Promjena momenata tromosti pri translaciji koordinatnog sustava (Steinerovo pravilo)

Poznati su nam momenti tromosti Iy, Iz i Iyz s obzirom na koordinatne osi y i z koje prolaze kroz teite presjeka C. Izvest emo izraze za momente tromosti u odnosu na koordinatne osi y', z' koje su translatorno pomaknute.
z

y
dA

z b

y y

Ilustracija Steinerova pravila Veza izmeu starih i novih koordinata glasi

y = a + y , z = b + z .

(a)

Za translatirane osi y' i z' momenti tromosti iznose:

I = y

( z )
A

dA ,

Iz =

( y )
A

dA ,

I = y z dA . yz
A

Uvrstimo li (a) u gornje izraze, slijedi:

I = y Iz = I = yz

(b + z )
A 2

dA = b 2 dA + 2b z dA + z 2 dA ,
A A A

(a + y )
A

dA = a 2 dA + 2a y dA + y 2 dA ,
A A A

(a + y )(b + z ) dA = ab dA + a z dA + b y dA + yz dA .
A A A A A

gdje su integrali:

y dA = S
su nuli)

z dA = S

statiki momenti presjeka u odnosu na osi kroz teite (jednaki

dA = A je plotina poprenog presjeka, z

2

dA = I y ,

dA = I z i

yz dA = I

yz

Slijedi Steinerovo pravilo:

I = I y + b2 A , y
I z = I z + a2 A , I = I yz + ab A . yz

Izraunamo li momente tromosti u odnosu na niz paralelnih osi, najmanju vrijednost imat e moment tromosti u odnosu na os kroz teite. Steinerovo pravilo aksijalnog momenta tromosti glasi: Osni moment tromosti nekog presjeka oko os, koja ne prolazi kroz teite jednak je momentu tromosti oko paralelne teine osi uveanom za umnoak plotine presjeka i kvadrata udaljenosti teita presjeka od zadane osi. Steinerovo pravilo devijacijskog momenta tromosti glasi: Devijacijski moment u odnosu na zadani koordinatni sustav jednak je devijacijskom momentu tromosti u odnosu na paralelni teini koordinatni sustav uveanom za umnoak plotine presjeka i koordinata teita presjeka u zadanom koordinatnom sustavu.

Moment tromosti sloenog presjeka

Moment tromosti sloenog presjeka u odnosu na neku os jednak je zbroju momenata tromosti pojedinih njegovih dijelova s obzirom na istu os.
z y
A3

dA

z
A1 A2

I y = I y1 + I y 2 + I y 3

Odreivanje momenata tromosti oslabljenog presjeka:

A1 A2 A5

I y = I y1 + I y 2 + I y 3 + I y 4 + I y 5

A4

A3

ILI

I y = I y1 I y 2

2. Moment tromosti presjeka oko neke osi nee se promijeniti ako itav presjek ili jedan njegov dio pomaknemo paralelno toj osi.
a)
h b
b
b

b)
h

Presjeci na slici a) i presjeci na slici b) imaju jednake momente tromosti Iy

a) b) b1 b1 b2 b2 b1 b2 b2 b2/2 b1 b2/2 c) b2 b1 d) b2-b1
y

e)

b2

h 2 h1

Svi presjeci na slici imaju jednak Iy

Mohrova krunica momenata tromosti

Grafiki postupak definirao je 1895. godine Otto Mohr. Izrazi za transformaciju momenata tromosti mogu se napisati obliku:
Iy I y + Iz 2 = Iy Iz 2 cos 2 I yz sin 2 ,

I yz

I y Iz 2

sin 2 + I yz cos 2 .

Gornje jednadbe kvadriramo, pa ih zatim zbrojimo i sredimo:

I +I I y y z 2 I I 2 + I yz = y z 2
2

2 + I yz .

Gornji izraz predstavlja jednadbu krunice

( x p )2 + ( y q )2 = r 2
u koordinatnom sustavu u kojem se na osi apscisa nanosi I y , a na osi ordinata I yz . Za koordinate p i q sredita krunice i polumjera r vrijedi:
Iy + Iz p = 2 ,

q = 0,

Iy Iz r= 2

2 + I yz .

Prema tome, sredite krunice S nalazi se na osi apcisa udaljeno za (Iy + Iz)/2, od ishodita koordinatnog sustava O.

Upute za crtanje Mohrove krunice tromosti: 1. Nacrtamo koordinatni sustav u kojem na osi apscisa nanosimo osne momente tromosti, a na osi ordinata devijacijske momente tromosti. 2. U tom koordinatnom sustavu ucrtamo toke A(Iy, Iyz) i B(Iz, -Iyz). 3. Kroz toke A i B povlaimo krunicu kojoj se sredite nalazi na osi apscisa. 4. Krunica sijee os apscisa u tokama C i D. Apscise tih toaka glavni su momenti tromosti I1 i I2. 5. Kroz toku A provlaimo paralelu s osi y, a kroz toku B paralelu s osi z. Sjecite tih paralela P nalazi se na krunici i naziva se pol Mohrove krunice tromosti. 6. Spojnica pola P i toke C definira os na koju se odnosi glavni moment tromosti I1. Spojnica pola P s tokom D definira drugu glavnu os tromosti. 7. elimo li nai momente tromosti oko neke osi y , povlaimo iz pola P paralelu s osi y . Ta paralela sijee krunicu u toki E. Apscisa toke E predstavlja moment tromosti I y , a ordinata moment tromosti I yz .

Crtanje Mohrove krunice tromosti:

Iyz z Iy 2
P E

y
C

y y

j 0

j j 0 j 0 1

I2
D O S C

Iyz

Iyz Iy, Iz j 0 1

Iyz Iz
B

Iy I1