MUSA DOAN 08153049 Mersin niversitesi-2010

Yer kabuunun bir kuann yanal kuvvetlerle sktrlmasyla da zinciri olumasna orojenez denir
Dnyamzn oluumundan beri nemli byk da oluumuna sahne olmutur Alp orojenezi Hersiniyen orojenezi Kaledoniyen orojenezi

Ge silryende, avalonya-baltkya ktas (iskandinavya ingiltere blm) ile lavrasya ktasnn (grnland iskoya blm) arpmasyla kaledoniyen orojenezi meydana gelmitir. Kaledoniyen orojenezi en iddetli dnemini Ge Sliryen- Erken Devoniyende gereklemitir.nemli lde etkilenen alanlar Grnland skandinavya ve Britanyadr. Her iki tarafta kta ynnde bindirme faylar granit sokulumlar ve volkanizmalar meydana gelmitir.

Iapetus okyanusunun kapanmasyla baltikya-avalonya ktasnn lavrasya ya yaklam

Erken silryende baltika-avalonya ktasnn lavrasyaya arpmas

Ge Siluriyende Baltikann skandinavya-ngiltere blm ile Lavrasyann Grnland-skoya blm arpt. Bu arpmayla Kaledoniyen orojenezi meydana geldi.

Orojenik evreler orojenik fazlara blnmtr

Kaledoniyen Orojenezine bal olarak iki faz geliir. Bunlar Takonik ve Ardenik Fazlardr.
Periyot (devir) Epok (devre) Ego(ya) fasiyes
Fameniyen Fransiyen

orojenez

Devoniyen

Jivesiyen Eyfeliyen Emsiyen Sijeniyen Jediniyen

Ardenik faz

Sliryen

st

alt

Davnyoniyen (Pridoli) Ludloviyen Venlokiyen Llandoveriyen

Ordovisyen

st alt

Asgiliyen Karadosiyen Llandeyliyen Llanvirniyen Skiddaviyen Tremodosiyen

Takonik faz

Yeryz zerindeki ilk nap oluumlar Ordovisyen-Silriyen snrnda meydana gelmitir. Bu Kaledoniyen naplar iri taneli kumtalarnca rtlmektedir(takonik faz). Silriyen-Devoniyen snrnda yeni bir nap oluumu ile birlikte esas kvrm hareketleri meydana gelmitir (Ardenik faz).

Kaledoniyen orojenezinin tektonik yaps

Orta devoniyen kuzey yarmkrede kaledoniyen orojenezine bal olarak kaledoniyen jeosenklinali kara haline gelmi ve eski ktalara eklenerek baltk kalkan, kaledoniyen dalar ve grnland ile birlikte bir kara ktlesi oluturmutur. Bu kara ktlesine eski krmz kta ad verilmitir. Eski krmz ktada karasal devoniyen kelleri gzlenir. Orta ve gney avrupada ise denizel keller yer almaktadr

ekil1:denizel ortam

ekil2:karasal ortam

Devoniyen devrinde da sralarnn aralarnda arta kalm kel havzalarnda delta ve gl kkenli krntl tortul olumutur. Molas fasiyesli bu keller dier kvrml erken paleozoyik katmanlar zerinde uyumsuz olarak bulunur

Eski Akdeniz(Paleotetis), Angora(Sibirya),appala ve

Ural jeosenklinalleri denizel kellerini devoniyen de srdrmtr. Dnyann ou blgesinde yanarda etkinlikleri ve depremler olmu, yanardalarn bymesi ve syla genlemesi sonucunda okyanus ortas srtlarn bykl artarken okyanus sular kta kenarlarnda ykselmi deniz alanlar st devoniyen dnemde yeryznn %85 ini kaplamtr.

DNLEDNZ N TEEKKRLER