Professional Documents
Culture Documents
Bir cisme etki eden yerçekimi kuvvetine Ağırlık denir. Ağırlık vektörel bir büyüklüktür. Yere
dik bir kuvvet olup uzantısı yerin merkezinden geçer. Cismin coğrafi konumuna ve yerden
yüksekliğine göre değişir. Yer kabuğundan yukarı çıkıldıkça azalır. Merkeze inildikçe azalır.
Merkezde sıfırdır. Yerin merkezinden yer kabuğuna doğru gidildikçe artar. Ekvatordan
kutuplara doğru gidildikçe ağırlık artar. Eğer Dünya dönmemiş olsaydı ağırlık daha büyük
olurdu. Atmosfer olmasaydı daha fazla olurdu.
Not : Kütle evrenin her yerinde aynıdır. Fakat ağırlık evrenin her yerinde aynı değildir.
Dünya üzerinde değiştiği gibi kainattaki yerine göre de değişir. Örneğin aydaki çekim kuvveti
Dünya’daki çekim kuvvetinin 1/6’sı kadardır.
G G G G
Kare levha dairesel levha çubuk silindir
Türdeş cisimlerde, ağırlık yarine tel ve çubuk şeklinde olanlar için uzunluk (bir boyutlu),
daire, kare levha gibi yüzeysel (iki boyutlu) cisimler için alanlar, silindir ve küre gibi
hacimsel (üç boyutlu) cisimler için hacimler alınarak cisimlerin ağırlıkları karşılaştırabilir.
Y
X ve Y eksenlerine göre moment alırsak bileşke
kuvvetin, yani cismin ağırlık merkezinin koordinatların
Y4 mı m2 bulmuş oluruz.
Y3
Y2 m3 m4
Y1 Yine, burada da moment konusunda kullandığımız ;
X = ∑M (yatay için) ; Y = ∑M (düşey için) kullanalım.
X ∑F ∑F
X1 X2 X3 X4
Formülleri şekle uygulayacak olursak;
Yer çekimi kuvvetinin bulunmadığı yerlerde ( g = 0 N/kg ) ağırlık merkezinden söz edilemez.
Bu durumda ağırlık merkezi yerine kütle merkezini kullanırız. Bir cismin kütle merkezi ile
ağırlık merkezi aynı noktadadır. Yapacağımız işlemlerde bir değişiklik olmaz.
Örnek 1 :
Şu şekilde de düşünebiliriz. Sistemin asıldığında dengede olabilmesi için askı noktasına göre
sağlı ve sollu momentlerin birbirine eşit olması gerekir. buradan yola çıkarak askı noktasını
tahmin edebiliriz.
Örnek 2 :
2r
Eğer bunlar dairesel levha olmayıp, aynı maddeden yapılmış,
r r
kalınlıkları aynı, türdeş teller olsaydı. Sistemin ağırlık merkezi 2r
yarıçaplı telden ne kadar uzaklıkta olurdu.
ya da
2r r r
2r 2r
Örnek 4 :
4 1 1
2
Not : Şunu unutmamak gerekir. Ağırlık merkezi sorularının çözümünün paralel kuvvetlerin
dengesinden bir farkı yoktur. Bu yüzden ağırlık merkezi sorularında x = ∑M kullanmamızda
∑F
bir sakınca yoktur.
1
O noktasına göre moment alırsak;
O R O’ R R O’’ R
4
2
Daireleri ayrı ayrı kullansak ta sonuç yine değişmez.
Örnek 5 :
Örnek 6 :
X
Y Z Yoğunlukları sırasıyla 2,2 gr/cm3, 2,8 gr/cm3, 3 gr/cm3 olan x, y
2r r r ve z küreleri birbirlerine monte edilmiştir. Sistem nereden asılırsa
dengede kalır?
X Aynı maddeden yapılmadıkları için ağırlıklarını hacimlerden
Y Z faydalanıp karşılaştırmalıyız.
2r r r
m1 = V. d → m1 = 4/3¶(2r)3.2,2 → m1 = 17,6.4/3¶r3
m2 = V.d → m2 = 4/3 ¶r3.2,8
m3 = V.d → m3 = 4/3 ¶ r3.3
17,6 2,8 3
İlk kuvvete göre moment alırsak; x = 17,6.0 + 2,8.3 + 3.5 → x = 23,4 → x = 1r uzaktadır.
17,6 + 2,8 + 3 23,4
Örnek 7 :
6m
2m 3m m
1 2
9m
6m
Örnek 8 :
6m
6m
Örnek 9 :
6m
Örnek 10 :
Örnek 11 :
T
Aynı ip üzerindeki gerilmeler aynı olacağından dolayı, iki ipteki
T
gerilmeler eşit olur. Desteğe göre moment alırsak;
Örnek 13 :
I II III
2 2 2 2 2 2
Örnek 14 :
I II III
Sistemlerin devrilmesi için dönme eksenine göre sağ taraftaki
momentlerin sol taraftaki momentlerden büyük olması
gerekir.. Küplerin bir kenarı 2 birim olsun.
I.için : 2.1 >1.1 dengede kalır.
II.için: 2.1 = 2.1 dengede kalır.
2 2
III.için: 2.2 > 2.1 dengede kalır.
2 1 2 2
Bu şekilde olsaydı. O zaman 2.2 = 4.1 ve hala dengede kalırdı. Sağ tarafa bir küp
daha ilave etseydik o zaman sağa doru yıkılırdı.
2 4
Örnek 15 :
K
Hangileri çıkartılırsa düzgün, türdeş levha dengede kalmaya devam eder?
I- K ve R
R
II- P ve R
M
III- M ve L
P L IV- K ve L
Çıkartılacak parçaların dönme eksenine göre sağlı ve sollu momentleri eşit ise dengede
kalmaya devam eder. Ağırlıklar aynı olduğuna göre çıkan parçaların sağlı sollu dönme
eksenine göre momentlerine baksak yeterli olur. K 1,5 br ≠ 0,5 br R dengede kalmaz. P 1,5 ≠
0,5 R dengede kalmaz. M 0,5 ≠ 1,5 L dengede kalmaz. K 1,5 = 1,5 L dengede kalır.
Örnek 16 :
I II III
ı ıı ııı
Levhaların sola doğru devrilebilmesi için “1’ numaralı ipe göre sol taraftaki karelerin
momentlerinin, sağ taraftaki karelerin “1” numaralı ipe göre momentlerinden büyük olması
gerekir.
1 3
3.3 > 1.1 → 9 > 1 sağ tarafa doğru da devrilmez. Yani dengede kalır.
2
3 1
Diğer levhalar için de aynı işlemleri yaparsak, I ve III numaralı levhaların dengede kaldığını
görürüz. II. Levha sağa doğru devrilir.
Örnek 18 :
F=5N
F=5N İpin sağındaki kare levhalar ile F kuvveti sistemi aynı yöne doğru
çevirmek istemektedir. O zaman ipe göre moment alırsak;
(Her bir karenin bir kenarı 2br ve bir karenin ağırlığı P olsun.)