumak istiyorum." diyerek sze girdim. Aznn koktuunu ve insanlarn ondan katn ama bunun basit bir sorun olduunu, isterse bu durumdan kurtulabileceini syledim. Dikkatle dinliyordu. Cebimden onun iin aldm az spreyini ve kk aynay kardm. Ara sra bu kk aynaya bakp, dudaklarna biriken kan temizlemesini nerdim. Adam inanlmaz mutlu oldu. Elini omzuma koyarak, "Sen bir dostsun." dedi.

Alt ay nce karlatm Arif abiyle. Bana, aktrmadan cebindeki spreyi gstererek tebessm etti. ok mutlu oldum. Ha Unutmadan dudaklarmdaki kandan eser kalmamt. Kedi yemeyi brakm anlalan. Kim bilir belki senin de, bilmediin ve insanlarn sen krlmayasn diye sylemedii ne garip huylarn vardr. Arif abi de bilmiyordu ama yllarca dudandaki kanla ve aznn kokusuyla dolat. Ben de bilmeden yllarca olur olmaz yerlerde kulam kartrdm. Drst olmak ayp m? Biriyle i konuuyordum. Adam yalan sylyordu. Konumann bir yerinde kesip "zr dilerim ama hi inandrc deilsin. Yalan sylediini dnyorum." dedim. "Bu ne demek oluyor?" deyip tepki verdi. Ben de "Sinirlenmene gerek yok. Ben sadece senin doru sylediine inanmyorum. Eer bunu sana sylemesem, dardaki insanlara anlatacam ve sen cevap veremeyecek-

182 183 Ben Dnyann En Akll nsanym Beyin Kemiren Bcekler...

sin. Bunu senin yzne syleyerek sana, beni ikna etmen iin bir ans vermi oluyorum. imdi beni ikna et!" dedim. Sonu harikayd. Adam dklmeye balad. Benimle ilgili endielerini de anlatt. Birbirimizi sonuna kadar dinledik. kimiz de ikna olduk. Odadan ktmda kimseyle dedikodu yapmama gerek kalmad. Ben her eyi biliyordum artk. Aman Haa! Bildiklerimizle deil, alkanlklarmzla yayoruz. imenler mavi, denizler krmz olsayd ne tuhaf olurdu deil mi? lk bata bu soruya evet dersin. Ama yle deil ite, doduumuzda imen mavi, deniz krmz olsayd; biz, imdi, "imenler yeil olsayd ne kadar tuhaf olurdu." diye dnecektik. Birileri biz doduumuzda bize sivrisinein sevimli bir hayvan olduunu syleseydi, imdi bir oumuz evde sivrisinek besliyor olurduk... Bize neyin yanl, neyin doru olduunu bakalar anlatm, biz de ylece kabul etmiiz. Sevgili okurum, dostum, gel kralm btn zincirleri. Bizim de

kendimize ait dorularmz olsun. Sadece birilerinin dedii gibi deil, biraz da kendi bildiimiz gibi yaayalm. Greceksin, ksa bir zaman sonra her ey nasl da deiecek. Kendi bildiin gibi yaamak! Elbette ki bu %100 mmkn olamaz. Olmamal da. Tamamen kendi bildiin gibj yaamaya kalkarsan; bu, tm toplumu ve sosyal evreni yok sayman demektir ki, bu yaplabilecek en byk hata olurdu. Ama birileri krlmasn diye bu kadar kaslmann da bir esprisini gremiyorum. Konumalyz. Birbirimizle konumalyz. Adamn gznde apak var ve sen srf o adam zlmesin diye bunu ona syleyemiyorsun. O da, akama kadar iren iren dolayor... Bunu yarn denesene: Paann birini kvr ve otobse bin! Herkes senin paana bakacak ama kimse "Beyefendi / Hanmefendi paanz dzeltin." demeyecek! Trans-paran dnmek zorundayz. "Seni sevmiyorum Erdal." diyebilmelisin, ben de sana, "Sen beni sevmiyorsan ben seni hi sevmiyorum." demek yerine, beni neden sevmediini sorabilmeliyim. Sen de bana gerekeni anlatmalsn... Eer bunu baarabilirsek, herkes iyi olmayan ynn ksa bir zamanda dzeltebilir. Srekli farknda olmadan burnunu kartran bir insan uyarmazsan, o zaten farknda deil, bu huyundan nasl vazgeer ki? ok skc konuan ve konumaktan da zevk alan bir insan eer uyarmazsan susmay nasl tercih eder? nanlmaz bir inatla zor olan tercih ederek, o insanla daha az grmeye alyorsun, ondan kayorsun. lle de dinlemek zorundaysan tiyatro yapyorsun. Halbuki yapman gereken u: Sz konusu gevezeyi bir kenara ekerek, "Bak dostum, sen konumay ok seven bir insansn. Ama insanlar senin konumalarndan bazen sklyorlar. Bence daha az konumal daha ok dinlemelisin." demen gerekiyor. Sana ksse de, darlsa da emin ol ki, bu cmleyi dikkate alarak daha az konuacaktr.

184 l 185 Ben Dnyann En Akll insanym nsanlara iinden geldii gibi davranmaya baladnda ilk balarda yadrganabilirsin! Ama ksa bir zaman sonra insanlar buna alr ve senin iin: Ha Aye mi? O yledir. inden geldii gibi davranr, ok ak szldr

derler. Ne garip deil mi? insanlar ak szl olmann bir erdem olduuna inanrlar ama bunu uygulamaya ekinirler. Yanl anlalmaktan, dlanmaktan korkarlar. Halbuki dikkat et, toplumda byle insanlar, sanlann aksine hep sevilirler. Riyakar deildirler ve herkes onlarn szne gvenir. Bunlar z sz bir olan insan diye geer lugatmzda. evrendeki insanlara da anlatsan, onlar da "Trans-paran dnme"ye balasalar, oalsak, yllar sonra ak szl olmak, drst olmak, erdem olmaktan km olmaz m? Bizden ncekilerin baaramadn biz baarabiliriz. Muhalefet Mucizesi nsanlar kendilerini eletiren insanlar pek sevmezler. Halbuki eletirilmek muazzam bir gtr. nsan mkemmele srkler. Eer hi eletirilmiyorsan, emin ol ki yanl yoldasn. Ya birileri sana irin grnmeye alyor, ya da yok saylyorsun. Eletirilen insan ister istemez sz konusu eletirileri dikkate alr ve kendini gelitirir. Etkilenmediini sylesen de etkilenirsin... Yllar nce bir i grmesine gidiyordum, bir arkadam "O kravat o gmlee hi olmam." demiti. Ben de sert bir slupla 'sana ne?' demitim. Beyin Kemiren Bcekler... ," Arkadam gittikten sonra eve geri dndm; baka bir kravat takp grmeye gittim ama o bunu hibir zaman bilmedi. Hi eletirilmeyen insansa kendini daima en iyi zanneder ve asla geliemez. Zavall adam... Belediye bakan olmak en byk hayaliydi. Gece demedi gndz demedi alt. Srekli okudu. Kltrl bir belediye bakan olacakt. imdikileri hi beenmiyordu. Kendini gelitirmek adna onlarca seminere katld. Akamlar gitar kursuna, hafta sonlar : da yabanc dil ve resim kurslarna katld. Gnlk gazeteleri okumadan uyuduunu gren pek yoktu. Aradan birka yl geti. Seim oldu. Bu entelektel adam bakan seildi. Yllar sonra hayalindeki koltua oturmutu. Belediyedeki ilk gnyd. Birta~: nma toplants tertip ederek, tm alma arkada: larn toplad. O mtevaz slubuyla; -Arkadalar, bu dnem birlikte alacaz. Ben tek bama bir hiim. Biz bir ekibiz. rnek bir belediye olacaz. nsanlar bizi parmayla gsterecek, dedi... Herkes avular patlayncaya kadar alklad bu entelektel, bu idealist adam. Ben de alkladm. ...Biraz sonra ayc geldi ve 'efendim, imek iin ne emredersiniz' dedi. 'Zahmet olacak, ay alaym' dedi gen bakan.

186 187 Ben Dnyann En Akll insanym Beyin Kemiren Bcekler...

...Biraz sonra imar mdrn odasna ard bizim bakan. mar mdr bakann odasna girerken, 'beni emretmisiniz efendim' dedi ve 'zat alileriniz nasl emir buyurursa efendim' diyerek, bakann verdii grevi yerine getirmek zere odadan ayrld. ...gelen emret bakanm dedi, giden emret bakanm dedi. Uzun srmedi. Bakan kendisinin bir emir makam olduunu anlad ve emretmeye balad. Geen hafta eski arkadam, bakan grmek zere belediyeye gittim. Darda bekliyordum. Bakann kapsnn nnde tam alt tane grevli vard. 5-10 dakika sonra bir zil sesi duyduk. Bir anda herkes yerinden frlayp esas durua geti. Bakan dar kt ve ok yksek bir sesle emretti: "Lavaboyu hazrlayn!" Lavabonun da tpk bir evrak gibi hazrlanabileceini o gn rendim. Ayaktaki adamlardan en uzun boylu olan hemen atlad: "Efendim, lavabo emrettiiniz ekilde hazr." Bakan lavaboya ynlendi. Bir dakika sonra bara bara zerimize yrd: "Ulan hani bu lavabonun kat havlusu? Adam deli ediyorsunuz. Bir eyi 50 defa syletmek hounuza m gidiyor?" dedi ve tekrar odasna geti. Oturduum yerden frladm ve vay be, vay be diye diye belediyeden ktm ve evimin yolunu tuttum... ki yl nceki entelektel adam, asil bakan, yerini sama sapan bir ukalaya devretmiti. te bu adam bu hale getiren, "eletirilmemekten" baka bir ey deildi. O artk bir bakand ve ne yapyorsa doruydu. Artk rlplak da olsa, altn kakmal bir kostm vard onun. in daha da kt yan, bakann bu durumu asla bilemeyecek olmasyd. Zavall adam! Birileri beni mrmn sonuna kadar eletirseler ben kesinlikle dnyadaki en gl adam olurdum. Ama ne yazk ki, yanl anlalma korkusu insanlar hep engelleyecek ve ben asla gerek DEMRKIRAN' tamyamayacam, tabi ki sen de... Muhalefet Departman

Herkes vlmekten ve iltifattan holanr. Herkes eletirilmekten nefret eder. (Herkes dedikse anla ite, istisnalar falan filan...) Fakat bu eletirilmekten kurtarmaz insan. Dn ki senin dndaki herkes seninle ilgili eletirileri bilir de bir sen bilmezsin. Bizim kyde bunun adna dedikodu derdi yal amcalar. Bu her devirde ve her yerde tehlikelidir. Hatta gnmzde birok firma bu yzden batmaktadr. Firmalarda bir dolu departman olmasna ramen (Muhasebe, pazarlama, retim, AR-GE, bilgi ilem, planlama, insan kaynaklar...) hibir firmada muhalefet departman diye bir departman yok. En azndan ben yle biliyo-

188 189 Ben Dnyann En Akll insanym rum. Halbuki byle bir departman, hem de ynetim kuru lunun bile zerinde olsa, ii sadece eletirmek olsa ne manyak olurdu kim bilir! Dnsene, adamn ii bu. Firma da neye bakarsa baksn, onda eletirebilecei bir ey ara yacak. $ Bu departmann tm yeleri profesyonel olacak. irketin tm yeleri, genel mdrden aycya kadar herkes eletirilerini yazl olarak bu blme iletecek. i sadece eletirmek olan bu insanlara kimse gcenip darlmayacak. nk bu departman ne kadar ok eletirirse, iini o miktarda iyi yapm saylacak ve bu uygulama amacna ula-tka-ki kesinlikle ulaacaktr- insanlar eletirmenin ve eletirilmenin gcn anlayacaklar. Bu yeni ahlak tm insanlara yansyacak. Muhalefet departmann, mkemmele ulamak iin dnmtm. Gerekli ve olmazsa olmaz detaylarn tespit edilmesi iin olaanst bir fikir bu! Firmanda bu departman profesyonel bir kadro ile harekete geirirsen top atsalar yklmazsn artk... pcek: Gereksiz ayrntlar. bilmeyen bir kadn... Beyin Kemiren Bcekler... -<; Bir baka kemi P c Saatini g&f> " aat ilerideydi. Ben de kendisine: Saatitam P.'rj geri almay unutmusunuz." "Sanrm saatin'^ eSsmle yzme bakt ve: "Ara-dedim. nce

bir t<? saati geri almay bilmiyorum." de-mzda kalsn, b^"1 ,rdm... Sonra anlatt: "Ben yedi. "Ne?" diye ^^\em, nk herkes yapabilir, mek yapmay ^' araba kullanmay da bilmem. Basit bir i... &<*?< t,ir ve herkes yapabilir... ve nk o da b0$!\,|rnay da bilmem, nk buna ben saatimi gerl Asanlarn daha kaliteli, daha vaktim yok! $e** jin alyorum. Benim elen-salkh yaam^^^ ^ayat\m, her eyim ite bu ..." cem, mutlulu1^ ' l,a adam bu kadn, gnde sa-Hayatn Ws&or, haftada en az seminer d-dece iki saat uVu>'c0cuun yaamas iin mcadele zenliyor, yzler^0 L,utluluu iin gece gndz aralk-veriyor, insanl'n ^ bahsettiimi bilen bilir. Blme-sz alyor... ^,-eni^Bu ismi bir yerlere not edin!: yen de yaknda " "Prof. Dr.

Her kurum bir muhalefet departman oluturursa ksa bir zaman sonra tm dnya eletirilmeyi zmser. Bu da dedikodu denilen o illeti tarihe gmer ve bakan, bakan, babakan, yneticiler... plak dolamaktan kurtulurlar. Bazen bana 'Bu i bu kadar basit mi?' eklinde sorular yneltiyorlar. Hayr, elbette bu kadar basit deil, ok daha basit diyorum onlara... ani u beyinleriyle harikalar yaraAborjinleri bilirsif1' o|aanst eyler baarmalarnn tan insanlar... Onlar"1 ylarla ilgilenmemeidir. Duun tek sebebi, gereksiz ayl|tan tek ey kum. Elbisen bile yok! ki ldesin, dikkatini da9 p|ak olduklarna inanmyorlar, unplaksn, aslnda oniar*eS giyinmi demektir. Tabii ki boyk herkes plaksa, az\, gaz faturas, telefon fatule bir ortamda; e

190 191 Ben Dnyann En Akll insanym ras, televizyonun anteni, gkdelenlere den uak, dep-l rem sknts, vergi borlar, gmleinin ts... gibi ayrrt-l tlarn olmad bir ortamda beynini kullanmaktan baka| hangi alternatiften bahsedilebilir ki? Aklma geldi de birden! ...ve insanolu ty kefetti. nsan kadar garip baka bir yaratk yoktur herhalde. Akl ile nce ty bulmu, sonra da ift tden rahatsz olmutur.

tnn olmad devirde herkesin pantolonu krkt, kimse de aldr etmiyordu. nk herkesin pantolonu krksa, herkesin pantolonu tldr. Sonra insanolu ty buldu, ksa bir zaman geti. tsz sokaa kmak ayp oldu. Teknoloji iflahmz kesti... Eski bir dosttan ince bir sitem... Sen ne yaptnn farknda msn dostum? Son zamanlarda beyninden baka her eyi kullanr oldun. Evinin telefon numarasn hattrlayamadn geen gn ; de, iki yz elli hafzal cep telefonundan rendin "-'"< kendi numaran. Oysa eskiden yzlerce telefon nun<i; marasn ezbere biliyordun. Hesap makinen olmad iin 76'yla 13' cari pamadn o gn. Kilitlenip kaldn. Ne kadar da krelj mis ana makinen. Beyin Kemiren Bcekler... Hatrlyor musun, eskiden saat yryp yorulmazdn sen? imdi arabasz hibir yere gitmiyorsun. Yan sokaktaki komuna "Arabam tamirde, yarn gelelim" dedin geen akam. Senin adna ben utandm. En ok da "Son zamanlarda insanlar ne kadar da gen lyor" diye mrldandnda kahroluyorum. Ne bekliyordun ki? Eskiden elektrik kesilince de alabiliyordun ama imdi? Elektrik kesilince iin bitiyor. Saatlerce oturuyorsun. Maazallah bir uydun dse iin bitecek, tm dnyayla irtibatn keseceksin... Eskiden arkadalarn vard, uzun uzun sohbet ediyordun. ntihar etmek isteyen dostunu belki de bir kelimenle caydryordun. imdi arkadann intihar ettiini televizyondan izleyip cenazesine gidiyor: "Allah Allah bunu yapacak biri deildi, nasl yapt halen aklm almyor." diye garip garip sorular soruyorsun. Artk en byk dostun televizyon oldu. Ama o seni anlamyor ki! Bile bile teslim oldun ona. yle balandn, yle yaptn ki istesen de brakamyorsun onu. Eskiden salaka da olsa misket oynuyordun, bir muhatabn vard en azndan. imdi playstation oynuyorsun. Makineye baryorsun, yeni tabirle stres oluyorsun. Senin bu halini grnce ac ekiyorum.

192 193 Ben Dnyann En Akll insanym

Eskiden yamur yanca derin bir nefes ekip "toprak ne gzel koktu!" diyordun. imdi asfalt, beton ve bina soluyorsun... Eskiden ne gzel mektuplar yazardn sen. Mektubun hasret kokard. Duygu vard her bir cmlende. Yazn ne kadar.da gzeldi hatrlyor musun? imdi yazn da ok kt. nk bilgisayarda yazyorsun tm mektuplarn. Tabii onlara da mektup denirse. Duygu yok, chatteki ksa cmlelerinde. Hasret kokmuyor gnderdiin e-mailler. ok denedim ama olmuyor. Tad yok eskisi gibi. Makinelerle yaamann tad yok, yok be dostum, yok! Uyan insanolu, uyan! Sen yava yava kendini yok ediyorsun... Neden yarattn teknolojiyi kendini mahvetmek iin kullandn? Alfred Nobel dinamiti; yol, tnel, kpr... yapa-sn diye bulmutu ama sen savata kullandn. Adam TV'yi dnyadan haber alasn, aheser yapmlar, belgeselleri izle-yesin diye buldu; ama sen magazini icat ettin, ona mptel oldun. Adam interneti kendini gelitir diye buldu, sen einden dostundan vazgetin, chat uzman oldun. Kemiren Bcekler... Beynin klyor! nk ok uyuyorsun... ok uyumak, be saatten fazla uyumak yani. Yanl zamanda uyumak. Yanl uyumak... Ksacas tercih edilen uykunun hatal olmas da beynini klten bir unsurdur. Fazla uyumak Ferrari bir otomobile mazot koymak gibi bir eydir. Bu konuyu aada detayl bir ekilde anlatacam. in ilgin olan yan; asabi olmann, stresli yaamann, dedikodu yapmann, gereksiz ayrntlara taklmann ve ok uyumann beynimizi nasl krelttiini anlayamyor olmamzdr. Evet dnsel anlamda beynimizi kemirir btn bunlar ama biz bunu asla fark etmeyiz veya fark etmeyi istemeyiz. Ayn an iki defa yaayamayacamza gre, maalesef bizim bunu lme ansmz da yoktur. Yani bir seneyi gnde on saat uyuyarak yaayp, sonra ayn seneyi yeniden ama bu sefer be saat uyuyarak geirebilme ansmz yok. Eer byle bir ansmz olsayd, aradaki farkn ciddiyetini daha iyi kavrayabilirdik. Ancak bugnden itibaren sinirlenmeyi, stresi, dedikoduyu, fazla uykuyu terk edersen, ksa zamanda hayatnda birok eyin deieceini grrsn. Belki bu sefer on saat uyusaydm ne olurdu? sorusunun cevabn asla renemeyeceksin ama kaliteli bir hayat srecein muhakkaktr. Bence denemeye deer... Not: Beyin kemiren en byk bceklerden biri olarak adndan bahsedeceim uykuyu o kadar ciddiye aldm ki; onun iin ayrca bir blm atm...

1&4

195 Ben Dnyann En Akll insanym Beyin Kemiren Bcekler...

Egzersiz Zaman Gereksiz Ayrntlardan Kurtul! Bugn bir ey yap! Kendine iki dakika ayr ve hayatndaki gereksizleri incele. karabildiklerini kar hayatndan! Bir tek tane gereksiz ayrnty bile yok edebilir-sen, kendini ansl say! nk beynini kemiren bir bcekten kurtulmu oldun. Dnyann En Gzel iirleri Baldr... Asla gitmem amma gnl peinden, Ne are ki gvde ona baldr... Akn atasndan sitem dandan, Sinem netsin sevda ona baldr... Bak ki kainatta u kemekee! Kar kalm kerize, kelee, kee... Blbl gle konar kuzgun da lee, Karga netsin, kavga ona baldr... Sahra ssz, toprak susuz, l sar. Sopa sivri, semer sk, bel yar. Yollar yprak, menzil rak, yk ar; Kervan netsin, kira ona baldr... Vallahi kral kargadan beter. Toprak beylerindir bizimdir kan ter. Kimisi gdlr kimisi gder. Geda netsin, moda ona baldr... Ne hametin kalr, ne de heybetin, Kle dner gider gl benzin betin... Sladan ekince yolu gurbetin; Veda netsin, gda ona baldr... Feragat gel Zevraki eyleme firak! Zaman zndk, zeval yakn, zan rak, eneler eynerse yutmaz m grtlak? Mide netsin o da ona baldr...

196 197 10. Blm Uyku lgnl Byk Miras: UYKU Uyku lgnl Uy m .... Eitimlerimde uyku hakknda ne biliyorsun diye her soruumda cevap verebilen insan says hibir zaman %1'i gemedi. Cevap verenler de Uyku

dinlenme zamandr ve ok gzel bir eydir cmlesinin dnda hibir ey sylemediler. ok garip, her gn 8 saat yapm oldu-un bir ile ilgili syleyebilecein iki cmle yok. iki binli yl-larda insanolu byle yayor hayatn ite. Bilinsizce... t. * Birok bilim adam yllarca, "Erikin bir insan, gnde en az sekiz saat uyumaldr. Sekiz saat uyumad taktirde metabolizma abuk yalanr. Az uyumak kesinlikle erken yalanmaya sebep olur." demitir. Bizler de uzmanlarn bu uyarsn ok ciddiye alp, sekiz saatten az uyumamaya zen gsterdik. Hi dndn m? Bir gn tp otoriteleri bunlarn yanl olduunu sylerse, ne yapacan. Hem de sen altm yana geldiinde. Hi dndn m o zaman elini dizine vurmann hibir anlam olmayacan? Diyelim ki sekiz saat yerine be saat uyumak yetermi meer, dediler ve sen altm yandasn. Ne yapardn? Kaybettiin sekiz yl kimden tahsil ederdin? Bu bahsettiim hi uzak bir ihtimal deil. Daha geen gn anlad tp alemi, lserle ilgili temel yarglarnn yanl olduunu... 201 Ben Dnyann En Akll insanym "Yediin gdadan, itiin sigaradan veya alkolden ya da ar stresten..." cevabn vermiyor muydu? Geenlerde anlald ki lserin gerek nedeni ne stres, ne yiyecekler, ne de ieceklermi. Meer lserin gerek nedeni, Helicobakter Plory (hp) adl bir bakteriymi. Ve yine hibir ey grnd gibi deilmi. Not: Ben!|bunlar yazarken, dostum Ahmet Yaar Patr aadaki haberi okuyup bana e-mail vastasyla ulatrd. Ben de kendi yazlarma hi dokunmadan, bu haberi aynen takdim etmek istedim. Ben zellikle de son senedir az uyumann faydal olduunu iddia eden bir insanm ve binlerce insan bunu, eitimlerimde benden dinlemitir. zlerek sylemek zorundaym ki; bu haber benden daha etkili olacak ve insanlarda bu referans hastal devam ettii srece birok deer daima kaybolup gidecektir... Az uyu, ok yaa!!! iin stresi ve younluu nedeniyle dzenli beslenemiyorsunuz... Vakit bulup da spor yapamyorsunuz... Spor yle dursun, yrye bile kamyorsunuz... Ama, "Bari birka saat fazla uyuyaym da zinde olaym..." diyorsunuz... te orada durun. nk, Amerika'da bilim adamlarnn yapt aratrma, bir gerei ortaya kard: Gece uykusunu ksa tutanlar daha ok yayor. California niversitesi bilim adamlar tarafndan yaplan bu uyku aratrmas, yalar 30 ile 102 arasnda deien 1 milyon 100 bin kii arasnda yapld. Aratrmaya gre, gece 8 saat uyuyan kiilerin mr, 7 saat uyuyanlara gre 6 yl iinde yzde 12 orannda azalyor. Bilgi: Bu haber, 27.02.2002 tarihli Sabah Gazetesi'nden alnmtr.

Uyku lgnl Haa bu arada sylemeden geemeyeceim: Califor-nia niversitesi'nin aratrmasna gre ideal uyku sresi, 6 saat 30 dakikaym. Ben ideal uyku sresinin be saat olduunu iddia ediyorum. (Bu da 10 sene sonraki gazetelerden bir haberdi!!!) Ben aslnda bir nevi erken uyar sistemiyim... Uyaryorum: Erikin ve salkl (dzenli beslenen, sigara veya alkol abartmayan ve herhangi bir rahatszl olmayan) bir insana, gnlk be saatlik uyku yeter. Fazla uyumak aslnda alkanlktan baka bir ey deildir. Domuuz, annelerimiz shhatimiz bozulmasn diye: Eee yavrum ee eee e... efektiyle biyolojik saatimizin ayaryla oynamlar. Be saatlik bir uykuyla yetinebilecekken biz, ekstradan bir de saatlik bir alkanlk uykusu kazanmz. evrende ocuunu uyutmaya alan biri varsa dikkat et! Uyurken mutlu olan tek bir ocuk gremezsin. Hepsi uyurken mutlaka alyordun nk uyku aresizce kabul ettiimiz bir nevi dayatmadr. Farknda olmadan mrmzn 1/8'ini, yani altm senelik bir mrn yaklak sekiz senesini bo yere uykuyla geiriyoruz. Annelerimiz, tamamen iyi niyetle, bizler henz birer bebekken, erkenden uyutmular bizi. Bu arada az da olsa magazin programlarn ve Mjgan hanmla yapaca dedikoduyu ocuundan daha ok seven anneler de var phesiz. Onlar da kendi keyifleri iin uyuttular ocuklarn.

202 203 Ben Dnyann En Akll insanym Bu arada ben asla ve kat'a annelere, ocuklarn be saat uyutsunlar falan demek istemiyorum. Sadece yirmi saat uyutmasnlar diyorum. Anneler braksnlar ocuklarnn biyolojik saati kendiliinden ilesin. Uykusu gelen ocuk zaten uyur. Uyumas iin ayrca bir alma yaplmas gerekmez. ocuun uyanmas da byle. Uyanma zaman geldiinde de kendiliinden uyanr. "'* Hi hesapta yokken, bir de bebeklerimize sallannca uyumay retiyoruz. Emzik alkanl da bizim uydurmamz aslnda. Byle bir ey gerekli olsayd, bebek emziiyle beraber doard. Kendilerine acndrmay da biz rettik onlara. ocuk alad. Sussun diye istediini yaptk. Sustu. Byynce de byle olacan zannetti. Bir ie bavurdu, iverene kendini acndrmaya kalkt.

Alamad ama alamaktan beter oldu. Fakat bu hibir ie yaramad. siz ve komik oldu. nk hibir iveren annelerimiz kadar efkatli deildi. Eitimlerimde baz anneler bana, "Peki ama eer uykusu yoksa, neden sallaynca bebeklerimiz uyuyor?" diye soruyorlard. Vcut yatay pozisyona getiinde beyin annda uyku hormonlarn devreye sokar ve uyuruz. Yani erikin bir insan da dizlerine alp dizlerinde salla-san uyur. Aslnda otobste, metroda, minibste... seyahat ederken uyumamz da, ok eski bir bilinalt kaydnn aa kmasndan baka bir ey deildir. Yatay pozisyonda sallanmaya, sallannca da uyumaya alan beden, ileride de sallannca tpk eski gnlerdeki gibi uyku hormonlar tarafndan kuatlr ve uykumuz gelir. Buradan hareketle uyku kaynakl Uyku lgnl birok trafik kazasnn temelinde nostalji yatmaktadr diyebiliriz. Bu konuyu biraz daha netletirmek iin, kitap okurken neden uyuduumuz konusuna biraz deinmek istiyorum. Uykun kaar, eline bir kitap alr ve uyumaya alrsn. ok doaldr ki vcut yatay pozisyona geince uykun gelir. Normal bir biimde yataa girince uyuman gerekmesine ramen uyuyamazsn nk aklna bin trl sorun taklr. Halbuki eline bir kitap alnca kafan yeniden toplar, uyku hormonlarnla mcadele etmekten vazgeer ve uyursun. Beyin, yatay pozisyonunla kitap arasnda bir balant kurar. Bu balanty da uykunla ilikilendirir. Sonuta yatay pozisyona geince zaten uykun geliyor idiyken, imdi yatmana gerek kalmadan, eline bir kitap alnca uyuyorsun. Yatarak TV izleyen ve uyuyan bir insan, belli bir zaman sonra TV yi dikilerek bile izlese uykusu gelir. .: . ''.- / Sanki uyumaya geldik koca dnyaya... Gnde be saatlik uykunun insana yetebilecei gereinin son derece topik gzkmesi, sekiz saatlik uykuya almamzdandr. Dn imdi, gnlk uyuma saati on alt saat olsayd ve biri kp, "Sana sekiz saat uyku yeter!" deseydi ne dnrdn? Sekiz saat uyuyan bir insana da "Sana be saatlik uyku yeter!" demek byle bir ey ite. Birok gzel eyle birlikte uykuyu da biz icat ettik.

204 205

Ben Dnyann En Akll insany rn uyku lgnl

Biz insanz, kullanabildiimiz bir beynimiz var. Bu da doal olarak bize retebilme imkn salyor. Tembellii de, uykuyu da beynimizle kendimiz retiyoruz. Mesel karncalar hibir zaman uyumazlar. Buna karn, bu zellikleriyle asla hava atamazlar. Bu onlarn yaratlnda vardr ve buna mdahale edemezler. Uyumaya alan bir karnca gremezsin. Halbuki biz mdahale edebiliyoruz. Tembellii, uyuukluu ve fazla uyumay da yine biz insanlar icat etmiiz. Acaba ormanda her eyden ve herkesten uzak yaayan varlklar olsaydk, gnlk uykumuz ka saat olurdu? Acaba gne doduktan sonra m uyanrdk, yoksa kularla birlikte gne doarken mi? Dnebiliyor musun? Kainattaki her canl gnele birlikte uyanr. Ku, kurt, iek, bcek, sinek... ne varsa yaama dair, hepsi gnele birlikte uyanr da sadece insan takmaz gnein uyarlarn. Uyku yaam tarzyla da dorudan ilgilidir. Hedefi olmayan bir insan ne diye erken uyansn? Ayrca uyansn da ne yapsn? te yandan; hedefi olan, byk dnen, iz brakmak isteyen, kendine saygs olan insan uykuyu ne yapsn?! Baarl insanlar az uyumazlar, az uyuyan insanlar baarl olurlar. Herkes bilir ki, baarl insanlar az uyurlar. Ama bu yanltr. Baarl insanlar az uyumazlar, az uyuyan insanlar baarl olurlar. Hi kimse dur ben bir baarl olaym, sonra az uyurum dememitir. Az uyuduu iin baanl olmutur Edison. bni Sina az uyuduu tobni Sina ol mutur. Napolyon da yle... * : 21. yzylda insanlar sekiz saat uyuyorlar. Bu ortalamas tabii ki. Gnde on be saat uyuyan adam var. Ben grdm, var. Ama benim gibi drt saat uyuyan adam da var, ortalamasn alnca sekiz saat oluyor ite. Gnde sekiz saat uyuyan bir insan, toplam mrnn te birini uykuda geirirken, be saat uyuyan bir insan, mrnn ortalama bete birini uykuya verir ki, bu da toplam altm yllk bir mrde yaklak sekiz sene zaman kazanmak anlamna gelir. O halde tm dnya, sekiz saat yerine be saat uyursa, mevcut nfus deimeksizin 6,5 milyar insan, yaklak 1 milyar daha artar ve bu bir milyarlk yeni katlm retime dntrebilirseniz, manyak eyler olur. Ayrca az uyumak zihnin daha gl olmasn salayaca iin, sinerjik bir etkiyle tm insanlar daha verimli, daha gl olacaktr. Bylece matematiksel

art 1/8 nispetinde olsa da, reel art ok daha ciddi bir boyutta olacaktr ki, benim matematiim bunu hesap etmeye yetmez... Az uyuyanlar daha sosyal evrende az uyuyan insanlara bak! Daha hareketli, daha sosyal ve daha da dnk olduklarn greceksin. Acaba onlar da az uyuduklar iin mi da dnk oldular, yoksa da dnk olduklar iin mi az uyuyorlar? Bence ilki doru. Yani az uyuduklar iin sosyal birer varlk olmular. nk beyinlerinin uyumasna izin vermemiler. Zihinleri

206 207 Ben Dnyann En Akll insan ym Uyku lgnl

hep daha zinde olmu, daha analitik dnebilmiler ve sonuta daha baarl olmular. Uyku... Genel bir ifadeyle uyku, bir arj ve dearj zamandr. Uyku, beynimizde bulunan hipotalamus tarafndan kontrol edilmektedir. Hipotalamus, uykumuz sresince bize, iki aamal .bir uyku ngrr. Bu aamalar Rem ve NRem uykusu olarak adlandrlmtr. Rem uykusu hafif, NRem uykusu ise derin uykudur. Rem uykusu, rya grdmz uykumuzdur. Rya hakknda birok efsane retilmi olmasna ramen baz bilim adamlar ryay, "Gn boyu rendiklerimiz Rem uykusu srasnda tasnif edilir ve bu tasnif srasnda aa kan grntlere rya deriz." eklinde tarif etmektedirler ki ben de buna inananlardanm. Ancak Rem uykusu daha ok gece boyunca, zerimizdeki psikolojik basklarla mcadele eder. Gn iinde yaadmz tm psikolojik etkiler, Rem uykusu srasnda zayflatlr ve gerginliimiz hafifletilir. NRem uykusu srasnda ise, fizyolojik yorgunluklarmz giderilir. Kaslan kaslarmz, yorulan tm organlarmz bu aamada (NRem uykusu) gzden geirilerek ertesi gne hazr hale getirilir. Toplam uykumuzun (100 birim kabul edelim) dalmna baktmzda, uzmanlara gre yeni doan bebeklerde NRem ve Rem 50+50 eklindedir.

Bydke Rem uykusu azalr ve onun yerini de NRem uykusu alr(25+75 veya 30+70 gibi). Bu oran yaplan ilere gre kiiden kiiye deiir. Genlik ve orta ya geilince, yallk dneminde Rem uykusu tekrar geri dner ve yeni oran tpk eskisi gibi 50+50 olur. Bedenimizdeki muhteem klinik... Aslnda bedenimizde kocaman bir klinik var diyebiliriz. Bu kliniin efi Dr. Hipotalamus, Psikologu Dr. Rem, Dahiliye uzman da Dr. NRem'dir. nce Dr. Hipotalamus bizi uyutur. Uykuya daldmz an, Dr. NRem gelip tedaviyi balatr. lk almay tamamlar. Ardndan Dr. Rem gelir. O da almasn tamamladktan sonra tedavimizi uyanncaya kadar dnml olarak srdrrler. Asl alma ilk 3,5 - 4 saatte tamamlanm olur. Geriye kalan 1-1,5 saatlik zaman dilimi de son kontrollerin yaplmas iin harcanr. Bylece be saatlik uyku tamamlanm olur. Bahsettiim uyku sresi, alma temposuna gre, 30 dakikalk bir sapma gsterebilir. Bu be saatlik sreyi, ortalama bir uyku sresi olarak kabul etmek lazm. nk herkes ayn oranda yorulmaz. Bazlar daha ar ilerde alr. Yani bir inaat iisiyle, mteahhidinin uykuya olan ihtiyac ayn deildir. Fizyolojik yorgunluk asndan ii daha ok yorulur. Ama yle iler vardr ki; psikolojik yorgunluu, fizyolojik yorgunluktan daha fazla yk olur bizim klinie. Bir bilgisayar programcsyla, bilgisayar tayan insan mukayese ettiimizde be buuk saat uyumas gereken programcdr. nk onun zihinsel yorgunluu daha ar basar.

208 209 Ben Dnyann En Akll insanym Elbette ki uyku sresini sadece yorgunluk kavramna balayamayz. Hedeflerimiz de bu srenin tayininde ok ciddi rol oynar. Yapacak bir eyi olmayanlar, bilinalt dzleminde uykuyu bir ka sreci olarak deerlendirecek ve daha fazla uyuyacaklardr. Ben bunu kendi hayatmda birebir yaayan bir adamm. Bu kitab yazarken, haftalarca iki saat uyuduumu bilirim. Be saatlik uykudan sonraki sreyi kesinlikle alkanlmz ve ok uyumaya olan inancmz iin uyuruz. Ayrnt: Yaklak on saattir aralksz yazyorum. u anda saat 06:30 ve saat sonra ok ciddi bir

seminerim var. Artk uyumalym. Enteresan bir oyun... ki bilim adam, bir aratrma iin kuzey kutbuna gittiler. Hem de bir gnn tam ay srd bir zamanda gittiler. Akam oldu, sabah oldu kavramnn olmad bir yerdi kuzey kutbu. Her zaman gndzd. Saat olmazsa akam yemeini karabilirdin yani. Gn boyu alan iki aratrmac, saate gre akam olduunda aratrma ssne geri dnd. kisi de ok yorgundu. John her zamanki gibi gnlne bir eyler karalad. Saat 23:00 oldu. John artk dayanamayacan ve uyumas gerektiini syledi. Brian'a saati iaret ederek; "09:30'a kur da yarn bala yyku lgnl gidelim." dedi. Brian saati kurdu ve uyumak iin yataklarna girdiler. Balk tutmay saymazsak, uyumak en byk hobisiydi John'un. Annda uyudu. Brian' bir trl uyku tutmuyordu, O da uykusuna dkn biriydi ama kutba geldiklerinden beri uyku dzeni alt st olmutu. Brian yatanda epeyce debelendikten sonra yerinden kalkt. Yapacak bir eyler arad ama bulamad. Okuyacak kitap da yoktu nk getirdii tm kitaplar bitirmiti. Masann zerinde duran eski tarihli bir gazeteye bakt. Skld... Brian'in aklna John'a bir oyun yapmak geldi ve o esnada 23:55 olan saati ileri ald, 09:15 konumuna getirdi. Sonra tekrar yataa girdi. 09:30'a kurduklar saatin almasn bekledi. On be dakika sonra saatin zili byk bir grltyle almaya balad. John yerinden frlad, saati susturdu ve Brian'a kalkmasn syledi. Brian nce aka yaptn sylemeyi dnd ama sonra vazgeti. Ne de olsa uykusu yoktu. Hi aktrmadan, szde uyumu ama uykusunu almam bir tavrla uyand ve "Yarn gitsek olmaz m?" dedi. John, "Hayr yarn olmaz bugn gideceiz, yle planlamtk." dedi. Yola ktlar. Balk tuttular, zgara yaptlar. Sonra dnden yarm kalan ilerini tamamladlar. Btn bunlar olurken, bir saatlik uykusuna ramen, hi uykusu gelmedi John'un. Tekrar saate gre akam oldu, sse dndler. John'un ekstra bir yorgunluu falan da yoktu ama Brian bitmiti. nk John'un aksine, o uyumadn biliyordu.

210 211 Ben Dnyann En Akll insanym Uyku lgnl

Her eye ramen Brian, yapt oyunu John'a anlatmad. Saat yine 23:00 oldu. John gnlne, geirdikleri bu mthi gn yazd. Sonra yarnn plann yaptlar ve saati yine 09:30'a kurup yataklarna girdiler. Brian tm bu olup bitenler karsnda aknd. Basit bir oyun onda inanlmaz armlar yapmt. Brian'o gece baka bir oyun denemeye karar verdi. John uyuduktan sonra, Brian tekrar yerinden kalkt. Bu sefer saati geriye ald. 19:00 konumuna getirdi ve tekrar yatana dnd. Deliksiz uyuyan John, sekiz saat sonra kendiliinden uyand ve saate bakt. Saatin henz 03:00 olduunu grd ve tekrar uyudu. Saat 09:30'da saatin zili ald ve uyandlar. John o gn neredeyse on drt saat uyumutu ama deien hibir ey yoktu. Yine elendiler, yine altlar, yine yoruldular ve saat yine 23:00' gsterdi, sse geri dndler. Deien hibir ey yoktu, Brian'n kafasnda yklan tabular dnda. Brian, John'a olanlarn hepsini anlatt. John inanmad nce ama Brian ok ciddiydi. Uykunun bir alkanlk olduunu anladlar. nancn inanlmaz etkisini grdler... Brian ve John aratrma yapmak iin gittikleri kuzey kutbundan, yar yarya azalttklar uykularyla geri dnd. ki kafadar geen sene tatillerini Mi-am'de geirdi ve her gece, herkesten drt saat daha fazla elendiler. Aslnda kurallar pek sevmem ama uyumann ciddi ciddi kurallar var... Bilinaltnda, sekiz saat uyumayla ilgili kayt o kadar gldr ki, bu kayd tek cmleyle silmek gerekten zordur. Sadece "Ben artk be saat uyuyacam" demekle olmaz. Uyumann belli kurallar var. ncelikle ona uygun uyuman gerekiyor. Ta ki bilinaltmdaki yeni kayd, eski kayttan daha gl hale getirinceye kadar. Uyumann Kurallar Geleneksel uyuma pozisyonu: Yan yatlr, bacaklar gse doru ekilir. Sonra omuzlar bztrlr ve boyun, gse doru eilir. Son olarak iki el, avular birbirine bakacak ekilde kavuturulur, yanan altna koyulup son bir mutluluk hareketi yaplarak uyunur... Ve klinik faaliyete geer. Dr. NRem gelir ve gn boyu kaslan tm kaslar gevetmek iin almaya balar. Dr. NRem almasna en son kaslan kastan balar ve baa doru gider. Uyurken kaslarn gererek uyuduun iin de sadece uyuma annda gerilen kaslarn uykuya hazr hale getirebilmek iin ok ciddi bir zaman harcar. Yani geleneksel uyuma pozisyonunda uyumusan, Dr. NRem, bahekimlik tarafndan kendine ayrlan srenin olduka nemli bir ksmn, uyurkenki kaslmalarn gidermeye ayrr. Bylece Dr. NRem asl yapmas gereken ilerden daha ok, sabaha kadar, ona uyurken verdiin ilve

ve gereksiz ilerle urar ve iini hakkyla tamamlayamaz. Sonra da sabahlar kalkmakta glk ekersin. Be dakika daha uyuyaym diye rpmrsn.

212 213 Ben Dnyann En Akll insanym Kural -1: Kaslmadan uyu! Uyumaya gemeden nce tamamen rahat ol. Asla kaslma. Adeta bir l gibi yat... rencilerime bunu sylediimde, ertesi gn bazlar bana: "Hocam dn gece uyurken kaslmamak iin acayip kasldm." diye geliyorlard. nk kaslmay engellemek iin yan yatmak yerine, yzst veya srtst yatmaya kalkmlard. zel bir aba harcayp, kaslmamaya artlanarak uyumay denemilerdi. Halbuki kaslmayacam diye artlanmak, daha ok kasar insan... Geleneksel uyuma pozisyonuna ge ve kendine dardan bak. Omuzlarn ve boynunu serbest brak, bacaklarn da birazck gevet. Hepsi bu! TV'nin karsnda uyumaktan daha rahat bir uyuma ekli tanmyorum. TV izlerken uyuyan birinin yat ekline bak, elleri iki yana dm ve hibir kas gerilmemitir. Dr. NRem tedaviye geldiinde hastas iin yapaca ok fazla bir ey yoktur. Sadece gnlk rutin yorgunluuyla ilgilenir. Ancak TV'nin karsnda uyuduumuzda mutlaka birileri gelir, uyan da yatana ge diyerek tm tedaviyi alt st eder. Kim ne bilsin o anda senin NRem uyuduunu ve uyandrlmanm sana, kafana ivi akmaktan daha fazla zarar vereceini. TV'nin karsnda uyuyakalan bir insana yaplabilecek en byk iyilik; zerine bir battaniye rtp TV yi kapatmaktr. Kitap okurken uyumak da byle. Hi kaslmadan uyursun. Byle uyumann uykuyu daha verimle hale getirdii dorudur. Tek sakncas yukarda da bahsettiim gibi, ileride herhangi bir kitap okurken uykunun gelebilecek olmasdr ancak hedefinin ok byk olmasnn da tm uyku Uyku lgnl tuzaklarn yerle bir edecei muhakkaktr. O halde en ksa zamanda ok byk bir hedef belirlemeye bak. Kural - 2: Dolu bir mideyle asla uyuma... Uyumadan iki buuk saat nce yemek yeme iini bitirmi olman gerek. Bu sre salkl bir insann hazm sresidir. 23:00'te uyuyorsan, 20.30 itibaryla yemek ii bitmi olacak. Aksi halde Dr. NRem bir de midenle uramak zorunda kalacaktr ki bu da Dr. Nrem iin ilave bir i demektir. Bu arada yatmadan nce iki buuk saat oru tut demiyorum. Neticede a yatmak da bir

nevi kaslmadr. Dnsene karnn ok a yataa girmisin, uyku mu tutar adam. Gerekten asan, mmkn olduu kadar hafif eyler yemeyi tercih et. Gidip de soslu makarna veya mant yeme mesela. Kural - 3: Alglayclarn etkilemeden uyu. Gece boyunca, daha dorusu uyurken tm alglayclarmz aktr. Uyurken herhangi biri lambay yaktnda gzn krpman, gznn grd anlamna gelir. Birisi ismini sylediinde duyman, scak olduunda terlemen, ar bir kokuyu alabilmen tm alglayclarnn uyku boyunca ak olduu anlamna gelir. Eer alglayclarn megul edersen, deil Dr. NRem, deil Dr. Rem, deil Dr. Hi-potalamus direkt olarak beynini megul edersin ki, bu en tehlikelisidir. Yani gece uyurken mzik dinliyorsan, beynin dinlediin mzikle megul olacak ve klinik yava alacaktr. En byk hipnoz gece uyurken gerekleir. Birisi kulann dibinde sabaha kadar sen salaksn, sen salaksn...

214 215 Ben Dnyann En Akll insanym diye sylense, sabahleyin sebebini bilmeden kendini kt hissedersin. Ayn ekilde sen mkemmelsin, sen harikasn denildiinde de mthi bir zgvenle uyanrsn. Kk bir hatrlatma: Gece uyurken yaplan ykleme hemen ertesi gn karna dikilmeyebilir. Belki haftalar, belki aylar, belki yllar sonra yakalar seni. Hani bazen durduk yerde moralin bozulur, teneke kutulara tekme atarsn da sorarlar, hayrdr ni-' ye moralin bozuk derler ve sen de cevap olarak; "Valla ne bileyim bozuk ite?" dersin. Gerekten moralinin neye bozuk olduunu bir trl anlayamazsn. Syleyeyim byle durumlarda, moralinin neden bozuk olduunu bilmediin zamanlarda bil ki; yllar ' nce veya dn gece yaadn olumsuz bir ey, dinlediin ar bir para veya ackl bir Ferdi Tayfur filmi dikilmitir karna. nk bilinaltn hibir eyi kar-maz, her eyi kaydeder ve gn gelir o esiz sunu-muyla servisini yapar. Halen zlrm Ferdi'ye ocukluum Almanya'da geti benim. On iki yamdaydm Trkiye'ye geldiimizde. Saf saf dolayordum, anlamaya alyordum olup biteni. Burada bir eyler farklyd. Geleli iki hafta olmutu. Herkes sinemadan bahsediyordu, Ferdi Tayfur'dan. Yazlk bir sinema vard bizim mahallede. Bazen nnde dikilir, sinemaya girip kanlar izlerdim. Sinemaya gelenler mendil-siz girmiyorlard ieriye. kanlar da salya smk, a-

Dyku lgnl laya alaya evin yolunu tutuyorlard. Alamalar her zaman ok ilgimi ekerdi. eride nelerin olup bittiini hep merak ederdim. Bir gn amcamn oullaryla birlikte sinemaya gittik. Benim iin ok zel bir and o. eride olanlar renecektim. Mendillerimizi cebimize koyduk ve sinemann yolunu tuttuk. O dnem gie rekorlar kran bir Ferdi Tayfur filmi oynuyordu, ierisi tklm tklmd. Yerlerimize oturduk. Koltua adeta yaptm. ok heyecanlydm. Hayatmda ilk defa bir Trk filmi izleyecektim. Biraz sonra lambalar snd, film balad. Her ey ok gzeldi. Ferdi mutluydu. Her ey yolunda gidiyordu. Ben bir ara sinemadan kan insanlar neye alyor diye dnmeye bile baladm. Fazla srmedi, biraz sonra kyamet koptu. Ferdi'nin kars tecavze urad. Ferdi tecavzcleri ldrd. Karsn tp fakltesinde okuyan kardeine emanet etti ve hapse girdi. Ferdi hapisteyken, kardei de Ferdi'nin karsna tecavz etti. Kars kt yola dt. Ferdi'nin kz kardei eroin bamls oldu. Yani bir adamn bana gelebilecek kt ne varsa, Ferdi hepsini yaad... Yllar geti, Ferdi hapisten kt. Salar bembeyaz olmutu. Olaylar rendi. Ksa bir sre sonra kars, bu utanla senin yzne bakamam artk, dedi ve intihar etti. Kz kardei bir otel odasnda l olarak bulundu. Ferdi nce kz kardeini eroine bulatranlar, sonra da kardeini ldrd ve hapse geri dnd. Ben sanki babam lm gibiydim. Mendil elimde hngr hngr alyordum. Amcamn olu da a-

21 6 217 Ben Dn/ann En Akl111 insanym lyordu. Birbirimizin yzne bakp baklP alyorduk. Herkes aynyd, alamayan yoktu. Film bitti amca oluna sarldm ve iyice aladm. Ara sra omzuna yumruklar at'P "Byle olmamalyd." diyordum. O da hem alyor, hem de beni teselli ederek zlme bunlar da geecek, anlamnda omzumu okuyordu. Eve dndk. O kadar etkilenmitim ki, tam iki ay kabus grdm. Baz geceler "Brakn Ferdi'yi, o susuz!" diye feryat ederek uyandm biliyorum. Aradan tam yirmi yl geti. Halen zaman zaman sebebini bilmediim bir moral bozukluu yaadmda, "Ah ulan Ferdi!" der, i ekerim... ,;. Gler misin, alar msn? Bu millet byle film-

lerle byd ite. Kim bilir, belki de otobsteki insanlarn yz hep bu yzden ask. Uyurken sadece uyu... Filmleri bilincinle izlediin halde, bilinaltnda byle etkiler yapyorsa, uyurken dinleyecein bir Mslm Grses arks ne yapar Allah bilir. Allah ldrr adam dnyadan alr, -. Sen beni ldrdn burda braktn. ' Allah'm neydi suum ne gnah ettifn, Beni brakp da terk edip gittin... Gecenin bir vakti, uyuyorsun. Kulanda vvalkman ve Uyku lgnl yukardaki ark akyor. Beyin, "Ben herhalde bir eyler kardm. Baksana bizim adam terk edilmi." diyecek ve sz konusu olay sanki sen yaamsn gibi alglayacak, bilinaltm da sabaha kadar olumsuzlar hanene binlerce entik atacaktr. Bence uyurken sadece uyu. mzik dinlerken sadece mzik dinle, alrken sadece al... Yani yaptn her eyi bilincinle yap, uyumay bile. Uyurken ille de mzik dinlemek istiyorsan, iinde aresizlik ve terk edilmilik olan arklar yerine, enstrmantal mzikler dinle. Ama benim fikrimi soruyorsan, uyurken sadece uyu. Masum uyuma hatalarndan vazge... Uyurken; yorgan, kafan da rtecek ekilde stne ekme. Vcut sn ayarlayan blgenin ad da hipotalamus, yani bizim kliniin efi. Yorgan kafann stne ekersen, direkt efi megul edersin ve ef megul olursa, senin klinikte herkes babo alaca iin verim mutlaka der. Ayrca doada hibir canl karbondioksit alp karbondioksit veremez. Bitkiler gece oksijen alp karbondioksit verir, gndz de karbondioksit alp oksijen verirler. nsanlar ve hayvanlar oksijen alp karbondioksit verirler. Sadece ve sadece yorgann altndaki adam karbondioksit verip karbondioksit alr. Beynimizin, oksijene en fazla ihtiya duyan organmz olduunu dnrsek, salkl dnebilmemiz ve beynimizin daha iyi alabilmesi iin, bolca oksijen ieren ortamlarda uyumamzn gereklilii daha net anlalr.

218 219 Ben Dnyann En Akll insanym Ksacas bol oksijenli, grltsz bir ortamda, oda scaklnda ve minimum kla uyuman en dorusudur.

Uyuma zamanlar... Her eyin bir zaman olduu gibi, uyumann da belli zamanlar vardr. Beden, gnn her saati ayn oranda uykuya hazr olamaz. Uyku dalgas diye adlandrlan, gnein dnyaya ve dolaysyla bize olan etkisiyle deien, beynimizin uyku hormonu salglama zamanlar vardr. Bu zamanlar ok iyi bilirsek yanl zamanda uyumam oluruz. Bylece, uykumuz daha verimli olur ve az uyumak (ki, aslnda bunun ad normal uyumaktr. Yani be saat uyuyan insanlar aslnda normal uykularn uyumaktadrlar. Ama maalesef herkes fazla uyuduu iin, biz be saat uyuyanlara az uyuyor diyoruz.) bizi asla etkilemez. Uyku dalgalar... Uyku - Dalga izelgesi Dalgalar Saat Uygulama Dalga Etkisi 1. Dalga 01:30-06:30 Uyku dalgas ***** 2. Dalga 06:30 - 08:30 Ntr zaman 0 3. Dalga 08:30- 11:30 Uyanma dalgas * ** 4. Dalga 11:30- 12:30 Uyku dalgas ***** 5. Dalga 12:30- 15:30 Uyanma dalgas ** 6. Dalga 15:30- 17:30 Uyanma dalgas ***** 7. Dalga 17:30-23:30

Uyanma dalgas *** 8. Dalga 23:00-01:30 Uyku dalgas ** * Uyku lgnl zelge k mevsimine gre uyarlanmtr. imdi bu zamanlar tek tek inceleyelim. 1.Dalga: 01:30 - 06:30 Uyku dalgas. Bu zaman uyku dalgasnn en iyi zamandr. Uyku zamann, en az 3 saat bu periyotta olabilecek ekilde dzenlemek, yaplabilecek en akll itir. nk bedenin uykuya en uygun olduu iki zamandan birisi budur. 2.Dalga: 06:30 - 08:30 Ntr zaman Bu zamanda uyumak veya uyumamak arasnda bedenin uygunluu asndan hibir fark yoktur. Ancak saat 06:30'dan sonra uyanp tekrar uyumay saymazsak. Hi uyanmadan uyuduunda bir sorun olmamasna ramen, bu saatte uyanp sonra tekrar uyumak sabaha kadar gerekleen tm tedaviyi mahveder. Birok insan bu saatlerde uyandktan sonra, tekrar uyumak ister, bilirsin u "10 dakika daha uyuyaym, sonra kalkarm." muhabbetlerini. Zaten son zamanlarda cep telefonlar bile bu ihtiyaca uygun olarak dizayn edildi. Telefonun alarmn kuruyorsun. Zili alyor, uyanyorsun ve herhangi bir tua bastnda telefonun alarm 10 dakika daha ertelenmi oluyor. 3.Dalga: 08:30 -11:30 Uyanma dalgas Artk uyanma dalgas gelmitir. Bu saatlerde uyumak Ferrari marka bir otomobile normal benzin koymak gibi bir eydir. Yukardaki "Uyku-Dalga izelgesi" bedenin uykuya uygun olan ve olmayan zamanlarn gstermektedir. Bu i220 221 yrn Ben Dnyann En Akll insan 4.Dalga: 11:30 - 12:30 Uyku dalgas Uyanma dalgas, yerini, gn iindeki en iyi uyuma dalgasna brakmtr. Mmkn olabiliyorsa bu zaman diliminde 30 dakika uyu (Tabii ki yemekten nce). Baz bilirn adamlar, buradaki 1 saatlik uykunun, normal bir zamanda (1. Dalga zaman dnda)ki drt saatlik uykuya bedel olduunu sylerler.

f Yeri gelmiken sylemek istiyorum. Tarih yazar ki: Birok bilim adam, birok filozof, birok alim bu zamanlarda uyumutur. Ayrca bata Japonya olmak zere, birok gelimi lkede byk iletmeler, verimlilii ciddi oranda artrd gerekesiyle personelini bu zaman diliminde uyumas iin tevik etmektedir. Personelini bu periyotta uyutmak iin cret deyen kurumlar bile var. S.Dalga: 12:30 -15:30 Uyanma dalgas Uyku dalgas azalarak uyanma dalgasna geer ve sasti 15:30 itibaryla uyanma dalgas zirve yapar. ; G.Dalga: 15:30-17:30 Uyanma dalgas Uyanma dalgasnn en iyi zamandr bu zaman. Bir mecburiyet yoksa (hastalk, vardiyal alma...) bu saatlerde uyumak, intihar etmek gibi bir eydir. Bu saatlerde uyuyan insanlarn tm dengesi alt st olur. Gn, saati kartrrlar. Sabah myd, akam m? Sal myd, Cuma m?... bu saatlerde uyumak Ferrari'ye mazot koymaktan daha ktdr. Uyumaman iddetle tavsiye ediyorum. Uyku lgnl 7.Dalga: 17:30 - 23:00 Uyanma dalgas Uyanma dalgas 6. Dalgadaki kadar tehlikeli olmamakla beraber, bu saatler arasnda da azalarak devam etmektedir. S.Dalga: 23:00 - 01:30 Uyku dalgas Uyanma dalgas yerini tekrardan uyku dalgasna brakmtr. ok hafif bir uyku dalgas olarak geer. Saat 01:30'da uyku dalgas zirve yapar ve yeniden uykunun en iyi zamanna ularsn... Asl Forml Yukarda da belirttiim gibi, bu izelge k mev-si-mine gre ayarlanmtr. Dier mevsimlerde de dalga zamanlarn, gnei takip ederek tespit edebilirsin. yle ki:

222 223 Ben Dnyann En Akl, i Dalgalar 1. Dalga Gne domadan nceki 5 saat

Ntr zaman Uyanma D. Gne doduktan sonraki 2 saat Gnein zirveye kt zamandan nceki 3 saat 3. Dalgadan sonraki 1 saat 4. Dalgadan sonraki 3 saat Gne batmadan nceki 2 saat Gne battktan sonraki 5,5 saat 7- Dalgadan sonraki 2,5 saat 224 Egzerz_Zamam Uykuyu Yenme Egzersizi Klinik efinin (Hipotalamusun) Eitimi nce hipotalamusu zelletirmen ve bir simge olarak eline alman gerekiyor. Ben eitimlerimde rencilerime, kk birer tane kauuk top datp bunun hipotala-mus olduuna inanmalarn istiyorum. yice artlanyorlar. Onunla oynuyorlar. Tpk bir top gibi. Sonra oynadklar eyin bir top deil de hipotalamuslan olduunu dndklerinde, onu alt etmek inanlmaz kolay oluyor. Bu srete, yani bir topu hipotalamus olarak kabul etme srecinde, ben ok fazla bir ey yapmyorum. Her ey katlmcnn kendini adamasna bal. Eer sen de fazla uyumaktan kurtulup normal uyuyan bir insan olmak istiyorsan, imdi kitab kapatp krtasiyeden minik kauuk bir top edinir gelirsin. Bunu yap!.. (Halen okumaya devam ediyorsun. Ltfen samimi ol ve git o topu al. Bunu imdi yap. ok ciddiyim.) imdi elindeki o minik topun, senin hipotalamusun olduuna inan. Onunla bir top gibi oyna. Duvara at geri gelsin. Hipotalamusunla bir top gibi oynadn gryor musun? Bu sana ilk balarda sama gelebilir ama sylemek zorundaym ki, binlerce insan bu yntemle hipotalamusu-na pes dedirtti ve normal uyur hale geldi. Sen de baarmak istiyorsan, inanmak zorundasn. Eer inanmazsan kesinlikle az baarl olursun. 225 istasyonlar Yat Saati Uyku Uyku Uyku Uyku Uyku Uyku 00:00 00:00 00:00 00:00 00:00 00:00 im

Ben Dnyann En Akll insany Kim kimi ikna edecek greceiz... Sen doduunda bedenin be saat uyumaya programlanmt ama hipotalamus bu konuda seni ikna edemedi. Yukarda anlattm sebeplerden dolay sekiz saat uyuman gerektii konusunda sen onu ikna etmeyi basardn. yle bir ikna ettin ki, yllarca hep senin dediini yapt. Sekiz saat uyuttu seni. Sana yle bir inand ki, senin be saat uyuyabileceine neredeyse o bile inanmyor artk. Yllar nce yaptnn aynsn yapp, onu tekrar ikna etmeye alacaksn imdi. Ama o artk normal uykunun sekiz saat olduuna inanyor. Hadi sana kolay gelsin. Hipotalamusu ikna etmek iin yol haritas... Eline bir A4 kad al ve aadaki gibi yaz. 226 227 Ben Dnyann En Akll insanym Uyku lgnl

Bu tablodaki veriler standart deildir. Kiiden kiiye deiir. Yukardaki veriler pilot bir uygulama iin, her gn ortalama bir hesapla 00:00'da yatp, 08:00'de kalkan ve uykusunu sekiz saatten be saate indirmek isteyen bir insana gre kurgulanmtr. Sen kendine gre bir plan yapmalsn. Mesela uykunu be saate deil de, alt saate indirmek istiyorsan, bu tabloyu biraz deitirip son istasyon olarak 14. stasyonu belirlemelisin...gibi. Uygulamaya gemeden nce uyarlar... Temel uyarlar ; Ar sigara iiyor veya alkol alyorsan azaltmaya l al. En azndan abartma... ; Dzenli beslenmiyorsan, bugnden itibaren yemeklerini belli bir dzende yemeye bala ve kaht valty asla ihmal etme. ) Dier uyarlar Yukardaki tabloyu mutlaka bir A4 kad zerin de, yazarak uygula. Sz konusu A4 kadn, hipotalamusunla birlikte gn boyu yannda ta. Gn iinde kendi kendine, o gn hangi istasyonda

olduunu ve ka saat uyuyacan dn. Bu artlanman salayacak ve iini daha da kolaylatracaktr. Gn iinde frsat bulduka, hipotalamusunla oyna ve her seferinde ona hkmettiini ve onunla bir top gibi oynadn hayal et. Her istasyonda, bekleme sresinde belirtilen gn says kadar kal. Yat saatini mmkn olduu kadar sabit tutmaya al. Yat saatini kaydrsan dahi, yat-kalk saatleri arasndaki sreye mutlaka belirtildii lde uy. Uykunu azaltrken asla abartma. En fazla 15 dakika azalt. 10. stasyonda uykunu artrrken en fazla 60 dakika artr. alma boyunca mutlaka bir alar saat kullan... ..ve uygulama balyor 1. stasyon: Bu gece normal standardna, yani 8 saatlik uykuna uy, her zamanki gibi 8 saat uyu ve bu istasyonda son defa sabahla. 2. stasyon: Saatini 07:45'e kur. HipotalamusuRU da saatinin yanna koy. Saat aldnda nce hipotalamusu eline al, sonra saatin ziline bas ve uyan. Asla nce saatin ziline basmaya kalkma. Bunu de neyenler genelde uyuyakalyor ve sisteme olan inanlarn ksa bir zamanda kaybediyorlar. Bu is tasyonda toplam 3 gn kal. 3. stasyon: Toplam uyuma sresini yedi saat 30 dakika olarak belirle ve bu istasyonda da 3 gn kal. Uyandnda tpk dier istasyonlarda olduu gibi nce hipotalamusunu al. Yaptn iin ciddiyetini ve hipotalamusunun bu oyunu yava yava kaybettiini dn. Zaman zaman onunla alay et.

228 229 Uyku lgnl Ben Dnyann En Akll insanym Hani ne oldu? Artk beni uyutamyorsun, de. Yakmndakiler senin bir topla konutuunu syleseler de, sen konutuun eyin bir top deil, hi-potalamusunun ta kendisi olduuna inan. 4, 5, 6, 7, 8 ve 9. istasyon: Her yeni istasyonda uyuma sreni, dier istasyonlarda olduu gibi en fazla 15'er dakika azalt ve her istasyonda 3'er gn kalarak devam et.

9. stasyonu da geride braktn. Bu istasyonda herkes yorulmutur artk. Kafanda daha iyi canlandrabilmen iin, senin klinikte yaananlar biraz filimize etmek istiyorum. Klinik manzaralar -1: Dr. Rem ve Dr. NRem seni ikyet etmek iin efe, Dr. Hipotalamusa giderler. "Efendim bu adam ldrm olmal. Yaklak 3 haftadr, her gnde bir 15 dakika azaltyor uykusunu, ona yetiemiyoruz. imiz yarm kalyor. Ne yapmamz nerirsiniz?" Hipotalamus nzike: Ben bu tipleri ok iyi bilirim. 2 haftadan fazla dayanamaz, bekleyin birka gn sonra vazgeer. Size nerim bu periyodik inilere gre davranmanzdr. Gidin ayn ekilde bu gece 15 dakika nce uyanacan planlayarak iinizi abuk bitirin, diyecektir. zgnm ama genelde Hipotalamus hakl kar. Uykunu azaltman gerekten de seni ilk balarda rahatsz edecek ve uykusuz kalacaksn. Kendini yorgun hissedeceksin. nk her gn 8 saat uyurken artk sadece 6 saat uyuyorsun ve doktorlar henz bu yeni uygulamaya Ben Dnyann En Akll insanym almad iin ileri hep yarm kalyor. Sakn pes etme. Dn! Yllarn alkanln yok etmeye ve yeni bir alkanlk kazanmaya alyorsun. Bu hi kolay olur mu, hi terlemeden, yorulmadan olur mu? Dayanmalsn dostum. Bu bir sava. Unutma ok byk bir i yapyorsun, dayatmalarla savayorsun! 10. stasyon: Bu, tm istasyonlarn en farkl olandr. Bu istasyonda uykunu tekrar artrp 7 saate kart. Keyifli bir istasyondur ama bu istasyonda sadece 1 gn bekle. Bu istasyonun amac klinik alanlarn yeniliklere altrmak ve tm kontrol ele geirmektir. Klinik manzaralar - II: Dr. Rem ve Dr. NRem senin uyanman bekledikleri halde sen uyanmayp, uyumaya devam ettiinde tekrar ikyet etmek zere Hipotalamusa giderek: Efendim bu gece sylediinizi yaptk, iimizi erkenden bitirdik fakat bir sorun var, adam uyanmyor. ld m ne yapt?, Hipotalamus: Samalamayn Beyler, lse biz nasl konuabiliriz, demek ki yayor. inizin bana geip bekleyin. Er ge mutlaka uyanr, diyecektir. efin odasndan geri dnerken Dr. Rem, Dr. NRem'e; u bizim ef aslnda bo bir adam, hibir ey bilmiyor. Yaland artk. Grmyor musun, dedikleri hep yanl kyor, der. Bylece Dr. Hipotalamusun tm karizmas yerle bir olur ve doktorlar kendi bildiklerini okumaya karar verirler. Yani sana uymak zorunda kalrlar. 11. stasyon: Uykunu 15 dakika azaltarak, 06:45 seviyesine getir. Bu istasyonda 3 gn kal.

230 231

Uyku lgnl Ben Dnyann En Akll insanym Uyku lgnl Ben Dnyann En Akll insanym

Klinik manzaralar - III: ef Dr. Hipotalamus, acil bir toplant yaparak, hemen bir durum deerlendirmesi yapar. Dr. Rem ve Dr. NRem'e: Beyler gemi kontrolden kt, adamn ne yapt belli deil. Banda bekleyin ve uyanmcaya kadar grev yerini terk etmeyin. Erken kalkyorsa bunu bana ikayet etmeyin. inizi daha hzl yapn. Siz zaten hzl almaya programlanmtnz. Yllardr uyuuk uyuuk oturuyordunuz. imdi alma zaman, der. 12,13,14 ve 15. stasyon: Uykunu her istasyonda 15'er dakika azaltarak alman srdr. Bu istasyonlarda yine yorulacaksn ama eskisi gibi deil. Doktorlarn yava yava ikna olacak... Final sahnesi... Son stasyon: Bu stasyon, bu yndeki son istasyondur. in sonudur. Zor bir istasyondur. Eer burada 10 gn kalabilirsen, ii bitirdin demektir. Bu 10 gnlk srenin ilk periyodu, 4 gndr. Bu sre Dr. Hipotalamusun yenilgiyi kabul ederek, senin 5 saat uyuyabileceine ikna olmas iindir. kinci periyot 3 gndr. Bu sre efin, Dr. Hipotalamusun, Dr. Rem ve Dr. NRem'e son durumu ve yeni mesailerini aklamas iindir. Son periyot da gndr ve bu sre; Dr. Hipotalamus, Dr. Rem, Dr. NRem ve senin yeni uyku dzenini idrak etmeniz iindir. NOT: Uygulamay bir film gibi anlatmaya altm. Amacm daha net anlaman salamakt. Elbette ki hakikatte byle bir senaryo yok ancak sistem kesinlikle byle iliyor. Binlerce insan kafasnda bu senaryoyu canlandrd ve hipotalamusu bir muhatap kabul ederek, onun hakimiyetine son verdi. Umuyorum ki sen de ayn inanla hipotala-musunun zerine gider ve milyarlarca insann yapmad bir eyi yaparak, bu uyku lgnlna bir son verirsin... Bundan sonra... Yeni uyku dzeninden sonra, hafta sonlar fazla uyumaman tavsiye ediyorum ancak yine de tatil moduna girip birka saat fazla uyumay isteyebilirsin. Bunun kesinlikle bir mahzuru yok. Gel gr ki bu sre, 3 gn

geerse, yeniden bir organizasyona ihtiya duyar ve yeniden ayar yapmak zorunda kalrsn. Mmkn olduu kadaryla len uykusunu 15 dakika da olsa uyumaya al. len vakti uyumaya uygun bir iin yoksa asla dert etme, bo ge. Uyanma zamann gnein douuna gre ayarla, kularn sesini her sabah dinle ve hayatn asl yzn gr, o keyfi mutlaka yaa. Baarl insanlarn az uyuma gibi bir ortak zellii var. nsanlar az ve doru zamanda uyuyunca beyinleri daha etkin ve gl alr. Bu doru ama asl nemli olan herkes 8 saat uyurken sen 5 saat uyuyorsan, bu seni dierlerinin nnde olduun konusunda ikna eder ve psikolojik olarak kendinle barp baarya doru koarsn. Saat 5'te uyanp 8'e kadar yapacan 3 saatlik almann nasl bir ey olduunu anlamak iin, bunu sadece bir gn denemen yeterli. O kesinlikle olaan st bir zamandr ve seni alr, direkt zirvelere tar.

232 233 Uyku lgnl Ben Dnyann En Akll insanym Uyku lgnl Ben Dnyann En Akll insanym

Sorma yardan ektiimi Yaradan bilir bir de ben zemezsin ktm Yaradan bilir bir de ben... Ne anlarsn yaradan sen? Gnlmdeki gkdeleni, Ykp dedi ek ileni. Garip bama geleni, Yaradan bilir bir de ben... Ne anlarsn yaradan sen? Felek der ki az yine de, Sz oldu yz sinede. Ne sancdr, kanser ne de, Yaradan bilir bir de ben... Ne anlarsn yaradan sen? Ne meyy cama ne meka, Benzemiyor aka maska. Ar baka ac baka. Yaradan bilir bir de ben... Ne anlarsn yaradan sen? Artk az uyuyan bir insansn ve her gn iin 3-4 saat fazla zamann var. Bu zaman setiin bir konuda kitap okuyarak deerlendirirsen, bir sene sonra ilgili konuda alim olursun. Sadece okumakla kalmayp, okuduklarn bir de yorumlayp yazarsan; bu, ksa bir zaman sonra senin de bir kitabn olaca

anlamna gelir. Bu zaman iinde gelimek iin harcarsan, birka sene sonra mesleinde bir numara olursun. Bu zaman spor yaparak geirirsen, salkl bir insan olursun. Bu zaman ailene harcarsan mutlu olursun. Bu zaman ibadetle geirirsen cennete gidersin. Bu zaman uyuyarak harcarsan, sradan bir insan olursun. Seim senin. Bahtn ak olsun. Dnyann En Gzel iirleri Sen... Biz, tuz, kz, sz var yarada, Biber miber bir arada, En beteri smaz ada. Yaradan bilir bir de ben... Ne anlarsn yaradan sen? Mescitlerden getiimi, Meyhaneyi setiimi, iim yanp itiimi, Yaradan bilir bir de ben... Ne anlarsn yaradan sen? Benim gnlm viranedir, Eyyb'n derdi de nedir, Yanyorum ka senedir Yaradan bilir bir de ben... Ne anlarsn yaradan sen? Yaman iler yelda oku, Yarda zlf yelde koku Zevrak tutmaz neden uyku, Yaradan bilir bir de ben... Ne anlarsn yaradan sen?

234 235 11. Blm Trkiye in Kriz - mriz yok! "

Sadece psikoloji var..

Trkiye iin Prens rlplak... Bir varm, bir yokmu, evvel zaman iinde, kalbur saman iinde, develer tellal, pireler berber iken bir lke varm. Her yl olduu gibi ubat aynn son haftas, kral bilir kii heyetini lke meselelerini tartmak iin saraynda toplam. Her sene dzenli olarak yaplan bu toplantlar ok nemliymi. nk bu toplantlarda, lke iin ok ciddi kararlar alnrm. Halk kraliyet binasnn nnde kacak olan kararlar beklemeye koyulmu. Herkes byk bir heyecanla acaba ne olacak diye bekliyormu. Tam bu srada sarayn n kaps alm ve prens byk bir hmla darya km. Surat ask olan prens, alamakl bir ifadeyle halka bakm. akn ve tedirgin bir ifadeyle halktan biri prense sormu: Ne oldu ekselanslar? Prens bu soru karsnda kendini tutamam ve alamaya balam. Alam, alam, alam: Ne olacak ya! Kral yzme kitap frlatt. Bana bard, misketlerimi ald, demi.

Prensin bu cevabyla bir anda her ey alt st tfmu. lkenin paras pula, pulu da ula dnm. Halk perian ve bitap dm. Bir anda herkes fakirlemi. Millet birbirini yemeye balam. Herkes ac ekiyormu. 'Vah benim lkem vah!' diye diye dolar olmu insanlar... Ksacas prensin suratna kitap 239 Ben Dnyann En Akll insanyn Trkiye iin

frlatlp, misketlerinin alnmas ok zoruna gitmi halkn ve lke byk bir bunalma girmi... Kral, stne bir eyler alm ama prens hala -rlplakm. Gkten dt elma ve halkn kafas yarld. Masaldan da te... Bu anlattm masallarda bile olmaz belki ama Trkiye'de en son ubat krizi byle balad ite. "Bana kitap frlatt." dedi kk patron, dolar frlad. Ben 4 yl ekonomi okudum ama hibir hocam bana kitap frlamasyla, dolar frlamas arasndaki balanty anlatmad. nanyorum ki babakan da bu ikisi arasndaki ilikiyi bilmiyordur. Ama eminim ki "Ne byk adamm ben; bir lafmla Trkiye'nin kaderini deitirebiliyo-rum." diye dnmtr. Zaman geti ve Dervi Baba geldi ekonominin bana. Akll adamd. Kitap - Dolar ilikisini zmt herhalde ki ilk cmlesi yle oldu: Merak etmeyin ocuklar, ben size para bulacam. Cmle bitmeden dolar indi. Piyasa hareketlendi. Biraz sonra para bulunamad denildi, hay-daa dolar yine frlad. Babakan hastaland dolar frlad, iyileti dolar dt... Btn bu olanlar sadece ekonomi bilimiyle aklanmaya alld. Tm tartmalar havada ve anlamsz kald. nk asl bozulan ekonomi deil, psikolojiydi. Bazen dnyorum da, bizim babakan daha dik yrse, biraz daha sert ve ciddi baksa herhalde Amerikan ekonomisi iflas ederdi. Elbette ki tm krizler bir birikimin sonucudur. Kriz, bir anlk bir psikoloji deiikliiyle olumaz. Bunu kabul etmemek ahmaklk olurdu. Fakat unu iyi biliyorum ki o birikimler de yine psikolojik bir temele dayanmaktadr. Trkiye iin dnrsek, biz yllardr srarla "Bizden hibir ey olmaz." demiyor muyduk? Bu tarz cmleleri o kadar ok kullandk ki; ahlakmz, yaam tarzmz, almamz, dinlenmemiz... deiti. Bizden bir ey olmaz diye az altk mesela. Benden bir ey olmaz diye yere tkrdk, camdan aa p

attk. Bu lkeden bir ey olmaz dedik, kendi halimize gldk. Her gn daha beter olacamza inandk. imdi inandklarmz gerek oldu. nk "Bugn ne olduuna inanyorsan, yarn o olursun." nandmz oluruz ancak. Dediimizi baardk. Atalarmz boa sylememi "Bir adama 40 gn deli dersen, deli olur." diye. stiyorsan mutlaka olur. Okullarda, kolejlerde, dershanelerde... konferanslar verirken dikkatimi ekti. renciler espri yapmak, komik olmak iin adeta zel enerji harcyor. Herkes ii gc brakm komik olmak iin urayor. Byle bir snf ortam nasl olur? Komik olur tabii. Hedefin komik olmaksa mutlaka komik olursun. Biz bunu baardk. Gerekten ok baarlyz. Esprilerimiz tuttu. Tm dnya bize kyla glyor.

240 241 Ben Dnyann En Akll insanym stedik ve oldu. Kendimizi mahvettik. i 1 - Kesinlikle samimi deiliz. Bizden hibir halt olmaz. Biz kim, AT kim? Biz hibir ey yapamayz. Trkiye bitmi arkada. ; % Yukarda artk klielemi, hatta deyim haline gelmi szleri eminim sen de kahveden, arkadalarndan, iyerinden duymusundur. Belki az nce sen de benzer bir laf ettin. Bu tarz cmleler hep oul balar. Giri kelimesi hep ayndr, Biz. Ancak iin ok ilgin bir yan var. Bunu herkes sylyor ve syleyen herkes kendini bu biz'in iinden soyutlamay baaryor. Bir eyi cidden merak ediyorum. Herkes Trkiye'ye laf sokuyor; (Bizden bir ey olmaz gibi) peki bu iin sorumlusu kim? k sokaa ve insanlara sor! Yere tkrmek sence doru mu? Allah'n bir kulu "Dorudur." diye cevap vermez. 100 kiiye sor, 1.000 kiiye sor. 70 milyon insana sor. Cevap hep ayndr. Yere tkrmek grgszlktr. Peki be kardeim bu sabah ie giderken yerde grdm balgam uzayllar m att? Konutuumuz gibi yaamyoruz. Krmz kta geen birisine kfredip, bir sonraki ktan krmzda geen ve niye getin diye sorduumda, "Amaaan! Ben mi kurtaracam arkada?! Memleketin her taraf bozuk." diyen adam tanyorum ben.

Trkiye iin Kriz var diye artlanp perian olmak yerine, Kriz yok deyip, uygulamaya gemelisin. Ha, unutmadan syle yeyim: Tabii ki sen kurtaracaksn bu memleketi. Ayrca memleketin her taraf bozuk olsa ne yazar. Baarmak elin de... ,. ,. 2 - Birbirimize gvenmiyoruz. Ne vatanda devlete, ne de devlet vatandaa gveniyor. Ne ii patronuna, ne de patron iisine gveniyor. Ne halk medyaya, ne medya halka gveniyor. Bu listeyi uzat gitsin. Listenin sonuna da en ac olan son sz koy: Ben kendime gvenmiyorum. imdi syler misin, bylesine bir gvensizlik, bir karamsarlk ortamnda olan bir lkeden ne beklenebilir ki?! 3 - Memlekette lider yok. zgnm ama Trk halk lider yetitiremiyor. zgnm ama Trk halk hatip de yetitiremiyor. Dikkat et, gz kulak kesil ve izle. Ben liderim diye lke ynetimine talip olanlarn hangisi iin o bir lider diyebilirsin? Bir defa, 100 liderden 90' konumasn kattan okuyor. Hatip deil. : 10'u doalama konuuyor ama bu 10'un 8'i bo konuuyor. Geriye kalan 2'nin 1'i iyi konuuyor, karizma ye rinde filan ama o da ii bilmiyor. Geriye 1 'i kald ve o da iyi konuuyor, karizma ta mam, ii de biliyor ama frsat verilmiyor. Tabii ki bu bir mazeret olamaz. Eer gerek bir lider olsa

242 243 im Ben Dnyann En Akll insaniyi Trkiye iin

o frsat da kendisi yaratabilirdi. Demek ki o da fos. Birisi kacak mantkl konuacak, farkl bir program ve karizmas olacak. Bu halkn karamsarln iyimserlie, gvensizliini gvene dntrecek.

Medyay yanna alacak ve elindeki sihirli denei 70 milyon insana ayn anda dedirecek bir yetenee sahip olacak. Sen o zaman gr Trkiye'yi. Dn hele, Trkiye'yi dn! Dn ki herkes iini mkemmel yapyor. Herkes 8 saat yerine gnde 12 saat alyor. 8 saat yerine gnde 5 saat uyuyor ve kazand 3 saatlik zaman okuyarak, yazarak geiriyor. Herkes kendisini lkesine adam ve lkesinin iyilemesi iin deil, sper g olmas iin alyor. Herkes devlete gveniyor, herkes hakkna kanaat ediyor ve hi kimse yolsuzluk yapmyor. Okuma yazma bilmeyenler renmeye alyor. renciler snf gemek iin deil, renmek iin alyor. Medya samimi bir ekilde halkn ve devletin yannda. TV'lerde, radyolarda eitici, retici ve bilgilendirici programlar yaplyor. Gazetelerde Sevda Demire!' in silikonlar yerine Trkiye'yi yurtdnda baaryla temsil eden doktorlarmz anlatlyor. Gazeteler, Hlya Avar'n Cilingirolu'ndan boanma ihtimali yerine, Hlya Avar'n yaptrd okulu yazyor. Devlet halkna gveniyor ve halkn gerekten adam yerine koyuyor, Bu ortam be sene salayabilecek bir lider, Trkiye'yi kesinlikle sper g yapar. 4 - Medya Birinci Kuvvet. Yukardaki ortamn salanmasnda elbette ki medya 1. kuvvet. Ama onlar da "Halk bunu istiyor." diye bir cmle icat etmiler. Byk zrva: Halk bunu istiyor... Medya patronlarnn "Halk bunu istiyor, biz de halkn istediini veriyoruz." demesini anlamak mmkn deil. Bir retmenin snfa girip "Bana bir renci lazm, kim gelmek istiyor?" dediini ve hi kimsenin gnll olmadn, el kaldrmadn varsay. retmen ne yapacak? Rastgele birini semek zorunda kalacak. Herkes gnll olsayd, herkes elini kaldrsayd, retmen ne yapacakt? Yine rastgele birini seecekti. yle ise herkesin elini kaldrma-syla, hi kimsenin elini kaldrmamas arasnda hibir fark yoktur. Evet ne sylemek istediimi anladn umuyorum. Her kanalda silikon muhabbeti olduu iin, halk onu izliyor. Tm kanallar adam gibi yayn yapsa, ortada silikon milikon kalmasa, halk neyi ister ve ne izler sence? Halk onu istedii iin yaynlanmyor magazin programlar, magazin programlar yaynland iin halk onu istiyor. Onlar halen srarla, "Biz byle olmasn istemiyoruz, basn - yayn kalitesi ok kt" diyorlar. Kalitenin gn getike halk bunu istiyor sloganyla drlmesi

244 245 Ben Dnyann En Akll insanym gerekten artc. Eer herkes, tm medya mensuplar kaliteyi ykseltme noktasnda bir araya gelse, bir karara varsalar ve bu kararlarn yarnki yaynlar ile icra etseler acaba halk yine Sevda'nm silikonlar m diyecek. Kusura bakmayn ama beyler, siz kesinlikle samimi deilsiniz. Bunu deitirmek elinizde iken deitirmiyorsanz, samimi olduunuza inanamam. "f ok kolay... nsanlarn bir anda byle psikolojik duruma gemesi iin ne gerekiyor, bu ok mu zor? Kesinlikle ok kolay. Yemin ediyorum yrmekten daha kolay. Kurtulu Sava'n hatrlasana, nasl da hepimiz bir araya geldik, nasl organize olduk ve nasl baardk. O gnk baarnn dibinde byk harflerle sadece gven + samimiyet + inan yazyordu. Dedelerimiz komutanlarna, komutanlarmz Atatrk'e, Atatrk bata kendine olmak zere, ekibine gveniyordu. Herkesin birbirine inanc tamd ve herkes gerekten samimiydi. Dedem Atatrk'e yle bir gvendi ki, adamn baka ans kalmad. Baarmak zorundayd ve baard. Halkn gvenini boa karamazd Atatrk. aresizlik psikolojisi Atatrk' ve ekibini yle bir kuatt ki, baaramama alternatifi hibir zaman aklna ve akllarna gelemedi. Baardlar. imdi yl 2002. Yeniden birlemek ve bir araya gelmek zorundayz. Tpk Kurtulu Sava'nda olduu gibi. Bunu baarabiliriz. Dedelerimiz savamak iin, lkeyi kurtarmak iin yaratldklarna inanmlard. Bu uurda kendilerini feda ettiler. imdi sra bizde. Sen, ben, biz, bizim kuak Trkiye'yi Trkiye iin sper g yapmak iin doduumuza inanmalyz. Gerekiyorsa kendimizi feda etmeliyiz. "150 milyon maa alyorum, kiram bile veremiyorum. Bana ne Trkiye'den, batarsa batsn! Be-nim bir dikilitam bile yok. Yanarsa yansn, bana ne?" dediin srece maann bir lira dahi artmayacana dair sana garanti veriyorum. Bu ok boa bir hayflanmadr. Maamzn artmasn istiyorsak, retimin artmas gerektiine inanmalyz. retimin artmasn istiyorsak, iimizi aksatmadan, verimlilii belki de %200 artrarak almaya devam etmeliyiz. Sabahleyin ie geldii dakikadan itibaren saatine bakp, akam olsa da gitsek diyen, ie balad ilk gn, daha 25 sene var emekli olmama diyen, her gn emeklilik yan hesap eden bir insan ne verebilir Trkiye'ye?

Akam olduunda zlmelisin. Emekli olma yan hesap etmek yerine, iinde nasl mkemmel olabileceini hesap etmelisin. alrken sadece iini dnmelisin. Her zaman dakik olmal, her zaman tebessm etmelisin... Byle yap! Belki sen mrnn sonuna kadar hep 150 milyon alrsn ama senden sonra senin evladn, evlatlarmz; sper bir dnyada bizim hayal edemediimiz rakamlar alrlar... Dedelerimizin kan akt, lke kurtuldu. imdi dedelerimizin kan ile ald bu lkenin aln terine ihtiyac var. Sen kan deil sadece ter dk yeter. Ben btn bu anlattklarm Trk halknn yapacana sonsuz ve snrsz inanyorum. Eksik olan tek ey bir lider. Peki ne yapmal yleyse? Lider yok, gveneceimiz yneticimiz yok deyip kenara ekilmek, her akam 4 saat arkfelek izlemek, diskolarda sa-

246 247 Ben Dnyann En Akll nsanym bahlara kadar tabak krmak bir zm m? Kendine dn. Kendini tan, sorular sor kendi kendine. Kim bilir belki de aradmz lider sensindir. Gler misin alar msn? Uyank hasta... Gen adam idrar tahlili iin bir hastaneye gitti. Laboratuardaki kadn, adama byke bir kova vererek tuvaletin yolunu gsterdi... adam kovay akn bir bakla alarak tuvalete gitti. Biraz sonra elindeki kocaman kovayla tuvaletten kt. Birka damla idrar kovann iinde ok komik duruyordu ama grevini -",-. tamamlam olmak yetiyordu gen adama. Laboratuardaki kadn, kovay grnce nce adama, sonra kovaya ve sonra tekrar adama bakarak sinirli bir ifadeyle "Bu ne byle? Bu kadarck idrarla lkositi-ni bile sayamayz. Git bunu doldur gel." dedi ve bir damacana da su vererek "Bunu i, belki iine yarar." dedi. Adam suyu da alarak tekrar tuvaletin ' yolunu tuttu. Bu srada tuvaletten, elinde azna kadar dolu kovayla kan adam grnce tm motivas yn bozuldu. Kendi kendine elindeki kovaya bakarak, "El alem neler yapyor, br de bana bak ku ii kadar..." Tuvalete girdi. On dakika sonra kt. Elindeki suyu sonuna kadar imi fakat kovay yine bo brakmt. Tm hastalar dolu kovalarla yanndan geerRen o bombo kovasyla zntye bouldu. Sonra bir adam geldi yanna. Onun da kovas doluydu. "Ne oldu kardeim?" diye sordu. Bizim adam olanlar Trkiye iin

anlatnca adam atlad: "Bak dostum, u kede bir kova i var adam daha yeni yapt. imdi sen git aktrmadan al onu kendi kovana boalt, gtr hemireye ver. Sakn kimseye de syleme ha... Bizim adam byk bir heyecanla ve inanlmaz bir gizlilikle adamn dediini yapt. Hi kimse grmedi ama tahlil sonularna gre bizim adam alt aylk hamile kt... Kendini dolandran adam... Trkiye'de ekilmi bir kamera akas.yd yukarda anlattm. imdi var gerisini sen dn! yle adam var k, salyla ilgili bir konuda kendi kendine hle yapyor ve sonra da kahvede hemireyi nasl kand.rd.g.n. byk b,r keyifle anlatyor. Sorgulamyoruz. Hibir eyi sorgulam.yoruz. O kadar kanksamz ki acayiplikleri, her eye olabilir .nyargs,yla vaklasvoruz "Buras Trkiye ab. Burada her ey olur." diye diye tm normallerimizi deitirmi bulunuyo-ruz. Ambulansta oksijen bitebilir, itfaiyede su bitebilir adam su koymay, unutmu olabilir, ofr da m. olabd r yanl ine adam ldrebilir, yolda giderken atecek ukura dp kaybolunabilir, on katrilyon para bir anda yok olab, lir... Eee normaaal!

248 249 Ben Dnyann En Akll insanym Saysal loto oynarkenki ciddiyetimizi hayatmza yanstsak, her ey mkemmel o|ur. Daha nce de sylemitim: Loto oynarken dnen adam var! Var, ben grdm.. Bu ne akl? Dnya zerinde bizim milletimizden daha akll bir millet olduuna inanmyorum ben. enmesek Etiyopya'dan, Somali'den veya dnyann baka yerlerinden bir adam getirsek Trkiye'ye ve ona 150.000.000 Lira versek, desek ki abi al bu paray yemen, imen, ev kiran... bize ait olmak zere bir ay boyunca bu parayla stanbul'da dola. Bire - be bahse giriyorum ki becerip de ayn sonunu getiremez. Ama biz ayn miktarda parayla elektrik, su, doal gaz, telefon faturas ve kira der, ocuk okuturuz. Soran olursa da hi oflayp pflemeden 'ok| kr gl gibi geinip gidiyoruz. Yediimiz nmz- [ de yemediimiz arkamzda...' gibi de cevaplar veririz. Geenlerde kalabalk bir yerde seminer veriyordum. ay geldi. Kak getirmeyi unutmular. Yanmdaki arkadam hi beklemedi, hemen gzln kard, gzln sapyla ayn kartrd ve afiyetle iti. Yemin ederim ki bunu

hibir Alman yapamaz, akl edemez demek istiyorum. O efendi efendi birilerinin kak getirmesini bekler. Sonunda kak gelir ama buz gibidir itii ay... Trkiye iin Ne i olsa yaparm diye bir vasf bizim milletimizden baka kimde var? Biz gerekten de olaanstyz ve her ii biliriz. El alemin milleti gibi i deitirmeyiz nk. Direkt sektr deitiririz biz. Adam tencere satyorsa mesela, o i yerinden kp tencere satan baka bir yere girip almaz. Ayakkab tamircisinin yanna girer. Geen, yle bir hesap ettim de yaklak on ksur tane sektr deitirmiim ben. Sngercilik, mobilya, yedek para, cam, inaat, yap malzemeleri, radyo, senaryo, reklam, gda, elektrikli battaniye, stand-up, bilgisayar... bunlar eitimci oluncaya kadar uratm ilerden sadece bir ka. Ana balklar halinde verdim ki, zamann almayaym. Byle adam Trkiye'den baka hibir yerde yok! Askeriyede bize komutanlarmz ot yoldurmutu. O zamanlar ok kzmtm ama sonra hakl olduklarn anladm. Asker adam eer bo kalrsa sevgilisini, karsn, anasn, babasn dnp bunalma girer ve firar eder. Halbuki srekli oyalanrsa kimseyi dnemez ve mutlu bir asker olur. (Bu anlam ben ykledim, ot yoldurma almasyla belki de hi alakas yok, belki de srf insan gcnden optimum dzeyde faydalanmak iin yaptryorlard bunu.) Trkiye'de bizi oyalayan; dnmemizi, retmemizi engelleyen o kadar ok konu var ki asl iimizi yapmak yerine daima oyalanyoruz. Daima ayakta durabilmek iin yeni areler retiyoruz. Srekli aresizlik psikolojisi iinde yaadmz iin de inanlmaz akll olmuuz. aka deil, biz hakikaten ok akll bir milletiz. ocukluum Almanya'da geti benim. Hi unutmam Trkiye'ye geldiimiz zamanlarda dtm komik durumlar. Her eye ararak bakyordum.

250 251 Ben Dnyann En Akll insanym Trkiye in

Daha mezdim o zamanlar... Okulun birinci gnyd daha. Lacivert ceket ve kravat, mavi gmlek, gri pantolon ve siyah ayakkab. Ne houma gitmiti o zaman. Neyse, okula gittik. Salarm dierlerine gre biraz uzundu. Sonradan, mdr muavini olduunu rendiim bir adam samn zerinde, elindeki makineyle tuhaf bir hareket yapmt. Arkadalarn tren yolu deyip gltkleri bu uygulama beni akna evirmiti. Aptal aptal ne yapacam dnyordum ki, bir arkada bana 'Ne dnyorsun, git san e vur, olsun bitsin.' demiti. n ne olduunu bilmiyordum ama dediini yaptm ve basmdaki o tren yolu birden yok oldu. Aradan yllar geti. imdi Trkiye'de yaamay ben de rendim. sve'te yaayan bir arkadam bize gelmiti. Bilgisayarda bir eyler yapyorduk, o an elektrikler kesildi. Arkadam panikleyip birden masann altna girdi. Ben eilip onun bembeyaz olan yzne bakp ne yaptn sorduumda benim de masann altna girmemi syledi ve benim soukkanl oluuma hayret etti. 'Adama bak, deprem olacak onun hi umurunda deil' dedi. Meer onlarn lkesinde elektrik sadece deprem ve sava durumlarnda kesilirmi. Neyse ki ben ona durumu anlatnca rahatlad. Elektik bu, dedim. Kul yapm. Kesilir de gelir de. Neyse biraz sonra elektrik geldi ama bizim bilgisayar almad. Voltaj yksek geldii iin bilgisayar yand. Arkadam bana sama sapan bir soru daha sordu: "imdi ne olacak?" Cevap verdim. "Yenisini alaca252 z." nanmad bana. Onlarn yaad lkede haber verilmeden byle bir ey olduunda, ahslarn zararn devlet karlyormu. Daha neler! Ben bu kitab yazarken tam 47 defa elektrik kesildi. Ama asla yazdklarm kaybolmad. nk bir elimle yazarken dieriyle srekli kayt tuuna basyordum. Bazen saatlerce elektrik gelmedi. E tabii ki bu kitap 3 ay yerine 7 ayda tamamland. Ama tamamland. sveli arkada byle bir kitap yazsayd ne olurdu peki? Dnsene, bir defa elektrik kesildi, adam gn ok yaad. Demek ki devaml burada olsa kitap yazaym derken fel olurdu. Ayrca o benim senin gibi bir eliyle yazp, bryle kayt yapamazd. Trkiye'de yaamak gerekten ciddi bir ayrcalk. Adam yarm ekmek aras dnerle bir bardak ayran iiyor. Dnerin son lokmasyla ayrann son frt ayn zamanda bitiyor. Bunu bir Trk'ten bakas beceremez. @ Her gece acaba bu gece olur mu diyerek yataa girip depremi bekliyoruz ve bu bizi sarsmyor. Amerikallar 11 Eyllde grdk ite. Hepsi psikologa gitti. Birou bizim tabirimizle kafay yedi. Halbuki ayni ey Trkiye'de olsayd hibirimiz armazdk, hibirimiz kafay filan da yemezdik. Niye? nk bunlar normal eyler. Her ey olabilir. Dnsene bahe duvarna plastik top arpyor, duvar yklyor ve top oynayan ocuklar lyor. Top oyriayan o253 Ben Dnyann En Akll insanym

cuklarn lmesi gayet normal. yle ya, oynamayan ocuk ne diye lsn! Geri o da lse normal ya... Depremci amcalar, depremle yaamay renmeliyiz dediler, biz annda rendik. Haydi onlar da bizim kadar abuk rensinler bakalm, gkdelene uak arpmasyla yaamay da grelim. $ Cep telefonundan evi aramadan sadece telefonu aldrarak saatlerce sohbet eden ngiliz grdn m hi? Bunu da bizden bakas dnp yapamaz. Adam - Bir defa aldrp kapatrsam o benim ve ne istediini soruyorum. anlarKadn - Ka ekmek lazmsa o kadar aldrrm, sn. ve Adam - ki defa aldrp kapatrsam,,,yine benim "Misafir var m?" diye soruyorum... : Kadn - Bir defa aldrrsam yok, iki defa aldrrsam var, defa aldrrsam "ok misafir var; meyve, kuruyemi filan al." diyorum. Trkiye iin ...Ve sonu: Sonuta, daima olumsuzluk ve aresizlik yaadmz iin, srekli yeni formllerle areler retmek zorunda kaldk. ster istemez beynimizi zorladk ve aresizlik bizim beyin geliimimiz konusunda bir mucize oldu bize ve her birimiz birer dahi olduk... te Trk insannn her gn kendi kendine sormak ve cevaplandrmak zorunda olduu sorulardan sadece bir ka... e giderken... r alt irketin mali yapsn ok iyi bilir. irketin iflas e.dip etmeyeceini patrondan daha iyi bilir. Psikolojiyi ok iyi bilir. Patronunun yzne bakar bakmaz o gn maalarn denip denmeyeceini anlar. Hastanede Hastaneye giderken, lme ihtimalini mutlaka gz nne alr ve ailesiyle vedalar. Hatta vasiyetini bile yazar yle gider. Ameliyat olduktan sonra karnnda iliin, doktor tarafndan midesinde unutulan bir eyden kaynaklandn bilir. ocuu ambulansa atar ama ambulansta oksijen olup olmadn dnr... 255

Ben Dnyann En Akll insanym Yaarken tfaiyeye haber verir ama itfaiye aracnda su olmama ihtimalini de hesaplar ve mutlaka 4-5 kova su bulundurur. Sal iin para ayramad iin 4 yl boyunca aryan dilerle yemek yemeyi bilir ve asla ikayet etmez. Her gece deprem olacak endiesiyle yatana girer ama ml ml uyumakta kesinlikle zorlanmaz. Kontrol kalemi yoksa bile annda bir zm bulur ve prizde elektrik olup olmadn diliyle slatt iaret parmayla kontrol eder. Arabasnn benzin lambas yannca, ka km daha gidebileceini annda hesap eder, asla yolda kalmaz. Paras olmad iin faturay yatramaz belki ama elektriin ka gn sonra kesileceini net olarak bilir. Pencerelerine demir korkuluk yaptrr, st kilidi de kilitler ama yine de pheli durur. Yamur yadnda yollarn mutlaka kapanacan bilir ve annda alternatif zmler icat eder. Bir yere giderken o sokaktan girmez. Orada iki yldr alma olduunu bilir. Daha dorusu tm yollar ukur-laryla birlikte ezbere bilir. Birine randevu verir fakat kpr trafiinden dolay saat rtar yapar ve kar taraf bunu anlayla karlar. Trkiye iin Vergisini en son gn yatrr, hatta bazen yatrmaz bile. nk eninde sonunda affedileceini bilir. Paras varken arabasnn deposunu fuller, nk yarn zam geleceinden emindir. antasn kapkalara kaptrmamak iin, antay hangi eliyle tutacana doru karar vermek zorundadr. Sradan bir Trk bile nce patatesleri sonra kfteleri yer, bunun daha zevkli olduu tecrbelerle sabittir.

256 257 Ben Dnyann En Akll nsanym

Trkiye iin

Egzersiz Zaman ' Ayn anda iki ey yapmak ki eline iki kalem al, ayn kat zerinde, ayn anda ayr eyler yazmaya al. Baarl olup olmaman hi nemli deil. Bir elinle "a" yaparken bryle "b" yap mesela Tekrar ediyorum sonu alp almaman hi nemli deil Akamlar 5 -10 dakika bunu yapmaya al, loblarn ldrsm. Radyodan ma dinlerken bir yandan da TV'den haberleri izlemeye al. Kitap okurken, radyodan haber dinle Muzk dinleyerek kitap okumak, bu etkiyi yapmaz Ancak eer szlerini anlamaya alp ayn anda kitap okumay denersen eyvallah. Dnyann En Gzel iirleri nceden nce inceden ince... Mekin gemisiyle akn bahrine, Dal da bak neler var nceden nce, inceden ince... Yolun urar ise gnl ehrine, Kal da bak neler var, nceden nce, inceden ince.. Tebeddle urar toprakta iek, An be an gelien gizli bir gerek... Grmek istersen bir manevi mercek, Al da bak neler var, nceden nce, inceden ince... Yanl hesap etme gittiin yeri, Badat deildir ki; dnesin geri. Kopar akandan bir beyaz piri, Klda bak neler var, nceden nce, inceden ince... Yok iken cihanda can ile beden, Kimdi enasrda en asl deden? Bil ki gemiiz biz en n haddeden, l de bak neler var, nceden nce, inceden ince... Kazaya kurbanz kadere raz, Merhemden mhimdir bilmek maraz. Gzden sisi, zden kini garezi, At da bak neler var, nceden nce, inceden ince... Ezel evraknda ebed andn, :. ' Hatrla da kr o kibrin bendini. Kainattan evvel kendi kendini, Bil de bak neler var, nceden nce, inceden irtce. Zevraki'yi glle skp grz amaz, Bir kapdr ki; kul sar kl gemez.

Yer yl, hedef kl, gez bozuk gz semez, Gel de bak neler var, nceden nce, inceden ince..

258 259 12. Blm Telkin ve artlanmalar., Unutma! imdi ne olduuna inanyorsan, yarn mutlaka o olacaksn! Telkin ve artlanmalar... stanbul'u Fetheden de Psikoloji... stanbul'un fethiyle ilgili bir sempozyumda konuan tarihi profesr, Fatih'i ve fethi anlatyordu... imdi o konumann bir blmn olduu gibi aktaryorum. Hac Bayram Veli'nin Kehaneti... "...II. Mehmet, Sultan II. Murat'n oludur ve 1432'de Edirne'de domutur. Ayn yl, halk arasnda, Ankara'da ikamet eden Hac Bayram Veli'nin mparatorluk adna byk bir tehdit unsuru olduuna dair, bir takm sylentiler yaylmaya balamtr... Devrin ulemas Padiaha: "Hnkarm, Ankara'da Hac Bayram Veli adnda bir ahs var. Olduka kar izm ati k, olduka etkili bir insan, korkarz ki ileride bir ayaklanmaya sebep olacak. Acaba Edirne'ye davet etsek de, kendisiyle bir grsek nasl olur?" der. Hnkar, ulemay dikkate alr ve Hac Bayram Veli'yi Edirne'ye artr. Ksa bir zaman sonra Hac Bayram Veli Edirne'ye, hnkarn yanna gelir. Bu srada hnkar, tahtnda; II. Mehmet, hnkarn yannda duran beiin iindedir. Akemsettin Hoca, Hnkarn sanda dikilmektedir. Hac Bayram Veli ieriye girer. Hnkar Hac Bayram'a Ankara'y sorar. Ankara'da her eyin normal olduunu syleyen Hac Bayram, hnkara Ankara'y merak etmemesini syler... Bir ara Hac Bayram, II. Murat'a stanbul'u fethetmek isteyip istemediini sorar. II. Murat, "stanbul'u fethetmek en byk ha-yalimdir!" deyince, Hac Bayram, "Padiahm bunun iin asla uramayn. stanbul'u fethetmek size na263 Ben Dnyann En Akll insan iyim

Telkin ve artlanmalar...

sip olmayacak, istanbul'u, (kundaktaki bebei gstererek) ehzadeniz Mehmet fethedecektir." demitir. Bylece II. Murat H. Bayram Veli'nin zarar verecek bir insan olmad kansna vard ve H. Bayram Veli II. Mehmet'in stanbul'u fethedecei mjdesini vererek, Ankara'ya geri dnd. Grdnz gibi sayn dinleyiciler, Fatih daha kundaktayken, onun stanbul'u fethedecei ulu bir -- ' ' insan olan Hac Bayram Veli tarafndan anlalmtr." Yukardaki vakay anlatan insan, tarih konusunda ok deerli bir profesrd. Ben ondan bu a kapatp aan olay psikolojik adan deerlendirmesini istediimde cevap alamamtm. Sadece tarihi bir vakay anlatt ve geti. Bu tarihi vakann zerinden tam yedi asr gemi yedi asrdr insanlar bu hikayenin sadece grnen ksmn anlatp durmular. Ben kamera arkasn aratrdm ve ok enteresan eyler buldum. *y\ Fatih'in Motivasyonu " i >'"' H. Bayram Veli'nin kundaktaki bebei iaret ederek, Hnkarm stanbul'u bu bebek fethedecektir demesinin sebebi, belki de ldrlmekten kurtulmakt. nk H. Bayram Veli Edirne'ye arl sebebini biliyordu. Padiah onu, Ankara'da bir ayaklanmaya sebebiyet verebilecei endiesiyle Edirne'ye armt. H. Bayram kendisini iyi ifade edebilen bir insand. Karizmatikti, etkileyiciydi. H. Bayram bir veliydi. Kim bilir belki de o bunu hissetmiti. Sonuta II. Mehmet henz kundaktayken H.Bayram Veli byle bir laf etmitir. ltifattan holanmayan kimse yoktur... II. Murat da dahil olmak zere dnyada iltifattan holanmayan hibir insan yoktur. II. Murat, ocuuna ilikin yaplan bu olaanst iltifattan alabildiine etkilenmitir. Kim bilir belki de II. Murat, H.Bayram Veli'nin zararl bir insan olmadna bu byk etkiden dolay karar vermitir. H.Bayram Veli, Akemsettin hocayla birlikte hnkarn yanndan ayrld. II. Murat ve olu odada yalnz kald. II. Murat kundaktaki yavrusunu alp barna basarak, "Yavrum Mehmet'im! Sen haa, stanbul haa... demek ki stanbul'u sen fethedeceksin!" dedi. Fatih daha bir bebekken bylesine gl pozitif telkinlerle yklenmeye ve artlanmaya balad. II. Murat bu muhteem olay herkese anlatarak olu ile gurur duydu. Akemsettin Hoca da evresindekilere Mehmet iin sylenenleri anlatt. Haber bir anda tm lkeye yayld. Padiahn oluydu Mehmet. Herkes inand. Daha bir bebekken insanlar onu stanbul'u

fethedecek bir komutan olarak algladlar. Herkes o gzle, stanbul'u fethedecek komutan gzyle bakyordu Mehmet'e. Mehmet bymeye balad. En iyi hocalar tarafndan yetitirildi, tam yedi dil rendi. Henz 14 yandayken babas tahtn oluna devretmeye kalkt. II. Murat byle inanmt Mehmet'in istanbul'u fethedeceine. Bir an nce grmek istiyordu fethi. Tm yatrm olu iindi. Meh-met'inse seme ans yoktu, stanbul'u kesinlikle o alacakt. Herkes ona gveniyordu. Tam 21 yl tm insanlar Mehmet'in stanbul'u fethedecei gn beklediler. II. Murat g-

264 265 Insany Ben Dnyann En Akll j rn Telkin ve artlanmalar..

remedi ama Fatih stanbul'u 29 Mays 1453'te, henz 21 yandayken, mthi bir askeri deha ile fethetti. Sava esnasnda yryen kuleleri, havan toplarn icat etti. a kapad, a at. Gelmi gemi en bilgili, en ok ynl Osmanl imparatoru oldu... Acaba? Acaba H.Bayram Veli, II. Murat'n yanna gelmeseydi ve Fatih iin "stanbul'u bu ocuk fethedecek." demeseydi, fetih gerekleir miydi? Mutlakiyet ile idare edilen lkelerde padiah, bazen 7 yanda bile olabiliyor. Fakat asla normal bir insann 7 yandaki hali ile benzerlik gstermiyor. nk padiahn olu doduu andan itibaren gelecein imparatoru olarak tannyor, yetitiriliyor ve babas lnce de tahta geiyor. Yani imdiki gibi deil, adam 40 yana kadar herhangi bir KiT'te Genel Mdr, 41 yanda babakan. Mutlakyette byle bir ey yok! Belki de bu rejimin en byk avantaj bu. Padiahlk bir meslek gibi yani. II. Mehmet, 14 yana ramen, o gn babasna syledii "Eer hkmdar sizseniz ordunuzun bana gein. Eer bensem, emrediyorum, ordunun bana ge!" ifadesi 14 yandaki normal bir insann edecei trden bir ifade

deil. Bu ancak ocua yklenen toplumsal anlamla aklanabilir. Bebek doar domaz ailesi, evresi ve btn lke onu gelecein hkmdar olarak gryor. Bilinaltnda toplanan pozitif veriler ocuu kuatarak, onlarca defa kuatlan stanbul'u bir hamlede alma sonucunu dourabiliyor. Tekrar baa dnersek Fatih'in yerinde baka bir ocuk olsayd kundakta ve H. Bayram Veli onu iaret ederek syleseydi, belki de stanbul'u o ocuk fethedecekti. Bilinalt yamur amur dinlemeyen muazzam bir tarladr. Her trl hava artlarna ramen, ektiini mutlaka biersin. Kim bilir? ABD bakan George W. Bush len yemeine sizin evinize gelse, Bush senin ocuunu grdnde 'Aman tanrm' deyip, dudan bkse, biraz sonra tekrar elindeki ka brakp, ocua bakarak 'vay be!' deyip, tekrar dudan bkse, biraz sonra da ocuu kucana alp, orada-kilere "Arkadalar size bir ey sylemek istiyorum. Bu ocukla ilk gz gze geldiimde bana baklaryla telepatik bir mesaj gnderdi. Ben dnyay deitireceim dedi. Hayatmda ilk defa byle bir ocuk gryorum. Olamaz olamaz. Byle bir ey olamaz!" deyip ocukla uzun sre ilgilense ve karken tekrar dnse ve "Bu ocuk dnyay deitirecek!" dese, o an evinizde bulunan herkes bu olay tandklarna anlatmaz m? Sen anlatmaz msn? Olay duyan herkes sizin eve akn edip ocuu grmek, ona dokunmak iin yarmaz m? Gazetelerde 'Bush referansl bebek' eklinde manetler atlmaz m? Herkesin bak deimez mi ve sonra o ocuk dnyay deitirmez mi? Btn cevaplarn evet olduuna eminim. Ayn ey senin iin de geerli. Karizmasna, glne, aklna gvendiin birisi sana da bu tarz bir ykleme yapsa sen de uar-

266 267 Ben Dnyann En Akili, insan,y,m sn. O halde birilerini bekleyeceine hemen bala, kend' yklemeni kendin yap: BEN MKEMMELM... ' ' Ge kalm saylmazsn! Belki sen kundaktayken Hac Bayram Veli sizin eve gelmedi. Belki baban veya annen sana II. Murat gibi dav-ranmad. Belki Clinton'n burnunu tutamadn. Belki evren senin gzlerine hibir zaman byk bir adammsn

gibi bakmad. Hatta belki ailen, "Senden hibir ey olmaz!" bile dedi. Belki byk dndn zaman evrendekiler alay ettiler... Hi nemli deil. Batan da sylemitim, kendi efsaneni kendin yaratacaksn. Byk bir hedef belirle ve insanlara, "Hedefime mutlaka ulaacam!" de. Yryn kendiliinden deiecek, greceksin. Syle, inan ve baar! Yalan da olsa, nce syle. Sen syleyince evrendekiler farknda olmadan, senin sylediklerine gre alglamaya balayacaklar seni. imdiye kadar yle olmad m zaten? Sonra sana srekli konunla ilgili sorular soracaklar. Eer ciddiyetini muhafaza eder, baaracan sylemeye devam edersen, sana glenler ve seninle alay edenler de dahil olmak zere herkes yava yava inanacak sana. Onlar birazck inannca, sen tamamen inanacaksn. Bir gn bir de bakacaksn ki baarmsn. Sylemitim sadece iki yol var ve tek tercih yapabilirsin: 1 - Yapabilirim - Yapyorum - Yaptm. 2 - Yapamam - Yapamyorum - Yapamadm. Bunun ortas mortas yok! Syle-nan-Baar... Te|kin ve artlanmalar... Anne ve babalara kk bir tavsiye... ocuunuz daha domadan, henz anne karnndayken telkinlere balamalsn. Bilim adamlar bebein anne karnndayken, her eyi duyduunu sylyorlar. O halde bu inanlmaz bir frsat. Olumlu telkinlerle daha ocuk domadan onun pozitif, idealist, byk dnen bir insan olmasn salayabilirsiniz. Konutuklarnza dikkat edin yleyse. Onu nemsediinizi hissettirin mesela. zel olduunu ve beklendiini bilmesinin nasl bir sakncas olabilir ki? Diyelim ki bu ans karmsn, bebek domu. Yine de ge kalm deilsin. ster 1 yanda, ister 5 yanda, ister 7 yanda olsun hi fark etmez. Ka yanda olursa olsun ocuunu takip et. Tm ocuklar TV izlerken adeta d dnyayla tm irtibatlarn keserek transa geerler. evresindeki hibir uyarc onun dikkatini datamaz. st bilinci neredeyse kapalym gibi megul olmasna ramen, bilinalt her zaman olduu gibi sonuna kadar aktr. Sen konuurken o seni duymaz ama bilinalt kaytlarn yapmaya aralksz devam eder. Tam bu srada bala: Baaracaksn, Sen byk adam olacaksn. Dnya senin iin dnyor. Gne, sen varsn diye douyor. Sen insanlara faydal olacaksn, seninle tm dnya gurur duyacak... ve yavrum sen rnek bir insan olacaksn. Sahip olduklarna deer ver, olmadklarna da. Hayal kur ve hayallerini nemse. Sen ok byk bir insan olacaksn, tm dnya seninle gurur duyacak... Bu ve buna benzer telkinler, ocuk TV'ye tamamen teslim olmuken, direkt olarak bilinaltna ileyecek ve greceksin ki ocuunun hareketleri, yry ve davranlar deiecek. Tam tersi iin de ayn durum sz konusudur.

268 269 Ben Dnyann En Akll insanym Telkin ve artlanmalar...

Eer bilinaltna negatif yklemeler yaparsan, bu da onu deitirir ve deersizlik makamna ular... Ayn telkinler ocuk uyurken de etkili olacaktr. TV izlerken, ok sevdii bir oyunca ile oynarken, adeta hipnoz olan ocuk uyurken de ayn durumdadr. st bilin megul olmasna ramen, bilinalt yine tm komutlar almaya hazrdr. Akll davranrsan, kelimelerini zenli seip, ona daima olumlu yklemeler yaparsan, dnyay deitiren bir insann babas veya annesi olursun. Ve yllar sonra "Bak o TV'de grdn, dnyay deitiren benim yavrum..." dersin. Bunu bir hayal etsene, ne manyak olurdu deil mi? Aslnda bu pozitif telkin metodu, bir tr dayatmay-m gibi gzkyor. Bence de yle, bunlar insanlarn baarl olmas, byk dnmesi iin kurgulanm dayatmalardr. Ben de bunlara ihtiya duyulmayan bir dnyada yayor olmak isterdim. Ama gereki olmak zorundaym. Biz bu bildiimiz dnyada yayoruz. Mkemmel yaratklardk biz, sonradan dejenere olduk. Hayallerimizi kstlamak zorunda kaldk, bildiimiz gibi yaamaktan, doru bildiimizi sylemekten korktuk. Orijinalliimizi yitirdik. Bir ekilde eski halimize, yani 'orijinal ben'e yeniden ulamamz lazm diye dnyorum, ite bu yzden, bu basit gibi gzken telkinler, bunu baarabilmek iin kk bir adm olacak ve akntya kar daha gl olmamz salayacaktr. Hayat devam ederken bilinaltna yaplacak olan olumsuz kaytlarn ykc etkisini hafifletmek, ancak olumlu kaytlarn daha youn olmasyla mmkndr. Sadece ocuklarnza deil her yata insana ve kendinize mutlaka olumlu bildirimlerde bulunun, hayatnz deisin. Benim olum / kzm faydal olacak... ocuuna asla "Doktor olacaksn, mhendis olacaksn, ressam olacaksn" gibi telkinlerde bulunma! Brak, o karar ileride kendisi versin. Sen sadece

byk dnmesini sala, snrlar koyma. Faydal bir insan olmaktan daha byk bir ama tanmyorum ben. Bence ocuuna yapacan en muazzam telkin bu olmal. nsanlara faydal ol, insanlk seninle gurur duyacak gibi ucu ak ve snrsz ifadeler... Hakikaten zaman zaman iinde. imdi tekrar gzlerini kapat ve yine gidebildiin kadar gerilere git. 3 yana, 5 yama... Su birikintilerinde seksek oynadn gnleri hatrla, nasl da keyifliydi. Hani yamur yamt bir gn, suyun altnda byk bir keyifle slanmtn. Bir gn amcalar sana "ark syle." dediinde avazn kt kadar bararak trkler sylemitin de herkes seni alklamt. Ne gzeldi o gnler. Mutluydun, kaygszdn. Bir gn altna kardnda annen pataklamt seni hani. Sen artk bydn, koca adam oldun. iin gelince haber vereceksin demiti de, sen inadna ertesi gn yine altn slatmtn. ok gzel gnlerdi, ok... imdi a gzlerini ka yandasn. 15 mi? 20 mi? Yoksa 40 m? Ya da 70. Yan ka olursa olsun, bir dn! u ana kadar geen 15, 20 veya 40 sene bundan, gzn kapayp atn sreden daha abuk gemedi mi? Cevabn phesiz evet olacak. Zaman bu ite; gzn bir kapatr, bir de aarsn. Bir akam st geldik ve gn bat-

270 271 Ben Dnyann En Akll nsanym Telkin ve artlanmalar.

madan gideceiz. Topu topu iki saatlik bir mr. Birini kullandn, biri de nnde duruyor. Aslnda bu kadar ksa bir zamanda hibir ey iin hibir eye demez. Ve bu kadar zamanda yapabilecein ne varsa aslnda hepsi bo. Ben kitap yazdm, ben icat yaptm, ben Einstein'rn, ben Edison'um, ben Dnyann En Akll nsanym, ben klm, ben tym... Ne olursan ol her ey bir anda olur ve biter. Sen hatta gzn ap kapayamazsn bile. Peki o zaman niye btn bunlar? Neden varm ki ben? Niye alaym? Madem her ey bo, her ey anlamsz... Niye bu tela, nedir bu sknt? Cehennemde isen en iyi sen yanmalsn!

yle kksn ki aslnda, uzay sonsuz olsayd sana yoksun bile derdim. Ne var ki uzay sonlu. Ve sen ok kk de olsan varsn. Bilim adamlar anlatyor, iinde bulunduumuz gne sistemi baka bir sisteme doru saniyede be yz bin kilometre hzla gitmektedir. Yani k hz diye bir ey varsa, onun yaklak iki kat. Hesaplara gre bu hzla gidersek yetmi be milyon k yl sonra arpacak ve yok olacaz. Dnebiliyor musun yetmi be milyon yl, deli mesafe, deli zaman. imdi bu mesafeyi hayal et. Dier sistemleri, gezegenleri, yldzlar, galaksileri dn... ...imdi yava yava geri dn. Tekrar gne sistemimize gir ve koca sistemde ok kk kalan dnyaya geri dn. Dnyada ok kk kalan ktalardan Asya ktasn dn. Asya ktasnda ok kk olan Trkiye'yi canlandr gznde. Trkiye'de ok kk kalan birazck Avrupa ktasna kaym olan Marmara Blgesi'ni, orada da ok kk kalan stanbul'u dn. stanbul'da isen bulunduun mahaileyi, soka, binay, daireyi, oturduun oday, zerinde durduun koltuu ve koltuun zerinde duran kendini dn. Kainatta ne kadar yer kapladn anladn sanyorum. Ne kadar kk olursan ol, sonuta mutlaka varsn. Ve eer varsan varlnn hakkn mutlaka vermelisin. Yarn bir yerlerde hesap verirken "Ben kendimi biliyordum ve bana verilen grevi hakkyla yerine getirdim. En faydal olan bendim." diyebilmelisin. Aaca bak! Gn doar domaz balyor oksijenini retmeye. Gnee bak! Ka milyar yldr her gn dakika amadan douyor. Kalbine bak! Hi sektirmeden her an atyor. Yamura bak! Zaman gelince aksamadan nasl da yayor. Dnyaya bak! Hi taviz vermeden nasl da dnyor... Ve kendine bak hepsinden daha stn bir vasfa sahipsin, bir akln var. Bu kadar aklszn grevini tam yapt bir meydanda bir akll olan senin varln reddetmen, yan gelip yatman, hatta bir de sisteme zarar vermen komik olmaz m? Herkes gibi, her ey gibi sen de grevini yap!... nsanlarn en byk ve tek amac: 'Faydal olmak' olmaldr. Gemii unut, yani geen bir saati yok say. nnde hi ellenmemi, hi bellenmemi bir saatin daha var. abuk getiini bile dnecein zamann yok. e hemen yz-

272 273 'yrn Ben Dnyann En Akll insan

ne bir tebessm monte ederek balayabilirsin. Bazen birine sadece tebessm edersin, hayat deiir. Kprye ek! Gen adam intihar etmek zereydi, hi dostu yoktu. Herkes dlamt onu, ac ekiyordu. ntihar etmek tek zmd. Yola kt, kprye yneldi, bi' razdan atlayp her eyi bitirecekti. Bir taksiye bindi. ' ' Taksici sanki doutan yzne yerletirilmi bir tebessm ile 'buyurun' dedi gen adama. Gen adam kendisine ilk defa tebessm eden biriyle karlamann aknln yayordu. Taksici - Nereye gidiyoruz? '-'.. Gen Adam - Kprye... ofr kahkahay basarak glmeye balad. Gen adam sinirli bir ifadeyle sordu: Gen Adam - Niye glyorsun be adam? Taksici - Hiii! Aklma bir anm geldi de... Gen Adam - yi... Bu ksa cevapla taksicinin konumasn kesmek istiyordu. Fakat o anlatmaya kararlyd. Taksici - Bir zamanlar hi dostum yoktu. Yalnzlktan bunaldm ve bir karar verdim, intihap etmeliyim. Yalnzlksa ha topran alt, ha topran st ne fark eder ki, dedim. Telkin ve artlanmalar... Gen adamn gzleri parldad. Taksici sanki onu anlatyordu. Gen Adam - Eee sonra? Taksici - Eesi o sinirle, o kararllkla evden ktm ve bir taksiye bindim. Taksici nereye dedi, ben de kprye deyince kahkahalarla glmeye balad... Bu arada kpry oktan gemilerdi bile. Gen adam biraz sonra taksiden indi ve evine geri dnd. O imdi stanbul'da taksicilik yapyor, kprye adam tayor yani.

274 275 Ben Dnyann En Akll insanylm Telkin ve artlanmalar..

Dnyann En Gzel iirleri Dn biraz insanolu! l Egzersiz Zaman * Ztlk Metodu... Hayata dair inandklarn ana balklar halinde bir kada yaz. Sonra her gn sadece birini, tam tersini iddia edi-yormuasna savun. Yani kendi inancn rtmeye al. Mesela, k hznn varlna inanyorsan bu sefer inanma ve sanki birilerini bu konuda ikna etmek zorunday-msn gibi dn! Sze "Ik hz diye bir ey yok arkada." diye bala!... Bu u ana kadar inandklarnla ilgili tm nronik balantlarn yeniden gzden geirmeni ve ayn sayda yeni balantlar oluturman salarken, bir yandan da her konuyu zttyla birlikte dnmeni salayaca iin dnme hzn dorudan etkileyecektir. "Dahi" dedikleri zaten her eyi enine boyuna dnen ve snrsz elikiler oluturarak sonuca giden insanlar deil mi? Bamzda beyin vardr, Dn biraz insanolu, Beyin yoksa neyin vardr, Dn biraz insanolu! Halik sondan gelir bence, Huluk vardr ondan nce, Hesap et de ince ince, Dn biraz insanolu! Nardan idi dnya esas, Nerde idi nebatla nas, Nesil nasl oldu ihdas, Dn biraz insanolu! Kainata bil umumu, Kim ekmitir ilk tohumu? Ben mi, sen mi, yoksa o mu. Dn biraz insanolu! Dnya desek kuru tabut, Kimya desek dnp yahut, Mahluktan olur mu mabut, Dn biraz insanolu! Su ierken klar krn, Ge bakar eder zikrin, Ferik kadar yok mu fikrin, Dn biraz insanolu! Dehamza dil uzatma, Kan atp, dan atma, Domuz gibi dp yatma, Dn biraz insanolu! Tuzaklandk sollu sal, Azk yavan kazk yal, Gitme byle gz bal, Dn biraz insanolu! Tesbitimi sanma tahmin, Toprak deil tanr rahmin, Ftratn bulur fehmin, Dn biraz insanolu! ehrene bak sakil kii, Deil toprak akl ii, Trl iek akl ii, Dn biraz insanolu! Tiynetini temizle gel, Tenine de balama bel, Ban dv dn del, Dn biraz insanolu! Gafur varsa her zerrede, Kafir acep daha nede, Sakl yoktur bu sahnede, Dn biraz insanolu!

Kervan kalkar geten erden, Keser seni gten ferden, Dnen var m bu seferden, Dn biraz insanolu! Ayk ol sen ey Zevraki, Zehri sunar bir gn saki, Saki dahi deil baki, Dn biraz insanolu!

276 277 13. Blm Tm Keramet Senin Baknda Gizli... Her pencereden ayn manzara grnr ama bazlar baka grr... Tm Keramet Senin Baknda Gizli... anssz adam , Sabahleyin aceleyle evden kt. Otobs durana yneldi. Duraa on metre kala otobs grd ama yetiemedi. yerine gitti, hemen hazrlamas gereken bir ra por vard. Bilgisayarn at, raporu hazrlad. ok gzel bir rapor olmutu, tam saat uramt. Tam kaydedecekken bir anda elektrikler kesildi. Akam yorgun argn eve geldi. Banyoya girdi, sabunland, tekrar suyu amak istedi ama olmad, nk sular bir saniye nce kesilmiti. Sabahleyin bir ekin tahsili iin bankaya gitti. Banka ok kalabalkt ve srada yaklak otuz be kii vard. lene kadar srann kendisine gelmesini bekledi. Tam sra kendine geldiinde sistem arzaland. Randevuyu koparncaya kadar tam alt ay ura t. Ama sonunda oldu, ald randevuyu. Bulumak iin adamn ofisine gittiinde beyefendinin acil bir i iin ehir dna ktn rendi. Pahal bir cep telefonu ald, ertesi gn telefonun fiyatnn yar yarya ucuzladn rendi. Biraz dolar vard, bozdurdu ve bir daire ald, ertesi gn devalasyon oldu. Muhallebi yerken dii krld... " .;' 281 insanylrr Ben Dnyann En Akll

Yukardaki adamn yaadklarn ya da benzerlerini sen de yaamsndr. Birok kere ne kadar anssz olduunu dnmsndr. Halbuki olumlu grebilsen, hibir zaman anssz olduunu dnmez, hibir zaman kfretmezdin. Her insan, her gn bir dolu ansszlk yayor., Hayatnda ilk-defa atalla meyve yemeye kalkan ve atal tam azna gtrrken, ensesine vay Mehmet diye tokat yiyen, boazna atal kaan ve len adam duydun mu sen? stelik ad da Mehmet deil Abdullah't. Bakn deitirmelisin. Ben ok ansszm, diye diye ortalarda yrrsen, her olana kt bakarsan, her ey daha kt olur buna emin ol ve yine emin ol ki bir gn su ierken boulup gidersin. Bakn deitir. Biraz daha, biraz daha dikkatli bak, ne kadar ansl olduunu greceksin. ok ansl adam... Biraz nceki anssz adam dn! Belki otobs kard ama milyonlarca insann aksine onun ge de olsa gidebilecei bir ii vard. Raporu hazrlarken elektriin kesilmesi ona, rapo runu tekrar gzden geirme ve hatasz bir rapor yazma frsat verdi. Banyoda suyu kesilse de akam evine dneme yen milyonlarca insann aksine o, evine dnmeyi baard ve hatta evi olmayan binlerce insan var ken, o en fazla suyu kesilecek bir evde yaama nn keyfini srd. Tm Keramet Senin Baknda Gizli... Bankada sistem arzalansa da, dnen binlerce e kin arasndan leden sonra da olsa onun eki dendi. Fiyat yar yarya ucuzlasa da pahal bir cep tele fonu alabilecek gce sahipti. Devalasyon olsa da, evine ekmek gtremeyen binlerce insann aksine ilk deerini kaybetmi olsa bile, kendine ait bir dairesi vard. Muhallebi yerken dii krlsa da yediinin muhalle bi olduunu idrak edecek salkl bir beyne sahip ti. Nefes alamayan binlerce insann aksine o nefes alabiliyordu. Gerekten de sahip olduklarmzn kymetini hi bilmiyoruz. Elini vicdanna koy ve hesap et. nne bir kat al, bir tarafa sahip olduklarn, bir tarafa sahip olamadklarn yaz. nanamayacaksn, ok anslsn oook!

Bakalarnn bildii gibi yaamak... evren seni adeta bir heykeltra gibi iliyor. Eer onlarn verdii ekli kabul edersen, buruuk bir heykelcikten baka bir ey olmazsn. Gl olmalsn seni kimse bu-ruturamamal. Hibir davrantan etkilenmemelisin. nsanlar ne yaparlarsa yapsnlar, glp geebilmelisin. retilen ne varsa unut, her eye yeniden bala, yeniden bak...

282 283 Ben Dnyann En Akll insanylm Bu da ksa bir balina hikayesi... Balina daha yeni domutu. Binlerce salyangoz sanki sz birlii etmiesine annda bir akvaryum yaptlar balinann etrafna. Akvaryum tamamlandktan sonra gzlerini at balina. Salyangozlardan rendi hayat. Salyangozlardan rendi akvaryumdan ibaret kk dnyasn... ve salyangozlardan rendi kendisinin de byk bir salyangoz olduunu. Akvaryumun kurallarna gre yaad hayatn. Bir tek defa bile yzemedi neredeyse snrsz olan okyanusta. Ne ac... Herkes baka yaar aslnda. . 17 Austosta bir deprem oldu Marmara'da. Binlerce ^ S9n enkaz altnda kald. Cep telefonu olanlar enkaz altn^ eer sa iseler 112 acili aradlar. lk telefon geldiinde, ^ntraldeki memur, kim bilir nasl etkilenmitir. Kim bilir o ^ Vanndaki arkadana nasl bir duygusallkla anlatmtr... fonci telefon geldiinde de ok duygusaldr. Ancak tele^.nl9r oaldka duygusallk azalarak bitmitir. Hatta belfo santraldeki memur, arayan bininci adamn yzne tele. n kapatmtr. O an, santraldeki kzla enkaz altndaki l^anim dnyaya bak arasndaki fark hibir matematiki ~ Se*p edemez. O halde nasl oluyor da hayat bakalarnn "Atklaryla yayorsun?! Tm Keramet Senin Baknda Gizli... Herkesi ciddiye al ama... Herkesi dinle, herkesten ren, herkesten topla... sonunda mutlaka kendi bildiini yaa. Ba arsndan daha byk bir ac yaamayan adamla, bir anda tm servetini, saln ve slalesini kaybeden adam ayn heyecanla anlatyorsa yaadn, oturup biraz dnmelisin bence. Su deilsin sen! nsansn...

stisnasz her eyin bir kaynama noktas var. Su normal artlar altnda 100 derecede kaynar mesela. Biliriz ki bu suyun genel zelliidir. Nerede H20 bileimi varsa, kaynama noktas 100 derecedir. Akl yoktur ve direnci sabittir. Ama sen bir insansn, senin akln var. Akln olduu iin yaadklarna gre deien bir direncin var. Kimini ba ars perian ederken, kimine kalp krizi vz gelir. Acnn st snr insandan insana deiir. Baca kopan bir adama ine batrsan duymaz ama salkl bir adam feryat eder. Herkesin direnci yaadklarna gre belirlenir. Herkes deiik eyler yaadna gre tepkilerin farkl olmas da ok normaldir. Ama su 100 derecede kaynar ve yz dereceden sonra sadece buhar olur. stersen 100.000 derece s ver, buhardan baka hibir eye dnmez su. Benim yanmda bir arkadam lse belki ben kahrolurum ama onlarca arkada, yannda ehit olan bir gazinin kl bile kprdamaz. Barsaklar dar dklm adamn, bir doktora yansmasyla, bana yansmas ate bceiyle imek kadar farkldr. O halde hayat kendi bildiin gibi yaa.

284 285 Ben Dnyann En Akll Insany 'im Kim ne derse desin, unutma ki anlattklar kendi yaadklardr. Seninkiler deil. Hi kimse hayat bir bakasnn bildii gibi bilmez. Benzer yaamlar sergilemeleri inandklar iin deil, etkilendikleri iindir... Ben Ay'dayken... Yal bir adamdan bir ansn anlatmasn istiyorlar. Adam cmleye yle balyor: "Hi unutamam, aya ilk ktmzda gemiden ilk olarak Ne-il indi. Sonra ben indim. Ben aya ayak basan ikinci adam olmutum. Neil yzn bana dnd ayn anda ben de ona dndm. Korkun bir and o. Be saniye kadar ylece kalakaldk. Oras muhteem bir yer. Oradan dnyay parmanzn ucuyla gsteriyorsunuz. Olaanst bir duygu bu. O gn hayatmn sonuna kadar unutamam ve Neil'le her karlatmzda o an gelir aklmza. Kimse bilmez. Biz tebessm ederiz." Szn ettiim yal adam Buzz Aldrin'dir. Neil Armstrong'un orta, aya ilk kan adam. Bylesine manyak ans olan insanlar da var. Olaanst deil mi?

Ayn anda, yani TV'de Buzz Aldrin bu hikayeyi anlatrken, yanmdaki adam da bir arkadana kendi ansn anlatyordu. Hem de Buzz Aldrin'den daha byk bir heyecanla: "Bir gn okey oynuyoruz, tam sekiz tane ta Tm Keramet Senin Baknda Gizli... aldm, kimsenin ruhu duymad. Abi ben bu ii biliyorum ya..." dedi. ...kisi de adam. kisinin de sadece birer beyni var. kisi de sadece birer an anlattlar. Daima en iyi ol! Anlarn bile rktsn insanlar. Geldiin gibi gitme. Geip giderken tozu dumana kat. Birilerinin duda uuklasn. nsanlar ne oldu diye paniklesinler, bir eyleri deitir. Hayatn anlatlanlarla deil, bildiklerinle yaa. Bir eyi yaparken en iyisini yap! Cehennemde yanarken bile en iyi sen yan. En byk ann tavlada attn dese, biraz dnmelisin! Bir kartal hikayesi Bir rivayete gre; drt tavuk, bir kartal yuvasna gidip, bir yumurta aldlar. Yumurtay kmese getirdiklerinde, kmeste bulunan dier tavuklar grdkleri bu yumurtann ok byk bir tavua ait olduunu dndler. Zaman geti, yumurtay getirenler de unuttu, onlar,da bu yumurtann byk bir tavua ait olduuna inandlar. ...Bir anne bulundu yetim yumurtaya, kuluka balad. Ksa bir zaman sonra yumurta krld. inden simsiyah kanatl, ilgin gagal tuhaf bir tavuk kt...Herkes ok mutluydu, bylesini ilk defa grmlerdi. Anne tavuk, dersler vermeye balad yavrusuna: "Bak yavrum, yerden bulduun bcei yle ye! Arpay, buday byle ye!". An-

286 287 Ben Dnyann En Akll insanym Tm Keramet Senin Baknda Gizli...

ne tavuk her gn yeni eyler retiyordu yavrusuna. Byk tavuk annesinin her sylediini yapyordu. Tehlikelere kar nasl davranacan da retti annesi: "Bak yavrum eer kedi buradan gelirse aksi istikamete doru ka, uradan gelirse buraya ka..."

Byk tavuk bydke gzelleiyordu. Olduka uzun kanatlar vard. Ara sra dierleri onun kanatlarna bakmak iin geliyorlard... Bir gn anne tavuk yavrusuna havadan gelen tehlikelere kar kendisini nasl savunacan anlatrken byk tavuun gz, gkyznden szlerek korkun bir ihtiamla gei yapan bir baka canlya iliti. - Anne bu ne? dedi byk tavuk. - Ha o mu? O kartal yavrum, kularn padiah. Ne de gzel uuyor! - Evet yavrum! Ama sen sakn ona zenme. Asla onun gibi olamazsn! Sen bir tavuksun. Senden nce baban, deden, amcan hepsi ona zendi ama hibiri onun gibi uamad... Sen bir tavuksun ve bir tavuk gibi yaamalsn. Annesi gittikten sonra siyah kanatl byk tavuk, kmesin arka bahesinde yalnz kald. Kartaln yeniden gemesini bekliyordu. Biraz sonra korkun ihtiamyla szlerek geti kartal. Bir an etrafna bakt siyah kanatl byk tavuk ve haddini aarak, kanadn yle bir at. Kendi kanad ile kartaln kanad arasnda inanlmaz bir benzerlik vard. Heyecanland. O heyecanla kmese dald. Kmeste siyah kanatl birka byk tavuk daha vard. Hepsi ml ml uyuyordu. "Arkadalar, uyann ve beni dinleyin, ben bir ey fark ettim. Bizim kanatlarmz o uan eyin kanatlarna ok benziyor. Bence umay denemeliyiz." Arkadalar sanki szbirlii yapmasma "Hadi canm sen de, dalga m geiyorsun? Unuttun mu biz tavuuz ve asla uamayz. Annemiz yle sylemiti." dediler. Siyah kanatl byk tavuk, dier siyah kanatllar tarafndan reddedilmiti. O da adeta "Ne haliniz varsa grn!" diyerek, tekrar kmesin arka bahesine geti. Saatlerce kendi kanadn inceledi. Gkyznden szlen kartaln kanatlarna benzetti kanatlarn. Kendi kendine "Bunu denemeliyim." dedi. Herkesin tam olarak uyumasn bekledi. Kimse grmemeliydi onun umaya altn. Delilikle sulanmaktan korktu. Biraz sonra herkes uyudu. Yalnz o ayaktayd. Kanatlarn rpmaya balad. Korkun bir ey oldu, ykseliyordu. Her kanat rpnda biraz daha, biraz daha ykseliyordu. Ykseldi, ykseldi, ykseldi... Havadan aaya bakmak meer ne muhteem bir eymi, dedi. Bir ses duydu sonra; "Sen tavuk deilsin. Sen bir kartalsn! Yakala avn, parala ve ye!" Hemen bir ku yakalad ve onu yedi. Hayatndaki en byk tecrbeydi bu. Kalp at hzlanmt. lecek gibi olmutu. Apar topar kmese indi. Her eyden habersiz uyuyan arkadalarn yeniden uyandrd. "Arkadalar uyann; ben utum, siz de yapabilirsiniz, ne olur benimle gelin, sizlere de gstereyim." dedi. Kimse inanmad onun utuuna. 'Sen umusun' dediler, alay ettiler. "Siz bilirsiniz, ben gidiyorum." dedi ve oradan uzaklat.

Kimin ne dedii umurunda deildi artk, tekrar kanat rpmaya korkuyordu; ya bu bir ryaysa, diye m-

288 289 Ben Dnyann En Akll insan yrn Tm Keramet Senin Baknda Gizli...

rldand. Tm cesaretini toplad ve yeniden o muhteem kanatlarn rpmaya balad, yine ykseldi. Ykseldiini baz siyah kanatllar da grd. Grmelerine ramen inanmadlar onun utuuna... O ykseldi; ykseldike yeni dostlar, yeni kartallar, ahinler, atmacalar, doanlar tand. ...Artk o da bir kartald. Yllar sonra bir gn bir kartal dostuna, "Yllar nce yaadm bir kmes vard, oraya gitmek istiyorum, benimle gelir misin?" dedi. Arkada sert kt. Kartallar yalnz uar, yalnz gitmelisin, dedi. Brak bu sama sapan kaideleri, kr artk bu zincirleri, neden yalnz, diye sordu. Eski kartal cevap veremedi. kna oldu ve evet gerekten de ok anlamsz, hadi gidelim, dedi. Bizim kartal kendini yle bir amt ki, kartallarn geleneklerini bile deitirmeye balad. Ona gre tavuklar alemindeki samalklar, her alemde benzer ekillerde vard... Neyse, utular. Kmesin stnden tpk yllarca nce geen ihtiaml kartal gibi getiler. Bizim kartal bu gei esnasnda aaya doru baktnda eski arkadalarnn, siyah kanatl byk tavuklarn yllar nce kendisinin de yapt gibi gpta ile kendilerine baktn grd. Gznden iki damla ya dt bizim kartaln. Arkada sordu, "Neden alyorsun dostum?" Bizim kartal sessizce ve ok derinden ve ok iten sadece u kadarn syleyebildi: Hiii! Hi... Egzersiz Zaman '-. Mkemmele ulama egzersizi. Uzun bir aradan sonra bu sene ilk defa kar yad stanbul'a. Herkes, "Mevsimler ne kadar da deiti. Baksana ciddi ciddi kar yayor." dedi. Doru aslnda, yamur baka ey, kar baka ey ve ikisinin arasndaki fark, kibrit ateiyle gne kadar! Ama

herhangi birinin yerine, bir dierinin oluabilmesi iin ihti ya duyulan enerji sadece 0,00000000 00000001 derece. (Aradaki noktal yere istediin kadar 'O' ekleyebilirsin.) yle ki: Su sfr derecede donduuna gre (kar), onun tekrar eriyip suya (yamura) dnebilmesi iin ge reken s sadece 0,00000000 00000001 derece dir. Yani sfrn zerine bu kadarlk bir s eklersen kar ya mura dnm olur. Bazen bizlere olaanst farklym gibi gsterilen bir dolu ey, aslnda birbirine yamurla kar kadar yakn. ...ve mkemmellikle sradanlk arasndaki fark da en fazla bu kadar. Sadece 0,00000000 00000001 puan kadar. Sadece kanat rpmak kadar...

290 291 Ben Dnyann En Akll insanym Kanatlarn Kontrol Et! Bugn kendinle biraz oyna! Muhteem bir dizayna sahip olan kanatlarn incele... Belki bir bakta bulamayacaksn onlar. Belki kanat rpacak fakat hemen uamayacaksn... Bu kanatlarnn olmad anlamna gelmez. Kesinlikle oralarda bir yerde onlar, sadece zerinde biraz toz var, sadece bir para kf var onlarn zerinde... Ula onlara! Ulatn anda da hi vakit'kaybetmeden hemen rpmaya bala... Umakla umamak arasnda sadece basit bir kanat rpma hareketinin olduunu grnce soranlara, "hi-iii" deyip alayacaksn! Ben yle yaptm. Burnunun dikine git! Kendi bildiini oku! Asla taviz verme! Asla vazgeme! Ve anneni, baban ok sev! Unutma onlar bir daha asla olmayacak! Ve tm sahip olduklarn ok sev! nk onlar senin... Ve kendini ok sev, kendini en sev, kendini te sev... Asla Unutma! Sen varsan her ey anlaml, sen varsan her ey nemli. Sen yoksan hibir eyin, hibir anlam yok! Gnein bile... "Dn iin piman olma! Yarn iin asla kayglanma!... Bugn yaa! Sadece bugn yaa! Bugn sanki en son gnnm gibi yaa! Unutma ki yarn bugne dn diyeceksin, tpk dn bugn iin yarn dediin gibi..." "Zirveye Bekleriz!" Erdal DEMRK1RAN "Dnyann En Akll nsan" istanbul - 2029

292 Erdal Demirkran _ Ben Dnyann En Akll nsanym www.kitapsevenler.com Merhabalar Buraya Yklediimiz Grme engellilerin okuyabilecei formatlarda hazrladmz E-Kitaplar ve daha pek ok konudaki Kitaplar bilhassa grme engelli arkadalarn istifadesine sunuyoruz. Ben de bir grme engelli olarak kitap okumay seviyorum. Ekran okuyucu program konuan Braille Not Speak cihaz kabartma ekran ve benzeri yardmc aralar sayesinde bu kitaplar okuyabiliyoruz. Bilginin paylaldka pekieceine inanyorum. Siteye yklenen e-kitaplar aada ad geen kanuna istinaden tm kitap sever arkadalar iin hazrlanmtr. Amacmz yayn evlerine zarar vermek ya da eserlerden menfaat temin etmek deildir elbette. Bu e-kitaplar normal kitaplarn yerini tutmayacandan kitaplar beenipte engelli olmayan okurlar, kitap hakknda fikir sahibi olduklarnda indirdikleri kitapta ad geen yaynevi, sahaflar, ktphane ve kitaplardan ilgili kitab temin edebilirler. Bu site tamamen cretsizdir ve sitenin ieriinde sunulmu olan kitaplar hibir maddi kar gzetilmeksizin tm kitap dostlarnn istifadesine sunulmutur. Bu e-kitaplar kanunen hi bir ekilde ticari amala kullanlamaz ve kullandrlamaz. Bilgi Paylamakla oalr. Yaar MUTLU lgili Kanun: 5846 Sayl Kanunun "altnc Blm-eitli Hkmler " blmnde yeralan "EK MADDE 11. - Ders kitaplar dahil, alenilemi veya yaymlanm yazl ilim ve edebiyat eserlerinin engelliler iin retilmi bir nshas yoksa hibir ticar ama gdlmeksizin bir engellinin kullanm iin kendisi veya nc bir kii tek nsha olarak ya da engellilere ynelik hizmet veren eitim kurumu, vakf veya dernek gibi kurulular tarafndan ihtiya kadar kaset, CD, braill alfabesi ve benzeri formatlarda oaltlmas veya dn verilmesi bu Kanunda ngrlen izinler alnmadan gerekletirilebilir."Bu nshalar hibir ekilde satlamaz, ticarete konu edilemez ve amac dnda kullanlamaz ve kullandrlamaz. Ayrca bu nshalar zerinde hak sahipleri ile ilgili bilgilerin bulundurulmas ve oaltm amacnn belirtilmesi zorunludur." maddesine istinaden web sitesinde deneme yaynna geilmitir.

T.C.Kltr ve Turizm Bakanl Bilgi lem ve Otomasyon Dairesi Bakanl ANKARA bu kitap Grme engelliler iin dzenlenmitir. Tarayan bilinmiyor kimler taradysa ok teekkrler. Erdal Demirkran - Ben Dnyann En Akll nsanym