Öğretmenin Not Defteri 1

VEHBI VAKKASOGLU
GRETMENIN NOT DEFTERI 1

I. BLM
NSZ

Bir din dersi gretmenin not deIterinde neler olur? Bunlar not deIteri tutan btn din
dersi gretmenlerinin yazdiklarinin belki de aynidir. nk sorular aynidir. Duygular,
dsnceler ayni; sevinler, kederler aynidir.
Adindan anlasilacagi zere, okuyacaklariniz notlardir. Kirik dkk, sirasiz notlar.
Anlattigim gibi, ya da aklimda kaldigi gibi yazilmis notlar. Meslek sevgisi ve heyecaniyla
anlattigim dostlarim, bunlarin yazilmasini istediler.
Bu kitapikta yazdiklarim ilgi grrse devamini yazmayi da grev bilecegim. On bes yil
nce basladigim ve bir trl birakamadigim meslegimin bir hatirasidir bu notlar. Her notta,
hatirasini unutmama imkn olmayan sevgili grencilerimin ter temiz yzleri parildamaktadir.
Onlar ki, sorulariyla imanli kalplerini, saglam ruh yapilarini gsterdiler. Derslerindeki dikkat
ve alkalanyla bana sevk verdiler.
Bunun iin onlardan her ayrilisimda yregimin bir parasini ocuksu bir heyecanin
titresimi sardi. Bunun iin onlardan kopamadim. Bunun iin o inanci arayan yreklere hi
kizamadim. Hi sulayamadim onlari. Onlarin hep seven yreklerine karsi baska bir sey
yapabilmek de mmkn degildi zaten.
10 / GRETMENIN NOT DEFTERI - 1
Istedim ki, onlarla satirlarda ve sayIalarda da konusayim. Onlari sayIalarda da
dinleyeyim, hep sorsunlar ve ben hep syleyeyim. nk onlar dinlemek ve anlamak
istiyorlar. Dinlemek, anlamak ve inanmak istiyorlar.
Onlann imanina hizmette bir adimcik olabilirse bu kitap, benim gnlm yine sevinlerle
kanatlanacak. Ilk grencimden son grencime kadar, btn Ahmetlere, Mehmetlere, Ayselere,
Faunalara, hepinize hasretle ve en iten sevgilerimle.
Vehbi VAKKASOGLU
29 Subat 1984
Bahelievler
11
LM OLMASAYDI
"lm olmasaydi, hayat btn gzelligini kaybederdi"
GOGOL
Orta ikinci siniIlarda meleklere iman konusunu isliyoruz. Ve gretiyoruz ki, melekler
gnah islemezler, ktlk yapmazlar. Onlann her isi Allah'a ibadet ve kulluktur.
Ama, Hocam, diye kalkiyor Oya ayaga ve syle diyor:
Azrail bunlann disinda degil mi?
Niin yavrum?
nk o, btn insanlann canini aliyor. Herkesin ruhunu vcudundan ayinp
ldryor. Bu ise de mi iyi diyecegiz?
Evet, yavrum; o da iyiliktir. lm de hayirlidir insanlar iin.
12 / gretmenin Not DeIteri - 1
Btn siniI, yine o ocuksu masumiyetlerini takinip deta neIes almadan dinliyor.
Evet, diyorum, lm de bir iyiliktir. Allah'in insanlar iin yarattigi bir hayirli istir.
Konuyu bu sekilde pekistirmeye alisirken, bilhassa kizlarin yz burus burus oluyor.
Ilerindeki rknt yzlerine yansiyor. Fakat dinliyorlar.
Dsnn bir kere, ihtiyarlar hi lmezse ne olurdu?
Bu soru zerine dsnceler birbirini kovalamaya basliyor:
Bu kadar ok bakima muhta insana kim bakacak? alisan, kazanan azalacak; hazir
yiyiciler, alisamayanlar, stelik de bakima muhta olanlar ogalacak. Sonra, bize bu kadar
yk ve klIet getiren insanlara nasil saygimiz, sevgimiz devam edecek? Halbuki onlara
bakmakla grevliyiz; hem de sevip saymakla. Sonsuz bir sre bakmaya mecbur olacagimiz
insanlara karsi bu mmkn m? nk gittike durumlari perisanlasacak. Elleri titreyecek,
gzleri grmeyecek. Yemeklerini yiyemez, sularini iemez, kasik tutamaz, bardak alamaz
olacaklar. Yemekleri zerlerine dkp, sulan enelerine akitacaklar. Bu kadarla kalsalar iyi.
Tuvaletlerini de yapamaz olacaklar. Her geen gn zorlasan hayat artik onlar iin ekilmez
olacak. Siz syleyin, bylesi yasamak mi iyi? yoksa itibarini yitirmeden lmek mi? Hem
sonra, ocuklar, Mslmanca bir hayat yasayan, Mslmanca len kisiler iin lm kt
mdr? Drst, namuslu ve dindar bir yasayistan sonra, imanla len kisi iin lm korkun
bir olay midir?
Artik soruya cevabi kendileri veriyorlar: Hayir Hocam, byle bir kimse iin lm, su
perisan, sikintili dnya hayatindan kurtulup zevkli, nes'eli Cennet hayatina gitmek demektir.
13
Bylece gelisen sohbette onlara anlattim ki, acili ve istirapli nice hastalar, yaslilar iin
lm bir kurtulustur. Hele hiretini kurtaracak gzel bir hayat yasayissa; ebed bir saadete,
bitmeyen bir mutluluga ailan kapidir. Demek ki, Azrail ktlk yapmiyor. Imanli insana,
Cennet'in pasaportunu veriyor. Dnya hizmetinin ve klIetinin bittigini, ebed mutluluk
cretinin basaldigini iln ediyor. yleyse simdi syleyin bakalim:
Azrail isimli byk melek, insanlara iyilik mi yapiyor, ktlk m?
***
Bu esnada alan zil, konumuzu noktalamisti. Oya, sevinle parildayan gzlerini
kirpistirarak, bakiyor ve syle konusuyordu:
Hocam, simdi anliyorum ki, imanli bir insan iin lm kt ve irkin degildir. Allah
herseyi gzel yaratmistir. Yarattigi hersey Iaydali ve gzeldir.
Is bu sze Hak taniktir. Bu can bu gvdeye konuktur. Bir gn ola ika gide, KaIesten
kus umus gibi...
YUNUS EMRE
SEYTAN NIIN YARATILMIS?
Fakat sorulardan kurtulmak ne mmkn? Daha sonraki derste, ayni konu yeniden
gndeme getirildi. Hocam, Allah'in Azrail'i yaratmasinin da gzel oldugunu ve onun da
yaptigi isin Iaydasini geen dersimizde anlattiniz. Biz de anladik. Ama Azrail bir melek...
Simdi o Melege bakarak Allah'in yarattigi hersey Iaydali ve gzeldir diyebilir miyiz?
Tabi Allah'in yarattigi hersey Iaydali ve gzeldir.
deta bu cmleyi bana tekrarlatmak istiyorlarmis gibi, sevinle karisik derin bir merak
saganagi altinda su soruyu soruyorlar:
Peki, yleyse, Seytan'in da yaratilmasi gzel midir? Seytan'm yaratilisinin da
Iaydasi var midir?
Soru tamamlanir tamamlanmaz siniItan siddetli bir ugultu ykseldi. Bir kismi soruyu
protesto ediyor, digerleri de hemen pesin cevabi yapistiriyorlardi.
Hemen hepsinin de ortak grsne gre, Seytan'in yaratilisina gzeldir, denemezdi.
Hem, adi stnde Sey-
15
tan'dir bu. Isi gc ktlk olan, zarar olan, insanlari azdirmak olan bir varlik degil
miydi Seytan? Byle bir varligin Iaydasi olur muydu hi? Ve tabii yaratilmasinda gzellik
aramak da bosunaydi yleyse...
Onlarin bu minval zere devam eden cevaplan bitince,
ocuklar, dedim. Simdi sizlere Seytan'in yaratilis hikmetini, sebebini, dolayisiyle de
Iaydasini anlatacagim. Sizler de bu aiklamalarin sonunda anlayacaksiniz ki, Allah'in Seytan'i
yaratmasi bile gzeldir.
Nasil olur? dercesine saskin bakislar saganagi altinda anlatmaya basliyorum:
YAGMUR ZARARLI MI?
ocuklar, Allah bu dnyada abes, yani lzumsuz ve Iaydasiz hibir sey
yaratmamistir. Ancak, biz kendimiz, sahsimiz iin zararli sanarak kt sayiyoruz. Mesel,
yagmuru dsnnz, ne kadar Iaydali degil mi? Iecegimiz oluyor. Bitkilerin hayati oluyor.
Onsuz hayat da kupkuru oluyor. Bu bakimdan yagmura atalarimiz gzel bir isim bulmuslar,
"Rahmet" demisler. Gerekten de Allah'in rah-
S:
Yagisli bir havada disari semsiyesiz ikip hasta olsak, yagmura ktdr diyebilir
miyiz?
16/ GRETMENIN NOT DEFTERI - 1
metiyle gklerden szlp ykseliyor. Eger gecikse, insanlar ellerini Yaratici'ya aarak,
dua edip istiyorlar.
Simdi size soruyorum: Yazlik kiyaIetle ve semsiyesiz olarak yagmurda gezen adam
iin, kis yagmuru iyi midir, kt mdr? Ktdr degil mi? Hasta eder. Zarari tartisilmaz.
Simdi byle biri iin zararli oldu diye, yagmur zararlidir, yagmasin demek akillica bir
dsnce olur mu?
Olmaz. Byle bir sz delicedir, akillica degil...
yle ise, hayirli olan, rahmet olan yagmuru kendisi hakkinda hayirsiz yapan adam
hata islemistir. nk, aslinda hayirli olan yagmur, insanin yanlis hareketi ve tedbirsizligi
sebebiyle zararli hale gelmis oldu.
BIAKLA SU ISLENSE...
Bir ekmek biagi da yle degil midir? MutIakta kullanmak, ekmek vs. kesmek iin
yapilmis biak zararlidir denilebilir mi? Ama, onunla ekmek yerine adam keserseniz, cinayet
islemis olursunuz. Bu da sularin en b-yklerindendir. Simdi dsnelim, biri ekmek biagi
ile adam keserse, gidip Bursa'daki biagi yapan ustayi yaka-
Ahinin elinde biak ekmek keser, et dograrken; katilin elinde can yakar, kan dker.
Su biakta mi, biagi yapanda mi?
17
larlar mi? Usta, ceza almak syle dursun, aranip sorulmaz bile. nk onun bu araci
yapmasi, adam degil ekmek kesilmesi iindir.
Biagi imal eden, yapan degil; onunla cinayet isleyen, adam ldren suludur. Ekmek
biagiyla adam ldren kisi, onu yapilis gayesinin disinda kullanmistir. Bu yzden de biagin
ustasi degil, onu baska birinin kalbine saplayan adam su islemis sayilir. Yani kt olan,
biagin yapilmasi degil, onun kullanis seklidir.
ATES OLMASAYDI?
Bir baska rnek verelim. Atesi dsnnz. Faydali midir, zararli midir?
Atesin yaratilmis olmasi, varligi, insanlar iin ne kadar gereklidir, degil mi? Ates
olmasaydi, medeniyet ne byk kayiplara, noksanliklara ugrardi. Anta madem ki ates ok
Iaydaliymis, varligi insanlar iin gerekliymis ve gzelmis diye, gidip iine elinizi sokarsaniz,
kt bir is yapmis olursunuz. Daha dogrusu atesi kendimiz hakkinda kt yapmis olursunuz.
Bylece herkese Iaydali olan ates, size zararli olur. Yani sizin yanlis ve kt kullanisiniz, atesi
sizin iin zararli hale sokmus oldu. Yoksa, aslinda ates de ok Iaydali ve gerekli bir seydir,
yle oldugu iindir ki atesin yaratilmasi da gzeldir...
Ates yangina dnsrse Iet olur. Fakat su atesin yaratilmasinda mi, tedbirsiz ve
ihmalci insanlarda mi?
SEYTAN'IN YARATILISI IRKIN DEGIL
Simdi gelelim Seytan'a.. Peki onun yaratilmasi, gzel mi olmustur, irkin mi?
Seytan'i Allah niin yaratmistir? Hep ktlk yapsin da insanlara gnah islettirsin diye mi?
nceki misallerin isiginda dsnebilen bir ka grencim hemen ellerini kaldirip cevap
verdiler. Hemen hemen Seylan'in yaratilis hikmetini yakalamislardi. Konusa, konustura
vardigimiz ortak sonuca gre, Seytan'in yaratilisi da aslinda kt, irkin ve gereksiz degildi.
Allah, Seytan'i da bir sebeple, hem de ok Iaydali ve lzumlu bir sebeple yaratmisti.
nk O, kullarini seviyordu. Kullarinin iyi, Iaydali ve dolayisiyle de Cennet'e layik
olmalarini istiyordu. Iste Seytan, bu istege aracilik yapacakti. Insanlarin iyiligini, sevabini
artiracak; onlarin, Allah'a layik kullar olmalarini saglayacakti.
nk Allah insani, hem ykselmeye, hem de alalmaya msait bir varlik olarak
yaratmistir. Yani insan isterse, peygamberlere komsu olabilecek bir yce makama kadar
ikabilir. Ama yine insan, isterse kendini hayvanlarin seviyesine kadar, hatta ondan da
asagilara kadar dsrebilir. Iste bu dsme ve kalkip ykselme izgisinde Seytan, insanin isine
yarar. Onu dinlemedike, onun iine attigi ktlklere direndike veya aksini yaptika, insan
ycelir, ykselir, meleklesir, hatt onlari bile geip peygamberlere komsu olabilecek bir
manev makama ikabilir. Amma, Seytan'i dinlerse, onun iine attigi ktlkleri yaparsa,
dser, alalir, hayvanlasir, hatt daha asagilara dsp seytanlasin Insan seytani haline gelir.
Zaten bylelerinin ogalmasi sebebiyle gnmzde esas Seytan ok rahattir. Hatt bazan en
ok tatil yapan Seytan olmaktadir. nk onun vaziIesini gnll yklenip zevkle yapan
insanlarin sayisi artmistir. Seytan da yan gelip yatmakta, keyIine bakmaktadir.
19
SEYTAN, BOKSRLERIN KUM TORBASI GIBIDIR
Demek, nasil ekmek biagiyla ekmek kesmek gerekir, nk o maksat iin yapilmistir.
Atesle de yemek pisirmek gerekir, ama elimizi sokarsak aciyla kivrandirir, nk kullanma
yeri bu is degildir.
Su halde Seytan'ra da yaratilis sebebi, onu dinleyip pesinden gitmemiz degil; her
gelisinde onu kovmamiz, dediklerinin tersini yapmamizdir. Bu bakimdan seytan, boksrlerin
kum torbasina benzemektedir.
Boksrler kum torbasi ile antrenman yapar. Kum torbasinda alismayan boksr, rakibi
karsisinda kolayca nakavt olur.
Dikkatli, uyanik bir boksr iin kum torbasi ok gzel ve Iaydali bir antrenman aracidir.
Onu yumrukladika, kaslari gelisir, neIesi ailir, kabiliyeti artar. Zaten kum torbasinin da isi
budur. Boksrn antrenman yapip gelismesi iin yapilmistir. Ancak, dikkatsiz bir boksr iin
kum torbasi zararli olabilir. nk alisma sirasinda, birine laI yetistirmeye alisirken, ya da
bir baska seye dikkat ederken torbaya aninda yumruk vuramazsa, torba kendisini yumruklar,
yzn dagitabilir. Simdi byle saskin bir boksr, "Kum torbasi alisma salonundan
akarilsin, nk ok zararlidir" dese dogru mudur?
Kendisi iin kum torbasinin zararli oldugu dogrudur, ama bu sadece kendi kt kullanisi
sebebiyledir. Dikkatli bir boksr iin ok Iaydalidir. Demek nasil kullanacagini bilmeyen, ya
da bildigi halde dikkat etmeyen kisi, kum torbasini kendisi hakkinda zararli hale getirdi.
Iste, ocuklar, Seytan da bizim kum torbamizdir. Bizler onu her gelisinde dediklerinin
aksini yaparak kendimizden uzaklastirip, kovsak; o bizim iin ok Iaydali, lzumlu ve gzel
bir sey olur. nk onun her dinlemedigimiz Iisiltisi, her uymadigimiz isi sebebiyle sevap
kazaniriz, manen ykseliriz.
Ama saskin boksrn isi gibi, onu dikkatsiz ve daginik bir halde karsilarsak, szlerine
uyarsak, gnah kazaniriz. Bylece Seytan'i kendi hakkimizda kt ve zararli hale getirmis
oluruz.
Hadi bakalim, kimler dikkatli ve isini bilen boksr gibi olacak, yani Seytan'a her
gelisinde yumrugu yapistiracak ve kimler ondan yumruk yiyip perisan kalacak? Iste dnya
imtihaninin en nemli macerasi budur. Fakat Sey-tan'dan yumruk yemek, bir insanin
yumrugunu yemekten ok daha ktdr. nk Seytan'in yumrugu yzmz gzmz
degil, daha da nemlisi ruhumuzu, vicdanimizi, kalbimizi gnlmz, dolayisiyle de
imanimizi zedeler, yipratir, sakatlar.
SEYTAN'IN GNLL ASKERLERI
Hep Seytan'in pesinde gezip onun askeri olan insan, insanliktan istiIa etmis, baska bir
mahlk olmus sayilir. Ama bazilari byle baska bir mahlk olmaya gnlden razidirlar. Niin
acaba? nk bunlarin yaratilislari bozulmus, temel zellikleri kaybolmustur. Artik
insanliktan istiIa etmislerdir. Iyilik yerine ktlkten zevk alirlar. Allah'a itaat etmekten Iazla,
Seytan'a tbi olmaktan hoslanirlar. Iste bylelerinden biri, Seytan'i merak edermis. Ama
sevdiginden merak edermis... Bu ktlk sembol varlik nasil bir seydir, isini nasil yapar,
insanlari nasil etkiler? diye dsnp dururmus... Bir gn karsisinda acayip bir varlik
peydahlanmis... O da biraz korku, biraz saskinlik, biraz da hayretle sormus:
21
Sen kimsin?
Ben Seylan'im. i
Allah, Allah! Seytan'sm ha! Seni grdgme ok sevindim. Ben seni hem ok sever,
hem de ok merak ederdim. Tanistigimiza nasil sevindim, bilemezsin... Ancak senden bir
ricam var...
Nedir?
Ben seni merak ettigim kadar, senin nasil alisip, insanlari gnaha nasil sevkettigini
de merak ediyorum. Bugn beni de yaninda dolastirir, neler yaptigini gsterir rrsin?
Hay hay, demis Seytan... Ve dsmsler yola... Btn ktlk ve gnah yollarini,
insanlari nasil gnaha ve ktlge kiskirttigini gstermis Seytan...
Gnahtan zevk alan adam, Seytan'in arkadasligindan ok memnun... Aksam olunca,
Seytan, eh, hadi bakalim, simdilik bu kadar demis... Adam ok memnun, deta ayrilmak
istemiyor. Isteksiz isteksiz,
Peki demis, ama sana son bir sorum olacak, bunun da cevabini ver, ayrilmadan.
Sor, demis Seytan.
alirlar.
~ Bazi insanlar seytanin gnll askerleridir, iyilik yerine ktlkten zevk
zerinde esit esit ipler, halatlar gryorum. Nedir bunlar, ne ise yarar?
Seytan glms gevrek gevrek ve demis ki:
Ben bunlarla yoluma, izime getirecegim insanlari baglar ekerim.
Adam biraz da saskin sylenmis:
Ama beni bir gn boyu gezdirdin pesinde... Fakat hi bunlarla baglamadim...
Seytan gzden kaybolmadan nce, syle deyivermis adama:
Ben gnlsz ve isteksiz olanlari pesimden getirmek iin takarim bu ipleri...
Zorlamak iin kullanirim halatlari... Ama sen ve senin gibiler zaten benim gnll as-
kerlerimdir. Niin baglayayim onlari, neden ipleyeyim. Kendiliginizden geliyorsunuz ya.
Ya, iste byle... Seylan'in isini kolaylastiran, hemen hilelerine kanip pesine dsenler
var. Ne yazik. nce de syledigim gibi, bazilari daha da kt... Seytan'in ekmesine,
ktlkleri hatirlatmasina da gerek kalmadan kendileri ktlklerin pesine dsyorlar. Hatt
diger insanlari da ktlklere ekerek, Seytanlik grevini stleniyorlar. Bylece de Seytan
gnl rahatligiyla tatile ikiyor. Uzun uzun tatil yapiyor. Ne yazik byle insanlar iin...
AL SUNU!.. VER BUNU!..
', 23
DNYA IMTIHANINDA SEYTAN ENGELI
Oysa ki Seytan, hayat yolunda nmze konulmus bir nemli engeldir. Hayat da bir
yaris ve bir imtihandir. Engelli yarislar vardir ya onlar gibi... Bakalim kim engellere takilip
dsecek, kim atlayip geecek ve hedeIe gidecek...
Siz, hi askerlerin egitim alanlarindaki engelleri grdnz m?
esit esit, kisim kisim engeller sahayi doldurmus. Bakiyorsunuz bir ykseklik var,
oradan atlamak gerekiyor. Bir baskasi, derin bir ukur, atlayip tekrar ikmak gerekiyor. Diger
yanda merdiven var, tirmanmak gerekli ve bunun gibi bir sr engel... Bunlari egitim yapan
askerlere eziyet olsun diye koymamislardir elbette... Her engel, egitim yapan askerin bir
organini, bir kasini, bir hareket kabiliyetini artirip gelistirmeyi sagliyor. Pentatlon sahasi
denilen bu egitim yeri, nasil askerlerin g ve kabiliyetlerini gelistirip dolayi-siyle de
basarilarini artiriyorsa; iste hayat meydaninda da bazi engeller, imanli insanlarin inanlarini
ve ahlklarini glendirmeye yariyor.
Iste bu engellerden biri de Seytan'tir. Hem de en byk engellerden biri. Insanin
iindeki neIis,
insanin kabiliyeti nne ikan engelleri asmasi nisbetinde gelisir.
yani ktlkleri isteyen, arzulayan gl duygu da, Seytan'in en byk destegi... Bu
birlesik ser kuvvetlerine karsi dayanikli olmak, direnli bulunmak gerekir. Aksi halde
antrenmansiz bir sporcu gibi bu engellere takilip kalmak isten bile degildir.
Seytan'i ve hilelerini bilenler ve daima ona karsi te-tikde durup mcadele edenler,
Seytan engelini rahatlikla atlayip geerler. Ancak, her antrenman gibi Seytan'a karsi olan
mcadelede de biraz yorgunluk ve ter vardir elbette. Ancak o engeli asip, Seylan'in hilesine,
maglup olmayinca yle zevkli bir basan lezzeti elde edilir ki, gerekten tadmaya deger. nk
bu, insanin kendisinin imtihanidir. Iradesini, dayanikliligini bizzat lmesi demektir. Irade
gcnn, saglam duygularinin ve imaninin imtihanini vermis olmanin huzuruna hibir zevk
denk degildir.
SEYTAN'IN EN BYK TUZAGI
Hocam, Seytan'in hileleri dediniz, nedir bunlar? Insanlara karsi nasil tuzaklar kurar
Seytan?
Soru ok gzel, Iakat bizim zamanimiza sagmayacak kadar uzun... Ancak sizlere
Seylan'in enteresan bir hilesini syliyeyim:
Seytan, insanlari ktlk ve gnahta devam ettirebilmek iin, bazan, kendi varligini bile
inkr ettirir. Yani gnahkr insan der ki, Seytan diye bir varlik yoktur. Bylece de kt bir
varliga uymus olma duygusundan kendini kurtarir, rahat rahat gnah isler. Demek ki, onun
birok hiylesinden biri de kendi varligini inkr ettirmesidir.
Bu aiklama zerine siniIin zeki grencilerinden biri , hemen atilarak,
Hocam, Seytan, tevazu gsteriyormus meger...
25
Niin?
Siz baska bir dersimizde anlatmistiniz ki, Seytan, gururu ve kendini begenmisligi
sebebiyle Allah'in lanetine ugradi, kovuldu. Bu da gururun, benligin, bencilligin ne kadar kt
bir huy oldugunu gsterir. Aslinda gurur ve kibir, bbrlenmek gibi huylar Seytan'in; tevazu,
alakgnlllk ise peygamberlerin ortak zellikleridir.
Fakat simdi de Seytan'in kendi varliginin inkr edilmesine bile razi oldugunu, hatt
bunu kendisinin istedigini sylediniz. Birinin kendisinin inkrini ve kabul edilmemesini
istemesi tevazu ve alakgnlllk degil midir? Seytan da bunu yapmis olmuyor mu?

Hayir, yavrum, bunu yapmis olmuyor. Tam tersine kendisini inkr perdesiyle
saklayip, insanlari daha ok pesinde gezdirmek ve te'sirinde tutmak istiyor. nk, Seytan'in
varligini bilen ve kabullenen kisi, ondan ve hilelerinden korkar, kainmak ister... Ona karsi
dikkatli durur. Ama onu inkr eden byle bir dikkati gstermez. nk, kendisinden
kainilacak bir varligin olmadigini saniyor. Bylece de Seytan tevazu gsterip ortadan
ekilmis, kendi varligini gizlemis olmuyor; daha ok is yapmak iin bir tuzak kurmus
oluyor... Bunun tevazu ile bir ilgisi yoktur. Ancak akla gelmedik bir hiledir bu...
Sunu da unutmamak gerektir ki, Seytan'in varligini bilen ve inanan bir insan, onun
serrinden korkup uzaklasmak ister, dikkatli olur. Her vakit, Seylan'in ve neIsinin
ktlklerinden kendini korumasi iin Allah'a dua eder. Ama ona inanmayan byle bir
yakaris iin ihtiya duyabilir mi?
Demek ki, nasil meleklerin varligina inananlar onlara benzemek isterler. Onlar gibi
gnahsiz ve temiz, ma-
sum varliklar olmaya aba sarIederler. Ama meleklerin varligini kabul etmeyenler,
byle kendilerini benzetebilecekleri rnek bir varligi inkar etmis olurlar. Baska bir deyisle,
meleklere inanan, onlara benzemek iin ugrasir, meleklesin Seylan'in varligini kabul eden de,
onun ktlklerinden uzak durmaya, hilelerine kapilmamaya gayret eder. Zaten Seytan'dan ve
onun ktlklerinden kamadan, meleklesmek mmkn m? nce ktlkten kaacaksiniz.
Katiginiz her ktlk bir ibadet sevabini size kazandiracaktir.
Demek ki, simdi parolamiz, "Ka ve kazan" olacaktir. Kaabildikten sonra, gnahlarin
oklugu, insanlara sadece daha Iazla sevap kazandirir.
Kaabildikten sonra, gnahlarin oklugu insana sadece daha Iazla sevap kazandirir,
insanlik kalitesini artirir.
27
ASLI'LAR ASLINA DNECEKTIR
Birka gn sonra, "Seytan tevazu mu gsteriyor?" diye soran grencim Asli, bana geldi.
Onu dikkatinden dolayi ok severdim. O derste de: "AIerin, sen ideal bir Mslman
olacaksin" demistim.
Geldi ve deti olmadigi zere pek tutuk olarak, biraz da utanarak syle dedi:
Hocam, geen gn derste bana iyi bir Mslman, ideal bir Mslman dediniz. O
gnden beri hep dsnyorum. Galiba ben, olmadigim gibi grnp sizi aldatiyorum. Bunu
da dsndke huzursuz oldum. En iyisi, geregi size syleyip rahatlamak istiyorum.
- Nedir gerek? Syle ama, benim dsncemi degistiremezsin. Senin kadar temiz
yrekli, aliskan, terbiyeli, din konulara merakli bir insandan baska trls olamaz. Ben
kolay kolay Iikrimden vazgemem, ama sen yine de syleyeceklerini syle...
Hocam, bilmiyorum ama, ben normal bir Mslman bile olamam herhalde. nk,
birtakim seyler yapi-
yorum ki, bunlar herhalde dinimize uymuyor. Mesel ben mayo giyip denize giriyorum.
stelik namazlarimi da tam kilamiyorum.
Bak Asli. Bu dsncelerini tebrik ederim. nk kendini kontrol edebiliyorsun.
Yaptiklarini degerlendire-biliyorsun. IIadelerinden anlasildigina gre de, kt grdgn
seylerden zgnsn, iyilige hevesli ve meyillisin. Bunlar gzel seyler, ayrica da imanin ve
Islmiyet'in etkileridir. Demek ki seni iyi bir Mslman olarak grmekle Iazla da yanlis bir
sey yapmamisim.
Ayrica, "gnahsiz bir Mslman" dsnmek mmkn degildir. Her Mslmanin uIak
teIek de olsa hatsi, kusuru, gnahi vardir. nk onlar da insandir, melek degildirler...
Ancak Allah, kullarini degerlendirirken, onlari hemen bir-iki gnah iin Cehennem'e atmaz.
Gnahlar ve sevaplar tartilacak, hangisi agir ve Iazla gelirse, digerleri sayilmayacaktir.
Bir baska husus da, gnahlar sizin karnelerinizdeki notlar gibidir. Bir dersin zayiIi diger
bir dersin iyi notunu etkilemez. Diyelim ki bir grenci Trkeden zayiI almis. Buna bakarak
matematikten de zayiI verilmez.
grenci sadece zayiI aldigi derslerden ikmale alir, digerlerinden gemis sayilir. Aynen
onun gibi, namaz, oru, ahlk kurallari, ktlklerden kama gibi seyler birer derstir.
Bakalim, kaindan geip, kaindan ikmale kalacagiz? Ama ogunluk ve mhim dersler iyi ise,
bazan, durumu ve sartlari da gznnde bulundurarak gretmenler kurulu bir-iki zayiIi
kurtarabilir.
Allah da aIvedicidir. Peygamberimizin seIaati vardir. O da kimsenin Cehennem'e
gitmesini istemiyor. Onlari da dsnerek mitsiz olmamak gerekir. Ancak, kurtulus yollarina
bakarak gevsememek de lazim tabi... Aksi halde
29
zayiIini kurtarmaya alismayan grencinin durumu gibi, byle bir insanin durumu da
aIva layik grlmez.
nemli olan, ktlklerden zlmektir, pisman olmaktir. Gnahlari kt gren ve
onlari yaptigi zaman zlp aglayan kisi, o gnahini temizlemis olur. Ama bir daha
yapmamak sar tiyle. Yapilan gnahlardan dolayi mitsizlik iine dsmek yanlistir. nk,
Allah'tan mit kesmek de byk bir gnahtir. Rahmeti, aIvi sonsuz bir Yaraticimiz var...
Asli, sen ktlklerden kamaya alis... Kaamadiklarinin zntsn yreginde duy ve
bir daha yapmamaya alis. Ibadetleri tam yapma niyetini, gnahlardan daha Iazla kama
niyetini de iinde tasi. Niyetin bu olsun.
Byle gryorum ben seni ve bunun iin de gerek bir Msl-mansin diyorum. ok
tesekkr ederim gretmenim, beni byk bir dertten kurtardiniz, Insaallah yapamadiklarimi
da yapar, ideal bir Mslman olurum. Bu aiklamalarinizdan sonra, gerekten iyi bir
Mslman olabilecegimi anlamis bulunuyorum.
Asli, buruk ve tutuk halinden kurtulmus, gzleri glmeye baslamisti. Asli'lar aslina
dnecektir midim, bugn bir daha canlanip yeserdi... Sagol Asli...
hirette gnahlar ve sevaplar tartilacak, hangi taraI agir gelirse, insan ona gre
karsilik grecektir.
KADIKY VAPURUNU KAIRAN ADAM
T slm'in her emrini bir derse benzetiyorum. Birok soru-J. larin iinden bylece rahat
ikiliyor. O zaman "Kirmen Ktibin" meleklerinin verdigi gnah-sevap deIteri de karne
misali oluyor tabi... SiniIi gemek Cennet, siniIta kalmak ise Cehennem...
Bu misalin en ok isime yaradigi bir gn hi unutamam. nk o gn, bana hl
devam eden bir dost kazandirmistir.
Orta birinci siniIlara namaz konusunu anlatiyorum. Namazin Iaydalarini anlatarak
konuyu bitirdigimde kk Hlya'nin gzleri bulutluydu. Dikkatimi ekti. nk her zamanki
gibi atak ve dikkatli degildi.
Yanilmamisim. TeneIIse ikarken arkamdan geldi ve daha da nemlenen gzleriyle ve
gayet kisik bir sesle sordu:
mi?
Hocam, namaz Islm'in sartlarindan biridir degil
ruz ya...
Bak simdi Hlya'ya... Ka derstir bunu anlatiyo-
31
Hocam, bu temel bir sart ve Allah'in emri olduguna gre, yapilmalidir. Ama ogu
kimseler yapmiyorlar. Onlarin durumu ne olacak?
Yapmayanlar namaz dersinden ikmale kaliyorlar. Eger, sonradan kaza etmezler ve
Allah'in da aIvini elde edemezlerse, bunun cezasini ekeceklerdir.
Nerede ekecekler?...
hiretin ceza yeri Cehennem'dir...
Hlya, tesekkr edip uzaklasirken ben bu sorulara bir mn verememenin saskinligi
iindeydim. nk zeki ve aliskan bir grenciydi o.
Ne var ki birka gn sonra yine beni bir teneIIs saatinde ve olduka dar bir vaktimde
buldu. Asagi yukari benzer sorulari sordu. Anlamak istiyordu ki, namazini kilmayan kisi, eger
ahlk bakimindan gayet mkemmel ve stn olsa da mi, yanacak Cehennem'de? Ama ok
mkemmel bir insan, herkesle iyi geiniyor, haksizlik yapmiyor, haram yemiyor, oluk
ocugu iin her trl Iedakrliga katlaniyor, orucunu bile tutuyor vs...
Ben szn kestim ve dedim ki:
Hlya, simdi bu bes dakikada yapacak islerim var. Daha nce de anlattigim gibi,
byle biri, birok derslerden geen, ama mesel matematikten ikmale kalan grenci gibidir.
Bir baska iyiligiyle bundan kurtulamaz.
Fakat, her nedense o kaIasini namazin cezasini takmisti. Yine ayni soruyu sordu:
Yni Hocam, sonunda mutlaka Cehennem'de ceza ekecek mi, byle biri?...
Ben daha Iazla aiklamaya girmedim, zaten zamanim da yok. Hemen kisa ve kestirme
cevabi yapistirdim, merakla ve aglamakli gzlerle bakar Hlya'ya:
Evet, byle biri cezasini ekecektir.
Hepten gzleri yasaran ve heyecanlanan bu yavrucagin durumu iyice dikkatimi ektigi
iin de, hemen ekledim:
Imanli ve ahlakli bir insan oldugu iin, sonunda yine Cennet'e dnecek ama...
Fakat, Hocam, bu adam her iyi ve gzel seyi yapiyor. ok iyi bir insan aslinda.
Namaz kilanlari da seviyor ama, kendisi kilmiyor.
Peki bu kadar iyi huylu, sevilen, sayilan bir Ms-lmansa niin namazini kilmiyor?
Btn bu gzel isleriyle birlikte onu da yapsin, bylelikle iyilikleri tamamlansin. Yoksa
Kadiky vapurunu kairan adam gibi olur.
Ne demektir Hocam, Kadiky vapurunu kairmak?..
Bak Hlya, bir adam dsn... T kalkip Van'dan geliyor. Gnl, saatli bir is iin...
Diyelim ki Istanbul Ad-liyesi'ndeki mahkemesine yetisecek, saat onda... Btn isler yolunda
gidiyor. Van'dan kalkip gelen adam en seri ve sr'atli vasitalarla aktarmali dndermeli
yetisiyor Kadiky'e. Saate bakiyor, sekiz. Eh, daha iki saati var. Yarim saatte vapurla karsiya
geecek ve Adliye'ye rahatlikla yetisecek, dvasinda bulunabilecek. Adam biraz bu sevinle,
biraz da bu hizli yolculugun verdigi yorgunlukla oturuyor bekleme salonundaki kanepeye.
Oturuyor, ama dalip gidiyor... Gzlerini atigi zaman saat onbirdir. Ne dva kalmistir, ne de
yapacak baska bir sey. Btn yorgunlugu ve kosturmacasi da bosuna gitmistir stelik.
Iste, btn iyilikleri, gzellikleri yapan, her gnahtan kaan, orucunu tutup da namazini
kilmayan adam buna benzer. O da btn hayat yolculugunda herseyi yapiyor, ama asil
sonunda en nemli sonu unutuyor. Demek ki, namazini kilmayan iyi kimseler, bu Kadiky
vapurunu kairan adam gibidirler diyebiliriz. Kairdiklari dvayi kaybedebilir, bu sebeple
ceza bile alabilirler.
33
Hlya, Kadiky vapurunu kairan adam diye mirildanarak uzaklasirken, ben
dsnyordum ki, herhalde kendisi iin soruyor bunlari...
Ama birka gn sonra, okula bir ziyaretim geldi. Nbeti grenciler haber verdiler.
Buyursun gelsin, dedim. Fakat grenciler ziyaretinin beni asagida yalniz grmek
istedigini sylediler. Hayirdir insaallah diyerek indim kapiya. Herhalde bir velidir diye
dsnyordum. Sempatik ve gleryzl, orta yasli bir adamla karsi karsiyayim. Bir trl
hatirlayamiyorum. Ancak o ok samim bir dost gibi tebessmn arttiriyor. Selmlasip el
sikisiyoruz.
AIIedersiniz, sizi taniyamadim, diyorum... O biraz daha glerek:
Beni ilk deIa gryorsunuz ama, giyaben tanirsiniz, diyor. Ben zihnimi zorlayip
hatirlamaya alistigim sirada da merakimi gideriyor:
Ben, Kadiky vapurunu kairan adamim, diyor...
***
Isabet ki, bir saatlik dersim bos... Konusuyoruz. Hatta anlasiyoruz. Ve anliyorum ki,
Hlya, babasini ok sikistirmis, namaz kilsin da Cehennem'de yanmasin diye. nk kendisi
ve annesi, birlikte namaza baslamislar. Evin tek ocugu olarak, ok istiyormus Cennet'te
birlikte olmayi... Kendisi ikna edemeyecegini anlayinca da, babasini bana yollamis...
Aydin Bey, ayrilirken ok memnun oldugunu sylyor ve bundan byle Kadiky
vapurunu yakalayan adam olmaya sz veriyordu...
ESENGL'N MEKTUBU
Sevgili Hocam, Sizin gzel izahlariniza hep sorularla, sphe dolu sorularla karsilik
veriyoruz. Ne olur bana kizmayin, kirilmayin.. Ben, aslinda inanmak istiyorum. Inanip da
kurtulmak istiyorum. Inanmadan huzur bulamayacagimi ok iyi biliyorum.
Inancin iimde bir gl gibi aildigi zamanlar olmuyor degil. O anlar benim en mutlu
anlarimdir. Bu gzel mutlulugu size borlu oldugumun da Iarkindayim.
Fakat ya o sorular, ya o sphe dolu sorular da ne oluyor diyeceksiniz? Siteminizde, hatt
kizmanizda haksiz de degilsiniz. Ancak, sunu bilmenizi isterim ki, sizin iimde kurdugunuz
inan dnyasini bombardiman eden, yikip mahveden te'sirlerden henz kurtulabilmis degilim.
En basta ailem, bana, "Genligini yasa, bu bilgiler, bu Iikir ve inanlar, seni yasama
sevincinden koparacak" diyorlar.. Arkadaslarim, "lm ve hiret kokuyorsun"
35
diyorlar... Okudugum kitaplar, seyrettigim Iilmler Allah'tan degil, tabiattan; imandan
degil, maddeden; Hz. Adem'den degil, evrimden, maymundan bahsediyor.
Degerli Hocam, sizin deta irpmircasma olanca seIkatinizle anlattiginiz konular bizi
kurtarmak iindir, biliyorum. Ama sunu da biliyorum ki, yaptiklarinizi yikmaya alisanlar,
bozmaya ugrasanlar var. Hem de pek ok ve kalabaliklar... Hem de mthis bir teskilt
halindeler, saniyorum.
Btn bunlara karsi direnebilmemiz, iman ve Islm'in yaninda olabilmemiz ne kadar
zor, takdir edersiniz... stelik ben bir gen kizim artik... Bunun da ayrica bir baska zorluk
sebebi oldugunu sanirim kabul edersiniz. Ama btn bu zorluklara karsi size bakarak
direncim artiyor, kendimi gl hissediyorum. Peygamberimiz bir tek kisi olarak basladi
Islm'i yaymaya demistiniz, bunu hi unutmuyorum. Ve stelik ben bir tek kisi degilim.
Ayrica, size bakiyorum. O kadar rahat ve sevinli ders anlatiyorsunuz ki, sanki btn
dnya lem sizin gibi dsnyor, herkes sizi destekliyor. Bu da hosuma gidiyor ve herhalde
imanin gc diyorum. nk byle bir moralle bizleri kurtarmaya alisiyorsunuz. Iyi ve
mkemmel birer Mslman olmamizi istiyorsunuz. Bu yce ve kutsal abanizi takdir
etmemek, duygulariniza katilmamak mmkn m? Emin olunuz ki, bzi geceler sabahlara
kadar uyuyamiyorum ve devamli sizinle konusuyorum. Size derste sorup syleyemediklerimi
syl-
yor, iimi aiyor, derdimi dkyorum... Niin size?
nk, hibir ardniyet beslemeden, gizli hesap yapmadan siz yaklasiyorsunuz bana.
Sizde ana-babamin yakinligini buluyorum. Kimbilir ka gece sabahladim sizinle konusarak...
Ve kimbilir ka gecem hikiriklarla dgmlendi, gzyaslariyla son buldu... Fakat bu
hikiriklar ve gzyaslari benim mutlulugumdu ve derslerimin, bunalimlarimin bitmesiydi.
... Sizden, derslerinizden, gzel gtlerinizden nasil kopacagim, nasil ayrilacagim?.. Bu
ayrilisin dsncesi bile ne kadar dayanilmaz? Keske okulumuz yil degil, alti yil olsa ve
keske hi bitmese...
Fakat, sevgili Hocam, ayrilacagimiz su gnde size sz veriyorum ki, grettiklerinizi
unutmayacagim. Zaten onlar zel bir deIterde cmle cmle not edildi. Ve o kadar okundu,
anlatildi ki... Birogu ezberimdedir. Ve yine sz veriyorum ki, o gzel lleri, prensipleri
yasamaya, uygulamaya alisacagim.
Sevgili Hocam, emeklerinizin bosa gitmedigine inanmanizi isterim. Benim gibi dsnen
ok grenciniz oldugunu da biliniz ki, bizden sonrakilere de ayni sevkle gzel gerekleri
anlatiniz.
Degerli Hocam, size ve anlattiklariniza lyik olabilmemiz iin bize dua ediniz.
Hakkinizi hell ediniz. Btn bu duygularimi size szl olarak iIade edebilmeyi ne kadar
isterdim. Ama bu o kadar imkansiz bir sey ki... Bu perisan sayIalari bile ne kadar zor
yazdigimi bilemezsiniz.
37
stelik gzyaslanmi ve hikiriklanmi tutabilmek bsbtn imknsiz...
Herkesin uykuya daldigi bu sessiz, bu gzel yaz gecesinde bile, sylemek istediklerimin
ne kadar azini, ne kadar yetersiz yazabildim. Halbuki baslarken neler neler yazacakdim.
Istiyordum ki szlerim sizin gzel ve doyumsuz slbunuza benzesin. Ama sizin iin ne kadar
az ve ne kadar yetersizdir bu satirlar, biliyorum. Ama, inaniyorum ki, siz, o engin
hosgrnzle beni anlayacak ve bu perisan iIadelerimi kabul edeceksiniz.
Szlerimi bitirirken, tekrar en derin saygilarimi sunar, ellerinizden perim benim sevgili
Hocam...
Size hi lyik olmayan grenciniz
ESENGL...
Dnya mutlulugu ve birlikteligi gelip geicidir. nemli olan ahirette de mutluluk ve
birlikteligi kazanmaktir.
MEDENIYET VE BASPARMAK
Medeniyetler basparmagin eseridir.
Bir gn lise birinci siniItaki dersime girdim. Bir konuya dikkatlerini ekmek istiyordum.
Krsde bir sre ayakta durdum. Herkes degisik birseyler beklemeye baslamisti ki, syle
dedim:
Medeniyet, basparmagin eseridir.
Btn siniI hayret dolu bakislarini yzme dikti. it ikmiyordu. Soran ve aiklama
bekleyen gzlerin sabri bitmek zereydi ki, "Evet," dedim, "Insanlik medeniyetin nimetlerini
basparmaga borludur. Basparmagin diger parmaklarla birlesip is grebilecek vaziyette
olmasidir ki, insana diger varliklar zerinde stnlk imknini veriyor." Bunu ben
sylemiyorum. Medeniyet tarihinin Iikri budur.
Gerekten de birok hayvanlarin parmaklari yoktur. Parmaklari olanlarda ise,
basparmak insanda oldugu gibi elin diger parmaklariyla uysamadigindan Iaydali bir is
1 39
grecek vaziyette degildir... Akil ve zekanin ortaya koydugu btn pln ve programlan
teoriden pratige Iikirden uygulamaya ikarirken hep basparmaga muhta oluyoruz.
Ilmin anasi olan yazi yazmayi, vazgeilmez ara ve gerelerin yapimini, sanayiin btn
dallarindaki Iaaliyetleri basarabilmek iin hep ona muhtaciz. Bunlarin btn iin de
basparmak bas ihtiyalanmizdandir.
BASPARMAGIMIZA TESEKKR M?
Szm bylece biterken, herkesin btn dikkati bas-parmaklarmdaydi. Kimi tutmus
eliyle onu inceliyor, kimi de basparmagini kullanmadan yazi yazmaya alisiyordu. Dedim ki,
"Anlattiklarima itiraziniz yoksa, ki ye grnyor, kimse sz istemedi; yleyse hemen
basparmagimiza tesekkr edelim. Bu ok nemli vaziIeleri yapmamiza yardimci olan ve
kiymetini simdiye kadar hi dsnp takdir etmedigimiz bu organimiza tesekkrlerimizi
sunalim." SiniItaki ciddi hava bir anda yzlerde dolasan tebessmlerle gevsedi, hatt
glsp konusmalar basladi. nk bazi tatil yaramazlar basparmaklarini dikmis ve ona
tesekkre baslamislardi. Kaldirdim birini, sylediklerini yksek sesle tekrarla, dedim. nce
utanip sikildi, israr edince de syle dedi: "Ey basparmagim, meger sen ne nemli bir grev
yapmissin, ben bunu ancak simdi anliyorum. Senden zr diler, gecikmis tesekkrlerimi
sunarim."
Son kelimeyle birlikte siniItan kahkahalar ykseldi. Bir anda ortalik samata yerine
dnecekti ki, sert bir ikisla susturdum onlari ve konuyu sulandirmayalim, ciddi dsnelim,
dedim. nk, byle ok ciddi konular gayet ciddiyetsiz ve sulu bir sekilde ele alininca,
mes'elenin z kaybolur. Dolayisiyle de alinacak ibret dersinden eser kalmaz.
I
iktir.
Konu zerinde dsnenlerin grslerini aldiktan sonra, varilan ortak netice syleydi:
En uygun dzen ve llerle diger parmaklari yaratan, basparmagin da yaraticisidir.
nk aralarinda mthis bir uyum ve isbirligi vardir. Sonra iki elin de yaraticisi aynidir. Zira,
iki el arasinda da ayni uyum ve paralellik vardir. Birlikte hareket etmek ve yardimlasmak iin
yaratildiklari apa-
41
Btn bunlari kim yapmissa, kim yaratmissa; btn vcudu yaratan da O'dur. Insan
vcudunun dis ve i organlari arasindaki akla hayretler veren uyum ve ahenk de mthistir. En
kk bir tesadIe ve suursuz olusa yer vermeyecek sekilde yce bir SAN'ATKR'in
erisilmez bir san'at mu'cizesini gsteriyor insan vcudu... Varligimizin her noktasinda Allah'in
taklidi imknsiz san'atlannm parildadigini gryoruz.
yleyse, sadece basparmagimiz iin degil, btn vcudumuz iin, Allah'imiza, yce
Yaratici'miza skr borluyuz. Zira, en uygun llerle ve en gzel sslerle insani madd ve
manev ynlerden stn yapan Yaratici'miza karsi minnet borcumuz denemeyecek kadar
Iazla-
dir.
TeneIIse iktigimizda, siniI baskani syle dedi:
Hocam, bugn biyoloji dersi yapar gibi baslamistik ama, sonunda yine imana ve
Allah'a dndk...
Elbette, dedim... Insan gren bir gzle bakabilirse, bu kinattaki hersey onu Rabbine
gtrr. Allah'ina ulastirir. Bunun iin bir sz sylenmis:
Grenedir grene,
Kre nedir kre ne!..
Insan bakar kr olmamalidir. Bakmali ve bir basparmaktaki ilh san'ati da dsnp
imanini glendirmelidir.
Sadece elimizin basparmagi olmasaydi, neler olmazdi? Neleri yapamazdik? Hi
dsndnz m? :
EN IYISI OLMAK
"Allah gzeldir, gzel olani sever." HADIS-I SERIF MEALI
Bir rehberlik dersinde konusuyoruz. grencilerimin ileride semek istedikleri
meslekleri soruyorum. Sirayla ve ogu, biraz da ekinerek konusuyor. nk, nemli bir
meslek syleyince siniItan bazan hayret, bazan da alayli ugultular ykseliyor. Arkadaslarina,
syledigi meslegi layik grmyorlar. Ancak pek azina tepki gstermiyorlar...
Basite mesleklere sahiplenenleri ise, yine kmsemeyle karsiliyorlar. Sonunda sz
ben aldim ve iyi yapilmak kaydiyle her meslege ihtiya oldugunu syledim. Iyi bir meslekte
iyi olmak, basarili olmak nemlidir. Yoksa iyi bir meslegi ok kt yapmak mhim degildir.
Aslinda her meslek gerekli ve lzumludur. Ancak insan onu, iyi ve basarili icra etmelidir.
Bu dsncelerden sonra deIterlerine Douglas Mal-lach imzali su yaziyi yazdirdim:
"Dag tepesinde bir am olamazsan, vadide bir ali ol... Fakat, oradaki en iyi ali sen
olmalisin!
43
ali olamazsan bir ot parasi ol, bir yola nese ver...
Bir misk iegi olamazsan, bir saz ol!... Fakat gln iindeki en canli saz sen olmalisin!
Hepimiz kaptan olamayiz, tayIa olmaya mecburuz. Dnyada hepimiz iin bir sey var.
Yapilacak byk isler var, kk isler var...
Yapacaginiz is, size en yakin olan istir.
Cadde olamazsan patika ol!
Gnes olamazsan yildiz ol!
Kazanmak yahut kaybetmek l degildir.
Sen, her neysen, onun en iyisi olmalisin!"
***
Hangi is ve meslek olursa olsun, onun en iyisini ve gzelini yapmanin, gzelce
yapmanin, aslinda Mslma-na yakistigini hatirdan ikarmamak gereklidir. nk,
Peygamberimiz bu manayi da iine alan bir gzel sznde syle buyurmus:
"Allah gzeldir, gzel olani ve gzelligi sever..."
Bu hadisi de deIterlerine byk harIlere yazdirdim...
Yukaridaki szlerin ve bu hadisin isiginda, simdi isimiz nedir, ne yapmaliyiz?
Bu soru zerine siniIin "FilozoI lkabini verdigi Mehmed su gzel cevabi verdi:
Hocam, bu hadisin kapsami o kadar genis ki... Bizim btn hareket ve
davranislarimizdan tutunuz da, glmemize, konusmamiza ve esyalarimiza kadar hersey
dzenli ve gzel olmalidir. Hatt deIterimizi, kitabimizi gzelce kaplayip temiz tutmamiz ve
antamizi dzenlememiz bile bu hadisin manasi iine girer bence...
AIerin Mehmed, sana bosuna IilozoI dememisler... Elbette, btn hayatimizi
kucaklayan ne kadar gzellik varsa hepsi emrediliyor bu hadisle... Yani, kisacasi, Ms-
lmanin irkin isi olmaz. Hersey elden geldigince gzel, iyi ve dogru olacak...
DEGISMEYEN MODA
Peygamberimiz bunu sylemekle kalmamis, kendisi de btn hayati boyunca, en gzeli,
en iyiyi, en dogruyu yasamistir. O, bizim iin degismez bir modeldir. Hani moda iin izilen
modeller vardir. Fakat; bunlar her mevsim degisir. Birbirine zit ve ters haller de kabul edilip,
uygulanir. Peygamberimizin yasadigi hayatin modasi hi gemiyor. 14 asir nce yasanmis
olmasina ragmen bugn hl geerli bir moda... nk onun modelini Cenb-i Hak izmis...
Peygamberimiz, "Beni Allah terbiye etti," diyor. O'nun terbiyesinin stne kim ikabilir?
yleyse... Allah'in verdigi bu gzelligin modasi gemez, eskimez. Yine Peygamberimizin
hanimi Hz. ise'nin iIadesine gre, "Peygamberimiz yasayan bir Kur'an'di"... Yani, Kur'an,
btn gzelligin, insana yakisir modanin nazariyesini, teorisini ortaya koyuyor;
Peygamberimiz de onu yasayarak uygulama alanina ikariyor. Yasayarak, canli bir labora-
tuvar olarak, Kur'n gereklerini sergiliyor, gsteriyor...
yleyse, insan 14 asir boyunca degismeyen, stelik gelisen ilmin de gereklerini tasdik
ettigi bir modayi mi takip etmeli, yoksa, ayda bir yapanlarin degistirip boz-'duklari baska
modalari mi?
45
Tabi burada modadan kastimiz, sadece giyim-ku-sam isi degil... Btn yasayis,
davranis biimlerini de iine alan, hayat modasini, yasama modelini sylyorum. Ilim
adamlari bile sik sik vardiklari yeni neticelerle, eski Iikirlerini, grslerini degistiriyorlar.
Yanildiklarini itiraI etmek zorunda kaliyorlar. Ama degismeyen, aldanmayan, aldatmayan bir
l var. Asirlari asmis; hl dost da, dsman da, "Evet, en dogrusu budur" demek zorunda
kaliyor. Iste bu en dogrunun modeli Peygamberimizdir.
Burada durdum ve sordum:
ocuklar, "Snnet" nedir ve ka esittir? Baktim, biraz nce iltiIat ettigim bizim
FilozoItan baska kimsenin eli kalkmamis...
Biz Avrupa milletleri, meden, imknlarimiza ragmen Hazret-i Muhammed (s.a.v.)'in
son basamagina varmis oldugu merdivenin daha ilk basamagindayiz. Sphe yok ki hi kimse,
bu yarismada O'nu geemeyecektir.
GOETHE
Ben bu syn-i hayret insani inceledim. Benim grsme gre, O'nu insanligin
kurtaricisi olarak tanimak lazimdir. (...) Daha simdiden benim milletime ve diger Avrupa
milletlerine mensup biroklari Muhammed'in dinine girmis bulunuyorlar. Bu suretle
Avrupa'nin Islmlasmaya baslamis oldugunu syleyebilirim,
BERNARD SHAW
Mehmed, syle bakalim, dedim. O, gayet ciddi bir slupla ve kendine gvenen bir
ed ile sunlari syledi:
Hocam, snnet, malmdur, tariI etmeyelim. esitleri ise, ikidir: Birisi, Ienn ve acisiz
snnet, digeri de, eski usldr, tab biraz aci verir.
SiniIta tebessm iekleri amis, Mehmed de sasirmisti. Bilhassa kizlar daha ok
utanla karisik tebessmlerini gizlemeye alisiyorlardi.
Kitaptan "Snnet" konusunu okutturdum, aikladim... Simdi konu tamamen
anlasilmisti. Daha nce na-lattiklarimizin snnetin aiklamasi oldugunu kavramislardi.
Snnet, Peygamberimizin szlerini, hareket ve davranislarini, tavsiyelerini btnyle iine
alan bir kelimeydi. Snnete uymak Peygamberimizin gzel ahlkina, terbiyesine uymak
demekti kisaca.
Snnet, Peygamberimizi, btn islerimizde model olarak kabul etmektir, dedi
FilozoI. Bir baskasi bu tariIten cesaretlenerek syle iIade etti:
Snnet demek, hi degsimeyen Peygamber modasina uymak demektir.
Kizlardan birinin tesbiti de gerekiydi. O da syle diyordu:
Hocam, simdi model sayilan kimseler, ahlksiz
kimseler. Onlar begeniliyor, dolayisiyle onlarin ktlkleri de begenilmis oluyor.
Bylece sevilen ve taklit edilen modeller, zellikle genleri ktlge itiyor. Bence
gnmzde insanlar arasinda yayilan ktlklerin en byk sebebi budur.
47
IMANIN SAGLAMASI
Bu konu artik herkesi sarmis, dsnceler ailmaya baslamisti. Bir baska grenci ise
sunu soruyordu:
Hocam, yleyse, neden en stn ve degismeyen modayi ortaya koymus
Peygamberimizi rnek almiyoruz da, baska modeller, baska rnekler ariyoruz?
Hemen ayni sirada oturan arkadasi bu grenciye cevap veriyor:
Iyi Mslman degiliz de ondan...
Ben, "Evet" diyorum, "AIerin, iyi Mslman degiliz de ondan"...
Cevap yerinde ve gzel!
Ama Asli yerinden Iirliyor deta ve soruyor:
Hocam, niin iyi Mslman olamiyoruz? .. Mslmanligin iyi oldugunu
bildigimiz halde...
Demek ki sadece bilmek yetmiyor! Tabii yzeyde bir bilgi hi yetimyor. nce iyi
bilmek, sonra da iyi inanmak lzim. Iman olmali, grrcesine... Aklimizla kabul
ettigimizi kalbimizle de iyice tatbik edip kabl-lenmeliyiz. Imanimiz,
"ilmin yasamasi, sorup arastirmakla taMit olmamali... Yni
ve geregini yasamakla olur. Bunlar gelenek ve grenekten
olmayinca ilim lms demektir." dolayi bilinsiz bir: SFYAN-I SEVRI
48 /GRETMENIN NOT DEFTERI - 1
iman olmamali... Tahkik olmali... Yani inancimizi dayandigi gerekelerle birlikte bizzat
kavramaliyiz, anlamaliyiz, benimseyip sevmeliyiz. Sinidi, elimizi vicdanimiza koyup
syleyelim, imanimizi bilimsel olarak ispatlayacak gte miyiz? Onun aksi sylenemez
diyebiliyor ve gerekelerini aiklayabiliyor muyuz?
Hocam, gretin yleyse...
Bu sz, dersin sonunda, deta bir koronun Ieryadi idi.
Peki, dedim. Bundan sonraki derslerimizde, iman esaslarimizin isbatlarmi, bilimsel
aiklamalarini yapalim. Problemlerin saglamasini yaptigimiz gibi... Problemi dogru zp
zmediginizi anlamak iin saglamasini yapiyorsunuz ya... Iste aynen yle de, inanlarimizin
da saglamasini yapmaya ve onlari kesinlestirmeye 'TAHKIKI IMAN" denir, Bylece
saglamasi yapilmis olan iman sarsilmaz. Sarsilmayan gl bir iman da insani, iyi bir
Mslman olmaya yneltir. Yani, nce iman...
Bu dersimizi bu parola ile bitirelim. Herkes iman konusunda sorularini, dsncelerini
bir dahaki derste getirsin, isin saglamasini yapmaya alisalim. Evet, "nce iman"... Hersey
daha sonra geliyor.
Bir dahaki seIere, diyerek siniItan ikiyorum ama; bu ne kadar zor bir is... Bir saatlik
ders iinde basarilmasi ne kadar da imknsiz. Biliyorum ki, en az herkesin birka sorusu
olacak...
49
,-*
NCE IMAN
Iman insani insan eder.
Aklima gelen basima geldi. nce iman diye bitirdigimiz dersten sonra, simdi herkes
imanla ilgili sorularini derleyip toplayip getirmisti. Hatt nceki gnlerde kendi aralarinda
mnakasalar yapmislar, konusmuslar, byklerine de sormuslar...
Ilk sz FilozoI aldi. nk onunkisi ok nemli idi ve usl hakkinda idi. Olduka
heyecanli bir iIadeyle syle konustu FilozoI Mehmed:
Hocam, siz iman konusunda btn sorularinizi hazirlayip sorabilirsiniz dediniz ama;
ben bu konuda tam hazirlik yapamadim. nk, evde bunu anlattim. Byk annem hemen
szm kesti ve "Evldim, sakin iman konusunda byle spheli sorulari aklina getirme,
dsnme," dedi. Ardindan ekledi:
Sakin ha, yavrum benim, insan byle seyleri dsne dsne dinden ikar, Allah
korusun...

Ben ok korktum... Daha iyi inanayim derken, bir de imandan ikmayayim diye pek
soru hazirlamadim. Aslinda hi dsnmemeye alistim ama, mmkn olmadi. Yine de
sorularim var. Bunlari da istemedigim halde dsndm...
-bes kisi daha ellerini ayni sey iin kaldirmislardi. Mehmed'i dogruladilar. Onlara da
evde ayni seyler sylenmisti. Hatt birinin velisi durumu gelip benimle grse-cekmis...
Allah'in varligi ve birligiyle ilgili soruyu din dersi gretmeni olarak nasil sordururmusum
ocuklara...
Konuya nereden baslayacagimiz anlasilmisti.
Peki ocuklar, dedim. Simdi sizinle nce bunu tartisalim. Ben size dsnmeyi ve
soru sormayi yasaklayayim mi? Ben anlatayim, ya da anlattirayim, sizler de dinlediklerinizi
oldugu gibi kabul ediniz. Ne dsnnz, ne de soru sorunuz... Kabul m? Ister misiniz?
Tabi bu tekliI byk bir ogunlukla ve hem de siddetle reddedildi. Anlamak istiyoruz,
dediler. yleyse konusacagiz, dsnecegiz ve soracagiz. Inanlarimizi ispatlayacagiz.
Ispatlayacagiz, yani imanimizin saglamasini yapip pekistirecegiz. Inansiz birinin sorulariyla
da karsilastigimiz zaman sarsilmayacagiz. Aksi halde bir inansiz kisinin syledikleri, bizim
de kaIamizi karistirabilir, inancimizi sarsabilir. Bu bir kisi degil de, bir kitap, bir gazete, bir
Iilm olabilir. yleyse hazirlikli olmaliyiz, inancimizi savunmaya...
Bir baskasi hemen sz istedi.
Syle yavrum dedim.
Hocam, peki bu anlattiginiz gerekleri byklerimiz niin dsnemiyor? Mesel
benim annem de din konularla Iazla ugrasmami ve hele soru sormami hos karsilamiyor.
Onlarin niyetleri kt olamaz. Acaba ne dsnyorlar ki byle davraniyorlar?
Byle davranislarin altinda yatan bzi dsnceler
51
var elbette. Ancak, konumuzu dagitmamaya alisarak birka noktaya dokunalim.
Birincisi, gemisle ilgili. Eskiden iman konularinda sphe pek azdi. Herkes inancina
siki sikiya bagliydi. zellikle Allah'a inanmayan bir insana rastlamak deta imkansiz gibiydi.
nk ok inanli bir toplumda byle biri bulunsa bile, kendini aiga ikaramazdi. Iste byle
bir toplumda, iman konulari zerinde derin dsncelere ve isbatlara gerek duyulmamasi
normaldi.
Ama gnmzde durum byle midir? Her mahallede, hatt her sokakta neredeyse bir
inansiz, ya da inanci zayiI insana rastlamak mmkn bugn. Demek ki eskiden olmayan bir
sekilde imani korumaya, savunmaya ve ispatlamaya ihtiya vardir.
Szmn burasinda FilozoI Mehmed atilarak, "ok dogru Hocam, su anda bizim
siniIimizda bile inanmayan bazi kimseler vardir," dedi.
Hayir FilozoI, dedim. SiniIimizda belki inancini ispatlamak isteyen, daha
bilinlendirmek isteyen kimseler vardir. Inansizlik baskadir, inanmaya alismak baskadir. Ne
yazik ki, bugn inanmaya abalayan, inansizliktan kamak iin ugrasan bazi kimseler, sanki
inansizlarmis gibi grlyorlar. Oysa ki onlar, iinde bulunduklari durumdan memnun
olmayan, inanmaya, daha Iazla inanmaya abalayan insanlardir.
SiniI baskani biraz da kizgin, FilozoI Mehmed'e bakarak syle konustu:
Hocam, yasli kimselerin niin iman konusundaki sorulardan hoslanmadiklarini
anlatiyordunuz. Mehmed araya baska soru soktu.
Evet, onu da anlatayim. ocuklar, eskiden byle iman konusunda ispatlayin bilgilere
Iazla ihtiya duyulmadigindan, bunlar halka inecek sekilde aik yazilip izilmemis, ancak ilm
olarak kitaplarda yer almis. Bykle-
rimizin yasadigi devirlerde ise, din dersi okutulmamis, dogru drst din bilgiler
verilmemis. Tam tersine inansizligi anlatan yanlis bilgiler yazilip izilmis. Iman konusuna
girenler hep saldirmak ve bozmak maksadiyle konuya girmisler...
Bu sartlar altinda yetisen simdiki byklerimiz ise, cevap veremedikleri iman
konusundaki sorulan duymak istememisler. Zira, inansizlarin ortaya attiklari bu Iikirlere
cevap verecek bilgiden yoksundular. Ama onlar atalarindan grdkleri biimde delilini ve
isbatmi bilmeden inanmaya devam etmisler. Korkuyorlar, bilmedikleri bir soru karsilarina
ikar da, cevap veremeyip inanlari sarsilir diye...
Yani onlar size, iman konularinda dsnmeyin, sormayin derken; inansiz olun degil,
inanin diyorlar. Anla-masaniz da, bilmeseniz de inanin, demek istiyorlar.
Ama bu simdi mmkn degil... nk asrimiz artik tamamen bilgi agidir. ocuklar
bile inandigi seyi bilmek istiyorlar. Ayrica baska din ve inanlarla etkileniyoruz. Gazete,
dergi, kitap, telvizyon vs. inanlari, kltrleri tasiyip duruyorlar. Dnya klms, herkes
herseyden haberli hale gelmis. Simdi artik, bilgisiz iman bunca te'sire dayanamaz. Onu bilgi
ve kltrle ispatlamak, dogrulugunu aklimizla da anlamak gerekir.
Eski zamanlarin itimat duygusu da kaybolmus artik. Bir byk bilinen kisi bir sey
syledigi zaman, onun sahsiyeti geregi szne gvenilip inaniliyordu. Fakat simdi itimat ve
gven duygusu kkl bir sekilde sarsilmistir.
I
53
Kimse kimseye inanmaz olmustur. Onun iin iman konusunda sylenenleri de
ispatlamak gerekir. Aksi halde, Kur'an'da byledir. Peygamberimiz byle sylemis deseniz
bile, insanlar artik tam anlamiyla inanamiyorlar. Bir de onun dogrulugunu akillariyla anlamak
istiyorlar. Yani bir baska deyimle, hersey biraz "bilimsel" olarak isteniyor.
Iste btn mes'ele burada. Yine bastaki szmze geldik. nce iman demistik. Ama
krkrne degil, ispatlayarak, bilimsel biimde.
IMAN RUHUN GIDASI
SiniI Baskani yine sabirsizca atilarak,
Hocam, byle giderse bu dersimizde de yine konumuza giremeyecegiz. Saniyorum
artik arkadaslar konuyu kavradilar. Biz artik iman konularini ispatlamaya baslasak nasil olur?
Peki, yleyse konumuza girelim. Ama siz gireceksiniz nce. Sorulariniz ve
cevaplarinizla. Ben de sizlere yardim edecegim.
Evet, simdi gelelim "nce iman" parolamiza...
Niin nce iman?...
SiniIin topluca katildigi soru-cevaplarin sonunda ortaya ikan bir netice su idi:
"Insan, sadece etten ve kemikten bir varlik degildi. Bir de mnevi yapisi, yani ruhu
vardi. Nasil madd vcudumuzu beslemek iin ekmek ve suya ihtiya varsa; ruhumuzu
beslemek iin de manev gidalara lzum vardi. Bunlarin da basta geleni imandi. Iman ruhun
gidasiydi. Ruh ve manev varligimiz imanla beslenemezse, cce kalir, gelisemezdi. Gelisen
vcuda karsi, gelismeyen, cce kalan ruh neye benzerdi? Bu olsa olsa, motorsiklet motoru
takilmis bir TIR'a benzetirdi insani. Kaporta
54 / GRETMENIN NOT DEFTERI -
,!~
Biyoloji dersinde labora-tuvar alismalari yapiliyordu. Derse baslamadan nce
gretmen, grencileri ikaz etti: "ocuklar, bu ders letleri emek ve san'at neticesi yapilmis
seylerdir. Dikkatli olun ve zararli bir is yapmayin."
grencilerden birisi sordu: "Hocam, san'atkr kimseler bu iskeleti yapmislar. Peki bizim
iskeletimizi kim yapmis?
byk ve agir, motor ise sinek siklet... Imanla gelismemis bir ruh da, habire beslenmis
bir vcutta byle bir dengesizlik sebebi olur.
Ya toplum iin... Insanlarin topluca yasayabilmeleri iin de imana ihtiyacimiz yok mu?
Bu soru da gerekli cevaplari bulduktan sonra zetlendi. Toplumlar iin de iman gerekli.
zellikle Allah'a iman... Inansiz toplumlarda huzur ve emniyet nasil saglanir? Allah'a
inanmayan insanlarin birbirleriyle dosta ve sevgi saygi dengesi iinde yasayabilmeleri nasil
mmkn olur? Ktlklerin nne Allah korkusu olmazsa, neyle ve nasil geilebilir?
ISLMIYET'E GIRIS SARTI
Bir baska tesbit de su idi: Iman o kadar nemli ve temel bir mesele idi ki, Islm'in bes
sartindan birincisi olarak geliyordu. Halbuki imanin sartlari baska idi. Alti tane
' 55
olan iman sartlari arasinda Allah'a ve Peygamber'e de iman etmek vardi. Ancak oradan
ayri olarak Islm'in bes sarti arasina da girmis, hatt ilk sirada yer almisti.
Syleyin bakalim, Islm'in bes sartini...
Bir, kelime-i sehdet getirmek...
Yani?...
Yni, Allah'tan baska tapacak sey olmadigina ve -Peygamberimizin (Aleyhisselm)
de O'nun kulu ve elisi olduguna inanmak.
Bakiniz bu islm'in ilk sarti, ayni zamanda da imanin sartlari arasindadir. Bu ilk sart
o kadar nemlidir ki, bunu syleyip inanmadan kisi Mslman olmus sayilmaz. Dolayisiyle
de, ne namazi, ne orucu, ne zekti, ne de hacci geerli sayilmaz. Bir baska deyisle, Islm'in
diger sartlarini yerine getirebilmek iin, bu birinci sartini yerine getirmek gerekir.
Sz buraya gelince, siniIa su soruyu sordum:
Mslmanliga giris iin gerekli sarti kim syleyecek?
Artik herkes bu sorunun cevabini anlamisti. Geri birka kisi "snnet olmak" da dedi
ama, onlar da sonunda anladilar. Mslman olmak iin, Sehdet Kelimesini sylemek
gereklidir. Islmiyet'e giris iin gerekli sart budur. Bunu syleyen kisi, yeniden hayata
baslamis gibi, btn eski gnahlarindan kurtulur ve Islmiyet'e girmis olur.
Okula kaydolmak gibi... Gelip kaydoluyorsunuz, kayit deIterine yazilip numara
aliyorsunuz. Artik Iilnca okulun su numarali grencisiniz. Aynen bunun gibi, Sehdet
Kelimesini syleyip mnsina da inanan insan Mslmanliga kayit yaptirmis olur. Artik
bundan sonra okula devam etme mecburiyeti, derslere gelme ve alisma isleri gibi, ibadetlere
devam baslamalidir. Kayitsiz okula
I ip
56 / GRETMENIN NOT DEFTERI - 1 "
gelen ve hatta btn derslerden basarili olan biri geer yazan karneyi alabilir mi? Karne
syle kalsin, siniIa bile alinmaz byle biri. Ama kalabaliga karisip derslere girmistir diyelim.
Hatt not bile almis olsa, sahte veya uyduruk bir kayitla, ona ne karne verilir, ne de basarili
sayip siniI geirilir.
Bu misaldeki gibi, herhangi bir insan da, Islm'in birinci sart; olan Sehdet Kelimesini
getirip manasini tasdik etmeden btn ibadetleri ve Islam'in diger sartlarini yerine getirse bile
Mslman sayilmaz. Ibadetleri geersizdir. nce inanacak. Yani nce iman...
Hem de zorlanmadan, herhangi bir baskiya maruz kalmadan inanacak. Yoksa, tehditle,
korkuyla, zorlamayla Sehdet Kelimesi syletilirse, byle bir kisi inanmis sayilmaz. Iman,
gnll, istekli ve bilerek olacaktir.
HASAN DAYI ILE ERMENI KOMSUSU
Muhakkak ki, her Mslman baskalarinin da Sehdet Kelimesini syleyip inanarak
Mslman olmasini ister ve bundan dolayi da byk bir sevin duyar. Iste byle bir
Mslmanmis Hasan Dayi... Kyde herkes ona yakinlik duyar, babacan tavirli olmasindan,
temiz kalpliliginden tr de Hasan Dayi sevilip sayilirmis. Hatt o devirlerde ayni kyde
yasayan Ermeniler bile sever, sayar-mis Hasan Dayi'yi... Komsusu olan Hirlakyan lakapli Er-
meniyi severmis Hasan Dayi ve hep dermis ki:
Bre Hirlakyan, bak btn komsular senden memnun. Simdiye kadar bir ktlgn
grmedik. Bir de Mslman olsan dogru Cennet'e gidersin. Syle Sehdet Kelimesini de iki
dnyani birden kurtar...
O da hep glerek dinlermis Hasan Dayi'yi ve dermis ki:
Hele bakalim Hasan Dayi... Islmiyet'i seviyorum.
Acele etme de, bir gn Allah izin verirse Mslman olacagim.
Hasan Dayi daima stelermis:
Allah izin verirse ne demek? Izin vermis ve Islmiyet'i en son din yapmis...
Izin Islmi-yet'dir. Bosuna bahane edip nazlanma...
Gel zaman git zaman, yillar yillari kovalamis... Hasan Dayi da, komsusu Hirlakyan da
yaslanmislar artik... Bir gn Hasan Dayi'ya seslenmisler:
abuk yetis! Hirlakyan agir hasta. Acele seni istiyor.
Kosmus Hasan Dayi, bakmis ki, gerekten de Hirlakyan lm dseginde halsiz yatiyor.
Son bir gayretle isaret edip Hasan Dayi'ya, kendisine yaklasmasini istemis. Duyulur duyulmaz
bir sesle de syle demis:
Hasan Dayi... Yillar yili syledigin, istedigin bir seyi simdi sylyorum. nk
Mslman olmaya karar verdim.
Ve toplamis neIesini, Sehdet Kelimesini sylemeye baslamis... Aaaa, o da nesi? Hasan
Dayi orada duran bir havluyu kaptigi gibi bastirmis adamin agzina ve syle seslenmis:
Dur bakalim, yagma yok... Yillar yili sylemedin Sehdet Kelimesini de, simdi
ahirete yolcu oldugunu anladiginda syleyip, hi ibadet etmeden Mslman olarak Cennet'e
mi gideceksin? Madem yillarca yalvardim, sylemedin, simdi de ben syletmiyorum iste!...
HASAN DAYI IYI MI YAPTI, KT M?
Kisa bir tebessm dalgasi gelip geti siniIin zerinden. Dedim ki:
ocuklar, Hasan Dayi iyi mi yapti, kt m?
Yine iyi diyenlerle kt diyenler arasinda kisa bir tartisma ortami ve arkasindan da
oylama. Hasan Dayi'nin davranisini begenmeyenler yzde doksan bes...
Fakat Oya, inati merakini yenememis, ayakta ve biraz da hirmlasmis olarak soruyor:
Peki Hocam, hibir ibadeti yapmadan bir kelime-i sehdetle Cennet'e gidivermek
adaletli bir is midir?
Niin adaletli olmasin?
nk dogma ve byme bir Mslman, Islm'in btn sartlarini yerine getirecek,
yine de iyiliklerinin agir basip Cennet'e gidebilmesi kesin degil. Ama bir Hiristiyan kelime-i
sehdeti syler sylemez ibadetsiz Cennet'e gitsin; nasil olur bu?...
Olur. nk son anda da olsa, inanarak sehdet kelimesini sylemek az ve nemsiz
bir is degildir. Hani geen dersimizde demistik ya, "nce iman"... Bu herseyi aan bir
anahtardir. Bu olmadi mi, nmzde binlerce kapali kapi var demektir.
Ayrica son anda da olsa inanan bir insan, demek ki hayatinda da imana msait bir hayat
yasamistir. Demek ki inanmaya meyilli bir hale daha nce girmistir. En azindan Sehdet
Kelimesinin etraIinda gezinmis de iine girememis demektir. Yani son anda Sehdet Kelimesi
durup dururken gelmez. Bir evveliyati olmalidir bu isin...
Aradan FilozoI Mehmet atiliyor:
Ya syle ise Hocam; adam Islmiyeti arastirmis biliyor. Fakat sadece ibadetlerden
kurtulmak iin iman etmiyor, bunu son neIesinde syleyip bedavadan kurtulmak
istiyorsa...
59
Mehmet, isin hep hilecilik yollarini dsnme. Zaten eger byle dsnen biri son
neIesinde iman ederse, o sorumluluklarindan tamamen kurtulamaz. Allah kaplerin
derinliklerinde gizlenmis olanlari da bilir...
Arka siralarda Iisildasanlara gzm ilisince onlari ayaga kaldirip sordum:
Ne konusuyorsunuz orada?
Hocam, Hasan Dayi konusunda tartisiyorduk.
Niin?
Siz dsncenizi sylemediniz de.
Hemen kalabalik bir heyecanlilar kitlesi ayaga Iirlayip koro halinde bagrisiyorlar:
"Hasan Dayi haksiz, hareketi yanlis!.."
Peki niin o iyi kalpli Mslman Hasan Dayi yanlislik yapiyor? Gnah islemeyi mi
seviyor yoksa?..
Kisa sren suskunlugu ben bozuyorum.
ocuklar, bazan iyi kalpli ve temiz niyetli olmak yetmez. Bilgili, kltrl de
olmak gerekir. Iste Hasan Dayi'nin eksigi budur.
Hasan Dayi dogru yaptigini saniyor, adama Sehdet Kelimesini syletmemekle. yle
yapmasinin Islmiyet'e uygun oldugunu saniyor. Degildir aslinda tabi... Islmiyet'e gre,
insan ne zaman isterse, iman eder. Ona kimse karisamaz, engelleyemez.
FilozoI Mehmed diyor ki:
Hocam, Hasan Dayi sirI bilgisizlikten degil, galiba biraz da kiskanliktan dolayi
Ermeninin iman etmesini engellemek istemis olabilir.
Bunu nereden anladin Mehmed?
Hocam, biraz nce Oya arkadasimiz da syledi ya. Byle birinin son anda iman
etmesi, asil Mslmanlar iin haksizlik olur diye. Hasan Dayi da Oya gibi dsnp kiskanmis
olabilir...
Oya'nm siddetli gelecek cevabini nleyip diyorum ki:
Mehmed, Oya kiskan degildir. nk o daha simdiden akli basinda iyi bir
Mslmandir. Ve bu yolda daha ok ilerlemek ve yetismek de istiyor. Dolayisiyle kiskanlik
gibi, Islm ahlkina uymayan bir huyu benimsemis olamaz. Onun adina bu dsnceni
cevapliyoruz.
Ama bizim FilozoI, yine de "nasilmis" der gibi muzip muzip glerek Oya'ya bakiyor.
Oya'yi cevap hakkindan zor vazgeiliyoruz.
Evet, mnakasaya ne yer var, ne de zaman!... Konumuza dnyoruz. Demek ki,
Hasan Dayi bilgisizligi sebebiyle bir yanlislik yapmistir. Eger Islm Tarihi'ni bilse, daha
Peygamberimizin devrinde yasanan bzi olaylari g-renseydi, Hirlakyan'in imana gelmesini
nlemek istemezdi.
Islm Tarihi'nde yasanmis bu olaylar canli birer rnektir. Bunlari hepinize dev
veriyorum. Arastirip siniIta anlatacaksiniz. Fakat FilozoIla Oya'nin zel devleridir konu...
Bulduklari rnek olaylari siniIta anlatacaklar.
INSANLARI MSLMAN ETMENIN YOLU
Ben simdi size cahillik nasil yanlisliklara sebep oluyor, nasil insani komik hale
dsryor, bunun rnegini syleyeyim.
Biliyorsunuz Osmanli Devleti, son devirlerine dogru esitli bakimlardan ok
zayiIlamisti. Zaten zayiI-lamasa son devirler gelmez, daha da devam ederdi.
Iste bu zayiIlayan seylerin basinda da bilgi ve kltr geliyor. Devlet ilk yillardaki derin
bilgi ve ona
dayanan kkl dsnceden kopup uzaklasmis; uzaklastika da dsms ve sonunda da
kms tabi. Bu kse dogru hizla gidildigi yillardan birinde bir Yenieri, komsusu olan
Yahudiye ok kiziyormus. Dermis ki hep: "Bu Yahudi bizden daha iyi sartlarda yer ier, bu
lkenin imkanlarindan yararlanir. Ama bir gn bile Mslman olmayi aklindan geirmez. Bu
ne biim bir nankrlktr. Ah bir Iirsatini bulsam da bu kiymetbilmezliginin hesabini sora-
bilsem!..."
Yenieri bakmis ki Iirsat ikmayacak. En iyisi Iirsati ben hazirlayayim demis. Tenha bir
sokakta karsilastigi Yahudi komsusuna arpip dsrms adami yere, ekmis kilicini. Bir ayagi
ile de ggsne basmis ve demis ki:
Ulan Yahudi! Nedir senden ektigimiz?
Tabi dnyayi ve yasamayi ok seven zavalli adamin gzleri Ialtasi gibi ailmis:
Amanin, kurbanin olayim Aga! Ne dilersen yaparim. Yeter ki canimi bagisla, bana
kiyma!
Yenieri'nin gzleri sevinle parlamis:
,IIISL
m
!
Peki yleyse, tez Mslman ol bakalim!...
Yahudi komsunun hi Mslman olmaya niyeti yok ama, can korkusuyla:
Emret Agam, demis. Ne diyeyim de Mslman olalim?
Yenieri'nin cevabi ne olsa begenirsiniz:
Ah ulan komsu, onu ben de bilmiyorum!...
SiniIta baktim, glenler kadar da Yenieri'nin bu derece cahilligine sasiranlar vardi.
Hele bizim FilozoI yle eseIleniyordu ki:
Vay be... Yenieri Iirsati nasil da kairmis. Ben olsaydim orada...
Szn kestim.
Zorla Mslman yapmak var midir bizim dinimizde?
Mslman etmenin tek yolu benimsetmek, kaIasini ve gnln ikna etmektir. Kesinlikle
zorlamak yoktur. Kim olursa olsun zorlayarak Mslman yapamazsiniz. nk zorlamak
hazan da ters tepki yaptirir.
Hatt zorlanan insan daha kt duruma da dsrlms olabilir. Simdi inansiz bir kisi
dsnelim. Bunun adi en kt ihtimalle kIirdir. Allah'i ve Peygamberi kabul etmiyorsa,
kIirdir. Yni inanci inkar ediyor demektir. Byle birini zorladiginiz zaman, baski yaparak
Mslman etmeye kalktiginiz zaman, adam inanmis olamaz, daha kt bir duruma dsms
olur. Yani mnaIiklasin MnaIik iki yzldr. Disindan inanmis gibi grndg halde,
iinden inanmamistir. Bizim inancimiza gre, mnaIik kIirden daha ktdr. nk
inancinda samimi degildir, iki yzl oldugu iin de aldaticidir.
Hatirlayacaksiniz, size demin, iyi niyet yetmez demistim. Benim kalbim temiz, niyetim
de ok iyi... Zorluyorum, kaba kuvvet kullaniyorum birini Mslman etmek
63
imanda zorlama olamaz, insanlarin kaIasini ve gnln ikna etmek esastir.
iin... Iste bu ok yanlistir. Iyi niyetle ktlk yapmak demektir. nk inansiz bir
kisiyi Mslman etmek degil, mnaIik etmek demektir.
Hem bana, syler misiniz, insan inancini, Iikrini, dsncesini kabul ettirmek iin neden
baski yapar?
Anlatarak Iikrini, inancini kabul ettiremedigi iin.
Bilgisine gvenemedigi iin...
Karsisindakine imanini ispatlayamadigi iin... Uzayip giden cevaplari kesiyorum.
AIerin size... Pek gzel dsndnz. yleyse bir Mslman, ama bilgili, kltrl,
suurlu iyi bir Mslman, inancini kabul ettirmek iin baski yapabilir mi? Zor kullanabilir mi?
Sopaya, silaha sarilabilir mi? Demek ki btn bunlar inancina gvenememekten, ya da kendi
kltrn yetersiz bulmaktan kaynaklaniyor. Iste sizler imanin bilgisini de kazanip byle
yanlisliklar yapmadan meden insanlara yarasir biimde Islmiyet'i anlatacaksiniz. Bunun iin
bazi konulari uzun uzun tartisiyoruz. zellikle iman konularini bu sebeple enine boyuna
incelemeye alisiyoruz.
Yine dersimizin sonuna geldik ama, isterseniz size bilgisizligin komikligini gsteren
tarih bir Iikra anlatayim.
Anlatin Hocam...
Dinleyin yleyse...
`````3
64 I GRETMENIN NOT DEFTERI - 1
BILGISIZLIGIN SONU
Genliginde din bilgisi alamamis cahil ve Iakat iyi niyetli bir kisi, hayli yaslandiktan
sonra, durumundan pisman olarak din dersi almaya baslamis. Bir caminin imami ona din dersi
vermeyi kabul etmis. Adam 40 yasindan sonra baslamis siIirdan...
Ama daha ilk gnlerinde Subasi'nin dikkatini ekmis. Subasi sehrin emniyet ve
huzurundan sorumlu ya... Osmanli Devleti zamaninda bunlar sokaklari kontrol eder, spheli
grdkleri insanlari sorguya ekerler. Kynden yeni gelmis, henz sehre alisamamis bu
garip adam da dikkati ekmis ve yakalanmis... Subasi'nin huzuruna ikinca da bsbtn
sasirip abuk sabuk konusmaya baslamis. Subasi hiddetle ikismis adama:
Sen Mslman misin?
Adam saskinlik ve korku iinde, biraz da bu isin sonunu dsnerek akli daginik bir
halde cevap vermis:
Mslmanim.
Mslmanim olur mu? Mslmanim elhamdlillah diyeceksin be adam...
Mslman oldugundan dolayi Allah'a skretmek yok mu? diyerek daha bir kizmis ve biraz
Iazlaca da sphelenmeye baslamis. Adam bu kadar basit birseyi bilmiyor, var bunda bir bit
yenigi, demis...
Madem Mslmanim diyorsun. Syle bakalim Islm'in sarti katir?
65
Adam, herhalde dinledigi hikyelerin ve masallarin da etkisiyle sasirarak:
Kirktir eIendim, demis.
Subasi'nin hiddeti son haddine ikmis ve demis ki:
Bu adam galiba bizi aldatiyor. Mslmanim dedi ama, daha onun sartinin ka
oldugunu bile bilmiyor. Yatirin Ialakaya...
Adami yatirmislar. Tabaninin altina ver etmisler sopayi. Kalktiginda ayaklarinin zerine
basacak hali yokmus. Siddetli bir aciyla kivranarak ve topallayarak iki gz iki esme ders
almaya basladigi camiyi bulmus.. Hoca onu bu perisan vaziyette grnce:
Bu ne hl? diye sormus.
Adam basina gelenleri anlatmis da, "Ah hocam, demis. Islm'in sartini sordular." Hoca
atilmis birden:
Bestir deseydin keske...
Aman hocam, demis adam. Hi bes der miyim? Ben 40 dedigim halde bu kadar
dvdler. Bir de Allah korusun bes deseydim, ldrrlerdi herhalde...
BILMEK YETMEZ, UYGULAMAK GEREK
Evet, gevrek gevrek glyorsunuz ama, bunlari sizin yasmizdayken grenmeyen
insana glmekten ok acimak gerekir aslinda... Simdi siz sanslisiniz. Hi olmazsa byle kolay
konulan biliverirsiniz... Ama bilmek de yetmez tabi... Uygulamak, yerine getirmek, geregini
yapmak da gerekir. Iste bu bilgilere sahip olan, ama onlari uygulamayan, hatt bazan tersini
yapan adamlar vardir. Bylelerine yanlis bir isimlendirme ama, genellikle Bektas denir.
Dogru szl bir Bektasye sormuslar:
EIendi, Islm'in sarti katir?
66 I GRETMENIN NOT DEFTERI - 1
Birdir...
Soruyu soran zengin Mslman cevaba sasirmis:
EIendi baba, nasil olur bu is!... Islm'in sartinin bes oldugunu ocuklar bile bilir.
Bektas hi bozuntuya vermeden bu zengin adami susturan cevabini yapistirmis:
Bana bak, namazla orucu biz kaldirdik. Zektla hacci da siz kaldirdiniz. Yni
yapmiyoruz bunlari. Geriye ne kaldi? Bir kelime-i sehdet degil mi?
Simdi dsnelim ocuklar. Gerekten de Bektas'nin szlerinde haklilik yok mu? Hatt
gnmzde kelime-i sehdeti de bilmeyen, ya da onu ayda, yilda bir deIa syleyen
Mslmanlar yok mu?
ok var...
yleyse, uygulamadan kalkan bu sartlan nasil var sayacagiz? Uygulayalim ki var
olduklari iyice bilinsin, belirsin; kaIalarda ve kalplerde kesinlessin bu sartlar...
67
Bilmek demek, uygulamak demek degildir, ikinin zarari herkese bilinir, buna
ragmen yine de iilir.
-SON BILIMSEL BULUSLARIMIZIN SEREFINE!.
CENNETIN VIZESI
Birka ders sonra FilozoI Mehmed'le Oya, Islm Tari-hi'nden rnekler bulduklarini
sylediler. nce FilozoI anlatti:
Hocam, iman gerekten ok nemli. nk deta Cennet'in vizesi... Imansiz
Cennet'e gidilmiyor. Ancak ben arastirdim; nadir de olsa ibadetsiz Cennet'e gidilebilecegini
Peygamberimizin szleriyle grendim.
Evet Mehmed... Byle birka "rnek olay" var Islm Tarihi'nde... Bakalim nasil bir
olay grenmissin. Anlat da hi namaz kilmadan, oru tutmadan, yni hi ibadet etmeden nasil
gidiliyormus Cennet'e, grenelim.
FilozoI Mehmed, bir-iki ksrp siniIa dnd ve olduka cidd bir hava iinde basladi
anlatmaya:
Arkadaslar! Peygamberimiz, Medine'ye gnn yedinci senesinde uslu, akilli
durmayan Yahudilerin nl bir kalesi olan Hayber'i kusatmis. Ama Yahudiler bir hayli
yiyecek-iecek stokuna sahip olduklarindan direnmisler, teslim olmamislar. Iste bu kusatma
sirasinda kalenin
disinda koyun otlatan bir oban, Peygamberimizi grmek istedigini sylemis...
Peygamberimiz de onu huzuruna kabul etmis. Zaten Peygamberimiz hi kimseye gurur
ve kibir gstermemistir. obana da, buyursun demis. oban, Peygamberimizi grnce hayran
olmus, Islmiyet hakkinda birok da soru sormus. Aldigi gzel cevaplar karsisinda da
Mslman olmaya karar vermis.
Ey Allah'in Resul, demis, ben Allah'in varligina, birligine ve senin de O'nun hak
Peygamberi olduguna yrekten inaniyor, yaninda kalmak istiyorum. Bu gttgm koyunlar
Hayberli bir Yahudiye aittir. Bu emanetin sorumlulugundan nasil kurtulabilirim?
Daha Mslman olur olmaz bu derece yksek bir sorumluluk duymasi Peygamberimizi
sevindirmis. Ve obana demis ki:
Koyunlari kaleye dogru sr, Allah'a emanet et. Onlar gidip Hayber'deki sahibini
bulur.
yle yapmis oban, koyunlari kaleye gndermis. Hemen de tekrar Peygamberimizin
huzuruna gelip bir kili istemis.
Peygamberimiz yeni Mslman olan obana sormus:
Ne yapacaksin kilici? Cevap vermis:
Inandigim Islmiyet iin savasa girmek, (bogazini gstererek) suramdan degecek bir
okla sehid olmak istiyorum.
Peygamberimiz:
Niyetini Allah kabul ederse o da olacak, buyurmus.
Bir saatlik Mslman oban, yrms Islm dsmanlarinin zerine. Ya zaIer, ya
sehidlik diyerek.
Bir zaman sonra bu yeni Mslmanin cesedini kale
69
duvarlarinin dibinde bulup Peygamberimize getirmisler. Allah'in Resul grms ki,
isaret ettigi sekilde bogazina isabet eden bir okla sehid olmus. O zaman tebessm ederek
bakmis bu sehide. Tebessmnn sebebini soranlara da syle buyurmus:
Niyetini Allah kabul etmis. Onun cesedi burada, nmzde duruyor ama, ruhu
Cennet'e utu. Su anda Cennette, Rabbimizin misaIiridir. Oranin sakinleriyle tanismaktadir.
Bunun iin tebessm ettim.
AIerin Mehmed, konuyu gayet gzel anlattin. Sadece imanla, ama grrcesine kesin
ve gl bir imanla, ibadet etmeksizin Cennet'e giden sahabenin hikyesi byle... Ibadet
etmemis, daha dogrusu etmeye Iirsat ve zaman bulamamis ama, imanini da cani ile ispatlamis.
Bakalim, Oya ne anlatacak bize?..
Oya, biraz da ekingen halde idi. Herhalde Meh-med'in gzel anlatimina denk bir
aiklama yapamayacagini saniyordu.
Hocam, benimkisi biraz kisa. Ayrica ben bunu caminin hocasindan sorup grendim,
kitaplarda bulamadim. Belki iyi anlatamam.
Hadi bakalim sen basla. Mutlaka gzel anlatacaksin, eminim. Fakat noksani eksigi
olursa tamamlariz tabi...
Benim anlatacagim rnek de, imanin nemini gsteriyor. Ayrica kim iman edecekse
ona msaade edilmelidir. Inanmak isteyene engel olmamali. grendigim olay
sudur:
Bir savasta Peygamberimizin ok sevdigi bir sahabesi olan sme, ok iyi kili
kullanan inansiz bir adamla, bir hayli ugrasmis. Adam, ok savasi ve inatiymis. Mutlaka
Hz. sme'yi yenmek istiyormus. Hz. sme ok kahraman ve cesur oldugu iin glkle de
olsa dsrms adami yere, ggsne ayagini koymus, kilicini kaldirmis, tam adamin boynuna
indirecekken, adam birden ke-lime-i sehdet getirmis... Hz. sme bir an tereddtten sonra,
kilicini indirip adami ldrms. Dsnms ki, bu adam aslinda bana ve dinime dsmandir.
Ama su anda lm korkusundan Mslman olmak istedi. yleyse onu ldrmem ve yalanina
inanmamam gerekir.
Ancak olayi Peygamberimize anlatmislar. Peygamberimiz ok kizmis, zlms. Ve
deIalarca tekrarlamis:
Ey sme! Niin ldrdn? diye.
Hz. sme, adami ldrsnn sebebini anlatmis. Son anda kendisini aldatmis
olabilecegini dsndgn sylemis. Ancak Peygamberimiz, ok sevdigi Hz. sme'ye
kirilmis. Ve bu kirginligi hayli zaman srms. Oysa ki Peygamberimiz kolay kolay kimseye
kirilmazmis Ve Hz. sme, ldrdg adamin canini kurtarmak iin Mslman oldugunu
syleyince de syle buyurmus:
Onun kalbini atin da baktin mi?
Sana da aIerin Oya. Imanin nemini ve Peygamberimizin bu konudaki hassasiyetini
ok gzel anlatan bir tarih olay bu. Simdi size soruyorum:
Oya'nin anlattigi bu olay sizlere ne hatirlatiyor?
SiniIta asagi yukari herkes hemen Hasan Dayi'yi hatirladi.
ocuklar, dedim, herhalde Hasan Dayi bu olayi bilmiyordu degil mi? Eger bilseydi,
herhalde Hirlakyan'in kelime-i sehdet getirmesini engellemezdi.
71
IMAN INSANI GEREK INSAN EDER
Bu giristen sonra simdi imanin ilk ve temel sartina syle bir gz atalim bakalim, dedim.
Fakat bu siniIta ilk sarta hemen de girivermek ne mmkn... Simdi de pek az soranlardan biri
sz istiyor:
Syle yavrum.
Hocam, simdi iyice anladim ki, sehdet kelimesini syleyen ve mnsini da iinden
kabullenen herkes Mslman sayilir. Ve bunu da herkes, btn insanlar syleyebilir. Kimse
kimseye engel olamaz. Ama, ben duymustum ki, ingeneler bu isin disindadirlar. Yni bir
ingenenin Mslman olmasi iin nce Hiristiyan, sonra da Mslman olmasi gerekirmis...
Hayir evldim, bu ok yanlis ve asilsiz bir seydir. ingene denilen insanlarin
kmsenmesinden dogan bir davranistir. Islmiyet'te byle bir sey yoktur. ingene, Rus,
Ingiliz, Fransiz, Trk, Arap, yni hangi milletten olursa olsun kisi Mslman olmak istedi mi
sehdet kelimesini syler ve olur. Her millet iin baska bir kaidesi yoktur bu isin. nk,
hepsi de insandir. Aksi halde irkilik yapilmis olur. Yni
bzi milletlere kolaylik gsterecek, bzilarina da zorluk ikaracak olursak, milletler
arasinda Iark grdgmz ve ayirim yaptigimizi gstermis oluruz. Bu ise, irkiliktir.
Dinimizde siddetle yasaklanmis bir durumdur irkilik.
nk irkini semek insanin kendi elinde olmayan bir istir. Insan
Her dogan ocuk, Islama yatkin bir yaratilisla dnyaya gelir, ya sonrasi...
kendi elinde olmayan bir davranistan ve seimden dolayi sulanamaz.
Btn insanlar Allah'in yarattigi ve dogustan inana esit varliklardir. nk
Peygamberimiz, her dogan ocugun Islm yaratilisiyla dogdugunu, onu sonradan ana-
babasmin baska inanlara ynelttigini sylemistir.
Duygulu grencilerden biri sz alarak konuyu syle noktaladi:
Hocam, demek ki, kk ocuklarin, zellikle de bebeklerin ok sevimli olmalari,
herkes taraIindan sevilmeleri de bu sebebten olmali.
Evet, yavrum. Onlar Islm yaratilisiyla gnahsiz, saI ve masum olarak
yaratilmislardir. Elbette byle bir varlik her gerek insan taraIindan sevilir...
Hocam, gerek olmayan insan da var mi?
Evet, bzi insanlar insanlik zelliklerini yitirmis, deta insanliktan ikmislardir.
Bunlara daha nce de syledigim gibi, insanliktan istiIa etmis insanlar denilebilir. nk
yaptiklari hareket ve davranislari insandan Iazla hayvana yakisir cinstendir. Mesel, kendi z
yavrusunu gtrp bir cami avlusuna birakan anne gibi. Hibir gerek anne lm pahasina
vazgeemez evldindan. Ama bzilari demek ki aslini, z duygularini yitiriyor.
Bir baska rnek; -bes kurus yznden z annesini, babasini ldren insanlarin
durumudur. Bunlara insan denilebilir mi? Kaldi ki bunlarin yaptigini hibir yirtici vahsi
hayvan bile yapmaz.
Iste insanlarin gerek insan olmalari da imana baglidir. Allah'a ve hirete, yni teki
dnyaya, Cennet'e, Cehennem'e inanan bir insan, insanliktan istiIa edebilir mi? Hayvanlarin
bile dsnemeyecegi kadar alalabilir mi? Imani yoksa, bu soruya rahatlikla evet diyebiliriz.
73
nl Volter'in akrabasi olan bir ocuk henz dokuz yasindayken bir piskoposa takdim
edilmis. O da syle demis: Yavrucugum, eger sen bana Allah'in nerede oldugunu sylersen
ben sana bir portakal veririm!
Zeki ocuk da hemen su cevabi vermis: Eger siz bana Allah'in nerede olmadigini
syleyebilirseniz ben size iki portakal veririm.
Imansiz insan maddeci olur nk. Herseyi para pul, zevk ve keyI iin yapar. Bencil ve
ikarcidir. Kendi menIaati iin her trl haksizliga girebilir. Karsisina ikan herkesi, isterse
anne-babasi olsun ezebilir. Imansiz insani durdurabilecek tek engel, jandarma ve polis
korkusudur. Ya yakalanir da hapse atilirsam diye korkup ekinir. Baska bir korkusu yoktur.
Dsnnz simdi, her adamin basina bir polis dikebilir miyiz?
FilozoI Mehmed Iirsati kairmak istemedi:
Hocam, bu imknsiz bir seydir.
Niin?
nk bir toplumda ok kisi ktlk yapabilir, su isleyebilir. Hepsinin basina bir
polis dikecek olursak, devlet btesi polis maaslarina bile yetisemez. stelik polis de insandir.
O zaman onlarin da ktlk yapmasina mni olmak iin, polislerin de basina polis dikmek
gerekir. Ve sonra o polislerin de basina birer polis ve...
Tamam, Mehmed, anlasildi... O zaman polise de polis derken btn toplum polis
olacaktir. Ama yine de ktlgn nne geilemeyecektir, degil mi?
Evet Hocam...
Peki are nedir yleyse?...
istikll Marsi'mizin sairi olan Mehmed AkiI, inancimizin da sairidir.
SiniIin buldugu ortak zme gre are, polisi, bekiyi ve jandarmayi insanlarin kalbine
dikmek gerekir. Insani dzelten, ktlkten kairan duyguyu onlarin iine yerlestirmek gerek.
Bu da ancak Allah inanci ile mmkn olabilir. nk iinde Allah korkusu olmayan insan, en
korkun bir canavar haline gelebilir. Bakiniz, bu gerek ne gzel sylenmistir:
nce Hallk-i Cihan'dan korkmali (*)
Sonra O'ndan korkmayanlardan korkmali.
Mill Sairimiz Mehmed AkiI de bu geregi bir beytiyle syle aiklar:
Imandir o cevher ki Ilh ne byktr Imansiz olan pasli yrek, sinede yktr.
Evet, "Iman insani insan eder. Belki insani sultan eder."
Gerekten de insanin hakik insan olmasi, ycelip ykselmesi, melekleri de asan bir
manev makama ikmasi, ancak iman ile mmkndr... Zaten kalbimiz inansiz olamiyor.
Mutlaka inanmak istiyor. Tarih boyunca insanlar muhakkak bir seye inanmislardir. Inansiz
yasayan bir topluma, hatt insana rastlanmamistir. Ancak neye inanmali? Inanacaksak, ki
mecburuz buna, inanmaya en degecek olana, en lyik olana inanmali degil miyiz?
(*) Hallk-i Cihan: Cihan'm, dnyanin Yaraticisi, yni, Allah..
75

INKARCILARIN IDDIASI
Ortagretim yillarindaki grencilerin en ok merak ettikleri konu Allah'in varligi
konusudur... Sadece din dersi de degil, asagi yukari btn derslerin birok konularinda bu
mes'ele gndeme gelir. Ben aklimizla Allah'in varligini kavrayabilmek iin onlara nce su
zetlemeyi yapiyorum:
Allah'in varligi, dsnen insan iin ok kesin bir gerektir. Aksini dsnmenin ve hele
ispatlamanin hi mmkn olmadigi bugne kadar aika grlmstr. Yni dnyanin
yaratilisindan gnmze kadar Allah'in olmadigini ispatlayan bir insana rastlanmamistir. Ama
O'nun varligina getirilen yzbinlerce delil vardir ortada.
Allah'i inkr eden birok kimse, eger O'nun yoklugunu ispatlamak mmkn olsaydi,
herhalde bunu becerebilecekti... Demek ki ilk bilmemiz gereken sey, "inkrin ispati yoktur"
geregidir. Tam aksine ilim gelistike yeni ispat yollari ortaya ikmakta, inanmayanlar
inanmaya, inananlar da imanlarini pekistirmeye dogru gitmektedirler.
Bir baska gerek de, Allah inancinin ilk insandan bugne kadar btn tarih boyunca
kalplerde yasamis olma-
sidir. Ne kadar kkl ve vazgeilmez bir inantir ki, hibir devirde insanlar onsuz
olamamislardir. Insanla birlikte dogmus bir inan, btn insanlarin kalbine nasil girmistir? Ve
binlerce yildan beri de nasil glenerek devam etmektedir? Hi bu kadar gl ve sarsilmaz
bir baska inan var midir? Inkarcilar her devirde ok kk bir azinlik halinde kalmislardir.
Bzi inkarcilar diyorlar ki, ilk insanlar tabiat hdiselerinin kanunlanni bilemedikleri iin
onlardan korkmuslar, bu korku ve acizlikleri sebebiyle de sonradan Allah inancini
uydurmuslardir. Tabi bu da yanlis ve sakat bir grstr. nk, tabiat olaylarinin; mesel
yagmurun, karin, dolunun, zelzelenin, gk grltsnn, simsegin, yildirimin hangi sebeblerle
olustugu artik iyice anlasilmistir. Tabiat olaylarinin btn sirlari zlmeye baslamistir. Ama
insanoglunun bunlardan korkmamaya baslamasi inansizlasniasini degil, daha ok imanli
olmasini saglamistir. Demek ki tabiat olaylarinin verdigi korku ve acizlik dogurmamistir
Allah inancini...
Insan, Allah inancini iinde, yreginde duyarak dogar. Iman dogustandir, sonradan
kazanilma degildir. Peygamberimiz de bir hadsinde, insanlarin Islm yaratilisi zerine
dogduklarini sylemistir.
SiniI baskani sz istedi. Elinde de bir dergi vardi.
Hocam, Allah, bzi insanlarin kendini inkr edeceklerini bildigi iin herkesin kalbine
imzasini da atmistir. Bakiniz bu dergideki yazi bu konuyu ok gzel aikliyor.
Baktim. Gerekten de ok ilgi ekici bir vaziyette insan kalbi zerinde hem de Kur'n
harIleriyle ALLAH yazisi vardi. Bu, inkarcilari utandiracak kadar aik bir ilh imza idi.
Insan vcudunun en hassas ve hayat organi Ya-ratani'nin imzasini tasiyor, deta, bir marka
veya mhr gibi Allah'i iln ediyordu...
' ' . 77
Evet genler, iste byle... Allah, adini yregimize de yazmis ama, yine de inkarcilar
ikmis. Az da olsa ikmis... Isterseniz nce ne gibi iddialarda bulunduklarina bakalim. Hangi
dsncelerle, ya da dsncesizliklerle Allah'a inanmak istememisler. Bu dsnceleri
grupta toplamak mmkndr:
1) Esya ve varliklar, sebebler taraIindan yaratiliyor.
2) Esya ve varliklar, kendi kendine olusuyor, tesadIen meydana geliyor.
3) Tabidir, tabiat (doga) yaratiyor.
Simdi biz genel olarak bu inansizlik iddiasini -rtsek, geriye inan kalacaktir.
Yni, varliklari sebebler ve tabiat yaratmadiysa, kendi kendine de olusmadiysa, kim
yaratmistir?
Drdnc olarak ALLAH yaratmistir demek zorunda kalacagiz. nk baskaca bir
iddia ortaya atmak mmkn degildir.
Kelebek baliginin kuyrugunun bir yznde SanI Allah,
tI ilahe Illallah yaziyor
UMMIU
----------------1. F.H.
Bir baska mhr...
SEBEBLER YARATICI OLABILIR MI?
Esya ve varliklarin meydana gelmesini, olusmasini, ya da var olmasini sebeblerle
aiklayanlara bakalim nce. Ne diyorlar? "Herseyi sebebler meydana getiriyor, yni
yaratiyor" diyorlar. Mesel yagmur... Kim yaratiyor yagmuru? Bunu sebeblere baglayanlar
syle diyorlar:
" Denizlerdeki, gllerdeki su sicaktan buharlasiyor. Ykseklerdeki soguk havaya
dokununca da tekrar yagmur olarak asagiya iniyor. Yni yagmuru meydana getiren
sebeblerdir. Nedir burada sebebler? nce sicak hava. Sonra da soguk hava. Iste bu baslica iki
sebeb yagmuru olusturuyor."
Halbuki yagmurun meydana gelisini byle sebeblere baglamak yanlistir.
Bu son cmle ile btn siniI uguldadi.
Yagmuru bilim byle aiklamiyor mu? Dogrusu da bu degil midir?
1
79
Iste, dedim, sizin gibi konuya yzeyinden bakip derin dsnmeyenler yaniliyorlar.
Yagmurun bu sekilde yaratildigi dogru. Ancak bu bilgi, yagmurun meydana gelisinin nasil
oldugunu aiklamaya yarar. Nasil oldugunun bilinmesi ise, kimin taraIindan yaratildiginin
cevabi degildir.
Bu izahlarla, itirazlar durmus ancak, konuyu tam olarak kavramadiklarini belirleyen yz
iIadeleri devam etmekteydi. Konu biraz daha aiklanmaliydi. Dedim ki, Iizik deneyleri
yapiyorsunuz. Mesel yagmurun da nasil meydana geldigi konusunda lboratuvarda deney
yapiyorsunuz. Simdi dsnn bakalim. Lboratuvarda yaptiginiz yagmur deneyinin belli
sebebleri vardir. Tamam, bu sebebler olmali ki yagmur deneyi gereklessin. Aksi halde su
buhariastirilmayinca, ya da soguk bir tabakaya dokundurulmayinca yagmurun deneyi
imknsizdir. Fakat bu deneyde gerekli olan malzemeleri, sebebleri, yni suyu ve onun
isitilmasini, soguk hava tabakasini kim hazirliyor? Bu sebebler kendiliginden mi biraraya
gelip yagmuru olusturuyor; yoksa bir baskasi taraIindan nceden hazirlaniyor mu?
Soruyu sordugum grenci cevap verdi:
Fen bilgisi gretmenimiz lboratuvari nceden hazirliyor tabi...
Yni, dedim, sadece sebeblerin bulunmasi, var olmasi yetmiyor. Onlari gerekli
sekilde hazirlayan ve sonuca gtren biri gerekiyor degil mi?
Demek ki bzi olaylar, esya ve varliklar bzi sebeblerle olmakta. Fakat bu olusmayi
sebebler bilerek hazirlamis degildir. Sebebleri birtakim zelliklerle yaratan, hazirlayan ve
gerekli sekilde de siralayan bir g ve bilgi sahibine ihtiya vardir.
Mesel sicaklik olmasaydi, yagmur olur muydu? Diyelim ki sicaklik var da, suyun
buharlasma kabiliyeti yok-
tur. Bu durumda da yagmur olmayacakti. Ya da, yukarilarda soguk hava tabakasi
olmasaydi...
Artik hep bir agizdan, "Yagmur olmazdi," diyorlardi. yleyse btn bu sebebler kendi
kendilerine anlasip nasil gerekli sekilde siralanmislardir. Yoksa akilsiz ve bilgisiz sebebler
aralarinda anlasma mi yaptilar? Aman hepimiz sirayla grevlerimizi yapalim da insanlar,
bitkiler, hayvanlar susuz kalmasinlar. nk bize ok ihtiyalari var diye mi dsndler?
Demek ki, suyu buharlastinp kara, yagmura ve doluya dnsme kabiliyetini veren biri
var. O kabiliyeti kim verdi ise, sicak ve soguk havalan da grevlerini yapmak zere birbiri
arkasina siralayan O'dur.
Peki szn hem suya, hem sicaga, hem soguga geiren bu g ve bilgi sahibi kimdir?
Allah'tir.
SiniIin bu umum korosu yorgunlugumu unutturdu. ocuklar konuyu kavramislardi.
Simdi mes'ele rnekleri ogaltmakta idi.
81
ELMAYI SEBEBLER MI YARATIYOR?
FilozoI Mehmed, yeri gelmisken bilgi bilgi konustu:
Hocam, iste yagmuru veren Allah oldugu iindir ki, kuraklik olunca itiler yagmur
duasina ikiyorlar. Demek ki onlar yagmuru yaratani biliyorlar.
Tabi Mehmed, bizim halkimiz inanlidir. Hakik Yaratici'yi bilir. Zaten sebeblerden
isteseler gln olmaz mi? Geri isteseler de sebeblerin bunu duyacak kulaklari da yoktur;
anlayacak akillari da...
ok az konusan, Iakat enteresan seyler syleyen G-leser sz istedi.
Syle yavrum.
Hocam, acaba sebeblere inananlar ve sebebler yagmuru yaratti diyenler, kuraklik
olunca sebeblere mi yalvariyorlar, yagmur yagdirmasi iin?...
FilozoI Mehmed atildi:
Hocam, artik siniIin IilozoIu Gleser olsun. ok gzel bir soru sordu nk.
SiniIta yayilan tebessm hlesi bitmeden,
Evet, bu konuda bir misl daha verelim, simdi herkes dnyadaki sebeblerin yaratici
olamayacagini bir gzel anlayacaktir.
Elmayi dsnn. Evet elma. (antami atim ve bir elma ikardim.) Su elmaya bakiniz.
SiniIin yarisindan Iazlasi ayaga kalkmisti. Arkadakiler ndekilerin oturmasini istiyorlar, iyi
gremiyoruz diyorlardi. Elmayi elime aldim ve sira aralarinda dolastirdim. Herkes ilk deIa
elma gryormusasina merakla bakiyordu.
Simdi dsnelim, bu elma sebeblerin yarattigi bir meyve olabilir mi?
Bir elmanin yaratilmasi iin, dnyaya, gnese, suya ihtiya var. Demek ki gnes
sistemini yaratandir, elmayi da yaratan... Btn varlik lemi, ayni kudretin eseridir.
Herkes Gleser'e bakiyordu. Yeni IilozoI sylesin, diyorlardi.
Hayir, dedim. Herkes dsnecek. nce elmayi meydana getiren sebebleri
dsnelim.
Nedir elma Iabrikasi?
Elma agaci.
AIerin, size. Tabi elma Iabrikasi, elma agacidir. Peki aga neye muhtatir? Topraga
topraktaki onu besleyen gidalara. Gnese, bilhassa suya... Btn bu sebebler bir araya gelecek
ki bu elma var olsun. Peki simdi, elmayi yaratan bu sebebler midir?
Soruyu nce Mehmed'e sordum:
Hayir Hocam. Sebebler yaratici olamazlar. nk bilgisiz ve akilsizdirlar. Elmayi
meydana getiren birok se-beb birlesirken ne yaptiklarinin bile Iarkinda degillerdir.
Mehmed keyiIli keyiIli ekledi:
Hocam, iyi ki de Iarkinda degiller. nk sebebler akilli olsalar ve ne yaptiklarini da
bilselerdi, elmayi ok pahaliya yerdik herhalde... Ama simdi aga rettigi elmanin kiymetini
bilmedigi iin, bize bogaz tokluguna alisip bu gzelim elmalari veriyor.
83
Mehmed IilozoIlugunu isbatlarcasma konusmaya devam edecekti ama, baska sz
isteyenler de vardi. Bir baska grenci de syle diyordu:
Hocam, elma agacinin, ya da elmaya hizmet eden, onu besleyip byten diger
sebeblerin, yaratici olmalari iin ok akilli olmalari gerekirdi. nk topraktan elmaya
yarayacak seyleri yanlislik yapmadan semek bilgi isidir. Hem de insanlarin bile
beceremedigi bir bilgi isi.
Evet, konuyu toparlayalim simdi. Aga bilgisiz, akilsiz. Toprak bilgisiz, elmanin
Iarkinda bile degil. Elmayi besleyen diger maddeler, sebebler bilgisiz ve suursuz. Bunca
bilgisiz, akilsiz, suursuz sebeb nasil olur da bira-raya gelip, anlasip birlikte bu gzelim elmayi
yaratirlar? Yaratabilirler mi?
Bes-on grenciye teker teker soruyorum. Cevap:
Hayir, yaratamazlar.
Yaratmak iin bilgi gerek, g gerek...
Kim yaratiyor yleyse?
Allah!...
Bu tek kelimeyle siniI deta inledi... Ben elmayi antama yerlestirirken dedim ki:
ocuklar, eger bu elmanin akli olsaydi ve konusa-bilseydi, sizi tebrik edip alkislardi.
nk onun Yarati-ci'sini, dolayisiyle de hepimizin, herseyin Yaracisi'ni buldunuz...
Acaba yaratilis aisindan bir elma mi, yoksa bir hayvan mi daha kiymetlidir, sanatlidir?
Bir hayvan mi, yoksa bir insan mi daha stndr? Elbette hayvanlar bitkilerden, insanlar da
hayvanlardan daha stn yaratilmislardir, degil mi?
Peki simdi soruyorum size: Bir elmayi, ya da yagmu-
ru yaratmaktan ciz olan kr, sagir, bilgisiz sebebler acaba canli hayvanlari, ondan da
te insanlari yaratabilir mi?
- Yaratamaz...
Niin yaratamaz?
nk akilsiz bir sey akilliyi, cansiz bir sey de canliyi yaratamaz.
AIerin Oya... yle degil mi ocuklar? Yaratici olan kendinde mevcut olmayani
yarattiklarina verebilir mi?
ok dsnp az konusanlardan biri elini kaldirdi. Hemen sz verdim:
Hocam, bir kere sebebler hayvanlari ve insanlari yaratsalardi, nce kendilerini
onlardan da yksek birer canli olarak yaratirlardi. Yaratici olan sebebler kendilerini akilsiz,
kr ve sagir birakacaklar, yarattiklarindan bzilarina da kendilerinde bile olmayan degerli
zellikleri verecekler. Bu imknsiz ve gln bir seydir...
ILALAR NASIL YAPILIYOR?
Bu konuyu kapatmadan nce size bir rnek daha aiklayayim. Bylece dnyadaki
hibir sebebin yaratici olmayacagini iyice anlamis olacaksiniz. Konu zerinde
dsneceksiniz. Bunlara benzer rnekler akliniza gelirse deIterinize yazip siniIta
okuyacaksiniz. Zira, daha nce de syledigim gibi iman konusu bir Ms-lmanm en
nemli konusudur. lmsz mutlulugu kazanip ka-zanamama mes'elesi-dir nk...
85
Evet, gelelim mislimize:
Bir Il Iabrikasi dsnnz. Bir byk lboratu-var... Uzun masalarin, tezghlarin
zerinde yzlerce sise ve kavanoz dizilmis... Her birinin iinde ayri ayri ve esit esit il
hammaddeleri bulunuyor. Bu ayri hammaddelerden belli llerde alinarak bir romatizma
ilci yapilacaktir. Il yapiliyor. Siz orada alisan bir eczaciya soruyorsunuz:
Ilci nasil yapiyorsunuz?
Ilalan biz yapmiyoruz. Bu tezghin zerinde bulunan gerekli maddelerin
kavanozlari, siseleri esen bir Iirtina sebebiyle devriliyor. Her birinden gerekli lde akip
birbirine karisiyor. Bylece romatizma ilci meydana geliyor. Yni onu birtakim sebebler
meydana getiriyor.
Bu cevaba inanir misiniz?
Hayir...
Niin?
Niin'e cevap vermek isteyenler asagi yukari siniIin tamamina yakin... Iste bu gzel.
Demek ki konu iyice kavraniyor.
En az konusanlardan birini daha kaldiriyorum:
Hocam, illarin zerinde hangi maddelerden ne miktar konarak yapildiklari
yazilidir. Bunlar da miligramlarla llp tartiliyor. Biraz yanlis olsa, belki de il yerine
zararli bir madde elde edilmis olabilir. Bu bakimdan esen Iirtina ile devrilen siselerden akip
meydana gelen il lsz tartisiz olur. Il olmaz yni. nk onu meydana getirdigi
sylenen ne sisenin, ne iindeki maddenin, ne de Iirtinanin akli, bilgisi yoktur. Bunlar sizin de
sylediginiz gibi, akilsiz, kr ve sagir sebeblerdir. Dolayisiyle de akillica bir is yapmalari,
hele il yapmalari hi mmkn degildir.
AIerin sana. Bir konustun pr konustun. Arkadasinizin szne eklemek istediginiz bir
sey var mi?
Evet Hocam...
SiniI Baskani dedi ki:
Bu mislde de grdgmz gibi, cansiz bir madde olan romatizma ilci bile madd
sebeblerle meydana gelemiyor, olamiyor. yleyse, canlilarin ve hele de insanlarin byle
rastgele sebeblerle olusmasi bsbtn imknsizdir.
Baskan'in szlerine bir noktayi da ben ekleyeyim. Bir canlinin cansiz ve akilsiz
sebebler taraIindan yaratilmasi imknsizdir. Bu dogru. Ama bu isin bir baska imknsizligi
daha var. Hadi diyelim ki sebebler isin madd taraIini, yni gzle grlen, elle tutulan taraIini
meydana getirdiler. Bir de isin manev taraIi yok mudur? Mesel insanin sekil ve
maddesinden baska bir de mnevi varligi ve ruhu var. Madd sebebler ellerinin erisemeyecegi
manev varliklari nasil meydana getirecekler?
Demek ki hangi aidan bakarsak bakalim, bu dnyadaki madd sebeblerin yaratici
olmalari imknsizdir.
87
KENDILIGINDEN OLUS VEYA TESADF
T nansizliga dsenlerin ikinci grubu da, hersey kendi A kendine olustu, tesadIen
meydana geldi, diyorlar. Simdi de bakalim esya ve varliklar kendi kendine olusur mu?
TesadIen meydana gelen bir esya veya varlik mevcut mudur?
Su iinde bulundugumuz okul binasini dsnnz. Bu bina acaba nasil yapilmistir? Ben
size bu binanin kendi kendine olustugunu sylesem inanir misiniz?
Mesel desem ki, sel sulari taslan, biriketleri srklemis, sonra da onlari st ste yigmis,
duvarlar meydana gelmis. Sonra da uusan kiremitler tavana...
Misl pek de haIiI olmustu. SiniI haIiIten kaynayip hareketlenmeye, glmeye
baslamisti.
Peki Metin, sen ok gldn bu ise, syle bakalim, okulumuz nasil yapilmis olabilir
sence?
Hocam, burasi plnli, ll bicili bir binadir. yle kendi kendine ya da tesadIen
olmasi mmkn degil-
89
dir. nk siniIlarin ls aynidir, koridorlar dzgndr. Kendi kendine hibir sey
olusmayacagi gibi, bu bina da olusamaz. TesadIen olsaydi byle dzgn ve intizamli
olmamasi gerekirdi. Kapisindan penceresine, atisinda-ki kiremitine kadar hersey ayni
llerle dengeli ve dzenlidir. Byle tesadI olur mu?
Bravo Metin. Elbette byle belirli bir maksat iin yapilmis dzenli bir bina ne kendi
kendine olabilir, ne de tesadIen... Tabi ok dogru syledin.
Birakalim kocaman okul binasini da, su karatahtayi dsnelim. Acaba bu basit tahta
kendi kendine olabilir mi?
Hayir Hocam, dedi Mehmed... Kendi kendine olmasi imknsizdir. Onu yapan bir
marangoz vardir mutlaka.
Nereden taniyorsun bu tahtayi yapan marangozu?
Hocam, ben bu tahtayi yapan marangozu hi grmedim, tanimam. Ancak
dsnrsek, aklimiz bize bu tahtayi yapan bir marangoz oldugunu syleyecektir. Kendi
kendisine olmaz yni...
Evet, siniItan bir baska rnegi de Gleser versin bakalim.
Gleser duvardaki Atatrk resmini gstererek sze basladi:
Hocam, su resme bakalim simdi. Ben desem ki arkadaslar, bu resim
ressamsizdir. Yni hibir kimse taraIindan yapilmamistir. Kendi kendine olusmustur. Inanir
misiniz?
Inanmayiz!...
Inanmayiz diyen siniIa ben tekrar sordum:
Niin inanmiyorsunuz? Syle dsnemez miyiz? Karton ile boyalar anlasir. Ya da
tesadIen kartonun zerine dklen boyalar, rzgrin da te'siriyle teye beriye gezinerek, bu
resmi tesadIen yapmis olamazlar mi?
Hayir Hocam, dedi Niyazi. Dnyada ressami olmayan bir resim yoktur. Her resim
mutlaka bir ressam taraIindan yapilmistir. Dolayisiyle bu resmin de bir ressami vardir.
Hayirdir insallah Niyazi, sen de bu resmin ressami ile mi tanistin yoksa?
Hayir Hocam, tanismadim ama, tanismaya gerek kalmadan da bu resme bakarak bir
ressamin olmasi gerektigini dsnebiliriz. Nerede bir resim varsa, kesin olarak onu izen bir
ressamin varligini dsnmeliyiz...
Sana da aIerin Niyazi...
AI erinler ogalinca sz isteyen eller de ogalmisti. SiniIin yarisi sz istiyordu, bu
konuda bir rnek verebilmek iin...
Fakat zamanimiz sinirli. Mes'ele anlasilmistir. Konuyu toparlayalim isterseniz. Size
syle bir sey sorayim: Simdiye kadar siz yapmadiginiz halde, herhangi bir devinizin kendi
kendine deIterinize yazildiginizi grdnz m?
Hi grmedik byle bir seyi, dediler. Ama biraz tembelce olanlar ilerini
ekiyorlardi:
Ah, devler yle kendi kendine yaziliverse deIterlerimize... Ne iyi...
Ne iyi ya, olacak sey mi?
Olmaz elbette, dedi Oya...
Peki Oya, sen syle bakalim, btn bu misller neyi ispatlamaktadir?
Hocam, bu dnyada hibir seyin kendi kendine olmayacagini ispatlar. Ne varsa,
mutlaka onun bir yapicisi, yaraticisi vardir.
Evet yavrum; dnyada ne varsa hepsi yaratilmistir, hibiri kendi kendine olmamistir.
Basit bir tahta, kk bir resim, bes satirlik bir dev kendi kendine olmaz da; bu kocaman
kinat, dnya, gezegenler, ay, yildizlar ve gnes kendi kendine olur mu?
Bir basit resmin mutlaka ressami vardir diyeceksiniz, ama onun asli olan canli insanin
yaraticisini inkr edeceksiniz. Bu, olacak sey midir?
DeIterinizdeki -bes satirlik devden daha mi basittir bu kinat kitabi? Muhtesem bir
kitap bu dnya. Okumaya, dsnmeye, sirlarini zmeye insanin mr yetmez. Bu kadar
manli ve byk bir kitaba, kendi kendine olmustur diyecegiz de sonra da akilli geinecegiz.
Syle bakalim Baskan, byle birini ne yapmak lzim?
Her zaman yaptigimiz sakayi anlamisti SiniI Baskani:
Hocam, byle birini hemen 95 numaraya bindirip Bakirky Akil Hastanesi'ne
gndermelidir, dedi. SiniIta yeniden tebessm iekleri ati.
91
Karatahtanin kenarinda duran silgiye parmagimla dokununca yere dst. Herkes sessiz
bakmiyor, simdi ne olacak gibilerden. Silgiyi yerden aldim. Tekrar tahtanin kenarina koyup
parmagimla dokundum ve yere dsrdm. Dikkatleri saskinliga dnecekti ki sordum:

ocuklar, bakiniz, kendiliginden hibir sey olmaz. SiniIimizin silgisi tahtanin
kenarinda duruyor. Durup dururken, yni hibir te'sir yokken dsmyor yere. Ama
parmagimla haIiIe dokununca hemen dsyor. Demek ki onu ben dsryorum. Kendi
kendini dsrmyor. Yni isi bir yapan var. Simdi syleyin bakalim, ben dokun-masam, ya da
bir baska te'sir ise karismasa bu silgi yere dser mi?
Hayir, dsmez...
Bu basit seyi size niin anlatiyorum biliyor musunuz? Hani geenlerde Niyazi
sormustu: Depremi Allah ibret olsun diye yaptiriyormus, bu dogru mu? Simdi yeri gelmisken
Niyazi'nin sorusuna da cevap veriyorum. Demek ki durup dururken kendiliginden hibir sey
olmaz. Mutlaka ona bir te'sir eden, etkileyen vardir. Tabi ki depremin sebeblerini ilim
adamlari aikliyor. O da dogrudur. Fakat o aiklanan sebebler isi yapan midir? Bir hayli el
havada. Iyi.... Demek ki, biraz nceki bilgiler unutulmamis...
Syle bakalim Oya.
Hocam, depremin sebebi vardir. Ilim adamlari bunu aiklamaktadir. Ancak o
sebebler kendi baslarina karar verip is gren akilli, kudretli seyler degillerdir. Asil o sebebleri
yaratan Allah'tir. nk sebebler yaratici degildir. Allah bu dnyada herseyi bir sebebe
baglamis, herse-yi bir kanuna gre dzenlemistir. Sebebi yaratan Allah'tir. Kanunu koyan ve
uygulayan da O'dur. Ama ilim adamlari bu kanunlari aikliyorlar. Fakat kanunu koyan Allah'i
anlatmadiklari iin, bizim de kaIamiz karisiyor. Halbuki olayin sebebini aiklasalar, sonra da
bu sebebi yaratanin
Allah oldugunu syleseler olmaz mi?
Nasil olmaz Oya? Zaten dogrusu da bu degil midir? Ama demek ki dsnen ve
anlayis gsterenler iin, sylenmese bile olur. Bak sen ne gzel dsndn... Ama bu
dsnceyi uygulayanlar da olmus. Mesel Amerikalilar, ders kitaplarinda Lavoisier
Kanunu'nu bu dsnceye gre aiklamislar. Kim syleyecek bu Iizik kanununu? Syle
yavrum.
Hibir sey yoktan var olmaz, var olan bir sey de hi yok olmaz.
Evet dogru. Ama buna bir cmle eklemisler: Allah'in kudreti hari. Yni O isterse
var yok, yok da var olur.
Yni dnyada kanunlar insanlara gredir. Kanunu koyan Allah, isterse onlari degistirir
ya da bir an iin geersiz kilabilir.
93
BIR YAPAN OLMADAN KENDILIGINDEN KPR OLUR MU?
Evet, simdi gelelim konumuzu aiklayacak bir olaya.
Biliyorsunuz Imam-i A'zam Eb HanIe byk bir din bilginidir. Ibadet konusunda
onun yolunda oldugumuz iin Eb HanIe'ye uyanlar mnsmda'bizlere HaneI denilmektedir.
Iste bu Eb HanIe daha kk bir ocukken bile ok akilli, zeki ve bilgili imis. Kk bir
bilginmis anlayacaginiz. Onun yasadigi Bagdat sehrine bir inansiz adam gelmis. Adam ok
kendine gvenen biriymis... Kim bana Allah'in varligini ispat edebilir demis... O zaman
Imam-i A'zam'i gstermisler.
Bizim bu kk bilginimiz bile, sana Allah'in varligini ispatlayabilir, demisler...
Inansiz adam kmseyen bakislariyla syle bir szms kk bilgini ve demis ki:
Hadi bakalim, ispatlasin da grelim.
Byk bir merakli kitlesi toplanmis. Inansiz adam kurulan yksek bir krsye ikip
oturmus. Herkese tepeden bakip kasiliyor, bilgilik tasliyormus. Bu sirada Imam-i A'zam,
demis ki: Benim kitaplarim evde kaldi. Gidip onlari getireyim nce.
Peki, demisler.
Imam-i A'zam gitmis gelmemis, yitmis bulunmamis... Herkesin sabri tkenmis. Biraz da
pisman olmuslar. Keske baskasini ikarsaydik bu adamin karsisina gibilerden... Inansiz
adam, kasim kasim kasiliyor ve nerede kaldi sizin su kk bilgininiz diye bsbtn canlarini
si-kiyormus... Ama herkes bu isin iinde bir anormallik oldugunu da sezmekteymis. nk
Imam-i A'zam dosdogru bir insandir. Yalan sylemez, sznde durur. Gelmeye-
I
ekse mutlaka syler, ya da haber gnderir. ..
Bylece bir hayli zaman getikten sonra ikip gelmis kk bilgin. Tabi kalabalikta bir
ugultu ve rahatlama... Inansiz adamda ise biraz daha kendine gven belirmis. Sormus Imam-i
A'zam'a: "Nerede kaldin? Yoksa Allah'in varligini is-Su ince'hesapla yapilan kprnn kendi
patlayamamaktan
kendine veya tesadIen meydana geldigi iddia edilebilir mi? Ya kinat!..
mi korktun?" diye.
Imam-i A'zam gayet rahat ve sogukkanlilikla cevap vermis:
Hayir, byle bir korkum yok. nk Allah'in varligini ispatlamak ok kolay bir
konudur. Ancak benim gecikmemin bir sebebi vardir. Benim evim karsi kiyidadir.
Biliyorsunuz, Bagdat'in ortasindan kocaman bir irmak akar. Karsiya getikten sonra byk bir
sel ve Iirtina ikti... Tekrar dns iin ne bir sandal, ne de bir kpr kaldi...
Peki simdi nasil geip geldin?...
Iste ben de onu anlatacagim. Geldim kiyiya. Bir de baktim ki, kocaman kocaman
taslar kiyidan yuvarlanip atliyorlar irmagin iine. Yeni gelen tas da ncekinin stne, derken
kpr ayaklan meydana geldi. Bu arada havada kendi kendine uusan uzun tahtalar bu
ayaklarin zerine rtld. Arkasindan iviler yine havadan uusarak kursun gibi saplanip
tahtalari ayaklara tutturdular. O si-
95
rada kiyidaki toprak da ayagimin altindan kayarak bu tahtalarin stn kapatti. Byk
ve rahat bir yol gibi, kocaman bir kpr meydana geldi. Ben de zerinden yryp getim ve
geldim.
Herkes saskinlik ve zntyle bu szleri dinlerken inansiz adamin keyIi bsbtn
artmis ve demis ki:
Yahu, karsima kk bir bilgin diye akilsiz bir ocuk mu ikardiniz? Bir yigin
sama ile ugrasacak vaktim yok benim...
Imam-i A'zam, adama bakmis ve tane tane syle konusmus:
Neresi sama bu anlattiklarimin?...
Neresi sama degil ki?... Koskoca kprnn kendi kendine meydana geldigini ciddi
ciddi anlatip duruyorsun. Hi yapan, alisan olmadan kendiliginden kpr olur mu?
Imam-i A'zam'in gzleri sevinle parildamis. Inansiz adami susturan su cevabiyla,
dinleyenler de derin bir neIes almislar:
Peki bir kpr m daha san'atli ve byktr, yoksa bu dnya mi?
Elbette dnya ok daha byk ve san'atlidir.
"Allah'i inkar edenin hli, bana sunu hatirlatir: Uarken bir cama arpan sinek grme
hisleri ile dokunma hisleri arasindaki tezattan mantiki bir netice ikaramaz. Saatlerce nne
ikan Iakat grmedigi iin inanmadigi bu duvari asmak iin inatla abalar.

yleyse dnyaya gre ok daha kk ve basit olan bir kprnn kendi kendine
meydana gelemeyecegini sylyorsun da, bu muhtesem dnyanin nasil kendi kendine
olustugunu syleyebiliyorsun? Kpry bir yapan vardir, ustasiz olmaz diyorsun, dogru...
Evet ama, bu dnyayi da bir yaratan, yapan olmali degil midir?
Inansiz adamin btn keyI kamis bir anda. Kiza-rip bozarmis, yutkunmus bir sr.
Glmeye alismis ama, bu gls ok aci bir gls olmus. aresizlik ve perisanlik iinde:
Peki, demis, kabul ediyorum ki, bu dnya da kendi kendine olmamistir. Onun da
yaraticisi vardir.
Iste o yaratici Allah'tir, demis Imam-i A'zam...
ALLAH'I NIIN GREMIYORUZ?
Ama inansiz adamin btn kozlari bitmemis. yleyse bir soru soracagim demis. Tam
olarak Allah'a inanmam iin, buna da cevap vermelisin.
Imam-i A'zam, gayet rahat ve korkusuz bir tavirla, sor demis. Inansiz adam biraz
morali bozuk vaziyette su soruyu sormus:
Peki Allah varsa, O'nu niin gremiyoruz?
Imam-i A'zam soruyu pek kolay bulmusasma tebessm etmis. "nce, demis, bize birer
st versinler de sohbetimiz daha da tatlansin." Inansiz adam da kuruyan dudaklarini
kemirerek iyi olur ya demis, hem ier, hem konusuruz.
Stler gelmis. O zaman st tatlandirmak iin iine pekmez katilirmis. Tabi simdiki
sekerler yok henz. Adam pekmezi karistirip stn tatlandirmis ve imeye baslamis. Fakat
Imam-i A'zam adama bir kasik daha pekmez sunmus, buyurun stnz tatlandirin... Adam
sa-
97
Ste tad veren yag ve sekeri gznzle gremezsiniz, ama dilinizle anlarsiniz.
gol demis, ben pekmezi karistirdim, stm pekmezlidir. Sen benim soruma cevap ver
simdi.
Imam-i A'zam nce stn pekmezini, yni bugnk deyimle sekerini halledelim demis.
Adam biraz da kizgin sylenmis:
Benimkisinin pekmezi vardir dedim ya...
Imam-i A'zam:
Inanmam, demis. Adam bsbtn kizgin:
Niin inanmiyorsun? deyince de su cevabi vermis:
Ben grmedigim seye inanmam, ste karistirdigin pekmezi gsterirsen inanirim...
Adam; attik belya, der gibi basini iki yana sallayip bagirmis:
Ste karistirilmis pekmez grnr m? Onu gzne gsteremem ama, iersen tadini
dilin anlar. ok merak ediyorsan, gznle degil ama, dilinle stn tatlandigini grebilirsin.
Hem bununla ne diye ugrasiyoruz? Sen bana sorumun cevabini syle bakalim...
Imam-i A'zam tatli tatli tebessm ederek demis ki:
Bana Iirsat vermediniz ki... Sorunuzun cevabini kendiniz verdiniz.
Nasil yani?...
Nasili var mi? Stn iinde karistirilmis olan pekmez (seker) nasil grlmezse Allah
da vardir, ama bu gzmzle grnmez. Itiginiz stn yagini da gsteremez-
99
siniz. Ama st ok gzel ve yaglidir. Onu da gznzle degil, dilinizle tadinca
anlarsiniz. Demek ki bu dnyada bulunan birok seyi de biz gzmzle gremiyoruz. Ancak
onlari meydana getirdikleri te'sirlerden ve eserlerden anliyoruz. Ya da bir baska duyu
organimizla varliklarini anliyoruz. Siz stn yagini, sekerini bile grmediginiz halde Allah'i
grmek istiyorsunuz. Halbuki bu gzmz dnyadaki herseyi de gremeyen sinirli bir gzdr.
Aynen bunun gibi, biz de Allah'i gzmzle bu dnyada gremiyoruz ama, O'nun
yarattiklarini, eserlerini gryoruz. Meydana getirdigi te'sirleri anliyoruz. Ama kaIa
gzmzle degil, akil gzmzle oluyor bu is...
Inansiz adam, biraz daha bozulmus vaziyette saskin ve zgn, ne yapacagini bilemez
bir halde dsnmeye baslamis...
Peki, demis, son bir soru daha... Eger buna da cevap verirsen, ben de Allah'a inanip
Mslman olacagim....
Imam-i A'zam hedeIe yaklasmanin verdigi tatli bir sevinle "sor" demis... Adam son bir
hamle abasiyle dogrulmus ve demis ki:
- Peki, kabul ediyorum ki Allah vardir. O'nun niin grnmedigini de anladim.
yleyse bu gzmzle grnmeyen, Iakat oldugunu aklimizla anladigimiz Allah, simdi ne
yapiyor?
Bu sorunuz da ok kolay, demis Imam-i A'zam... Ama cevabi sizin oturdugunuz o
krsden vermek isterim. Iner misiniz asagiya...
Adam ok saskin bir vaziyette kalkmis oturdugu yksek krsden ve inmis asagiya.
Imam-i A'zam ikmis ve kurulmus adamin bosalttigi krsye. Syle bir etraIi ve kendisine
saskin saskin bakan adami da szdkten sonra demis ki:
Allah, simdi senin gibi inansiz bir adami bu krsden asagi indirdi ve yerine de
benim gibi imanli bir ocugu oturttu.
Sonu ne olmus dersiniz? Tabi hepinizin de tahmin edecegi zere adam Mslman
olmak zorunda kalmis.
***
Bir ders daha bylece sona ererken, herkesin yznde Imam-i A'zam'in sevinci
parildiyordu. deta teneIIs zilinin almasina kiziyorlardi.
GRLMEYEN SEYE INANILMAZ MI?
Bir sonraki dersimizde de tesadIn yaratici olup olamayacagini aiklayacaktik. Ancak,
daha nceki ders konularinda arastirma yapmalarini istemistim. Hem bir tekrar ve pekistirme,
hem de grencileri arastirmaya yneltmesi bakimindan onlari dinliyorum.
Ilk sz alan grenci "Allah'i niin gremedigimiz" konusunda sz istiyor ve sunlari
anlatiyor:
Artik gnmzde, "Ben grmedigime inanmam" lIi geersizdir. Ayrica bilime de
aykiridir. nk dnyada bulunan ve varligi ispatlanan birok seyi gremedigimiz artik
bilinmektedir. Mesel hava... Hayatimizi srdrmemiz iin muhta oldugumuz hava her yerde
vardir. Fakat onu gremiyoruz. Havasiz yasanmiyor. Ama onu grmek de mmkn olmuyor.
Ben soruyorum:
Simdi herkesin yaninda hava var midir?

Tabi onunla kusatilmisiz.
Peki havayi grmedigimiz halde onun varligini nasil anliyoruz?
Cigerlerimize ekerek. Ya da elimizi salladigimiz zaman yzmze arpan
serinligiyle.
Demek ki "vardir" demek iin ill gzmzle grmemiz sart degil. Baska bir duyu
organimizla da anlayabiliriz. Tipki Allah'i da grmedigimiz, ama varligini yarattiklarina
bakarak anladigimiz gibi...
***
Bir baskasi anlatiyor:
Hocam, bir inansiz adam bir kye gitmis. Maksadi kylleri de kendisi gibi
inansiz yapmakmis. st basi dzgnce olan bir yabancinin kylerine geldigini grenler
onun etraIinda toplanmislar. Hosbesten sonra adam bir Iirsatini bulup sz inanca getirmis.
Kyllere uzaktaki dagi gstererek sormus:
Bu uzaktaki dagi gryor musunuz?
Evet gryoruz.
Tabi grrsnz, nk o dag vardir.
Ya su ileriki irmagi da gryor musunuz?
Elbette gryoruz.
Ya su am agalarini da gryor musunuz?
Kyller szn nereye gidecegini merak ederek, ona da cevap vermisler:
Elbette gryoruz.
Adam yine sinsi sinsi konusmus:
Grrsnz ya, nk onlar da vardir.
Peki, demis, Allah'i gryor musunuz?
Hayir, demisler, Allah'i grmyoruz.
Inansiz adam: "Simdi oldu" der gibi basini sallamis ve:
1 , 101
Elbette gremezsiniz, demis. nk Allah yoktur!...
Kyller bsbtn saskinlasarak:
Tvbe, tvbe, demisler. Yahu Allah yok denir mi? Birbirlerine bakinarak ne
diyeceklerini dsnrken, kyn imami syle birka adim ne ikmis ve demis ki:
EIendiler, simdi de beni dinleyin bakalim. Ben de size bazi sorular soracagim. Siz
kymze gelen bu yabanciyi gryor musunuz?
Evet, gryoruz.
Tabi grrsnz, nk bu adam vardir.
Peki bu adamin sapkasini da gryor musunuz?
Elbette gryoruz, iste tepesinde duruyor.
Tabi grrsnz, nk sapkasi da var.
Peki bu adamin aklini gryor musunuz?
Hayir, grmyoruz...
Tabi grmezsiniz, nk bu adamin akli yoktur! Bunun zerine kyller adami
bagira agira kyden
kovmuslar ve:
Allah hocadan razi olsun, az daha bu imansiz adam bizim kaIamizi karistiracakti,
demisler...
AIerin yavrum. Demek ki grmyoruz diye Allah'i inkr eden adamin, aslinda
grmedigi aklini da inkr etmesi gerekir... Eh byle akilsiz insanlar da dinlenmemen
kesinlikle...
Bu dnyada grmedigimiz isinlar daha Iazla. Dnyayi kk bir pencereden
seyrediyoruz, deta. Sonra da, bu ilmi" geregi grmezlikten gelip, "Ben grmedigime
inanmam," diyoruz, iste bu yanlistir.
Bir baska grenci de, Allah'i inkr edenlerin aslinda ruhu da inkar etmeleri, kendilerinin
ruhsuz oldugunu da sylemeleri gerekmez mi? dedi.
AIerin yavrum, elbette Allah'i inkr eden, akliyla birlikte ruhunu da inkr etmelidir.
Bakiniz eski bir sairimiz ne demis:
"Gzn 'kendisi' bile grme organimiz oldugu halde 'kendini' gremez." Gz birok seyi
bu dnyada gremedigi gibi, bizzat kendisini de gremiyor. Kim gzn kendi gz ile
grebilir? Iyi ki ayna yapilmis. Yoksa kendi gzmz dogru drst gremezdik, degil mi?
***
Gremediklerimiz baska neler var bakalim? Oya diyor ki: "Elektrik" de gremedigimiz
bir seydir. Ama ampulde isik olarak, tde isi olarak, troleybsde enerji olarak grebiliyoruz,
duyabiliyoruz. Ama kendisi nedir, bunu grmemiz mmkn degildir. Ama arpinca anliyoruz
gcn.
AIerin ocuklar. Bu rnekleri ok daha Iazlalastir-mak mmkndr aslinda. Ama
bakalim tesadIen bir seyler olmasi mmkn m? Simdi biraz da bu konuyu dsnelim.
103
"Inanmayan diyebilir ki, televizyonu gzlerimle grdm, artik biliyorum, ama Allah'i
gzlerimle grmedigim mddete inanmam."
Byle bir kisiyi Bogazii Kprs'nn zerine gtrp asagida seyretmekte olan bir
Bogazii vapurunu isaret ediniz ve sorunuz: "Bu gemiyi kim idare ediyor?" Sphesiz,
"Kaptan" cevabini veriyor. Peki o kaptani grebiliyor musun? Belki geminin iinde kaptan
yok, o gemi kendi kendine seyrediyor. Hemen itiraz edecektir: "Yok canim, baksana gayet
dzenli bir seyri var. Iskeleye yanasiyor, yolculari indiriyor, sonra or-dan hareket edip baska
bir iskeleye yneliyor. Ddk aliyor. Belli ki kaptan ynetiyor gemiyi" diyecektir. Ama,
kaptani grmeden bunu syleyecektir. nk, o geminin gayet dzenli hareketi, gerekten o
geminin bir kaptan eliyle ynetildiginin isareti olmaktadir.
Allah'i iyice grmek isteyenler, bu gemi misalini iyice dsnmelidirler.
CENK RORAY
TESADFEN RASTGELMEK MI?
TesadIen bir sey olur mu? Hadi oldu diyelim, dzenli ve gzel olur mu? Hadi bir
deIalik dzenli ve gzel de olsun. Bu durum birok deIalar tekrarlanir mi? Bu sorularin
hepsine "evet" diyebildigimiz takdirde tesadIen olusan bir dnyaya da "evet" diyebiliriz.
Eger sonuna kadar evet diyemezsek, tesadIn yaraticiligini da kabul etmemisiz demektir.
Simdi bu dsnceyi bir mislle aiklayalim. Ben elimdeki tebesiri atiyorum ve en
arkada oturan arkadasinizin burnundan vuruyorum. Tabiik bu ok zor bir istir ama, diyelim ki
oldu. Tekrar atiyorum bir para tebesir, hayret, yine ayni arkadasinizin burnundan tam isabet,
vuruyorum. Bir daha, bir daha, hep ayni yerden vuruyorum. Bu yzlerce deIa tekrarlaniyor ve
ben de yzlerce deIa hep ayni yerden vuruyorum. Simdi bu olaya tesadI, yni rastlanti
denilebilir mi?
DeIalarca meydana gelen byle bir tesadI, yzlerce kere tekrarlanan bir rastlanti olur
mu? Peki ne diyecegiz o zaman?
SiniI Baskani da dsncesinde tam isabet kaydetmisti:
Hocam, byle bir tesadI veya rastlanti olamaz. Olsa olsa sizin bu isi ok iyi
bildiginizi syleyebiliriz. Iyi bir atici, usta bir atici diyebiliriz. nk bu kadar rastlantinin
stste gelmesi imknsizdir. Rastlanti ya da tesadI dedigimiz sey de, sebebler gibi kr, sagir
ve bilgisizdir. Dolayisiyle de grmeyi ve bilmeyi gerektiren bir isi byle deIalarca
gereklestiremez. Hatt grmesek de, bil-mesek de, anlayamasak da, bu is tesadIen oluyor
yerine, bilgili ve suurlu bir yapan vardir diye dsnmeliyiz.
AIerin sana. Konuyu ok gzel zetledin... Ben de bir Iikra ile pekistireyim
isterseniz.
Tabi Hocam, isteriz.
Gzleri kr bir adam, yolda dileniyormus. Biri siddetli bir sekilde karsidan gelip
kendisine arpmis ve ayni zamanda da sylenmeye baslamis:
Be adam kr msn? Hadi ben grmyorum, sen bari nne baksana!...
Kr dilenci sasirmis:
105
Ne! Sen de mi krsn?..
Krm ya... Demek ben de bir grmeze arpmisim. Neyse kusura bakma. Sen benim
halimden anlamaz-san kim anlar?
Biraz daha dertlesmis, sohbet etmisler. Kr dilenci, digerine ne kadar kazandigini
sormus. O da sylemis, hatt paralarini aip gstermis. Daha dogrusu gstere -cekniis ama,
digeri, yni kr dilenci para ikinini kaptigi gibi yrms. Dsnms ki, adam nasil olsa
krdr, kendisini takip edip bulamaz... Fakat is hi de dsndg gibi olmamis. nk biraz
yrms, tam sirtinin ortasina bir tas yemis. Biraz hizlanmis ama bir tas daha... Bir daha bir
daha... Yagmur gibi tas iniyormus belinin ortasina. ..
aresiz durmus ve arkasindan gelen adamin kr olmadigini artik anlayarak syle
seslenmis:
Arkadas, ne oluyoruz yahu!.. Senin attigin bu taslar hi de kr tasina benzemiyor.
Demek ki, bir krn atacagi her tas tam hedeIe "tesadIen" varip degmez. Aksi halde
tasi atanin kr degil, grr biri oldugunu anlamak gerekir. Gren, bilen ve her attigini vuran
biri... Zira, yu-kariki olayda da grdgmz zere, krn tasi her deIasinda onikiden
vuramaz.
stnde yasadigimiz dnyayi ve kinati dsndgmzde; o kadar muhtesem bir dzen
ve intizam grrz ki, milyonlarca yildan beri tekrarlanip duran bu olaganst gzelligin,
tesadIen meydana gelmesi imknsizdir. Isterseniz basit bzi rnekler verelim:
1) Yerkrenin kabugu simdiki durumundan birka ayak uzunlugunda daha kalin
olsaydi, karbondioksit oksijeni emerdi. Bylece dnyada canlilar yasayamazdi.
2) AtmosIer tabakasi simdikinden daha ince olsaydi, her gn atmosIerin disinda
meydana gelen akkor gktaslari (meteor) yeryznn her taraIina arparak yanabile-cek her
seyi yakip kl edecekti.
3) Gnesimiz simdiki isiginin yarisini verseydi, donardik. Aksine bir kat daha Iazla isik
verseydi, yanar kl olurduk.
4) Ay, simdikinden 20.000 mil daha yakin olsaydi,
Ve iste en son seklini verdigim en yeni HAVA GEMISI...
107
her gece meydana gelen iki med (deniz kabarmasi) olayi yznden, btn yeryz
daglariyla birlikte sularin altin-' da kalirdi.
5) Geceler simdikinden on kat daha uzun olsaydi, yaz gnesi gndzleri ekinlerimizi
kavuracak, gece sogugu da donduracakti.
6) Havadaki oksijen 20 yerine 50 veya daha Iazla olsaydi, dnyada yanmaya
msait hersey, bir simsek akmasiyla tutusup kl olacakti. O durumda tutusan bir dal,
evresindeki tm ormanlari mutlaka yakardi.
7) Yagmur olmasaydi, yeryz, zerinde hayat bulunmayan bir le dnerdi.
Rzgrlar, denizler ve okyanuslar olmasaydi hayattan eser kalmazdi. Su, tuzdan szlmeden
buharlassaydi,. hayat olmazdi. Yine buhar, havadan haIiI olmasaydi hayat olmayacakti.
8) Sulari tatli olsaydi okyanuslar kokar; bu korku yznden de dnyada hayata yer
kalmazdi. Zira tuz, kokusma ve bozulmayi nler. Klor, sodyumla birlesmemis olsaydi tuz
bulunmayacak, bu yzden de hayat olmayacakti.
9) Dnyanin ekseni, simdiki 23 derece egim yerine dz ve hareketsiz olsaydi, okyanus
ve denizlerden buharlasan sular, dnyanin sadece iki yerine, kuzeyle gneye yagmur halinde
inecek; buz ktleleri olusacak, yaz ve kis hep devam edip gidecekti. Neticede canlilar ve
insanlar yok olacak, hayat olmayacakti.
10) Dnya Merkr gibi olsaydi, sadece bir taraIi srekli olarak gnese karsi dnecek;
gnes etraIindaki dns sirasinda kendi ekseni etraIinda ancak bir kere dnebilecekti.
Baska bir tabirle, dnyanin bir taraIi her zaman gece, br taraIi da her zaman gndz
olsaydi, hibir kimse gece veya gndz boyunca hayatini srdremeyecek, bylece hayat
kalmayacakti.
11) ekim kanunlari olmasaydi, atom ve atomun par-
stnde yasadigimiz dnyayi ve kinati dsndgmzde; o kadar muhtesem bir dzen
ve intizam grrz ki, milyonlarca yildan beri tekrarlanip duran bu olaganst gzelligin,
tesadIen meydana gelmesi imknsizdir. Isterseniz basit bzi rnekler verelim:
1) Yerkrenin kabugu simdiki durumundan birka ayak uzunlugunda daha kalin
olsaydi, karbondioksit oksijeni emerdi. Bylece dnyada canlilar yasayamazdi.
2) AtmosIer tabakasi simdikinden daha ince olsaydi, her gn atmosIerin disinda
meydana gelen akkor gktaslari (meteor) yeryznn her taraIina arparak yanabile-cek her
seyi yakip kl edecekti.
3) Gnesimiz simdiki isiginin yarisini verseydi, donardik. Aksine bir kat daha Iazla isik
verseydi, yanar kl olurduk.
4) Ay, simdikinden 20.000 mil daha yakin olsaydi,
Ve iste en son seklini verdigim en yeni HAVA GEMISI...
107
her gece meydana gelen iki med (deniz kabarmasi) olayi yznden, btn yeryz
daglariyla birlikte sularin altinda kalirdi.
5) Geceler simdikinden on kat daha uzun olsaydi, yaz gnesi gndzleri ekinlerimizi
kavuracak, gece sogugu da donduracakti.
6) Havadaki oksijen 20 yerine 50 veya daha Iazla olsaydi, dnyada yanmaya
msait hersey, bir simsek akmasiyla tutusup kl olacakti. O durumda tutusan bir dal,
evresindeki tm ormanlari mutlaka yakardi.
7) Yagmur olmasaydi, yeryz, zerinde hayat bulunmayan bir le dnerdi.
Rzgrlar, denizler ve okyanuslar olmasaydi hayattan eser kalmazdi. Su, tuzdan szlmeden
buharlassaydi,. hayat olmazdi. Yine buhar, havadan haIiI olmasaydi hayat olmayacakti.
8) Sulan tatli olsaydi okyanuslar kokar; bu korku yznden de dnyada hayata yer
kalmazdi. Zira tuz, kokusma ve bozulmayi nler. Klor, sodyumla birlesmemis olsaydi tuz
bulunmayacak, bu yzden de hayat olmayacakti.
9) Dnyanin ekseni, simdiki 23 derece egim yerine dz ve hareketsiz olsaydi, okyanus
ve denizlerden buharlasan sular, dnyanin sadece iki yerine, kuzeyle gneye yagmur halinde
inecek; buz ktleleri olusacak, yaz ve kis hep devam edip gidecekti. Neticede canlilar ve
insanlar yok olacak, hayat olmayacakti.
10) Dnya Merkr gibi olsaydi, sadece bir taraIi srekli olarak gnese karsi dnecek;
gnes etraIindaki dns sirasinda kendi ekseni etraIinda ancak bir kere dnebilecekti.
Baska bir tabirle, dnyanin bir taraIi her zaman gece, br taraIi da her zaman gndz
olsaydi, hibir kimse gece veya gndz boyunca hayatini srdremeyecek, bylece hayat
kalmayacakti.
11) ekim kanunlari olmasaydi, atom ve atomun par-
alan nereden bulunacakti? Gnes nasil gnes, yer nasil yer olurdu? Sayet varolsaydilar
simdiki yerlerinde nasil duracaklardi?... Yerlerinde durmus olsalardi, dnyada hayat nasil
olur, insan nasil yryp hareket ederdi?.
12) ekim kanununun olmasiyla birlikte, dnya ay kadar kk, ya da simdikinin
drtte biri kadar olsaydi; onu koruyan atmosIer tabakasiyla denizin koruyuculugu ortadan
kalkacak, isi derecesi ldrc seviyeye ykselecekti.
13) Elektronlar, protonlarla birlikte birbirine yapisik olsaydi, dnya yumurta
byklgnde olurdu. O zaman insan ve diger varliklar olamazdi.
14) Elementler birbirleriyle uyusup kaynamasalardi, ne toprak, ne su, ne aga, ne
hayvan, ne de bitkiler olurdu...
15) Isi kanunu mevcut olmasaydi, yeryz soguma-yacak ve yasamaya elverisli hale
gelmeyecekti. Simdi dsnnz, bu sayilan maddeler yzlere, binlere ikabilir. Demek ki,
dnyada bugnk dzenli ve normal hayatin meydana gelebilmesi iin, deta sayisiz sartin bir
araya gelmesi gereklidir ve bu sayisiz sartlar bir araya gelmis, yeryznde hayat binlerce
yildan beri sregelmistir. Btn bu sartlarin en uygun sekilde biraraya gelmesi, aca- , ba
tesadI olabilir mi? Rastgele olusabilir mi btn bu hayret verici isler?
Acaba, en basit bir resmin, en kk bir masanin tesadIen olamaycagini syleyen bir
insanin, dnya apindaki, kinat apindaki olaylan tesadI diye yorumlamasi mmkn
mdr?
Bu dsnceler bizi tesadIn de yaratici olamayacagi geregine rahatlikla gtrecektir.
109
VITAMINLER YANLIS ADRESE GITMIYORLAR
TesadIen dzenli ve mantikli bir isin olamayacagini anlamak iin, kendi vcudumuz
bile, bize yol gsterebilir. Organlarimizin en uygun biimde ve en uygun yerlerde bulunmasi
tesadI olabilir mi? Basimiz ve onunla uyum ve dzen iinde kaynasmis gzmz, kulagimiz,
agzimiz, burnumuz tesadIn eseri olabilir mi?
Gz lnz tesadI m ayni byklkte yapmistir? Ya burnunuz hangi tesadIle tam
da yznzn ortasina yerlesti? Hele de ses alicisi kulaklariniz basinizin iki yanina, hem de
ayni byklkte olmak zere tesadIen mi asildi? Agzinizin iinde bulunan dislerin o gzelim
dzenleri tesadIen mi oldu?
Hem de btn insanlarda ayni tesadI, milyarlarca kere nasil tekrarlandi? Kr tesadI
nasil olur da byle her attigi tasi onikiden vurabilir?
Bu sorulari degisik ailardan milyonlarca deIa sormak mmkndr. Fakat ben sizlere
bir tek sey sorayim:
Akilli postacilar bile, bzan yazili adresi sasirip mektubu yanlis yerlere
gtrebiliyorlar. Oysa ki, vcudumuzdaki kilcal damarlar her vitamini ait oldugu adrese hi
de sasirmadan gtryorlar. Kaldi ki bu damarlar akilsizdir ve stelik de tasidiklari
vitaminlerin adresleri zerlerinde yazili degildir.
Dsnn bir kere, bir yanlis vitamin tasima sebebiyle vcudumuzda ne byk
karisikliklar ve dzensizlikler olurdu. Fazla beslenme dolayisiyle Iazla gelisen bir disinizi
dsnn. Agzina sigmayan bir acayip dis azmani, insani nasil altst ederdi?
Hocam, disimizi ektirip ondan kurtulabilirdik.
Iyi ama Ali, ya kulagimiz byle bir yanlisliga ugra-
saydi? Birinin ya da ikisinin yarimsar metre sallandigini dsnnz.
SiniI nes'eli bir saskinlikla tebessm ediyordu. Kh kulaklarini, kh burunlarini tutan
grenciler, sanki bu organlarini yeni taniyorlardi.
grencilerin dikkatleri yerinde iken, bir rnek daha vererek tesadI konusuna son
vermek istedim.
Simdi syleyin bakalim: TesadIen, ya da rastge-le, dzenli, mantikli ve manli bir
is ve varlik meydana gelebilir mi?
Hayir, gelmez...
Yni tesadI, kr, sagir, suursuz oldugundan meydana getirecegi esya ve varliklar da
anlamsiz, biimsiz ve karmakarisik olur, degil mi? Peki bu dnyada, tabiatta, insanda hibir
dzensizlik ve manasizlik var midir?
Btn siniI, hep bir agizdan ayni cevabi verdi:
Yoktur.
KINATTA DZENSIZ VE ANLAMSIZ BIR SEY VAR MIDIR?
Bu genel "yoktur" cevabina, bir itiraz var herhalde? Bir el kalkti ve syle konustu:
Ama Hocam, ben bzi seylerde bir dzensizlik ve karisiklik sezer gibi oluyorum.
Sana yle gelebilir. Herhangi bir seyi dzensiz, irkin ve karisik grebilirsin. Ama
bakalim gerekten de yle
111
midir? Bzan bizim aklimiza yersiz ve anlamsiz gelen bir sey, aslinda ok anlamli,
gzel ve Iaydalidir.
Nedir bakalim, sana karisik ve anlamsiz gelen seyler? Bir rnek verebilir misin?
Hocam, mesel yagmur... Yerli yersiz yagiyor, sokaklar amur ve sel deryasi...
stelik ok kisi de hasta olmustur yagmur yznden.
ocuklar, arkadasinizin verdigi rnege, nce siz ne diyeceksiniz bakalim?
grencilerin ogu ellerini kaldirmisti.
Evet Baskan, syle cevabini...
Hocam, yagmur ok Iaydalidir. Yagmasa susuz kalabiliriz. Bitkiler ve hayvanlar
zarar grr. Yagmur o kadar Iaydalidir ki, atalarimiz bunu iIade etmek iin ona "Rahmet"
adini vermislerdir. Bir mddet yagmasa, iItiler hemen yagmur duasina ikip, Allah'tan
yagmur isti-
Yagmurun yagmasinda binlerce Iayda ve hikmet vardir. Bizim islanip hasta olmamiz
onu kt gstermez. , ,
yorlar.
Peki, zarari olmuyor mu yagmurun?
Oluyor ama, bu yagmurun suu degil, onun zararlarini nlemek zere tedbir almayan
insanin suudur. Insan kendini koruyacaktir. Kisliklarini giyinecek, semsiyesini alacak, isi
yoksa yagmurda ikmayacak vs.
AIerin Baskan. Sanirim konu aiklanmistir. Fakat soruyu soran grenci direniyordu:
Hocam, Iakirler de var. Onlari da dsnmek gerek. Hem toplumda Iakirlerin de
bulunmasi, bir karisiklik ve anlamsizlik sayilamaz mi?
Hayir yavrum... Toplumda Iakirlerin, yoksullarin da bulunmasi bir karisiklik ve
manasizlik degildir. nk dzenli bir toplum hayati iin, her seviyede geinen insana ihtiya
vardir. Herkesin zengin oldugu bir toplumda hayat yrr m? Kim plk yapacak, kim
Iabrikada isilik yapacak, kim bekilik, polislik yapacaktir?... Daha bunlar gibi birok zaruri
ve toplum iin gerekli grevler yapilmaz. Herkesin zengin oldugu degil, herkesin yardim-
lastigi ve birbirine insanca davrandigi bir toplum manlidir ve gzeldir. Allah da bizden,
byle bir toplumu gereklestirmemizi istiyor.
. 113
Bakiniz, bes parmaginizin besi de ayni midir? Ama hepsine de ihtiya var. nk biri
digerine muhtatir. Tek basina is gremezler. Ama yardimlasarak herseyl basariyorlar, el
oluyorlar. Biz de byle kenetlenmis, birlesmis bir toplum meydana getirecegiz ve gl bir
millet olacagiz.
Aslinda, Allah'in yarattigi herseyde, kurdugu her dzende mthis bir gzellik ve isabet
vardir. Daha gzeli mmkn olmayan, mthis bir gzellik... Insan vcudunu dsnn... Acaba
daha gzel nasil olabilirdi? Hadi degistirelim organlarin yerini ve seklini, daha uygun bir
biimde yeniden dzenleyelim.
Uzun ugrasmalara ragmen, bir trl daha uygun bir vcut dzeni dsnlemedi.
Sz uzayinca FilozoI Mehmed'in cani sikildi:
, Hocam, kirk yil dsnsek, Allah'in yarattigindan daha iyisini bulamayacagimiz
aiktir. Bosuna vakit geirmeyelim de siz diger rnekleri anlatiniz.
Peki Mehmed. SiniI da senin Iikrinde. Ben diger rnegi, size Nasreddin Hoca'mizdan
ibretli bir Iikra ile anlatayim:
CEVIZIN YERINDE KABAK OLSAYDI?
Hoca, bir gn bahesinde alismis, yorulmus. Dinlenmek iin yanindaki kocaman ceviz
agacinin altina uzanmis. Yaz sicaginda asirlik ceviz agacinin dallan altinda serinleyen Hoca,
dsnmeye baslamis. Bakmis ki, biraz ilerideki kocaman kabaklar, kck dallarindan ik`
mis, toprakta tombul tombul yatiyorlar. Altinda yattigi heybetli agacin dallarinda ise kck
cevizler var.
Hey Yce Yaradan, demis Hoca. Senin herseyin
hikmetlidir, gzeldir, dogrudur ama, bu ise aklim ermedi. Kck cevizleri kocaman
agata, kocaman kabaklari da kck dallarda yaratmissin. Halbuki kabaklan bu agata,
cevizleri de su yerdeki kk dallarda yaratmis olsa idin daha iyi olmaz miydi?
Hoca tam byle dsnceler iindeyken, agacin dallarindan kopan bir ceviz, tam da
burnunun stne pat diye dsmez mi... Hoca sizlayan burun kemigini tutarak Iirlamis ayaga
ve amis ellerini de, syle konusmus:
Aman Yarabbi... Sen ne yapmissan gzeldir, isabetlidir, yerindedir. Ya su burnuma
dsen cevizin yerinde kabak olsaydi, benim hlim nice olurdu? Bir daha senin isine
karismayacagim. Aklimin almadigi konular yznden, burnumu isine sokmayacagim. AIvet
beni Yarabbi!...
***
Demek ki bize, anlamsiz ve irkin grnen bazi seyler, aslinda gzeldir ve manlidir.
Biz olaylari dar aidan ve kendimize gre yorumladigimiz iin yaniliyoruz. Byle degil de,
genis aidan ve ok ynden bakabilsek hdisenin ya da varligin ok gzel ve yerinde
yaratildigini grmemiz mmkn olacaktir. O zaman da byk bir evliya olan Erzurumlu
Ibrahim Hakki gibi syle syleriz:
Vallahi gzel etmis Billahi gzel etmis Mevl grelim n'etmis N'etmisse gzel etmis...
115
OTLARIN YAZDIGI ISIM
Iskoya'nin meshur IilozoIlarindan Bity, kk yastaki ogluna, insanin tesadIen
varolamayacagini, ancak Allah taraIindan yaratilmis bulundugunu syle ispatlamis:
Evinin bahesinde kazilmis olan topragin bir kenarina oglunun ismini parmagiyla
kalinca izer. Bu izgilerin iine de dereotu tohumu eker ve zerini toprakla kapatir.
Bir sre sonra ocuk kosarak babasina gelir ve heyecan iinde, syle der:
Babacigim, bahenin bir ksesinde benim adim dereotlanyla yazilmis.
Babasi umursamaz bir halde, TesadItr," der...
ocuk itiraz eder ve bunun "Mutlaka biri taraIindan yapilmis oldugunu" iddia eder:
Babacigim, hi kendi kendine benim ismim, otlar taraIindan yazilabilir mi? Benim
adimi ne otlar biliyor, ne de toprak... Bunu benim adimi bilen biri yapmistir...
Babasi hemen tasi gedigine kor ve syle konusur:
Peki, sen isminin bile kendiliginden bahede yazilamayacagini sylyorsun da,
ondan ok daha stn ve san'atli olan vcudunun tesadIen olustugunu nasil kabul
edebiliyorsun?... Bu kadar basit ve kolay bir is bile tesadIen olamazsa, ondan ok daha
muazzam ve muhtesem olan insanlar, hayvanlar ve kinat (evren) nasil kendi kendine olusur?
Btn bunlarin da bir Yaraticisi olmasi gerekmez mi?
117
-w
i
FilozoIun oglu zr dileyerek, demis ki:
Babacigim, size ok tesekkr ederim. nk bu rnekle dnyada en kk bir seyin
bile kendi kendine olamayacagini anlamis bulunuyorum. Artik herseyi yaratan bir Yce
Yaratici'nm varligina ben de inaniyorum.
Evet, simdi tesadIen yaratilmadigimizi, dnyada hibir seyin kendi kendine
olusmadigini herkes anladi mi?
Evet, Hocam, anladik...
yleyse bir dahaki dersimizde tabiatin yaratici olup olamayacagini konusalim
sizinle, olmaz mi?
FilozoI sz istiyor yine...
Syle Mehmed.
Hocam, tabiatin yni doganin yaratici olmadigi o kadar aik ki, isterseniz ben bunu
simdi isbatlayabilirim.
Mehmed, bu konuyu gelecek dersimize birakalim da herkes dsnsn. Buldugunuz
rnekleri haItaya konusalim.
DAKTILO YAZAN MAYMUNLAR
TeneIIse iktigimda Ali biraz daha ekingen geldi.
Hocam, bir sey syleyecektim de... Sey...
Syle yavrum... Burada biz bir e gibiyiz. ekinecek ne var?
Hocam, biraz nce derste uzun uzun anlattiginiz konuda bir misl daha vermenizi
isteyecektim de... Konuyu kavradim ama, biraz daha...
Tabi evldim... Bizim vaziIemiz anlatmaktir. Sizinki de sormak. Bundan daha
normal bir sey yok... Ben
Bu maymunun manli bir eser yazabilmesi mmkn m? Hatt dzenli bir tek cmleyi
rastgele yazabilir mi?
TesadIen bir tek cmle bile yazilamazken, koca kinat rastgele meydana gelebilir mi?
simdi tesadIen gzel, dzenli ve manli bir seyin olusamayacagini, bir baska rnekle
anlatmaya alisayim. Sen de gelecek dersimizde bunu arkadaslarina anlatirsin. Anlastik mi?
Evet Hocam.
yleyse dinle bakalim: diyoruz ki, bu "kinati, dnyayi, insani, hayvani, bitkiyi
yaratan Allah mi, tesadI m? Btn bu muhtesem varlik leminin tesadIn eseri olabilmesi
iin, sayisiz derecede ok tesadIn yan-yana gelip birlesmesi lzim.
Maddenin en kk parasi olan atomdan, gkteki yildizlara, galaksilere kadar btn bu
kinatin tesadIen olusabilmesi iin sayilarla hesap edilemeyecek sayida tesadI, tesadIen
rastgelecek... Bu mmkn m?
Mmkn degil Hocam.
Tabi mmkn degil. Degil byle sayisiz tesadIn birbirini tamamlayacak biimde
arka arkaya gelmesi -besi bile imknsizdir. nk tesadI, yni rastlanti dedigimiz sey,
akilsiz ve suursuzdur. Kendi kendine by-
le manli bir dzene nasil girecek? Bu kadar gzel, dzenli, manli siralanmayi arka
arkaya getiren ve varlik lemini yaratan, bilgisi sonsuz, gc sonsuz bir Yaratici olmali degil
midir? Insan dogru dsndg zaman buna "evet" demek zorundadir.
TesadIen, rastgele bir gzel manli seyin meydana gelemeyecegi konusunda syle bir
deney yapilmistir:
Yz tane maymunun nne yz tane daktilo koymuslar ve onlara, tuslara vurup yazi
yazmasini gretmisler. Bu maymunlar yz gn tuslara vurup yazmislar. Her-biri metrelerce
uzunlukta, uzun kgit seritleri doldurmus. Ama btnnn yazdigindan bile, ortaya anlamli
bir kitap ikmamis. Hatt anlamli bir tek makale bile yazilama-mis. Hatt dogru drst bir
cmle bile bulunamamis.
Maymunlar taraIindan milyonlarca deIa tuslara vu-rulsa bile niin manli bir yazi ortaya
ikmayacaktir?
nk bilmeden, anlamadan akilsizca yazmaya alisiyorlar....
AIerin Ali... Tabii rastgele ve tesadIen vuruyorlar daktilonun tuslarina...
Matematikiler bunu da hesaplamislar. Acaba byle tesadIen ka milyon kere vurunca
manli bir yazi yazabilecektir? Ancak bulunan ihtimal hesabi rakamlara sigmamis. Yni
hesap bu ihtimali rakamlara sigdiramamis. Demek oluyor ki, tesadIen, manli basit bir kitabi
bile yazmak mmkn degildir.
Simdi bu noktada dsnelim: Basit bir kitabi bile tesadIen meydana getirmek mmkn
olmuyor. Peki, bu kocaman evreni, iindeki milyonlarca varlikla birlikte rastgele olusmus
saymak mmkn olur mu?
Basit hir kitapik tesadIen yazilamaz ama, bu kocaman kinat ayi, gnesi, yildizlariyla
tesadIen olabilir demek, akilla bagdasir mi? Kinat bir kitaptan ne kadar ok
119
karisik, byk ve muhtesemse, tesadIen olusmasi da o kadar imknsizdir. nk
iinde bir kitapla karsilastirilamayacak kadar muazzam sistemler, canli varliklar, eserler,
dzen ve gzellikler vardir. Bir basit ve kk kitabi yz maymun yzlerce gn alissa
yazamiyor. Acaba, bu kinat kitabini yazabilmek iin ka trilyon tesadI maymunu, ka
trilyon yil alismalidir?
Hele canli hcrelerden atoma, protoplazmadan insan suuruna kadar akil almaz hrikalari
tesadIn eseri saymak dpedz ilginlik olmaz mi? Buna inanan bir akilsiza, herhalde
maskara maymunlar bile gler.
Maymunlar akilsiz olduklari iin glemeyeceklerdi ama, akilli Ali glmsemeye
baslamisti. Ali dedim, sana bir dev... nl FilozoI Sokrat'in su szn, gzelce yaz ve siniI
panosuna as:
"KINATTA TESADFE TESADF EDILEMEZ."
Su tankin tesadIen meydana geldigini, bir ustasinin olmadigini iddia edene en
azindan ilgin denir. Ya kinatin tesadIen meydana geldigini syleyene, ne demeli?
TABIAT (DOGA) YARATICI OLABILIR MI?
Bir ders sonra, tabiat konusunu isliyoruz.
Tabiatin yaratici olamayacagini anlayabilmek iin nce, onun ne oldugunu gzden
geirmek gerekir. Nedir tabiat? diyorum.
Nehirler, denizler, ller...
Ormanlar, hayvanlar, bitkiler...
Gkler, ay, yildizlar, gnes...
Tabiat, yeni deyimiyle doga deyince, akla gelenler asagi yukari bunlardir. Bizim siniI da
gayet isabetli olarak bunlari syledi.
Evet, simdi dsnelim bakalim... Tabiat dedigimiz bu varliklar yaratici olabilir mi?
Soruya cevap vermek isteyenlere sirayla sz veriyorum.
Hocam, elbette tabiat yaraticidir, nk devamli kitaplarimizda, derslerimizde, hatt
radyo ve televizyonumuzda "tabiat yaratti" cmlesini duymaktayiz. Tabiat
121
Btn gzlere karsi ailmis tekkitap vardir: Tabiatin kitabi. Bu kitabi okuyarak, onu
vcuda getirmis olan byk Yaratici'ya inaniyorum. Onu, okuyamamak iin hibir mazeret
yoktur. nk, btn insanlara hitap ediyor ve her dimag iin anlasilir bir lisan kullaniyor.
J.J. ROUSSEAU
yaratici olmasa byle yazilip sylenir mi?
FilozoI Mehmed, bir hayli kizgin. Hem bu cevaba, hem de ilk sz alamamis
olmasina...
Syle bakalim Mehmed. Ama ses tonunu iki derece daha azaltarak.
Hocam, tabiat yaratici olamaz. Bu ok yanlis bir dsncedir. Ayrica bilimsel
degildir. Aklimiza da aykiridir. nk, daha nceki derslerimizde grdgmz gibi; suursuz,
bilgisiz, elsiz, gzsz ve gsz olan.tesadI yaratici olamiyor. yleyse ayni zellikleri
tasiyan tabiat da yaratici olamaz. nk tabiat dedigimiz varliklarin btn de aynen tesadI
gibi, akilsizdir, bilgisizdir, krdr. Dola-yisiyle de yaratici olmasi imknsizdir.
AIerin Mehmed.... Tabiatin yaratici olamayacagini kestirmeden anlattin. Ilk konusan
arkadasimizin syledikleri dogrudur. nk bzi kitaplar, yayinlar, ya da rad-yo-televizyon
programlari 'Tabiat yaratti", "Doga yaratti" gibi cmleleri kullaniyorlar. Ancak bunlar ya
dsnlmeden, rastgele sylenmis szlerdir. Ya da, inansizca kullanilmis iIadelerdir.
nk, gzmzn nnde uzanip duran bu tabiatin yaratici degil, yaratilmis oldugunu
anlamak zor degildir. Ancak konuyu biraz dikkatlice dsnmek gerekir.
Simdi herkes yaslansin geriye, dzgn ve dik otursun. Bylece de keskinlesmis
dikkatlerinizi szlerime ayirin sadece.
123
TABIATILIK ILKEL BIR INANISTIR
ocuklar, aslinda tabiatilik yeni ortaya atilmis bir dsnce degildir. nk tabiatin
yaratici oldugunu sy-'l,i!li leyenler, daha ilk aglardan itibaren bulunmustur. Kimi
Gnes'e tapinmis, kimi aya ve yildizlara... Hatt yakin zamanlara kadar bir agaca
tapinanlar bile olmustur. Zaman zaman bzi hayvanlara da tapmildigi olmustur. Mesel
Hindistan'daki bzi Hindularm inekleri kutsal saydiklari ve onlara tapindiklari gnmzn bir
geregidir. Simdi oralarda en kalabalik bir caddede inekler btn traIigi durdurup boylu
boyunca uzaniveriyorlar... Btn arabalar durup bekliyor: Klakson alanlar bile, kutsal inegi
rahatsiz ettikleri iin siddetle cezalandiriliyorlar...
***
Bu tabiatin herhangi bir parasina tapinma, yni onu Tanri sayma isi, eskiden nasil
baslamistir? Simdi buna bakalim:
Insanlar gerek Allah'in inancini getiren peygamberlerin yolundan sapinca, bilgisizligin
de te'siriyle tabiati olmuslardir. Demek ki tabiatilik aslinda ok ilkel bir inanistir. ikis
sebebi de hakik inancin unutulmus olmasindandir. Ama bu ilkel tabiatilik simdiki
tabiatiliktan daha mantiklidir. nk, hi olmazsa tabiatin hangi kismini yaratici saydigini
sylyor. Bilgisizlik sebebiyle ya kendisini korkutan simsege ve gk grltsne tapiniyor...
Ya ok erisilmez ve parlak grdg Gnes'e... Ya Iaydasini grdg ve tasip zarar vermesini
nlemek istedigi bir irmaga... Ya sayisiz yildizlara... Bzan da herseyi yakip kl eden atese...
Veya dnyada kendisine en gerekli olan ve ok Iaydasini grdg inege... Sonu olarak
diyebiliriz ki gerek inanci yitirmis ilk devirlerin insanlari ya korkudan, ya da sevgiden bir
tabiat parasina Tanri demis, tapinmis... Ama simdiki tabiatilar, tabiatin hangi parasinin
yaratici oldugunu sylemeden toptan "Tabiat yaratti" diyorlar...
Bu sz kaamak ve kaypak bir szdr. Tabiat tek bir kisimdan meydana gelmiyor ki...
Yaratici olan hangi kismidir?
Hocam, tabiatin btn de yaraticidir demek mi istiyorlar acaba?
Acaba yle mi demek istiyorlar?.. Simdi bu dsnceleri teker teker ele alalim ve
dsnelim.
Hocam, bunlar dsnce degil, dsncesizliktir bence.
Dogru ama Mehmed, yine de byle kestirip atmak yerine, bilimsel olarak konuyu
ele alip anlatmak daha Iaydali olacaktir. KaIamiz ve gnlmz ikna olmali, tatmin olmali.
Byle olursa inancimiz glenir, tabiat yaratti szyle de sarsilmaz hale gelir.
nce btn olarak tabiata bakalim. Tabiat bir eserdir. Her eser gibi baslangici vardir.
Yni bu haliyle henz ortada olmadigi zamanlan ilim bize haber veriyor. Demek ki sonradan
yaratilmistir. Baslangici olan ve sonradan olan hersey yaratilmistir. Peki yaratici kimdir?
Tabiattir diyebilir miyiz? O zaman tabiatin kendi kendine olustugunu kabul etmemiz
gerekir ki, bunun imknsizligini daha nceki derslerimizde anlattik. O halde
II V
I
tabiat kendi kendini yaratmis olamaz. Acaba bzi sebeb-ler mi biraraya gelerek onu
yaratmistir, olusturmustur? Ama yine sebeblerin de yaratici olamayacagini ispatlamistik. Su
halde sonradan olma, bir eser olan tabiatin yaraticisi kimdir?
Allah'tir...
Elbette Allah... nk tabiatin bu gzel ve muhtesem dzenini yaratacak olan hem
sonsuz bir bilgi sahibi, hem de bildiklerini yapabilecek sonsuz bir kudret sahibi olmalidir.
Allah'tan baskasi olabilir mi bu?
Bakiniz ocuklar, tabiati yaratici olarak dsnmek ne byk bir mantik yanlisidir:
"Yaratilmis" bir seye "yaratici" demek oluyor nk...
Tabiatin akli olsaydi, o bile bu mantiksizliga kizar, bozulurdu. Isterseniz bunu bir
rnekle aiklayalim:
TABIAT BIR SAN'ATTIR, SAN'ATKR OLAMAZ
Bizim siniIin en zayiIi kimdir? Kilosu en az olan Aydin'dir herhalde degil mi?
Evet Hocam, ama imani ok kuvvetlidir.
Mehmed, IilozoIlugu birak, simdi de beni dinle... Bakiyorsunuz ki, Aydin, kocaman
heyula gibi bir varligin zerinde geziniyor. Diyelim ki bu kocaman varlik bir adam
azmani... Uzanmis, sirtst yatiyor... Aydin zerinde gezinmekle kalmiyor, burnuna bir tahta
tika akiyor. Saini kesiyor, gzn oyuyor, karnini desiyor. Ama btn bu islere karsi yerde
uzanmis yatan bu adam azmanindan bir ses bile ikmiyor; hibir itiraz gelmiyor.
Aydin istedigi gibi gezip dolasiyor stnde, yarip yirtiyor, kesip biiyor... Bu manzarayi
grdgnz zaman ne dsnrsnz? Aydm'in zerinde gezindigi bu adam az-
125
maninin sag olduguna, diri olduguna ihtimal verebilir misiniz?
Hayir Hocam... Bu adam sag olamaz. Diri olsaydi, gc olsaydi, o byklgyle
Aydin'm elinde oyuncak olur muydu?
Olmazdi tabi... O halde bu adam azmani sag degildir, diri degildir, canli degildir,
hele hele yaratici hi degildir.
Iste bu misldeki kocaman varlik gibidir tabiat... Biz de Aydin gibiyiz. Zavallinin
zerinde enine boyuna geziyoruz, istedigimiz her isi yapiyoruz. Mesel, kuyu kaziyoruz, su
ve petrol ikariyoruz. Tneller aiyoruz, yollar yapiyoruz. Ormanlarini kesip, sularini
doldurup baraj yapiyoruz. Evet btn bunlari yapiyoruz, sonra da kalkip bu oyuncak gibi
oynadigimiz tabiata diyoruz ki:
Merak etme; seni byle hlden hle sokuyoruz ima, aslinda sen yaraticisin. Byk
bir yaratici... Herse-ri yaratansin...
Eger tabiat kendisine yaratici dendigini anlayacak sadar akilli olsaydi, herhalde ok
kizardi. Kizilmayacak sey degildir ki bu... Hem alayagmin altina gezin stnde. Bununla da
kalma, diledigin isi yap, kes, bi, oyna onunla... Sonra da kalk, "Ey tabiat, bizi ve
herseyi sen yarattin" de... Kizmakla da kalmazdi tabiat anlasaydi bu isi, elinden gelse
cezalandirmak da isterdi bylelerini...
126 / GRETMENIN NOT DEFTERI - 1 ' ' .
Hem dsnelim bir kere... Siz kendinizde olmayan bir seyi baskasina verebilir misiniz?
Sizde yok, ama o olmayan seyi bir baskasina verdiginizi syleyebilir misiniz? Byle bir
iddiada bulunan kimsenin aklindan zoru var demektir.
Simdi dsnelim, tabiat kendisinde olmayan akli, dsnceyi, gz, kulagi, hareketi
baskasina verebilir mi?
Veremez...
Peki veremezse, akilli, canli, hareketli varliklari yaratmamis demektir.
Tabiatta byle bir yaratma gc olsa, nce kendisini ayagimizin altindan kaldirir ve
daha degerli bir varlik . haline getirirdi.
Kendisi ayak altinda srnen bir varlik, yaratici olabilir mi? Olabilirse, kendisinden
daha yksek, daha canli, daha kiymetli ve daha akilli bir varligi yaratabilir mi? Yni
kendisinde olmayan bir stnlg baskasina verebilir mi?
Elbette veremez, degil mi? O halde tabiat yaratti sz aslinda dsnmeden sylenmis
bir sz olabilir ancak... nk tabiat, bir san'attir. Her san'an ise bir san'atk-n, san'atisi
vardir. Tabiat bir nakistir, nakisi olamaz. Bir dizi kanundur, kanun koyucu olamaz.
Yaratiktir, Yaratici degildir.
Su halde varlik lemini sebebler yaratmadiysa, tesadI meydana getirmediyse, tabiat
ortaya koymadiysa, Yaratici kimdir?
Allah'tir...
Evet ocuklar, geriye sadece bu gerek kaliyor. Demek ki dsnen insan, Allah'a
inanmak zorundadir.
Allah'a iman aklin mecburi istikametidir.
II. BLM
BIRKA SZ
Benim gzel bir bahem var. Sanki bir cennet bahesi bu. Onun iekleri essizdir.
Tertemiz ve ok gzel iekler, karanIiller, gller...
Bu baheyi dnyanin hibir bahesine degismem, de-gisemem. nk benim bahemde
dsnce glleri ve bilgi iekleri yeserir devamli.
Iste bu kitapikta o gzelliklerden bir demet sunuyorum. Benim bahemin, yani
okulumun ve siniIlarimin bir rn bu sayIalar. nk benim gzel gnll, duygulu ve
inanli grencilerim sordu, ben de syledim.
***
Benim bahem ok da genis. Bu cennet bahesi Trkiye'miz kadar... nk yzn
grmedigim, adini duymadigim grencilerim de var. lkemizin her yanindan yaziyorlar, "Not
DeIterV'nin devamim istiyorlar.
zellikle de; yillar nceki, eski ve Iakat eskimeyen grencilerimin ilgisi, veIasi olduka
"Not DeIteri" devam edecek. nk onlarla ancak satirlarda ve sayIalarda bulusmak
mmkn...
129
. Simdi uzaklarda olan grencilerimden de sorularini beklerim. "Not DeIteri"nin
ikincisinde yeni sorulara verilecek yeni cevaplarda bulusmak dilegiyle, hepinize candan selm
ve sevgilerimi sunarim.
Canlarim benim.
Vehbi VAKKASOGLU 3 Ocak 1985, Bahelievler
DINSIZ INSAN OLAMAZ Korkun Bir Mektup
Dnyayi dolasiniz, duvarsiz, edebiyatsiz, kanunsuz, servet-siz sehirler bulacaksiniz.
Fakat mbudsuz ve mbedsiz sehir bulamayacaksiniz.
PLUTARK
Bana, en unutamadiginiz mektup hangisidir diye sorsaniz aklima birka tanesi hemen
gelir. Ancak bunlardan bir-ikisi de bana korkun geldigi iin unutamami-simdir. Bu nasil
mektuptur ki korkuttugu iin yillarca unutulmuyor.
" Sizin de byle hatiralariniz var midir?"
Bu soruyu sordugum siniI, sanki baska bir seyi dsnp de konuyu blmek
istemediklerini anlatircasina suskundu. Kimse el kaldirmayinca ben devam ettim:
yleyse size bir kbus gibi korkutucu, rktc
ve o nisbette de dsndrc olan bir mektubu okuyayim.
Sirasina syle bir dayanip derin neIes almalar, dikkat toplamalar, ayni zamanda
aceleciliklerini de gsteren kipirdanmalar bitince, mektubu atim ve okumaya basladim:
Paris, 21 Kasim 1961
"Sevgili annecigim ve babacigim,
Bu mektubumu okudugunuz zaman zleceginizi biliyorum. Aylardan beri sustugum
iin de zlyordunuz. Ama ne yapalim baska trls elimden gelmiyordu. Beni
aIIedeceginizi, mazur greceginizi umarim.
Annecigim ve babacigim,
Ben artik Islm dinini terk ederek HIRISTIYAN oldum. Eger byle yaptigim iin bir
gnah islemissem bilin ki, bu gnah tamamen size aittir. nk siz, bana dinimi
gretmemistiniz. Ben adimin Mslman oldugunu biliyordum o kadar...
Fakat, Mslmanlik nedir? Nasil olur? Peygamberim kimdir? Nasil bir zttir? Kur'an
nasil bir kitaptir, nelerden bahseder? Mslmanlikta nasil ve niin ibadet edilir? Iste btn
bunlar bence bilinmeyen seylerdir.
Buraya geldigim zaman, ogu Fransizlarin dindar olduklarini grdm. Hemen her evde
birka Isa ve Meryem'e it resim vardi. Yemege oturduklari zaman dua okuyorlardi. Ben ise
onlara alik alik bakip durmaktan baska bir sey yapmiyordum.
Din, iman, Allah, Peygamber, Kur'an ve ibadet hakkinda bana birok sorular sorarlardi.
Ama ben hibirine cevap veremiyordum. Siz, bana bunlari gretmemistiniz. Hatt benim
memleketimde dindarlik ayipti. Mesel, lise-
131
ZayiI ve kksz inanlar, sisesi olmayan gaz lmbasina benzer. UIacik bir sphe
esintisinde isigi hemen sallanmaya, titremeye baslar.
Siddetli bir esinti karsisinda snebilir.
de derse giren bazi hocalar dindarligin, yobazlik, gericilik oldugunu anlatirlar, ondan
sonra derse baslarlardi. Iimizden birisi dinden bahsedecek olsa, gretmenler olsun, grenciler
olsun hemen alay ederlerdi. "Hey yobaz, kainci asirdasin?" derlerdi... Oru tutmak bir su,
namaz kilmak bir ayipti.
Burada ise, durum tam tersinedir. Ne kadar aldan-misiz? Ne kadar aldatilmisiz?
Avrupa'nin dinsiz oldugunu zannederdik. Dinsizligi ilerilik, dindarligi gerilik sayardik.
Halbuki ne kadar yanlismis bu... Burada herkes dinden, imandan, Isa'dan bahsediyor.
Dinsizler ise pek sevilmiyor. ogu kimsenin cebinde Incil var.
Btn bunlarin karsisinda iimde bir bosluk duydum. Hiristiyanlarin ogu ibadet
ediyordu. Ben ise, ne kendi dinimden, ne de onlarin dininden bir sey biliyordum.
Yavas yavas Hiristiyanligi grenmek iin bir merak sardi beni. grendim ve nihayet
iste Hiristiyan oldum.
Artik tahsil masraIlarimi kilise zerine aldi.
Bundan sonra bana, ister mektup gnderin, ister gndermeyin. Siz bilirsiniz. Ama tekrar
ediyorum: Eger dinimi terk edip gnahkr olmussam, bu gnah tamamen size aittir. Allah sizi
aIIetsin..."
Mektup bittiginde o neIes bile almamacasina sessiz dinleyen siniItan karmakarisik bir
ugultu ykseldi. deta btn eller de havadaydi. Ben onlarin tertemiz kalplerinde esen
Iirtinalari tahmin ettigim iin, nce kisa bir aiklama yapmak istedim. Dedim ki:
ocuklar, nce bu mektubun tarihine dikkatinizi ekmek isterim. Asagi yukari yarim
asra yaklasmis degil mi? Demek ki ailesinden ve okulundan din egitimi grmemis bir nesil
yasamis o tarihlerde lkemizde. Sizler simdi din dersini mecburi bir ders olarak okulda
almanin bahtiyarligini yasiyorsunuz. Ve umarim ki bu mektup sahibinin dstg durumlara
dsmekten de ok uzak bulunacaksiniz.
Demek ki bu mektuptan ikaracagimiz birinci ders, dinsiz insan olmaz kaidesidir. Insan
kendi dinini g-renmese, mutlaka bir baska inanca kayiyor. Ya da inansizligi inan haline
getirip ona inaniyor. Maddeye inaniyor, paraya inaniyor veya herhangi bir ideolojiyi din gibi
benimseyip ona inaniyor. Inansiz bir insan ve toplum olmuyor yani.
Ikinci nemli nokta da, sizlere anlatmaya alistigimiz din derslerinin nemidir. Bu dersi
grmemis insanlarin ne gibi kt hallere dseceginin anlasilmasidir. O halde dersimizin
kiymetini bilelim, daha iyi anlamaya ve daha Iazla istiIade etmeye alisalim.

Bu bakimdan akliniza takilan her soruyu mutlaka sorunuz. Daha iyi, daha kesin
anlamaya alisiniz. Imaniniz bilinli olsun. Saglam bir bilgiye dayanmayan, akla
133
uygun gelmeyen inanlar abucak dnebilir, ZayiI ve kksz inanlar, sisesi olmayan
gaz lmbasina benzer. UIacik bir esintide isigi hemen sallanmaya, titremeye baslar. Siddetli
bir esinti karsisinda da snebilir... Gnmzde ise inanlari sarsmak isteyen sun' esintiler pek
Iazladir. Inan dsmanlari oktur. Bu bakimdan imanimizi ispatlayan bilgilere ok ihtiyacimiz
var. Devamli imanimizi kuvvetlendirmeyi dsnmeli, onun bilgisini kazanmaya alismaliyiz.
Iste din dersleri size bu Iirsati veriyor. KaIaniza takilan her soruyu mutlaka sorunuz.
ekinmeyiniz. nk insanin dinini grenmeye alismasi ne ayiptir, ne de gnahtir. .. Aksine
aklina gelen sorulari, acaba nasil karsilanir diye sormamak ayiptir ve gnahtir. Zira
sorulmayan ve cevabi grenilmeyen sorular, zamanla birer zararli manev bcek gibi glenip
imanimizi kemirir.
HERSEYI ALLAH YARATTI, YA ALLAH'I...?
Akillari Kurcalayan Bir Sual
Bu dersten sonraki teneIIste idim. Bir grencinin gretmenler odasinin nnde
tereddtl ve kararsiz bir sekilde durdugunu grdm. Yanma vardim, o uzaklasmaya basladi.
Iyice dikkatimi ekmisti. Btn teneIIs boyunca aralik duran kapinin nne gelip gidiyor,
bakip tekrar geri ekiliyordu. agirdim, durdu. Yine rkek ve kararsiz bakislarla dnd.
Cell, herhalde bana bir sey soracaksin. Syle, dedim.
Fakat o, neIesi daraliyormus gibi ggs geirmeye basladi ve telsla:
Hayir hocam, bir sey sormayacagim, dedi. Ben israr ettim:
135
Soracaksin, ben de cevap verecegim. Biraz nce derste de syledim. Sormak ve
grenmek ayip degildir. Merak etmek gzeldir. nk, merak ilmin hocasidir. yleyse sor
bakalim...
O deta benim sylediklerimi hi dinlemiyor, kendi iinde esen Iirtinalara kulak
veriyordu. Davranisiyla da benden bir an nce kurtulmak istiyordu. Ama sorum yok derken de
var ama soramam ki der gibiydi... Biraz daha israr edecek oldum, gzleri yasarmaya,
titremeye basladi. Bu kck yregin iindeki tereddtler neydi acaba diye benim de
merakim artti. Fakat onu birakmak zorunda kaldim. nk ders zili almisti.
***
Son dersten sonra Cell'i bekledim. antasini alip ikarken hl iki saat ncesinin
kararsiz dsnceleri iinde buldum. Yaklasmaya korkar gibi bir hali vardi. Korkulu bir
rkeklikle syle konustu:
Hocam, biliyorum, yine israr edeceksiniz. Ben de syleyecegim sorumu. Fakat ne
olur bu aramizda kalsin. Sizden baska kimse duymasin... Aslinda bu soru oktan beri kaIami
karistiriyor. Fakat, kimseye sorma cesaretini kendimde bulamiyordum. Bir kere evde babama
aacak oldum. Bana, "Sakin byle bir soruyu bir daha aklina getirme, gvur olursun" dedi.
Ama o gn bugndr de bir daha aklimdan ikmadi. Unutmak istedike aklima geldi. Siz
Hiristiyan olan gencin mektubunu okuyunca daha ok korktum. Yoksa ben de byle spheler
iinde dinimden ikar miyim diye, dm koptu.
Siz herseyi sorabilirsiniz deyince, sormaya karar verdim. Ama sonra dsndm ki bu
soru yle hersey gibi degil. Baska bir sey... Korkun bir sey... Peki kimse dsnmyor da
niin benim aklima geliyor? Yoksa benim inancim zayiI mi? Yoksa...
Sznn burasinda durdu ve yasaran gzlerini n-
ne egdi. Agliyordu... Hem de hikira hikira agliyordu. Yoldan geenlerin dikkatini
ekecek kadar agliyordu. Yine ayrilip gitmek istedi. Fakat birakmadim.
Sorunu grenmeden seni birakmam. Mutlaka sen soracaksin, ben de cevabini
verecegim. Eger bilmedigim bir seyse grenip, syleyecegim.
Ama sunu bil ki, soracagin sey ne olursa olsun, senin inanci zayiI biri, ya da inansiz
biri oldugunu kesinlikle gstermez. nk bak, sen aklina gelen seyden dolayi agliyorsun.
Demek ona katilmiyor, kaIani karistiran soruya inanmiyorsun. Ama, grenmek istiyorsun.
grenmek, anlamak ve inanmak istiyorsun.
Aksi halde akliiia gelen soruya inansan, ya da ondan rahatsiz olmasan byle aglamaz,
zlmezsin. Bu gzyaslari ve bu byk znt bir kere senin saglam bir inancin oldugunu
gsteriyor.
Cell biraz rahatlamisti. antasini yere koydu. Mendiliyle gzyaslarini sildi. Ve dedi ki:
Hocam, simdi sorumu soracagim. Fakat insaallah sorumu grenince de benim iin
byle dsnrsnz.
Tabi iyi dsnrm. Bundan emin olmalisin. Hem ben iyi dsnmeye mecburum.
nk senin bu halin, iyiliginin ve inancinin en gzel ispatidir.
Cell, yine de yzn benden yarim evirip neIesini ve cesaretini bir daha toplamaya
alistiktan sonra, nihayet sorusunu sordu:
Hocam, sizin ilk derslerinizden ok hoslanmistim. nk o derslerde Allah'in
varligini ispatlamistiniz. Bu ispat yollarindan biri de, bu lemde herseyin bir yapicisi vardir,
seklinde idi. Ben bunu ok dogru bulmus ve degisik rneklerle arkadaslarima anlatmistim.
Basit bir resmin bile onu yapan bir ressami olursa, bu kinatin da bir yaraticisi olmaz mi? gibi
sorulari arkadaslarima soruyordum. Komsumuz olan bir liseli gen, bana dedi ki:
137
VVilliam Paley'In yanina biri gelerek "Allah yoktur" demis. Ve bunun dogru olmadigini
isbat etmesini istemis. Paley derhal cebinden saatini ikararak kapagini amis ve saatin iini
gstererek syle demis: "Ben size btn bu arklarin, yaylarin, zembereklerin kendiliginden
vcuda geldigini ve birbirine uyarak kendiliklerinden buraya yerlestiklerini ve harekete
getiklerini iddia edecek olursam, benim aklimdan sphelenmez misiniz? Muhakkak ki sphe
edersiniz. O halde, yildizlara bakiniz. Her birinin kendine mahsus bir yolu ve bir hareketi
vardir. Dnya ile gezegenler gnesin etraIinda sonsuz bir intizamla hareket halindedir. Ayrica
btn bu grub, her gn bir milyon mil yol aliyor. Her yildiz, kendi grubu ile birlikte ayri bir
gnes teskil ediyor ve kendi gnes sistemimiz gibi uzay iinde hareket ediyor. Bununla
beraber arpisma yok, bozukluk yok ve zerre kadar bir karisiklik mevcut degil. Hepsi sknet
ve bir dzen iinde alisiyor. Btn bunlarin kendiliginden olduguna mi, yoksa bir yaratan
taraIindan vcuda getirildigine mi inanmak daha kolaydir?"
DALE CAR1IEGIE
Peki herseyi bir yapan varsa o herseyin de yaraticisi Allah'sa, Onun da bir yaraticisi
olmasi gerekmez mi?
Bu soru zerine ben saskina dndm ve gnlerce dsndm. Dsndke isin iinden
ikamaz oldum. Daha nce de syledigim gibi, bir ara konuyu evde aacak oldum. Babam,
byle seyleri dsnrsen gvur olur ikarsin, dedi. Ama ben dsnmemeyi basaramadim.
Benim halim ne olacak... Ben...
Szlerinin burasinda yine hikiriklar bogazinda dgmlenmeye baslamis, gzleri
yasarmisti. Ona dedim ki:
1
Bu soruyu siniIta da merak edenler olmustur. Bu bakimdan ben bir dahaki derste bu
mevzuu siniIta aiklayacagim. Diger arkadaslarin da sorunun cevabini grenmis olsunlar
bylece.
Cell tesekkr edip uzaklasirken, ben, bir grencimin sirrini zmenin rahatligini
duyamiyordum. nk, benim okudugum yillarda degil ortaokulda, lisede bile byle sorular
akla gelmezdi. Simdi, kck kaIalar neler dsnyor, nasil sorular ve sphelerle
bogusuyordu. Onlarin imanlarina hizmet etmek ne byk ve mes'uliyetli bir vaziIe idi...
BIR PEYGAMBER MU'CIZESI
Birka gn sonra konuyu siniIta atim. O zaman hayretle grdm ki, siniIin en zeki ve
aliskan grencileri bu meseleyi dsnms ve merak etmisler... Fakat sormaya da Cell'in
dsndg sebeblerden dolayi cesaret edememislerdi. Byle bir sorunun akillarina
gelmesinden dolayi deta titriyorlar, utaniyorlar ve sasirmis bir halde benim ne diyecegimi
bekliyorlardi.
"ocuklar," dedim, "Bu sorunun akliniza gelmesi, ya
da birileri taraIindan kaIaniza sokulmasi byk bir srpriz degildir. Ben acaba bu
soruyu ne zaman bana soracaklar diye bekliyordum..."
Onlar kendilerine takilacagimi, saka yapacagimi saniyorlardi. Fakat aiklamam zerine
tedirginlikleri gitti, rahatladilar ve byk bir dikkatle dinlemeye basladilar:
139
Bu soruyu sizden bekliyordum. nk Peygamberimiz bir mu'cize olarak, insanlar
taraIindan bu sorunun sorulacagini haber vermistir. Demek ki 14 asir nceki bir Peygamber
mu'cizesi bu sorunun sorulma-siyle isbat edilmis oluyor.
YARATIKLAR ILE YARATICIYI BIRBIRINE KARISTIRMAYALIM
Gelelim sorunuzun cevabina... Herseyin mutlaka bir yapicisi vardir. Resmi ressam,
heykeli heykeltras, masayi marangoz yapiyor. Bu kinati da Allah yaratti. yle ise Allah'i kim
yaratti, O'nun da bir yaraticisi olmasi gerekmez mi? diyorsunuz, degil mi?
Elbette gerekmez. nk bir yapicisi ve yaraticisi oldugunu syledigimiz diger seyler
hep "YARATIK"tir... Resim de, heykel de, masa da, sira da, hep birer yapilmis eser'dir.
Dolayisiyle her yaratigin ve her eserin bir yapicisi, yaraticisi olmalidir. Ancak, Allah'in da bir
yaraticisi var midir, dedigimiz zaman bir yanlislik yapmis oluruz.
Bu bir mantik ve dsnce yanlisidir. nk, insanin, agacin, hayvanin yaraticisi vardir
da, Allah'in niin yaraticisi yoktur denilemez. Dersek, yaratik ile yaraticiyi birbirine
karistirmis oluruz. Bu da syledigim gibi byk bir mantik ve dsnce yanlisi olur.
Yaratilmislarin siIatlari baska, Yaratici'nin siIatlari baskadir. Bu ikisini birbirinden
ayirmak gerekir. Bu ayirmayi yapabilmek iin de bizim varligina ve birligine inandigimiz
Yaratici'nin siIatlarini, zelliklerini ok iyi grenmemiz gerekir. Mesel bu siIatlardan biri,
tekvin, yani yaratma siIatidir. Allah yaraticidir. Halbuki O'nun yarattigi varliklar yaratici
degildir... Yani bir seyi yoktan, hiten ortaya koyamazlar, yaratamazlar...
Oysa ki biz, "Allah'in da bir yaraticisi var midir? der-
I
sek, O'nu yaratici olarak degil, yaratik olarak, yaratilmis bir eser olarak dsnms
oluruz. Bylece, iki ayri seyi birbirine benzetmis ve birinde olan seyi digerinde de aramis
oluruz. Bu da, yanlislarin en byg olmaz mi?
Mesel, su zerinde oturdugumuz siraya bakiniz. Bu sirayi kim yapmistir?
Marangoz yapmistir...
Peki bu marangozu gren var mi iinizde...
Hayir, grmedik, tanimiyoruz...
yleyse, ben onu size tariI edeyim simdi... Bu sirayi yapan marangoz, aynen yaptigi
sira gibi, demir bacakli, zeri dz ve kalin tahtadan bir metre boyunda bir varliktir.
Marangozun byle bir yaratik olduguna inanir misiniz? Byle sey olur mu, diye
glyorsunuz degil mi?
Syle bakalim Cell, niin byle bir marangoz olmaz?
Hocam, siz marangozu yaptigi siraya benzeterek tariI etmeye kalktiniz. Halbuki
marangozun yaptigi sira baska, kendisi baskadir... Yani bir ustanin, yaptigi esere benzetilmesi
mmkn degildir.
Resim baska, ressam baskadir. Resim dz bir izgi ve zemindir. Sadece cansiz bir
grntdr. Ressam ise canli bir
insandir.
141
Ne olur benzetirsek?
Sizin de biraz nce sylediginiz gibi, bir mantik yanlisi yapmis oluruz. nk ayri
ve baska siIatlar tasiyan usta ve yapiciyi, yaptigi eserlerine benzetmis oluruz...
AIerin Cell... Tabi, sira baska, onu yapan marangoz baskadir. Kgit veya bez
zerine yapilmis resim baska, onu yapan ressam baskadir. Bunlari birbirine benzetirsek
yanlis sonulara variriz.
Resim onu yapan ressama neden benzetilemez Ayse, syle bakalim.
Hocam, resim dz bir izgi ve zemindir. Sadece bir grntdr ve cansizdir.
Halbuki onu yapan ressam canli bir insandir. Hem ok ynl bir dis grnsyle, hem de
ondan daha mkemmel yaratilmis i organlariyla resimden apayri ve bambaskadir.
Bu bakimdan da, mesel, bizim siniIta hi kimse yaptigi resme benzemek istemez.
Sana da aIerin Ayse, ok gzel aikladin rnegi...
Byle Ierinler siralaninca siniIin tatli yaramazlarindan Burak atildi:
Hocam, bir rnek de ben verebilir miyim bu konu-
ya
I?
Tabi yavrum, syle bakalim.
Arkadaslar, su ampule bakiniz...
Eliyle siniIin ampullerinden birini gsterdiginde herkes biraz da tebessm ve hayretle
basini tavana evirmisti. nk Burak zeki bir grenci idi ve her ciddi seyi de saka
karistirarak sylerdi.
Eee, herkes grd ampul, sonra...
Hocam, simdi bu ampul Edison icat edip yapmistir ilk deIa. Ama biz onu yapan
Edison'u hi grmedik. Simdi Edison deyince, byle yusyuvarlak, kavanoz dipli
bir cam esya mi dsnecegiz?
Burak, konuyu daha da sulandiracakti ama, sz ben aldim:
Elbette yaptigi ampul baska, Edison baska... Bu ikisinin zellikleri arasinda hibir
mnasebet yoktur. Do-layisiyle de Edison'u yaptigi ampule benzetemeyiz.
Simdi, bu rneklerden sonra siniIa soruyorum:
Bu misallerden ikardigimiz genel sonu nedir? SiniIin hemen hepsi elini
kaldirmisti.
Syle bakalim Ali.
Hocam, bir seyin ustasi, yapicisi, yaptigi seye benzemez. Dolayisiyle de, yaratik
ayri, Yaratici ayridir. Bunlari birbirine benzetmek mmkn degildir.
Peki, simdi gelelim sonuca:
143
Uzun yillardan beri "birseyler bulmak" iin alisiyorum. Burada kazandigim tecrbe
bana gstermistir ki, Allah yarattigi her problem iin bir de zm varetmistir. Eger bu
zm ne siz ne de ben bilemiyorsak, her ikimiz de byk bir tevazu ile kendimizin
beceriksiz oldugumuzu itiraI edelim. Hibir zaman bunun kabahatini Allah'a yklemeyelim
ve O'nun imknsiz birsey yaratmadigina inanalim.
EDISON
Hibir eser onu yapana benzetilemezse, yaratik Yaratici gibi olmazsa, Allah'i insanlara
benzetebilir miyiz?
Benzetemeyiz.
yleyse, btn varliklarin bir Yaraticisi olduguna gre, Allah'in da bir yaraticisi var
midir diye dsnebilir miyiz?
Hayir, dsnemeyiz.
BIR SEY HEM YARATICI HEM YARATILMIS OLUR MU?
Demek ki, "Allah'i kim yaratti?" sorusu, mantiksiz ve yanlis bir sorudur. Soranin
cahilligini gsteren bir sorudur. Belki, baskalarinin inandigi asilsiz yaraticilar iin bu soru
sorulabilir... Ama bir Mslman iin sorulmasi ok yanlis... ve isabetsizdir. nk
Mslman'in inandigi Yaratici, ezeldir, yani ncesizdir... Ebeddir, yani sonsuzdur... Hibir
seye muhta degildir. Essizdir, benzersizdir, denksizdir ve birdir... Dogmamis ve dogurulma-
mis tek bir Allah'dir. Btn bu siIatlari tasiyan Allah, nasil olur da bu siIatlarin hibirini
tasimayan canlilara, ya da insanlara benzetilebilir?
,, Bu soru neye benzer, biliyor musunuz?
Biri size insani anlatiyor. Saini, kasini, gzn, aklini, Iikrini aikliyor, tariI ediyor.
Siz de ona "peki kanatlari nasildir" diyorsunuz. Hi byle bir soru olur mu deyince de, kus
esitlerini gstererek, "Baksana btn bu canlilarin kanatlan vardir" diye cevap veriyorsunuz.
Byle bir cevap ne kadar komiktir, degil mi? nk iki ayri varligi, yani insani ve kusu
birbirinin ayni saymaktir. Bu ne kadar sama ve komikse, Allah'i da yaratilmislara benzetip,
byle sorular sormak, en az o kadar komiktir.
Aslinda, dikatle dsnecek olursak, sorunun komikligi ve tutarsizligi kendi iindedir.
nk, "Herseyi Allah yaratti, yleyse Allah'i kim yarat" diyen adam, nce Allah'in yaratici
oldugunu kabul ediyor. Sonra da O'nu kimin yarattigini soruyor. Ne oluyor burada? Byk bir
zitlik oluyor. Zira Allah'in nce yaratici oldugunu kabul edip, sonra da yaratilmis oldugunu
arastiriyor. Bir sey hem yaratici, hem de yaratilmis olur mu? Bir sey, iki sey olur mu ayni
anda? Allah yaraticidir. Dolayisiyle de yaratilmis olamaz. Su halde O'nu kimin yarattigini
arastirmak samaliktir.
nk Yaratici, yaratik degildir. Eger yaratilmis olsaydi, yaratma gcne sahip olabilir
miydi? Yaratma gcne sahiptir, o halde yaratik degildir. Yaratilmislarin en stn ve
kabiliyetlisi olan insan bile, hibir seyi yoktan varedemez. O halde herseyi yoktan yaratan
Allah nasil yaratilmis olabilir?
USTA ESERINE BAGIMLI DEGILDIR
Bu dsncenin bir yanlisligi da syle ortaya ikar.
Bir seyi yapan kisi, bir eseri ortaya koyan usta, eserine ve onu tbi kildigi kanunlara
uymak zorunda degildir. Yapilmis olan eserin bagli bulundugu, uydugu kanu-
145
na san'atinin da uymasi nasil gerekmezse; yaraticinin da yarattiklarini uydurdugu
kanunlara uymasi gerekmez. nk, icad edilip ortaya konulan ile onun bagli bulundugu
kanunlar icad edenin eseridir. Insan eserine ve onu uydurdugu kanunlara uymak zorunda
midir?
Mesel, otomobili yapip belli kurallar iinde yrmesini saglayan insandir. Bu
otomobilin o kurallarin disina ikip kendi keyIince hareket etmesi dsnlemez. Insani kendi
eseri olan otomobile hibir bakimdan da benzetemiyoruz. Benzetirsek, bu dpedz bir
komiklik olur. Kendi istegiyle hareket eden, dsnen, yiyen, ien, gezen, yatip kalkan ve bazi
seyleri arzu eden insan yaptigi eserlere, mesel otomobile hi benzer mi?.. Tasidigi zellikler
itibariyle ikisi birbirinden ne kadar Iarkli ve ayridir. Usta ile eser arasinda hibir benzerlik
yoktur...
Iste aynen bu misaldeki gibi, bu kinat yaratilmis bir varliktir. Onu yoktan yaratan da
Allah'dir. Kinatin Allah taraIindan konulmus zellikleri vardir. Onun yaraticisi olan Allah'in
siIatlan ise, kinattan bambaska ve apayridir. .. Karsilastinlmalari bile imknsiz olan bir
Iarklilik ve baskaliktir bu...
Bunu daha iyi anlamak iin bir de su misale bakiniz... Kurmali (anahtarli-zemberekli)
bir oyuncak bebek dsnnz. Byle zemberegi kurularak hareket eden ve bazi mariIetleri
olan bir oyuncak bebek, dsnebilse de herseyi kendi durumuna benzeterek degerlendirse
dogru olur muydu? Yani etraIindaki canlilari ve kendisini yapan insani da kendisine
benzeterek, herhalde o da benim gibi
Zemberekli oyuncak bebek kendisinin san'at-krini ve onun siIatlarini nasil kendisine
benzetip ki-yaslayamazsa insan da yaraticisi olan Allah'i kendisine benzetemez. Dolayisiyle
de kendisindeki yaratil-mislik siIatini Yara-tici'da arayamaz.
zemberekle kurularak alisan bir varliktir dese, komik olmaz mi?
Iste zemberekli oyuncak bebek kendisinin san'atk-nni ve onun siIatlarini nasil
kendisine benzetip kiyaslaya-mazsa, insan da' yaraticisi olan Allah'i kendisine benzetemez.
Dolayisiyle de kendisinin yaratilmislik siIatini Yara-tici'da arayamaz. Ararsa, o daha komik
bir dsnceye sapmis sayilir.
nk byle bir anlayis: Yaratici ile yaratigi ayiramamaktan kaynaklanmaktadir.
Allah'in yarattiklari iin koydugu kanuna kendisinin de uymasini ve tbi olmasini
beklemektir. Halbuki Yaratici'nm yaratiklar iin koydugu kanunlara boyun egmesi ve uymasi
dsnlemez. Zemberekli oyuncak yapan adam, kendisini de zemberege bagliyor mu? Iste
aynen bunun gibi, Allah da, sebebleri bizim iin, yani yaratiklar iin yaratmistir. Bizler ve
iinde yasadigimiz kinat trl sebeblere baglidir. Her sebeb bir kanun gibidir. Varliklar onun
disina ikamaz. nk Allah'in yarattigi zaman ve meknin iinde yasamaktadir.
147
Bir tabiat kanunu iIade eden her Iorml Allah'i ven bir ilhdir.
MARIA MITCHELL
Dolayisiyle de orada geerli olan sebebler dedigimiz kanunlara uymak zorundadirlar.
Zamanin ve meknin disina ikamayacaklari iin, bagli bulunduklari kanunlarin da disina
ikamazlar. Ancak, zamanin ve meknin yaraticisi olan Allah, sebeblerin ve onlarin bagli
bulundugu kanunlarin stnde, tesindedir. Zira o, sebeblerin de zamanin da, meknin da
varliklarin da, onlar iin konulmus kanunlarin da yaraticisidir.
Simdi, btn bunlari dsnp anladiktan sonra, hersey Allah taraIindan yaratilmistir.
yleyse Allah'i kim yaratmistir? gibi bir soru cevapsiz kalabilir mi? Bu bilgiler byle bir
sorunun, akil ve mantik kurallari ierisinde kolayca cevaplandinlabilecegini ortaya
ikarmaktadir.
YARATICININ YARATICISI OLSAYDI...
"Allah'i kim yaratti?" sorusu niin yanlistir? Bu sorunun en nemli yanlisliklarindan biri
de, bir noktada dur-mayisi, zincirleme devam edisidir. Eger bu soruyu soran kisi Allah'i
yaratan baskasidir cevabini alirsa, artik bu soru bitip tkenmek bilmeyen bir kisir dng iine
girecektir. nk, eger Yaratici'nm yaraticisi varsa, onun da yaraticisi vardir. Yaratici'yi
yaratanin da yaraticisi vardir ve bunun gibi... Akla hayale sigmaz bir zincirleme yaraticilar
serisi meydana ikar ki, bu da ok sama bir sonutur. Bir Yaratici'yi aklina sigistiramayan
kisi, sayisiz okluktaki yaraticilari kabul etmek zorunda kalir...
Sz buraya gelince Cell'e bakiyorum. Konuyu anlamanin sevinciyle gzleri parliyor.
Ona soruyorum:
HER SEYDE BIR BIRLIK VAR.
BIRLIK ISE BIRI GSTERIR.
Syle bakalim Cell! Bir Yaratici'yi kabul etmeyip de, byle sayisiz uydurma
yaraticiyi kabule mecbur kalmak dogru mu?
Cell, tahminimi dogru ikaran su gzel cevabi veriyor:
Elbette dogru degil Hocam! nk, bylece Allah'in birligi ilkesi ignenmis olur.
Halbuki, Allah'in bir olusunu, btn ilimler binlerce delille isbatlamaktadir. Kinatin
bozulmayan dzeni, dnyanin yapisi, hareketleri, mevsimleri, gece ve gndzn sasirmayan
nizami hep bir olan Yaratici'yi gsteriyor.
AIerin Cell! ok gzel syledin. Zaten, Kur'n-i Kerm'de de Allah syle
buyuruyor:
"Eger gkte ve yerde Allah'tan baska ilhlar olsaydi, gkle yerin dzeni bozulurdu."
Gerekten de eger yaratici iki veya daha Iazla olsaydi, dnyada, gkte, denizde, insanda
ve btn varliklarda hkmn yrten hrika dzen ve muazzam pln bozulurdu. Byle bir
dzenin varligi ve bozulmadan devam etmesi Yaratici'nin bir tek oldugunun en byk
isbatidir. Oysa ki, "Allah'i kim yaratti?" sorusuna cevap alanlar, zincirleme bir sekilde cevabi
sayisiz ogaltabilirler ve bylece de sayisiz yaraticiyi kabul ederek, senin deyiminle, Allah'in
birligi ilkesini ignemis olurlar. Oysa ki Allah'in birligi, btn ilimlerin binlerce delille ortaya
ikip tasdik ettigi bir kesin gerektir.
149
Allah ile birlikte hibir ilh yoktur. Eger olsaydi, her ilh kendi yarattigini kabullenir
ve korur; mutlaka birisi digerine stn gelirdi.
Allah'tan baska bir yaratici var midir? (Elbette yoktur).
KUR'N-I KERMI
Demek oluyor ki, bu soruda zincirleme bir uzama ve devam etme var. Bu soru nerede
duracaktir? Yaraticinin yaraticisi var, onun da var, onun da var, onun da... Hep byle devam
edip sonsuza dogru bitip tkenmeden uzayacak mi? Yoksa bir yerde kesilip bitecek, sona
erecek mi? Elbette akil ve mantigin geregi olan bir yerde kesilip bitmesidir. Iste sorunun
kesilip bittigi yerdeki son yaratici gerek yaraticidir. Yani onun da, onun da, onun da...
yaraticisi vardir diye duracaksak bir yerde, iste o durdugumuz yerdeki son yaratici, gerek
yaraticidir ve Allah'tir.
Eger bu soru hibir yerde durmadan devam edecek deniyorsa, bu da byk bir akilsizlik
ve samalik demektir. nk, hibir yerde durmayan, bir yere, bir seye dayanmayan, deta
boslukta mnsiz bir kisir dng iine giren Iikir, inandirici degildir. Mutlaka bir yere
dayanmasi, bir yerde durmasi ve bitmesi gerekir ki, akil bunu kabul edebilsin. Simdi bir
misalle bu konuyu aiklayalim...
LOKOMOTIFI KIM EKIYOR?
Misal deyince siniIta bir kipirdanma oldu. Bu, bir dikkat tazeleme isareti olarak grnen
haIiIten bir dalgalanmaydi.
ocuklar, acaba buraya kadarki dinledikleriniz
anlasildi mi? Genel bir sessizlik "evet" mnsina geliyordu. Soru yok. O halde
misalimize dnelim.
Hi tren grmemis birini ilk deIa sehre indirip trene bindiriyoruz. Seksen vagonlu
uzun bir katar bu. En arkadaki vagondan basliyoruz bu adama treni gezdirmeye... Bu arada
tren hareket ediyor. Adam, krkl bir aralikla ndeki vagona geerken bakiyor ve diyor ki:
Simdi anladim, bu vagon, ndekine baglanmis, o bunu ekiyor.
Ikinci vagonu da geerken ayni sekilde bakip nceki cmlesini tekrarliyor:
Anliyorum, bu vagonu da ndeki ekiyor, nk ona bagli.
Bylece geze dolasa en ndeki vagona geliyor. Ve oradan da lokomotiIe...
Haa, anladim, diyor, bu en ndeki vagonu da lokomotiI ekiyor.
LokomotiIi kim ekiyor? diye sormak samadir. Zira, eken ve Iakat ekilmeyen bir
lokomotiI olmazsa, trenin dzeni bozulur, hareket etmez. Bu bakimdan vagonlarin kendisine
takildigi bir lokomotiIin varligini kabul etmek zorundayiz.
151
Simdi bu adam lokomotiIten ikip, onun da nnde bulunan ve lokomotiIi eken bir
seyi arasa, akillilik yapmis olur mu?
LokomotiIi kim ekiyor?
Adamin bu sorusuna verilecek akillica cevap nedir? Burak ilk el kaldiran olunca, sz de
onun oldu:
Hocam, lokomotiIi kimse ekmiyor. Daha dogrusu lokomotiIin ekilmeye ihtiyaci
yoktur. nk onun ekicilik kuvveti kendisindendir. LokomotiIin bizzat kendisi hareketlidir.
ekme isi de en son ona dayanmaktadir.
Bravo Burak... Elbette lokomotiIi kim ekiyor sorusu samadir. nk, eken ve
Iakat ekilmeyen bir lokomotiI olmazsa, trenin dzeni bozulur ve hareketi de meydana
gelmez. Bu bakimdan vagonlarin kendisine takildigi lokomotiIin varligini kabul etmek
zorundayiz. Peki bu misal ile neyi isbatlamis oluyoruz?
SiniI baskani sz istiyor ve konusuyor:
Hocam, burada vagonlar yaratiklardir. Btn yaratiklar bir Yaratici'ya baglanmazsa,
uzayip giden se-beblerin bitip tkenmeyen zincirlemesi mantiksiz bir kisir dng olusturur.
Ama onlar bir yerde durup Yaratici'ya baglanirlarsa, konu mantikli bir zme kavusmus
olur.
AIerin baskan... Simdi burada size ok nemli bir noktayi hatirlatacagim. nk bu
rnegin aiklamasiyla tam da yeri geldi. LokomotiIi bulunca niin baska bir ekiciyi
aramiyoruz? nk, ekicilik lokomotiIin kendi varliginin icabidir, yapisinin geregidir. Bir
baska deyisle lokomotiI olmak, pesine takilan bir katan ekme gcne sahip olmak demektir.
Mesel insanda da kismen bir hareket kabiliyeti var-
Kitabin kendiliginden yer degistirdigini dsnmek ne derece sama ve yersiz ise;
(hs) Allah iin bir yaraticinin oldugunu dsnmek de, ondan bin deIa daha sama ve
yersizdir.
dir. Saglikli ve normal bir insan hareket eder, yrr, gider... Simdi bir insani herhangi
bir yerde grnce sorabilir miyiz ona:
Seni buraya kim getirdi?
Bu sama bir sorudur. nk insanin yapisinin geregi bir yerden bir baska yere
gidebilme kabiliyetidir.
Yerini degistiren insan olmasa da mesel bir kitap olsa. .. Bir bakiyorsunuz, sizin
siranizdaki kitap gretmenin masasinda... Simdi syle bir soru normal midir?
Benim kitabimi siramdan oraya kim gtrd?
Bu soru elbette normaldir ve dogrudur. nk kitap kendiliginden oraya gidemez.
Mutlaka onu masaya tasiyan, gtren biri vardir. Bu aidan LokomotiIi kim ekiyor, seni
buraya kim tasidi sorulari ne kadar sama ise, "Allah'i kim yaratti" sorusu da en az o kadar
sama ve yersizdir.
153
DNYA NEYIN ZERINDEDIR?
Bu konuya bir baska rnek verelim: Ayakta duran bir insana soralim: . Senin basin
nerededir?
Vcudumun zerindedir.
Vcudun nerededir?
Ayaklarimin zerindedir.
Ayaklarin neyin zerindedir?
Dnya'nm zerindedir.
Dnya neyin zerindedir?
Dnya hibir seyin zerinde degildir. Onda boslukta durabilme gc vardir. Bir
seye dayanip durma mecburiyetinde degildir...
Iste bu cevaptaki gibi, Allah'in varligi zatindandir, yani kendisindendir. Varligi iin
baskasina muhta degildir. Niin muhta degildir? nk O'nun varligi, Ilh olusu en
mkemmeldir, muazzamdir, en ycedir. Byle oldugu iin de noksanliklardan, eksikliklerden
mnezzeh, yani ok uzak ve yksektir. Baskasina muhta olmak da bir noksanlik ve acizliktir.
Iste en mkemmel varlik sahibi olan, bu baskasina muhta olma noksanindan da elbette
uzaktir. Dolayisiyle de, "Allah'i kim yaratti?" sorusu sorulamaz. Sorulursa ona noksanlik
verilmis, bylece mantiga ters dslms olur.
` SEKER NASIL YAPILDI?
Dnyayi ve onda cereyan eden esya ve olaylari sebeb-lerden bilmek, daha nce de
syledigim zere bir kisir dng meydana getirir. Mesel, elmaya bakalim Elma, bir elma
Iabrikasi gibi alisan agacindan yapilmaktadir. Bu aga ise, kinat Iabrikasinda yapilmaktadir.
Yani topraktan suya, gnesten havaya kadar pek ok sey gerek olus-
Bu Iabrikayi kuran ve yapan bir ustanin olmamasi imknsiz oldugu gibi, bu ustanin,
kurdugu Iabrikaya benzemesi de ayni sekilde imknsizdir.
masi iin. Peki btn bunlarin oldugu kinat Iabrikasinin Iabrikasi nedir? Eger ona da
bir Iabrika bulsak, bu deIa da o Iabrikanin Iabrikasini aramak durumunda kalacagiz. Ve bu
arama isi byle srp gidecektir. Ne zaman gereki bir noktada durulacaktir? Ancak sonsuz
bir ilim ve g sahibinin eseri oldugu kabul edilirse, akilci bir zm bulunmus olacaktir.
Aksi halde durmadan dnp dolasacagiz ve bir yere de baglayamayacagiz.
Bir baska rnek; sekere bakalim... Seker nasil yapilmistir? Evet, kim syleyecek?
Syle Ali, seker nasil yapilmistir?
Seker Iabrikasinda yapilmistir.
Peki seker Iabrikasi nasil yapilmistir?
Seker Iabrikasinin letlerini yapan tezghlarda yapilmistir.
Peki o tezghlar nasil yapilmistir?
Baska tezghlarda yapilmistir.
Baska tezghlar nasil yapilmistir? Ali glmeye baslamisti.
Ali elbette glerek susmayi tercih edecekti. nk o
, 155
akilli bir genti. Bu sorulari bir yerde kesip bir yapana baglamazsa, sonsuz bir sekilde
akip gidecegini ve zincirleme bir sebebler kalabaligi ile karsi karsiya kalacagini biliyordu.
En akilli cevap, Iabrikayi yapan tezghlarin bir zihinden ikmis oldugunu, yani onu
dsnp yapan bir ustanin eseri oldugunu kabul etmekti.
YAZIYI KIM YAZDI?
Bir yaziya bakalim ve sirasiyla onu yapani bulmaya alisalim.
Yaziyi kim yazdi?
Kalem yazdi.
Kalemi kim yazdirdi?
Onu tutan parmaklar...
Parmaklari kim tuttu?
El tuttu.
Eli kim tuttu?
Kol tuttu.
Yazi bir ilimden ikmistir. Yani yaziyi asil yazan ilimdir. Kalem ise yazmanin bir
aracidir.
Kolu kim tuttu?
Vcut tuttu.
Bylece, mesele gereklerden sapar ve yaziyi kimin yazdigini da bulamamis oluruz.
Halbuki manli bir yazi, bir ilimden kaynaklanmistir. Yazi bir ilimden ikmistir, yani yaziyi
yazan ilimdir, yleyse ilmi kim yazdi denilebilir mi?
Bu rneklerden de aika anlasilacagi zere, varliklarin zincirleme bir tarzda birbirlerini
yaratmalari sz konusu olamaz. Onlari yaratan ve Iakat kendisi yaratilmamis olan bir
Yaratici'nin varligi kesin bir mecburiyettir. Aksi halde mantiksiz bir kisir dng insani
saskina evirir ve sonuca da ulastirmaz.
Hem akilli bir insan acaba sebeblerin yaratici olabilecegine inanir mi? Yani akilsiz, kr,
sagir, bilgisiz ve gsz sebebler zinciri, birbiriyle ahenk iinde kaynasmis, dzenli, intizamli
ve manli varliklari meydana getirebilir mi?
Hibir akil sahibi, sebebleri yaratici gsteremeyecegine gre, sebebleri de yaratan bir
sonsuz bilgi ve g sahibini, yani Allah'i kabul etmek zorunda degil miyiz?
***
zerinde en ok durdugumuz konulardan biri de bylece zil sesiyle bitmisti. Ancak
grencilere bir dev ver-
Ayaksiz bir sandalyenin veya taburenin ayakta kalabilmesi, bir yere dayanmasiyla
mmkndr. Yoksa sayica ne kadar ok olursa olsun devrilip yikilmaya mahkmdur.
157
dim: "Bu konuda siz de arastirma yapip buldugunuz rnekleri yaziniz, bir dahaki
dersimizde size okutacagim" dedim.
BURAK ILE AYSE'NIN RNEKLERI
Bir haIta sonra Burak iki, Ayse de bir rnek bulmustu. Onlari siniIta okutup, digerlerine
de yazdirdim. Burak bir kitaptan buldugu iki misali syle anlatti:
Sandalyede oturan bir insan dsnelim... Fakat bu sandalyenin arka ayaklari yok.
Arkaya dsmemesi iin, kendisi gibi iki ayakli bir baska sandalyeye dayandirilmis... O
sandalye de, yine kendisi gibi arka ayaklari olmayan bir baskasina dayandirilmis... Bylece
zincirleme gidiyor. Btn bu sandalyelerin ayakta kalabilmesi iin, nihayet en sonda, arka
ayaklari olan ve yere tam oturan bir seye dayanmasi gerekmez mi? Byle bir mesnede dayan-
dirilmazsa sandalye sayisi ne kadar artarsa artsin, hepsi birden devrilecektir.
Iste bu rnekte oldugu gibi, sebebler de bir yere dayandirilip durdurulmazsa, yani onlari
yoktan var eden bir Yaratici'ya verilmezse zincirleme bir samalik ortaya ikacaktir.
Bir kgidin zerine istedigimiz kadar siIir yazalim. Nedir bu siIirlarin degeri? Hi.
Soluna siIirdan baska bir rakam yazilmadika, bunlarin bir deger iIade etmesi mmkn
degildir.
00000000000
6
Bir baska rnek ise, sudur: nmzdeki kgida bir siIir yazalim. Nedir bunun degeri?
SiIirin sonuna bir rakam yazincaya kadar bunun degeri siIirdir. Ama siIirin soluna bir rakam
yazmadan siIirlari artirirsak herhangi bir deger kazanir mi? Isterse, trilyon kere trilyon siIir
dizelim yanyana... Soluna bir rakam yazmadigim srece bunlar hibir deger iIade
etmeyeceklerdir. nk, "Hep ayni seye muhta ve ayni hususta ta ciz olanlarin bir araya
gelmesi, ihtiyaci ogaltmaktan ve acizliklerini artirmaktan baska bir ise yaramaz."
yle ise bir mn kazanabilmeleri iin birbirinin ayni olan siIirlari bir baska rakama
dayandirmak gerekir. Bu rnekte grldg zere sebebler zincirinin de bir Ya-ratici'ya
baglanmasi gerekir. Zira akilsiz, kr ve sagir se-
beblerden akilli, lzumlu ve manli neticeler meydana getirilmesi ancak ilim ve kudret
sahibi bir Yaratici'ya dayandirilma-lariyla mmkndr.
Ayse'nin buldugu rnek de, bu mnyi kuvvetlendiriyordu. Onun okudugu kitapta
Ahmak Abdi'nin basindan geen su olay anlatiliyormus:
"Ahmak Abdi ilk deIa camiye giriyor ve cemaatle namaz kiliyordu. Bakti ki btn
cemaat ndeki tek imama uyuyor, imam nasil hareket ederse aynini yapiyor-i Cemaat imama
uyar. imam ise larui.
`ma'cema- Cemaatin imama uyusu, at durumuna dser. aklini
kurcaladi. Namazdan
159
sonra cami avlusunda imama yaklasti ve kendisine has sorusunu sordu:
Imam eIendi, cemaat sana uyuyor, peki sen kime uyuyorsun?
Imam cevap verdi:
Oglum, cemaat imama uyar ama, imam kimseye uymaz. Sayet imam da bir baska
seye uysa, imam olamaz; o da cemaat durumuna dser. Yani imam olmanin sarti, nasil
baskasina uymamaksa, cemaat olmanin geregi de imama uymaktir."
Artik, daha nceki bilgilerine dayanarak btn siniI bundan anlatilmak istenen neticeyi
bulmustu.
SEYTANIN HILESI: MADDE EZELIVE EBEDI OLUR MU?
Ben konuyu kapatmadan nce dikkatlerini bir noktaya daha ektim:
ocuklar, aslinda bu soru Seytan'm bir hilesidir. Genellikle de inanci zayiI
insanlarin, ya da inansizlarin zaman zaman ortaya atip kalbleri ve kaIalari bulandirmak
maksadini gdyor. Yaratici olarak Allah'a inanmayanlar, sebeblerin ve maddenin ezel ve
ebed oldugunu iddia ediyorlar. Yani madde ncesiz ve sonsuzdur. Dolayi-siyle onlari
meydana getiren sebeblerin de ncesiz ve sonsuz olmalari gerekiyor. Oysa ki, bu ncesizlik
ve sonsuzluk Allah'in siIatidir. Demek Allah'i kabul etmeyenler, O'nun siIatlarini kr, sagir,
bilgisiz maddeye veriyorlar.
Bugnk bilimsel gelismelere gre bu grs ok yanlis ve asilsizdir. nk maddenin
ezel ve ebed olmadigi ve mutlaka bir gn sona erecegi, artik kesin bir gerek olarak
isbatlanabilmektedir. Mesel, kimya limi John C. "Ilimlerin Hkim Oldugu agda Allah'in
Varligi Isbat-
lanmistir" adli eserde syle diyor:
"Kimya bize bazi maddelerin yokolma yolunda bulundugunu syler. Ancak bazi
maddeler yokluga dogru sr'atle ilerlerken, diger bir kismi ise yavas yavas gider. Bu yzden
madde ebed (sonsuz) degildir."
Sonsuz olmayan bir sey ayni zamanda ncesiz de degildir. yle ise Allah'in ezel
(ncesiz) ve ebed (sonsuz) siIatlari maddeye verilemez.
Ayni eserde Astronomi bilgini I. William da syle diyor:
"...Astronomi ilmi, bu kinatin eski bir gemise sahip olduguna ve mutlak bir sona
dogru gittigine isaret etmektedir. Elimizdeki kesin bilgilere ragmen, bu kinatin ezel
olduguna ve baslangici bulunmadigina inanmamiz tutarli bir sey olmaz. nk o, srekli bir
degisiklik esasi zerine kurulmustur."
Su halde bir sonu oldugu artik ilim adamlarinca is-batlanan ve dolayisiyle de bir
baslangici bulundugu ortaya konan bu kinati, baslatan ve sona erdiren g-kudret kimindir?
Eger bu soruya ilmi, gc ve iradesi sonsuz bir yaratici olan ALLAH diye cevap
vermezsek isimiz zordur. nk bizi bekleyen akilsizlik ve mantiksizlik zincirinden
kurtulmamiz imknsizdir.
Bu yce Yaratici'ya olan sonsuz imanimiz ve bagliligimizla her trl sphenin
stesinden gelip imanin verecegi benzersiz huzura kavusabiliriz. Zaten Peygamberimiz bu
geregi asirlar ncesinden bakiniz ne kadar aika anlatmistir:
"Seytan size gelir ve dnyayi Allah yaratti, Allah'i kim yaratti? diye vesvese verir.
Byle bir vesveseyle karsilastiginiz zaman:
Ben Allah'a ve Resulne inandim, iman ettim. Seytan, bosuna benimle ugrasip
durma, deyiniz."
161
MBAREK GN VE GECELER
Ugurlu Zamanlar
Yasadigin her geceyi Kadir, rastladigin her kisiyi de Hizir bil.
Ortaokulun son siniIi, asagi yukari, genligin ilk adimi gibidir. Genlige geis de
diyebilecegimiz bu yastaki grencilerin sorulari ogunlukla enteresandir. Ortaokul son siniI
ve lise birinci siniI, en ok ve samimi sorularin soruldugu siniIlardir. nk gerekten
grenmek maksa-diyle sorarlar... Baska gayeleri yoktur.
Byle bir siniIta ugradigim soru saganagindan biri de syle idi:
" Hocam, bizim dinimize gre ugurlu veya ugursuz zaman var midir?"
Ben bu soruya, yasadigimiz btn zamanin ok ugurlu ve kiymetli oldugunu syleyerek
cevap vermistim. Zamanin her nini kiymetli bir hazine bilip mutlaka degerlendirmeye
alismaliyiz. Bu bakimdan da, gzel ve manli bir sz yerlesmis dilimize:
"Yasadigin her geceyi Kadir, rastladigin her kisiyi de Hizir bil."
Bu dersten birka gn sonra da, "Mbarek Gn ve Geceler" baslikli yeni konumuza
gemistik. grenciler kendi alistiklari konuyu anlatiyorlardi. Cuma gnnn kudsiyetini,
Berat gecesinin, Regaibin, Mi'rc'in, Kadir gecesinin nemini ve o gecelerde yapilmasi
makbul olan ibadetleri grendikleri kadar aikladilar.
SiniIin zekilerinden Ahmed sz istedi:
" Hocam, siz daha birka gn nce yasadigimiz btn zamanin kutsal ve degerli
oldugunu sylediniz. Her zamani Kadir bilin, nk hepsini de Allah bize nasip etti, dediniz.
Simdi ise, bazi kandil gecelerinin diger zamanlardan daha kutsal ve degerli oldugunu sylyor
arkadaslarimiz. Siz de dogru diyorsunuz anlattiklarina. Zaten kitabimizda da byle yaziyor.
Bu bir eliski degil midir?"
Bu bir eliski degildir. Daha nce de size syledigim gibi, btn zaman Allah'in
insanlara nasip ettigi en kiymetli seydir. nk her kiymetli sey, zamanla ve zaman iinde
kazanilir. Bu bakimdan atalarimiz, "Vakit, na-kittir" demislerdir. Yani zaman paradir, her an
para kadar, hatt daha da degerlidir.
Bu dnyada her insanin yasayacagi belli bir zaman vardir. Bu belli sre, bir gn mutlaka
bitecektir. yle ise bizlere belli bir lyle verilmis olan zamanin her nini degerlendirmek
gerekmez mi?
Ve ayrica bu ok sinirli ve ok kiymetli zamanin bir blmn neden ve niin ugursuz
ve degersiz sayacagiz?
Ugursuz ve degersiz zaman yoktur. Ancak daha kiymetli ve degerli zaman vardir. Bir
baska konuda size syledigim gibi bir rnekle aiklayacak olursak, syle diyebiliriz: Btn
peygamberler Allah'in elisi olarak esittirler. Aralarinda peygamberlik grevi olarak Iark
yoktur. Ancak, bizim Peygamberimiz olan Hz. Muhammed (sav)
163
Mbarek gecelerde, camilerde kandiller yakilir; o gecenin kudsiyet ve degeri
Mslmanlara hatirlatilir.
hepsinden daha kiymetlidir. Yani btn peygamberler degerli ve kiymetlidir, ama bizim
Peygamberimiz, Allah'in son elisi Hz. Muhammed, hepsinden daha byk ve kiymetlidir.
Aynen bunun gibi btn zamanlar kiymetlidir ama, bazi gn ve geceler daha degerlidir.
Ayrica, bu kandillerin insanlara hatirlatmak istedikleri nemli vaziIeleri vardir. Kutsal gn ve
gecelerin insanlara hatirlattiklari mhim vaziIeleri baslica kisimda toplayabiliriz:
1) Her kandil, ya da kutsal gn, ok nemli tarih veya din bir olayin yildnmdr.
Mesel Kadir gecesi, mukaddes kitabimiz Kur'an'in yeryzne ilk indirilisinin yildnmdr.
Mi'rc kandili, Peygamber EIendimizin ok kisa bir sre iinde gklere ykselip dnsnn
yildnmdr.
2) Bu kutsal gn ve geceler, insani monotonlasan yasayisindan ekip ikaran bir sok
etkisi yapar. Her insan zamana ve yasamaya alisir. Hatt hep byle yasayacak-mis havasina
kapilarak dnyaya sarilir, hireti unutabilir. nk insan, ayni sekilde tekrarlanan olaylara
karsi bir bagisiklik kazanir, alisir ve gevser... Iste arada bir geliveren bir kutsal gn ve gece,
insani bu iine dstg gevmesemeden ve daginikliktan kurtaran bir habercidir.
Mesel bir kandil gecesinin gelmesi hireti unutmaya yz tutmus insana sok etkisi
yapar: "Uyan" der, "bak
Berat kandili geldi. Hazirliklarini yap. Bu geceyi diger gecelerinden daha Iarkli bir hale
getir. Din grevlerini, ibadetlerini hatirla. Allah'in yasak ettigi ktlklerden uzak dur.
lm ve hireti an... Gnahlarindan kurtulup berat etmek iin bir bulunmaz Iirsattir bu, hadi
davran!"
Bu uyan ile insan iyi ise daha iyi olmaya, kt durumda ise gnahlarini azaltip
kurtulmaya alisir...
3) Her kandil ve kutsal gn sanki bir manev ucuzluk Iuaridir. Hani dnya hayatinda sik
sik rastladigimiz Iuarlar vardir. Bunlar madd ucuzluk Iuarlaridir. Mesel diyelim ki bir giyim
Iuari aildi. Bu Iuarda onbin liraya gmlek, otuzbin liraya da pantolon veriliyor. Bu byk
Iirsati kairir misiniz? Yahut da "canim ne isim var Iuarda, bosver" diyen birine akilli adam
der misiniz?
Iste bu misalde grdgmz madd Iuarlarin ok ucuzu ve krlisidir manev ucuzluk
Iuari olan kandil geceleri ve kutsal gnler. nk o gn ve gecelerde de Allah'in sonsuz aI ve
rahmeti iniyor insanlara... Ibadetler daha ok sevap kazandiriyor. Az isle, ucuz Iiyatla ok
kazan elde ediliyor. Hatt bir Kadir Gecesi, bin aydan daha hayirlidir manev kazan
aisindan... Bu demektir ki bir inanmis kisi, sadece Kadir Gecesi'ndeki ibadetleriyle 83 yildan
daha Iazla srecek bir mrn sevabini kazanabilir.
Bunu Kur'n-i Kerm Kadir sresinde aikliyor.
Simdi, bu gerekleri bilen ve inanan bir Mslman, nasil bu gn ve geceleri
grmezlikten, duymazliktan gelir? Demek ki, ok ucuz mallar satilan, az paraya ok esya
alinan bir Iuara il- Kadir gecesi, Mukaddes Kitabi- gi gstermek ve hatt alis-miz Kur'n'in
yeryzne ilk indirili- veris iin kuyruga girmek
nasil akilliliksa, manev bir
sinin yildnmdr.
165
'*~;.'
Mbarek gn ve geceler, deta insana az hayirla bol sevap kazandiran mnevI
Iuarlardir. Tipki ucuzluk Iuarlari gibi...
ucuzluk Iuari olan kandillerde de uzanip horul horul uyumamak ve geceyi
degerlendirmek, o kadar akilliliktir...
Konuyu zetleyecek olursak, zaman iinde kutsal gn ve gecelerin bulunmasi
gereklidir. nk bu geceler ya da gnler, sadece kendilerini degerli kilmakla kalmazlar; bu
zamanlarda uyanan gnller, diger gnlerde de gzel davranislarina, Iaydali islerine ve
ibadetlerine devam edebilirler. Yani bu zel gnlerde baslayan gzellikler kendilerini takip
eden diger gnlerde de devam edebilir. Hatt bu belli gnlere ait nemli din olaylar, eski
takvimin bir geregi olarak yilin btn aylarini ve mevsimlerini dolasir. Bylece o kutlu
olaylarin gzellikleri btn zamanlan dolasmis olur. Mesel Ramazan Ayi yilin btn ay ve
mevsimlerini, her yil on gn nce baslamak suretiyle dolasmaktadir. Bylece, Ramazan'in
gzellik ve bereketi, btn ay ve mevsimleri sereIlendirmis olmaktadir. Hem de bakarsiniz ki,
Ramazan'da baslayan bir gzel ibadet aliskanligi, diger aylarda da devam edip gider...
Demek ki bazi kutsal gn ve gecelerin seilmesi, diger gnleri ve zamanlan da
kutsallastirmayi hedeIlemektedir.
BIR NESLIN FERYADI
Esengl'n Ikinci Mektubu
Esengl'den gelen ikinci bir mektup beni ok sarsti ve derin dsncelere atti. Onun uzun
girisini bir yana birakarak mektubunu aynen yayinliyorum. Lise ikinci siniIa yeni gemis bir
gencin sesi mi bu mektup, yoksa bir neslin Ieryadi mi bilmiyorum?
" Aziz Hocam,
...Artik boguluyorum. Sizin Iikrinizden, sizin inancinizdan hi kopmak istemedim.
nk o Iikir ve inanlarda rahati, huzuru ve mutlulugu bulmustum. Fakat evrem,
kitaplarim, ailem, arkadaslarim, yakinlarim ve hatt iimden beni ayaplayan, zevke,
eglenceye, kisacasi, haram mi, hell mi demeden yasamaya agiran sesin giderek glendigini
ve benim iin artik dayanilmaz bir iglik olmaya basladigini duyuyorum.
Ruhum en acimasiz kiskalarin, en agir cenderelerin altinda eziliyor. Beynim sanki bu
acidan eriyip bir kan gi-
167
bi damla damla akip gidecek ve ben ildiracagim. Grseniz tanimazsiniz beni... yle
zayiIladim ki... yle gsz, yle yorgun bir insan oldum ki... Sanki birdenbire ihtiyar-
layiverdim...
Bu mektup bir imdat istemedir diyorum ama, belki de bir son imdat igligidir. Zira artik
ne yazacak, ne de bagiracak gcm kalmadi. Direncim kirilmak zere. Teslim bayragini
ryalarimda ekmeye ve gnahlara girmeye basladim. Acaba diyorum, gerek hayatta
katigim bazi gnahlara iimde zlemler mi var? O zlemler midir ryamda canlanip
uyananlar? Kbuslarla uyuyup, korkularla, igliklarla uyanmaktan biktim artik. Bende mit
kalmamissa bildiriniz diye byle taIsiltli yaziyorum.
Sararmis yapraklarda deIterime sizin bir zamanlar yazdirdiginiz bir yetin mnsi beni
tutuyor ama, ne zamana kadar bilmem: "Allah'in rahmetinden mit kesmeyiniz. O'nun
rahmetinden mitsiz olanlar, kIirlerin ta kendileridir."
Sizi hatirladika gnah islemekten vazgeiyorum. Ve inanir misiniz bazan hayalinizi
kovmak istiyorum. ekil artik benim gnaha giden yollarimin stnden de, ben rahat rahat
gideyim diyorum. Sizi istemeden de olsa kovuyorum. Sizi ve Iikirlerinizi... Ama o glen, hep
tebessm eden yznz var ya, nmden gitmiyorsunuz. ekilmiyorsunuz. Hayir Esengl
diyorsunuz, hayir, hayir, hayir!... Beni ignemeden, beni tepeleyip ezmeden geemezsin bu
gnah galerisine... Hocam, bu seIer kesin kararliyim, ne olur ekilin nmden, gerektiginde
ezer geerim sizi... Ne olur ekilin ve beni birakin artik. Benim ruhum zaten bu gnahlari
islemis sayilir. nk gnahlarin zlemiyle kivraniyor. nk can atiyor onlara...
Birakin ne olur, sizi ezmek gnahindan bari kurtulayim. Ah nereden tanidim sizi, neden
dinledim diyorum bazan. Dindersi olmasa ve ben sizi hi dinlemeseydim, bilmeseydim,
anlamasaydim. Ben de arkadaslarim gibi ol-
saydim vurdumduymaz ve gnn gn eden cinsinden. Ah ne olurdu?
Bazan diyorum ki, byle duygularla ezilmektense ben de herkes gibi olayim, bari
evremle, arkadasimla uyum kurayim. Ama siz dikiliyorsunuz karsima, "Olmaz Esen-gl"
diyorsunuz. Bunca zaman dayandin da simdi mi? Ama daha ok zaman var nmde, daha ne
zamana kadar diyorum... "Hayir" diyorsunuz, "zaman yok. Geen geti, gelecek de daha
gelmedi. Yasanan an vardir elimizde, o da ne zaman ikacaktir elden belli degil. Zaman bitip
tkenmeyecek ve hep byle akip gidecek bir sonsuz nehir degildir. Bir gn ve hi
beklenmedik bir anda bitebilir, durabilir senin iin, benim iin..."
Eger bunlari tebessm ederek sylemeseniz yine de karsi koymayi, direnmeyi
isteyecegim. Ama o glen yznz?... Siz hi kizmaz misiniz? Aman Yarabbi. Yznz bir
asilsa, bir kizsaniz da, ben de bagirip kizip kovabilsem sizi hayalimden. Ama ne mmkn?
Geen gece dedim ki, artik tebessmlerle dikilse de nme, karsi ikacagim, ekilin
nmden diyecegim. Acaba diyebilir miyim? ok kararliydim ve o kararla yatip uyumusum,
kimbilir sabaha karsi kata?
Fakat onca dsnceden sonra ryamda da sizinle ugrasacagim kesin. Fakat karsi ikip
inancinizi, Iikrinizi reddedecegim de kesin. Artik tebessmnz ve nezaketiniz de te'sir
etmeyecek ve atacagim sizi iimden. Aarsaniz kollarinizi yoluma, basip geecegim onlara...
Uyanik basladigim hayaller, ryamda da devam etti. Fakat o da ne? Siz ne kadar
kurnazsiniz? Bu kere de, simdiye kadar hi yapmadiginiz bir seye basvuruyorsunuz? Ilk deIa
karsilasiyorum gzyaslannizla; agliyorsunuz:
"Esengl, Esengl, yavrum, evldim" diye hikiriklar bogazinizda dgmlenmeye
baslayinca dizlerimin bagi -
169
' zld ve oraciga yigilip kaldim. Ne gnah yolunda kosacak g-cm, ne de dsnecek
halim kalmisti. Hikiriklarla uyandigim o sabah, vcudum atesler iindeydi... Hl yatiyorum
ve bu satirlari size yatagimdan karaliyorum.
Herhalde, sizin o tertemiz Esengl kizinizin ne hale geldigini veya gelmek zere
oldugunu bir para anlatabildim. Baskasindan duyacaginiz bir degismeyi benden duymus
oldunuz. Bylece her namazinizda dua edeceginizi sylediginiz Esengl, artik bu hakkini
yitirmistir mi diyeceksiniz? Emeklerinize mi aciyacaksiniz bilmiyorum ama, ne kadar
zleceginizi az ok tahmin edebiliyorum. Fakat ne olur hocam, sakin zlmeyin, ya da Iazla
zlmeyin, nk degmez. Bizler bir kaderin kurbani miyiz? Yoksa iyilik ve ibadette devam
edemeyecek kadar zayiI miyiz? Her ne ise, bunlarda sizin suunuz yoktur. Siz artik Esengl
ve onun gibileri, sizi hayal kirikligina ugratacaklari unutun. Zaten bunu yapabilirsiniz diye
size iimi atim, durumumu bildirdim. Elveda hocam, elveda...
ESENGL
GENLIGI TEHDIT EDEN ZARARLI ALISKANLIKLAR
Bir Gzyasinin Hatirlattiklari
Mtemadiyen komsusunun pasakligmdan sikyet eden kendini begenmis bencil bir
kadin gnlerden bir gn yakin ahbabini pencere caminin nne srklemis ve:
" Komsumun amasirlarina bak ne kadar kirli, deta yol yol," demisti. Fakat ahbabi
syle bir mukabelede bulunmustu:
" Biraz daha dikkatli bakarsan kirli olan seyin, onun amasirlari degil, senin
pencerelerin oldugunu grrsn."
Zengin ve simarik bir grencim, Iakir ve ayni zamanda sakat bir siniI arkadasini
aglatmisti. Onunla alay mi etmisti? Yoksa onu zen bir hareket mi yapmisti, bilmiyorum.
Zaten o grencimin gzyaslarini grnce, zntm-
..',.; ,., i7i
den dolayi sonuna kadar bile dinleyemedim. Rehberlik Dersi'nin konusunu degistirdim
ve sze syle basladim:
Baska insanlari kk grmeyin. nk onlari da Allah yaratti. Onlarin horladiginiz
noksanlarini, eksiklerini onlar isteyerek almadilar. Insanlar ellerinde olmayan seylerden
dolayi ayiplanmamahdir.
Yine insan kendisindeki gzellik ve stnlklerden, zenginliklerden dolayi da
vnmemeli, stnlk taslamamak. nk zenginlik babana ya da anana aittir. Gzellik Allah
vergisidir. Sik giyim ise, ya terzinin, ya da konIeksiyoncunun mariIetidir. Senin isin ve eserin
olmayan seylerden dolayi vnmek ve bbrlenmek ise haksizliktir. Aslinda vnmenin,
bbrlenmenin, byklk ve stnlk taslamanin her trls kt ve gnahtir. stelik, bir de
insan kendi isi ve eseri olmayan bir seyle vnp bbrleniyorsa, iki trl gnah isliyor
demektir.
Nasreddin Hoca, bir gn yolda giderken uzaktan zengin bir sahsin simarik oglu
grnms... ok gzel bir yaris atinin zerine kurulmus, altin ve gms islemeli bir eyer ve
dizginle sslyms at... Bir sehzade gibi sik ve gzel giyinmis bu gencin sirtindaki kaItan
gzleri kamastiri-yormus. ok gzel, piril piril, ipekli bir sarik ve zerinde de rengrenk bir
tavus ty sokulu imis.
Yolun iki taraIindaki insanlar, ona hayranlikla bakiyor ve imreniyorlarmis... Hoca ise,
hi aldiris etmemis yanindan geerken. Gencin dikkatini ekmis bu durum. Birka adim
uzaklastigi halde atini dndrp seslenmis:
Hoca eIendi, beni Iarketmediniz galiba? Hoca hi istiIini bozmamis:
Eee, galiba yle, Iarketmedim, demis.
Zengin ve simarik gen bu cevaba Iena halde alinmis ve demis ki:
Beni nasil Iarketmezsiniz? Baksaniza su atin g-
zelligine ve asaletine? Bu sehrin en nl atidir o.
Hoca kizgin kizgin sylenmis:
Sana ne bundan, at vnsn kendi stnlgyle.
Ya su eyerin ve dizginin, zenginin altin ve gms islemeleri...
Hoca szn agzinda birakmis:
Onlarla da bu gzel eserlerin ustalari, onlari yapanlar vnsn...
Gencin gururu iyice yaralanmis ve bu deIa da zerindeki sirma islemeli kaItani
gstererek, "Peki," demis, "Bu kaItana ne buyuracaksin?"
Ne buyuracagim, onunla da diken terzi vnsn derim.
Delikanli elini tavuskusunun o isiltili tyne gtryormus ki, Hoca, daha konusmasina
Iirsat bile vermeden cevabini yapistirmis:
Birak, onunla da tavus kusu vnsn...
Bu simarik gen, aresiz bir kederle dehlemis atini, srp gitmis... Hoca da iyi bir ders
vermenin rahatligi iinde yoluna devam etmis...
***
Bazi genler de bu simarik delikanli gibi, kendilerine it olmayan stnlklerle
vnmeyi mariIet sayiyorlar. Halbuki bu, dpedz grgszlk ve cahilliktir. stelik de
Islm ahlkina yakismayan bir gnahtir.
173
BENCILLIK OK IRKIN BIR HUYDUR
I
Bir baska genlik hastaligi da, arkadaslarina hayvan isimleriyle seslenmektir. Bu da
bizim inancimizda tamamen yasaklanmis bir kt huydur ve gnahtir. nk insan, Allah'in
yarattigi en stn canlidir. Onu asagi grmek, begenmemek, horlamak kimsenin haddine
degildir.
Allah, Kur'n-i Kerm'de insani en gzel yaratilisla yarattigini aiklamaktadir. Insan
hem madd, hem de manev aidan ok gzel ve mkemmeldir. Onu begenmemek ve asagi
grmek Allah'in san'atini ve eserini asagi grmek demektir. Inanmis bir Mslman bunu nasil
yapar? Ancak syledigi szn nereye kadar gittigini,' altinda ne gibi mnalar saklandigini
dsnmezse yapabilir. Aksi halde sznn tasidigi mnyi kavrayabenler, byle bir
aliskanligi hemen terketmeye alisirlar.
Ayrica bir insan kendisine sylenmesini istemedigi bir sz nasil baskalarina syler?
Bu, bir bencillik ve kendini yksek grme yanlisi degil midir? Bu durumda israrli olanlar
toplumda sevilip sayilmazlar ve giderek yalnizliga, dostsuz ve arkadassiz kalmaya mahkm
olurlar. nk, sadece kendini begenen ve seven bir kisi, bakalarini ne sevebilir, ne de gerek
mnda takdir edebilir? Byle bir kisiyle kim samimi dostluk ve arkadaslik kurabilir?
Sevgili Peygamberimizin bir gzel hadsleri vardir. Bu hads, btn bir ahlk sistemini
iinde bulundurmakta ve konumuzu aydinlatmaktadir. Bakiniz ne buyurmus yce
Peygamberimiz:
" Iyi bir Mslman kendisi iin istedigi iyi isleri baska Mslmanlar iin de ister.
Kendisi iin istemedigi ktlkleri baskalari iin de istemez."
Bu, ne stn bir ahlk lsdr. Iste bu ly ne kadar iyi uygulayabilirsek, o kadar
iyi bir Mslman olacagiz. Uygulayamadigimiz kadar da bencillesecegiz. Oysa
MenIaat iin birbirleriyle ekisme ve didisme iinde olan insanlarin, bir kemik parasi
iin birbirleriyle bogusan kpeklerden ne Iarki kalir? insan, insan olmali, insana yakisani
yapmali ve sylemelidir.
ki bencillik ok irkin bir huydur. "Rabbena, hep bana..." demek, btn iyiliklerin
kendisine gelmesini, btn ktlklerin ise baskalarina gitmesini istemek kadar insani
klten ve basitlestiren bir baska duygu var midir?
Gerekten de bencillik, yani hep kendi midesini, hep kendi zevkini, keyIini dsnmek
demektir. Byle bir insana, gerek insan diyebilmek ise, mutlaka ok zor bir seydir. nk bu
zellik ancak hayvanlarda belki hos grlebilir. Mesel bir kasabin nnde beklesen
kpeklere hi dikkat ettiniz mi?
Kasap dkkninin nnde, birbirleriyle itise kakisa beklesiyorlar... Ieriden bir kemik
atilmaya grsn... Hemen birbirini ezercesine stste atlayarak kemigi kapmaya alisiyorlar.
Bir tanesi mcadeleyi kazaniyor ve kemigi kapiyor. Biraz uzaklasip bir kseye oturuyor.
Kemik n ayaklarinin arasinda, kemirmeye ve yalamaya basliyor. Digerleri salyalarini
akitarak etraIinda evreleniyor, dolasiyor ve kizgin kizgin bakisiyorlar. Kemigini yalayan
kpek ise, agzi kemikte, gz teki kpeklerde kusku ve korku iinde. deta, o kadar korku
iinde yedigi, yaladigi kemikten tad bile alamiyor. nk birazcik kemige dalsa ve gaIlet
etse, etraIinda ona dikkat kesilmis kpeklerden biri hemen kemigini kapip kaacaktir. Artik
mthis bir kosmaca, kovalamaca ve bogusma. Kemik yerine birbirlerini isirip yeme
.mcadelesi basliyor. Ve sonunda kemik yene-
175
cek halden ikiyor. Rahatsiz ettikleri insanlar da, onlari tasla, tekmeyle kovalayip
oradan uzaklastiriyorlar.
Bu, kpekler arasi bir bencillik ve ikar yarismasidir. Bu bakimdan da onlari
seyrederken insan, kizginlik yerine tebessm etmekten kendini alamiyor. nk akilsiz ve
arsiz hayvanlarin bu ekismeleri onlara yakisiyor denilebilir. Yani kpeke bir istir. Ama ayni
mcadeleyi bir insanin, ya da toplumun yapmaya kalkistigini grsek, herhalde ayni tebessm
gsteremeyiz. Zira bu, insanin kpeklesmesi, yani kpeklerin yapmasi gereken bir seyi
yapmalari demek olur. Bu yzden, hi de sevimli bir hareket olarak grnmez. Insan, sadece
insan olmalidir. Insana yakisani yapmali ve sylemelidir. Aksi halde bizi insan olarak yaratan
Allah, baska akilsiz varliklar gibi hareket ettigimizden dolayi hesaba ekecektir. Zaten byle
insanlarin ogaldigi bir toplumda yasamak da daha dnyada azab ekmektir.
BENCILLIKTEN NASIL KURTULABILIRIZ?
Insanin bencillesmesi aslinda bir hastaliktir. Kisinin vcudunu da etkileyen bir ruh
hastaligi... Onun iin bu hastaligi da baslar baslamaz teshis etmek ve hemen tedavisine
girismek gerekir.
Bu nasil olacaktir?
Elbette nasil olacagini da bilmek gerekli... Simdi onu anlatacagim.
FilozoI Mehmed soruyu sormustu ama, btn siniI can kulagiyla dinliyordu. Hatt bir
kismi Mehmed'in sorusunu bile lzumsuz bulduklarini belli etmislerdi.
Evet ocuklar, bencillik denilen bu hastaligi nasil teshis edecegiz? Insanda nasil
baslar bu?
Daha sizin yaslarmizdayken, yani ok erken yaslarda baslar genellikle bu hastalik.
Basladigini syle anlariz:
Eger kendinizde bulunan bir seyi hi kimseyle paylasmak istemiyorsaniz, paylasmak
zorunda kaldiginiz zaman da iinizde bir znt basliyorsa; aman dikkat, bencillik
hastaliginin ilk belirtileri ortaya ikmis demektir. Mesel geen gn bir siniIta syle bir olayla
karsilastim:
Yazili kgidi hazirlamamis bir arkadasiniz. Tabi bu da iyi bir sey degildir muhakkak...
Yanindaki sira arkadasindan kgit istiyor. O da Iazla kgidi olmadigini sylyor. Ben bu
konusmayi
duyunca, siniIa duyurdum ve Iazla kgidi olan birka kisi birlikte ve deta yaris
edercesine kgitlarini ona uzattilar. Tam yazili saatinin ortalarinda bir grencinin zerinde
yazi yazdigi dosya yere dst ve iindeki on-onbes yazili kgidi yere yayildi. Bu grenci
kimdi biliyor musunuz?
Biraz nce kendisinin kgidi olmadigini syleyen grenciydi. Btn siniIin saskin ve
hayret dolu bakislari altinda yerlere sailan kgitlarini bile toplayamiyor, elindeki mendiliyle
durmadan yzn gzn siliyordu. nk devamli terliyordu, hem de su gibi... Siranin diger
yaninda oturan ve biraz nce ondan Iazla kgidi olup olmadigini soran grenci yerinden
kalkti, onun taraIina geldi ve yerdeki kgitian toplayip onun dosyasina yerlestirdi. Dosyasini
ona uzattigi zaman, zaten gzleri sulanmis ve yanaklari al al kizarmis olan bu grenci birden
hikiriklarla aglamaya basladi. Ayaga kalktigi zaman, ne syleyecegini tahmin etmistim. Izin
verdim disari ikti ve bir sre sonra yzn yikamis olarak dnd.
177
O yazilidan ok dsk bir not aldi sonunda. Fakat benden byk bir ahlk puani almisti.
nk, dersin sonunda kgit vermedigi arkadasinin boynuna sarilmis, hikirarak kendini
aIIetmesini ve hakkini hell etmesini istemisti. Diger grenci de byk bir olgunluk
gstererek, "Ne hakkim var, ama varsa hell olsun. Sen konuyu bytp agliyorsun, ne var
bunda?" gibi szlerle onu yatistirmaya ugrasiyordu.
***
Iste bir bencillik belirtisi bylece daha baslarken sona ermis, bastirilmisti. nk o
arkadasimiz bu hastaligi en etkili illa, yani gzyaslariyla temizlemisti. Kt huylarin en
etkili temizleyicisi gzyasidir, bunu unutmayin...
Bir baskasinin basarisindan zlenler, zntsnden ise mutluluk duyanlar da dikkat
etmelidirler. nk bu da bir bencillik belirtisidir. Mslmanlar din kardesidirler. Bu
bakimdan da diger din kardeslerinin zntsn de, sevincini de paylasirlar. Buna alismaliyiz.
Bu alisr. kanlik, bencillik hastaliginin asisidir.
Mesel bir arkadasiniz matematikten on aldi, diyelim. Gidip onu tebrik edebiliyor
musunuz? Onun sevincine katilabiliyor musunuz? Yoksa, "Nereden aldi, keske o da
alamasaydi" mi diyorsunuz? O halde yine bencillik hastaligi baslamis demektir.
ZayiI not alan bir arkadasinizi teselli iin ona gzel seyler sylyor, ya da kuvvetli
oldugunuz bir ders ise yardim tekliI ediyorsaniz, ok gzel... Bencillik hastaligi sizin
yakininiza ugrayamaz.
Tabi bu davranislar sadece okulda, siniIta degil; evde, sokakta, her yerde olmali...
SiniIta, alamayan bir arkadasinizla simidinizi paylastiginiz gibi, sokakta, yasli komsunuzun
Iilesini tasirsaniz, evde kk kardesinize ders alistir, ya da anne-babaniza bir konuda
yardima kosarsaniz, bencillik hi hoslanmaz bundan. nk byle zellikleri olan birinin
yaninda hi mi hi barinamaz.
i
BENCIL BEKIR EFENDI
Ben simdi mzmin bir bencillik hikyesini anlatacagim size. Bylece greceksiniz ki,
baslar baslamaz tedbir alinip nlenmezse bencillik hastaligi nerelere kadar gelisip insani
kusatir. Nasil mzminlesir, insani kltr ve hatt komik hale getirir. Byle bir bencil kisinin
diger insanlardan saygi, sevgi grmesi mmkn mdr?
Eveeet, gelelim hikyemize. Ama olmamis bir hikye degil bu:
Padisah Sultan Mahmud zamaninda, Istanbul'da bir adam yasarmis... Ama bu adam yle
bencil, yle kiskan, yle kendisini dsnr bir kisiymis ki, bu konuda meshur olmus.
BENCIL BEKIR EFENDI deyince tanimayan yokmus adami. Yani anlayacaginiz tam
mzmin bir bencillik hastasi...
Artik, bir bencillik anlatilacaksa Bekir EIendi hemen hatirlanir ve:
Bencil Bekir EIendi gibi, denir olmus...
Bencil Bekir EIendi'nin n gide gide Padisah'a kadar gitmis. Padisah da merak etmis;
adi bencil'e ikan adami grmek istemis.
Bekir EIendi'ye haber verilmis Padisah'in gelecegi. Sevinmis tabi ve hemen elinden
geldigince hazirliklar yapmis. Padisah gelmis... Hem Bekir EIendi'nin terbiyesini, hem de
hazirliklarini begenmis. Gzel sohbetler olmus ve kalkip gidecegi zaman yaklasmis. Ama hep
dsnyormus, niin "Bencil" adini takmislar bu adama... Halbuki ne kadar da iyi biri, diye...
Padisah onu denemek istemis ve det oldugu zere demis ki:
Bekir EIendi, sagolasm, seni sevdim. Simdi dile benden ne dilersen... Ksk m, para
mi, at mi, araba mi?.. Ne istersen yapacagim. Lkin bir sartim var. Istedigin seyi sana mutlaka
verecegim, ancak, bu yan taraIta oturan komsuna senin istediginin iki katini verecegim.
179
Bekir EIendi, buruk bir sevin iinde dsnms, tasinmis, kasinmis ve bir trl
depresen bencilliginden kurtulamamis. Komsusunun daha byk bir zarara ugramasi iin
kendisi bir Ielketi gze alarak demis ki:
Padisahim, benim bir gzm ikarttir!..
Bylece komsusunun iki gznn ikartilmasi iin, tek gzn Ieda etmeye razi olmus.
Iste byle. Bencillik insana ayagina kadar gelmis bir byk kismeti bile tepti-rebiliyor.
nk, byle mzmin bir bencillik, iinde kiskanligi, ekememezligi, kini, sevgisizligi,
saygisizligi da barindiriyor. Bu kt huya yakalanmamak iin, sevgi, saygi kardeslik,
Iedakrlik gibi bu gzel duygulan iimizde imanla yesertmek gerekir. Yoksa, Allah korusun,
yeni Bencil Bekir EIendiler yetisir sizlerden de...
HAYVANLAR DVCI OLSA
Bencilligin bir baska grnts de syledir: Bazi insanlar konustuklari insanlara hayvan
isimleriyle seslenirler. Bu hem karsisindaki insani kmsemenin, hor ve hakir grmenin bir
isaretidir. Hem de, hayvanlara haraket mnsi tasiyabilir.
Eger, iyi bir insana hayvan adi takiliyorsa, bu bir sutur. Ithamdir,
hakarettir, hatt bazan # Baz,insanlar konustuklar, insanla-iItiradir. Hangisi olursa ra
hayvan isimleriyle seslenirler. Bu hem olsun, Islm ahlkina karsisindaki insani
k''ksemenin, hor gre yasaklanmis ve ha- ve hakir grmenin bir isaretidir. Hem de ram
sayilmistir hayvanlara hakaret mnsi tasir...
Byle degil de hayvan adi takilan kisi gerekten kt bir insansa, o zaman da yapilan
normal degildir. nk bu deIa da hayvana hakaret edilmis olacaktir. Etiyle, style, kani ve
kemigiyle, gcyle insana hizmet eden bir hayvani, zararli ve kt bir insana benzetmek
dogru bir davranis degildir. Bu bakimdan "esek", "inek", "kz" gibi isimlerle kt ve zararli
insanlara seslendigimizde bu hayvanlarin hakkini yemis oluruz. Byle bir hayvan bizden
dvci olsa ve: "Y Rabbi, bu adam, benim adimi kt bir adama isim yapti. Halbuki ben
yaratilis gayeme uygun olarak, benden beklenen btn hizmetleri yaptim. Etimi, stm,
kanimi, kemigimi, gcm verdigim insanlar benim adimi kt kisilere verdiler. Bunlardan
d-vciyim" dese, herhalde hakli ikarlar degil mi?
INANCINI YITIRENLERIN IBRETLI DURUMLARI
Dsndrc Bir Olay
Saygi duydugum bir Hoca'nin anlattigi su olay beni ok duygulandirdi. Aslinda hem
duygulandirmasi, hem de dsndrmesi gereken bir olay bu. stelik tek bir olay da degildir.
Hepimizin rastladigi, duydugu birok benzeri hdiseden biridir. Hocamiz syle anlatiyordu:
"Dn bir gen kiz geldi odama... ehresi bozuk, sikintili, bunalimli... Benimle
grsmekten bir siIa umdugunu syledi. Bu hanim kiz mhendismis; bir sre Avrupa'da,
gzel bir iste alismis.
Fakat, iimdeki din ve inan boslugunu Avrupa'da hissettim, anladim, diyor. Ne
yapayim, babam, annem bana iman ve Islm aski vermemisler. Ben, ocuklarima o sevgiyi
verecegime yemin ediyorum...
Neden yle sikintili oldugunu sordum.
Avrupa'da bir papaz, dedi; kltr, ikna gc ve Iazileti ile beni sasirtti. Az daha
Hiristiyan olacaktim. O
dim.'
hizla Kur'an'a sarildim.
Ne olur hocam! Babalara, annelere anlatiniz, devletimize rica ediniz ki, Trk
ocuklarini dinsiz, ibadetsiz birakmasinlar. Iman ve inan boslugunun ne byk azab
oldugunu Avrupa'yi grdkten sonra anla-
Bu olayi dinleyen Hoca syle Ieryat etmekten kendini alamiyor:
"Ey inan dnyasina cahillik, hamlik ve inanmazlik telkini katanlar! Her gn binlercesi
bahtsiz olarak, Batinin, Dogu'nun maceralarina kayip giden bu gen kizlarimiz,
delikanlilarimiz, sizin yreginizi sizlatmiyor mu?"
***
Elbette byle hdiselerle inanmis gnller rperir, zlr. Fakat, ben, inansiz
biraktigimiz yavrularimiza bir baska aidan ilgi duyan ve el atanlari size anlatacagim. Bugn
dnyanin her taraIinda Hiristiyanligi yaymak iin Iaaliyet gsteren byk teskiltlar vardir.
Bunlara misyonerlik teskilti deniyor. Misyonerler Hiristiyanligi yaymak iin birok
alismalar yapiyorlar. AIrika'nin balta girmemis ormanlarina bile girmekten ekinmiyorlar.
Fakat bu arada Trkiye gibi Mslman lkelere de geliyorlar. Iste bu misyonerlerden birinin
evlere propaganda brosrleri atarken yakalanmasi zerine syledikleri ok ibretlidir. Bizim
aimizdan ok aci ve Iakat bir o kadar da ibretli...
Trkiye'de Hiristiyanligi yaymaya alisan bu misyoner syle konusuyor:
183
Benim maksadim Islmiyete dsmanlik degildir. Fakat Trkiye'de birok
Mslmanin dinini bilmedigini, ibadetlerini yapmadigini grdm. Hem Mslman
grnyorlar, hem de dinin emirlerini yapmamalari bir taraIa, yasaklarindan da kamiyorlar.
Hatt dince yasaklanan seyleri byk bir iItiharla yapmaktan ve bunu da anlatmaktan zevk
aliyorlar. Bu gibi seyler yazilip iziliyor da...
Dsndm ki, Trkler Islmiyetten uzaklasmislar, stelik onu grenip yasamak da
istemiyorlar. yleyse dinsiz ve ibadetsiz yasayacaklarina, hi degilse Hiristiyan olsunlar.
Belki Hiristiyanliga isinirlar. nk ben bir insanin inansiz ve ibadetsiz olarak normal bir
mr sremeyecegine inaniyorum."
Bu Hiristiyan Misyonerine ne kadar hak verecegiz, ne kadar dogru bulacagiz szlerini?
Bu mutlaka dsnmeye deger degil mi? Ancak tariI ettigi sekilde yasayan Mslmanlarin
lkemizde bulundugu da bir gerektir. Peki bu durum karsisinda bizim yapmamiz gereken
vaziIeler nelerdir?
Btn grencilerim bu szlerimi dinledikten sonra inanlarini, ibadetlerini tam olarak
grenmeye ve gerekenlerini de yerine getirmeye sz verdiler. Samimi bir i rpermesi
geirmeyen kalmamis gibiydi. Papazlara, misyonerlere kizanlar da vardi. Fakat bir kismi da,
onlar
inandiklari yanlis dini yaymak iin buralara kadar geliyorlar da, biz neden bir sey
yapmiyoruz diyorlardi.
Sonunda sylece anlastik ki; bu trl olaylara en gzel cevap, bizlerin dinimizi en iyi
sekilde grenip uygula-rnamizdir. Btn Mslmanlar byle bilinli ve saglam olurlarsa
Hiristiyan propagandalari te'sirsiz kalmaya mahkm olacaktir. Aksi halde inansiz kalan
insanlar en iyisini bulamayinca, daha az iyisine yneleceklerdi. O halde en iyi ve en gzel
dini, en olgun sekilde temsil etmek bizlere dsen temel grevdi. Bylece Hiristiyanlara da en
mkemmel ve stn dini, yasayisimizla gstermis olacak, belki onlarin da kurtulmasina sebeb
olacaktik.
INSANIN DEGERI NEDIR?
Bir kimyagerin arastirmalarina gre bir insanin degeri 40-50 bin liradan Iazla degildir.
nk vcudumuzda 7 kalip sabun yapacak kadar yag, orta boyda bir ivi yapacak kadar
demir, ancak bir kahve Iincani dolduracak kadar seker, bir tavuk kmesini badanalayabilecek
kadar kire, 2000 kibrit yapacak kadar IosIor, uIak bir topun atimina yetecek barut iin
potasyum bulunmaktadir.
Simdi madde itibariyle bu kadar ucuz oldugu halde bir organina dnyalari degismeyen
insan olan insan, dsnmelidir.
Hakiki degerini elmastan kmre dsrmek istemeyen her akil sahibi dnyaya
gnderilisindeki gayeyi ve maksadi dsnmelidir.
Evet, ona binlerce ltiI duygular takan ve kinatin dilenciliginden kurtarip btn
yaratiklarin sultani yapan o ztin ondan elbette ok daha Iazla istedigi olacaktir.
ZaIer Dergisi'nden
FilozoI Mehmed, sz alarak syle konustu:
Hocam, bu karar szde kalmasin... Dinimizin temelini, esasini hemen grenip,
derhal uygulamaya baslayalim. Simdi papazlara, misyonerlere kizdik, zldk ve bir karar
aldik. Arkadaslarimiz bunu yarin unutmasinlar.
Elbette, kararimiz szde kalmasin. Zaten Mslman oldugumuz iin bizler oktan
dinimizi yasamaya karar almis sayiliriz. Ama madem ki simdi ayrica bir de zel karar aldik,
hemen uygulamaya gemeliyiz.
Yine karar aldik ki, ise namazdan baslamaliyiz. nk namaz hem Islm'in temel
sartlarindan biridir, hem de gnde bes vakittir. Gnlk bir ibadettir. Bu arada grencilerden
biri duyulur duyulmaz bir sesle araya girdi:
Ayni zamanda da en zor ibadet...
Zor mu, kolay mi, bunu da sonra konusuruz, dedim...
Bir dahaki derse kadar herkes namazin kilinmasi konusunda eski bilgilerini yoklayip
hatirlasin, uygulamasini yapsin, kitaplardan okusun, evde bilenlere sorsun, camiye gidip
namaz kilanlarla birlikte kilsin... Biz de namazin niin kilinmasi gerektigini, Iaydalarini
aiklayalim...
Daha ders bitmeden kim nasil, nerede, ne yapacagini birbirine sylemeye baslamis,
bazilari da birlikte gidecekleri camiyi kararlastirmaya, bilgilerini yoklamaya baslamisti.
11,
Ii t r/*V:i
RUHUMUZ DA GIDAYA MUHTA
Kullugun En Manlisi
Insan, Allah'a kulluk etmeli midir? Aklimiz hemen de bize, manev yapimizin, yani
ruhumuzun ihtiyacini hatirlatmiyor mu? Eger sadece madd bir yapimiz olsaydi; yalniz etten,
kemikten ibaret bulunsaydik, herhalde ihtiyalarimiz da hep madd seyler olurdu. Oysa ki,
midemiz ekmek ve suya muhta oldugu gibi, ruhumuz da manev gidalara ihtiya
duymaktadir. Nedir manev gidalar?
Iste bu sorunun ilk ve en esasli cevabi, iman ve ibadetlerdir. nk inancimizi saglam
tutup koruyan ibadettir. Allah'a karsi yaptigimiz her ibadet, imanimizi koruyan ve glendiren
bir te'sire sahiptir.
Eger maddeci bir gzle, "Insan sadece grdgmz bedenden ibarettir" dersek
kendimizi basitlestirmis oluruz. Halbuki insan basit ve siradan bir canli degildir. Allah'in
yarattigi en stn canlidir. Ruhu ve maneviyati inkr eden maddeciler; bu bakimdan insani
hep hayvan
187
Hindistan'da inekler kutsal sayilir. Bu yzden yolda uzanip yatan bir inegi hi kimse
yerinden kaldiramaz.
olarak tariI ediyorlar. Bazilari, "Insan glen bir hayvandir" ya da, "Dsnen hayvandir"
diyorlar. "let, ara yapan hayvan" diyenler de oldugu gibi, "Konusan bir hayvan" diyenler de
vardir.
Demek ki, manev yapisi, yani ruhu inkr edilirse; sirI maddesi bakimindan insan ok
kiymetsizlesmektedir. Gerekten de bir insani, koyun, kei gibi sadece madd yapisiyla
degerlendirmeye kalktigimiz zaman, onlar kadar bile msteri bulamayacaginiz kesindir. Her
ne kadar AIrika'da eskiden yasayan yamyamlar insan etini ok seviyorlarsa da, onlar da bunun
iin herhangi bir deme yapmamakta idiler. Daha yakin zamanlarda ise, insan cesedini sabun
ya da gbre Iabrikasinda hammadde olarak kullananlar da olmustur. Ama btn bunlar, yine
de insanin bir koyun, ya da keiden veya inekten daha pahaliya satilacagini gstermemistir.
Eti, kani, kemigiyle bu kadar degersiz olan insan; ruhu, kalbi ve bunlara bagli olan
duygulariyla ok degerli ve yksek yaratilmis bir canlidir. Allah, onu yeryzne bizzat
kendisini temsil etmek zere gndermistir. Zaten diger canlilarin yaratilis sebebi de insandir.
nk, hepsi
de insana hizmet iin yaratilmistir.
Insan Allah'in verdigi akilla btn tabiata hkim oluyor ve diger btn canlilardan
yararlaniyor. Bu bakimdan agir ve anlamli bir sorumlulugu vardir. Bu, akil stnlgnn
insana ykledigi bir vaziIe ve sorumluluktur. Insan, Allah'i suuruyla bilen, anlayan, kavrayan,
inanan tek canlidir. Bu bakimdan da diger canlilardan ayriliyor. Diger varliklarin kendi
yaratilis halleriyle yaptiklari ibadetleri, Allah'a takdim etmek ve onlar adina kulluk
szclgn yapmak... Bilen, anlayan, dsnen ve konusan canli olan insan, bunlardan
yoksun olan canlilarin iba-. deerini Yaratici'ya arzediyor. Aksi halde suursuz (bilinsiz)
varliklarin ibadetleri yani sira suurlu insanin kullugu olmazsa, bu byk bir tezat olacaktir.
Yani taslar, kuslar, agalar kendi hususi dilleriyle ibadetlerini yapacaklar; insan ise, kendisine
verilen btn stnlklere ve benzersiz nimetlere karsi ibadetsiz kalacak... Bu akil ve
mantikla izah edilemeyecek bir durumdur.
Bakiniz bu derin geregi bes-alti yaslarinda bir ocuk bile nasil kavrayabiliyor:
Babasina soruyor kk Selim:
Baba bizi Allah mi yaratti? - Evet, oglum.
Ya kuzulari, oglaklari?...'
Onlari da Allah yaratti.
Taslari da mi Allah yaratti?
Evet yavrum, taslan da Allah yaratti.
Kk Selim bir sre durup dsndkten sonra, tekrar sormaya baslar:
Peki baba, tas Allah'in kendisini yarattigini bilir mi?
Bilmez yavrum. nk akli yok.
Peki baba, aga, Allah'in, onu aga yaptigini bilir mi?
Bilmez yavrum.
189
Babacigim peki, kuzular bilir mi?
Bildigim kadariyla kuzular da bilmez yavrum.
Ama baba, biz Allah'in bizi yarattigim biliyoruz degil mi?
yle yavrum. Allah'in bizi yarattigini biliyoruz. Selim, babasindan bu cevabi alinca,
heyecanla yutkunmus ve glmseyerek syle demis:
Desene ki baba, dnyada kendisinin ve diger varliklarin Allah taraIindan
yaratildigini bilen tek canliyiz. Bu yzden de taslardan, agalardan, kuzulardan, hersey-den
stnz.
Babasi da, bu dsncesinden dolayi onu tebrik etmis ve syle konusmus:
Evet yavrum, insan Allah'in yarattigi en stn canlidir. Ama her stnlk gibi,
bunun da kisiye ykledigi bazi grevler vardir. Insan kendisine verilmis olan bu stnlg
korumaya alismalidir.
***
Evet sevgili ocuklar, kk Selim'in yasindan beklenmeyen bu byk dsnceleri
gerekten tebrike deger. Kimbilir belki de simdi babasiyla birlikte, Selim de namaz kilmaya,
camiye gitmeye hevesleniyordur.
Sizler de ok sahit olmussunuzdur byle namaza heveslenen kklere... Annesinin,
babasinin yani sira yatip kalkip namaza heveslenen, ya da o bykleriyle camiye gelen
ocuklari grmssnzdr. Kk ocuklarin bile heveslenip hoslandiklari namaz, demek
yaratilisimizin temel bir ihtiyacidir. Ruhumuz ve kalbimiz o gidadan daha ok kkken bile
hoslaniyor. nk bizleri ylece yaratmis Allah. Inanmaya ve inancimizin geregi olan
ibadetleri yapmaya mecburuz. Dnyada ne inansiz, ne de ibadetsiz insan vardir. Hibir seye
inanmadigini syleyen insanlar bile, mutlaka bir seye inanmaktadirlar. Insan gerek inantan
uzak olabilir. Ama bu deIa da ger-
egi olmayan bir inanca kayar. Bakiniz, mesel, Hindistan'da yasayan bir kisim insanlar
hl inegi kutsal sayip ona inaniyorlar. TraIigin en yogun oldugu yollarda uzanip yatan
inekleri kimse kaldiramiyor. Inekleri rahatsiz edenlere agir cezalar veriliyor.

Yine gnmzde, bir insana, seytana, atese, gnese tapman insanlara rastlamak az da
olsa mmkn.
Demek oluyor ki, insan ekmek bulamayinca aliktan lmemek iin nasil les bile yerse;
gerek inanci bulamayanlar da en akil almaz samaliklara inanabiliyorlar. Ne var ki, artik
dnya klmstr. Yani kitle haberlesme aralari ve ulasim kolayligiyla insanlar her bilgiyi
bulunduklari yerde edinebiliyorlar. Bu bakimdan cidd bir sekilde arayanlar gerek imani,
yani Islmiyeti de bulabilirler. Gerekten de, gnmzde artik dnyanin her yanindan birok
insanin Mslman oldugunu duyup isitmekteyiz.
PARA VE MUTLULUK
Bir yolculugum sirasinda inansiz oldugunu syleyen birine rastlamistim.
Siz gerekten inansiz misiniz? Hibir seye inanmaz misiniz? diye sordum. Adam:
Evet, dedi. "Ben, hibir seye inanmam! Inancim yok hibir seye... Inanci bosver. Bu
dnyada paran olacak arkadas. Zengin misin araban dagdan asar; Iakir misin dz yolda
sasarsin. Paranin gc herseye yetiyor. Bana inan degil, para gerek, para!"
Bu zavalli adam da, kendini inansiz saniyordu ama, aslinda paraya inaniyordu. Hem de
ok kuvvetle inaniyordu, deta paranin kulu olmustu.
Halbuki paranin insani mutlu edemedigini gsteren binlerce rnegi devamli grp
duymakta, hatt yasamaktayiz. Bu konuyu su sz ne kadar gzel aikliyor: "Para,
191
birok seylerin kabini verebilir amma, iini veremez. Mesel, gidamizi verebilir de istah
veremez. Il verebilir de saglik veremez. Tanidik verebilir de dost veremez. Nes'eli anlar
verebilir de mutluluk veremez."
Sadece para mi? Dnyanin diger g kaynaklari ve zevk aralari da insana gerek ve
kalici bir mutluluk veremiyor. Bu bakimdan da, her trl zenginligi, zevk ve eglenceyi
yasayan birok nl kisi bunalimlarla bogusuyor. Ruh ve sinir hastaliklari doktorlarinin en
devamli msterileri bu esit insanlardir. Hatt ogu meshur ve zengin kisilerden bolluk ve
reIah iindeki hayattan bunaldiklarini ve artik yasamak istemediklerini belirten mektuplar
kalmakta geriye... nk, disaridan bakanlarin zendikleri, imrendikleri hayatlarini ekilmez
bulup intihar etmektedirler.
RUHUMUZUN TEMEL GIDASI
O halde sadece madd yapimiz olan vcudumuzu, bedenimizi besleyip bytmek yeterli
degildir. Manev varligimiz olan ruhumuzu da besleyip gelistirmek gerekir. Bedenimizin
temel besini su ve ekmek ise, ruhumuzun temel gidasi da nce iman, sonra ibadettir.
Yeterince beslenmeyen bir vcut nasil ciliz ve bcr kalirsa, gidasiz kalan ruh da gsz ve
elimsiz olur.
Her gn gn yemegi midesine indiren bir insanin, ruhunun gidasini hi
dsnmemesi dogru mudur?
Iste ruh ve kalbimizin gnlk ihtiyaci da bes vakit na-
maz'dir. Namaz ile yce Allah'in huzuruna ikan insanin ruhu huzur bulur. Ii sevinle
dolar. Gc ve ilmi sonsuz bir Yaratici'ya kulluk etmenin ve O'na gvenip dayanmanin
verdigi yksek moral ile sikintilardan, bunalimlardan kurtulur. Hayatta daha basarili ve mutlu
olur. Bylece, inanmis bir Mslman iin namaz, ruhun neIes aldigi nurlu bir penceredir.
Ruhumuzun bu temel gidasini kk yastan itibaren uygulamaya baslayarak, alismak
gerek... Bazilarinin yanlis olarak dsndg gibi, "Hele bir emekli olalim da, ibadetlerimize
baslariz" dememeli...
Asli sz istiyor ve syle konusuyor:
Hocam, bir insan ka yasinda namaza baslamalidir?
Namaz ve diger din grevler iin ergenlik agma gelmek gerekir. Yani ocukluktan
ikip genlige adim atmis olmak lzim. Tabi, bu durum herkeste ayni yasta olmayabilir.
Bilginler, din aidan sorumluluk yasini kizlarda 9-15; erkeklerde ise 12-15 yas arasi olarak
kabul etmislerdir.
Bu cevap zerine siniI bir anda karisti. Sz isteyenler artti. Ve Iisildasanlar oldu.
zellikle FilozoI Mehmed biraz da kizgindi.
Hocam, kizlar, niin erkeklerden daha
Dnyanin her trl g kaynaklari ve nce ergenlik agina
zevk aralari, insanlara gerek ve kalici mut- gelmis sayiliyorlar?
luluk veremedigi her geen gn ruh ve sinir diyordu hastalarinin sayisinin
artmasindan da bellidir.
193
Kizlar ise, durumdan memnun glmsyorlardi. Belli ki, bunu bir stnlk sebebi
saymislardi.
"nk," dedim, "kizlar daha erken gelisip ergenlik agma ulasiyorlar. Erkekler ise,
biraz daha ge gelisiyorlar."
Kizlarin sevinci biraz daha artmis, erkek grencilere "oh olsun" der gibi bakiyorlardi.
Ancak, szlerimin devaminda erkek grenciler de mukabil bir sevinci tattilar. Dedim ki:
"Kizlarin erken gelistigi bir gerek. Ancak erken baslayan gelismelerin, erkeklerden
daha nce sona erdigi de bir baska gerek. Erkekler ise daha ge ergenlik agma ulasiyorlar
ama, gelismeleri de kizlardan daha sonra sona ermektedir. Yaratici'miz her konuda oldugu
gibi, bu mevzuda da bir denge kurmustur."
Bu arada SiniI Baskani kalemli kgitli bir hesaba dalmisti. Ne yaptigini sordum. Biraz
da ekinerek yaptigi hesabi aikladi:
Hocam, 75 yasinda len bir insan, ortalama 60 yil ibadet etmek zorunda olduguna
gre, tam 109.500 vakit namaz kilacak demektir. Bu, ok byk rakam... Insan bu kadar Iazla
namazi nasil kilabilir?
SiniIin dikkati bir hayli artmisti. "ocuklar," dedim. "Simdi Baskan bize bir hesap daha
yapsin. Ben de, ondan sonra size bu kadar ok namazin nasil kolaylikla kilinabilecegini size
aiklayayim."
Yapilmasini istedigim hesap su idi: Ortalama 75 yil yasayan bir insanin toplam ka
ekmek yiyecegi ve ne kadar su iecegini hesaplayacakti.
Ders biterken Baskan'la birlikte btn siniI hararetle bir hesaba dalmisti.
75 SENELIK BIR MRN HESABI
SiniI Baskani bir haIta sonraki derse saglam bir hesapla gelmisti. Istatistik uzmanlari,
aradigimiz hesabin sonucunu genis olarak ikarmislar. Bu hesaba gre: 75 yil yasayan bir
insan hayatinda toplam 50 ton yemek yiyor, 40 ton da su iiyor. Ortalama olarak 130 bin
kilometre yol yryor. 90 milyon kelime konusuyor.
18 yil ayakta duruyor ve 25 bin beygir gc enerji harciyor, 300 ton agirlik kaldiriyor.
105 gn sreyle suda kaliyor. 20 ton ter, 50 ton tkrk, 70 ton idrar, 80 ton da diski
ikariyor.
75 yil yasayan insan, bunun yaklasik 26 senesini de uyumakla geiriyor.
Bu rakamlar yer yer ilgiyle, yer yer de tebessmle karsilandi. nk ilk bakista
inanilmayacak kadar byk grnmst. Mesel 75 yil yasayan bir insanin 50 ton yemek
yemesi ne demekti? Bir o kadar da tkrk salgilamasi, gerekten alka ekiciydi...
Simdi dsn bakalim: 75 yil yasarsam tonlarca yemek ve suya ihtiyacim var. Bu ok
byk bir rakam. Ben bu kadar suyu ve yemegi nasil yerim? Bu ok zor ve zahmetli bir istir
der misin? Bu sebeble de yemekten ve imekten vazgeer misin?
Hayir Hocam, vazgemem.
Niin?
nk, devamli acikiyorum ve susuyorum. Yani yemeye ve imeye ihtiya
duyuyorum. Yiyip imesem yasayamam ki...
Evet, simdi nceki dersimizde geen konuya dnyoruz. 75 yillik bir mrde 109
bin 500 deIa namaz var, bu ok Iazladir, yapilamaz, diyebilir miyiz?
Hayir, diyemeyiz.
195
75 yil yasayan bir insan, hayatinda 50 ton yemek yiyor, 40 ton su iiyor. Ortalama
olarak 130 bin km. yol yryor, 90 milyon kelime konusuyor. 18 yil ayakta duruyor. 25 bin
beygir gc enerji harciyor, 300 ton agirlik kaldiriyor.
Baskanla ayni grste olanlar ellerini kaldirsin. Btn siniI ayni grste birlesmisti.
Niin bu kadar ok sayidaki namazi kilmaya mecburuz?
Artik cevaplar birbirini kovaliyordu:
nk namaz ruhumuzun gidasidir. Onun da beslenmeye ihtiyaci vardir.
Bu kadar ok namaz bir anda, bir gnde, bir yilda kilinmayacak ki... Her gn, sadece
bes vakit yani azar azar oldugu iin rahatlikla kilinabilir.
Fakat en can alici cevabi yine FilozoI Mehmed veriyordu:
Hocam, aslinda bu isin anlasilmasi ok kolay. Daha kisa ve kestirme olarak syle
dsnlebilir:
Hangi insan dnyada 75 yil yasayacagina dair bir garanti tasiyor? Bizim Baskan 75 yilin
hesabini yapiyor. Bu kadar yil yasayacagini nereden biliyor? Azrail'le bir zel anlasmalari var
mi acaba?
insan zevk aldigi bir seyden ne bikar, ne de usanir...
Dnyada ne kadar yasayacagini kimse bilmedigine gre, insan yiyip iip bedenini
besledigi gibi, ruhunu da ibadetle doyurmalidir. Niin 75 yil yasayacak gibi hesaplar yapip
ok ibadet edecegini simdiden dsnp moralini bozuyor? Byle dsnecegine, gelecek sene,
bes sene, on sene sonra, hatt yarin lecegini dsnp, hirete hazirlik yapmak iin bir arzu
duymasi daha normal olmaz mi?
Hem Peygamberimiz, "Hi lmeyecekmis gibi dnya iin, yarin lecekmis gibi de
hiret iin alisiniz"
buyurmamis mi?
AIerin Mehmed! Seni IilozoI semekle isabetli bir is yapmisiz. Tabi, insan olarak
hibirimizin lme karsi garantisi yok. Belki bir t, bir buzdolabi, bir amasir makinesi bile
bizim hayatimiza gre daha garantili sayilabilir. nk onlarin kisa vadeli de olsa bir "garanti
belge "le-ri var. Bizim ise bir gnlk bile garantimiz yok. O halde, su kadar yil namaz
kilacagimizin hesabini yapmak da dogru degildir! Kaldi ki, dogru bile olsa, hem taksit taksit
yapilan, hem de ruhumuzun gidasi oldugu iin vazgeilmez bir ihtiyacimiz bulunan namaz,
bizlere birok Iaydalar sagliyor.
197
NAMAZDAN NIIN USANILMAZ?
Akli basinda bir insan Iaydali ve zevkli bir isten usan duyar mi? Bu is, kazanli, zevkli
ve hele de muhta oldugumuz bir is ise... Ne kadar ok tekrarlansa ve sik olsa da byle bir is
insana bikkinlik vermez.
Biraz nce de belirtildigi zere, gnde deIa yemek yemekten bikip vazgeen var
midir?
Her aksam televizyon seyretmekten cani sikilan var midir?
Demek ki, insan zevk aldigi, hoslandigi ya da muhta oldugu bir isten, ne bikar, ne de
usanir.
yleyse namazdan zevk alabilmek ve usanmamak iin, nce onun mnsini kavramak
gerekir: Namaz, Allah'in bizden istedigi ok kapsamli ve mnsi ok genis ve derin bir
ibadettir.
1) Ruhumuzun neIes aldigi, kalbimizin manen glendigi ve duygularimizin moral
kazandigi bir ibadettir namaz. Ruhumuzun temel gidasi oldugundan, manev hayatimizin
sagligi iin namaza muhtaciz.
2| Namaz, insani gnde bes deIa Allah'in huzuruna ikardigi iin, ktlklerden ve
gnahlardan koruyucu bir etkiye sahiptir. Kisi, gerekten namaz ile yce Yarati-ci'nin
huzuruna iktigina inanirsa nasil ktlk yapar? Hem gnde 5 deIa Allah'in huzurunda el
baglayacaksin, hem de O'nun yasakladigi isleri rahatlikla yapacaksin. Bu, mmkn olmayan
bir durumdur.
Eger bir kisi, hem namaz kiliyor, hem de Allah'in yasakladigi ktlkleri yapiyorsa o,
namazin gerek mnsindan uzak demektir. nk Kur'n-i Kerim'de de Allah: "Namaz,
insani her trl ktlklerden ve gnahlardan alikoyar" buyurmaktadir.
Demek oluyor ki, namaz kisiyi ve dolayisiyle toplum hayatini kt, irkin ve pis
islerden koruyan bir engeldir.
198 / gretmenin Not DeIteri -1
Namaz diger canlilarin btn ibadet sekillerini iinde toplayan bir derinlige sahiptir.
Varliklarin bir kismi ayakta (kiyam), bir kismi yari egik (rk), bir kismi da yere kapanmis
(secde) halde Allah'a ibadetlerini yapmaktadirlar, iste namazda insan, bu ibadet sekillerinin
hepsini birlestirmektedir.
3) Namaz, imani koruyan, kuvvetlendiren bir ibadettir. Kalbimizdeki iman nuru,
namazla korunur, hatt daha da parlar. Namaz, imandan sonra Cennet'e geit veren en mhim
bir kulluk borcudur. Namaz, deta bir sevap kumbarasi'dir. Seccadeler gnde bes deIa
manev kazanla zenginlesen bir ibadet kasasidir.
4) Namaz, diger ibadetlerden daha kiymetlidir. nk namazda, diger btn ibadetlerin
z, zeti bulunmaktadir.
Namazda imanimizi iIade eden sre ve dualar okunur. Allah'i en gzel sekilde anan,
skreden, dua eden iIadeleri namazda syleriz. Peygamberimizi en gzel sekilde anmak ve
btn m'minlere dua etmek de namazin iindedir.
Namazda yenilip iilmez. Dolayisiyla namaz sirasinda oru da tutmus oluruz.
Namaz vcudumuzun ve hayatimizin zektidir. Sagligi ve yasadigimiz mr bize nasip
eden Allah'a en gzel skrdr.
,, 199
Namazda Kabe'ye yneliriz. Bylelikle Hac ibadetinin mukaddes yerine dnms oluruz.
Bylece namaz, btn ibadetlerin birer kk rnegini iinde bulunduran en genis, en
derin ve en kapsamli bir ibadet olur.
5) Namaz, diger canlilarin btn ibadet sekillerini iinde toplayan bir derinlige de
sahiptir. Mesel agalarin, bitkilerin ve iki ayakli hayvanlarin Allah'i anislari, yani kendi zel
ibadetleri, ayaktadir. Drt ayaklilar egilmis vaziyette; srngenler ve bazi bitkiler de yere
kapanmis vaziyette Yaraticilarini anmaktadirlar. nk Kur'an'in iIadesine gre:
"Yerde ve gklerde Allah'i anmayan hibir sey yoktur."
Iste insan btn varliklarin kendi zel halleriyle yaptiklari ibadetlerin hepsini namazda
toplamaktadir. nk namazda kiyam vardir, (ayakta durmak). Rku vardir (egilmek). Secde
vardir (basi yere koymak). Melekler bile sadece bir sekil zere Allah'a kulluk ederler.
Demek ki insan btn varliklarin ibadetlerini namaz iinde toplamaktadir. Bylece de,
her varligin ibadet aisindan Allah'a karsi temsilcisi olmaktadir. Namaz kilmayan kisi, bu
sereIli ve yce temsil grevini yapmiyor demektir.
6) Namaz kilan kisi, gnlk hayatini dzene ve disipline sokmus olur. Belli zamanlarda
abdest alip Allah'in huzuruna ikacak kisi, isini ve zamanini plnlamak ve basibosluktan
kurtulmak zorundadir. Bir gnlk hayatini bes dilime ayiran insan, zamanin getiginin
Iarkindadir. Sabahi, gleyi, ikindiyi, aksami, yatsiyi yasadiginin Iarkindadir. Dolayisiyla bu
zamanlarin kiymetini de daha iyi bilir.
Her zaman dilimiyle gelen namaz, insana gzel hatirlatmalar yapar. Mesel:
Sabah namazi der ki: "Ey Mslman, dikkat et! Gnn basliyor. Erkenden huzuruna
iktigin ve el aip yal-vardigin Allah'in emirlerine uymaya niyet et. Iyilikleri yapmaya,
ktlklerden kamaya azimli ve kararli ol. Allah'a ibadetle basladigin bugnn, O'nu razi
edecek isler ve hareketlerle dolsun. Haydi gnn bereketli olsun!"
gle namazi, insani ikaz eder: "Bak gnn yarisi geti. Sabahleyin karar verdigin
iyilikleri yaptin mi? Ktlklerden katin mi? Kararini uygulamaya basladiysan aIerin sana,
devam et sevaplar kazanmaya... Ama sabahki gzel baslangici srdremediysen, yazik oldu.
Bari gnn ikinci yarisini degerlendir."
Ikindi namazi ise, gnn bitmekte oldugunu hatirla-' tir. "Haydi davran, bugn
bitmekte. Noksanlarini tamamla. Gnn isini geceye birakma" der.
Aksam namaziyla birlikte gn sona ermistir. "Bir gnn sonundasm. Hesapla bakalim,
krda mi, zararda misin? Eger insana yakisir gzelliklerin ogunluktaysa, tebrikler... Ama
gnahlar agir basiyorsa, yazik ve ok ayip. nk. Allah'in huzuruna bes vakit ikan insan ne
yzle gnah isleyebilir? Bir gn kabir kapisini alacagini ve teki dnyada gnahlarin
karanliginda cezani ekecegini dsnmez misin?
Gndzn yapamadiklarin iin, bari geceyi degerlendir."
Yatsi namazi, son ihtari verir:
" Iste bir gnn bitti. Yirmidrt saatin hesabini yap bakalim. Bir gn ve bir gecede
gnah mi, sevap mi ok oldu? Sevap oksa, yarin daha Iazlasini kazanmaya bak.
Gnah Iazlaysa, yarma, pismanlik ve tevbeyle ik.
Bylece bes vakit namaz, insana kendini kontrol imkni verir. Kisi, yaptiklarindan
dolayi kendi kendini hesaba eker.
201
7) Manev olarak bizi yikayip temizleyen, kalbimizi, ruhumuzu, iimizi piril pinl eden
namaz, insani Cennet'e lyik bir hle getirir.
8) Namaz kilan kisinin btn diger is ve alismalari da ibadet haline gelir. Geimini
te'min iin alistigi isi ibadet olur. Mesel, drst bir bakkalin malini tartmasi, satmasi,
dkknini temizlemesi gibi btn sahs isleri hep ibadet haline dner ve sevap kazandirir.
Demek ki, namazini kilan btn hayatini sevapli bir ibadet hline getirebilir. Tabi
yaptigi diger islerin de Allah'in emirlerine uygun olmasi sarttir.
9) Ibadetler ve ilk plnda da namaz, imanimizi kuvvetlendirir ve pekistirir. Namaz ve
diger ibadetlerle takviye edilmeyen iman zayiIlar ve gcn kaybeder.
10) Ibadetler ve namaz, yalniz Allah iindir. Namazin ruhu, ihlsdir. Yani onu yalniz
Allah iin kilmaktir. Baskaca bir sebeb ve Iayda iin kilinirsa, sevabi azalmis olur. Ancak
namazin birok madd Iaydasi ve saglik iin yarari oldugu da kesindir.
NAMAZIN MADDI FAYDALARI VE SAGLIK AISINDAN YARARLARI
Bundan otuz bes yil kadar nce ok nl bir Ingiliz yazari olan Bernard Shaw syle
diyordu:
"Mslmanlarin namazi, 2000 yilinda, dnya ordinarys proIesrlerinin reetelerinde
yer alacaktir."
Ne var ki, namazi proIesr doktorlarin reetelerinde bir siIa ve il olarak grmek iin
2000 yilini beklemeye gerek kalmadi. Mslman olmayan doktorlar bile, artik esitli
sekillerde hastalarina namazi tavsiye ediyorlar. 8 Eyll 1983 tarihli Gnaydin gazetesinde
ikan su haber bunlardan biridir:
"Fransizlara Gre Romatizmanin Ilci 5 Vakit Namaz."
Paris Fransiz doktorlar, romatizma, bel ve sirt agrilarindan sikyet eden hastalarina
Mslmanlar gibi namaz kilmalarini tavsiye ediyorlar. Gnde 5 vakit namaz kilmanin
romatizmal agrilara ok iyi geldigini belirten doktorlar, namaz kilinirken yapilan hareketlerin
en iyi jimnastik hareketleri oldugunu sylyorlar.
Fransiz doktorlar, namaz sirasinda yere dogru egilip kalkmanin diz kapaklarindaki
agrilari giderdigini, secde etmenin ise, zellikle sirt kaslarini gelistirmede byk yarar
sagladigini savunuyorlar." Namazin vcut sagligini korumaktaki rol sadece bu kadar
degildir.
1. Yabanci lkelerde nl doktorlarin kontrol altinda yaptirilan din ve gen kalma
hareketleri, aynen namaza benzetilmektedir.
2. Basi gnde birka deIa yere koyarak, kanin beyne dogru akisi arttirilir. Bu hareket
beyin damarlari iin bir jimnastiktir. Nitekim en sicak memleketlerde bile, namaz kilanlar
arasinda beyin kanamalari grlmemektedir.
3. Basi iki yana dogru hareket ettirmek, evirmek, boyun kirelenmesini
nlemektedir. Boyun kirelenmesinin tedavisi iin yurt disina giden bir Trk'e Alman
doktor syle der:
|Fransizlara gre|
.romatizmanin
ilaci 5 vakiI
namaz
d" aikayet eden hajtalarina Mushiniantar gibi nama* kilma tarim tavsiye ediyorlar.
Gnde be vakit namaz kilmanin roniai taml agrilara ok iyi geldigi.1 ru belirten doktorlar
namaz kilinirken, yapilan hareketlerin iyi cimnastik hareketleri oidujunu ylyorlar.
Fransu doktorlar, namaz sil raainda yere doni ejilip
J11 ** kapaklarindaki "ntan iderdijini.aecde et nin i telkie mrt, 1 n
eliatinnede byk
Mvunuyorlar..
Namazin sagliga Iaydasini gsteren bir gazete kupr.
203
Namaz, gen-ihtiyar herkesin kolaylikla yapabilecegi, en gzel yasamboyu spordur.
"Mslman misiniz, namaz kilabiliyor musunuz? Sayet kilamiyorsaniz, aynen
namazdaki gibi basinizi gnde bes-alti deIa saga sola, en sonuna kadar eviriniz."
4. Bel hareketi ve hibir taraIa tutunmadan ayaga kalkmak da insana eviklik
kazandirir.
5. Namazin en mhim sihh Iaydalarindan biri de zihnimizi her trl dnya isinden
ve dsncelerinden uzaklastirarak yalniz bir noktaya top-lamasidir. Zihni bir tek noktaya
toplamaya alistirmak, haIiza (ezberleme) geriliklerini tedavi eden modern
hastahanelerin uyguladiklari bir yoldur.
6. Namazin ok nemli bir Iaydasi da insani sabah erken kalkmaya mecbur etmesidir.
Bunun saglik aisindan bir Iaydasi da, erken kalkan insanin vcudundaki zehiri (diskiyi-
idrari) daha erken disari atmasidir. Saat beste kalkan bir insanla sekizde kalkan biri arasinda
tam saat Iark vardir. Demek ki disariya atilmasi gerekli olan sey, vcutta saat Iazla
kalmis, bylece bir nisbet-te kana karismis olacaktir.
7. Yasam boyu spor anlayisi, gnmzde gittike yayilmaktadir. Iste tip otoritelerinin
aiklamalarina gre, namaz, vcut sagligi aisindan da tam ve mkemmel bir spordur.
8. Namazin, beden sagligi iin oldugu kadar ruh sagligi iin de sayisiz Iaydalarini ilim
adamlari aiklamaktadir. Gnmzde insanlik mthis bir sphe ve mitsiz-
lik Iirtinasina tutulmustur. Ruhlarda meydana gelen knt ve gerilim korkun bir
salgin olarak yayilmaktadir. Hem de en Iazla zengin lkelerde ruh ve sinir hastaliklariyla
ugrasan klinikler dolup tasmaktadir. areyi haplarda, ikide, uyusturucularda arayan insanlar
daha ok bunalmakta; gvensizlik duygusundan, lm korkusundan ve znt soklarindan
intihara kadar gitmektedirler.
Btn bu istirap ve gerilimlerin gerek tesellisi ve siIasi Allah'a gvenip dayanmakta ve
O'na siginmaktadir. Bu da ibadetle ve zellikle de namazla olur. Namaz ruha sknet ve
huzur verir. nk ruh, ibadet iin yaratilmistir. Ihtiyaci olan ibadet ve namazdan uzak
kalinca da rahatsizlanmaktadir.
1984 Eyll'nde Istanbul'da yapilan Islm Tip Kongrelerinde ilim adamlari bu geregi
aikladilar. Iman ve ibadetin insana moral ve g verdigi iin kansere karsi bile dayaniklilik
vermekte oldugunu bilimsel yollarla ortaya koydular.
Namaz ve ibadetlerle Allah'a siginmayan ruha, hibir eglence kkl ve geerli bir teselli
veremez. Ibadetin yerine baska bir sey koymak imknsizdir. Byle bir dsnce benzinle
alismasi gereken bir arabayi su ile alistirmaya ugrasmak kadar yanlistir.
m
Vakkasoglu
NOT
DEFTERI
1
ISBN 975-7486-81-7
Fi/Zar nce basladigim ve bir trl birakamadigim meslegimin bir hatirasidir bu notlar.
Her notta, hatirasini unutmama imkn olmayan sevgili grencilerimin tertemiz yzleri
parildamaktadir.
Istedim ki, onlarla satirlarda ve sayIalarda da konusayim.Onlari sayIalarda da
dinleyeyim, hep sorsunlar ve ben hep syleyeyim. nk onlar dinlemek ve anlamak
istiyorlar.
Onlarin yetismelerine katkida bir adimcik olabilirse bu kitap, benim gnlm yine
sevinlerle kanatlanacak, ilk grencimden son grencime kadar, btn Ahmet'lere,
Mehmet'lere, Ayse'lere, Fatma'lara, hepinize hasretle ve en iten sevgilerimle...

Öğretmenin Not Defteri 1

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Öğretmenin Not Defteri 1

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

VEHBI VAKKASOGLU

GRETMENIN NOT DEFTERI 1

You might also like