FAKR BAYKURT KEKLK

Tarayan Yaar Mutlu Bu e-kitap taslak halindedir. Okumay zorlatrc tarama hatalar ierebilir. Bu taslak srm okurken dzeltir ve dzeltilmi srm bizimle paylamak isterseniz memnun oluruz. WEB: http://ayrac.org letiim: ayrac.org@gmail.com

MANFESTO
Ayra, 2005in Austos aynda mevcut yaynevlerinin, kitap fiyatlarn srarla ok yksek tutmas temelinde, teknolojinin de nimetlerinden yararlanarak, merakl okuyucuyu baz kitaplarla kolay buluturabilme dncesinden hareketle, kitaplk.madpage.com alan adnda, Kitaplk adyla yayna balad. Ksa bir sre, kitaplik.wordpress.com alan adnda yine WordPress temelli olarak yayn hayatna devam etti. Buradaki mrmz de ksa olmad ama olduka iyi bir kitleyle bulutuk WordPresste Mart 2007de de kendimize ait bir alan adnda ve Ayra olarak yolculua devam ediyoruz. Ayra oluturan ekip, yaynevi deneyimi olan kitapseverlerdir. ncelikle baz konulara aklk getirelim: 1. Trkiyede Orhan Pamuk dnda hibir yazar, kitap satlarndan %20den daha yksek bir telif hakk alamazlar. Hatta ou yazar, kitab iin yaymcdan telif creti almaz, alamaz Aldnz bir kitabn gelirinin byk blm yaynevilerine, kitabevlerine ve arac datmclara gitmektedir. 2. Kafka, Joyce, Poe gibi telif hakk olmayan yazarlarn kitaplarnn satndan elde edilen gelir tamamen yayncya ve yukarda saydmz gruba (evirmene eviri bitince bir kerelik czi bir cret verilir) kalr. 3. Kitaplarn basmnda dolayl da olsa aalar kullanlr. 4. Trkiyede yaynclk sektr, bir kitap iin istedii creti karlamayacak kalitede kt bask yapmaktadr. Penguin Booksun ucuz seri retimi kitaplar bile, bizim yaynevilerinden ok daha kaliteliler. Bir kitabevine gidip karlatrn 5. Ayran amac yazara zarar vermek deildir. Buradan kitabn okuyup beendiiniz bir yazara gereken ekilde destek olacak kadar duyarl insanlar olduklarn biliyoruz kitapseverlerin 6. Ayrata kitab yaynlanan ve bundan rahatsz olan yazarlar bize istedikleri zaman ayrac.org@gmail.com adresinden ulaabilirler. 7. Ayrata yaynlanan e-kitaplar, okunabilir dzeydirler. Dzelti ve n okumas yaplmtr. Buna ramen buradan linkini aldnz ve okumas srasnda hatalar grdnz kitaplar bize yukardaki e-posta adresinden bildirebilir ya da ilgili baln altna yazabilirsiniz. Dzelttiiniz ya da paylamak istediiniz e-kitaplar da bize e-posta ile ulatrabilirsiniz. Sayglarmzla Ayra Ekibi Baz yararl okumalar: Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu Korsan Kitap - Korsan Yaynevi Kltr Hizmetiymi Korsan Yayna Gzelleme ekitap?

Fakir Baykurt Keklik Birinci Basm Mart 1975 kinci Basm Ocak 1976 nc Basm Kasm 1977

KEKLK Roman 3. Bask

FAKR BAYKURT, 1929 doumludur. Burdur'un Akcaky'ndendir. Ky Enstitsnde ve Gazi Eitim Enstitsnde okumutur. Ky retmenlii, or'aokul retmenlii ve ilkretim mfettilii yapmtr. retmenlii, mfettilii tedirginlik iinde gemitir. st ste bakanlk emrine alnm, srlmtr. Trkiye retmen Dernekleri Mill Federas-yonu-TDMF ve Trkiye retmenler Sendikas-TS'n Genel Bakanlklarn yapmtr. Sanata iirle balayan Baykurt, ky notlar, makaleler ve hikyeler yazmtr. Yunus Nadi, TRT, TDK ve Sait Faik armaanlarn kazanan Fakir Baykurt edebiyat almalarn srdrmektedir.

1 DURU GN ALTINDA Elvan avuun torunu Yaar'n anlatt para. Yaar on ikisinde. Ky okulunu bitirdi. Bir yere gidemedi. Kyde kald. Babas Seyit. Anas Ismahan. Ali adnda bir by, Burga'la Dudu adnda iki k var. Keklii var. Yaz bitiyor. Sabah... Sofradan kalkp sayvana ktm. rt rt rt kapy! diye bard anam. Unutmamtm, elbet rtecektim. Demeden edemedi. O ka-!ar ok yor ki u anam! Buyuyor. rttm hemen. ok yukarlardan, ak bulutlarn arasndan gn vuruyor, ima stmyor. Austosun yans yaz, yars k diyorlar. Gnlk lnelikken bile souk oluyor ortalk. erde ben de dm. )nun iin kp gne durdum. Cmck snr gibi olunca yuvan stne oturdum. Yuvak, ak mermerden. Dam yuduumuz yuvarlak ta. Bir yan biraz krk. Hem de ok eski. Belki dedemin dedesinden kalm. Belki daha eski. Babam yenisini yondur-du. Yeniyi dambana kardk. Eskiyi sayvana indirdik. Ak mermer daha souk. Buyduruyor tam... Ben heralm babamdan ok anama ekmiim. Gz dedi mi donmaa balyorum. Anam da yle. Szl her yanlar. ul uval rtnr otururken. Eskiden evimizin sayvan stne bu kap1 s yontu. Heybe plan diyorlar: ki yanda ikier oda ortada hayat. nne de sayvan yapm dedem. Ekmeimizi am/ Bklerimiz... Aaaah; Kal'nn hain adamlar!.. ok hor--hayatta yeriz oka. Hayattan oturup bakmas hos olur Ge \sunurlar bizi' Kalaba olularna gvenirler. Biz ufak kyz. Ir-bkler aalara doru uzar gider. Aklktr nmz ^mak dibimizden geer. Bycek bir Z harfi aln, st ucunda Ben dondum, ben buydum... biz, alt ucunda Kal. Irmak, iki keyi biribirine balayan apldm ldm... raz gibidir. Snr rmak olduundan, bklerin yarsnn bizim Babam aa direkler buldu. Kerpi kestik harmdan BirrlmaS1 gerekir' ok mnzrdn" Kallar. Daha aada ayrl koda amur kardk. Baharn scak gnleriydi. Kaba sva stne iry var' gUm biliyrum' da ufak bir ky- Irmak yatan de-ce sva. Onun da stne ak toprak. Ak pamuk gibi toprak Cav gitm' IUr ya' Bdk b" dnm geniliinde bir bk, mis gi-oba'nm oradan kazarz. Evleri, hayatlar svarz ok toz olu b hk ayrlk' rma8m yatak deitirmesinden sonra Kal'nn prtmz. Burnumuz, boazmz. Anamgil temiz oluyor diye scO'du! Duruma bakm imdi: Bizim nmzdeki bklerde byle verier, ben sevmem. Bir de kap taknca byle kapand nmib1br yatak de^tirme olmad halde Bklerin tm bizim! ok kzyor bu ie dedem. Ucunda bakas "olsa dnyada yaptrdyOT Kal'nn drzleri--- Kzdma bakmayn, haggaten by-mazd. Anam olunca ses karmad. Anama snktr biraz le d1Z ky Trkiye'de yktur! Hacs hocas da ok olduu Tabi asl sevdii benim, dedemin. Yzk gzl dedemuhaIde habire kendi karlarn dnrler. Hecaza feln giderler. Avratlarn da gtrrler. Hac Feden, Hac Sultan, Hac blizar, Hac Mnire oktur ilerinde. Dedem ok kzar bu ki-ilere: Ylan iyan yerler, gene de adlar hacleylek! der. Dedem!.. Syle goum!.. Dondum dedem... Gn str birazdan, tasalanma... Bir elini bama koydu, bir eliyle gsm yepti. Culk culk Ah agami da sever ama beni daha ok. Benim kklerim Bur ga la Dudu var, onlar da sever tabi. Ama beni daha cok. Bt sakl bir eydir. Aramzda. Bunu bir o bilir, bir ben. Sezdirme: bakasna. Ben de sezdirmem. Dedemin sevmedii kimdir bilir misiniz? Babam! Babam biraz kabazeyin bulur. Ekiz aklh! der. Ekiz akll: B akl k k blm! Biraz da kendimci, ckarsever bu lur, onun m sevmez. Sevmediini aklamasa da anlarm ~" ".......y.......' "" ^yi" e5" y^'^k cuik
7

Orada tan banda np duruyordum dedem kp gelU' kammda tarhana- Eskiden ckm ney ellerdi. Oynar se-di. Ayaklarna meslerini giymi. Kapy aralk brakm ardn'Verd" imdilcrde ellemiyor hi. dan benim keklik geldi. Saaklar doland, iki adm sekti <<Kekliin yemini verdin mi goum? kekliim. Sonra saan toprakl bir yerine kapanp einmee <<Verece'm dedem, cmck snaym... balad. Bakyorum nasl cokun einiyor... illi kekliim! Gklerin en st katlarna baktm. Duru, dupduru mavilikDedem oturmad yanma. Jzaklara bakyordu tegecedeki1'n nde akip gidiyordu kPk kPk bulutlar. ok ok yk-yarmalara. Yarmalarn tesindeki ankr kylerine. MinaresiySL<kt gklerimiz- Tertemizdi, duruydu... le falan dikilip dururdu Kal. Dedem hi sevmez o ky Ben <<Ama neden bu kadar erken basyr souklar? de sevmem. Bizim kye dmandr Kal. Ararmz mera yznden <<Erzulum falan halt etmi, byk zulm burada! a'ktr--- E?P eip topran stne kapand keklik. Kedimizin ad Arada bklerimiz grnyor. c'' Karaduman. Kapy aralayp geldi, mr mr'layp kekliin b dikildi. Seslendi dedem: Ge bisik bisik! plemedi dedemi.- Ben kotum tutaym diye, keklik utu. Dama kan merdivene kondu, gitmedi uzaa. Oradan sekip yukar kt. Biliyorum kap gitmez, elcik'tir; ama uratrr beni! Islk alp Ky ky ky! ettim. Bana bakp gld dedem. Gln seveyim!.. dedi. Ben de gldm. Yrdm kekliin ardndan. Gn styor haggaten. Ilk, tertemiz havay ektim cierlerime. Kollarm ap kapadm. Eildim doruldum. Ky okulunda cimnastii sevmezdim, ama yalnz bunu severdim. Deriiiiin nefes... al! derdi retmenimiz. Alrdk hep birlikte. Tut tut, tut cierlerinde temiz havay! Ver! derdi, verirdik birden. imdi kendi kendime alp veriyorum arada bir. Elli kadar evi damyla kymz ayaklarmn altnda. Msrlar, kabaklar dambalarma karyorlar yava yava. Soanlar kazp seriyorlar bir utan. Yaknda balar bozulur. araplar, boma'lar karrlar. Birazn kplere, birazn ielere koyup atarlar alt-evlerin serin yerlerine. Cemlerde kpleri, konuklar gelince de ieleri aarlar. Bizim de biraz bamz var. Yaparz boma, arap. Kymzde sofuluk yoktur. Kymzn tarlalar... Kralar... Kr tepeler... Bklerimiz t ayrl'nn oraya kadar uzanyor. Yabanideleri, lgnlar, yarpuzlar, ufak topak ahlatlar, krmz sar yemili allar, brtlen, yemien, karamuklar, topal stler; yar yeri sazlk, yar yeri hasr otlaryle, kamlarla kapl zler... Arada ayrlklar... Gzelim ayrlklar... Srtma Hasan alr mallar gider birazdan. Ev bana gnde birer yufka toplar kars. Mal bana da er hak buday, ylda. Kimi tozlu verir, kimi toprakl. Kimi bitli, kimi bcekli. Geen yldan kalanlar sprr verir kimi kuyudan, ambardan. Srtmalar kylerden, kyler srtmalardan honut olmaz. Irmak, ne ne, kuyulana kuyulana akp gidiyor. Koca rmak, haritadan izledim, t Sivas'n dalarndan kyor, mranl yazan bir yer var. Dolana dolana btn Orta Anadolu'yu gezip geliyor. Ve geze geze Karadeniz'e iniyor. ok dr-z rmak, burnu haval! 8 Bin sefer d kurmuumdur: Bir kafadengi arkadam olsun, o "mranl" yazan yerden yryelim, iki ayda m olur, iki buuk ayda m, buralara kadar gelelim. Biraz yunup paklanp gene delim yan sra, denize kadar gidelim. Kimbilir ka yz ky, ka yz oba, al, ba dam, bizim yata, ky okullarnda okumu arkada, gzleri her renkten binlerce kz; yzlercesi kyler iinde birer ben kadar gzel... Nar aalar da yardr belki. Belki binlerce kzdan biraznn ad Glnare'dir. Bizim kyden yukarda, bizim kyden aada Glnareme benzeyenleri vardr... belki! Ama ben Glnarem kadar gzelinin kacan sanmam gene de! Benimki baka. Yakyor boazmn altndan, beynimin iinden, yreimden. Dedeme bir diyebilsem. Irmaa ok dedim, yarar olmad. Dinlemedi bile. Kuyulana kuyulana, dne dne akmasn bilir o! ki gk grlemesinden sonra kabarp azmasn bilir, hnzr!.. Allarmz tegeede, yarmalarn dibinde. Yanm bitmi boz talarn tam kuytusunda. Ev yapanlar ta oradan kazarlar. lkin yuryumaktr talar. Baltayla kesilir. Kerpi gibi dzersin. ki hafta kadar gnde kald m semsert olur. Kpr yoktur ki arada! Onun iin bekleyip sularn azald temmuzlarda eeklerle, kanlarla geirirler. ok zahmetli, ok pahal... Varsllar
8

alabilir yarmaladan ta. Yoksullar kerpice devam. Ama koyun davar iin her gn gelip gemek zorunda insanmz. Erkekler kurnaz m, yoksa zorba m? Kadnlara ykmlar bu ileri. Onlar da heves gves yaparlar. Birbirleriyle yarr gibi. Kimi, iine ksa birer don giyip, stne uzun donlarn ekerler, eteklerini kaldrp bellerine balarlar, srtlarnda yem saman, tuz, obanlarn azklar, ttnleri, yle geerler. Geince, lgnlarn arasnda ksa donlarm karp skarlar, bol donlarn giyerler. Ksa donlarn yabanidelerine serip yrrler. Dnlerinde gene giyerler, gene skarlar, lgnlarn arasnda bol donlarn giyip kye girerler. Kymzn kadnlar don giyip kardklarndan, erkeklerin o yreden uzak durmas tre olmutur. lkokula balayana kadar ben serbest gider gelirdim yanlarnda. Erkekten saylmadn ad. Azgn kuzgun avratlar vard. indekini soyunmadan, skmadan bol donlarn takmverirlerdi. Kye varanaca kurutur, kutum frndr! derdi Zifikr'n kars. k Mehmet'in kars Dilber de iinirdi: Kye varanaca slak donu kurutmayan kutuyu ne yapaym? Bizim on mu, on iki mi, neydi koyunumuz. Katktk Pa-ackgil'inkiyle. Yzden fazlayd onlarn. Anam getirir gtrrd obann teberisini. Samaa da anam giderdi sk sk. On gne bir sra gelmeli deil mi? gne bir gelirdi. Gzleri ok rd anam. Bu zalim szlar rmaktan ald. Kymzn avratlarnn yars szl, iyi biliyorum rmaktan. Heves gves kotular, szlandlar. Erkekler gitmedi, onlardan szl olan az. Anamn belden aas, yazlan bile keman gibi* ter. Austos on be oldu mu balar... Hep PaackgiFin narna!.. der. Bu yzden sevmez Paackgil'i. Ben de sevmem, Karamigil'le delme-takma olularndan. En zddmz da Karam drzs. mardka marr varsllndan. Kyn iinde bunlar yle kendimci, yle karsever herifler ki, beni tiksindirirler. nsan nasl bu kadar karsever olabilir anlamam. Bu yzden Karami'nin kzlarn da sevmem. Onlar da beni, bizim gibileri sevmezler, biliyorum. Onlarn gz yukarlarda, varsllklarn artrmada, ehirlerde okuyup ehirlerde evlenmede, oralarda kalmada, oralarda yaamada. Bensem kym severim. Kymz... Bir delik bulsam, oradan geip bir okula girebilsem, sz temsili okuyup bir yararl beceri, bir geerli yetki kazanabilsem; bunlar gelip kymde kullanmak, kyllerime gstermek isterim. Yukardan bakmam kyllerime. Byksnme bilmem. Beni herkes bu yzden sever: Yaar merimdir. Yaar alakgnlldr, akkndr; Yaar btn gzel huylarn dedesinden almtr!.. derler. 10 AMERKAN UAI ene Yaar'n anlatt para. Kymn krlarna, bklerine, kuyulana kuyulana akp giden rmaa bakp duruyordum, keklik sekip geldi yanma. Eilip kucama aldm. Bakyordum gsnn illerine. Glnare'-min gzlerine benziyordu gzleri. ayordum, tpk onun sima-sydi simas. Bir insanla bir ku birbirini nasl bu kadar andrr? Ahrdan anamn az nce karp Srtma Hasan'in nne katt dvemiz de tpk Glnare'ye benzer! Yemin et deseler ederim. Kekliin boynundan tutup ban gzn ptm. Glnare'min de yznde il krklar var byle. Keklii pp Glnare'mi dledim. Yumdum gzlerimi. Tam aacaktm, Grrrr!.. diye bir azgn uultu havay yarp geiverdi stmden. Baktm bir uak. Glgesi yarmalarn yzne vuruyor. Irman zerinden bklere aa akt gitti. Gz ap kapamadan Kal'ya, ayrl'ya vard, geer gider sanyordum, birden harmanlayp dnd, gene bize yukar gelmee balad. Rengi ak kahverengi, kanatlarnda Amerikan bayrann yldzlar grnen, son derece alaktan uup gelen bir zebell. Grrrr! diye kayd gene stmden. Gene glgesi vurdu. Bu sefer ayoba, Koyunlu, Kavak, Akbelen yanlarna akt. II Yaaaar! n goum! Bomba momba sallar, bu drzlere gven olmaz!.. Allah Allak! Dedem Seferberliin, Ulusal Savan Elvan avuu; neden ylyor Amerikanlardan? Nasl bomba sallayabilirler bizim kyn stne? Hkmet anlam, dost olmu, o yzden gelip bizde kalyorlarm. Bir bomba allasn tansn. Tuttuu gibi atar bizim
9

hkmet kolundan. Trklerden kahraman ulus var m? Hi rastlamadm tarih kitabmzda. Dedem nerede olursa olsun, kim olursa olsun, kukulu durmay sever. Herifler iimize girdiler, ne srrmz saklmz varsa gryorlar. Bu kadar olmaz! diye dnr yllardr. En ok smet Paa'-ya kzar. Bayar'a, Menderes'e temelli zt. Daha iyi bir oban da yok ki oy vereyim! diyor, gitmiyor sandk bana benim bildiim. Giderse de atmyor. Ne zaman bir hkmet kar hastir eker Amerikanlara, o zaman atarm! Ksm imdi, ks olduum drzlere ne vereyim oyumu? diyor. Nineme de attr-mazd salnda. Fakat babama gemiyor sz. Anam da babamn dedii yana atyor. Ulan ekizakll Seyiiit! nsan bir yanlr! Sen hep yanlmadasn! Atyorsun atyorsun bunca yldr, bir ey gemiyor eline! yleyse niin atyorsun? yle aklsz adamsn ki Blkba-'na bilem oy verdin, lf ebesine! Ben hkmet isterim bamda, daakl! Hayt! dedii zaman cavn titretsin! Dostunu dmann bilsin cmck! Amerikaylan kz alp vermi kadar ili dl, sarma dola hkmetleri zorlan sevecek deilim!.. Dedemin bu konumalarndan olacak, son seimde i Parti-si'ne verdi babam. Bir sefercik. Dedemin kafas bu, ksks yabanclar! Bata Amerika! Okulda retmenimiz de byle dedi bir gn. Geri o retmeni ertesi yla komadan attlar. Trkiye Atatrk'n gnnde bamsz oldu, imdi o bamszlk grnte var, aramza girip bizi iimizden baladlar. Sat bakalm bakrn, demirini baka devletlere. Satamazsn! Al bakalm makineleri, mermileri baka devletlerden. Alamazsn! Kazk mazk, sadece Amerika'dan alacaksn!.. Ucuz pahal, Amerika'ya satacaksn!.. Karami'yle Pa-ack attrdlar bu retmeni. Ad Halk'tu, Afyon'dan gelmiti. Sonra hep vekil retmenleri, yedek subaylar verdiler, biz de yarm yurum ktk. Snava girdim Salk Okuluna, Hasan-olan'a; kdm gelmedi, gelmiyor. Dedem diyor: Askerlikte sanat renirsin! Daha Ali aam yapmad, ne zaman sram gelecek de gidip sanat reneceim, geiyor am!.. Bir daha dnd Amerikan ua. Bir daha geliyor. Yarmalara glgesi vura vura Kal'ya kadar varyor, bir daha harmanlayp dnyor, Kavak, Akbelen yanlarna gidiyor. yle de alaktan. Gk gzlerini, sarkk gerdanlarn greceim neredeyse iinde uanlarn. Gene dnecek mi? ne aryor? diye bakyordum, dedem merdivene trmanm baryor: Yaaaar! nsene dedem! Gzm seyirip duruyor! Bakarsn bir sakarlk karr drzler!.. Aha bir de baktm Karami'nin byk olu Nevzat damba-ma km, bir youk bayraklar var, alm eline, sallyor. Gya selm veriyor. Ama ge kald, geip gitti, gelmez bir daha. Bilebildin mi neden uuyooor? Bilemedim dede... Bklerde domuz var m, yok mu? Ava gelecekler... Aklmdan gemedi deil. Tilki, tavan, keklik, rdek, sln, domuz boldur buralarmzda. Yllardr Krkl'dan gelirler minibslere dolup... imdi Amerikanlar geliyor sk sk... Tketecekler greceksin! Bir tek av kuu, domuz, tavan brakmayacaklar... Karami'nin avrat da unu eler, taze ekmek piirmee balar birazdan, gr bak! Paack'n evde de billur bardaklar ykanr, eski araplardan karrlar, hazrlk grlr. Ulan bir ky bu kadar ksnk olmaz, ayptr!.. Byle gururlu bir dedem olduu iin seviniyorum. Anamn anas da byle ince dnl, tokgz bir ihtiyar. Onu da bu yzden ok severim, ok zlerim. T Akbelen kynde duruyor 13 ninem. Asl Koyunlu dan. ok olmu, Kocas ounce yem kucc-ya varm Akbelen'e. Muharrem avu da lm, ninem dnmemi Koyunlu'ya. Kocasnn ilkinki avratlarnn ocuklarndan olma torunlarn gzetiyormu. Biz bir bayram gittik anam fe-ln. Nasl cevizlik, dutluk bir ky! Nasl yalar peynirler tulum tulum evlerinde! Heybemizi doldurduktan baka, kk keseler, torbalar verdiler kucaklarmza dnte. Nasl da eli-ak insanlar hem!.. Biz de ne gtrelim? Anam gzleme piirdi bir boha. Biraz al, biraz ahlat, biraz bulgur, buday. te orada bakp bakp rma daha ok sevdim. T mranl'da kt yere varmak, oradan onunla dkle dkle akp gelmek zlemini diplerden, derinlerden duydum. Baktm dedem darlyor, keklii kucama alp indim, girdim ieri. Babam duvarn dibinde oturuyordu. Ali aam da babamn dibine oturmu. Anam bulaklar yumu, ortal toplam, hayatn dibindeki odunu ray dzeltiyormu. Burga, kazlar rmak kysna srm. Dudu sokaa km. Dinle Seydo! Gene geliyor bokyiyenler! Millet seyire toplanacak. "Ho ho ho..." av
10

kreyecekler nlerine; onlar da fura-caklar. Hak birdir, ok bozuluyorum bu kavallara!.. Babam eskiden beri dedeme dik konumay sever, bunu da aktrmadan yapar: Domuzlar... diyor kahvedeki radyo, kylnn ba dman! nk balara bir, budaya iki, msra , deetli zarar verirler! Salkmlar sorar, budaylar ykar, koanlar kemirirler... Babama ters ters bakt dedem: Afferim Seydo efendi, pravooo!.. Babam gerildi: Radyo diyor, ben demiyorum! Cenaballah hibir mahlu amasz yaratmamtr. Domuzun masle zarar varsa, otuz masle faydas vardr, hatt yz masle! Faydas zararndan ok olmasa yaratmaz cenaballah!.. 14 Dauan uiKicnce ueuem Kiza: Sanmam ki beni smava ekeceksin Seydo efendi! Sen giderken ben geliyordum. Kafan altr bak, kendin bulacaksn faydalarn! Benimlen maytap geme bakalm... Babam sustu burada. Anam dik bakt nk yzne. Ama ben bir ey anlamadm bu takmadan. Bir buyruun varsa syle baba, bo duracamza boa alalm!.. Bugn gbre ekelim derim harmlara. Ky iinde yp durmayalm pislii. kincisi de, anzlar vaktinde bozmak iyi' dir. Gbreyle birlikte sreriz. Yaknda balar bozulacak... Ali, ben... Bir tek kan, bir dnya gbre... Yetmeyiz... Yaar da gelsin... Yaar'm ii vardr. Belkim tegeeye varp kuzulara bakar, bydler mi? Karami, Amerikanlara kuzu keser yzde yz. Sever yabanclara ikram... Gld babam. Bir karlk vermedi dedeme. Ben kekliimle geip gittim rman yaylan yerinden. Allara bakp geldim. Karami'yle Memie'nin srs yaylmdan dnmemilerdi. obanlar yoktu daha. Paackgil'in obanyla oturup konutuk. Dedeme kav verdi biraz. Ben de ona bir paket ttn gtrdm, dedemden. Paackgil'in oban! Mslim aa Krkh'nn Esethanl kynden. Koyunlardan birini kuyruundan yaralam kurt. Yarmalarn te yannda Selmanl ukuru'nda gdyormu. Srnn kysndan girmi. tler ge aykm. Mslim aa komu. Boynundan, kuyruundan yaralam koyunu. Ttn basm, Ama yetmez! diyor. Tuzlu ya istiyor. zimin stne dndm. Haber verdim Paackgil'e: Koyunlarnzdan birine kurt sarm, iki yerinde yaras var. Tuzlu ya gtreceksiniz, Mslim aa istiyor... Paack'n kars Musine, bizi tmden kendilerinin dutma15 yalan attm: Gtrversem iyolur ya Musine teyze, babamgil gbre ekiyor. T Akabk'n stne, Yenikesik'e azk gtreceim, ackmladr, anam abuk gel dedi... dedim. Yollasn kendi dllerinden biriyle. Eve geldim, haggaten az hazr etmi anam. Doldurmu torbaya. Takndm hemen. Kekliimin kafesini aldm elime, gidiyorum. Evlerinin nnden geerken Glnare'yi grmeyim mi? Kzl bozul kalakaldm. Aaah, dnyada en ok istediim, Glna-re benim olsun. O da benim gibi yoksul evin evld. Babas anas iinemez varslz diye... Baktm o da kzl bozul. Gzn dikmi stme... Niledin Glnare g? Azck rahatlad sorunca. yiyim Yaaar, saol! Okulda yan yana ok oturduk. ok bizim evde, onlarn evde zet kardk, dev yazdk. Onun yazs benimkinden iyiydi. yle de gzel yapard resimlerini. Verirdim benimkileri, boyard. Cecimin stne kapanrdk ikimiz. Soluklarmz biribirine karrd. Hi pmedim onu. Hi tutmadm elinden, sandan. Bir gn elim eline dedi, yana-yazdm. Her yan ateti. zlemlerim arttka iner ahrda avluda dvemize bakardm. Keklii de onun iin hi yanmdan ayrasm gelmiyor, hayret! O da, ben de, ktk ky okulundan. Ben bir yere gidemedim. Glnare hi gidemez zaten. Benim kz isteyecek yaa gelip ortaya kabilmeme daha yllar var. Glnare dursa dursa iki yl daha durur. Bir olmayacak dlerin iinde yzdm nasl grmem? Kuru kuruya bir sevi bizimki. Yani benimki. nk bir ift sz demedik daha
11

biribirimize. Belki Glnare de duyuyordur ayn yanmay. Dnyorum bazen, ok mu gzel bu kz? Niin bu kadar duygulanyorum grnce? ok gzel deil belki. Bana yle ge16 yata deilim. Daha hi bir deneyim olmad. Ama onu grdm m umaklar, frlamaklar istiyorum yerden yukarlara. Kanatlarm yok diye hayflanyorum. imdi de yle oldu. Bakyorum boyna. Salar hafif tam yazmasnn altndan. Kara yz birden alard. Utanp edi zm gzlerini. Niledin? deyince glecek oldu. Ak dileri parlad. akmakland durdu gzleri. Skld... Ben Akabk stne, Yenikesik'e gidiyorum da... dedim. Babamla Ali aam gbre ekiyorlar,,baka i yok da... dedim. Birden alr gibi oldu: Uak gelip geti, grdn m? Gldm ben de: Dedem diyor Amerikanlar ava gelecek! Domuz avna m? Domuz avna heralm! Yirlermi... Hay nletler... Nletler haggaten... Ben de kemre kardm, kasnaklayacam. Anam dedi km yakarz. Onlar da arka avluda deirmenlik tutuyorlar... Gidiyorum ben, eyvallah! Dur... dedi, kekeledi. Durdum. Bir ey demedi bir sre. Diyemedi belkim. Kar yarmalan tarad gzleriyle. Havaya bakt bulutlar gitmi. Elimdeki kafese bakt. Kekliin kamyor artk deil mi? Yoo... dedim. Biri vard ya, bulup geldii. O kat, bu duruyor. Bir gn saldydm ikisini. Sayvann stnden utu. Irmak kysna kondu. Girdi yabanidelerinin arasna. Bu da sekti ardndan. Ben de kotum. Bu tt tt. Arad tarad bulamad. Bulamadm gideni. Gidi o gidi... Diiydi giden deil mi? Gldm: Diiydi!.. Glnare de gld, sustu. Geinemediler heralm... 17 Vurumazlard da... ks dururlard! Belkim holamadlar birbirlerinden? Belkim bktlar! Yere toza bakt, sustu gene. Konuacamz bir ey yoktu sanki. Halbuki dolu, dopdoluydu iimiz. Szck bulamyorduk konuacak. Skldm. Glnare de skld: Git salklan... dedi. Gittim ykla ykla. Ekmei az alp vardm, babam kt kannn glgesine: Kylerde hayat lmtr! dedi AH aamla ikimizin ortasna. Tepti azna kelek ekmei. Millet gzn dikmi ehirlere, palazlanan uuyor! Bir bok var gibi sen de keklik gdyorsun! Ali dersen sipsivri ortada. ki para tarla. Bir ton ey-tiya. Ne bok yiyeceimi ardm. Almana yazldm yok sra. Millet rvet verip gidiyor, bizim yok paramz... Susuyorduk iki karde. Bulma'nm nnde kuyruklara durdum. Alver alver, kapcla raz oldum, yok kapclk bilem!.. Babam ilk kez beni de adam yerine koyarak dert yanar grdm, zldm. Ananz dersen iyice szland, keman alyor dizleri. Bir doktora bilem gtremedim daha. Szllar kaplca, ermik dolap ifa aryor, biz gidemedik. u aa geldik geiyoruz, ben de insan mym, bizimki de yaam m deye kahroluyorum... Amerikanlara sokulup bol paral i bulanlar bilem var. Alve alver, Seydim'den kii bulmu. Heriflerin ofisleri, irketleri ok Ankara'da, Trklere i veriyorlar. Ama babam hort hort, cesaretim gelmiyor ki ben de gidip yalvaraym. Bugn ava gelecekler, tamam, sokulup bir selm ataym, bir temenna akaym, Merhaba! Hogeldin! Bir iliki kuraym... Herif sezmi 18
12

gibi gbre ekimine sald bizi. Sankim uup gidiyor damn g-tndeki gbre!.. Byle ac ac sylenirken dald. Aaaah ah! ansn olacak, gireceksin bir Amerikan irketine, yada ofisine, gidiver geliver, bir ayak ii bulacaksn, alacaksn yeil liralar, evirteceksin Trk parasna, kurtulacaksn bu ezik yaamdan, kara bahtn apak olacak! Yiyip yatacaksn devlet danas gibi... Babaa!.. dedi Ali aam Syle!.. Amerikanlar zaten Trk paras veriyormu; gerek yokmu evirtmee... Dur seeen!.. dedi babam. Nerden biliyorsun bunu? Sust yakalanm gibi bocalad Ali aam: Valla... dedi, bkt lf, Ben esasn gzmle grm deilim de, Kal'dan biga kii var, alyorlar Amerikanlarn yannda. teygn Krkl'ya geiyorlard yoldan, onlardan duydum... Yuttu azndaki lokmay. Babam yutmad aamn dediklerini: Aaaah Amerikan milleti aah! Amerikan milleti gibi var m dnyada? Seimde i Partisi'ne verdim amma Amerikan milleti baka! Aaca dayanma kurur, duvara dayanma erir, da gibi Amerika'ya dayan, ne kurur, ne erir!.. Akama kadar alt dn yaptk, Yenikesik'teki tarlamzn yzne gbre beklerini dizdik. Babam akama kadar Amerikanlar konutu, yanlarnda bir i bulup almay yarsd. Ama Amerikanlar gelmediler. Dedemin dedii kmad. Babam zld buna. Sesinin titreimlerinden anladm zldn. Ama zlmemi gibi gsterdi. Tersine ok sevinmiti gya. Dedemle babam byle eliik iki kii evimizin iinde. Belki biz de byle olacaz yarn; kimbilir... Onlar kany nden srdler. Ben arkalarda kaldm. Bklerin arasndan bir ince yol biliyorum. Oradan yrdm. ay19 laklar uraya buraya sryordu, gryordum. Turna kular rmak kysna okamlar, daldrp karyorlard gagalarn. Tosyallar gelmi eltik ekmilerdi karya geen yl. Yeile sarya dnyordu pirincin saplar. Krmz gagal leylekler dnyordu tavalar arasnda. Paack da traktrne oturmu, direksiyonda olu Cemal, grdm Haclar kynden geliyordu. Dnm bilmiyorum ka liradan bir bkn amasn yapyorlarm. Haelar'a da pirin ekecekmi Tosyallar. Adamlar uyank besbelli. Yedi dan ardndan gelip buradan toprak kiralyorlar. Kanal atrp su gtryorlar. Sonra, Gelin srn uray! Srdryorlar. yle yle bln! Bldryorlar. Ta-valaym! Tavalatyorlar. Trmklayn! Trmklatyorlar. Gbre kartrn, su tutun! Tapan takn kzlerin ardna, karn arklar oraplar, girin su dolu tavalara!.. Karya kza buyurup iletiyorlar. Kal kynn topraklar ekilirken kardan bakyordum. Can havliyle bir almayd. Dizlerinden yukar-lara kadar suyun iinde, kzlere Hoooo! diyerek, tapan kakarak alyorlar, suyu iyice bulandrp milin iine atyorlar tohumu. Brakyorlar imleniyor. Sckleyip kyor scakta. Sonra da suyunu veriyorlar her gn, her gn. ok sinek oluyor. Rzgr frd m bizim kye doluyor. Yar yarya blecekler rn. Kyllk iyi olmaa, iyi de, krlk kt! Dedem byle derdi, essahtr bu, ben de yle diyorum bu yamda. 20 KSTEBEKLER, DOMUZLAR Yaar'n anlatt para. Gzn sevdiim bizim krlar! Kr tarlalar, bkler!.. Kstebekler demi demi bkteki ayrlarn altn. Her yer kabar kabar. Yenikesik'e patates ektik geen yl. Bir dadand bunlar. Dedem babama dedi: Bre olum! Kalk unlara bir are bul, are bul! Kalkmad babam. Bir kere ky ilerinden temelli ocumu. Dnyann en enge adam babam. Ona ehirden i olacak. Amerikallarn yanndan, okullardan, odaclk, kapclk... Ben olsam yarsmam. Odaclk, kapclk, kk drr insan! Babam aldrmyor buna. Gitmedi kstebeklere are bulmaa. Dedem beni ald yanna, Gel dedeim! dedi. ki tahta paras, bir keser, be alt ba soan; vardk tarlaya, Haggaten mahvetmiler! Ufak ufak bir sr bek olmu tarlann yz. Bize hi patates brakmam bunlar! dedim. kt dedem. bein birini paklad. Alttaki tnelin topran da ald eliyle. Yirmi santim kadar tesini iaretledi. Tahta parasn kama gibi keskinletirdi. aretledii yerden akti
13

usulca. Aadan da eliyle ayarlad. Soanlardan birini ezdi koydu hemen deliin azna: Gel artk! dedi, Hemen gel!.. Yana doru ekilip beklemee baladk. 21 nsanda cmck kursak olmal kursaaak! Banyorum aryorum, duymuyor! Memur olup bele aylk almalym. ifti olmu... Batrm tarlay kstebekler! Bu soykalar havadan yelden holanmaz. Soan kokusunu ise severler Dn imdi, sen olsan naparsm kstebein yerinde? Hem soan yemee gelirsin, hemi de yel geliyor diye bu delii kapamaa! Gelince de grrsn gnn. Haydi gelsin bakalm. Buradan gzleyeceiz. Gelince tahtamz kpr kpr edecek. Kreyip getirdii topra da greceiz. Bulgur gibi kabar kabar grnecek. Dn, tam bizim kamann altnda olacak boynu. te o zaman vuracaz keseri. Ensesinden ikiye bleceiz. Ba bir yana, k bir yana. Alp yabanidelerinin arasna atacaz, tilkiler yesin. kincisini ncsn furacaz. Kesinceye kadar kkn. Deilse nasl kurtaracaz patateslerimizi dedeim? nsanda cmck igt olmal, babanda hi yok!.. Gzm dikmitim ne zaman gelecek kstebek. Deliin iinden toprak kabarverdi. Gpr gpr gpr, bir de ses duydum. Gzm dedeme kayd. Onu hi bu kadar atik grmemitim. Yayland dizlerinin stnde. Keser elinde. Kolunu kaldrd. Ama hl bakyor, hl vurmuyor. Vur be dedee! Karacaksn, gidecek geri! Hayr vurmuyor, ille vurmuyor. Meer o bilirmi kararn. Gzlerinden kvlcmlar saarak bakyordu delie. Birden Hadak! iniverdi kolu. Ih!.. etti dedem. Deliin iinden de bir Viiiiyykkk! geldi. Sonra, E dedeim! dedi glerek. Duraksadm. E, e, korkma! dedi. Dedemin bende hi istemedii, saflk bir, korku iki. Bunu iyi anladm. Gzkara adam olacaksn, ylandan iyandan, itten kurttan, serden, eytandan, hibir eyden korkmayacaksn, vurdun mu ykacaksn! der, savunmann tam olmasn ister ky yerinde. 22 desini kardm. Franszlarn giyotin aracna benziyor bu! dedim, anlattm dedeme. Pek dinlemedi: E sen e! dedi. Temizle yeniden! Ne yapacaksn Franszlar feln imdi?.. Kamay da koydu yerine. Ezik soan da koydu. Yenisi gelecek! Brakacaklar m sanyorsun buray ak? Kolumun yars kadar bir kstebekti vurduumuz. Kck bir spaya benziyordu. Ama dedem ilgilenmiyordu bile. teki bekleri neden amyoruz? Dur bakalm, acele etme! yoldan ilerlediklerine gre, iki delik daha aarz. Ama bir delikte en az be vardr. S-raylan bir bir temizleriz kavatlar... Akama kadar sekiz vurduk o gn. Attk bklerin arasna, afiyetle yesin akallar, tilkiler! gn gidip geldik, baktk. Tarlann kysndan bir daha kabarttlar, eip onlar da temizledik. Kestik kklerini... Kstebek nasl vurulur? renmitim ya! Ufack bir iyilik olsun diye, tahta kamay, keseri aldm, be alt ba da soan kaptm, gittim Glnaregil'in patates tarlasna, oray da paklayverdim. Kendim haber vermedim, Srtmacn kars Feden yenge grm kstebek avladm, sylemi Glnare'nin anasna. Grd berii: Akibetin hayrolsun ay halam! Allah gnlnn muradn versin ay halam... diye diye dua etti. Aaaah; verse Allah gnlmn muradn, muratlarn, baka ne isterim u dnyadan ay halam! * *# Bklerden dolaarak gidiyordum. Yavru ekirgeleri grdm. Sryorlard. Kafesi ap salaym keklii, kendisi tutsun, daha tatl olur, diye dndm. Ama yabanidelerinin yle sivri dikenleri var, girer birinin iine, ura dur artk karacam diye. Kendim tuttum be on tane, kolunu kanadn koparp 23 koparp verdim, mr uc Mauna yv elli ekirge... Gidiyorum. Birden, Hum, hum, hum!.. diyen sesler duydum. Ilgnlarla yabanidelerinin hasr gibi rld yerde domuzlar grmeyim mi? Ana domuz yan devrilmi. Srtnn tyleri diken diken. Yavrular yumulmu, emiyorlar. Saymadm ka meme, ka yavru? Bo meme kalmam. Sorup sorup alyorlar. Hem de nasl bir holan iinde! Dedemin eski uyars geldi aklma, korktum. Ana domuz trtm duydu heralm. Boynunu glkle dndrp tarad
14

evreyi. Bir lgn daln yzme siper ettim. nce yapraklarnn arasndan bakyordum, grmedi beni. Durmad da duyduu trtnn stnde. Yav-rularsa, emilerini srdrdler. Ben imdi avc olsam bunlara kurun skmazdm. Amerikal olsam da skmazdm. Domuz da bana taklamasn, durup seyredeyim uradan. Karnlar doyunca alp seveyim yavrularn. Sonra dedeme anlataym byle byle yaptm. sterim ki dedem holansn. Anama anlataym, o da azarlasn: Nasl girdin byle sakncal bir ieee? Yok imdi byle bir olanak. Domuz beni grse, ya birden saldrr stme, dileriyle trnaklaryle bir solukta bitirir iimi, yada tfeim falan var sanp takar yavrularn ardna, kaar... Serseri, kimbilir ka gnde arayp buldu bu ayakalt yuvay? Yeni bir yuva daha arar, k geliyor. Avclar geliyor. Domuz yavrularndan elli kat fazla hz yapan itleri geliyor bizim kyn, ayoba'nm, Kal'nn, ayrl'nm boyunlar tasmal itleri! Bir domuz asla savaamaz bir itle. Domuz yavrular hi savaamaz. Bu nasl i, byle burun buruna, dmanlk iinde nasl bir yaam? Ky iine girdim, Karami'nin evin nnde bir cip. Sre sre alp gelmi Ankara'dan. Kyl bana birikmi. Anlatyor: Bin lira Amerikan irketine verdim. ki bine de onarttm. bine mal oldu bana... knt bir cip alm, iiniyor. Bundan sonra Kmkl'ya, Sulaka'ya, frt gidecek, frt gelecek. Belki de dalarda maden arayacaK. Kzlarnn Din JNevn, Din JNesrn. Biri daha ufak, o da Nilgn. ki olu var, onlarn da ad Nevzat, Namk... ehirsek kavat, bizim ky adlarn beenmemi. Tpk ehirlilerin yapt gibi hepsini ayn harflerle balatm. ok bilecen drzdr. Dedem sevmez; anlattm ya, ben de sevmem. lede ii olanlarn emrine her zaman hazrdr cipim! Elli atm kat verdiler mi, Kmkl'ya bilem atarm. Uzak kyz, hasta olan, sanclanan, herkesin ii der bundan keri zatma!.. Byle derken elini de pat pat vuruyor gsne barna... 24 25 DOMUZ AVI Yaar'm anlatt para. Gene sabah oldu kymzde. Gene daha karga bokunu yemeden kalkm dedem. Irmak boyunu, Asar nn, Boyalta'-n oralar, bklerin birazn dolap gelmi. Anam ahra inmi. Ali aam mallar kayrm. orba hazrd, karnm kaya kaya kp geldim, oturdum bana. Babam dnceli. Srtmacn kars Feden yenge geldi, anam bir yufka verdi. Biraz da kelek katverdi. Hooooo ha! Hooo ha!.. diye srp gtrdler mallar. Bugn yukarya, ayoba ynne srdler. Ben ne yapacam? Babam ne yapacak? Ne yapacak Ali aam? Kyn isizlik gnleri, bo gnleri oalp geliyor. Birden ortalk r bar doldu. ocuklar kotular. Kar kz baran barana. Erkekler nlerini iliklemiler, gidiyorlar. Karami cipini srm, Paack yeni ceketini giymi, Memie kstekli saatini taknm, Muhtar Baa Hamza kaldrm tabanlarn, gmtln yanndaki ayra doru yryorlar... Baktm dedem oturuyor. Kprdamyor. Babam kalkp yrd. Gzne bakyorum, gitsem dedem darlr m? Usulca yrdm. Git! Git!.. dedi, Git bak, orduylan m gelmi dr26 dan yel gibi getim. Amerikal avclar... Etekleri yeldir yeldir kanlaryla, fan fin fon erkekleriyle gelmiler. Boylar uzun, gzleri gk, gerdanlar sarkk. izmelerini ekmiler ayaklarna. Giysileri temiz, yamasz. Ellerinde krma tfekler var. Tfekleri drbnl drbnl. Hem de boyunlarnda drbnler asl kiminin. Kiminin elinde haritalar. Fotoraf makinalarn bilem almlar. Bir iki deil, alt tomafil. Bir tane de byk ordu arabas... Trk'ten adamlar var. leden kaymakamn yazcsn almlar. Biri var evirmenlik ediyor. Ordu arabasnn stnden byk lstik binitleri indirdiler. Botmu bunlar, ilk gryorum. iirip rmaa koyacaklarm. Bylesi ankr At Okulu'nda da varm, grenler anlatyor. Bineceklermi stne, diledikleri yana krek ekerek grmedik kvrmn brakmayacaklarm rman. Karami, hepsiyle tokalat teker teker. Memie de, Paa-ck da tokalat. Mumtar Hamza, Kurul yesi Kamber, teker teker tokalatlar. Kurulda olmad halde babam da sokulup tokalat arada. Kyl erkeklerimiz hep tokalatlar. Kadnlar kyn kysnda kaldlar.
15

ocuklar da biraz geri duruyorlar. Bugn iyi av yapacaz Hamza day! diyor kaymakamn yazcs. Tanyorlar demek! Karami, Muhtardan nce atlyor: eref duyarz! Biz de itlerimizi, tfeklerimizi alp srelim sryle domuz kaldralm, beendiinizi furun mna goyum... Sonra da elinden kolundan tutuyor adamlarn: nce buyrun eve gidelim, birer aymz ayranmz iin. Hkmetimizin dostlar oluyorsunuz. Bizim de dostumuzsunuz tabi. Hep geldiniz gittiniz evre "kylere, bize uramadnz. Demek sramz bugneymi. Memnun olduk. Daha nceden haberimiz olsayd ayaklarnzn altna birer kan aktrdk. Gene de aktrz, eve buyrun! Buyrun, buyrun!.. Buyrun!.. diyor ezile bzle Muhtar da. 27 evirmelin, cucu nmuu ---.,> __ Faaaayn!.., Guuuuut!.. diye diye bir kaldlar. Bdrdatlar aralarnda. evirmenlik eden sordu Karami'ye: Arabalar dursun mu burda, yoksa alalm m kyn iine? Dursun dursun! Hibir ey olmaz! Mns kydr buras. Yeter ki yabandan gelip dmanlk olsun deye birinin camn marnn talamasnlar! Surda Kal var, o ky yapar, namussuzdur! Beki koyalm balarna... Srtmacn kardei Bnyamin duruyordu. Muhtarla ikisi, aralarna aldlar Bnyamin'i, sk komut verdiler: Hibir yere kprdamadan duracaksn burda, akama kadar! Kendin de koluna, kapsna dokanmayacaksn, hibirinin! ok sorumlusun Bnyamin efendi! dediler. Botlar, krekleri ykledi bizim delikanllar, Amerikallar, antalarn, termoslarn alp, arabalarnn kaplarn kitle-yip yrdler. Bir otuz kadar vardlar kan kz, erkek. Nereye oturacaklar bu kadar? Muhtar dedi: Irman kysna gidelim. Kilim u bu serelim stlerin altna... Karami dedi: Benim eve gidelim canm! Tahtala yazarz keeleri, kilimleri! Koltuk takm alamadm daha. Kylk yerin grenei ksa ne olsa! Halbuysam paramz da var yani. Neyse bundan keri tamamlarz iallah. Amerikan arkadalarn gsterecei grgler sayesinde abuk kapatrz aray. Hell olsun, birinci medeniyet bu heriflerde. u temizliklerine bakn kardam, cm-ck kir var m avratlarnn boyunlarnda, kulaklarnda, cmck yamas yrt var m geysilerinin... akolsun! Faaayn fayn!.. Guuuut guut!.. Irman kysna yrdler. Toplu olarak, amatayla getiler sokaklardan. tlerimiz recek oldu. Azarlayp bastrdlar. 28 tirdi teki itleri de. Karami de evine sald bir adam, kilim, kee, cecim, ne varsa getirsinler. Kz olu yklenip ktlar. Delikanllar koup yardm etti. Bir Amerikal vard, boyna resim ekiyordu. Bifi de dbnyle kar yarmalara, hem de Kal'-nn minaresine bakyordu. Biri, yanna iki avrat alp Karami'nin dama kt hemen. Bakmaa balad bklere doru. Soruyordu az m, ok mu domuz? Pork pork pork pork!.. Bir pork sz gidiyordu. Pack renmi, domuz demekmi. ok srmedi, alkama ayranlar geldi naylon srahilerde. Karami'nin kzlar Nevin'le Nesrin, yeni entarilerini giymi, balarna arpi balamlar. Okul msamerelerindeki gibi olmular. Tepsilere koyup dattlar ayranlar. Faayn faayn!.. Guuut guut!.. tiler. Onlar da bir eyler karp bizimkilere sunacak oldular, Teneke kutularda portakal sular, biralar varm. Sonra... sizinkiler sonra! dedi Karami. Daha durun bakalm, biz de insanlmz gstereceiz size! Boma raklarmz var, ellerimizle damtmz. araplarmz iin de grn. Ama nce avnz avlayn. nce bklerimizde gezinin. Domuzun oca Krld kyleri mi, yoksam bizim buralar m, anlayn. Birer de taze ay piirteyim mi? evirmen bey evirdi: No tii! No tii!.. Kahve piirteyim, yleyse?
16

No kaffi! No kaffi!.. Oralet var, ho olur!.. Ayran may ran?.. stemeyiz! iareti yaptlar. Hemen ava balamak iin eviyorlard. kisi eli kolu sa-yp pompalan aldlar. Baladlar botlar iirmee. Fan fin fon, durmadan konuuyorlar, kavga eder gibi biribirlerine komut 29 veryoraru. w un.an.ip u. koydular oraya. Paack atld bizim: Faayn faayn kendi dilinizlen bdrdayorsunuz, ok gzel, ama biraz da bizi dinleyin bakalm. Sizin orda nasldr bilmem, bizim burda domuz avnn yolu udur: Bklere girip kucana gitmek yok! Yrtar hepinizi, isterse on tfek olsun elinizde. Beyninin ortasndan furamadktan sonra lmez ki nlet! Baka yerine deenler yaa saplanr, ilemez ierlere. ok, ok kurun skmal ki yklsn. Botunuzla rmaa girmek de sakncal. Zaten bu geceden srnce rmaa gider, rmaktan srdnz m bizim anzlara dalar, olmaz. En iyisi hep beraber srelim rmaa, yzp kaya gesinler, ellemeyelim. Oradan yarmalara saracaklar, zorunlu. Gein arkalarndan teker teker furun o zaman, daha iyi deil mi? Atld kaymakamn yazcs: Botlar noolacak, bot getirdi herifler? Botlarla karya geecekler ya canm! Bizden de geen olur biraz. Bize sorarlarsa byle. Yook bize sormazlar da bildikleri gibi avlanmak isterlerse buyursunlar, ite bkler, ite botlar, tfekleri... Muhtar skld, bkld: Yalnz kyn stne srmesinler. Kary kz sakatlarz. Ne olsa bizim sklar zayftr. Ky iinde silh patlatmann da tonla sakncas olabilir... Her ey eviri yoluyla anlatlyordu kendilerine. Gzlklyd ou. Biri gzln karp konutu Paac gstererek. evirmen dedi: Bir daha anlatacaksn o anlattklarn! Konutuklarnn nemli grlmesi sevindirdi Paac. Fakat Karami ondan geri kalmak istemedi, kapt sz: Gelin c-mck yryelim. Gstere gstere anlatrsak iyi anlalr! dedi. Karami'nin damn bana ktlar. Orada gstere gstere bir daha anlattlar. Az sonra,Yeees yeees! diye diye inip geldi Amerikallar. Botlar suyun kysna koydular hemen. Krekleri dikip tutundular. Doldular beer onar. Tfekler ellerinde, kollarn biribirlerinin omuzlarna atp gittiler tegeeye. Botlar bunlar boaltp dnd. Bizim kyden bindiler bu sefer kalan Amerikallarla. Onlar da getiler. Sonra Paack, olu Cemal bata, sekiz on adam ald yanma. Ellerinde sopa, nacak, tfek, yrdler bklere. Beki mer ky tfeini almt. tegeede yarmann bandan Karami'nin srnn ucu sarkt, onu teye evirttiler barp. obanlar itleriyle indiler. Hooo hooo hooo!.. Babam da tegeeye koanlar arasndayd, baryordu. Ben kalmtm. Ne yapacaktm? Birka arkadala yzelim diyordum. Botun biri bizden yana yrd. Gene geecek mi? diye sordum. Hu m dediler, atladm hemen. Ben de getim'. Baktm dedem de kp gelmi, sdn dibinde dikiliyor. Elimi salladm, o da sallad. Hogryor yaptm demek. Ferahladm biraz. Bir elinde de kekliin kafesi var, kaldrp gsterdi. Buna ok sevindim. Avclar aldlar. Sonra ktler yere. Bklere giren kyllerimiz durmadan baryorlard: Hooo hoo hoooo!.. . Hum hum hmm!.. Derken atr atr kamaa balad domuzlar. Ben bir sar tan bana ktm. ktm oraya. Domuzlar stme gelseler bile kamazlar. Kurun da skmazlar herahm bama. Aradan gryordum, rmaa aa Kal, ayrl kyleri ynne kayorlard. Bir bl de suya dalp yzmee balad. Irmaktan sonra bir lgnlk var. Oraya gizlenir de kmazlarsa ne yapacak Amerikal avclar? Kyden yandaki bklerde dolaanlar bir iki 30 31 de tfek patlattlar. Barut kokular burnuma kadar gea. rumuzlar sudan geip yrd, Beki mer kotu, yannda iki adam. Aaya kaanlarn nn kesecek. Grdm, yavrulu domuzlardan biri daha dald suya, yzyor. Derken drt tanesi yarmann brne yukar amaa balamasn m? Ama bildiler balarna gelecei. Hemen geri' dndler. Daldlar
17

lgmha. Hm hm hm!.. bir hmlt gidiyordu oralarda. obanlar dikilip duruyorlard tasmal itleriyle. Paacnki Mslim aa, Karami'ninki Kozakl Rza, Memie'ninki Kulo-lu. Dillerini dar sarktm itlerini ellerinin altna almlar, tasmalarndan tutuyorlar. Gene grnr gibi oldu domuzlar. Amerikallar drbnl tfeklerini gzlerine aldlar. Fakat ok akt aralar. Daha fazla yaklamaa da cesaretleri gelmedi heralm. Aaah, yanl yaptk! Botun biriyle sudan aaya inecektik, oradan nlerini evirecektik yokar! Aada adammz yok grdn m? diye hayflanyordu Karami. Birden patlad tfein biri. Tnmad domuzlar. Daha da aaya kaydlar. Sevindim iimden. stiyorum ki bir tane bile vuramasn-lar! Geldikleri gibi gitsinler. Dedem istemiyor nk. stese, Paack gibi, Karami gibi kar yaltaklanrd. Yaltak drz-leri sevmiyorum... Hooo hooo hooo!.. Hl domuz kovalyor kyden yanda bizim aklllar, bekimiz feln. Ama domuzlar akp gittiler. Karaltlarn gryorum oturduum yerden. Sryle gidiyorlar. nleri dlek. Akp gidiyorlar rahata. Suya dalp bir yakaya geenler vurulacak. Bunlar kesin vururlar, ellerinin altnda gibi bir ey, neden vurmasnlar? Gzlerindeki tfekler drbnl. obanlarn itleri de hazr bekliyor. Daha olmad geerler botla, Karami'nin ciple aaya gidenlerin pelerine derler. ok korktum bunu dnnce. Allah akllarn balasa da, benim dndm dn-meseler diye dualar ettim, yalvardm iimden. 32 larla: ooook, ok zaral gryoruz bunlardan efendi! Ekinleri yktklar gibi, msrlarn da anasn dinini alatyorlar. Balar dersen temelli mahvediyorlar. Valla zar aciz kalyoruz ellerinden. Bizim kyde bu zulmden tr, geceleri talvar balarnda yatp beklemeyen rn alamaz. Hkmet biraz fslamal Amerikanlarn kulana da, avclarn bu yana seferber etmeliler tm-cek!.. Byle anlatyor kaymakamn yazcsnn kulana. O da diyor: Tarm Bakanl yksek makamndan yaz geldi, yaknda domuz av btn kylerde zorunlu saylacak. Kesin mcadele yaplacak greceksin!.. Al bakalm. Dedem duysa buna da kzar. .Bu domuzun eti heralm ok nezzetli ki t Ankara'dan avlamaa geliyorlar, ne dersin efendi! Yemedim! deyip kesti yazc. Affedersin! Yedin diye sormuyorum... Yeyeni de grmedim henz... Belki duymuundur deye sordum... Duyduklarmn asl var m, bilemem! Seydimliler yermi diye alnd m kulana? alnmad ilikim olmadndan... Benim alnd, Phrenkli Krt Osman, sylemi... Krt Osman sylediyse inanma! ok atar... Domuzlar aaya doru dklp gidince bizim kyller gene eski yerlerine geldiler. Kalanlar hoooo'amaa baladlar. Paacm oban Mslim aa da, Ak! ak! diye okayp itini sald beri yandaki bkn iine. Bu itten ok korkuyorum. Daaklarmdan alyor domuzlan. Kolayca bouyor yavrular feln. Domuzun boynu ok ksa olduundan dn yapamyor, savaamyor itlerle. Bir de stelik, bu Mslim aa gk dinlinin biri; kurt saldrrsa berk olsun diye haftaya bir eeler, sipsivri yapar tasmasnn demirlerini. 33 nin iine. Movuk movuk ekerek frlad it. Bakalm ne getirecek? Yreim hzl hzl vurmaa balad. Hele bir de yavrulu domuzu bulursa, Amerikallar da ekip vururlarsa... Karami'nin az tesinde de Memie duruyor. Elinde naca. O da bdrdat evirmen beyle. Gzn tilki gz gibi diktii bir yer var. Eliyle koluyla iaretler yapyor. Karami'nin oban Kozakl Rza da orada. Rza itini elinin altna alm, okuyor. Bir belirti kar kmaz salacak. Az nce yarmalara yne-lip de geri dnenler sindiler heraln. Aaya doru akmyorlar. Yerim yksek grebiliyorum, suya da girmiyorlar. Belki de suya girip siperden siperden yzerek Kal kynn altna doru gittiler. Mslim aann iti bir ey bulamad daha. nallah Kal kynn drzleri de, nacaklarn alp
18

yrmezler bu yana. Yrrlerse temelli skr domuzcuklar. Bize kar biraz dargn durduklarndan, kymze gelen Amerikallara souk davranmalar da iyi. Birden Kozakl Rza, Tut opar tuuut!.. diye bard, itini sald. opar atld. stne ak pamuk sarlm glle gibi gidiyordu iti. lerden, bkn ortalk yerinden, yarpuzlara basarak k verdiini grdm domuzun. Kamburcayd. Drt yanda var yoktu. Erkekti, azlarnn yukar yukar frladn farkettim. Domuz kouyor, it ondan hzl kouyordu. Kozakl Rza kendi de frlad ileri. Balad itini kkrtmaa: Tut opar? Tut kurbanm! Tut daan yiyeni!.. Domuzla itin aras biraz var, ama gittike ksalyor. Domuzun kamas houma gitmiyor. Durup dikilse yapamaz m bir ey? Kapp karman orman oldular ayrda. Kadnlar lk att Amerikallarn. Adamlar homurdand-lar. Kimisi tfeini yeniden ald gzne, ama skmadlar. Kadnladan biri baya kilot pantol, hem de izme giymi! 34 ligi, Luncmeu. vKUP nian ald. Ama hl sryordu kapma. Durup bekledi kadn. Derken kurtulup kaacak oldu domuz. t yuvarland yere. Fakat abuk toparlad kendini, frlad gene. Arka ayann sinirinden ald domuzu. Bir aya byle itin aznda, ayayla denge bulup komaa alyordu. Bir yandan da kadn frsat kolluyor, uzak muzak, skacak! Belki tutturur. atm bir ey, Mslim aann kpek de oralarda, ama hi bulamyor Rza'nn itin avna. Erkeklerden ikisi ileri atld Amerikallardan. Karami evirmene bard: Alnnn ortasna nian alsnlar! Yoksam hepimiz boku ye-riiiiz!.. Ardnda it de var, can havlinden gz babasn grmez, arpt gibi ykar, serer beimizi onumuzu!.. t olmasa ileri kolay olacak. t bozuyor dmenlerini. Bakyorum, ileri frlayanlar da geridekilerinin tfeklerinin nne ktler. Kar onlardan da yakn. kt o da. Hepsinin tfekleri gzlerinde. Domuz, yarmann yznde dneniyor. t hl ardnda, brakmyor sinirini. Birden kayann dibinde kald domuz. Bundan yararland Amerikallar. Tak tak tak, el sktlar. t, mouklayp brakt. Kurunu yemiti it. Dnmee balad kendi evresinde. Kim bilir neresine gelmiti kurun? Kozakl Rza bard: Duruuuuun! stoop!.. Dnd yerinde o da. Acyla kvrand: Yaplacak i mi imdi bu? dedi. Karami'nin, Muhtarn, evirmen beyin, kaymakam yazcsnn yzlerine bakt. mi bu yaptklar? Krbac yemi topa gibi dnyordu it de, kendi de. t moukluyordu ac ac. Domuz yavaa kprdad. Dnd. Saldracak oldu ite. Yarm adm yaklat. Saldrmad. Aalar seyretti. Bir yer grd, oray amalad belki. t yeniden mouklad, sonra sustu. Bakt domuz yaklam, diklendi birden. rpnd, titredi, atl35 di bogrunaen. uenc samm na yukar. Elli metre kadar ayrld avclarn kmesinden. Bouma iki dakika srd. t boynundan sracak oldu domuzun. Baaramad. Domuz dilerini itin karnna takt. Daha derin bir acyla movuklad hayvan. Att kendini kayadan yana. Domuz durdu. metre vard aralar. Elinde baltayla kotu Kozakl Rza. Drzler!.. diye s-d giderken. Maffettiler itimi! Maffetti itolular!.. Domuzla Rza kar karya durdular. Rza gitme, Rza dur! diye bard Karami Dur orada, bir sakatlk kartacaksn!. ti sesle, gelsin geri!.. Domuz tek kalsn, selmetle fursunlar!.. Geri bast Rza. Ak Ak!.. dedi. G g g, geh!.. dedi, beri ekti iti. Avc kadn, dizinin stne kp annda nian ald: Taaaak!.. Bir daha Taaaak! ki yol skt, alnndan ykt domuzu. Kotular basma yukar. Taak taak taak, gzne gzne sktlar artk! Sonra bacandan tutup srdler rman kysna. Uzattlar kumun stne. Rza da itini yakalad tasmasndan. ekip getirdi. Su iinde kalmt. Hem de kanlar akyordu. Karami bard: Looo Namuuuook!.. Tuzlu ya getir itolusuuu!.. Dnd yanndakilere: tiniz yaralanrsa tuzlu ya basn, bir ey-cii kalmaz!.. Bir it iin suratm asmam konuklarn iinde. Yz it bileni feda olsun! Hele biraz irin durun bakaym ki sinsin heriflere!.. Ylt. yle deil mi babam? Sordu ortala: Tremizi unutup on paralk bir itin dvasn gtmek yakr m
19

kymze?.. Vurulan domuz boynunu bacaklarn salmt, yatyordu kumda. Kalmamt direnci, derman. Uup gitmiti can oktan. Tyleri de yatmt slanm gibi. Bandan kan szyordu sadece. Karnndan, sarsndan da yemiti kurun, ama oralardan akmyordu kan. Yalar brakmyordu heralm. iictan iaCKCl CIHK.! evirmen, aktard Amerikallara. ' Yes yes yes!.. dediler onlar da. Ediler balarn. Rong rong rong ettiler. Irman kysna bizim kyl kadn kz, il ocuk sralanm, bakyorlard kyden yakadan. Kzyorlard Rza'nn iti yaraland. Nasl olmu da gaflete gelmilerdi? Kaplan gibi davar iti. Nerden alnr, nerden bulunur? ounun kulana girmiyordu Karami'nin dedikleri. Domuz yakn, it yakn, insan kurun skar m? Bu nasl avclk? O srada aadan hlad geldi: nde domuz, arkada Mslim aann iti. Paack geldi nereden nasl geldiyse: Bu sefer bir yanllk istemem! t benim obann iti!.. Hem de bard: Looo Ak durasn!.. Loooo Ak, bura gel!.. Geh geh geh!.. Cinsine ettiimin iti, gel diyorum sana!. oban Mslim aa duruyordu yle. Rza'nn elinden naca kapt Paack, verdi obann eline: Attl!.. Fur srtna!.. Mslim aa almad naca: Vallah vuramam! O kadar cesur olsam, kar dalara yol keserim! Soyarm ankr yanlarndan be ky, geer giderim lgaz dalarna teye, gelmem yllarca!.. Tam domuz yaknndan geerken Paack kendi atld. Yan durdu, savurdu naca. Srtnn ortasna girdi demim. Domuz di vuracak oldu. Naca brakp geri att kendini Paack, kurtuldu. Kylerde cirit oynand gnlerden kalma bir yiitti. Varsl evlerde bymt. Etli, tatl, stlyle alabildiine glenmiti kaslar. Ama nacak gitti domuzla. t de gidiyordu ardndan. Yarmaya sarnca yetiti, apndan girdi. Daaklarndan ald, ykt domuzu. Bir iki yuvarland doruldu. Gene komaa balad. Gene atld it, gene dald apndan, kavrad daaklann. Bir ses kt !.. Bir daha yuvarland domuz. t kald srtn 36 37 stnde. Sa koldaki avclar iin tam niana gea. aldlar tfeklerini. Sktlar. Sktlar st ste. Serildi bir domuz daha. abucak oluverdi... Paack kotu: nce varap naca kurtaraym! ekip ald naca. Bir de vurdu bana. Zaten haat olmutu. Efelik etti. Gerekli deildi vurmas. Muhtar Hamza yrd, tuttu Karami'nin kolunu: Sanrsam bugn iki domuz yeter! Hepsini bir gnde kracak deiller, syle evirmen beye! He valla! Geelim stlerin altna, oturup dinlenelim! ki domuz az deil... Mslim aa itini ald srtn bandan. Kozakl Rza'nnkini de eke eke bota gtrdler. Attlar stne, karya geirdiler. Sonra avclar, adamlar, vurulan domuzlar geti. Sdn dalna astlar birini, sonra tekini. Resim ektirdiler ayr ayr. evirmen beyciim! Sanrsam yiyecekler imdi bunlar yle mi? Kurul yesi Kamber'in okumuluu, Arabiyeti vard biraz: Et kanl, yiit canl!.. dedi. Atei yakalm kzlesinler. Klbast yapsnlar... emenin bana okat Amerikallar. Yudular ellerini yzlerini. Kadn erkek, Guuuut guuut guuut! deyip duruyorlard. Hem de, Rong rong rong!.. evirmen bey aktaryodu dediklerinin birazn: ok zlyorlar. Bir yanllk oldu, arkadan kpeini yaraladk. Ka para ise zararn karlamak isteriz... Karami elini sallad: Hibir ey lzm gelmez! Tuzlu ya diyordum, aha geldi. Basacam yarasna, kurun ierdeyse ekip alacak. Hemi de kapatacak gnn iinde. Gatti byle. Tasalanmasnlar. oban benim, it de benim saylr. lse bilem gam deil. Bylecene anlatver... 38 dim. Kekliimin kafesini aldm hemen. obanlar okap o-par'n yarasn sardlar. Karami'nin evden siniler geldi. Odun kucaklayp getirdiler. Et baklarn feln getirdiler... Kurul yesi Kamber atld ortaya: Konuklar bamz gzmz stnedir. Bunu bilsinler! Ancak ne var ki, domuz bize
20

mekruhtur. Bunda kusura kalmak olmaz. Aha bak, aha masat, kessinler kendileri gzelce... Bekiyi koturup bir de ksre ta buldurdular. Sonra ekilip gerilerden bakmaa balad bizimkiler. Amerikal avclar, kadn erkek, svadlar kollarn. Derisini yzp doramaa baladlar avlarn. Harl harl bir alma gidiyordu stlerin altnda. 39 IRMAK KIYISINDA LEN Yaarn dedesi Elvan avuun anlatt para: st ste savalarn art. Grd ktlklar, kranlar saymam. Unutmu karakollarda ye* diklerini. Sa km her krmdan, ikenceden. Yaar'n yzk gzl dedesi... Yaar geldi, Dedem!.. diye tuttu elimi. Kafesini de ald benden. Tuttu smsk. Amerikan avclar kesip doradlar domuzun etini ki, hag-gaten hem kanl, al krmz, hem de canl canlyd! Dinimiz bize yasaklam, imrendiimden sylemiyorum, haggaten gzel etti! Atei de snglediler, harland bir yaman. ki kadar da teneke bulup emeden su tadlar. Koydular atein yanma lsn. Kokulu sabunlarn bilem karp koydular. Meerim hazrlkl gelmi soykalar. Arabalarnn iinde daha ieleri var, zgaralar falan grnyor... Pork pork pork!.. Pirzola pirzola pirzola!.. Tahta toku gibi et aalan var. El ayasndan byk demirleri... Hazrlkl gelmiler canm! Kestiklerini aaca koyup bu demilerle douyorlar. Kekik, nane, hem de tuz atyorlar stne, sonra sryorlar atee. Allah gnah yazmasn, burcu burcu bir koku ald ortal. Biz alandk, yamz bamz aldk, sabretmeyi biliriz az ok, 40 takat il ocuk bakyor. Ya imrenirlerse, domuz eti, domuz eti diye yarsmaa kalkarlarsa? Ya azlar sulanrsa? Dizilmi bakyorlar, ykl gelinlerimiz feln. Havaya yaylan kokuya dayanlacak gibi deil. Kzde yanan etin baka hibir gdamnkine benzemeyen gzel bir kokusu var. Ya gebe gelinlerimiz imrenirlerse?.. Aklmn iine bir dnya cin girdi, hep bunu dnyorum. Canl canl, hem de krmz etler ki, kim-bilir ne kadar tatlanyor kzde? Nasl sabreder buna insan, nasl yarsmaz? Hak birdir, ben de yarsyorum. Karami'nin bir zilleri eksik! Utanmasa angur ungur oynayacak. Ho, kyn yars byle, gnahlarn almaym! Biz de, benim Yaar, iki al arkada sorutup duruyoruz. Sankim bu kyl deiliz. Sankim kan var aramzda Amerikan avclarylan. Olum Seydo efendi bile, babalar deviresi, ekirge gibi bir o yana sryor, bir bu yana, kouyor hzmatlarna. Biliyorum neye kotuunu, neyi yarsdn. Gze girecek de, bir Amerika-lylan bili gr olacak, bir i koparacak irketlerinden, yanlarndan. Ama ona sra gelenece i biter. Bizim kyden birine i verirse Amerikanlar, nce Karami'nin dediklerine, Paack'n dediklerine verirler. Karami fsldyor Bokubyn Yksel'in kulana. Baka bir sininin stnde yufkalar, yourtlar, peynirler, halamk yumurtalar, eri burun kelek, dvelek takm, arkasndan da ieler dolusu boma raklar geliyor. Gelenleri evirmen beye anlatyor. O da, Trki raki! feln diye evirmeler yapyor. Tabi kendilerinin de viskileri, biralar var. Kttan tabaklar, kttan bardaklar var. Kutu peynirleri var. En nemlisi, bol bolamat av etleri var, piti piiyor kzde! Sofray hazr edip ekildi bizimkiler. Tenk tenk, ok tenk!.. Tekr tekr tekr!.. kramlarmzdan pek holandlar, fan fin fon ediyorlar. kisi gitti, arabalarnda ne kadar kutu, kese varsa alp geldi41 ler. Kttan bardaklar kyamet. Portakal suyu, ilimonata gibi deiik deiik sular, doldurup doldurup ikram etmee baladlar bize. Vede il ocuk iin ekerler karp buyrun buy-run... Biz varz bir elli atm. Onlar da insanlklarn gstermek istiyorlar heralm. Neyse, alan ald, ben almadm. Yaar'm bakp yutkunuyor, ocuk ne olsa! Bir bardak portakal suyu iaret ettim Bnyamin olacak kavata. Getirdi. Emret Elvan day, on bardak getireyim senin iin! deye bir de azlar etti. Bir bardak yeter, fazla hacat deil! dedim Bnyamin'e.
21

Torunum Yaar' yreklendirdim: iver dedeim, i dediime gre iiver! Herkes ierken sen neye yoksun kalacaksn? Byle duygulu, saygl ocuk bulunmaz. Gzmn yan yesin! Bu ocuun yars kadar da babasnda olsayd bu insanlktan! Acm iimde reklenip durur... Gepgeni bir halka oldu Amerikanlar. Kar kz, erkek, karman kark. Baladlar yar pimi, yar .i yemee. Bir yandan da Srtma Hasan'n kardei Bnyamin'in, Beki mer'in doldurduu bomalardan imeye. O biralar feln su gibi dikiyorlar. Gk gzl, kurba yzl biri var, o da kanl eti yufkann arasna sarp yiyor hey yarabbim! len oldu gzelce. Gne bindirmee balad. Isndk cmck. Karami bir pikap bulup geldi. Kzlar Nevin'le Nesrin oturup aldlar, Amerikanlar yiyip itiler. Ardndan da ayaa kalkp oynadlar. Bizim delikanllar dururlar m? Edepli edepli onlar da oynadlar. Amerikan avclar, kadnl erkekli dans ettiler. Karami'nin kzlar da onlara katld. Karami kendisi katld. Bundan iyi dostluk molur? Hkmetimiz ekti, bunlar biiyorlar. Allah nazarlardan saklasn! Ka ettim, gz ettim, soyka Seyit'i getirdim yanma: Yr imdi tegeeye!.. Olur baba! dedi. Geerim... Nasl azndan ktysa, nasl dndyse, geerim dedi. ulun uavasu y oenm Delimden inme. Bula kalm hi olmazsa... Say bak kuzularmz tamam m? Sayarm babam, deral!.. Tamamsa, iyilerinden birini fur boynuna, getir gel! Gzleri bir ldad. Sand ki ben kuzuyu Amerikan avclarna armaan edeceim. O yle bilsin gene. Ama dnya onun bildiince dnmez. Onun bildiinin tersine dndrrm ben o dnyay. Neyse, benden bu buyruu alnca bir rmaa bakt, bir Amerikan botlarna. Olur baba, deral dediini yaparm! dedi. Kotu evirmen beye. Fsfs etti, duymadm ne dedi. O da kurba smal Amerikan avcsyla fsfs etti. Okey mokey dediler. Botun birine atlad benim deli. Ben de korkmaa baladm, ne bilecek botla gemeyi, krek ekmeyi! Ama derse dsn, yarlacak deil ya kopas ba! Cier evlt diyor ite. ki yalpa vurdu, dorulup geti bu. Ondan sonra kaldrd tabanlarn kotu. Gzm hem onda, hem Amerikanlarda. Bunlar oyunu braktlar, biraz daha itiler. Gzelce serholayp ayrn stne devrildiler. Ses etmedik, yattlar biraz. O sra benim Seyit kuzuyu boynuna vurup geldi. Kara kulak, ala bacak olann kapp gelmi. En erken doanlardan. yi de olmu. Fstk, fstk baba!.. diyor, srtyor. Aferim olum, gtr kes! Gelip greceim!.. Anlamadan bakyor yzme. Dediimi yap, direme halkn iinde! dedim usulca. lle de anlamak istiyordu nedir meramm? Gldm. Glnce gitti bu. Gelinim Ismahan oralarda bir yerde gzme iliti. Havada kzlenmi etin cavn mslman batan karan kokusu... Vardm gelinimin yanma usulca: Seydo kuzuyu gtrd, grdn! dedim. Sen de git ardndan. Yzp paklayn. Ocaa da atei yakn kz olsun. Ama sezdirme domuz Seydo'ya. Amerikanlara vereceim sanyor!.. Gelinim boynuma sarlacakt braksam. Gitti hemen. 42 43 Ali'yi de buldum delikanllarn arasmua. ^ua ^ .-.___ komutumu, Bir saat kadar sonra evde ol, et piiyor! dedim. Kendim de Yaar'n kolundan ekip yrdm. Ben varasya kuzuyu kesip srn ucuna asm, derisini de tulum karm, karnn deiyor Seyit. Ismahan rb bakrac doldurup getirmi. Bir yandan da atei atm ocaa. Suratm bir ekittim ki, gk demee cesaret edemedi Seyit. Kaz dese koz anlayp baryorum, sllesine sinkaf ediyorum kurba si-mal drzlerin, hemi de bizim kyl yalaklarn. Basld kald aresiz olarak, ba edi. Bizim de var et tahtamz iyi kt. Tuz tan da alverdim elime. Ddm usulca etleri. Pamuk gibi ettim. <-Keklik bul! dedim geline. Nane bul!.. Yarpuz da olur, bul getir!.. Biraz da tuz attm stne. Ali geldi. Burga'lan Dudu geldiler. Hayatn ortasna koyduk sofra tahtasn.
22

Getim atein nne. Maayla, kl kreiyle baladm kzlemee. Bizim bacadan da ttt daha gzel bir et kokusu. Bunca ezik bir yaam iinde, hi olmazsa be alt kuzumuz, koyunumuz olduuna bir daha sevindim, mutlandm. Seyit kararyor. Ama nefsi var, az suland onun da. Elini sabunla abuk! dedim. Yaar'a da gz ettim. o-kam sofrann bana! Yiyin bir utan... Birazn kebap ettim, birazm kuba, klbast. Doyurun karnnz!.. Hem de gnlnz! dedim. Kendim de yedim, nice zamandr yemiyordum. Buna da et derler Seydo efendi! dedim sonra. Yalnz kabuklu Amerikanlar bilmez dnyada azlarnn tadm, biz de biliriz! Ama ne diyeceksin, erlik varlk ilen! Varlm yerinde olsa her gn et yedirim efradma, uama... Bkasya kadar yedik. Yardan aza indirdik koca kuzuyu. Kalan da geline gsterdim, Kavur kzm, yarn aa kee katarsn! dedim Yaar'mm anasna. Karnn doyurduktan sonra Seydo bereket okudu. Afe-rim! dedim. Gene aslansn, yalnz kuyruun kopmu!.. 44 kalkt Seyit: Gidip bakaym! Belkim bir hzmat lzum eder. Asl yarsdm eyi sana syleyim baba: Bir kart almak istiyorum Amerikanlardan! Arkalarndan gidersem bir i kaparm belkim. Buradaki hallarmz hal deil. erilik ettim, deirmen bekledim. Bir sr gtmediim kald. Amanm iyice kesildi, bunu sen de biliyorsun! dedi. Sesimi karmadm. Git! Ardndan ben de geleceim! dedim. kindin oluyordu. Serilenler, devrilenler birer ikier dorulup lgnlarn arasna gittiler. Kaandlar. Dart dart dart yellendiler. Sonra er beer okap yeniden yemee baladlar kalan etlerden. Gene bir az sulandran koku ald ortal. Gene balad bizim komular bakmaa, yutkunmaa. Biribirlerin-den gocunmasalar yanaverecek gibi duruyorlard. Kimin ne olduunu adm Elvan gibi biliyordum. Hangi durumda kim ne yapar, nasl davranr, para, avrat, boaz hususlarnda ne kadar sabreder, ayna drbn gibi gryordum. Seyit, evirmen beye yalvard, bir kart, ille bir kart diye. Ama herif yz vermedi benim olana: stnze konuk gelmiler, ayp olur. Haftaya da gelecekler nasl olsa. Byle koyu glge, lezzetli domuz, nerde bulunur? Gelecek sefer isteriz. bile konuuruz hatt!.. demi. Psp oturdu bizimki. Gn amaa yanarken tomafillerine binip gitti bunlar. Hak birdir, mrailii hi sevmem. Karami olacak drz de Amerikanlar gittikten sonra siniyi, ana, srahiyi, tepsiyi emenin bana yidrp krklatt. Neyimi? Domuz mekruh, mekruha deen eya bizim evlere giremezmi. Baka bir sofu da kp emeyi krklatsa! dedim. Bu drznn Amerikanlara itenlii ne kadarsa, cenaballaha itenlii de o kadar! O akam iki akll daha et kesip yedi bizim gibi. Bacalardan kan gzel kokulardan bildim. Ama kim bunu yapabilenler? Varyemez drzler deil, bizim gibi yoksullar, kurban olaym! 45 Ucumu uyvjuu ki. Actu: cvconjv uuKARDEMN KEKL Yaar'n aas Ali'nin anlatt para. Gmlm kalm amura, kamyor. Daha ya on yedi. st ak kyde ufku kapal. Ne i var, ne okul, ne de malna, varlna heves edecek bir kz. Alrlarsa askere alacaklar. Bekliyor ne zaman yapacak vatan grevini? Gakguburak... gak gak... gak... Gakguburak gakguburak... gak... Kardeim Yaar'n keklii bu. Sabah akam byle tyor. Tatl tatl. Boynu bask, gs illi, gzel bir keklik. Kyn iinde bir tane desem yalan olmaz. Kardeim palazdan bytt bunu. Yazn kz gderken, kyn dousundaki Tekinbk dediimiz yerden tuttu. Ufack, sere yavrusu kadar bir eydi daha. Dedem, Bundan keklik olmaz, fydr gitsin! dedi. Bir kafes bulup yerletirdi iine. Yavru ekirgeler bulup yedirdi. Kendir, bulgur... Gzel, grbz bir
23

keklik yapt sonunda. Babamn ikinci sefer deirmen bekledii yld. Dedem de babamla deirmende kalyor, ara sra babamn eve gelip gitmesini salyordu. Hi aklmdan kmaz olanlar. O yl kyde yirmi ocuk palaz tuttu. oununki bir illet bulup ld. Onunki yaad. 46 yor, seninki diri. Syle bunun srr ne? Anlayalm... Kardeim saft biraz. Halamn akasn cidd sanyordu. Yok valla hala, ne srr olsun! Baktm byttm... diyor, syleyecek sz bulamyordu. Halam glyordu: Seni yalancn! Var srr, ama sylemiyorsun!.. Kardeim yemin billh ediyor, halam inandrmaa alyordu. Bir de elcik oldu ki! Biz elcik deriz. Salyorsun, evin iinde geziniyor, uup gitmiyor. Biraz gitse dnp geliyor. Herkes diyor, Byle keklik grmedik! Bir gn anam Yaar' lmba cam aldrmaa yollam. O da giderken kafesin azn ak brakm. Keklik frlam m dar! Ben ahrda yemlikleri temizliyordum. Anam arnca kp baktm. Avluda, tavuklarn arasnda geziniyordu bu. Kap -gidecek diye korkmaa baladk. Kardeim evde olsa kolay. Hemen tutar getirir. Pabularm karp kotum. Tprt etmeden yanma sokuldum. Tavuklar kmese doru kieledim. Onlarla kmese girer, ben de yakalarm diyordum. Ne gezer! Kanatlarn at, prrrr!.. Sokan bana kondu. Anam dedi: Ko ardndan dolan! Tprt etmeden sokul, belki yakalarsn!.. Hi umudum yoktu. Ama gittim. Tprt etmeden sokan bana doru yaklatm. Daha kolumu uzatmadan utu. Bu sefer halamgilin avluya kondu. Yandk! dedim. Gitti, gelmez artk! Anam: Uan ku kolay tutulmaz, ama git sen! dedi. Koup halamgilin avluya girdim. Daha ben yaklamadan gene utu. Bu sefer ky iindeki emenin yanna kondu. Ko47 turn gene. Tam emeye vardm, bir daha havaland. Oradaki dutun dibine kondu bu sefer!.. Anam, Gel artk gel! Bouna urama! diye bard. Dutun dibine yneldim. Usul usul yaklayordum. Tam kolumu uzatp tutacam, gene prrrr!.. Temelli uzaklap gitti bu sefer. Azm ak bakakaldm. Ok gibi gidiyordu havada. Bakalm imdi nereye konacak? diyordum. Birden alald al-ald, bakkaln nne bir yere konuverdi. Kardeim bekliyordu lmba cam iin. erde birka mteri vard. Keklik nne konunca tutup kucana ald, okad onu. emenin nnden evimize yrdm. Anam merdivenin bandan seslendi: Gel yavrum, gel tosun Alim! Bunlar anlak! Bu yama geldim, ne byle keklik grdm, ne byle ocuk!.. Biraz sonra kardeim, elinde lmba cam, kucanda keklik, geldi. Anam bir ey demedi. Lmba camn ald, silmee balad. Ben kardeimi ardm: Bak Yaar! dedim. Kafesi ak brakma bir daha! Anam kzyor... Gld kardeim: Bilerek ak braktm! dedi. Olmaz aam, kaar, tutamazsn sonra! Kamaz! Ben iyice elcik ettim onu. Nere gidersem arkamdan gelir... yi!.. dedim. Kadir enitemin de bir keklii vard. Ama onunki yalanmt heralm. Ava gidince tmyormu. Bir ey vuramadan dnyordu enitem. Babam da habire taklyordu: Asl kendin yalandn sen! Keklie su buluyorsun!.. Babam byle takldka, enitem fkeleniyordu. Bir gn babam yokken bize geldi. Kardeimi dizinin dibine oturtup okad: Yaar, sen ok akllsn bak! Uslusun! Yaar sen ok uslusun! Ben seni ok seviyorum bak! dedi, sonra keklii istedi: Sat bana, ka istersen vereyim!.. Kardeim oraaan KaiKip Denm yanma ouruu. Sat bana, sana tam ON lira vereyim!.. Satmam! dedi Yaar. stersen YZ lira ver... Bak Yaar, yaz geliyor, bir daha tutarsn, bunu sat, YRM vereyim! Yaz gelince kendin tut! Satmam, yorulma... Biliyorsun benimki yaland. Seninki gibi ten bir keklik istiyorum. Sat, sana bir KUZU
24

vereyim... Bir kuzu ne deuek, dn!.. Benim kuzum var, keklii satmaaam!.. Kuzun varsa bir SIPA vereyim? Spamz da var, satmam!.. Bir ENK vereyim, ok cins! stemem! Ben enik sevmem... Bir TAY vereyim, gel sat unu!.. Satmam dedim mi satmam enite! Enitem gidince, anam kardeime takld: Herkes seni kolay kandrrd, bu sefer nasl oldu? Kekliimi kimseye vermem! dedi Yaar. yice elcik yaptm, kendime altrdm, hi satar mym? Ertesi gn enitem gene geldi, kardeimi kandrmaa alt, ama kandramad: Ben kendim avlanacam, dnyada satmam! Boa yorulma!.. dedi, kesip att. Madem ikimiz birlikte avlanalm! dedi enitem. Buna ne dersin? Dnd dnd: Buna peki derim... dedi Yaar. Sahiden peki diyorsun deil mi? Sahiden peki diyorum tabi... Enitem ok sevindi: Hellece, Ayvatl yanlarna gideriz. Keklii saklarz meeye. ter ter, toplar dadakileri. Ne vurursak ortak!.. Peki, ortak!.. dedi kardeim. Ertesi gn iin szletiler. 49 Enitem gittikten sonra anam ok kzd: Neden szleir-sin? Dalarda kandrr, alr elinden!.. Vermem ki! dedi kardeim. Safn birisin sen, kandrr alr!.. Alamaz ana! dedi kardeim. Ben vermeyince nasl alr? Hem asla bile durmaz ki bu keklik onda!.. Anam beni ekti yanma: Bak tosun Alim! Sen byksn, buna gz kulak ol. Yaarm safn biri. Valla u Burga bilem bundan akgz. Eniten gibi tilki u yrede var m? Yan yatar, amura batar, alr keklii. Hatrlarsn, t drt yandayken, baban pazardan yepyeni bir apka getirmiti buna. Ne gzel bir apkayd deil mi? Bayram gelmeden giyip rkta yanlarna kz gtmee gitti. Kadir eniten olacak tilki de grm bunu naslsa. Bakm banda yeni bir apka. "Nerden buldun bunu Yaar?" "Babam pazardan getirdi..." "Peki, ykadn m?.." "Hayr ykamadm..." "Ykayacaksn! Pazardan yeni bir apka geldi mi, ykamadan giyilmez. Sen ykamamsn, bak yakmyor..." Komu gitmi rmaa, suya basm apkay! Ykam skm iyice. Eve gelince bir baktm, apkann apkaya benzer yan kalmam! Kulama eilip fsldad anam: Babacna ekmi! Kurnaz grndne bakma. O da byle saftr. Nere ekerlerse ora gider. Bu da yarn Kadir enitesiyle ava gidecek!.. Anam daha fazla konumad. Yatacamz sra bana unlar syledi: Yarn sen de git! Yanlarndan ayrlma... Ertesi gn erken kalktk. Anam orba kaynatt, itik. Kardeim kafese yem koydu. Enitemi beklemee baladk. Biraz sonra elinde tfek, bir de bartsyle kp geldi bu. Bartsn kafese sard, ularn balad. Kafesi ald. Kardeim: Ne o? dedi. Hemen keklii aldn eline! Ver bakalm onu!.. 50 Sen tfeini ta, keklii bize ver! Anamn houna gitti bu: Saf diyoruz ama pek deil hera-hm, af erim!.. mz birlikte yrdk. Enitem beni de yanlarnda grnce sordu: < Hayrola? Sen de mi geliyorsun? Ben de geliyorum enite... Ne yapacaksn gelip? Avlanacam... Ama tfein yook? Seninkiyle avlanrz, Yaar'n da yok... Anam bard eniteme: Gitsiiiin gitsin! O da gitsin! Ya-ar'a yardm eder. Kafesi birlikte tarlar... Kahrland enitem: Gelsin bakalm... dedi.
25

Kyden ktk, biraz gittik. Anan bana gvenmiyor! dedi enitem. Gvenir, neden gvenmesin? dedim. Seni de yolluyor bizimle!.. Ben kendim geliyorum Kadir enite... Kzdn belli etmeden, Gel bakalm! dedi. Sabahn tatl serinliinde yrdk. Gzel bir gnd. Hel-lece ayn getik. Krlarmz bahara kavumutu. Yamalarda bademler patlamt. Meelerin diplerinde menekeler amt. Uzaklarda dalarn kan eriyordu. stmzde duru gk... Kabara kabara kaynayan bulutlar... Ak ak... Krlara ktm m, sevincimden deli oluyordum. Yaar da uuyordu benim gibi. Baktm, enitem de cotu, trk sylemee balad: Kektik gibi kanadm szmedim O yr ile doya doya gezmedim Bu kara yazy kendim yazmadm Alnma yazlm bu kara yaz Kader byle imi alarm baz 51 Enitem trky ok zgn soyuyumu. wnu umw^.,1. .,_ regime ac kyordu. Alnna yaz m yazdlar enite? diye sordu kardeim. Sen anlamazsn! dedi enitem. Geceleri alyor musun? Sen anlamazsn Yaar, kksn daha!.. Kardeim bana dnp burnunu kvrd. Enitem yeniden balad trkye: Geceleri uyku girmez gzme Zalim yastk diken oldu gzme Uyma dedim uydun eller szne Alnma yazlm bu kara yaz Kader byle imi alarm baz Geceleri alarken halam grmyor mu enite? Keees be Yaar! Halan sorduk mu sana? Peki hi konumayalm m enite? Ama imdi trk sylyorum, gryorsun!.. Daha baka trklere geti, barp ard. Biz de iki karde, biraz onu dinleyerek, biraz baka eylerden konuarak yrdk. Sel ukurlarndan, kk sulardan geerek Yamkam'a geldik. Yamkam bizim krlarn en iyi av yeri. Meelerin, ardlarn arasnda bir tek am var. Dibi yank. Oralarda keklik ok olur. Av zaman herkes bu yanlara gelir. Taaak taaak taaak, tfek sesleri eksik olmaz. Bir dzln ortasnda durduk. Enitem az ilerde bir mee gsterdi: Keklii bunun iine saklayacaz! dedi. Niin saklyoruz! diye sordu kardeim. Av yapcaz ya! Saklamadan yapalm av! Enitem gld: Olmaz saklamadan! dedi. Kafese sard rty zd. Meenin iine saklad keklii. Dardan baknca 52 yordu. On metre kadar ekilip yattk. Enitem krma tfeini gzne ald. Kprdamayn! diye fsldad bize de. Sesinizi fe-ln da karmayn. trt yaparsak bizimkinin sesine gelen keklikler huylanr. Huylannca yaklamazlar... Peki enite; nasl istersen!.. dedik. ylece bekliyorduk. Birden kardeimin keklii tmee balad: Gakguburak gakguburak gak gak... guburak... O gzel sesiyle tyordu, yank yank. Enitem bayld: te keklik dediin byle tecek... diye fsldad. Sus enite, sesini karma! dedi kardeim. Susuyorum canm, barmyorum ki! Sus!.. Keklikler huylanr sonra... Onlar byle fsldarken kardeimin keklii bir daha tt. O zaman uzaklardan bir keklik sesi duyduk: Guburak gak gak, guburak gak gak!.. Derken karlkl bir tme balad. Baka ynlerden de keklik sesleri geliyordu: Gakguburak gak gak guburak guburak!.. Sesler oalarak yaklayordu. Av demek neyimi? babana gstereceim! diye fsldad enitem. Burda keklik bol! Bak imdi ka tane vuruyorum!.. Vurduklarn ortak olacak! dedim ben. Tabi! dedi enitem. Yar yarya!..
26

Kardeim: Ama ben de tfek atacam! dedi. O srada meenin drt yann keklikler sarverdi. Enitem kardeime drtt: Bak kekliklere!.. Sus!.. Hani konumayacaktk?!.. Bizim keklik paralanyordu. Ateli ateli tyor, kendi diliyle kimbilir neler sylyordu. tekiler sekip sekip geliyor53 lard. Belki yirmi keklik topland Dr anua. nom ulUJw, .___ dnyor, meenin iine girmek iin rpnyorlard. Enitem nian ald. Vuracam artk! Sonra dudaklarn ayrd biraz. ekti tetii. Mthi bir patlama oldu. Kardeim kulan tuttu. Benimki de uuldamaa balad. Ortalk barut duman doldu. Kekliklerin tyleri savruldu. Kalkp kotu enitem. Gelin siz de toplayn!.. diye bard. Kimi kayor, kimi rpnyordu kekliklerin. Kimi adm gitmeden baylp dyordu. Enitem ban kard. Bir yandan da, Tutun unlar kayorlaaaaaarrr!.. diye baryordu. Ben koup bir keklik tuttum. Ar yaralyd. Eniteme verdim. Boynunu kesti. Kardeim kprdamadan bakyordu. Ne o? dedi enitem. Beenmedin mi? Buna av derler Yaar efendi! Tetii ektin mi, keklii harman edersin byle! Say bakalm ka olmu? Ben saydm, drt taneydi. Drt ya! Bir atta drt tane!.. Babana soracam, kendisi vurmu mu mrnde drt tane? Aln bunlar! Drd de sizin olsun! Bundan sonrakiler de benim olur... Meenin iinden kafesi kard: Baka bir yere gidelim, buraya keklik gelmez artk!.. Drt keklii torbaya basp yrdk. idemli dereye geldik. telerden arka arkaya tfek sesleri geliyordu. Avclar dalar inletiyorlard. Enitemin enlii yerindeydi. Durmadan konuyordu: Gel sat bana bu keklii Yaar! Sat, tpk byle bir TFEK alaym sana! stersen bunu vereyim! Bak, akln erdireyim diye bir daha sylyorum, sat!.. Kardeim kekliini satmayacak enite! dedim ben. Biraz daha bysn, ona biz alrz tfek. Babam sz verdi zaten. Babam da, dedem de sz verdiler... Benim tfek algn ama! Bir atmada ka vurdu bak!.. 54 Vursun!.. dedi kardeim. Ben bu gizlemeli av sevmedim. Bir daha gizleme benim kekliimi!.. Enitem gld: Ne kadar safsn Yaar! Keklik av byle olur enitem!.. teki keklikler kafesi grrlerse toplanmazlar. Gizlemek arttr... Keklik av byle yaplr... karalm kafesten! Kafesten kardn m prrrr!.. Benim kekliim elcik, dner gelir! Ben bir gizleme daha yapaym, sonra kendin sal! Enitem yeni bir mee dibi seti. Kafesi onun iine saklad. Az sonra kardeimin keklii tmee balad. Uzun uzun, yank yank tyordu. teki keklikler de drt koldan karlk veriyorlard. Hem de yaklayorlard gittike. ok gemeden geldiler. nmzdeki alana toplandlar. Gene yirmi kadardlar. Boyuna dnyorlar, tyorlard. Enitem yeniden nian ald. Gez, gz, arpack! dedi. ekti tetii. Bu sefer keklik vurdu. ok sevinli, ok mutluydu. Ah bir satsan, bir satsan u keklii... aaah! Gryorsun hi boa atyor muyum? Bir sefer drt, bir sefer ... una bak! Satmam, boa yorulma enite! dedi kardeim. Hi satmaz, yorulma! dedim ben de. Enitem, kardeimin keklik satacak biri olmadn anlad. Satar mym? Elcik keklik bu! yice alt bana! Nere gitsem geliyor ardmdan... Peki! dedi enitem. Elcik elcik deyip duruyorsun, sal da tanyalm unu bir! Elcik mi, deil mi, grelim!.. Salarm! dedi kardeim. Sonra bana su bulmak yok ama!
27

Ne suu bulaym? Gidecek, gene gelecek! Sal madem, grelim!.. idemli derenin beri yzne, Topal Turna Yurdu'na gel55 dik. Kardeim kafesi gtrp bir meenin dibine koydu. Kapan da at. Kendimiz saklandk hemen. Tfei kardeim ald gzne. Enitem, Dikkat et, kendi kekliini vurma!., dedi. Kardeim bir gzn yumarak Pt etti: Kr sanma bakalm beni! dedi. Kr sanmyorum, ama iyi nian al! Merak etme, alrm!.. dedi kardeim. Bekliyorduk. Enitem sinirli sinirli, nndeki imenleri yoluyor, topran orasn kel ediyordu. Epey bekledik byle. Kardeimin keklii biraz sonra tt: Gakguburak, gakguburak, guburak gak gak, guburak!.. Yaknlardan bir keklik karlk verdi: Guburak gak gak, guburak gak gak... teki keklik sekti kt ortaya. Meenin evresinde birka sefer dnd. Kardeimin keklii frlad dar. Kucaklar gibi biribirlerinin stne yrdler. Kanatlarn ap kapayp gaga-1 atlar. Bunlar karde galiba! dedim ben. Yavuklu yavuklu!.. diye gld enitem. Baksana... Kekliklerin yavuklusu olmaz! dedi kardeim. Olur! dedi enitem. Neden olmasn? Onlar evlenirler mi? . Enitem gld: Evlenmiyorlar da bunca keklik havadan m oluyor? Yumurtadan oluyor! dedi kardeim. Kekliklerin davul zurnas yok ki evlensinler!.. Bir de baktk, keklikler yok! Biz tartrken onlar gitmi! Hemen frladm. Enitemin aldrd yok. Kardeim de, imdi ardnda bir alay keklikle dner gelir!.. diyor. Kalkn arayalm, keklik yok!.. diye bardm. Kardeim, Dner gelir!.. diyor hl. Onlar oturdular, ben yukar doru kotum. Meelerin, talarn arasna baktm, yok! Kendi kendime keklik sesi kardm, 56 ky ky... etim, hi bir karlk alamadm. Biraz daha yukarlara gittim, yook! Gelip haber verdim, Keklik yok, haberiniz olsun avclaaar!.. dedim. Enitem, koluyla aalar gsterdi: Bu yana doru gitmitir belki... Kardeim yzyukar yatt: Dner gelir... Onlar brakp aalara kotum. Gak gak guburak... dedim, Ky ky ky... ettim, meelerin arasna baktm, yeniden ttm, yeniden baktm, yok keklik! Yok, bulamadm, dnp geldim. Onlar hl oturuyorlar, yatyorlar. Enitem, Canm! Ne merak ediyorsun, keklik elciiik!.. diyor. Kardeim, Elcik tabi, ne sandydn? diye karlk veriyor. Birazdan yz keklikle dnp gelecek! diyor enitem. Kardeim, Gelecek tabi, greceksin!.. diyor. Tamam tamam, ben de gelecek diyorum... Alay et bakalm! dedim eniteme. Sal dedin saldrdn; gelmiyor ite! Zorla m saldrdm? Salmasayd! dedi enitem. Ben kendim saldm! dedi kardeim. imdi gelir... yi madem! dedim, ben de oturdum. Uzattm ayaklarm, atm kollarm, yattm: Bekleyin bakalm... dedim. Azlarna imen yapraklar alp beklediler. Beklediler ama keklik dnp gelmedi. Gne de ikindiye devrildi. Uzaklardan taaak taaak tfek sesleri geliyordu hl. Kekliin dneceinden midim yoktu. Eline frsat geince uup gitmiti. Hi gelmeyecekti. Enitem kalkt: Karnlarmz ackt! kier lokma yesek iyolur! dedi. Torbalardan azklarmz karp koyduk ortaya. Halank yumurta, soan, patates, bazlama... Karnlarmz doyurduk. Derenin temiz yerini bulup birer de itik. Keklik gelmedi. 57 Peki, ne oacas. uuu: Drt yanmza bir daha bakalm! dedi enitem. Kardeim istemeye istemeye kalkt. Meelerin, talarn arasna, otlarn, kafllarn iine baktk. Keklik gibi te te dolatk. Birka sefer nmzden alaylar utu. lerinde kardeimin keklii var m, yok mu, bilmiyorduk. Uup sekip gidiyorlard. Yoook! dedi enitem. Peki, ne olacak? Yooook... Dereye varp bir su
28

isek... Kardeimi kandrdn, imdi byle diyorsun!.. Salmasayd! Bu ona bir ders olsun! Bir daha ne yaptn iyi dnsn! Kardeim: Kafesin olduu yere gelmitir, gidip bakalm! dedi. Avucunu yala, avucunuuuu!.. dedi enitem. Kardeime de ok kzyordum. O kadar saft ki! Geze geze kafesin yanna geldik. Kardeim koup bakt. Kekliin dnp gelmediini anlaynca sapsar oldu. Meelerin nne, ardna bir daha, bir daha bakt. Sanki keklik gelmiti de, Yaar'a oyun ediyor, bir yerde saklanyordu. Bulamaynca balad alamaya: Gelecektiii, gelecekti!.. teki avclar vurdular kekliimiii!.. Deilse hemen dnp gelecektiii!.. Uzaklardan habire tfek sesleri duyuyorduk. Vardm yanna: Sulu sulu alama Yaar! Alama da biraz akln bana topla! dedim. Onun bunun szne uyma bir daha!.. Haydi imdi eve gidelim... Bulmaynca dnyada gitmem!.. Nasl bulacaksn? Yok ite! dedim. Dediin gibi, belki de avclar vurdu. Onun elcik olduunu ne bilsin eller? Bo kafesi eline verdim. Kolundan eke eke yrttm biraz. kide bir dnp ardna bakyordu. Vurdular kekliimiii!.. deyip deyip alyordu. Enitem konumuyordu. i keklik dolu torbasn srtna vurmu, tfeini omzuna atm, nden nden gidiyordu. 58 eve geaiK. Anam once tarjtetmed. Keklii kateste sanyordu. Babam da deirmendeydi. Anam kardeimi gz yal grnce sordu: Ne oldu, dadaki keklikleri beenmedin mi? Olanlar anlattm: ki sefercik tfek patlattk. Sonra kardeim kekliini sald. O da gitti gelmedi, ana! dedim. Srad kalkt anam: Grdn m nasl kandrm? Sen nerdeydin peki?!. "Salma Yaar!.." demedin mi buna? Dedim ama dinlemedi... yleyse alasn imdi! Getirdiimiz kekliklerin ikisini yolup temizledi, vurdu ocaa. tekileri de evri daymgile yollad. O yl Muhtar Baa Hamzagil'de hizmetkrd evri daym. Bizden daha yoksul olduklar iin ara sra gzetiyordu anam. Ellerinde olsa onlar da bizi gzetirlerdi. Keklik suyundan bulgur pilv yaptk, ho oldu. Etlerini de didip koyduk sofraya. Et de, pilv da ok lezzetliydi. Ama azmn tad yoktu. Kardeim yemedi. Alad hep. imdi alamann yarar yok! dedi anam. Batan alayacaktn! Babacn gibisin! O da senin gibi safn teki. eriyken da kylerine teberi satmaa giderdi. Nesi var yoksa veresiye verir gelirdi. Sonra da toplamaa giderdi be kuru, be kuru. Tp demi burnundan dmsn!.. Anam, yerini bulunca bu trl konumay severdi. Hele babamla dedem yok da serbest kalmsa hi kesmek bilmezdi. Sofray kaldrdktan sonra da srdrd: Drt yandayken berbere gtrdk bu aklly. San kestirdik. Eve gelince aynaya bakt, salar yok: "Salarnn salarm!.." diye bir alama tutturdu. Berbere gidip, "Ver benim salarm!" demi. O da, bugn, yarn diyerek iki ay avuttu bunu. ki ay sonra salar uzad da brakt adama gidip gelmeyi... Kardeim kapanp yatmt, alyordu. Anam da anlatyordu: atk yanldk, bir ay kadar bosta59 nm bana koyduk bunu. Gya bekleyecek. Tokur ooan gemi: "Bir kavun bir koyun, bir karpuz bir kuzu, var msn?" demi. Bizim saf Yaar, bir srye bakm, bir bostana; dnm: "Varm tabi!.." demi. Tokur oban oturup bir kavun, bir karpuz yemi, geip gitmi. Bizimki barm ardndan: "Ne zaman vereceksin koyunu, kuzuyuuu?" "Gzeeeee, gzeeee!.." demi o da. Byle saftr bu... Kardeim hl hkryor, alyordu. Anam kalkp yataklar serdi: Kalk yataa yat! Kuru yerde alayp durma! dedi. Kardeimi yataa yatrd zorlukla. Bo kafesi de ambarn stne
29

koydu. Bunun ne kadar saf olduunu surdan anla: Be yana geldi, snnet olacak. Baban o yl da deirmen bekliyor. Ky iine bir snneti gelmi. evri dayn ardm, "Gtr de yap-trver!" dedim. evri dayn, "Bak Yaar, bir adam gelmi, ocuklara sedef ak veriyormu, gidip sana da alalm!.." dedi. Yaar, evri daysn feln beklemeden kotu. Oraya varnca, "Ver bana bir ak!" demi adama. O da, "Kaldr eteini, vereyim!" demi. Snnet etmi, alaya alaya kt geldi bizimki. Tabi ak maki yok! Sonra baban alverdi bir tane. Ama beenmedi. Neden? nk kemik sapl! Snnetinin verecei sedef saplym!.. Anam hem anlatyor, hem glyordu. Kardeim uyumutu. Yatmadan bo kafese bakp iimi ektim. Olsayd, yank yank terdi imdi!.. dedim. Sabahlar en erken anam uyanr. En erken o kalkar. Ahra iner, mallara saman verir. Kmesin azn aar, tavuklar 60 olur. O gn daha erken kalkm anam. Bakm bizim Yaar yok. Gelmi beni uyandryor: Ali! Kalk anam! Kalk tosun Alim! Yaar yok! Kalk bir bak!.. Gzlerimi outurup baktm, yata bo. Kekliini aramaa gitmitir ana! dedim. Yalnz bana nasl gider, hemen ko ardndan!.. Olur ana, zlme, bir aresine bakarm! dedim. Ama babamgile azk gidecek, mallar suya kacak, nasl edelim? Sen mallar sularken ben az hazrlarm. Alr deirmene koarsn. Oradan kardeine geersin... Dndm: Avlandmz yerlerle deirmen ters ynde. Ama anam zlmesin diye peki dedim. Frlayp mallar suya kardm. Sulayp geldim, anam az hazrlam. Ayakst bir drm yaptm. Azk torbasn taknp kotum. Babam deirmeni bekliyordu. Dedem de yanndayd. ki mterisi vard. Bir bizim kyl, bir Kavakl. Onlarla konuuyordu. Dedem beni grnce sevindi: Evde ne var, ne yok tosun Alim? Anan, kardelerin nasllar? Bamza geleni anlattm. ok zldler. Eniteme de kzdlar. Babam: Bu benim kayno, ocuktan beter iler yapyor bazan! Ne ayartyorsun ocuu be Kadir? diye sylendi. Sonra, Haydi git ara, haydi!.. dedi. Hele dedem, cin ifrit oldu, ne diyeceini bilemedi. Gittim, idemli derenin, Yamkam'n, Topal Turna Yur-du'nun oralarn mee mee taradm. Keklik gibi ttm, Ya-aaar, Yaaaar!.. diye bardm. Ne keklik var, ne Yaar. kindiye doru dnp geldim. ki saat sonra da kardeim geldi. Gzleri kzarm, imi, hl alyor. Keklii de yok. Anam: Alama tosun Yaarm! Biliyorum acn byk! yle kek61 lik bir daha bulunmaz, biliyorum! Ama Kiraa paaz, vu*-. s^^ tutarsn. Evet, yle elcik etmek zor. Ama kap gitti ite, ne yapacaksn? Kular da zgrln tadn bilir. Frsat bulunca kaverirler. stiyorsan, yarn da gidin Ali aanla, bir daha arayn. Haydi imdi kes alamay... Akam evri daymgil geldiler. Kadir enitemin grnd yoktu. Her halde utancndan gelemiyordu. Daymgille oturduk, ge vakte kadar kardeimi avutmaa altk. Dayanlmaz aclar iindeydi. evri daym: Yarn erkenden gidip arayn gene! Su balarna feln bakn. Belki bulursunuz... dedi. Yattk. Ama kardeimin st kirpii, alt kirpiine dememi sabaha kadar. Anam, Dnd durdu yatakta, Yaarm dnd alad! dedi. Sabahleyin ii gc brakp gene krlarn yolunu tuttuk. Biraz ekmek azk aldk yanmza. Hellece ayn getik, Yank-am'a vardk, Gakguburak gakguburak gak gak... ttk, slkla Ky ky ky... ettik, bulamadk gene. Sonra idemli dereye, Topal Turna Yurdu'na getik.
30

Kalburdan geirdik oralar. Yer yemi, gk ekmiti sanki. Yoktu. Akam ge vakit, yorgun, bitkin, dnp geldik. Anam, artk kardeimin safl stne ykler anlatmay brakmt. Acsn sndrmee alyor, yarasn iyiletirici szler konuuyordu: nsan bir kuu tutar da salarsa, Ulu Tanr ona cennetinden en iyi yeri ayrrm! Hele ocuklarn sevab drt kat olurmu! Senin de byle. Sevaplarn birikiyor... diyordu. Ama kardeim oral olmuyor, hep keklii dnyordu. Byle bir tutkunluu bakas anlatsa, gzmle grmesem, dnyada inanmazdm ben. Kardeim ylesine vurgun, ylesine yangnd kekliine. Keklie de kzyorum biraz: Madem bu kadar kaynatnz birbirinizle, niin brakp gidiyorsun? Haydi brakp gittin, ni- in dnp gelmiyorsun hemen? 62 radan biraz ekmek alp frlam evden. Hi tprt etmeden nasl gittin? Ruhum duymam!.. Aramazsa karasevda olacak, brak arasn! Arasn alsn... Brt bcye raslar. Domuzlar Keskin dalarna yaylma gidiyormu. Issz krlar... Git gene ardndan... Ne gideyim, kendi krlarmz! Domuzlardan feln korkmaz o!.. Neyse, hele bir akam olsun da... dedim. Akam oldu. Kardeim, omuzlarn drm, gzlerini, dudaklarn iirmi, kp geldi gene. Yoktu keklii. Bulamamt. Bulaca da yoktu. Yarn gene gideceim... diyordu. Ah benim saf Yaarm!.. Gitti, gelmez artk! Giden gelseydi gmtlkten babacm gelirdi!.. dedi anam. zlmeyi brak Yaarm! Yokluuna al. Yaza ne kald surda? Budaylar biilirken her yer palaz olur. Been beendiini tut. Byt, elcik et. Ama bir daha unun bunun szne bakp salma... Birazdan babam da deirmeni dedeme brakm, kp geldi. pt okad kardeimi: Hi! Zaten senin bu kadar zlmene yanarm! Daha ocuksun. Bu sana bir ders olur. Yarn byrsn. Bir tfek alrm sana. Bir de yeni keklik tutarsn. karsn dalara, dilediin gibi avlanrsn. "Brak kekliini!" derlerse brakmazsn. Hi zlme, hi!.. Yedik itik, dereden tepeden konuup yattk. O gece ekenden deliksiz bir uykuya dald kardeim. Adamakll yorulmutu Ara sra derinlerden derinlerden inliyor, sayklyordu. Ama uyuyordu da. Babam da, Unutur canm unutur, hep byle gidecek deil! Ne olsa ocuk! diyordu. Ben de yle sanyordum. Ertesi gn anam gene erken uyanm. Elini uzatp kardeimi yoklam, yatanda duruyor. yi! demi kendi kendine. Sonra, Cmck daha yatp kalkaym, daha erken! diye d63 nm. Tam yorgam bana ckcinui ^^__._ masn m? Frlayp kalkm. Var bir ey ama, hayr bari olayd! demi. Kapy ap bakm: Keklik! Kardeimin keklii!.. Anamn lna uyandk: Koun koun! Yaar'm keklii gelmi, koun!.. Baryordu kapda. Gzlerimizi outura outura gidip baktk: O! Kardeim de koup geldi, pt kekliini, okad. Deli oluyordu sevincinden. Ne yapacan bilemiyordu. Babam, Keh keh keh! diye gld gevrek gevrek. ayordu. Bizi asl artan u oldu: Kardeimin keklii yalnz deildi. Bir tane de arkada getirmiti yannda. Her halde Topal Turna Yurdu'nda bulutuu keklikti bu. Kardeim, kendi kekliini seveceim, sorguya ekeceim diye uzun zaman onu grmedi: Neredeydin? Syle neredeydin? O kadar aradm, ttm, neye ses vermedin? diyor, habire okuyordu. Baksana, seninki bir de arkada getirmi! dedim. Dnp bakt, yle miii? diye zplad, el rpt. O sabah orbamz az tadyla itik. Kekliklere yem, su verdik. Biraz sonra kardeim anama sordu: Bunlarn ikisine kafes yok, ne yapacaz? Anam bakt: Kat ikisini bir kafese! dedi. Kardeim iki keklii bir kafese yerletirdi. Akamst de dedem, deirmenin yanndaki kovanlarmzdan birini am, bir bakra bal karm, babamla birlikte alp geldi: Bu iin stne iyi gider, koyun sofraya, yiyelim!.. dedi. ANKARA DEDKLER BR BYK EHR ERME AKITTILAR OK AI ZEHR
31

Yaar'm babas Seyit'in anlatt para. iftilik, erilik, deirmencilik... Kylk yerinde diyor bize hayat yok. imdi yeni bir iin peinde. ehirde bir iin. Yeni bir i olsun da, ne olursa olsun. Ah bir kart olsa. bir torpil olsa, i bulmak zor deil. ehir hi olmazsa kyler kadar bou bouna deil... diyor. Alver alver, kymz bu yrede n sald, domuzlarylan bir, benim spann kekliiylen iki. Yolda belde raslatmz komu kyl arkadalar taklamadan edemiyorlar: Bekr Amerikanlar gelmiyorlar m? Yok mu avclarn iinde? Bir iki de kz verin, temelli artsn nnz! Kzlarnz da etli butludur hani! Biraz yunup paklannca mis gibi olurlar... Elde gevenaz, boboaz ok! n!.. Kuru bo nn ne deeri var? Ben inliyorum, hayat yok! Ben n isterim cmck hayat getirsin... Alver alver, gene yaz bitti bak. Ne kattk ambara? Ne geti elimize? ekip bir Ankara'ya gideyim diyorum, hani para? Bir kart, bir torpil bulup ie gireyim, ekeyim avrad, ocuklar, babam diyorum, hani elime yapverecek bir tan? Babama sorarsan, be64 65 nim tabansz oluumda btn sakarlk. Igtm yokmu, ucv-let danas gibi devrilip yatyormuum duvarn dibine. leyecek olana i mi yokmu? Heey efendi babam, hani i? Deirmen bekle, erilik yap, gbre ek, kstebek ldr, Amerikanlar gelsin domuz avla, ate yak, domuz kzle, topla kary kzan tezek kes, gz geldi topra aktar, zemheri geldi ekini ek, bahar geldi ~ sula, yaz geldi bi, d, savur, deneyi deirmene gtr, unu eve getir... Hayhay, getireyim! Ama sonu ne? Ancak boazna yeter hepsi. Kn ak. Yimbe kuru ay paran yok cebinde. ki arkada sokulup gelse yanna, mahcup oluyorsun. Alamanma, Holandasma yazldm, gelmiyor sram. Bulamadm bir kart, yok torpilim!.. Gideyim Alamana, versinler iimi, cretimi, katr gibi alaym. almaktan bkarsam eeim! Paralar babamn nne deste deste ymazsam dnyann en aalk insanym! Bir kuruunu Alaman avratlarna, yada bizim burdan gitmi yosmalara yedirirsem benden adi adam yok! t gibi uysal, at gibi acar, eek gibi dayankl alp, nce oluk ocuumun, sonra da milletimin yzn ak etmezsem, damarmdaki kan kurusun! Haggaten srasn bekleyip de giden arkadalara ta atmak deil ereim. Hell olsun, talih, Kr Salih, ekip gittiler, alyorlar, ouyla askerlik ettik, ouyla karakollarda sopa yedik, kimi tomafil alp deviriyor, kimi iip iip baryor, kimi d kavga, cinayet; ama rksz koz olmaz, gene iyidirler. Duyuyorum, sylyor radyolar, yolladklaryla kapanyor Ankara'daki beylerin a. Yolladklaryla dnyor i tecaret, d tecaret, sr deilim anlamayacak! Giden arkadalarmn birinden geri kalmadm gibi, hepsinden ireli gemezsem alkanlkta, gene eeim! Yok, gelmiyor sram. Yok, bulamyorum bir torpil. Yok, kmyor yedirecek param!.. rktim sirktim, bir yirmi lira buldum. Alt da Ismahan'da varm, beini aldm. Karami'nin cip Krkl'ya gidecekmi. Dedi: Be liradan aa idare etmez! Sekiz kii karsa krk lira, tevlike! Benim hesabm en az elliye gitmek. Belkim iki de yolbinersin. Yoksa ne yapaym akada? Bin lira Amerikan irketine, iki bin onarmcya, bin. Eee, rmak suyu yakmyor, benzin yakyor bu. Daha stne ya,gres, lastik, trafik, kaza, ceza.. Be liran varsa binersin Seydo yeenim! Haaaay, gznn iine goyum dnya! Meerim millet kyn iine bir cip gelsin deyi beklenmi! On kii dolutu st ste, ikisi avrat. Glesim geliyor bunca sinirli halimle. Ali Delikurt, Gssn' ineletmeye gtryor ocuu olmuyor diye. k Mehmet-de Dilber'i gtryor, ocua kalm, boalttracak! Ali Delikurt yz lira brakr gelir, ama ocuu olur mu ol- maz m bilmem. Fakat k Mehmet, yz elli, drt yze dnemez Krkl kasabasndan. ocuu aldrr ama kan da akar, akar Dilber'in. Ne has idi kzlnda! En yandm oydu, babam Ismahan' alverdi. Neyse, gemie maz, yenmie kuzu. Fakat cenaballahn ileri mi ters, insanlar m tersine evirdi, ayn kyden iki ift gidiyor, biri istiyor kars doursun, biri istiyor dourmasn! Birine lzm, birine lzm deil ocuk! Lzm olmayana var, lzm olana yok! Onu buna, bunu ona niin vermemi cenaballah, hl da niin vermiyor? Din mi, siyaset mi, recim mi? Anlyorum, ama anlatamyorum... Bokubyn Yksel de fosur fosur cara iiyor kutu kadar cipin iinde, patlayacam! Benim gibi k Mehmet de sinir oluyor. Kzlseki'ye vardk bard: Lan olum sndr u zkkm leceim!..
32

Diklenmedi, sndrd. Karami de kuraln syledi: Otoposta miniposta iirtmez Belediye! Gidin Ankara'ya bakn, yasaktr. Dolmularda ancak terbiyesiz mteriler ier. Bizim Krkl da belediyelik, velkin byle bir yasak yok! Kendi kendimize dnelim, ok sakncas var sala. Gara kanser yapar bir. Nefes almay zorlatt iin akcier veremi yapar, iki. 67 66 Bu ikisine yakalanan uu .__, men lr yeenim. Avradn el alr, el girer yatana. Tasarla bak, ne kadar kt bir hal! Ben bir filime girdim. Herifin birinin var bir gzel avrad. iyor byle caray, hho hho hho, meerim esral sarp iermi. Akam oluyor, lmba snyor. Avrat ayan tepiyor, dirseini furuyor, i yok bizim aada! Eee, ne yapacak bu avrat? Ben ok acrm byle kadna. Gzel bir, * gen iki. Feri Cansel oynuyordu. Yahut Fatma oray neyise. Komusunun bir olu var fotbol oynuyor. Hemi de sinemaya km filim eviriyor. Bir gn, iki gn; herif hho hho hho demede olsun, bunlar buluuyorlar futbolcu delikanlylan. Delikanl da yirmilik ivi eolu eek! Hasadn karyor avrat-cazn! Gnde iki sefer, sefer! Tabi o kadar bulumann neticesinde, olan fotbol manda yeniliyor. Bunu glp ten atyorlar. Filim daha uzundu unuttum... Ayderesi'ni getik teker patlad. Yamadk iirdik iki saat. Sonra Taan'a vardk. ki kii kolunu kaldrd, Bizi de aln! Bekleyin sizi de yarn alaym! dedi Karami. Zngagmk doluyum kusura bakmayn! Battaloba, Kulaksz, Balk... Krkl'ya varmadan paralar verdik biz. Gzmzn yana bakmadan ald beer liramz. Ankara miniposlar bekliyor, koacam, Ali Delikurt sordu doktorun yerini biliyor muyum? k Mehmet de yzme bakyor, biliyor muyum? Heeeey Allahm avanaklar! Ulan avratlar deiiverseniz de hem paralar gitmese, hem de ine u bu deye yoksullarn canlar yanmasa olmaz m, yok mu bir kolay? altrsanz ya omak kas kafalarnz! dedim yrdm. Onduu yerden gece kam milletimiz. Ardmdan anama avradma sdler. Gurbette kendi z kyllerimlen dmek iime gelmediinden, sdklerini duymayverdim. Bindik Ankara miniposuna, sekiz lira. Kprba, Irmak istasyonu, Elmada, Kzlcaky benzinliinde istirahat. Bay iin, Bayan iin levhalarn asmlar. Girip bir su dktm. 68 ler namaz klyor. Gndemez, Karabayr, Ureil, Dutluk, Mamak'tan girdik Ankara'ya. Getiim yerleri renmeyi severim. Askerlikte trene bindim, Kurtalan'a kadar istasyonlar ezberledim, unuttum. Yemeye yemeye tulumba tatlsn da unuttum ne yapaym? Dndm, doru Bulma'ya gideyim. Talih numara apkamn iinde. kinci kata kaym, bir hanm memur var, eilip selm vereyim. O yoksa, kafas kazmk olan vard, duruyorsa eilip ona vereyim. O da yoksa bir gz ayda, bir gz ayda rfan Beye gideyim, eilip ona vereyim, soraym Alamanya sram daha gelmedi mi? Fakat yava ol bakalm Seydo yeen! Kuyruk var Bul-na'mn kapsnda. Alaman kuyruu deilse eeim! T karlardan bellidir soyka. Neyse haydi bakalm, duralm biz de. Duranlar Allann kulu deil mi? nmde Haymana-Tabakl kynden Yasin Krolu. Yedinci yla devrilmi, hep byle beklermi. Bir daha dnyaya gelirsem doar domaz yazlacam ki otuz be yam gemeden sram gelsin! Daha Yasinle tantk tanmadk, ardma Beypazar-Baren kynden Mahmut Krlang durdu: Bilemedik! Avrad yazdrmak varm nden! Sras tez geliyormu. Oraya varkn istek yapt m sen de gidiyormuun. Bilemedik! Yazdr gene diyorlar. Alt buuk yl oldu, ok bekledim, emeklerime acyorum, boa gitmesin deye sabrediyorum... Paydosa yarm saat kala geldi sram. Akam paydosuna! Tanmadm bir memuru oturtmular camn ardna. Rvetten atmlar tenkileri. yle konutular kuyrukta. Durmayp atsnlar, sormayp atsnlar, gelen de yir! Bitlen pire bilem yiyici! Trk'ten rvet kalkar m? Kalksa en nden ben sevinirim, nr, gurur duyarm milletinden. Bekleme yahu, fiini ver!
33

Adm Seyit Bklmez. Bu benim babamn soyad, ben bklrm. Fiim de ahack!.. 69 DU SCU Jlo. j.,-------__ Nfusum yanmda yok! Nerden belli bu fi senin? Bakasnn fiiylen gelip sahte pasaportlan gidenleri yakalyorlar, ucu bize dokanyor! Nfusunu getir... Yahu beyim, yeni beyim, byk beyim... Tak tak vurdu parmandaki yzkle cama. Baren kynden Mahmut Krlang' ard. Tabi onun da nfusu kmad stnden. Bu nfus sormay yeni icat etmiler. imdi kye kadar gideceiz, yeniden para bulacaz, yeniden babam kandracaz, pazara gidiyorum feln azylan yeniden Ankara'ya geleceiz, yeniden kuyrua duracaz, bu sefer sramz gelince diyecekler: Nfusunuzla gelmeyecektiniz, gidin nfussuz gelin! Bir daha decek bizim sra gerilere! Alaman srasnda hayat yok. Ulan bir kart deyivermedi godumun evirmeni Amerikan avclarna! Kendim derdim bileydim kart deyecek kadar bir Amerikanca!.. ktk ardmza baka baka. ktk yanllkla domuz kurunu yemi it gibi mouklaya-| mouklaya. Yrdk, Orduevi'nin nne vardk. Byk yap. Subaylar'oturmular bahesine. stlerinde tenteler. Hanmlar salarn taram. iekli emprimelerini giymiler. Bizim zamanmzdaki giysileri deimi albay yarbay takmnn, yalanyorum. Alamanya sram gelmeyecek, yalanyorum. Asker ocanda gzme da gibi grnen binbalar delikanl gibiler imdi, yalanyorum. Yalanyorum akasyalarda gn klar, kular... ku boklar... vicirdeen sereler... dm sdyor, yalanyorum... Yrdk Kzlay'a yukar. Yeni dkknlar, yeni vitrinler. Ky satsak birinin yarsn alamayz. Yrdk Mahmut Krlan-g'la. Geyinmiler en naylon geysilerini kadnlar. Erkekler de uzatmaya balamlar enselerini. Yokmu Mahmut'un da tand, torpili. Valla benim de kylm Tecir Ali var, Kavakl'da kapc. Amerikan Elilii'nin yanndan, Su Deposu'ndan saplyormu. 70 Kars Glcan akrabam olur. Kardasn olsa neye yarar? Kendim sar mym yanlarnda bilmem ki, seni de gtrp sdr-sam ay Mahmut arkadam? Bakt yzme Barenli Mahmut: Ben gider Hergele'de handa yatarm. Verim be lira. Bir daha da ya gelirim, ya gelmem. Yada dker dnr bir tarla satarm, yazdrm avrad. Baka ne bok yiyim arkada? Eer sen kyln Tecir Ali'nin evine varcaksan, hemen urada ellerimizi toka edelim, git gle gle. Ben de kendi kadersiz bamn aresine bakaym... Ellerimizi toka edip ayrldk Mahmut'lan. Ankara'ya iki gelip gittim eskiden. Tecir Ali kylmn evine de gelip gittim. Ama bu evine deil. O zaman Baheli'de 16'nc Sokak'ta kapcyd. Oradan Esat'a geti. Esat'ta elendi ki yl. Oradan Kavaklya geti. imdi ilk gideceim. Bakalm ka emeden kabul edecek mi? Glcan Hanm yz verecek mi? ehir bozuyor insanlarn ahlkm. Yrdm apkam bamda. Kmdaki pantol yamal. Ceketimin kolu dirsei erimi. Yakalarm yadal. Yalnz akl edip berberin nne oturdum kyden kmadan ki, ensemin, kulamn kllarn krpttm. Bir bunu iyi yapmm. Bir de su dlndm dn gece, iktiza etti. Kzlay kavandan getim parkn enesine, korka korka. Oradan yrdm. Bissr durak var. Az ok biliyorum Kavakl hangi ynde. Otoposa binsem iyolur ya. Bir yanl yere basarm, birinin ayan inerim aybolur. Yryverdim yukar doru. ocuk, bahesinin iinde sallangeler, gncraklar. Btn dayireler, btn Bakanlklar paydos etmi, gnn batmasna daha dnya var. Kalabal caddeler almyor. Yrdm kydan kydan. Yrdm sine sine. Haggaten lem kazanm, kalem yutmu. Kars'tan, Sivas'tan, bizim kyden, Mahmut arkadamn kynden toplamlar, hu talar ymlar st ste, bu asfaltlar dkmler, hem de rahmetlik Gazi'nin heykellerini dikmiler. Bakanlk yaplar hirer almet. Almet olduklarna gre baksalar yzmze! 71 I Emniyet Genel, Candarma Genel, Byk Millet Meclisi Genel Kurulu! Hepsine de maallah! Bir iyiliklerini grmedik, yerlerinde saolsunlar! Eskiden arpamz budaymz alrlard, imdi oyumuzu alyorlar. Sonra da gzel gzel direklei-yorlar biribirleriylen. Sevdiim biga
34

mebbusa komnis diye saldryorlar. Gn devran onlarn, ben ekmek derdine kul olmuum. Yamal geysilerimin iinde eriyorum. Tabanm dayamyor ki ortaya kp iki lf edeyim. Rus Elilii imi. Rus deil Sovyet, efendi! nnden getiimi grmesin sifiller. ekmesinler resmimi. Yazmasnlar fiime... Yolumu saptp tenki kaldrma getim. Su Deposu buralardr, nereyi aryorsun? yi bilmiyorum aradm yeri ki! Bizim kyl Tecir Ali var, Kavakl'da bir apartumanda kapc, onu bulacam. yi bilmiyorum adresini. Ama kapc nasl bulunur bilirim kapcdan kapcy sorarak... Kavakl'ysa, buradan sap sen... Saptm sola yokar. Kenneddy Cad! yazyor bir caddenin banda. Kenneddy Cad! Bklm Sok! Kenneddy Cad'dan girdim usulca. Selmn alikm hemerim!.. Aleykmselam, meraba!.. Memleket nere hemerim? Akdamadeni - Yozgat... Ali'yi soruyorum, Tecir Ali'yi, Ankara - Sulaka! Esat'ta alt iki yl. Bir yldr Kavakl'da diye duyarm... Valla Kavakl kocca vilyet, vilyetten de geni belikim. yi biliyor musun Kenneddy Cad'da durduunu? Eee imdi biliyorum desem yalan olur. Kavakl'da biliyorum amma... Haa, yle doru konu! Sen imdi sadan yr. ki, , drt apartuman sona Yonca Apartuman gelir. Oku bak almla72 pclar... Aferim, anlad. Hemi de gzel anlatt. Yrdm sadan. Buldum Krkl'nn Kavlak kynden Mmin'i. Uzakm bizim kye ky. Ama yakndan biri varm, bizim yolun stndeki Kulaksz kynden hsan. Dedi: Git ona sor, gcenme! Gider sorarm ne gceneceim? Ayzt Apartumann kapsna vardm, buldum hsan'. Dedim, Byle byle! Dklcek kynden Tecir Ali'yi aryorum, bilir misin hsan arkada! Kyls m oluyorsun? Kylsym, bir greyim dedim... Valla bir Ali var ama urada Bklm Sokan banda, Tecir mi, yoksam ecir mi bilemiyorum. Sulaka'dan evet, ama ky tutmaz belkim. im baskn olduundan hemerileri dolamaa amanm kalmyor... Bklm Sokan basma nasl gideyim? Yr sadan yukar, kvrl aa! Buldum Ali'yi, bizim Ali deil. Ama biliyorum Tecir'i! dedi ok oluyor apartumann deitirdi. ankaya Yeilseki Sokana gitti. Sokaa girende pastane var. Pastaneyi ge, arkteri var. arkteriyi ge, aklmda yanl kalmadysa 02 numara. Ben o yanda alrdm, bu yana geldim. Tecir de o yana gitti, haberim var... Taksiler, dolmular, otopos, troleyboslar vzr vzr. Yrdm uzun sokaklar, yokular. Yoruldum. Akam da oluyor. Ne zorumu yoksul olmak, ne zorumu garip olmak, kr olmak? Her ne kadar hem Tecir Ali'nin kendine, hem de akrabam olan avradna cmck gvenim vara da, yemek saatini gei-rirsem alk tokluk sorarlar m, sormazlar m? Alsam surdan yarm ekmek yiyiversem, sonra yrsem? Paray gzden kar-sam m, karmasam m? Cebimdekini skp duruyorum, neyle dneceim? Kalrsam, iki gn neyle kalacam? Yr bakalm Seydo yeen, mevl kerimdir. Yr. Benim kadar yrse btn yryenler varr. Karanlk iyice bast darlara. Vardm 73 Tecir Ali kylmn aparumauma. inip kapsnn ziline bastm. il ocuk kmler makarnann bana, karnlarn doyuruyorlar. Kalkt Ali, tokalatk. Sarmatk, tp tp ettik biribiri-mizin srtlarn. Glcan kalkt el pt Hogeldin Seydo aa, naslsn? ocuklar var, kalkp el ptler. Aferimler ektim iimden. Kolumdan tutup bast Ali: Sofraya buyur, kaynanan seviyormu! Glcan'n yzne baktm, kydeki tokgzl duruyor mu? yi bir amz da yok Seydo aa, hogresin! Ziyade olsun, nimetin kts olmaz! dedim oturdum. Birden yle bir hava
35

verdiler ki oturmazsam darlacaklar, rahata oturdum. Glcan ocuklarn nnden ekmekleri benim nme kaydrd. Ali de pantolonun cebinden para kard. Git ekmek al Grsel! dedi oluna. Alver alver, karnlarmz doyurup bereket okuduk. ekildik duvarlarn dibine. Birer cara yaktk Ali'ylen. Eeee, anlat bakalm, ky nasl? Ky ok iyi, bildiin gibi! Babangil nasllar? yiler selmlar var. Getiren gnderen saolsun! Ismahan bacm nasl, ne yapyor? yidir ok ok selm var... il ocuk da iyiler mi? yiler, ellerinizden perler. Baka ne var, ne yok, hastalk salk? Yok bir yaramaz haber, saylarmz tamamdr. Yaar'n keklii duruyor mu? Duruyor! dedim, gldm. ki gn oluyor, Amerikanlar geldiler, iki domuz avladlar. Karami cip ald. Bindim, 74 Krkl'ya kadar onunlan geldim. Beer lira diyor kelle bana. Ordan efendime syleyim, domuz avnda Amerikanlar oban Rza'nn iti furdular. Bereket lmedi, yarasna tuzlu ya bastlar. .. Kozakl Rza'nn itini mi? Unutmamsn, Rza'nn... Baka havadis yok! Eee, sen kendin naslsn bakalm, ne derdin var? yoldu sorduu. Sormasa kendim aacaktm skla skla. Anlattm geli nedenimi, Glcan da duysun. Kyde hayat kalmadn, yaantmzn bir tadnn olmadn, ufak yollu bir bulup ehrin kulpundan tutmay yarsdm, ak ak syledim. Ayplanacak yan yok derdimin, aynsn kendin de yaadn Ali efendi! dedim. Kapclk, mapclk gibi mi? Kapclk olur, baka olur... ksmet! Glcan atld: Ne olursanz olun kapc olmayn aman Seydo aa! Allah dmanm kapc klmasn!.. Ali ters bakt karsna: Tek dur g! Karma lfmza!.. Glcan kzard: Yabanc deil diye sylyorum. Ismahan abam dayanamaz, zaten szl! Gene yle szl m yengem? Aynen bildiin gibi... Ban ne- eip dnd Ali: Valla!.. dedi. Kapclk istesen kapclk da kolay deil Seydo yeen! Ankara'da i, hi de kolay deil! Kopan geliyor. Sanrsn Aras', Karasu'yu, Dicle'yi, Frat', koca Kzlrma evirmiler, durmadan akyor! leri sorarsan, onlar da cet ua, kk alanlara konmuyor; alettirikli tiren, ufak istasyonlarda durmuyor. Bilemem ne yaparz, ne yaparsn? Yani ok zor! Zor diyorum, bildiin gibi deil! ansn Allaha... Evin tavanna bakt. Bizim burda iyi kt katlandmza bakma. Kat75 lanmayp ne bok yiyeceksin? Glcan'n dedii haggaten doru, Allah dmanm kapc klmasn. Ama baka i olmadna sebep katlanyoruz... Durdu, dnd gene. Bir sre sesini karmad. Mamafi! Bir hemerimiz var Belediye otoposlarn-da ofr. Bana bir tarihte dediydi, ura sana garaclardan i bulalm, ofrlm yok, garaclardan ne i bulacak? Bekilik mekilik. Ne olsa kapclktan iyi. Ama urayamadm. Yarn bir frsat olursa gidip grelim. Varsa bir i, ona ben gireyim, buray sana brakaym! Glcan tepeden trnaa szd bir anda beni: Bakalm kabul edecek mi kat malikleri, ay Ali? Dorudan doruya etmezler de, ynetici Hasan Beye tasfiye ettiimiz zaman alrlar: "Drstr, namusludur, azndan lf kmaz, girene kana dikkat eder, tokgzldr..." Yengemizin hastalkl, szl olduunu feln sylemeyiz pein. "Ka ocuu var?" feln deyi sorarlarsa iki deriz. Bizim , Seydo'yu tercih ederler. Yanan alettirii, kullanlan suyu nfusa gre lyorlar bunlar. Olabilir derim ben. Bakalm... Gene tayana bakt Tecir Ali. Bunu byle hallettik deyelim. Velkin bu gece nerde yatacaksn? Evinin iini tarad gzyle. En ok skldm nokta buras. yle dar ki kapc dayireleri bodrum katlarnda, bir arkada kp gelince ban yere eiyorsun. ki kii gelse, ehirliler gibi, "Kusura bakmayn, gidin telde yatn!" deyeceksin. tel parasn verebilsen, hangi parayla, hangi gelirle? Zorluk bunlar Seydo! Hava yok, gne yok, ayazn dibi! Avradmn da, benim de amanmz kalmad. ocuklar bilem sz buldular imdiden! Fazla yarsma bence kapcl. Ama baka bir i bulamazsan, yapacaksn. Sen de bir i bulup bakasna devredeceksin abuk... Haklsn! dedim. Glcan: Yatacak iin tasa ekme Tecir! Seydo aam yabancmz deil. Dek var, rt var. Kapnn dibi de olsa serer yatarz... 76
36

Ka dayire bu apartuman? Carasndan derin derin ekti: Bu apartuman bir katta drt dayire olmak zere alt kat, 22 dayire! Sadece, at kat var, oras iki. O da drt olsa 24 dayire olacakm. Yukarlara inip kmak mesele! Para olarak ne geebiliyor elinize? Valla paraya bakma! Para iyi. Ama elde kalmyor! Ne geiyor? Temiz alt yz. yz kadar da Glcan karabilir, dokuz' yz. Ama syledim, kalmyor elde. Her ey paraylan! Hem de ate pahas... Gzlerim irelmi. Grd Ali. Ky ona anlatmann gerei yoktu, ky o da biliyordu. Ylda bine bile gelmiyor bizimki. obanlar 1500'e dururlar, yl on iki ay! Tecir'inki yle byle on bin. yi para gryordum bunu. Ama diyemiyordum yzne. Katlarda oturanlarn aylklar ne kadara gelir dersin? Hangisini soruyorsun? Burda adam var, adamck var. En az olannki bin, drt bin. On bin olan da var. Ayl on sekiz bine gelen bilem var. Buray baka yerlere kyas etme. Bura kompuradur yeri, yle demiyorlar m? Kompuradur yeri, tamam! Byk adam bunlar. Bir tek kknk memur yok ilerinde. Hepsi hkim, yarbay, albay, umum mdr, mstear, senatr, vekil, temiz azas, byk tccar, sefaret memuru, Amerikal, u bu! Yirmi numarada bir Sema Hanm vardr, onun da ok kalm babasndan, kocasndan. Bir dayiresinde de be renci var, ortak verirler kirasn. Bir dayiresinde operatr, bir dayiresinde pangac, bir dayiresinde sarraf! Aylk kiras bin be yz burda bir dayirenin. Yaknda iki bin olur... Pekey Ali efendi, kimin olur bu mlkn tm? imdi mlkn tm diye bir ey yok! Mehmet Bey var Rize'nin Pazar kasabasndan. O yaptrm buray. Arsa sahibine vermi dayire, satm gerisini. Kiminin kendi mlk, kimi kirac... oturuyorlar! Gidiyor byle... 77 Gidiyor, bakalm nere kadar, ne zamana kadar ha? Gld Tecir Ali: rencilere bakarsan yakn! Ama brakrlar m? Eee, yle... yle!.. Memleket rencilerin deilkine! Oras da yle... Hemi de, iyikine rencilerin deil! Hakl konumuyorlar m sence? Hakl haksz' brak. Hak konu deil bu ilerde. Tehlike konu... Gzlerini tavana dikti: stmzn stnn stnde bir albay var, Miti! Bir konusun dinle. ok tehlike rencilerden yana olmak. yle bir niyetin varsa sakn! Nerden olaym, nasl olabileyim? Ben kydeyim, onlar burda! Yarn geldiinde feln engel atarlar, gzn a! Bana da ok taklayorlar, basmyorum faka. Sabah akam uruyorum, durmadan propaganda: Kompuradur burcuva, brokrasi burcu va, prolater burcuva, neden bu apartumanlar hepimizin ortak deil? Neden kimi kapc? Kimi yiyecek ekmee muhta? Neden kimi 18 bin alr ayda? Kimi sekiz yz bilem alamaz? Hi geilmiyor propagandalarndan!.. imden ben bunlar bin kere diyorum gnde, neden neden, neden? Bizim azmz m kokuyor? Kokuyorsa bilem alktan kokuyor. bulalm, gzel gzel alalm, karnmz doysun, askerlikteki gibi temiz macunlarlan framz dzenli olaraktan yapalm, neden koksun o zaman azmz? Bugn, bin surda dursun, ben yze de razym! Mna goyum byle adaletin! Hakl deil mi renciler? Ama iimden konutuklarm dmdan konuamyorum. Dayamyor tabanm... Fakat Tecir de hakl! Ben buray bam kurtaraym deye yarsyorum. Dnyay dzeltmekten yana deil tavrm. Onun iin bam salladm: Haklsn kylm! Hakl deilsen bile haklsn!.. 78 sonuca varmamz, zor, orada braktk. Yatalm, cmck da yeri dinleyelim! dedi Tecir. Dinleyelim Ali efendi! dedim ben de. * Ertesi gn ona kadar bitmedi Tecirgil'in ii. afaktan kalkp pleri dktler, merdivenleri sildiler tek tek. Cam gibi parlattlar duman renkli mermer merdivenleri. Alt buukta scak suyun motorunu altrdlar. Her evin musluundan scak akyor. Kat malikleri vede kiraclar, kalkar kalkmaz banyolara girecekler.. Sonra baladlar efendime syleyim, rek brek
37

datmaa. Gazeteleri kaplara koymaa. Ziller alyor, bir ondan, bir bundan. Dokuz oldu, alveri yazdrmaa balad hanmlar. Zor i! On bire kadar msadesi yok bizim Tecir'in, ok zor! On birden sonra da yemek zaman. Bekle, en iyisi, leden sonra gidelim! dedi. Tuz yumurtluyorum elin evinin stnde. Kylk yerde olsa neyse. kp biraz dolaaym bari uralarda! dedim kendime. ktm. Yukar doru furdum biraz. T gazeteci mahallesine kadar trmandm. Panga evleriymi, oralar grdm. Kaplar demirden, merdivenleri mermerden apartumanlar. Gemiye benzeyenini bilem yapm elin olu! Kapc arkadalarn ocuklar kaldrmlarda. Karlar duvarlarn diplerine kmler. Hem gneleniyorlar, hem kirmanlarn dndryorlar. Bir felket karmaa gibi grnd Ankara'nn halleri bana. Mafz Alay'ym, tutmu bir depeyi. Cumhurbakan konaym, bir depeyi de o tutmu. Paalara yaplan yeni kkleri grdm. Polis mi, subay m, kkn bakmclarnn apartumanlarn grdm. iee bomular, gertmiler her yakay. Durup baktm uzun uzun. Durup baktm en yukarlara, en aalara! Bir yan km ge, daha da kyor, bir yan yerlen bir! Kzlay'da, Ulus'ta, Dka-p'nn orlarda, Baheli son duraklarda almet almet yaplar. 79 s.ae ue, upiaMm w, v">y*"> j________ derelerin kuz yanlarnda kondular. Gerilerde tepeler, tepelerin ardnda kyler. Daha daha gerilerde bizim Dklcekler, rk-talar, ayoba, Koyunlu, Kavak, Akbelen, hem de Beypazar-Baren kyleri, daha teler... Yozgat'n Acin, Fakl kyleri, daha teler, vatan grevimi yaptm yerler... Dou Bayazit, Glveren ky, Saravu karakolu... Cumhurbakanmz kimden korkuyor acaba, evirmi dolayn korumalar, askerler? Millet sevip sememi mi? Bir kt-lk m kacak, kyacak canna? Halkn bandaki cumhurbakannn bir korkakm gibi grnmesi gcme gitti. Ne yer, ne ier acaba? ok aylk alyor deve ekemeyenleri var mdr? algc, trkc deye sk sk toplar m gen blblleri bana? Var m byle meraklar? Yoksam dkn m bu da rahmetlik Atatrk gibi rakya? Sever mi bizim boma'lar? Baka bir ey daha geti aklmdan, iki yanma bakndm: Sabahlar kalknca gremez mi bu engimli yksekli halini memleketin? Dokunmaz m vicdanna? Tecir'in apartuman bulamam belkim deye korktum. Bir an nce yolu tutaym dedim. Gazeteciler mahallesinden aa doru sallandm. Sirkede kurt yaar gibi bir sefann iinde beylerimiz. Hell olsun! Bir de neyi grdm en ok? Dolmulara binenler ehirli, srenler kyl. Yazlp durur alnlarnn ortasnda kyllkleri sanki. Biribirlerini gee gee, basa basa gaza, o yandan bu yana, bu yandan o yana, durmadan tayorlar Ankarallar. Yollar da olduka dlek... Utana skla bir daha oturdum Tecirgil'in sofrasna. Bereket, gnl hl yksek, gz hl tok Ali'nin. kp gittik yemekten sonra. Ynetici Hasan Beyin hanmna haber verdi: Bir hemerisi gelmi, Ulus'a kadar varp gelecek! Glcan' da sklad: Satc, dilenci katmayasn kapdan! Trk-Amerikan Dernei'ymi, oraya kadar indik. Yamacnda otopos beklemee baladk. 80 dernekleri, irketleri, tomafilleri, tfekleri... Ordulanylan m gelmiler buralara? Senin apartumanda bilem kiraclar he mi? Eee, var dorusu! Syledim akam. Harpr deye bir uak mhendisi var. Salakane gezer biraz. O da ava dkn. Ama keklik avna. Koasar, Karagedik, Karali yanlarna gider cumartesileri. ounluu Polatl yanlarna, bizim oralara tanr. ok Amerikan var yani. ok avc oluyorlar. Ama o avclar bur-da belli bilem olmaz. Burda tenis oynarlar, yzme havuzlarna giderler. Glba'na tanrlar. Kulpleri, sinemalar var. Kiliseleri var. ok da kafa ekerler. Kutu kutu ierler biray, viskiyi, cini, ampanyay. Bahusus orenc uys, paynapl uys, aprikat uys, hep bunlar meyva suyu!.. Duyuuma ge, avratlar da erkekleri gibi alrm yle mi? Bunlar Seydo, domuz eti yediklerinden kskanmazlar bizim gibi! Hemi de meshepleri geni, kadnda kzda seninki benimki ayrmazlar pek... Bir frsat kardm Tecir aa! Alacaktm geen hafta gelenlerin birinden bir kart, gelip burda bulacaktm adresini. evirmen olacak drz konuuvermedi! ok iyi para veriyorlar-m, yle iitiyorum... ok iyi para verdikleri doru: Adamna! Herkese para verecek kadar enayi deiller bence. O
38

bizim hkmete vergi. Bizim hkmet vermi bunca memurun eline birer testi, dolu getirene . bin, bo getirene be bin... ki yl geince alt yedi bin... Boyna* da artryor... lk pein vekillerin, senatrlerin.,.. Siyaset ok bok i... rencilerin anlatt vicdanma yatyor, fakat!.. ok zor ettim, elini kolunu tuttum da biletleri ben aldm otoposta. Vardk Ulus'a. Oradan yrdk Garaclar'a kadar. ankr'nn Germece kynden dris avu'u bulacaz. Ger-mece'yi duyarm, bizim kye yakndr. Kal, Karaday, sonra Germece. Ama arada rmak var. likimiz yoktur. Onlar da 81 Dizi auyarar ujc ya. tanm acabola? Ayn yerde yaptk vatan grevlerimizi Seydo yeen! s-tanbul-Hadmky! O ofrd, ben bo gezenin bo kalfas. Biraz motor bakmna altm, onu da tmylen unuttum imdi... imdi Bakm'da m alyor dris avu? Ykama Yalama'da... kapdan soracaz! Bozuk aralar ekiyorlar ikier er. Ne kadar ok, ne kadar biribirine benziyor otoposlar, hem de onlar sren, bakan, ykayp yalayan arkadalar! Anlalyor, bunlar da kylerden tap gelenler; ne kadar ok! Bulduk. Ellerini silip geldi stpylen. Toka etti ellerimizi. Birinci carasndan karp tuttu. akt akman dris avu. Biliyorum Tecir evip duruyordu. Hemen dnmeliydik apar-tumana. Soran olur, biga hzmat kar, Glcan bagelemez... Epeydir yarsyp duruyordum seni greyim dris avu! Kylm Seydo'nun gelmesi mahana oldu. Ona bir i aryoruz a. Aklmzdan seni geirip geldik. Acap bir are var m elinde? Szyn saca yerde bir i, burada garacda feln bir grev var m? Yada bir tan bili, bir milletvekili, bir kuvvetli torpil nerelerden bulabiliriz? Kara bir eydi dris avu, temelli karard. Bakmad ne Tecir'in ne de benim yzlerimize. Bir pimanln yalmlar yalayp geti yzn, kekem kp gelmeseydik de, bu zorluklara sokmasaydik adam! Fakat gelmeyip ne yapacaz, zar aciz kaldk, zorunluyuz?!.. Bin yln banda bir iin olmu. Beni deyip gelmiin. Ama benim elimde ne yetgim var ay kardam? Yetgim olsa bile elimin altnda hangi i var? u grdn grevlerin birini bir kii dndreceke, banda drt kii var! Drt yz drt kii de eikleri andryor: "Aman bana da bir i!.." nan, milletvekillerinin, albaylarn yarbaylarn, banka mdrlerinin torpili skmyor, belkim babakann sker! Drt kiinin kaldrd bir yumurtay be kii kaldrmak zere o da! Bu durum bizim Trkiye'nin batm olduunu deilse bile, batmak zere olduunu ak seik gsterir. Trkiye, okuttuunu da devlete yklyor, okutmadn da! Belediye, Smerbank, Demiryolu, baka yok! Ulan asana be on fabrika! letsene maden ocaklarn! Kursa-na dkmhanelerini! Yapsana makine motor! Yooo, habire gs-terilik seimler yapsm, habire biribiriylen yumruklasn, habire retmen kysn, memur srsn, renci kurunlasn serseri! Ama asl kabahat kimde? Asl kabahat bizde deyecek oluyorum. Biz adam deiliz, deyecek oluyorum. Seip seip hep bu sapsi-likleri seiyoruz bir ey sanp deyecek oluyorum. Yok mu bizi bizim kendimiz kadar temsil edecek adamlarmz? Yoksa kuralm muhkem muhkem partimizi, aramzdan birini seelim arkada! Eee, msaade etmiyor, eee kapatyor, eee bask yapyor. Tabi yapar bask! Onun yerinde sen olsan yapmaz msn? kincisi, bizim partiyi, o kuruverecek deilkine yerimize! Kendimizin kurmamz art! Siz imdi bir ey sanp benden i istemee geldiniz, ben de size konfurans veriyorum. Kzmayn. Elimde yetgi, hem de i olmadn ilk pein syledim. Derdimizin dipli zmnn nerde olduunu da sylyorum... Birden azm ald: Derdimizin dipli zmnn nerde olduunu gstermen gzel de dris avu, bunu biz nasl zeceiz? rgtleneceiz temsil... Nasl rgtlenebiliriz...temsil? Bir kak suda bouyor herif partimizi? Durmadan frsat aryor ki kurduumuzu da, kuracamz da kapatsn!.. Eee, kapattrttrtma! Nasl trttrttrtmam? Kapatyor? Kanun diyor, kanun elinde! Makeme diyor, makeme elinde! Menciliste ounluk; ounluk elinde! Daha olmad pazar bile kuruyor, satn alyor arada duran mebuslar! Efendime sylevim, asker elinde, ordu elinde! Benim neyim var? ounluk
39

olduum halde aznlk gi82 83 bi srnyorum. oum, amma ounluumun ban hurafey-len doldurmu. "Bu dnyada glmen art m? Yoksullua katlanr sabredersen te dnyann yemilerini toplarsn! Allann adaleti makemelerin adaletinden yksektir..." Yalana dolana kaplyor ounluum. Gzdandan abuk ylyor. ki candarma iki tfek, kprdama, tamam kprdamyor... Bakyordum, anlyordum. Ama anladm anlamyordum. Gene de alacakaranlkt nm. Benimki gibiydi on binlerce kyde milyonlarca arkadamzn n. Fakat neden konuacak, ne tartacaktm dris avula! vermeyecekti, tamamd sz. Eee, dris avu, sen kendin var msm bu ilerin iinden bzn haggaten skmak suretiylen? Belki bir gn rgtlenecek olursak gelir ararz? Nasl var mym? Yani demin vasfettiin biimde? Ben, seni beni ayrmyorum Seydo efendi! Sen olmuun, ben olmuum, ne farkeder? Hepimiz ayn batan iinde, ayn ezik yaamn kurbanlar olduktan keri? Bunu hepimiz anlamal, hepimiz kar kmalyz. Bu da birlikten, bilinlenmekten olur diyorum... Kulak vermeliyiz dnyaya, kim bizden yana, kim deil. Kaplp gitmemeliyiz burcuva drzlerinin ardna. Yani bu "burcuva, kompuradur" gibi lkrdlar ben de sevmiyorum, ama azmdan kayor. Varsl takmnn kata ka bizim trkmze katlr? Bildiim varsllar tm biribirlerini tuttuklar gibi, yoksullar da onlar tutar. in buras yanl! Biz de kendi kendimizi tutalm deil mi? Yooo, kanp aldanp uak oluyor bizim arkadalar. Kul oluyorlar. Kimi yoklua, kimi cahillie, kimi yalana, kimi korkuya, kimi de beer onar kuruluk karlarna. En bata kendim: Bulmu olduum u ii kaybederim deye aklm bokuma karyor. Haggaten mahvolurum, nk baka arem yok. Ama btn arkadalar birlik olup, arlmz bir yana koyarsak, hem elimizden ileri alamazlar, hem de yeni iler yaratlmas, hep birlikte allmas, adil bllmesi iin isteklerimize kulak tkayamazlar... Uzattk kon84 furans. Mahcup oldum size kar. Kendi kendime kar da ma-up oldum. Bir asker arakadam gelmi, vatan grevlerimizi birlikte yapmz, ona bir i bulamamm. Vede onun bir arkada gelmi, ofr olaraktan, ona da i verememiim! dris avu beni ofr sand. Tecir'le baktk. Dzeltmedik yanln. Bir yarar gireri olmayacakt dzeltmenin. Birer ca-rasn daha iip, bir para daha konfuransn dinleyip kalktk. Eer gzm aldanmadysa, Tecir de bana kar mahcup oldu. Hani biri senden ekmek ister, senin de yoktur ekmein, veremezsin; yle bozulmutu dris de, Tecir de. Ekmek bu: stemek lmdr. Verilmez mi? Ya yer yarlmal ben girivermeli, yada kye doru giden bir cet uaylan ayoba'dan aaya sallanvermeliydim. Kye girmeden bklerin iinde dolamal, lgnlarn, yabanidele-rinin arasnda domuzlarla, tilkilerle yatmalydm. Ky beenmemi, ehirde beenilmemi bir adam olarak nasl girerdim sokaklardan kye, kaplardan eve? kp yrdk. zin istedim. ok tartndm artk eve gitmeyim diye ama ille gideceiz dedi, ekti Ali. Bu sefer otopos parasn da kendi verdi, krmaamadm. Bir solukta Ulus'a ktk stasyon'un oradan. Bir solukta da Kzlay'a indik. Gene dayireler paydos olmutu. Boalmt Bakanlklar. Bulvarn stndeki kahvelere kurum gibi insanlar oturmulard, ay kahve iiyorlar, piyasasn, voltasn seyrediyorlard kzlarla olanlarn, kadnlarn, erkeklerin! Bindiimiz duran karsnda indik. Oyalanmadan yrdk Tecir'in apartumann kapma. Tam kapdan gireceiz, bir tomafilden bardlar: Eali!.. Heey Eali!.. Ali'ylen birlikte ben de durdum. Bir sr tomafil vard, hangisinden geliyordu ses? Fakat ok ok talimliydi Ali. Bildi hangi tomafilden geldiini, kotu: Buyur Mister Harpr Beyim! Buyur efendim!.. Eali! Sen var, bu.kesekt almak, benim ev, yok yok, deil ev, ltfen benim kap brakmak? 85 Tabi Mister Harpr Beyim! Tabi, yes!.. nce kam gibi uzam, frsen yklacak kadar ince, gk gz, sar ty bir Amerikal idi. Kaln caml, kaln ereveli bir gzlk gzlerinde. ok imiti, ar puro kokuyordu. Bir sr
40

kesekd karp verdi Ali'nin kucana. Ali'nin kuca doldu. Ben atm kollarm. No no no! No olmaz. Eali bizim, bizim kapc arkd! Sen var vizitr! Sen var misafir... Koy koy! Ben onun kylsym, farkmz yok, koy gtreyim!.. Svatm iyice. Zorlan ekip alacam kesektlarn. Krk sark bir Trke: Tenk tenk, tekr!.. Bunlar feln i mi? Daha varsa, gster hemen yapalm! ran varsa yaralm, odunun varsa kralm! Hem de tayalm yukarya yonga yonga!.. Bu szmn ne kadar yanl olduunu sonradan anladm. Odunu ne yapacak bunlar? Evlerini mozotlan sttklar gibi, yemeklerini de ceryanlan biirip bulaklarn ceryanlan ykyorlar. Oduna ne eytalar olsun? Oduna benzer adamlara eytalan var myd acap? * Tecir, fenden nce ekip almt Harpr'n kesektlarn. at pat onlarn diliylen, at pat Trkeylen: Hey Betti Hanm abla! Al unlar! Bu arkadan getirdiklerini de al! ki de Harpr Bey getiriyor! Evin dolacak taacak erzaklan! Az tadylan yeyin! Gle gle kullann! Yardan ou bira, cin, viski, ampanya... gle gle iin Betti Hanm abla! On sekiz yirmi kadar diini gstere gstere glyordu Ali'nin konumasna Betti kar. ki de bebesi vard, biri olan, biri kz, bakyorlard kapdan. Biraz etli, butluydu, her eyden nce de krmz. Domuz eti en ok avratlara yarayl heralm. Harpr da kp geldi kuca dolu. Tecir birazn ald hemen, 86 aldramadm. Fazla eteklenmekten holanmazd belki. Tekr Eali! Seeenin misafir var. Ben var biiir iie... gift gift... annatmdm!.. vermek istiyorum! Anladm anladm! dedi Ali. Ben anladm sen var ne diyorsun! Benim misafir var diye, bana bir ie iki armaan etmek istiyorsun. Cin mi, viski mi, ampanya m? soruyorsun. Hibirini istemiyorum Harpr Bey. Bu arkada holanmaz. Bu var yok sevmek iki! Ben var yok sevmek!.. Harpr'a anlatabilmek iin pz Trkesini de knyordu. Sk sk da ban yukar sallyor, yok iareti yapyordu. Buuu... arkd... senin ky Eali? Yes! Bu arkada benim ky! Gut avcdr!.. Eavc bu arkd? Tfek vaar bunun? Yok tfei! Ama sever av, avcy! Vard, satt! Yoksulluk yznden satt malisef!.. Para para; mani, mani var ya, onun iin satt!.. Kimbilir ne kadarn anlad, ama zld yz. Ben de sevindim Ali sz dndrp dolatrp benim ie getirecek diye. lle de bir iyilik etmek istiyordu bana. Kyden kp ehre gelen drzlerin ou gibi, geride kalanlara balln yitirmediini gstermek istiyordu, yle anlyordum. ok gut avcdr! Birinci, birinci! Prima! Ben var memnun!.. Elini uzatt. Tokalatk. Ama ok yoksul! Puur puur! Seni alp gtrsn bizim kye! Keklii sen orda gr, av orda... Bizim ky var ok keklik! Bol bol! Fakat yoksul... Afidersin Eali, ad var arkdn? Haa, ad var tabi: Seyit, See-yit!.. Ben var memnun oldum. Ben var bir ie ampanya istiyorum size arman vermek! Siz var beraber imek... kisini alrsak dostluu artacak gibi bir umut doldu iime. 87 y.y.j.. ----Alrz, saol!.. aeam. mum u zim kye bekleriz! Ne zaman arz edersen buyur... Seyit seni bizim kye invayt ediyor invayt!.. Tenk! Tekr! Buu cumartesi, buu pazar gidibilirim!.. Bugn perembe olduuna gre, cumartesi, iki gn var. Seyit beklesin, ikiniz
41

gidin! Binin taksiye burdan. konua konua gidin! Hem de kaynan... Senin arkd var iki gn burda durmak? Ne kymeti var, durur sen istedikten sonra! Yahut ben hemen gider hazrlk yaparm, Ali adresi verir, sen gelirsin tomafillen. Kyde gzel av yaparz. Keklik, keklik! ok keklik! Eskiden daha oktu, ama kasabadan gelenler, bi-lssa sizin Amerikanlar komadlar. Arpalklarmza kadar inerlerdi srylen! imdi dalara ekildiler.:. Benim arba var ikimiz ok iyi avc olmak... Anladm. Tabi oluruz. Bir tfek bulurum. Sen de senin-kini alrsn. Kekliin var m? Keklik benim yok. Vard bir, yapmaz gut av, o keklik ben sonra braktm! Dudaklarm sktm, sa elimin parmaklarn bzp salladm: Sen keklii bende gr bendeee! Benim ikinci olann, Yaar'n bir keklii vaar, sen keklii bizde gr!.. Eali! ok gut bir keklii var kyde, ooook gut!.. Ben var cumartesi sizin ky gitmek, sen var gelmek, senin arkdla? Ben gelemem, ama arkadam gelir, zaten gidecek! (Madem gelecek, hatt beraber gideceiz, ii hemen sylemek olmaz. Yakk almaz dilenci gibi. Kalsn imdilik. Birlikte ava ktmz zaman sylerim!..) dedim iimden. ampanya iesi elimizde, elini toka ettik Mister Harpr'n, hem de Betti Hanmn... ndik bodruma. Glcan makarna, patates piirmi gene. Umuttan uuyorum. Ali de sevin gven iinde: Belkim bana da buradakinden daha iyi bir i bulunur se88 nin avclk sayesinde! Mevkisi kuvvetli bunun! Tuslog'da alyor. Hava ikmali, uak sat yapyor bizim hkmete ki, bundaki yetgi elide yok! Anlat gzelce nasl iler istediimizi. Kye birlikte gitmeniz iyi oldu. Hem de kes bir kuzu, yiyen az udlu olur... ieyi elimden ald. kard cebinden aksn. Amaa balad tapasn. Glcan da bardak buldu fazladan. ocuklar bakyorlard. Bak, valla senin ansn bu! u gne kadar bana bir kutu bira bilem vermedi! Sen olunca verdi, hayret!.. Patlatt ieyi. Kpkleri fkrd. Tuttu azna, emmee alt birazt-n. Birazn da bardaklara boaltt. Getik sofrann bana. Ali biraz da Glcan'a koydu: i! dedi. ampanya bu! Alevi kzsn. Kyde arab ierdin. Bunu da iiver. Eh, belkim bir gn olur biz de insan katarna gireriz. O zaman bizim de iecek bir eylerimiz olur. Sevdiklerimize armaan verecek teberilerimiz... Haydi Seydo efendi, safa geldin hogeldin, en kt gnmz byl'olsun aslan kylm, haydi!.. Hem iki ampanyasn itim, hem yattm Tecir'in evinde o akam da. Cuma sabahtan kendilerine biraz yardm edeyim dedim, i vermediler. Hi olmazsa pleri dkversem iyolacakt. Glcan, Operatr Fuat Beyin hanmna amara gitti, parke sildi, kap sildi, cam sildi. Ben de Ali'ylen bakkala, arkteriye, kasaba gittim. Eer-kine baka bir yerden i bulunmaz da kapc olursam, yar yarya kavradm hilesini. leden sonra da kp yek bama dolatm. Yayan indim Tarm Bakanlnn oraya. Rahmetli Menderes'in kkn grdm. Boyatm glrengine, kimbilir ka gitti! Hem de oturtmadlar iinde gn gece... Gidiyorum baaa dlekten, binmiyorum dolmua. Skp duruyorum cebimdeki paray. Diyar gurbette ne olur, ne olmaz, bir de para istemeyelim kylmz Tecir'den, temelli ayp 89

olur. Geri dnya ek-ulak dnyas. Geri dn yiyen kesesinden yer. Eek de eei dn kar eskiden beri. Ama Tecir'in de hali belli. Her ey para unun urasnda. Parasz adama1 bir tek ate bilem vermiyorlar cara yakmaa... Gene getim Emniyet Genel, Candarma Genel'in, Genel Kurmay'n nlerinden. Hava Kuvvetleri, Deniz Kuvvetleri... Subaylarmzn zel zel zel zel tomafilleri. Yrdm, Karayollar, Devlet Su leri... Byk yaplarn, Glhane Hastanesinin feln oralardan, Genlik Caddesi'nden yeni yaplm apartu-manlarn nlerinden, kimbilir nereli kapc arkadalarn gneleyen avratlarn, ocuklarn grerekten; ha taksi arpt, ha dolmu furdu korkusuylan ne yapacam bilmeyerekten Haz-reti Atatrk'n Ant Kabirine kadar vardm. Asker durmu
42

kapya, alay ederek bakt yzme. Gldm: (Ne alay edersin ay cahil olum! Soyunsan srtndakini, ne farkn var benden?) Girip bir ziyaret edeyim. Bir fatiha freyim tana. Gelemedim iten kayttan. ok uzaktr kymz, gelemedim bi-nitsizlikten, yoksulluktan. Babam ok sevdi, ok gvendi Gazi Paasna. lnceye kadar, Bir ku konduracak bamza, umu- dum lmedi, mutlaka konduracak!.. deye bekledi. ld, smet geti. Bu sefer smet'e gvendi. Ha bu yl, ha gelecek yl, yl yl yl yl... Boklu sere bilem konmad bamza. Bir aar kalkt ite. O da sattn ucuz, aldn pahal. Yllar geti, dnya dnd, yok Trk'te bir terakki! Yeni particiler tredi, geldiler kye: smet parasn svire bankasna yatrd, kardalarn, oullarn, bilkis damadn ok zengin etti! Atatrk de raknn bandan kalkmad!.. deye yaym yaptlar. Dtler ikisi de babamn gznden. Ben acmalar duyardm Atatrk'e. Evlenmi glmemi. ili ocuu da olmam. Acmalar duyardm, ok da iftiralara urad herahm. Babamn nceleri sevip, sonradan sevmez olduu adamlara kanm ld. Geri u deyecek bir iyilikleri bana da, benim ocuklara da dokanm deildir. Vatan kurtarmak, tabi elbirliiylen. Vede lerek. akmak alarak. O baka! Sava90 kurunu yersin. Komutan da komut vermek zorunda. Vermezse Divan Harbe gider. Teslim etmek yurdu yasaktr. Hazreti Atatrk bir dmdr iimde. Yoksam temelli varsllarn m adamyd? Yoksam varsllar m tutup baladlar elini kolunu, yoksullara yapaca cmck iyilii engellemek iin? nk benim gvenim yoktur bu takmn yzde doksan dokuz buuuna! Yoksam kabahat temelli babam yandaki byklerde mi? Sen o siperden bu sipere, on drt yl sava, ko dman, sonra da kurtardn yurdu teslim et bunlara, ekil kyne, dnp bakma... Varsllar da gelip afsunlasn adamlar... Byle olmu birincisi. Byle olmasn ikincisi deye, ne yapmal, nasl yapmal, bilmek istiyorum her zaman. Kyde kalsam da, ehre gelsem de, yarm yanm ykk; yok! Alt katlarnda apartumanlarn! Orta katlara, st katlara, kmaa dermanmz yok! Yaantmz snk, lmbamz ksk! Bunu toplam kyl arakdalar anlasak da, bari bundan keri buna gre davransak diyorum. imizden bilen bir arkada ne drsek, kendimizden birini baa geirsek... diyorum. Al aalarn, karamuk allarn, kzlcklar, brtlen dikenlerini, ardlar, ladinleri, yemienleri, kknarlar, kayn aalarn, karaamlar getirip dikmiler. iek am ou. Her yan yeillikler iinde. Habire suluyorlar. Tepip doldurmular ieklerin trlsn. Tavalamlar. Cameknlar var. Bissr bahivan. Deniz derya bir bahe, derya kadar masarif. Deseler bize toplanp srversek. Birer gn apversek. Birer gn otunu alsak, birer gn suyunu versek. Bu kadar masarfa girmeseler olmaz m? Rap rap rap geziniyor askerler. Taksi tomafilleri, otopos-lar gelip gidip duruyor. Kondulardan inmi il ocuk. Bissr yabanc turis. Boyunlarnda foturaf makineleri. Mermer merdivenlerden kp yrdm. Ant Kabir, Byk Millet Mencili-sinden de byk! Dikmiler direkleri. Boyal boncuklu duvarlar. apkam elime aldm. Yrdm ellerin yrd yerden. As91 kerer aiKemcuc uu j^uv. ^____ _ .... bakyorsun, boynun aryor. Kimisi durmu selm veriyor, kimisi bakna bakna geip gidiyor kara mermerin nnden. Durup bir Fatiha okudum. Bel-kim bir yarar olur balanmasna ruhunun. Asl var, yok... Fakat en ok kendi klmdan utanyorum. Tek tk kon-dulu, kyl var, en cbllar benim grnte. Kimseninki benimki kadar yamal deil. yi ki merdivenlerden evirip, Bas buradan! demediler. En ok bundan ekiniyordum. Derken bir manga asker, balarnda subaylar, bir byk iek demetini getirdiler. Koydular kara mermerin nne. On kadar da sifil. Tii ald, hazrol'a geildi. Getim ben de. Sonra yrdler. Bir byk deftere yazlar yazd ba kabak olan. Bir gzlk kard, baka bir gzlk taknd. Ssl direklerden birinin dibinden durup baktm. Sonra da ktm gezindim tren yaplan geni alann iki yannda. Herkesin girip kt baka bir yer grdm. Mzehanesiy-mi rahmetlinin. Yrdm. Paraylan giriliyor dediler. Sordum kaa? ki buua! ki buua, skrsam karnm doyururdum. Ne yapaym edeyim? ok dndm. Neye byle para koymular? Ne yapacaklar biriktirip
43

biriktirip? Kafam alt, bahi-vanlarn mays iindir dedim. Bir efendi, kalabala anlatyordu. Daha bunun altnda da salonlar varm. Tabur varm. Ya-takaneler, koular. Yanan onca alettirik. Su bilem paraylan olduuna gre. Benim de bir katkm olsun dedim. kardm bir belik. Ver bana bir bilet dedim. ki buuunu geri aldm. Camekna koymular saatlarn, madalyalarn. Kllarn koymular krk eit. Hangi caradan iermi? Hangi usturay-lan olurmu tran? Kulland makasa kadar... Ama koymamlar itii ielerden tekini... Yarm iilmi caralar bilem var. Altn, gm ereveler iinde foturaflar. Kunduralar, terlikleri, oraplar... apkalar, kravatlar... Demek mzehane byle oluyor. Kendim her eyi nasl anlayacam? Takldm iki delikanlyla biga kzn ardna. Onlarlan birlikte geziyorum. Seli92 gelip giderken geydikleri. Kkn bahesinde gezinirken gey-dikleri. Florya kumlasnda geydikleri. Atlara binerken, iftliklerinde gezerken geydikleri. eit eit ceketler, ponturlar dikinmi Rahmetli. Geyime kuama hevesliymi. Elim gcm yet-se ben heveslenmem mi? Benim yamal geymem keyfimden mi? Askya asp camekna koymular, ite kumlu bir ceketi daha. te Taylor adnda Parisli bir terzinin diktii. Belkim kalkp t Paris'e gitti diktirmee. lsn aldrd, provasn yaptrd. Belkim Taylor kalkp buraya geldi, beenmi olduu kuma kesip biti, dikti bedenine uygun olaraktan. Markasn da koydu ensesine. Heralda hazr bir ceket alp geyecek deildi Bit Pazar'ndan. Biraz garipsedim bunu. Neden garipsediimi bilemiyorum. ocukken Sulaka'ya gitmitim. Bayramm. kp kp nutuk okuyordu ocuklar: Yerli mal yurdun mal Her Trk onu kullanmal Paramz yabana gitmesin deye Rahmetli byle istiyormu, ocuklar byle okuyormu. Belkim Fransz terzisi Taylor armaan olarak dikip yollad, be kuru almad. Bilmem. Bildiim, kimi grsem byk adam, mhendis, doktor, operatr, ngiliz kumandan kesinir. Yerli malma yoksullardan baka bakan olmaz. Onlar da para ktrp alabilirlerse. . kp bir de tomafillerine baktm. Bereket bunlarn grm paraszm. Gllerin, tatan aslanlarn arasndan yrdm. yi ki tatan domuz yapmamlar, aslan yapmlar. Bu kadarna akllar yetmi. Aslanl uzun yoldan sonra amlarn, ieklerin arasna dtm. Git git bitmiyor Ant Kabir. nm dlek, ama ierim yavancd alktan. Yolu da uzattm ne yapmal? Kaybolmadan Tecir Ali arkadan durduu apartumana varabilmek iin ne 93 yukar. Bereket tal kesekli deil yollar, pabular frlayp gitmiyor ayaklarmdan. Yrdm. Gene Sovyet Eliliinin nne gelince yolumu saptrp te yakaya getim. Yrdm, iti parmaklarm. Tecirgil'e geldiimde karanlklar bast darlara. Harpr Bey beni sormu. Senin var ky ka kilometer? Yol var dzgn m? Yatacak yer var bulunur mu? Karsn alsn m? Tecir de gelebilir mi? Ne are ki yoktum orackta. Hepsinin karln en uygun biimde verdim Seydo efendi! Yarn erce kalkp yola kyorsunuz. stersen yemei yedikten sonra kapsn alalm, bir de sen gr? Ne lzum var? stm bam dklyor. Sabaha hazr olmak en iyisi... dedim Tecir'e. Sen bilirsin... dedi o da. * Tfekleri, drbn, av antasn, kutular, konserveleri... kelek basar gibi basm tomafilin iine. Her eyi anladk, iyi gzel. Bu iki tfei ne yapacaksn arkada? Bir de avc urbalar geymi, sankim Orgeneral Salih Omurtak manevrada! Haritas bilem yanbamda. Gn dodu doacak, bindik tomafile, yrdk biz. Zaten daha nce Keskin krlarnda avlanm arkadalarylan. Biliyor yolu. ok da deli sryor. Krkl'da durmadk. Balh'tan saptk sola. Kulaksz, Bat-taloba, Ksedurak, Sulaka!.. yi ki akl edip bir paket szge-li cara almtm Tecirgil'e gelirken dn. karp o bana veriyor kendi itiinden, ben ona veriyorum szgelimden. Ama sevmedi bizim amlca'y. Haggatine kalrsa ben de sevmedim. Sulaka'y da getik. Eer bak Harpr Bey, senin altn yerde, bana bir i bulursan, i i, her hafta seni buralara ava getirmeye kesin olarak sz veriyorum!.. ? Naasl i, sen var sormak?
44

rsas olursa olsun! alrm ben. Sizin irketlerin birinde bekilik, dayirelerden birinde kapclk. Getir gtr, indir bindir... Ne i olursa!.. var bizde ok! ok var para! Sen var bilir ngilizce lisan konumak? Eee, imdi bilirim desem yalan! Ama abuk bellerim. Sen bana bizim yirmi dokuz harfin nne, sizin yirmi dokuz harfi yazarsn, iki ayda evirmesini yaparm. Zekm iyidir. yi bir para olursa, oluk ocuu da alr Ankara'ya inerim. Aylk bin feln. Tutarm bir kondu. Tecir Ali kylm olduundan, kondu bulmakta ok yardm dokanr. Aaah, bileydim yle bir ofrlk feln, daha iyi olurdu, ama bilmiyorum. Asln sorarsan bizim Trk kaplarndan bana i de, ekmek de bulunmaz, umudum yok. Ama bir Amerikan irketinde, dayiresinde, Amerikanlarn yannda bulunursa iyolur. Bulan arkadalarn memnun olduklarn biliyorum... Anlyor muydu dediklerimin hepsini? ok yava sylyordum. stne basa basa... O da gzlyle oynayp, apkasn dzeltip sryordu Sami'ye aa. Tomafili canavar. Karami'nin cipi feln bok yimi haa huzurdan. Tekerleri de trnakl. Hi tanmyor yokular. eydim kyn de geip girdik bizim D-klcek'in bozuk yoluna. nanmak zor, gene de arabuk bitiverdi yol, yollar! Sen var, dedin ok gzel keklik benim. Ama tfek yok. Benim var iki tfek. Biri sen avlamak, biri ben avlamak! nce gidip almak senin keklik... Anladm. Benim Yaar'm kekliini diyorsun. Varz bizim eve. Bir kahvalt ederiz. Kafesi aldmz gibi yallah, t ayr-h'ya kadar gideriz. Eer aalara ineceksek! Yok, diyorsan ki yukarlara gidelim, o zaman da Hellece, Ayvatl... Tararz oralar. Vururuz sekiz on keklik. Belki daha fazla... Guuuut!.. Bir cara daha yakar msn Harpr Bey? Ben var sevmiyor buuu amlica! 94 95 Haklsn! Bozuk paket almm. Srtma Hasan, Bedii tepesine doru sryor sr. Durup yamatan bakt geiimize. Ama nereden bilecek iinde ben varm giden Amerikan tomafilinin? Belkim birazdan domuz avclar da gelirler. Geliriz dedilerdi geen hafta. Gelsinler gelmesinler. Kalsn onlarn kartlar ceplerinde. Ben Harpr Beyi buldum, yitirmem iallah!.. Tavuklar kazlar katlar. tler feln dorulup kalktlar. nde oturuyorum, yol gsteriyorum konuuma. Bizim evin avlusuna soktuk tomafilin ucunu. te tozu topra, ite kokusuyla yllardr altm, bktm ky!.. Atlayp indim deral! Harpr Beyin kolunu tuttum, Haydi sen de in bakalm... Tekr Seyit! Ben var burda duracak. Sen var senin keklik almak. ok gzel av yapmak bugn! Gidelim diyor ben var hemen... Yani imdi kmyorsun? Ben istiyor beklemek... Hi olmazsa bir tas ayran ieydin? Bir ey yok lzm Seyit! Keklik al... Atm evin kapsn. Trmandm merdivene. Bizimkiler koyup gittiim gibi. Gn yeni balam. Babam oturuyor sekide. Ismaban bulaklarn bana km. Burga, Dudu, orbalarn imiler. Ali yok, kimbilir nereye gitti? Yaar, dedesinin dibinde, her zamanki gibi oturuyor. Keklik de kaplarn altndaki yerinde duruyor. Selmn alikm, nassn baba? Ismahan, dorulmaa alt: Artt szlarm Seydooo!.. Ali Delikurt karsn gtrp ineletmi. k Mehmet ineletmi. Sen beni gtrmedin Seydooo! Bilir bilmez konuma! Sz inesi deil onlarnki! Seni de gtrm dur bakalm! Eee, sen naslsn, nerelerdesin bakalm yitik? 96 >,..6 v>-i yu^uiv lam: -rvincriK.au narpir Deyen geldik! Aada bekliyor tomafilin iinde. Av yapacaz beraber... Biliyorum tepesinin tas att babamn. Ama ne yapaym? Birden syleyiverdim. Nasl olsa syleyeceim... Sen de biraz yemek kayr, ikindine geliriz. Biraz da azk koysan iyolur yanma. Hellece'nin o yanlarda feln bulunur deil mi baba? Ne? Keklik...
45

Belkim bulunur... dedi babam. imdilik... Sonra sonra bulunacana kanaatim yok... Kaksana Yaar, ne duruyorsun babam? Bin yln banda elimize bir frsat geti, sen hl oturuyorsun! ki gndr herifin tatilini bekledim. Ankara'dan beri tavlayp geliyorum. Gtn ptm drzler el kadar kart ok grdler. Barim buna tatl bir av yaptralm, gnl olsun, bir i ayarlasn. Hi olmazsa Ali gider, ben gidemezsem. Bin lira, iki bin lira gelirli bir i olursa kalkar hepimiz gideriz. Seydoo!.. Buyur baba!.. Domuz avclar da geliyor mu? Grmedim baba, ok erken ktk... Yaar kprdad g bel. Varp kekliin bana durdu. Vermem diyemiyordu, ama gzleri bir bende, bir dedesinde, bilmiyorum neden, diremek istiyordu. Birinci elck bir keklik! Gereirse salarz, cem ederiz ne kadar keklik varsa krlarda... Ismahan kalknd: Karrsan ocuun kekliini, karmam bak! Gzelce das-tara sarn gidin, koyun gme'ye, meenin iine, yle avlann. Salmayn sakn! Babam glmsedi Yaar'a. Sanrm anlatlar: Ben de geleyim madem! dedi Yaar. 97 yle kzdm ki! z babsma gvenmiyor spa! INeyse, yen, zaman deil. Biz tomafillen gideceiz!.. dedim, caysn da kalsn. Tomafile ben de binerim be baba... Eeee, bindirir mi Harpr Bey? Sen dersen bindirir... Belkim bindirir ama, ne yapacaksn gidip? Karr keklii diye korkuyorsan korkma! Salmam kafesinden... Babam ayan uzatt ortaya: Ne olur ocuu gtrsen? Bir ey olmaz da baba... tomafil benim deil! Yakk almaz demek istiyorum. Herifin iki tfei var. Biriylen ben avlanacam. Yok Yaar'm avlanaca tfek! Ismahan kalkmd gene: Kadir enitesinin tfeini alsn gidip! ki dakikada kapar gelir... Ortal kartryor soyka kalas, szlarna bakmadan... Olmaz! Kesin olmaz! Kadir enitesi duyunca kendi ayaklanr. O da gelip binmek ister. Bilmiyor musun herifin birinci av delisi olduunu? Harpr Bey aada bekliyor. i atallandryor bizimkiler. Gidip kekliin kafesine yaptm: Yaar otursun evde! Ben herifi avlandrr gelirim. Baka avc mavc da gerek deil. Keklik iin tasalanmayn, salmam, saldrmam!.. Alver alver, indim aaya. Yaar burkuldu ok . Akama dneriz, hi merak etmeyin! dedim. Kafesi gsterdim Harpr'a: Buu keklik ok gut!.. Ben var istiyor duymak bunun tmek, gut veya deil... Duyacaksn Harpr Beeeey! Duyacaksn! Sen var bu keklik k olmak! Ama benim spa daha k! Haydi sr bakalm! Yaar sayvann stnden bakyordu. Karami de evinin hayatndayd. Bir Amerikan arabas? Bir kafes? Keklik? Seydo?.. Bilmiyorum anlad m amacmn Harpr drzsn tavlamak iin sekiz on keklik avlatmak olduunu? 98 KARAM'NN SEKS BKLERE KARI Yaar'n anlatt para. Dedem ok kzyordu babama. Ama ne yapmak isterse yapyordu o da. Engel olmuyordu dedem. Belki olmak istese olamayacakt. Dinlemeyecekti babam. Kymzn srp gelen tresine gre, bir byk ne derse, kk onu dinlerdi. imdilerde babam, aka dikleniyordu dedeme. Dedem, galiba iin daha ktye varmasndan ekindii iin susuyordu. Kendisinin holanmad davranlar babamn yapmasna ses karmyordu. Bu durum ok zyordu dedemi. Anlyordum bunu. te Amerikalnn tomafiline binip gitti babam. Dedem olsa binmezdi. Kekliimi de gtrd.
46

Bu durum ok gcme gitti. Demek babam, neyim var, neyim yoksa, istedii zaman elimden alabilecekti. Alr alrd tabi. Neyim varsa onundu elbet. Ama kekliime niin dokunuyordu? Keklikten baka da bir eyim yoktu evin iinde. Dnmee baladm ortalkta. Yapacak bir i de yoktu. Dedem Ali aam buldurdu: Gidin ve Yenikesik'teki tarlay srn bari. Belkim bahara bir ey ekeriz. Hazr olsun... Ali aam da boverdi dedeme: Acelesi ne? Daha kimse balamad! O srada Karami kp geldi bizim eve. Elvan avuuuu! Looo Elvan avuuu!.. 99 Kapya baKi aeu ucutm. v1"1^ ~_____ Buyur buyur... ettik. Aznda bir azlk. Azla sz-geli cara takm! kp geldi. Merhaba Elvan avu! Szlarn nasoldu Ismahan? Naslsn Yaar efe? mze soru. Ali aam da farketti: Sen naslsn ad gzel Ali? yiyiz saol! dedik. Anam da szlarnn arttn syledi. O araba neydi yaho? Seydo maden feln m bulmu? Amerikal myd yanndaki? Amerikalyd! dedi dedem. Nasl bildin? ok kzd Karami'ye ne karyor? Seydo Ankara'dayd deil mi? Ne yapm onca zamandr? Ne bileyim? te bu Amerikalylan akada olmu. Av yapacaklar biraz. Keklii alp gittiler... Haha haha! gld Karami. Seydo Amerikalylan arkada olmu! Kolay m Amerikalylan arkada olmak looo? yleysem sana yalan syledik Karami! Amerikalya seyis olmu Seydo!.. Ha bak, buna inanrm! Getir gt ilerine koar. Avlarn yerini gsterir. Yolu beli. tarif eder. Bu dorudur. Ama arkadalk... nanmam! Hibir zaman bir Ameikal senin Seyit'le feln arkada olmaz! Neyse, ne zaman gelecekler? Bilmiyorum ne zaman gelecekler? Bilmiyorum akama dnecekler mi? Yoksam Ankara'ya m geecekler dorudan... inden iinden alp verdi, ok kzd toksz drzye. Ben de domuz avclarn bekliyorum! Bugn gelmezlerse yarn gelecekler. Seydogil dndnde haberim olsun! Ne yapacksn Seydogil'i? Amerikal kalacak olursa elkadar olmam iin... Biz olamaz myz elkadar? Siz olamazsnz! Kolay m Amerikalylan elkadar olmak? aynz var m? Bulunur... Bulunur... Bulunmaz... St imek ister yatarken? Sd kyden buluruz... Yatmak ister, temiz araf, kavuk yatak, yayl karyola? Bulunan atarz altna. Beenmezse tomafilinde yatar! Sabahleyin kahvalt eder: Balnz var m? Yok... Reeliniz? Yok... Nasl elkadar olacaksnz? Bizde gl reeli bilem var! yice sabr tat, Hastir surdan! diyecekti dedem, demedi. Ama ok kzd. Karami'ye inat Amerikaly akam evimize konuk etmee kalkacakt belki... Dikkafalk etme Elvan avu! Memleketin itibar sz konusu! Yoksulluk ayp deil. Ben de varslm deye kabarmyorum. Herif kp gelmi uraya. Melmeketi iyi gsterelim. Yedirip iirip gzn klleydim. Bir soru sorduu vakit tam karlk verelim. Siz tek szck Amerikanca bilmiyorsunuz, nasl konuacaksnz? Diyeceksin ki, "Sen biliyor musun?" Ben de bilmiyorum, evet kabul! Ama kzlarm ehirde okuyorlar. ngiliz dili, Amerikancaya yakn. Her eyi konuurlar. Onun iin dnlerinden haberim olsun! Dedem bir ey demedi. Dese de dinlemeyecekti Karami. ekip gitti. O gidince anam sylendi: Herif Karami deil Harami! Dnya ne kadar arsz olmu? Sra sayg vard eskiden! Byle
47

eyleri konumak ayp saylrd. imdi sen de sen, ben de ben! Dan dan dan sylyor lf! Yz bilem kzarmyor. Evimizde u bu youmu. Temiz araf, yayl karyola youmu. Kavat, temiz araflarn bolusa, kar ser de, kzlarn kat-katver Amerikan herifinin koynuna! Tbe yarabbim tbee!.. Kes sesini geliin! dedi dedem. Kabahat Karami'de de100 101 il! Drzy byle Konuturanlarda: ykseltenlerde! imize salanlarda! Onlarn yannda bizi eksikli yapanlarda! En batan kendi aklsz olumda! Bir ey sanyor bunlar da yaltaklanyor! Zaten kyn yars yara girdi yaltaklkta! Kimi avanaklndan, kimi bir ey umduundan! Benimki de umuyor, apak ortada... len oldu, ben de oldum. Hellece yanlarna gideceiz! demiti ama bakalm doru muydu? Ne yana gittiklerini bilsem yryp gideceim. Kyn kysna ktm bakmyorum. Birden Kal ky ynnden bartlar duymaa baladm: Vard haa!.. Vard haa!.. Durun baa!.. Kan haa!.. Ne olduunu anlamak zordu. Koarak kye girdim. Doruca sayvana ktm. Oradan da damn bana. Baktm ayrl'-nn oralarda bir blk karalt. Kal'nm oralarda bir blk insan. Domuz srs bizden yana koup gelir. Hemen inip dedeme haber verdim. Bugn ayrl'ya gelmiler demek! Aadan beriye sryorlar... Kyn iine dalmasn domuzlar, dede? Dalabilirler valla! il ocuk ekilsin. rkta kyne doru geerler... ktm yeniden damn bana. Barmaa baladm: Looo!.. Amerikanlar domuzlar haydamlar, geliyor, ka-ln!.. k Mehmet de, damn bana km, baryor: Kaln kaln!.. Ak avlu kaplarn kapattlar. Tasmas olan itleri saldlar. il ocuk yukarlara kt. Dambalar, sayvan stleri kadn kz doldu. Glnare de km, grdm. Hafife el ettim, gld. Bir daha baktm, iki yeil tomafil bizim kye doru geliyor. Tam Yenikesik'in orada durdular. inden adamlar kt. Kotular bklere doru. Ak bir yer vard. ayrlkt. Oraya kotular. Yattlar bir sekinin ardna. Beklemee baladlar. J VJX UU111UZ.1I . Dedem grmesin, ok krm olacakt. Derken iki tomafil daha grnd. Onlardan da kt sekiz on adam. Bir de kadn. Bir deil, iki kadn. Onlar da ayrla yakn bir yere yattlar. Tfeklerini gzlerine aldlar. Gzlerinin birerini ap birerini kapadlar. Her halde imdi patlatacaklard. Hi istemiyordum. Domuzlar dnverseler geri, diyordum. Ama geride de avclar vard. yice kslmlard. Geen hafta iki vemilerdi, bu hafta ok vereceklerdi kurban. Domuzlarn kara gnleri gelip atmt. Dedem de kp geldi yanma. Kara gnleri... dedi. Derken tfekler patlamaa balad. Alana kanlar geri dnemediler. Yan gittiler. Bu sefer koltuklarndan yediler kurunlar. Ykld drd. Duman ald oralar. Yaylm gibiydi ateleri. Boyna atyorlard. ok boldu kurunlar, sklar. kisi daha ykld. Yavru domuzlar kt. Onlar da ykldlar. Ilgnlarn arasndan, yabanidelerini falan dinlemeyerek geri kaanlar izliyordum gzlerimle. Onlar gidiyorlard. Biraz da suya att kendini. Irmaa. Duman oldu gn yz. Avclar atei kesip yrdler usulca. Yklm domuzlara sokulup yeniden sktlar. Sonra da bacaklarndan tutup srdler. Damdan inip kotum. Benden nce de koanlar oldu. Ama ben de nden varanlardandm. Pork pork pork! diyorlard. Pork pirzola!.. Pork pirzola!.. Baktm Paack, Memie, feln da yryp geliyorlar. Muhtar Baa Hamza da dm yanlarna. Derken Karami ka-vat da cipini srd. Amerikan avclar avlarn topladlar: Alt byk, iki yavru domuz. Byklerin ikisi dii. Biribirlerinin ellerini toka edip glyorlar. Kadnlar erkeklerin, erkekler kadnlarn boyunlarna sarlyorlar. Dururken dururken, bir de kamyon geldi st adrbezli. Domuzlar attlar ardna. ayrh'dan Baki Hoca'yla, iko Beh102 103
48

et de yanlarndayd. Domuzlarn yklenmesine yaram cujulard. Karami yetiti. ndi cipten. apkasn sol eline alp kotu yanlarna: Hogelmisiniz beyim! Hogelmisiniz efendim!.. Hogelmisiniz hogelmisiniz... Hogeli etti hepsine. Bazlar Karami'yi anmsad. Gocuklarnn i ceplerinden yaprak cara-lar karp verdiler armaan. Birer kutuydu, kimbilir ka vard her birinin iinde? Eee, buyrun kye gidelim, eve gidelim!.. Ate yakalm gene!.. Kzleyip yeyin avlarnz... mis gibi!.. Bu sefer baka bir evirmen getirmiler. Arkadan bir yerlerden yrd geldi. Israr etmeyin bouna! Karar verdiler, ayrl'da yiyecekler. Orada hazrlk yapld. Haftaya da Kal'-da yaplacak. ankr'nn ky ama, davet ettiler... Bugn ayrl'dalar. Ama ok istiyorsanz buyrun beraber gidelim. Kaymakam Bey de orada. Bunlar bugn geri dnecek. ok gzel bir av oldu. Birini yerler domuzun, belki ikisini. tekileri Ankara'ya gtrrler. Yavrularn birini Eli Beye armaan gtrecekler. ok gzel av olduunu gstermek iin... Paack yanma bir arkada bulsa gidecekti. Karami: Akama misafirim gelecek. Bulunmazsam ayp olur. Madem burada kalmyorsunuz, siz buyrun! Dorudan bize gelseniz ok memnun olurduk. br hafta bekleriz. Kkn keselim unlarn. Sayenizde bu bely defedelim bamzdan... evirmen bey aktard sylediklerini heralm. Tenk ten-k!.. Tekr tekr!.. diyerekten, bizim kyllerin ellerini toka edip tomafillerine bindiler, gittiler. Bizimkiler de Karami'-nin cipe dolup kye dndler. Biz iki ocuk gezindik oralarda. Bklerin iinden iinden hl barut kokulan geliyordu. ayrlarn stne kanlar svap kalmt. Kurtulup kaanlar nereciklere sinmilerdi kimbilir? 104 usuln: uugru uyun iysnua uurmu, yuKarara Data-yordum. rkta kynn stnden doru bir yol iniyordu bizden yana. Oradan geleceklerdi... gelirlerse! ime kt olaslklar kmt. Amerikal arkadana gsteri olsun diye kafesin kapan aar myd babam? O da gider gelmez miydi? Gelmesi iin benim orda olmam zorunluydu. Ona deil, bana elcikti keklik. Ama gtrmedi beni. Kyden uzaklarda avlanrken epeydir salmyordum. Kadir enitemin oyununa geldiimden beri ok dikkatliydim... Birden Amerikalnn tomafili kverdi. Grnce kotum. Ama nereye kouyordum? Tomafil kayd geldi nme. Yolun kysna ekildim. Bizim kye girecekti. Babam syledi heralm, durdu. Amerikal uzanp at kapy, babam kt: Bak Harpr Bey! Benim olan ite bu! Yaar! Bu keklii elcikletiren olum! Amerikal elini uzatt bana. Tutup toka ettim, uzatt nk. Yumuak, souk bir eldi. Parmaklar uzun. ook gzel senin var keklik ook gzel, ook gut!.. dedi. ekti beni arabann iine. Oturttu yanma. Tomafil yrd. Byle bir eye ilk biniyordum. Engimli yksekli yoldan yaylana yaylana gidiyordu. Kyn kysna vardk. Tam bizim evden yana kvrlacaz, Karami kaldrd kolunu: Hoooop durun bakalm!.. Harpr Bey durdu. At cam. Koup geldi Karami. Uzatt elini. Hogeli etti eilerek. Babama da, n bakalm aaya Seydo efendi! dedi. Amerikan arkada kalacak bu akam deil mi? Kalacak tabi! Keklik ok! On kadar furdu! Be de ben, on be. Holat avdan. Yarn da avlanmak istiyor. Onun iin kalacak tabi! yleyse benim eyde kalacak!1 Siz ktktan sonra Elvan avula konutum. Biraz dikkafa duruyor baban. Aklnn ermediinden. Nerde yatracaksnz olum? Bu herif yayl karyolaya 105 alk! Sizin yok. Kavuk yatakta yatmak ister! Sizin yok. Bahusus yemek imek! Her eyi temiz ister. St, ayran, ay, kahve, bal, reel, peynir, u bu! Bunlar hangi evde tekmil var? Benimse tedariim tamamdr. Sen de baban herif gibi dikleme bo yere. Benim bu szlerim sakn gururuna dokunmasn. Ayn kyl iki komuyuz. Benimki sana destek olmak. Haydi, syleyelim kendisine, evirsin arabay! Yahu Karami efendi aa! dedim. Ayp olmaz m? Sabahn erinden beri beraberiz. T Ayvatl'ya kadar gittik. Oradaki arkadalar da tutturdular kalalm diye. Oralarda kalmad herif; nk bende konuk olmak istiyor. Buraya kadar srp geldik, imdi brakacam senin eve
49

gidecek. ok ayp olmaz m? Olmaz! Sen de gelirsin! Direnci krld babamn. Ban eerek susmaa balad. Karami eildi bir daha: Sen var bu akam benim evde misafir! Benim ev, benim ev!.. Eliyle koluna vurdu. Babamn enliinin snmesini anlad gibime geldi. Bu srada Karami parmayla iaret etti: Dndr arabay! Kar ev benim! Oraya doru sr!.. Harpr Bey evirdi tomafilini, Karami'nin yan sra yrtt. Alan koca kapdan ieri katt. Avlu duvarnn dibine, cipin nne eledi yavaa. Sonra indi. Babamla ben de indik. Kekliim ierde duruyordu. Tfekleri de oradayd. Kekliimi aldm usulca. Aldm, smsk tuttum. Canmn bir paras gibiydi iinin kekliiyle kafes. Harpr Bey cipe feln bakmad. Doru benim yanma geldi. Sam bam okad. ook gzel senin var keklik! ook gzel senin var... Okad. Guuut var senin keklik, ook guuut!.. Karami babamn kolundan tuttu: Benim sekiyi biliyorsun: ok gzeldir bklere kar! Atarz imdi birer kee, kilim. Hal yastklar da dayarz arkalarmza. Yada sandalleye oturur, masay ortamza ekeriz. Haydi 106 yaftann, yrv sc ut: vuuua lump jnarpr JDCye ue yl gsterdi: Buyrun kn yukar! Buyrun yryn efendim... Onlar merdivene yukar yrrken, ben de kafesi aldm gibi frladm. Koup gittim evimize doru. Kapy ap tapir tapir ktm merdivenden. Dedem sayvann stne dikelmi bakyordu rmaa aa. Getirdim keklii! dedim. Dede getirdim!.. Aferim! dedi, pt bam. Aferim! Gtr koy yerine! Salmam demek! Hele kr!.. Koy yerine, yemini suyunu ver... Anana syle, kendir feln karsn. Cmck da bulgur ver... Yesin tsn, isin tsn!.. Kekliin yemini suyunu verdim. Bulgur verdim. Gene gittim dedemin yanna. Durup kar yamalara baktk. obanlar srlerini allardan almlar, telere doru armlard gene. an sesleri geliyordu uzaklardan. Srtma Hasan sr alp geliyordu Bedii yanlarndan. Kyde akam oluyordu yava yava. Bulgur bulama, akam alar vuruluyordu ocaklara. Dumanlar kvrla kvrla ykselip daha yukarlara dalyordu. Glnare'yi grdm, emeye suya geliyordu. Irmak da dnyordu, akyordu ne ne. Ay vard Sami yanlarnda. Gece apaydnlk olacakt... Baban KaramigiFde mi kald Yaarm? Karamigil'de kald ana! Karami zorlan alkoydu. Amerikal da orda yatacak... Desene iip iip serho olacak akam? erler ana! dedim. yle konutular! Baban m yle konutu? Babam konumad, Karami konutu! O srada babam kp geldi. keklik alm eline. Be furdum, ama ikisini Karamigil'e braktm. Amerikal da on furdu. Ne herif yahu! Att m dryor! Hi boa skmyor kefere! Balgat'ta bir yerleri varm. Orda nian eitimi yaparlarm. Aldan rdekler, keklikler uururlar, fururlarm almak iin. Neyse, aln bunlar. Basn kaynar suya, piirip ye107 yin. Ben gidiyorum. ok gzel av oldu bugn. Gatti i bulacak bana. Bakalm, sz verir gibi oldu. Ben herifi buraya getireyim diyordum halbuysam. Kara damakl Karami nmze geti. yle yle, byle byle, aklmz eldi. Haydin siz yeyin yemenizi. Beni beklemeyin. Bakn size bir de Amerikanca konuuve-reyim: Siz var yimek, ben var gitmek! Guuut guuut!.. Siz var imdi yok beklemek, yok beklemek!.. Zaten bekleyecek deildik. Biz onu orda kalacak biliyorduk... Git bakalm Seydo efendi! Uurlar olsun! dedi dedem. Anam da bard ardndan: ok imeeee! Yklr kalrsn! Kusarsn ellerin evinde!. Getiriveren olmaz, ok ime!.. Az i de akln banda dursun!.. Anam su koydu atee. Kaynaymca bast keklikleri iine. Yoldu paklad tylerini. Balarn,
50

ayaklarn kesti. Kursaklarn feln deti. Bir saat demeden halank halank getirdi bulgurun stne. Oturup istekle yedik. Derinlerden derinlerden ok tasa ekiyordum: Bunlar yarn da gidecekler! Yarn da gtrecekler kekliimi! Bu sefer kesin gitmeliyim! Gsteri olsun deye salar, ondan keri purrrr! Gider benim keklik. Bul bulabilirsen. Ya da efika halamgile karmalym geceden. Ama Kadir eniteme nasl gveneyim? Kadir enitem olup hrl m? Hem de babam deral bilir Kadir enitemgile koyduumu... gider alr! Ne yapacam bilemiyordum. AMERKAN DOLARI Elvan avu'un anlatt para. Yemei yedikten sonra gidip oturaym biraz Karami dr-zsnn evinde, dedim. Bakalm deli deli neler konuuyor benim olan? Neler nyor Karami? Neler fan fin fon ediyor Amerikan keklik avcs? Zaten de bizim sayvann stnden grnr sekisi. Lks' yakp asm damn merteine. Sofray kurmu. ehirde okuyan kzlar fr dnyor ortalarda.'.. Pikapta dangr dungur plklar... Polatl yollarnda Helkeler kollarnda ti bal deilmi; hrlayacak oldu. Otur aaya nlet!.. dedim rme!.. Tak tak tak vurdum deneimi merdivan tahtalarna. Olu Nevzat kt Karami'nin. Elvan dede geyooor! diye haber verdi hepsine. Karami, eskiden cezaevinde yattndan iyi biliyordu muhabbet kurmay, adam tavlamay. Frlayp ayaa kalktlar ben yanlarna varnca. Buyur buyur buyur... Buyur Elvan avu buyur... 108 109 Dikeldii yerde elinin kadehiylen eiliyor. Bu kyde en sevdiim ahs budur! Ver elini peyim Elvan avu!.. Benim akll da kalkt. Pekir elinde, ban iyice emi, geri geri ekiliyor. Muhtar Baa Hamza, Paack kalktlar... ptler elimi usulen. Yaa bykleriyim!.. Amerikan avcs nce kalkmayacak oldu. tekiler kalknca anlad ben ok byk bir adamm, kalkt ykla ykla! San kam, kurbaa gz, kaln gzlk... Daha iin banda yklerini alm bunlar. ielerin biri bitmi. Keklikler halanm, kzlenmi konmu sininin stne. Sekiye, minderlerin stne oturmular. Yastk koymular arkalarna. Buyur gzn sevdiim Elvan avu! Hem olum oturacak, hem ben; bir iki sofrasnda mm-knsz! Siz buyrun! Ben yle kyya iliip sizin muhabbetinizi seyredeyim. Zaten imem, ieni severim... Haydi buyrun! Mmknszd bu dediim. Seydo oturacakt, ben kyda kalacaktm, temelli mmknsz! Seydo ekildi kyya. Beni zorlan oturttu Karami'ylen Paack. Bir de furdular srtma: Otur sen! Seydo gider ierde doyurur karnn! Zaten ald almn!.. Neyse oturduk biz. Yahuu! On tane furmu bugn Harpr Bey! Ulan yle de gnl gani! Tomafilin ardndan beini karp att: lle piecek yiyeceiz!.. Neden biliyor musun? Asl ifti ocuuymu. Babas domuz yetitirirmi. Ama kendi sevmezmi domuzu, domuz etini! Bunun derdi keklik! Kekliklere k. Okumu uak mhendisi olmu. Bizim orduya uak veriyor ya Amerika. Bu diyormu: Aslm Trkiye kendi fabrika kurmal! Fakat teki Amerikanlar buna raz gelmedii gibi, bizim aklllar da pek istemiyorlarm: Napcaz uak fabrikasn? Yapmak zor! Amerika yapsn, bize versin!.. Benim kzlar biraz bdrdatlar n110 pakladk kekliklerin. Beinin de kursaklarn deip koyduk gene tomafilin ardna ki yarn dnecek Ankara'ya, kokmasn. Bir gnn iinde kokmaz ama tedbir tedbirdir. Tedbirimizi alalm da, bizi temelli grgsz bellemesin!.. Eeee, hogeldin bakalm en ihtiyar tekesi kymzn! erefine!.. ki yudum alaym dedim boma'dan. oktandr imiyordum. Drt be ie vard evin
51

kesinde, onlar da utamlcak bir konuk gelir diye saklyordum. Bol bolamat rak arap, bol bolamat et, varsllarn harc! Bize ylda lemde! Karami, eskiden de az ok varlklyd, imdi daha varlkl. Yaver gidiyor her ite ans. Olunu ofr yapm askerde. Kendi zaten ofr askerlikten. Traktr ald kulland. Cip ald kullanyor. Kzlarn da verdi Krkl'nn ehir okulu'na, okutuyor. Biri Nevin, biri Nesrin. kp gelip elimi ptler. Pikaptaki dangr dungtr pl da deitirdiler... Harpr Beye sprzm; Amerikan piln almaa balad: Vi hed coy, vi hed fan Vi hed sizns in di san Kyde hepimiz ezberlemitik bunu. Sabah akam, gece gndz alp kafamz sinkaf ediyordu Karami'nin spalar. Fakat Harpr Bey holand. Tenk ok tenk... Tekr ok te-kr... deye deye bir kald. Benim var karm Betti, ok sevmek bu sing song ark... Karami'nin kars yeniden keklik kzleyip getirdi. Gs etlerinden, bacaklarndan nme koydular. Siz yeyin! Bize de geldi, yedik! dedim. Dinlemeyip kaktlar nme. Ben de Amerikan avcsnn nne kaktm. Nefsi bana iki tane yemi, hi nazlanmadan benim kaktm da yemee ba111 lad. Paack, bardana rak koyau, ap unu ua urv... nn^,,..^.^ gut, ok gut!.. diye aprdatt dilini. ok srar ettikleri iin iki bardak kadar itim, keyfim yerine geldi. Sordum Amerikan avcs Harpr Beye: Yahu Harpr Bey olum! Sizin kendi memleketinizde iiniz yok mu, brakp ordu gibi kalabaylan bizim buraya gelmiiniz? Yani iftle ubukla kim urar geride? Oooo yes! ok i var bizim memleket Amerika'da! Fakat bizim var ok ok maina! Bizim iftlikleri var srmek bimek maina. Amerika'da her ey maina! Amerika'da insan almak az, maina almak ok... Burda da makinalar m yapyor ilerinizi? Burda ok var biz koyduk. Burda biz var Trkiye dost iin! Biz var Trkiye ok progres yapacak, ok ileri... Avclkta m? Boyna av yapyorsunuz taak tak... Burda... ok var keklik! ok gzel gut memleket! Paack att bol keseden: Senin iin keklii harman ederiz burda! Kekliin etinden biz eskiden kavurma basardk. stersen senin iin gene basarz. Yani yle kavurmalar ki gtr koy Ankara'daki apartumanna, st st ye koca k boyu!.. Guuuut, guuuut!.. Karami de grledi: Dost iin biz canmz veririz Harpr Beeey! Sen bizim en birinci dostumuzsun! Duyduk, hemi de Tecir Ali'nin apartu-mannda oturuyormuun. ok memnun olduk... Ben var ok sevmek Seyit'in keklik! ok gzel tyor! k oldum... ok gzel teeeer! Seyit'in Yaar eleikletirdi onu. Bu yrede bir tanedir. Brakrsn kap gitmez. Gitse bile ertesi gn ardma bir dii keklik takar gelekor!.. Yreim czz etti, ocuun kekliinin bana bir i gelecek! Ben var isterim satn almak Seyit'in keklik. ok var papa a, yus. cs., uicr: 151CI ben almak bu keklik... O kolaaay kolay! Seyit bilir bu kadarck ileri. Parann sz m olur? Eder sana armaan. Armaan dedin mi para konuulmaz... Bir yan Paack, bir yan Karami. Muhtar da destekliyor arada. Bir yan ise yavrum Yaar. im kylp gitti. Harpr Bey, fan fin fon ederek Karami'nin kzlarylan konuuyor, ballandra ballandra keklii anlatyor. Harpr Bey, sen var bo yere bu keklii yarsma adamm! dedim birden. Dostluu feln biz de biliriz az ok! Ama bu keklii yarsma, torunum ok tutgun! Bu keklii kaybetti mi akln da kaybeder. Baka bir ey iste, hayhay! Gzm iste, hayhay! Ama keklii isteme... ok var para ben vermek! Seyit de kvrand teden: Para konu deil! Karami: Taban bir keklik, paraylan m olur?
52

Paack: Para dediin gelir geer, dostluk baki! Muhtar Hamza: Para da, insan da... gelir geer! Dost iin biz canmz veriz canmzn! Dostluk gibi var m, dostluk gibiii?.. Ben var ELL dolar bu keklik vermek... Grledi kalkt Karami: Elli dolar, hay babam! Yedi yz lira! Tosun paras! Vallahi billahi tosun paras!.. Brakn!.. deye bardm. Brakn, konumayn bunu! Bizde satlk keklik yok! Brakn! Geldik uraya biraz muhabbet iin. Kskaca aldnz, "Keklii sat, keklii sat!.." Satlk keklik yok, Allah akna brakn bunu!.. Ben var YZ dolar vermek!.. Temelli ard, grledi Karami: Hay maallaaah!.. Bin be yz lira! Tam bir camz paras! Bin liraya ben bu cipi aldm, ki bin verip onarttm, bine mal ettim! Bir keklik bin be yz! Grlm duyulmu de112 113 il!.. Hele kaldrn bakalm birer daha! Hayam Amerikan Harpr Beyimizin erefine iiyoruz!.. Harpr da kaldrd: Dostluumuz erefine!.. Kzlar deminki pilg yeniden koydular. Ks kzm, ks biraz sesini! Lf anlalsn! Nerde Seyit? Seyiiiit! Gel bakalm uraya!.. Sen ne diyorsun? Bak YZ dolar verimker oluyor! Bizim paraylan bin be yz! Dostluk da var. Ne diyorsun? Valla be dolar verse ben kopaym verim. Yani paraya kalrsa! Ama isterse parasz da verim... Tabi! Para ne? dedi Seyit de. Ama benim Yaar ok tutgun! Olamaz! Yani olabilemez! Olacak bir ey olsa mesele deil! Canm istesin bak olabilir, karr veririm! Ama keklik ocuun, o da ok tutgun!.. Drz!.. diye bard Karami. Ne yapsn herif senin kuru cann? Herif keklii yarsm, keklii istiyor! Sz doru anla! Doru anla da biraz dlekten gel... Hem de bizi fazla uratrma bakalm... Dlekten geliyorum, olamaz! Olum tutgun! Bir daha tutar, bir daha elcikletirir! Kk m kurudu? yle ya, srylen keklik var krlarmzda! Hem de her biri 900-1000 gram! Konya ovasnda yoktur bizdeki keklik! Byle knal, gs illi, sesi yank, gzel sekili... Karami, alar gibi bir sesle balad: Keklik koydum alardcn bana Kannlr katrdr ter eine... Byle kanrlp kanrlp eine ten keklikleri ben de severim! Harpr Bey de ok sevmi! Bizim paraylan 1500 lira veriyor! ki bine kz almyor bugn! mi sizin yaptnz? Beensin benim keklii bir kuru almadan vereyim. Snasn yarn, beensin, bir kuru alrsam eeim! Bir kuru alrsam, bakn herkesin iinde konuuyorum, slleme nlet olsun!.. kard 114 Dcmuen lauancasm, aaK aaK aaK, siki aya yaza. reK-lerin kapklar nme dt. Aldm, scak! Mister Harpr! Dinle beni dostum! Yarn benim var cip, senin var taksi! Senin taksi burda kalmak. Benim ciplen kalm. Benim keklii alalm. Benim krmay feln da alalm. Gidelim gene Hellece, Ayvatl yanlarna. Oralarn keklikleri hag-gaten hotur. Bayr keklikleri, illi, gzel... stersen daha yo-karlarda meelikler var, oralara kadar karz. Belkim seversin benim keklii. Bir kuru almadan vermezsem insan deilim. YZ dolar veriyorsun herifler burun kvryor! Sor bakalm YZ dolarn yzn grmler mi mrlerinde? Amerikan avcs sormadan ben syleyiverdim: Bize Amerikan paras yemek nasip olmam! Olmaz da iallah! Para konu deil. Keklik ocuun. ocuk da tutgun. Mesele bu!.. Mesele bu! Para haggaten konu deil! dedi Seyit de. Para konu deil de ne yani? ok kzdm Karami'ye Seydo'nun cann alacak gibi konuuyor kavat. Vede dinlemiyor sylediklerimizi... Olum keklie tutgun Karami efendi aa! Tutgun olmasa canm kurban! Ama gene de kendine bir soralm. Gnl olursa para mara konu deil. Alsn gitsin, gle gle avlansn. Biz bir keklii, Harpr Bey gibi kymetli bir dosttan esirgeyen deiliz. in ama's var. Dostum, olumu istesin, olumu vereyim. Ama olumun kekliini isteyince benim yetgim durur. Baka
53

bir ey deil ki, ocuk!.. ocuk atly atndan indirir Harpr Beey... ocuk padiah drt ayana durdurur... Canm biz size kzmyoruz da... konuuyoruz! Siz gene bir olur yanndan dnn... de, u paray karmayn! Ben kzdm, Seyit benden nce atld: Para konu deil dedik! Neden para para para deyip duruyorsunuz? Biz diyor muyuz paraylan satlk kekliimiz var?.. 115 Aferim! Ne olsa benim olum! Ne olsa benim belimden inmi! Has sz etti, holandm. Gsm kabard... Tfek veriyor, fiek veriyor, onlar aln madem? Hibir ey almayz! Dei toku da etmiyoruz! Tecaret konumuyoruz. Madem ki bir dostluk, ocua sorarz, derse ki baba, dede, verin, hayhay, biz de veriz. Yetikin bir insan olsa azna furur alrz, ocuk olunca i deiir. Benim kafam byle alr. Babam da byle diyor... Demek tfek ney de almazsnz? Hak birdir ki almayz, gattiyen!.. Baka bir ey isteyin yleyse? Baka bir ey de istemeyiz! Kz gibi bir uak verse gene istemeyiz! Bir eyle bir ey deimede deiliz. Dostluksa bir keklii dostlua veriz... Tamaaaam, o da size bir dostlukta bulunur! Bir i bulur Amerikanlarn yanndan. Sana, Ali'ye, Ismahan'a, belkim Ya-ar'm kendine... mi yok yanlarnda? Koskoca uak mhendisinin sz gemeyecek mi arkadalarna? Durun, durun!.. dey e araya girdim. Birden alp veri-verdiniz! Kesin bu hayal yarenlikleri; mezeler soudu, raklar ld! Kaldrn, birer yudum daha alalm! Hemi de gidelim, konuk yorgundur. Yatan yapverin yatsn... Yaparz yatan. Biz onu bugn benim odadaki yayl karyolada yatracaz. Ankara'dan gzel "Cennet Yata" almm, tam kavuk! stne de Bulgar gmenlerinden aldm battaniye var, onu rteyim, uyusun sabaha kadar! Yorgann azna burnuna gelecek yerlerine glsuyu dksn kzlar. Baucuna srayi billuru koyduraym, uyansn uyusun, iSin... Bizim keelere bayld. Yarn bir tane koyacam tomafilin ardna, alp gitsin, bir kymetsiz armaanm olsun! nsann kymetini insan bilir. Parann kymetini de sarraf! Elini vurdu Amerikan avcsnn dizine: Harpr Beey, bu kee gut mu? Gut!.. Yereceim sana! No para! No mani! yle vereceim!.. Benim olan bu ykt! Karami'nin Amerikan avcsna kee armaan edecei sz ykt! Biliyorum, Karami kee verdi, ben bir keklii veremedim! diye iinden iinden kuduruyor imdi. ocuun kekliine bir ey olacak, nasl etsem? Kalkp gitti t Ankara'ya. Tecir Ali'nin apartumannda oturan bu dr-zye raslad. Bekledi iki gn, alp geldi buralara. Avlandrd, elendirdi, imdi de kaptryor Karami'ye. Armaan da Karami verecek. Hem de bir kee; keklik feln deil... Bence keklik daha kymatl. Verebilmek iin can atyor benim Seydo, bunu iyi biliyorum. Ben varm yamacnda, tabam dayamyor. Bunu deral anladm. Bunu anladm iin, Ne tedbir alabilirim, alabiliriz Yaar'la? diye dnmee baladm. Amerikan avcs fan fin fon etti, kzlar pilk ald. Karami'nin avrat kahveleri getirdi, Paack trk syledi feln, hep bunu dndm. Hl da bunu dnyorum. Kalkp gideceim, Seyit kalacak. Benim yokluumda bask yapp azndan sz alacaklar. Onun iin, Sabret Elvan avu! diyorum kendime. Sabret, herifin yatma zaman iyice gelsin! Seyit'le beraber k buradan. Onlar sklamadan sen skla ekizakll olunu... Seyit'in hali haggaten harap! Kahroluyor oturduu yerde. Ellerini biribirine srtryor, parmaklar terledi. Bu frsat karrsa, kkne kurt girmi msr gibi buruur, bir daha canlanamaz. Dorusu, bir yol bulup yardm edeyim oluma diye kvranyorum. Bulur gibi oldum onu da: Vakit epey olmad m? dedim. Konuk bu gece sizde yatsn, yarn hep birlikte ava kn, akama da bize buyrun! Biz de bir yoksul sofras kuralm. Bu akam varsln arabn iti, yarn da yoksulun lokmasn tatsn. Hemi de Avarl Muhar-rem'e habar salaym, sazn kucaklayp gelsin. Baka trl bir muhabbet olur azck... dedim. Kzd, kkredi Karami: Her iin bir mnasibi var! Bu adam sen hi konuk ede116
54

117 mezsin! Nerde oturtacaksn, nerde yatracaksn? Var m tahta-lkl sekin? Var m kavuk yatan? Zaten bu drz insanlktan hi anlamaz! Durmadan var-sllyla nr! Yoksullar adamdan saymaz... Yok drz Karami! dedim, denei aldm elime. Sen brak konumay da, benim dediimi Harpr Bey cevaplasn! Tahtalkl sekim yoksa, mis gibi ak sval hayahm var, oturturum stne! Kavuk yatam yoksa, yn deklerim var, onlarda yatrrm! Seninki varsl ii, benimki yoksul ii! Yalnz sen konuma, kendi cevaplasn... Sordum: Ne dedin teklifime Harpr Bey? Ben var sizin sz hii anlamad! ine gelmeyen sz anlamyorsun kavat! Seen vaar yarn ava gidecek! Akam beniim evdee konuuuk olacak! Benim evde misafir olacaksn yani!.. Ben var yarn Ankara gitmek... Gitme yarn! Benim evde gzel arap... Vino vino!.. Keklik eti!.. Gzel yn yatak!.. Yani bir gece de bizde konuk olacaksn. Bizim yoksul evde... imdi anladn m? Tekr tekr... ok tenk... Ben var ok memnun olmak... Ben var ok rica ediyorum Seyit'in keklik... Hey Allahm, ulan hl keklik diyor, leceim!.. Kekliin sahibi ocuk! ok tutgun! Keklii deme... ok var benim para! YZ ELL dolar isterim vermek! ok var para! ok isterim keklik! ok gzel keklik!.. Guuut... Kekliin sahibi ocuk! ok tutgun! Keklii deme... Benim olacakt ki byle bir keklik! Benim olsa ben de verirdim... Verirdim ben de... Seyit kvrand bkld. Cierinin stne domuz kurunu yemi gibi ac ekiyordu, biliyordum. Karami'nin, Paack'm nnde olmak, onu daha da boulacak duruma sokuyordu. Bu118 Benden de ylyordu iyice. Olacak ie bak Karami! dedim. Paack, sen de olacak ileri konu bakalm! stenecek ey var, istenmeyecek eyler var! stenmeyecek eyleri istemez adam. Bunu anlamak zor deil heralm... Keklik istenmeyecek eylerden mi? Bilemedik, affedersin! Bu keklik yle! Bu keklii ocuk kendi elcikletirdi. ok iyi anlatlar ikisi. Nere giderse geliyor, yanndan ayrlmyor. Salyor, iki gn kayboluyor, iki gn sonra ardna bir dii keklik takarak geliyor! Bunu hep biliyorsunuz. Bunu alamayz ocuun elinden! Benim kendimin olsa, Seyit'in kendinin olsa, gzm krpmam, daha istetmeden verim! kzm istesin vereyim valla! timi istesin, deral! Eeimi istesin, hemen! Ama keklik benim deil, ocuk tutgun, veremem. Para feln de konu deil! Syledim! Boyna fiyat ykseltip durmasn, yarar yok! Biz keklik tccar olmadmz gibi, dostluk konusunda para konuanlardan da deiliz. Kalk Seyit!.. Seyit kalkt. Karami de kalkt: Pekl!.. Pekl bakalm Elvan avu!.. Ne yapalm, byle dedin, byle olsun!.. Paack da kalkt: Benim olsa verirdim! Ama benim deil. Her akl bir olmuyor gattiyen! El kadar bir kuun uruna konuun hatrn yktk, ok ayp oldu! Kyn ad da boklanacak! Yarn gidip Ankara'da konuur: "Byle byle, bir keklik istedim vermediler!" "Nerde?" "Dklcek kynde!.." Tecir Ali'nin de ba ne eilecek. O da bu kyl. Yirmi iki dayireli kocca apartu- mann iinde, hatta kocca mahallede mahcup olacak... neyse! Bunda mahcup olacak bir ey yok! Keklik ocuun! Trke konuuyoruz! Haklsn! dedi Karami. Kusura bakma Elvan avu! Gle gle... Gle gle git Seyiit!.. 119 Harpr Bey de kalkt. Ellerimizi toka ettik. Karam'nn avrad da merdivene kadar gelip geirdi bizi. Paack oturup kald. Yrdk topallar gibi... Ulan amma belya attk bee!.. Keklik ocuun olmasa... dedi Seyit de. ocuun olmasa veriver! Ondan kolay ne var? Eve geldik, il ocuk yatm. Ama Yaar uyank. Girip vardm yanma. Kekliin kafesini baucuna koymu. Byle yapmasini beendim. .. , ,. Yatarken kapy da dipledim ierden. Eeim... dedim kendi kendime, Salam kaza
55

bala, ondan keri Allaha havale et! Atalardan kalma mehur cevap... 10 DPL KAPI Seyit'in anlatt para. 120 Yataa yattm, gzme uyku girmedi. Dn o yana, dn bu yana! Ismahan, uyur grnp uyumuyor. Burga'la Dudu sayklyor sekinin stnde. Sadece Ali uyuyor belkim taktuk evindeki yatanda. Ben uyumuyorum. Frt o yana, frt bu yana! Durmadan dndmden, Ismahan da uyumuyor... Piirdiimizi yiyemedik! Alver alver, herif konuu kapt elimizden! Bir daha ele gemez frsat da ekip alyor. Bir fil-can rak iirdi, bir de kee armaan etti, Harpr Beyi al elinden alabilirsen geri! Ankara'ya varnca Tecir Ali de bize gnl koyacak: Alp gittin kyne, yatr evinde! Ne veriyorsun ele? Kendin arla konuunu! am yanlm bir keklii yarsm, onu da veriver! 150 dolar para verimker olmu, ne burun kvryorsun? Kuvvetli Amerikan paras! ki bini akn bugn Trk lirasylan!.. Gerekten de, bir kekliin byle fiyat ettii nerde grlm? Krkl pazarnda bir ahin sattlar grdm, yz lira! Bizimki nerdeyse bine varacak. Ulan buna de derler, bil-sene kymetini! Herifin hem parasn al, hem gnln. Hem de udlandr, bir i bulsun sana vede oluna..! Adm dndm, bulamadm uykuyu. Horozlar tmee ba121 lad. Asl felket sabah olunca! Olum keklii baucuna koymu. Nasl alacaz onu, nasl kacaz yarnki ava? Avradn soluunu dinledim. Uyuyor gibi. yice inanmak iin elimi kamna koydum. Uyank olsa o da benim karnma koyard. Koymadna gre kesin uyuyor. En iyisi hemen kalkaym. Usulca aaym kapsn. Keklii getirip koyaym eski yerine. Sabahleyin de erkenden alp savuaym. Ellerin nnde iki saat keklik d yapmak ayp olur. Gidip avlanalm akama kadar, ondan keri verir miyiz, vermez miyiz, oras ayr bir konu olsun! Kurtarabilirsem vermem tabi! Ne vereyim ocuun kekliini? Ama kurtaramazsam vermeyip ne yapacam? Ne kadar elcik olursa olsun, hibir zaman bir keklik, bir insana, bir dos-te deiilmez! yle yapaym, getireyim uraya. Fakat bir de babam uyanrsa? Uyanr hem de! Tilki gibidir, pt etsem srar kalkar. Eh, o tilki gibiyse, bende tilkiolu tilki gibi oluvere-yim canm! Pt etmeden aaym kapy, pt etmeden alaym kafesi ki uyanmasn, uyanamasn... Pt etmeden kalktm usulca! Soyulmu ylan gibi syrlp ktm yorgann altndan. Kalktm dikeldim. Kolumu ap duvar buldum. Karanlk ierisi. Sekinin stndeki camdan cm-ck ay geliyor, ama ne kymeti var? Karanlk zindan! Gzm gzm grmyor. Duvara tutunarak, babamla Yaar'm yatt odann kapsna kadar vardm. Kendi kendimi ok beendim bu arada, hi tp etmedim. Bir de kapy aabilirsem tp etmeden, temelli pravo diyeceim kendime! Tokman tuttum usulca. Kaktm ileri. Her yl, deriyle, keeyle sktrr bunu, souk girmesin. Bir de yukar kaldrr gibi yaparaktan kaktm: Almad! Bir daha kaktm, gene almad! te o srada bir ses kt ktrt gibi. Ama almad namussuz kap! ardm neye almad? Haaa, hemen anladm, diplemi babam! Yaar uyumu yatyordu geldiimizde. Mutlaka babam diplemi... 122 almak vard bir. Baka hibir arem yok. Dnp geldim, yattm bokumun stne. Daha beter bir yeil ac doldu iime: Babam bir de uyank idiyse? Duyduysa kapya yklendiimi? Bir de karm uyank idiyse? Duyduysa yklendiimi? Cavrla Mslman bir sandn iine tklm gibi skz u evin iinde. Bu keklik imanmz gevretti! Bir i koparabilirim umuduna Amerikan avcsn tavlayacak bir keklik, onlarn da, benim de aklmz karman orman etti... Sabah olsun hayrolsun, ne yapalm! Bir de sabah grelim yzlerini. Kapya yklendiimi yzme furursa babam, Yok canm, valla yanln var, d grmndr! Kapya bacaya yklenmedim! Yatar yatmaz da gibi uyumuum! Daha az nce uyandm... derim. Yalan boazm alacak deil heralm! Is-mahan derse, Ne dndn sabaha kadar? Ne yrdn duvara tutunup? Ona da derim, Senin de yanln var, sen de d grmndr! Bir ara elimi karnna koydum uyanmadn. D grdn, yap tana koulmu inek gibi uyumandan belli! Uyuyan avrat ne bilir kocasnn kalktn, gezdiini?.. Baka arem yok, sabah olsun!.. 123
56

 11 AYIN AVKI ALTINDA Elvan avu'un anlatt para. Gecenin hangi vakti bilmiyorum. Uyku tutmad beni. Yaar kolumun stnde uyuyor. Birden, kapya yklenildiini duydum. ki sefer yklenildiini! Ktrt! gibi de bir ses duydum. Kesin Seyit bu! Vay aklsz Seyit vaaay!... Dnd dnd, kafesi baucumuzdan armaa karar verdi. Sabah olur olmaz da svacak, biz uyanmadan! Avlanacak akama kadar, sonra da, Al arkada! deyecek Harpr Beye. Al gtr senin olsun, gle gle avlan! Bir keklik deil mi bu, ne kymeti var? Para ney de almayacak. Karami drzs kee verdi deve, ona inat, dilberim keklii bedavaya verecek... Ama dur bakalm dur, babay verirsin! Sen giderken baban geliyordu o yollardan! Sen kurtsan baban daha eski kurt! Sen tilkiysen baban daha eski tilki! Diplemiim kapy nceden. Belimden inen adamn neler dndn, hangi yollarda gezdiini ben b'ilmezsem kim bilecek u kyn iinde? Bunu bildin, birinci sakncay savuturdun Elvan avu, iyi! Bundan sonrasn nasl savuturacaksn? Dn bakalm sabah olmadan! Dn tan karar ver. Bu kekliin ba belda. Senin de belda. Hem de olun Seyit'le. k bakalm bu belnn denizinden nasl kacaksan! Bunda ele gne malamat olmak var, dillere destan olmak var. Her an iin keklik sakno ,,**. .u. aaa ugau aKim vorr, akl vm bir ocukla soranlarn binden akn sorusuna cevap bulmak var. Haydi bakalm Elvan avu, kocca Seferberlik askeri, haydi kurtar ban bu sefer de! Bu sefer de... diyorsun. Ne zaman kurtardn daha nce? Seninki yatmak yuvarlanmak, her zaman belnn gbeinde kalmak! Bakalm bu sefer ne yapacaksn? Yunan deil, ngiliz deil karndaki, kendi belinden inme z olun, z kyln, bir de onlarn arkada Amerikan avcs Harpr Bey, haydi kurtul bakalm! Birden kafam ilettim. Burda yatp durmaylan olmaz. Demek ki, aklsz Seyit'in keklie gz koyduu anlald. Gz baka baka da alp aracak yarm. Sabah olunca keklii alp gitse, ben ne yapabilirim? Yaar ne yapabilir? Naca alp stne mi yryeceim? Vurup ykacak mym kavaf? Yapabilir miyim bunu? Millet onu knamaz, beni knar! Naca almadan yrsem, tutabilir miyim bileinden? Herif benden kuvvetli. Yaar'la birlik yrsek, alr basar ikimizi. Hemi Yaar'm yryebilir mi babasnn stne? yisi mi sen baka akldn! Sabah olunca Seyit keklii evde bulamasn. Al kafesi, sabah olmadan bir yere sakla... Kapdan kamazsn bak. Tilki uykusundadr, kalkar nne geer. Gecenin iinde daha kolay alr elinden. Ondan keri de bir ukurda siner, gn dounca varr Karami'nin evine. Buras byle. Kapdan kamayacana gre baka bir geit dn. A u pencereyi. Sayvann stne k. Keklii de al. Sayvann stnden inmenin kolayn dn. Olan uyuyup kalsn m? Sen gelene kadar uyanrsa ortal velveleye vermez mi? Uyanmaz dersen, senedin var m bunun iin? Uyanr ocuk. Ne yapacaksn buna? El bilir mi Seyit'in kapya yklenip keklii armak istediini? Nasl anlatrsn? Ama senin keklii saklamak iin evden katn bilinir. yleyse uyandr olan. Uyandr, anlat fsfs. Al onu da yanna, ikiniz birlikte yapn ne yapacaksanz. Birlikte gidin nere gidecekseniz. 124 125 IN ere giaeceKsmiz vuk mu inanlr? Asl o kekliin etine aeriyor. Ne kadar doland ele geirebilmek iin! evri daysnn ky dersen uzak! En iyisi, en iyisi, bana kalrsa en iyisi... Sana kalm ite drz! Ne yapacaksan yap sabah olmadan! En iyisi tegeenin allarna armak kafesi! obanlardan birine, Kozakl Rza'ya m olur, Paacm oban Mslim aaya m olur, Memie'nin oban Kulolu'na m, en gvendiin hangisiyse, gtr ver gel. Ver gel, herifler hfsetsinler. Dur bakaym hangisine gvenilir? Gvenilmez ne de. Belkim de yabanc olduklar iin, belkim de aalara kzdklar iin, belkim de bizim gibi yoksul olduklarndan... Zar aciz kaldk varsllarn elinden, keklii alp Amerikalya
57

armaan edecekler! deriz. Asla, Satacaklar! demeyiz. Asla, ok para veriyorlar! demeyiz. Gtrp verirler, paray kendileri alrlar. Bir ift kara lstik koparsalar kr deil mi? Kim kime bir ift kara lstik verir bugnk gnde? obanlara gtrmeyip bklerin iinde bir yere saklasak, it gelir, kurt gelir, paralar kafesi, yutar keklii. Neden gelmesin? En iyisi, obanlar bir fen ilen balamak! Gzelce balamaktan baka are yok obanlar! Ama neyle balayacaksn? Stlerini sen piirmi deilsin ki! Doru dzgn merhaban bi-lem yok bazsyla. Nasl gveneceksin? Eh, bunca ya yaadn, di diedin, aznda dilerin yeniden kyor Elvan avu, bunu dnyada sen bilmezsen baka kim bilir? altr kafan... Kafam altrmaa karar verip olan sarstm. Sarsp uyandrdm. Gzlerini belertip bakt gecenin iinde. Tam kulana syledim: Yaar! Dedem, koum! Ses etmeden kalkp geyine( eksin... Anasnn memesiylen bebesine st vermesi gibi a- V zmla kulana akttm szcklerimi: Kekliin banda byk ' saknca dnyor. Kalk buradan karalm. Geyin abuk!.. Bir utan da gidip pencereyi atm: Hrt etmeden geyin dede9nx. .M uauaa uyaniK. Az nce kapya yklendi. Pencereyi atm bak... Yaar da, ben de geyindik. Kn bama doladm pouyu bulup aldm. Kafesin evresine sardm bunu. nce ben kaym dedem! dedim. ktm. Kafes elimde. Sonra Yaar' ektim. Sayvann stnde, damm glgesinde ndk. ok aydnlk bir ay var. Byk sakncalar iindeyiz. Nasl kap kurtulacaz? tler rmeyecek mi? Ayakyoluna km olanlar grmeyecek mi? Geri dnnce nasl gireceiz eve? O zamanaca uyanmaz m tilki Seyit? nsann akln vdmvermesi iten deil. D-nversen, bir dakikann iinde delireceksin... Sallan bakalm saaktan Yaaar!.. ocuun uyku sersemlii gitti bereket. Yapt dediimi. Eilip kafesi verdim eline. imdi de ben sallanaym dur! Kolum dayar iallah. Dayamazsa derim, belim bacam krlr, acaba ne yapaym dedeim? Fakat ne olsa eski topram! Kollarmn yar kuvveti duruyor daha! Aslan gibi sallandm aaya. Dizlerim de yaylanarak yere bastm. Memie'nin duvarn glgesinden, Paacm damn glgesinden, k Mehmetgil'in damn glgesinden rman kysna vardk. Girdik stlerin glgesine. Yrdk rk-ta'tan yana. Artk kimse gremez. En yaylan yerini bulup geebiliriz rman. Avar Deirmeni'nin altdr en iyisi. Yrdk kumdan. Kotuk dede torun. Kafes ikimizin arasnda. Koup suyun kysna vardk. Ay da nasl furuyr? Irmak deil ayna! Gndz olsa irin gibi bomboz akar, gece nasl parlyor! Kyn avratlar, ebeleri dedeleri gnnden beri gelirler geerler. En yaylan yerlere kadar yrmee enirler de derin yerlerden geerler. Ama nereden geersen ge, donu poturu karmak gerekir. Ne yapacaz, nasl karacaz imdi biz? Dede ile torunuz. Yaar' ben grsem bir ey deil de, Yaar beni grse ayp! Onu soyundurup nden yollasam da olmaz. Bakarsn 126 127 ters bir i gelir bana. Kendim onen gesem uasu um. ~~ ba? O zaman da grecei kadar grr. Namussuz ay, her bir eyi deitiriyor; ocuk seksenlik dedesini kimbilir nasl grr? En iyisi ikimiz birlik geelim madem grecek! Ama tembih edeyim: Yaar bakma dedem, evir ban teye! Tembih ettim byle: Kurban olaym gzlerine, bakma dedem! dedim. Dn ardna, yle soyun! Bohala donunu poturunu! Ben de dnp soyunaym. Koltuklarmzn altna alalm gey sil erimizi. Kafesi de ben alaym. stersen sen al. Geelim suyu. tegee allara gideceiz. Mslim aaya m olur, Kozakl Rza'ya m olur, yoksam Memie'nin oban Kulolu'na m? Birinden birine brakacaz kafesi... Dndk srtlarmz biribirine. Soyunduk dediimiz gibi. Ondan keri yrdk suya. Suda kaybolana kadar Yaar da, ben de nlerimizi rttk gey silerimizle. Sonra yrdk selbes. Ne olsa bumbuz su. Ne olsa donduruyor. Karya geince nasl kurunacaz? te onun da kolayn buluverdim. Kafesin evresine sardmz pou yok mu, onunla kurunuruz ikimiz. tege-ede hacet deil kafesi rtmek. ok iyi olmu pouyu akl ettiimiz. nmz, eteimizi sprp gidiyor koca su. Aym altnda filim eviren drzler gibiyiz. ok kymetli bir hazineyi geiriyoruz. Yada yeni bir Ulusal Sava iindeyiz, binbamza ifre
58

gtryoruz. ektiimiz ileye bak! Irman ortasnda daldaak slandmz gibi, gyneimiz, yeleimiz de batt! Nerdeyse Yaar'm boazna kacak su! Gecenin iinde nasl kurunacaz da. nasl snacaz? Olmalyd imdi bir hapaz ra, biraz kafl, biraz da mee dal! Kibriti akp tututurmalydk, ondan sonra skp skp kurutmalydk giysilerimizi. Hemi de stmalydk kendimizi. Sabaha kar krlar daha ayaz olur. Dilerimiz biribirine gee gee, takrdaya Ldivii^v", uu rvcjvgi yumint... nma ok gozel Dr kekliin yoluna, elcik bir kekliin... Har huur, har huur edip duruyoruz sularn iinde. ok kr, kimseye grnmeden, vede sulara kaplmadan tegeeye ulatk. Kyn avratlar, her gn, yada gnar gelirler geerler, Allah dmlklerini versin... nce Yaar' silip kuruladm, sonra kendimi. Dalgnlktan nm eteimi saknmay unutmuum! Grd ocuk! Eh, bende olan, onda da var! Yiidin mal da her zaman meydanda hamdolsun! Grmese iyiydi ya, grd. Olmulan lme are var m? Yok!.. Geysilerimizi de sktk ayaz ayaz. Sonra kotuk yukar. Allarn oralar inlik cinlik. tler havlayp kalktlar biz varmadan. te bu kt. Bu itler, imdi kyn yarsn uyandrr, kurt geldi srlere deye milleti stmze getirir. Sel ukurlarnn iinden iinden yrdk. Elimize birer ikier de ta aldk ne olur ne olmaz deye. Bereket obanlar kepeneklerinin iinden dorulup kalktlar. Baktlar itlerin rd yana, bize doru. Biz de ellerimizi kaldrdk. Bardm ben: Looo Kulolu!.. Looo Rza, Msliiim!.. Yabanc deil, bir hzmat iin biz varyoruz, biiiiz, Elvan avulan torunu Ya-aaar!.. Gya obann sade birine aacaktk gizimizi. ne birden teslim olduk ne yapalm? Bir insan yalan nerde sylemeli? Nerde direk gibi konumal? Benim byle dndm yerler var. Namusuna brakmal baz eyleri insann. Ak konumal. Olan olduu gibi anlatp, te halimiz bu, bize destek olun arkadalar! demeli. Eip bkersen daha da kukulanr insan. Olduundan ok baka eyler var iin iinde sanr. inin cinleri azar, balar olduundan kt dnmee, dndnden kt davranmaa. Bizim obanlann iyi yanlarn uyandrmaa karar verdim. bir olup karladlar bizi. evremizi sardlar, bir yandan da merak ettiler, nedir bamzdaki hal? 128 129 Once, Bir ateiniz yok mu, Dizi stn ucunu. Mslim aa Kulolu'na bard: Git abuk bir ate kayr! aldan rpdan bir ate kayrd Kulolu. Srtmz bamz ala akr kuruttuk. Sonra anlattk bamza gelen k: Bir zeyinsiz olana attm aalar! dedim ben. ocuun elindeki keklii alp Amerikan avcsna armaan vermee kalkt! Bunu da, Rza kusura bakma yeenim, senin aan olacak Karami drzs krkledi... O aamn boynu altnda kalsn! dedi Rza. Aam Ya-ar'n keklii verimker olacana, kzlarndan birini verse daha yavuz olmaz myd Amerikan avcsna? Benim zeyinsiz, gece yattmz odaya hcum etti. Bunlar sr giz, ama ben size havale ediyorum gizimizi. Daha nceden sezip kapy diplemitim. Yklendi yklendi, giremedi tabi. Giremeyince kvrlp yatt. Dnd hileyi sabaha saklad. Eee, biz duralm m? Durmayn tabi, ne duruyorsunuz? Irma geip gelin bizim yanmza! te biz de yle yaptk! Sdnze, namusunuza... ki elini biribirine vurdu Kozakl Rza: Bamz gzmz stne Elvan avu! Hogelip safa getirdiniz! Elimizden geldii kadar hfsederiz emaneti. Gene de ben arkadalarla iki dakika konuaym. Derlerse ki biz bunu kabul edemeyiz, rmaktan gemiken Elmapnar, Avar yanlarna gein gidin. Yada yryn biraz daha yokarya, Avar Deir-meni'nde eylesin. Heralm deli Seyit zorbalklan gelip alamaz... Zaten bizim skntmz bir gnlk. Yarm akama dnecek Amerikal. Bir daha ya gelir, ya gelmez... Amerikalya, kesip attn trna verme Elvan avu! dedi Kulolu. Neden byle dedi, anlamadm. Belkim o da benim gibi hi holanmyor drzlerden. Sonra yle konutu: Ayrk otunun hesap, bunlardan birine bir gtlk yer verirsin, kavatar btn tarlay kaplar, skebilirsen sk!.. gj iMisa eKiaier. Biz de gz ettik biribirimize: Sen dn git, gzelce yat, ben kalaym bunlarn yannda! dedim Yaar'a.
59

Sen olmazsan babam beni keser! dedi. Ya beraber gidelim, ya beraber kalalm... Fakat ok srmedi, obanlar geldiler. Gene Kozakl Rza konutu: Emaneti saklamay kabul ediyoruz Elvan avu! Bir artmz var: Yaar bizimlen kalacak. Kendi kendine sahip olacak kekliine. Biz iimize bakacaz, o da iine bakacak. Hfsolacak yanmzda. Daha a, neden byle karar verdik bak. Belkim birimizden birimizin aklna eytan girer. Gvenemedik kendimize. Delikanl kalsn, sahip olsun. Byle daha iyi. Amerikan avcsnn yarsd, elciklii dillere destan bir kekliin sahibi banda olursa iyidir. Size de, bize de... Ayplamadm obanlar. Ayplamadm gibi, daha da takdir ettim Mslim aann akln. Yaar olan da, keklii de brakp kurt ku uyanmadan rma getim, geldim eve. Islaklar karp astm. lback girdim rtnn altna. Kap da dipli nasl olsa. Geysilerim kuruyana kadar yattm. Tabi sabah oldu, angama koptu. Benim ekizakll Seyit baktm kapy douyor: Babaa! lm uykusuna m yattn ula baba, a!.. Yok-sam kendi kendini intihar m ettin? Ne dipledin kapy, asa-na!.. Kalkp geyindim. Fazla grlt etme bakalm! Ne yapacaksn baban kaldrp! Git iine! Erkenden Amerikal arkadanla Karami'nin cipine binip Hellece, Ayvath yanlarna ava gidecektiniz. Ne gitmiyorsun? Keklii alp gideceim! Keklik yok burda! Keklikten haberim de yok!.. Nasl yok? erde deil mi? Yok ierde! Yaar da yok, keklik de yok... Beni kandryorsun, nere gider? A kapy! 130 131 Atim Kapy, cutu uau uu. yorum: Yok keklik!.. Sordu: Nere gitti? abuk syle!.. Valla haberim yok, gitmi... dedim. Nere gider? Beraber yatmyor muydunuz? phelenmi senin davranlarndan! Gitmi... Kapnn dipli olduunu biliyordu, bacaya pencereye bakt: Nereye gider, nasl gider, senin nasl haberin olmaz? Ben ihtiyar bir adamm, uyumu kalmm! Akam biraz kafay ektik ya! Biraz da ge yattk... Byle deyerek kandracak msn beni baba? Nere gider bu ocuk? Brak keklii, kendini merak etmeyecek miyiz? Kendini ne merak edeceiz? Akama bir yandan bulunur gelir. Bulunmazsa sen kendin merakna dsen daha iyolur. Babas sensin... Keklii kardnz benden! Senin mutlaka haberin var bu iten! Ayarttm ocuu, o da pencereden kp gitti. Gitti bir yere sakland... Eh! Bu kadarn bildiine gre, nereye saklandn da bilirsin!.. apkasn vurdu bana, koup kt bu. Damn ardn doland. Ahra, samanla, ambara, odunlua birer birer bakt. Ali'ye, Ismahan'a sordu. Bir de tepik vurdu Ismahan'n beline: Sen bu evin sahibi deil misin, nasl oluyor da haberin olmuyor? diye bard. Ismahan inledi, ykld. Ben de aldm bunu ele, girdim yola, aklma geleni syledim: Defol git u evin stnden! Alrm yakandan, paana indirim! Kyn iinde temelli mars olursun! yisi mi edebinlen ekil git!.. dedim. Nasl ekilip gideyim? Nasl varaym arkadalarn yanna? Nasl varrsan var! Keklii verimker olduunu sezdi ocuk, alp kat! Allah kalbine malm etti... Allah malm etmi! O kim ki malm edecek Allah! uetol surdan deli Seydo! Karami drzs gibi konuup durma yamacmda! Allah hep kendin gibi hulku bozuklara destek olucu mu sandn? Benim gibi, Yaar gibi yoksullara da destek oldu bak, hem de her daim olur iallah!.. Gn domak zereydi. Karami boyna ddn ttryordu cipin. Elinde tfei de olmadan, akn bir piyade neferi gibi ekip gitti Seydo. Biraz hr gr ettiler Karami'nin evin nnde. Seydo'dan almn alamad, benimle kavga etmee gelecek oldu Karami; sonra ne dndyse gelmedi: ekilip gittiler... 132 133 12 KURDUN OLUYDU BABAM
60

Yaar'm anlatt para. obanlar ekmek verdiler, Allah raz olsun! Kar yarmalardan hep kymz, evimizi gzledim. Krlarmza baktm durdum, keklik avclar dnecek mi? nk Harpr Beyin tomafili Karami'nin avluda. Nasl olsa gelecek. kindin geti. Gn anasnn koynuna girmee hazrlanyor. Yarmalarn bizim kye bakan yzlerine glgeler basyor... rkta'n st yanlarndan Karami'nin cip grnd. Yeil bir tosbaa gibi yuvarlanarak geliyor tozlarn iinden. Geldi geldi, evinin nnde durdu. Bir adam kt, bizim eve kotu. Bir adam daha kp onun ardndan kotu. Amerikalnn tc-mafili de yrd. Heralm bizim ahr samanl aradlar, anamdan, dedemden, Ali aamdan, kardelerimden beni, hem de kekliimi sordular. Fakat kyde deil, allarn st banda, yarmalarn bir yerinde saklanyordum. ok gemedi, Harpr Beyin yanma dnd bizim eve gelenler. O da ekip gitti toma-filini srp... Bedil'den teye aana kadar bekledim. Sonra gidip Mslim aay buldum. Anlattm olup bitenleri. Ben artk gitmek istiyorum izniniz olursa! Valla Yaar! imdi gidersen baban seni der! Nasl olsa der de, hemen imdi gidersen daha ok der. Cmck az d-mesi iin bekle, hi olmazsa yarn git... Yarma kalamam Mslim emmi! dedim. 134 seni. Sen kendin, kafesin, kekliin, bize onun bir emanetisiniz. Ona teslim etmemiz art deil mi? Deyelim imdi yrdn rmaa. Allah esirgesin, tam ortasna varnca ya kendine, ya keklie bir ey oldu, ne cevap vereceiz Elvan avua? Bu rmak katil. Nice gelinlerin bam yemi. Nice srleri yutmu. Destanlar kendisinden uzun, duymuundur... Sesimi karamadm. Ama ok gemedi, dedem de damn bandan el etmee balad. Dedemin el ettiini Mslim aaya gsterdim. Sonra da rmak boyuna kotum. Dedem de oraya geldi. Getim kymze. Sulu sulu evimize vardm. Babam ky iinden gelmemiti daha. Keklii ieriye koydum. Dedem, Onu eski yerine koy! dedi. Elim ayama dolaarak dediini yaptm. Ondan sonra da kopacak kyameti bekj lemee baladm. Anam, Ali aam oturuyorlard. Dedem oturuyordu. Kk kardelerim de girmilerdi eve. Sadece babam dardayd. ok gemedi, o da geldi. Bir bana bakt, bir dedeme. Sonra gene bana dnd: Nerelerdeydin ulan enik geceden beri? Yalan syleyebilir miydim? Dedem yanmdayd. Yoksa doruyu syleyip dedemle ikimizin gizimizi aklamam doru olur muydu? Ne diyeceimi bilemeden sustum. Sylesene, nere gittin dn gece? Gn nerde geirdin? Nerde saklandn? Neden, kimden saklandn? Sorularna karlk bekliyordu. Ama ben susuyordum. Ellerini beline koymu, dizimin dibine kadar sokuldu. Ben de bam yerde, domamm iyice, bir yandan da korkudan titriyorum. Tekmesini kaldrd, gsme vuracak oldu, atld dedem: Dokanma ocua! Otur oturduun yerde! Sana syledim sabah! Otur oturduun yerde!.. Orada duracak halde deildi babam. Belki Ali aamn yatt taktuk odasna gidip biraz yalnz kalmalyd. Onu da yapmad. stne yataklarmz ydmz sandn dibine kt, 135 ban ellerinin arasna ald. Belki coana Duana un agamarv ok daha iyi olacakt onun iin. Ama bunu da yapamazd nmzde. Belki de beni dp ferahlayacakt. Buna da dedem izin vermedi. ok ac bir bunalm iinde kvranyordu. Bir kekliin yol at zulmleri gryor musun Bay Yaar? dedim kendime. Babamn yzne bakamadan oturup kaldm yerimde. Benim iki bitim bir okka geliyor! Gtm yrtyorum bir i bulup be kuru sahibi olaym! Siz aksine, tekerime ta koymaktasnz! Tek bama koca evi, iinin insanyla, mal maa-dyla yzdrp rmaktan armaa, ondan keri de dze karmaa alyorum. Siz de geri asslyorsunuz ev gitmiyor! Anam sofray kurdu: Haydin, ikier lokma yeyin de gene abalayn evi yzdr-mee! Belkim bu sefer ayn ynden asslr bir yana srersiniz khne tekneyi!.. O gece babam azn ap baka szck etmedi. Dedem de konumad. Babam kalkp kahveye feln da gitmedi. Dedemse zaten gitmezdi. Yalnz Ali aam biraz dolamak istediini syledi arkadalaryla. Ben zaten yorgun argndm. Anam yatam yapt, erkenden yattm. Dedem de
61

girip geldi tam uyumak zereyken. Dikkat ettim, kapy feln diplemedi. Keklii de hayatta, kapln stnde, her zaman durduu yerde brakt. Dedem frtna geip gitmi, babam yenilgiyi sineye ekmi sanyordu. Bensem kukuluydum. Bu yzden sesimi iyice alaltarak ve kulana doru sokularak sordum: Keklik eski yerinde duracak m dedeee? Duracak tabi! Baka ne yapacaktk? Amerikal gitti. Gelse bile haftaya cumartesi gelir. O zamana kadar baban yumuatrz. Yumuamazsa ne yapacamz o zaman dnrz. imdilik saknca yok... bence! dedi. Uyumuum ylece. Gece kimbilir ne dler grdm, ne kadar yandm kvrandm bilmiyorum, ter iinde uyandm sabahleyin. Hemen dorulup kalktm. Ayakyoluna gidecekmiim gibi apkam bama vurup hayata ktm. 136 ktm hayata: Kekliim yoktu yerinde! Babam da yoktu! Anam, kardelerim de kalkmamlard daha yerlerinden. Ml ml uyuyorlard. Dede ko! Dede ko, kekliim yok yerinde! Babam da yok! diye bardm. Dedem poturunu giymeden kotu. Sylediimin doru olup olmadn hemen anlad. Darnn kapsn at, sayvana bakt: Yoktu grnrlerde babam! Ko Karami'nin cip gitmi mi? Bak! Baban oralarda m? Bak! Oralardaysa ayrlma! Ben de geliyorum!.. Kotum. Ben merdivenleri inerken dedem, ismahaaan. ay Ismahaan! Hi haberin olmad m? Tprtsndan feln uyanmadn m? diye anama soruyordu. Anam da, Haberim olsa brakr mydm ay baba? Valla haberim olmad!.. diye karlk veriyordu. Ben vardm Karami'nin cipin bana. Daha iyice baknmadan dedem yetiti. Sordu kayle gzyle: Yok mu? Yok! dedim bamla. Ko, kyden dar k, belkim Balarn arasndan feln binecektir. Ben de Karami'nin kendine soraym, grm m? Ben komadan sordu. Karami grmemi. Drz, hem grmediini syledi, hem de alay ede ede bakt dedemin yzne. Anladm ki grse de sylemeyecekti. Ben nden kotum, dedem de arkamdan geldi. Bir bir aradk Balarn arasn. Babam gremedik. Babama benzer birini de gremedik. Kekliin de ty tmr yoktu ortalkta. Demek ki cin kularnn kanadna binip gitmiti geceden. Dedem kurttu, ama babam da kurdun oluydu. Baka bir yorum sacak gibi deildi! Bileimden tuttu: Ne kadar zldn biliyorum. Ama ben senden ok zlyorum inan. Senin baban, benim olum. Dman sayp kendimizden biriylen uramak ne zor! Ama uraacaz. Senden ne istiyorum bak, elinden/ geldiince sabrl ol. Elinden gel% 1 137 diince alayp buzlamadan, diini skarak dayan. Bugn yarn bir yerlerden bulunur gelir... Dedem byle der demez boandm ben. Hykre hykre alamaa baladm. Eve geldiimde gzlerim algam gibiydi. Akama kadar yerde mi, gkte mi gezdiimi bilemedim. Akama doru Karami'nin cip geldi. Seydim'den binmi babam! Demek geceden kp, Seydim'e kadar yrm. Oradan binivermi arkadan gelen cipe. Krkl'ya kadar ciple gitmi. Oradan teye de miniposa atlam. Kafes elindeymi. Amerikan arkadama gtryorum. Armaan olarak vereceim, o da bana i bulacak... demi. Bunlar biraz Sirken Fatma'dan, biraz Culuk Ali'den, biraz da Hoafn Sefer'den anladk. Tabi o gn dnmedi babam. Dnemedi. Ertesi gn bekledik. Ertesi gn de dnmedi. Dedemle dktk dndk, ekip Ankara'ya gitsek... Evet ama gitsek ne yapabilirdik? Ankara,-da nereye varrdk, kimi bulurduk? Hem de be kuruun youndayz, neyle giderdik uzak Ankara'ya? Uzun uzun konutuk. Hele bir dnp gelsin bakalm! dedik. Belki tam verecekken cayar, geri getirir, yada Harpr Bey darlm olur, yzne bakmaz bunun, keklii almaz, almazlanr; bundan tr dndrr getirir... nc gn ikindin kp geldi bu. Dedemden nce anam sordu: Ne oldu ocuun keklii, ne yaptn? Ne yaptm bilmiyor gibi ne soruyorsunuz? Gtrdm verdim Harpr Beye. Karami drzs koskoca keeyi armaan etti. Bensem o kadar istedii halde bir keklii vermedim. Basldm kaldm milletin iinde. Ankara'ya kadar vardm, elimle teslim ettim...
62

En son YZ ELL dolara kmt. Belkim daha da artrmtr. Ka parasn aldn? Almadm be kuruunu! yleliine verdim... armaan olarak! Hani iki bitin bir okka geliyordu, neden almadn? 138 resimi ald... ^ Bulunca mektup yazacak, adSoooona? dedi dedem Sooonas!... bu kadar! d^;:^ un gzn trnaklamaga baladt ' ""' 139 13 IRMAK KIYISINDA TARTIMA Elvan avu'n anlatt para. Yaar saldrd babasna. Ben varm diye vuramad babas. O da frsat bu frsat, yumruklad, trnaklad. Kanatt yznn birka yerini. Kolunu, bileini srd. Kopard gmleinin birka dmesini. Yrtt yakasn. Ismahan kalkt sonunda. Kucaklayp ekti Yaar'. El kadar yamalk yok! Bir sym iplik bulunmuyor! Ne yrtyorsun caaart cart?.. Yaar'n da yz gz kanla ya. Soluyup duruyor. Ayakta dikelecek hali yok. Otur Yaar! dedim. Otur dedeim!.. Ben byle dedeim deyince yzlemi oldum. Sabr tat Seyit'in. Yaar dizimin dibine oturuncaya kadar bir iki vurdu elinin tersiyle. Bir de tepti bobrne. ocuun burnu temelli kanad. Sillesinin biri tam stne gelmiti burnunun. Kalkp sayvana kt rb alarak. Ismahan gitti ardndan. Yudurdu elini yzn, geldi. Seyit de oturdu kapnn yanna. Yaar, hl hkryordu dolu dolu. Cmck yz verilse gene atlacakt babasnn stne. Aferim! dedi Ismahan. Gzel savatnz!.. Az daha martn bu enii! Tepeme ksn... Biraz Ismahan'a gibiydi ya, asl banayd ta. Bugn banaysa, yarn sana, demiler... tep Doyie soKuturuyordu; ben de karlk vereyim, o daha sert karlk versin, daha byk bir kavga kopsun evin iinde. Kopsun iyice incelmi balarmz. yice bana buyruk olsun Seydo efendi! Alsn tasn taran, gitsin Ankara'ya, daha ok sokulsun Harpr Beyin koltuuna, yaltaklansn... Sevinecekti ona bu frsat versem. Sustum gzelce. Sustum Eyp Sultan Hazretleri gibi. Yalnz u kadar bir ey yaptm: ksrdm hhooo! diye. Ayam uzattm ortaya. Duduuu! Bir su getir kzm testiden ieyim!.. dedim. Kk torunum kalkt, suyu getirdi tasla. Sol elimi bama koydum, Bismillah, bismiaaah!.. dedim, iip kr ektim. Krlara kar yam gibi susku dolu evin ii. Sadece Yaar'n hkrklar bozuyordu suskuyu. Kendini tutamaya tutamaya alyordu olan. Bakmyordum yzne. Baksam yz bulup daha gr alayacak, yeniden saldracakt babasna. Akam oldu, bulgur alar kaynamaa balad evlerin ocaklarnda. Dumanlar bklp bklp kyordu bacalardan. Ismahan, sofray serdi, yufkalar dizdi, pilv taban koydu. Biraz da zm krp gelmiti badan. Haydin bakalm, beer onar kak yeyin de kuvvetlenin!.. Burga'la Dudu'u ekti, kendi de oturdu. Kuvvetlenin de iyi arpn!.. Yanatm aresiz. Ali'ye gz ettim, o da yanat. Baktm Seyit'le Yaar gelmiyorlar. Gz ettim Yaar'a. O zaman temelli bir alama tutturdu, kapand duvarn yzne. Ne desen avunmayacak, ne versen susmayacak... Lokma gemedi boazndan. Ismahan'a da sinmedi. Seyit zaten oturmad. Ekmek mi bizi yedi, biz mi ekmei, bilemedim. Bir sre sabrla bekledikten sonra sofray toplad Ismahan. Seyit kp gitti az sonra. Of pof ediyordu giderken. Elleme gitsin! dedim. Gitsin aa yukar! Datsn iinin acsn, asn... Ismahan kaplar yuyordu. Kzm efika'yla kocas kp gel140 141 diler. ocuklarn da yanlarna almlar. Bizde akam oturmas yapacak tat m var? Gidin geri! de denmez. Kalkp yer verdik zorunlu. Buyrun buyrun! ektik. ocuklar el ptler. Ismahan, efika'yla sarmat. Ali kalkp el pt. Yaar hl alyor, hkryor. Karlkl hal hatr
63

sorutuk damadm Kadirle. Yaar, duvardan yzn dndrmyor hl. O kadar stne dtm, yalvardm, "Etme Yaar, gel sat unu enitem!" dedim, boynunu evirip yzme bakmadn! Baban ayayla gtrp Amerikalya veriverdi ite! Bir ey de gemedi eline. Al da gnn gr bakalm!.. nsanlktan hl Topalam kadar uzak ne insanlar var dnyada! Bunu benim damadm olacak Kadir efendi, yrei yaral Yaar'ma sylyor! Kzm efika da bakyor ine gibi kocasna, elinden bir ey gelmiyor. Boa dememiler, "Bilmez arm, der yarm!.." Boa dememiler, "Eldeki yara, duvardaki kovuk!.." Azm ap szck demedim damadma. Fakat bir zaman kesmedi o: Bana versen bir TAY verirdim, imdiye AT olurdu. Atn da altnda olurdu. u dnyada ne inekler var; ulan insan hi kendi z olunun kekliini ayayla alr gider Amerikalya verir mi? Of pof etti Ismahan. Diyemedi bir ey. Neyse! Her kafa, her akl bir deil! Bu konuyu kapatalm en iyisi! Biz bir keklik yznden daha fazla biribirimize dmeyelim deye gayret ediyoruz, sen oradan kayp durma sivilcelerimizi. Saydmz yerler sana da ayan olsa gerek Kadir efendi... dedim. Th th th!.. diye bir de dizlerini dd: Hi byle bir keklik elin kabuklu Amerikalsna verilir mi? Bana verseniz gene gznzn nnde olurdu. Hatt Yaar efendi bu kadar alayp inleyecek olduunda, alr gelirdiniz, sizde dururdu. Ben sadece av zaman gtrrdm. Avlanrken de, cihan bama birikse amazdm kafesin kapan... imdi nerde ara142 hy? Deeeert: Kiminde diremle, kiminde okkayla; bizde tonla!.. Eh! Durun bakalm! dedi Ismahan. Gn domadan neler doar. Belki kalkp giderler, sora sora bulurlar! Karlnda kuru para m ald Seyit? Geri isterler, alr gelirler. Hele birka gn gesin bakalm... Ellerini biribirine arpt Kadir olacak: Tehho, tehhoooo! Gitti gayli! Gitti, gitti!.. Herifiolu: "Keklik ki dadan daa seker. Samay yedi mi rpnr yere ker!" demi. Yani lr demek istiyor. ld sayn sizinkini de! Biliyor musunuz adresini, numarasn herifin? Biliyor musunuz Seydo efendinin haggaten para almadn? Bu konuyu kapatalm dedim Kadir efendi! imdi yreimiz yaral bizim! yi deildir insann iindeki, dndaki bir yaray kayp durmak. Sen de kamay braksan sevinirim. ocuk keklii ok seviyordu. Sevmek ayp deil. ok istedin, sana bunun iin vermedi. Amerikal da ok istedi, ona da ve-rimker olmad. Babas kendine sormadan gtrp verdi. Ankara'da Tecir Ali'nin durduu apartmanda oturuyormu. ankaya'da, Yeilseki'de olduunu biliyoruz. Gider ararz. Diyeceim, senin darlmaa hakkn olmad gibi, ineli ineli'konumaa da yetgin yok. ocuk bu! Bir eye dt m der! Yaar da keklie dt. Ama babas bizi dinlemedi. Zorlan gtrp verdi. Knamak doru deil. Akllan izan insanlara Allah datm, kimine az, kimine ok dm. Zaman byle imdi. Sade bizim evde oluyor deil bunlar. Her evde olabilir. Saylmyor bykler eskisi gibi. Korunmuyor kkler... Doru! dedi kzm efika. Kadir de, Doru! dedi kars deyince. Ge vakit kalkp gittiler. Ge vakit bulunup geldi Seyit de. Yaar' yanma alp yattm gene. Aa tkrsem sakal, yu143 kar tkrsem byk bir kskacn mae Kamun. /uuuumu o-baha kadar. Krbalanm ebek gibi dndm bir o yana, bir bu yana, uyku tutmad. Yaar da alad, inledi. Srad uykusunda. Biraz buuk uyudu sabaha kar. Biraz buuk uyuyup ben de kalktm. Ortalk alaryordu. Mallan dolatm. Ayakyoluna oturdum. Sonra ktm, elimi yzm yudum avluda. Sonra kepimi giyip deneimi aldm. Seydo efendiye de elimle iaret ettim, Ben yryorum rkta'a doru, sen de gel konualm! nip gittim merdivenlerden. Biraz sonra geldi bu. Karda Avar Deirmeni. Irmak -ne ne akp geliyor yukarlardan.
64

Gk duman rengi, buular kabaryor suyun stnden. nce, ok ince bir sis... Eski zamanki adalet olsa ortalkta, lgnlarn arasna iyice eksem u iti. E ulan topra! desem, etirsem ukurunu. n!.. desem iine, indirsem. Et duan! Ettirsem. p topra! ptrsem. Sonra sksam sksam sksam kurunlar bana, brne. Buruturup ysam ukurun dibine. Sonra da rtsem stne topra ayaklarmla. Belki hncm o zaman azalr. Temelli bitmez de cmck azalr. Bu da benim olum muydu, Seyit miydi, Seydo muydu? feln deye acmazdm hi! Acmaz gzm krpmazdm! yle gnlmden dt, yle nefret oldum itin eniinden! imdi yok byle adalet! imdi isterse yalan olsun, tank tapk! sterse uyduruk olsun, senet sepet! Vede tazminat!.. Ama tazminat glye. Gsze deil... ki elim kmda, deneim elimde, yryorum n sra. O da geliyor ardmdan. rkta'a doru epey aldk. Kayalar dik dik iniyor. Altlan oyulmu. obanlar ate yakmlar oyuklarda. Kuru otlan i yumuatm. Irmak, kayalar yalaya yalaya geliyor. Burada bizim yol dikleniyor biraz. Dlek diye aaya kvrldm. Gc kuvveti ygrindedir! stei varsa o beni paklasn! yice kysna duraym da suyun, fkesi ok ka-barrsa o beni kakversin! Cump cump boulup gideyim! Kayalar iyice suya girdi. Irmak da bkld. Gnein tuttuu bir yere ktm. Bir kula aam su. nce sis kalkyor. cixuuil. VJUtl^C ULULUU1. adm kadar yanma da Seyit oturdu. kardm tabakam bir cara sardm. Attm nne, stiyorsan sen de sar! dedim. Ar haya denen eyin bula kalm, sarmad. Sar, sar! dedim, Saylacak yerlerde saymadktan keri, cara sarmada saymn ne kymeti var? Sar! dedim. O da ok fkeliydi. Senin caran sarmam! dedi. Harb konuuyordu. Hem de iyice ak sylyordu. Evin iinde, oluk ocuun yannda ayp oluyor! Ne syleyeceksen burda syle, kavgamz burda yapalm! Senin iin de benim iin de daha uygun olur Seydo efendi... dedim. Dinliyorum, sen buyur! dedi bu. Benim gnlmn olmad eyi nasl yapyorsun benden sakl? Gnlnn olmay inadndan! Eski akllar akl diye tayorsun. Bir kuru dva tutturmusun, "Amerika kt, Amerikanlar kt!" Baka sz bilmiyorsun. Acndan deirmenci olmuun, kibirinden hak almyorsun! Ben Amerikanlardan bi-riylen biraz buuk dostlap bir i bulaym, gidip alaym diyorum, sen beni geri ekiyorsun. Halbuysam becerebilen herkes yapyor bunu! Fena m etti Kal'dan, Seydim'den gidenler? Herifler illerini ocuklarn alp gt. Tuttular birer kondu, avratlarn bilem ie koydular. Oullarn kzlarn okullara soktular. Birer ikier kondu yeri evirdiler yamalardan. Biz ise burda siftiniyoruz... Biliyorsun, ocuun ok tutgun olduu bir keklik, k gibi bir ey, nasl gtrp veriyorsun? Hi szlamyor mu vicdann? Herifoiu kocca keeyi verdi! Sen hl bir keklii ok gryorsun! Tutgunmu, yangnm! Bugn yanarsa, yarn sner. ocuk o. Akl erer mi? Ama sen hep tersine erdiriyorsun, krkleyip benim aleyhime eliyorsun akln! Krlarda kekliin kk m kesilmi? 144 145 Dur, dur! dedim. Askerlikte szn zamanmzua vr^""? otomatik tabancalar gibi takr takr konuup durma! Birem birem syle, szn anlalsn. Herifiolu kee vermi. O verdi deye, ille sen de bir ey mi vermelisin? Onun vermesine hacet yoktu. Ben nceden verimkerdim. "Amerikalya bir ey vereyim ki, gnl benden yana aksn, bir i bulmama yardmc olsun! irketlerinden feln bir i versin, verdirsin!" deye daha nceden yarsyordum. Karami drzs benden sonra kt ortaya. Ben onu rnek alm deilim. O benim nme gemee abalad... lle bir i bulup kyden gideceksin!.. bulmam zorunlu! nk kyde hayat yok, geim yok. Halimizi gryorsun. le ile, gelir yok. Ylda bin, iki bin. Bilemedin bin. Herifiolu ylda on bine, on be bine para demiyor. Ayda on bin kazanan var ehirde! Ayda on binlik ii kim verecek' sana? On binlii vermesinler, binlii versinler! Ayda bin lira alan adam daha rie ister? Kim verecek diyorum sana! Kim verirse! Amerikanlar versin onlara alrm. alp kazanmak ayp m? Bunun iin
65

rvet veriyor elolu etek etek. Benim yok rvetlik param. Keklii verdim; ama sen de dinimi imanm kurutuyorsun! Keklik ocuun? ocuun olsun! Evin iinde ayr gayr m var? Bir boklu kua sz gemez mi olunun yannda babasnn? Ama tutgun? k Garip mi bu? Kerem mi? Yarn unutur! nce byle sylemiyordun, ne abuk az deitirdin? Elin iinde seni mars etmeyim dedim. Taban bir keklik. Elcikmi, deilmi, nemli deil!.. Sen akln Amerikanlarn yannda i bulmaya takmsn, gnl ilerini temelli yok saymadasn. Gzlerin de perdelenmi. 146 iaa ucscer iaru yalayacaksn, raa yarsagn KO senin olduktan sonra okkala taaklarn! Deilse hava alrsn... Gld benim olan: Bir i aryorum. alp kazanmak, bu yolla daha iyi yaamak istiyorum. Amerikanlarn yan art deil. olsun, ner-de olursa olsun. Hangi i olursa olsun. Sen gnl ileri diyorsun. nsann karn doymadan gnl ilerine sra m gelir? Hemi de neresi gnl ii bunun? Bir keklik! Evet insan, bir keklii de sevebilir. Ama gnl ii dediin, bir kz bir olan, bir olan bir kz, karlkl severler, bunlarn evlenmesi art olur, vermek istemez babalar; gnl ii budur! Bizim olann yok yle bir eyi. Olsa bilem nnde Ali aas var daha. O da askerliini yapmam. Herkes srasn bilsin... enlen benim azlarmz, llerimiz zt! dedim buna. Zt! dedi. Ak bu ztlk! Senin gzn ehirde, benimki kyde... Keyfimden ehirde deil gzm. Hayat... Hayat her yerde var! Olduranlar olduruyor. al sen de oldur... Olduranlar varsl! Yoksullar olduramyor. Gidiyor ehire, belini dorultuyor. Gidiyor Almanya, Hollanda, lort oluyor. Bizim gibi yoksul olup da lort olmu var m kylerde? O zaman da ben sz bulamyordum syleyecek. Bir tek yoktu yoksullardan lort olmu. Tam tersine, biraz hallicelerden yoksul dm ok vard. ehire gittin deyelim, ben ne olacam burda? Burdan temelli kesmeyiz ilgimizi... Nasl? Ben gider alrm, siz kalrsnz... Ismahan da m kalacak? Ismahan da kalsn, ne olacak? Ne yapacaksn oralarda kansz? leri yoluna koyunca alrm yanma... ocuklar? ocuklar zaten alrm. Ali asker. Yaar' sanata veririz... Ben de burda kalrm yle mi? stersen gelirsin baba! Sana ne dediimiz var? Smayz ehirlere! uraya varmadan beni terkersin! Gidenlerden babasn terkeyen kim var, ben olaym? Bilmiyorum tam: Kim gitti, kim bahtiyar oldu? Kalp da sefil olanlar biliyorsun ama? Bkmtm tartmaktan. Deitirmek istiyordum sz: Satacak myz tarlalar, evi? Ne tutar satsak? Ne zarar olur dursa? Ne zarar ederiz ortaa versek? Bilemiyorum... Bilmediin ilerin sorusunu soruyorsun! Bilmek istiyorum nedir arem? Verirsin topraklarn ortaa, ektirirsin. Kendin oturursun evde. Kalkanla rahaaat rahat geinirsin? Ayrlalm, zl kesil olalm m diyorsun? Demiyorum. Ama istiyorsan ayrlrsn! Herkes ekip gidecek, kim eker benim topraklar? Elini pen! Kalan da olur engc! Vay bize! Vay bizim bamza gelenlere!.. imden iimden dua ettim Allaha, Yem etme beni ite akala! Sonra ekledim: Vay bize, vaylar bize!.. Hi de vay vay deil baba! Korkunun ecele yarar yok! Durup biraz baknd suya havaya: Ben i bulur gidersem, sanma ki sizi brakrm yzst! Benim gitmek istemem, asl sizin
66

iin, ayn zamanda senin iin! Bu ezik yaamdan hep beraber kurtulmak iin! Ben istiyorum ilim ocuum, karm kzm, babam, daha iyi yaasnlar. Yaayalm beraber... Bunun iin olann kekliini veriyorsun gznn yana bakmadan? Veriyorum, bir keklik ok ey deil. Ama ocuk kanl ya dkyor gzlerinden? Aklnn ermediinden! ocuk olduundan. 148 JveKe manaDisem aeaiKierne: ucuk. raz Ben babasym, sen dedesi. Konu, erdir akln. Ermiyor ki! Hem de konuamam. Zttm Amerikanlara. Canm vermek istemiyor keklii. Sen veriyorsun. Gzn bi-lem krpmyorsun! Yandm ldm gn bugn. Tpk sava zaman. Paran varsa paran, maln varsa maln vereceksin. Bakmayacaksn parann, malnn gittiine, iinin bittiine bakacaksn! bitirmek iin ne gerekse vereceksin! Kendine lzm olmayanlar vereceksin. yice kzdrmak, ezmek iin inadna sylyordum: Ben diyorum bu keklik Yaar'a lzm! Deil! lecek keklik deye! Habire alyor! Bugn alar, yarn avunur... Yazk, gnah deil mi alamas? Gnah deil mi hepimizin yokluk iinde hapsolmamz? Ben diyorum baka are dn. Al keklii geri! Tehhoooo! Kahbem baba! Elimle gtrp vermiim, "Sana armaan ediyorum!" demiim; nasl alrm geri? k' gn geince gider alrsn! "Verdim ama piman oldum! Olan ok alyor!" dersin. "Verem olup lecek!" dersin. Haggaten lecek, greceksin... Hibir ey olmaz, korkma! Bana kalsa kolay, ama kan alyor! n sra" dlek konuma! Bu yatan keri nasl konuacam senden renecek deilim Seydo efendi! Kalbimin sesini konuuyorum. Olan hakl. Almayacaktn kekliini zorla. Gtrp Amerikal kavata vermeyecektin. Bunu senin yzne diyorum... Kalbin olan hakl, beni haksz karyor, kalbin yanl! Kalbim yanl olamaz! Kimse kalbimin yanl olduunu demedi bugne kadar, ilk sen diyorsun... 149 Belki kalbin yanl deil, gzn dorular grmyor! Benim gzm dorular grmyor, yle mi? Sustu, bir karlk vermedi. Bulank krmz su boyna akyordu ayamzn ucundan. Cump cump balklar oynuyordu arada bir. lerde, nacakla yontulmu gibiydi dalarmz. blak. Bir dizi kum, bir dizi mil, bir dizi ta, u bu... Vaktiyle denizlerin altndaym diyorlar. Her yer uymu diyorlar. Ya sular ekilmi, ya topraklar alalm diyorlar. Deniz kabuklar grnyor yer yer. Daha tede srlm tarlalar, aralarda sar anzlar. Kl renkli ku alaylar uuuyor, savruluyor havada. Srcklar bir yana, gvercinler bir yana gidiyor. Bklerde uzun uzun boyunlu, uzun uzun bacakl balknlar... Grdm, daha aalardan bir ift toy kuu havaland. Aklar g noktalayarak kye yukar geliyorlard... Balarmz duruyor bozulacak. Yapraklarmz duruyor toplanp mala yedirilecek. Benim deli Seydo ehirlere yarsyor. Olann kekliini verdi, kzarmadan, Verdim! diyor. Al geri! diyorum, Almam! diyor. Belnn berzah! Benim baktm gibi bakmyor, benim grdm gibi grmyor. Yaar olan verem olacak, sanki kendi olu deil, sanki kendi belinden inmemi; krk... Kalkp yrdm usulca. Dolandm talarn dibinden. Kayalarn bana ktm. Seyit de yanm sra geliyor utanmadan. Kylerden ekilip gitmekte son yeillikler, son aalar. Daha yukarlarda sva topra aldmz tepecikler. ayoba kynn beri yanlar. Hzla dnyor yer gk. Dnya fldr fldr gidiyor. Deiiyor benim deli Seydo. Deiiyor dnyada ok ey. Deien
67

eyler onu da deitiriyor. Ben kopamyorum eski tuttuklarmdan, torunumdan, torunumun kekliinden. Bir ara dndm kendi kendime: Salver kuyruunu gitsin, bir keklik deil mi? Olan da yattr: Sus dedeim, baban yle uygun grm, sus, karma sesini! Bir daha tut, bir daha elcikletir! Byle konu Elvan avu, dedim kendi kendime. Baktm yapabilecek miyim bunu? Hayr hi umudum gelmedi, yapamayacam anladm. 50 Yrdm kymze aa, sr nergee im oaan. Komular kanlar komular, gbre ekiyorlar. Damlarn ba krmz biber, kabak, msr, soan. Millet ba bozumuna hazrlanyor. Birka ev geysi yuyor. Kazanlar rman kysna vurmular. Birka evin kars kz tarhana bulgur derdinde. Bin yldr ayn ky, ayn tre. Ayn iler. Ardm sra gya uysal uysal gelen Seyit Bklmez isyan bayran kaldrm, gerekte ardm sra deil, nm sra yryor, kayor ehire doru; 151 14 ARMAANLAR Elvan avu'un anlatt para. Yaar' avutamyordum. Yatyor kekliim, kalkyor kekliim diyordu. Giriyor kekliim, kyor kekliim. Babasnn yannda baslyordu, ama babas biraz ayrlnca, Dede kekliiiim! Dede gideliiim! Dede bulalnm!.. diyor, drte drte dizlerimi gertiyordu. Benim elimde ok, ok byk yetgiler var, ben candarma komutanym, candarmalarn genel komutanym, istediim kapy aar, istediim yeri ararm, Harpr'n Ankara'-daki kapsn aar girerim, keklii eker alrm sanyordu. Gn gnden unutur, alamas geer diye umuyordum, gn gnden artyordu alamas, gn gnden greliyordu iinin yalmlar. Hem de damla damla eriyordu o gzelim ocuk! Sadeya gibi. Seyit ie kayda bakyordu ama candan bakmyordu. Kula ehirden gelecek sesteydi. Bir yaz, bir mektup bekliyordu Harpr Beyden. Sk sk Karami'ye varp soruyordu: Krkl'ya indiinde bir haber feln duydun mu, bir bilgin var m? Sulak-a'da postacy grdn m? Harpr'n yazp att bir mektup verdi mi benim iin? Ali de huzursuzdu, belkim bu gz alacaklard askere. Ismahan iki arada bir deredeydi. Azarlamaa balamt o da Yaar'. Ee, uzun ettin haaa!.. Bir keklik deil mi taban bunun?.. Sus artk!.. 152 vMiayma g^n^vjuu hiik Kauar ucugu azaramaK. Yaar'm alyordu geceleri. Alyordu tenhalarda. Alp ban gidiyordu bazan bklere. Bazan rmak boyu geziyordu. Ba-zan tegeede yarmalara trmanyor, bazan Bedii tepesine yo-kan yryor, gnn altnda kapanyordu yerin stne. Ardndan varp kaldryordum. Kaldryordum ki, alam alam, gzyalaryla slatm topra. Kaldrp getiriyordum. Dede bir are! Bir are!., deyip duruyordu boyuna. Bir are bilsem, bir are bulsam, bir gecede gidip getirmez miydim kekliini? Al dedem! Alama! Yeter aladn! Gl artk! demez miydim? Yoktu o are elimde, elimin yaknnda. Millet, Balar bozalm, daha ne bekliyoruz? diye konuuyordu sokakta. Kyn yals bendim ne olsa. Memie'ye dann, o da yaldr, benden aa deildir! dedim, gitmediler Memie'ye. Ne olsa deerimi bilenler, azma bakanlar vard. Karami, Paack, Memie, Muhtar Baa Hamza feln pek iplemiyorlard, ama teki komular eski sayglardan kamyorlard ne olsa. Ama, durun iki gn daha desem, durmayacaklar. Hak birdir ki bu da akt... Balayalm yarn! dedim. Geldim, evin iine de verdim ayn komutu. Sele sepet ne varsa karp sayvana dizdi Ismahan. Kalburlar, holuslar kard. efika'yla Kadir'i de aracaktk. Onlar bize geleceklerdi, sonra biz onlarnkine gidecektik. Yarm dnm kadar bir ba, bir gnde bozar geliriz ikisini de! dedik. Bir yandan da biraz oyalanr, avunur Yaar diyordum. Etkisi bilem olmad. Kzlar alp ardlar. Topal Mahmut'un kz Glnare gelip gitti, anasnn ettii gzlemelerden getirdi, ba bozumu iin kck gvece bastklar kelekten getirdi. Elinin ucuyla iki ald, sonra sessiz sessiz ekildi bir sa-lm'm bana, kolunda sepet, krd getirdi, krd getirdi, kfelere doldurduk kannn stnde; bir glmedi, bir konumad. Seyit de hep yoldan yana bakt. Sanki mutlaka bir haber 153
68

pr pr edip duruyordu. Yaar da sk sk yoldan yanlara bakyordu. Belki o da umutlanyordu. Keklik zlemden ter ter, uyutmaz apartman-dakileri. Amerikan avcs anlar ki bu keklik sylediklerinden daha da tutgun Yaar'a, atar arabasna, srer getirir, Al olum! Haggaten iyi elcikletirmisin, aferim, al kekliini, getirdim veriyorum, baban, deden haggaten haklymlar, al!.. Hi olur muydu byle adalet? Byle adalet kaldysa masallarda kalmtr dnyada. Masallar da takan kim, sayan kim? Birazn ineyip sktk, arap oldu; kpe, testiye koyduk. Birazn imbikledik boma oldu, bunlar ielere, naylon bidon eniklerine doldurduk. Dorusu ya, pekmezliimiz kalmad. Evlerde ar, sinek oald. drt gn ra koktu kyn ii. Ne severim, ne severim, mis gibidir, topraktan geldiini besbelli eder, taze rann kokusu gibi var mdr? arabn, boma-sn daha da severim! Bunca sevilecek eyin ortasnda, gz kapaklar i, aklan da kzarm, alad durdu Yaar. Ne yaptm ettimse gldrelim. Burga olan taklitler kard, Ismahan tekerlemeler sy\li trkler ard, olgr, ne Yaar gzn Ankara ySze dndrd, ne de babas olacak deli. amz aldmzda bir yana gidecek olsam hemen vordu. Yaar da bana elcikti sanki. Bakyordum f ulanyordu. Dede kekliime bir are dn! S?1 r anamyorum!.. Sen dnrsn dedeee, d^ayanamyorum dedeee!.. ** rkta'tan Haydar'n oluna. Dubasndan beri konuuluyordu. Bi-"n Yaar' aldm zorla. Davullar Har, indii a'da ^ verdi rr Ali da Yaar'.^, bunun?.. 152 1ar kuruldu evlerde. Yarenin i bizim Yaar efendi! .z avna geldiler. Koup gitti .mr Bey kavat da gelmitir, oaiarp asn. Ama yoktu Harpr. Yoktu kekliimizden bir haber. Kafamzn kysnda da el kadar bir are, bir yol, bir k, kulak kadar bir krmzlk yoktu. Yok, bula-myorduk. Geceler boyu dnyordum. Souyacak durulacak bugn yarn dedike, daha kzyor, artyordu tutkunluu. Keklik diyor, baka demiyordu. Biraz da babasna varp kafa tutsa olmaz myd? Artk ona bir ey demiyordu, temelli ylmt ondan, ekiniyordu. Anasna varp srtnd de yoktu. Ali aasna da demiyordu bir ey. Bana, hep bana geiyordu naz, sz. Benim de elimde yoktu bir ey, ka sefer syledim. Dnyor dnyor, bulamyordum. Kalkp gitsek olur muydu? kp varabilir miydik? Varsak bulabilir miydik? Ka kuruumuz vard belimizde? Kimden dn alabilirdik? Kimin yannda gn sardk? Kimin yannda i bulur elli kuru kazanrdk? Yaar sokakta yatlarnn arasnda, ben de Haydar'n kay-nnn evinde alanm moruklarla birliktim. Birer ikier yudum imitik. Dua edilmiti. El kaldrp yzlerimize almtk. Sonra da Haydar' kutlayalm, gvey donatacaklar, beer onar lira asp gidelim diye bekliyordum. Dede dede kalk! diye girdi oturduumuz eve. Hayrola dedem, akln m vdrdn? Dede kalk Harpr gelmi dedeeee!.. Dorusu birden anlayamadm kim gelmi? Elimden kolumdan tutup assld: Kalk belkim keklii getirmitir, gidelim kaaalk! ekiyor kolumdan, koparacak omzumdan. Nere gelmi Harpr? Karami'nin eve gelmi dede! Karami cipini srp gitti. Vard imdiye!.. Kalktm aresiz. Kestirmeden gidersek yarm saatten biraz canlcadr. Koarsak yarm saate koymayz. Gya Haydar' kutlayacaktk, gvey donatmnda para asacaktk. Kalkp yrdk kayor gibi! Bunu kimden duydun dedem sen? 155 \
69

Haber gelmi dede, Karam gitti diyorum: Babana gelmemi mi haber, duymadn m? Babam da bindi Karami'nin cipine... Sen bunu iyice grdn m gznle? Grdm de sana haber veriyorum! Beni nden nden ekiyordu. Kesek mi geliyor ayamza, anza m basyoruz, bakmyordu. Benim ona uyacak dermanm kalmamt. Boyna ekiyordu, srklenir gibi gidiyordum ardndan. rkta'tan biraz aldk, ardmz sra Muhtar Baa Hamza da yrm, baryordu: Bekleyiiin! Beraber gide-liiim!.. Ben beklemek istesem, Yaar'n bekleyesi yoktu. Hem biz hendekten kandaktan gidiyorduk. O dz yoldan gitmeyi sever. Beklemedik. Kyn kysnda kadn kz yolumuza kt: Amerikan avcs gelmi!.. Bissr eker, biskt getirmi. Verdi bize. ok tatl... Basma kesme getirmi. Naylon fistan getirmi... Gya mcde verdiler bize. Ama kim dinler bunlar? Keklikten konuan yoktu. Ben de yakk aldrp soramyordum. Srtmacn kardei Bnyamin geldi nmzden. El edip durdurdum Bnyamin'i: Kekliini getirmi mi Yaar'n? O da bakp bakp stme gld. Bensem yoksullar anlar halimizden umuyordum. Beki mer'in kolundan tuttum kyn iinde: Getirmi mi Yaar'n kekliini? Kim? Amerikan avcs Harpr Bey! Vala bilgim yok Elvan emmi! Bokubyn Yksel'i, Culuk Ali'yi grdm, onlarn da haberleri yok! Derdi olmayan deve mi yeder? Yrdk Karami drzsnn evine. Vakit tam len. Yada biraz geiyor. Tahta sekiye kilim kee karmlar. Yastklar duvara dayamlar. Bklere kar oturmular gene. Karami'nin kzlar, 156 kim gelmi, seemiyorum. Dede torun ekleyiz. Girdik avlu kapsndan. Avluda gk tomafili Harpr'n. Karami'nin ciptir yannda duruyor. Merdivenin dibine kardk kara lstiklerimizi. orabmz neyimiz yok. Tak tak tak ederekten ktk. Beki mer de yryp geldi ardmzdan. Bir yere hacete mi gittiydi, yok-sam hzmata m geliyor? Neyse! kp hayatn tahtalma bastk biz. Karami'nin avrad, beri yanki ocakta. Gelini sofra kuruyor. Kzlar anak tabak tayorlar. Harpr Bey oturmu. Yannda krmz yzl avrad. Ba ak, kol lbak. Spalar da yanlarnda. ki tane. Ufak ufak. Avradn yz tavuk gt. Olduka krmz. Ulupmarl Habil'in maaile Hecaz'a gitmesi gibi, Amerikal da maaile bizim kye gelmi. Tfeini uzatm yan bana. Keklik koltuunun altnda. Kafesini deitirmi. Prl prl, ak elik, kalayl tellerden rlm yeni bir kafes te bu kafesin iinde Yaar'mn keklii! Grnp durur! Heralm kokusunu ald ocuun, balad tmee Gakguburak gakgubu-rak... etti be alt. Sonra giriti Ky ky ky... Derinlerden geliyordu sesi. ok da gr. Susturabilirsen sustur. Guuuuut guuut gut!.. diye bard Harpr'mki. Benim Seydo efendi de sekinin ayak ucunda. Onun yannda Paack, Memie. Onun yannda Karami kendisi. Kekliin yanna varabilmek iin n drdn yarp gemek gerekiyor. Sktm Yaar'n bileini. Skmasam atlacak. Keklik de tyo yank, ac, zlem ykl. Yayla yollarnda g katar katar Einden ayrlm bir palaz ter tme palaz tme tme tme Benim derdim seninkisinden beter Burnumun direkleri szlad. Ne yapacam, nereye dike-leceimi, nerde duracam bilemedim. Bildiim bir i, olann bileini iyi skyorum. Gene de yleyken bir tartnd, bi 157 atlacak oldu kafese doru, zor tuttum. yontuyorum nwm n*-zillik kacak, hemi de bu durumda keklii kurtarmamz olanaksz. Admzn arsza ktyla kalacaz. Heraim Harpr, torunumun, hem de kendimin, altmzdan alp stmzden verdiimizi anlamad: Oooo! Bunlar var benim dost!,. Yrd zerimize. Kars da kalkt Harpr kalknca. Keklik kald yerde. Tabi, bunlar kar koca kalktlar diye tekiler de kalktlar. Benim deli Seydo bile kalkt zorunlu. Harpr Bey inip geldi sekiden. Dost! ok gut dost! Uzatt elini, elimi tok edecek. Eee, bir
70

elimde denek, bir elimde olann bilei. Herifin elini de havada bekletmek olmaz. Salverdim Yaar'm bileini. Dost... diyerek tuttum ben de Harpr cavrnn elini. Yaar hemen atld. Atlmasyle, sekiye kmas, kapmas bir oldu kafesi. Ama brakrlar m? Bir kolundan Karami, bir kolundan Baa Ham-za tuttu, benim deli Seydo da kafesi almaa davrand elinden. Ama oluru yok, olan kapand kafesin stne. Tartmyor. Vuruyor ayaklarn sandaki, solundaki drzlere. Ben de Har-pr'n elini tutmuum sallyorum, naslsn, iyi misin? Ortalk anack baback gn oldu birden. Karami'nin kzlar ciyaklyorlar. Harpr'n spalar da analarnn eteini tutmular. Cavr kars, ne olup bittiini, neden olup bittiini pek anlamyor. Harpr da ban evirmi bakyor srtk. Akl varmyor ki, Yaar z kekliini alp kaacak. Fakat, asl cavr pazar, bizim drzlerin kalplerinde kurulmutur. Onlar derakap anladlar. Bastlar ocuun boynuna, bastlar, bastlar, elini, bileini de bktler, gevettiler kafesin nndeki mengeneyi. Sonra da ekip aldlar. Alan benimki. Alp havaya kaldrd o saat. Zafer kazanm idi. Krk giydireceklerdi. Azn yaya yaya gsteriyordu yana yne. Her halde ok bo bulunmutu. Birden grverdi ben hmla bakyordum, indirdi kafesi, ardna ald. Kendi de duvara duvara ekildi. ekilirken arpt Harpr'n avradna. Karami hl basyordu Yaar'm boynuna. Baa 158 brak ocuun boynunu kracaksn! diye bardm. Hi sesini karamad. Yalnz bir sarard, alard, o kadar. Sonra, Gel lan! dedi Beki mer'e. Al bu iti, yuvarla merdivenlerden! Sonra da kapya dur, gireni kan gzle!.. Bu itlerden gelirse alma!.. Evinin stndeydim, ok fena olacak: t azm te evir Karami! Benim sllemden bir tek it kmtr, o da Seydo'dur, senin koluna geti! Yaar'ma it deme, Hak birdir ki fena olur!.. dedim. Glp srtard; bylesi daha hesabna geldi; kurttur rz-krk! Bilirim, seninkiler de ittir, benimkiler de! Biribirlerinden hi farklar yoktur Elvan avu! Hele buyurasn! Hele yle sekiye gecesin! ocuk, bir ocukluk etti. Aklnn ermediinden tabi. Biz de aybn byltmeyelim deye, omzuna basp elinden aldk. Kendini de uzaklatrdk. Kusurumuz varsa hogre-sin. t deyiim az alkanl. Kendi spalarma da it derim. Namk'a olsun, Nevzat'a olsun, en bykleri Norttin'e olsun. Sekiye buyurasn! O srada Harpr cavn karsna, doru itti beni: Bu adam var, ok benim, ok prima dost! ardm, nereden prima dost oluyorum? Kars da utanp arlanmadan nme doru geldi, dizlerinin stne kt kalkt, uzatt elini: Buu bykbaba var ok gut! ok gzel ihtiyar!.. Beki benim Yaar' alp indirdi merdivenlerden. Ben kalyorum yukarda. Oturacak miyim, inip gidecek miyim? Ne yapacam bilemiyorum. Karami bast omuzlarmdan: Otur otur! ki lokma yemeimizi ye! Harpr Bey kyamet keklik vurmu gene. Sabah erce km Ankara'dan. Sey-dim'den doru sapm. Suya inerken yakalam keklikleri. Hellece'nin, Ayvatl'nm oralar doluymu. Vurduklarn basm ar159 kaya. Kzlar yolup pakladlar. Pilv piirdiler suyuna, uyumu ikier lokma... Paack da lfa kart o ara: Bir kekliin amma uzattnz adn! O torunun, bu olun! Biri candan verimker, biri dalarn kartal kapp kac! Konua kar ayp oluyor. Sade konua kar deil, kendi komumuza kar da. Sen olgun adamsn Elvan Bklmez! Meydan verme byle sululuklara!.. Al ite! Bir kaya da bu drzden! Bir kaya, nerene dayarsan daya! Ben keke olgun olmayaydm! iy olaydm herkes gibi! Kimse bu dvay anlamyor. Ben de ocua hak veriyorum tek bama. Gnlsz ocuun keklii alnmaz elinden. Konukluk, olgunluk, u bu, etkilemez bunu... Bunlar ayn kaptan yiyorlar! dedi Karami'nin kars. Al birini, vur tekine! dedi Memie olacak da. Elimdeki denei vurdum sekinin tahtasna. Ayt beyim oldu gzleri: Oturacaksak hakaret etmeyin! Edecekseniz gideyim!.. Yok yok! Haa! Hogelmiin! Dorulup bamz stne gelmiin! Amarikan Harpr Bey de seni seviyor. Sordu durdu.
71

Gelmesen artacaktk. Karsna da vasfetti. Geldin, ayaa kalkt bak. Hakaret ne sz? Ama ocuk kafesin stne atlnca bir karklk oldu. Tatsz bir karklk!.. ocuk kekliini geri istiyor. Versin Harpr Bey. Gnlsz keklik alnmaz ocuktan. Olgunlua smaz bu. Grnte ok olgun arkada. Ama keklie gelince iylii baskn! Oh-hoooo!.. ok ayp ediyorsun Elvan avu! iylik miy-lik! Ne bunlar konua kar? Herif maaile hanemize buyurmu, sen yakksz szler konuuyorsun! Alma bunlar azna! Bak herif ne kibar! Sen de kibar konu... Ben fikrimi kibar syledim. ocuun gnl yoktu, gene yok. Geri versin keklii. Bundan kibar nasl konuaym? Olmad, hi kibarca olmad! Verilmi mal geri alnmaz. 160 Armaan hi alnmaz. Almay brak, istenmez bile. Nefsime ben yapamam. Yapacak komuyu da aramzda grmyorum... Ben yapyorum. nk gnlmzle vermedik. Zorlan alp gittiler. Olum deli Seydo ald keklii. Keklik Yaar'n! Seydo da Yaar'n babas! Olmaz babal olann mal! Keklik, bildiiniz mal deil. Elcik bir keklik bu. Koyun davar deil. Tarla tapan deil. At eek deil. Keklik. Heves mal. Elcik. ocuk alyor. Uykuyu tnei yitirdi. Benim olsa adn azma almam. Benim olsa, t batan syledim, istetmeden verirdim! Konumamz byle uzayp gidiyordu. Sanyorum Harpr ne konutuumuzu biraz buuk anlad. Sar yeil bir renk ald yz. ok bozuldu karsnn yannda. Seydo da keklii ardndan kaydra kaydra eski yerine ulatrd. Harpr, kolunu kafesin stne koydu, rahat oturdu. Kars eski biimini ald iki aasnn arasnda. Kyn drzleri de oturdular. Ben de ister istemez ilitim altma atlan minderin stne. Deli Seydo'nun burun delikleri inip inip kalkyor. Harpr konutu sesi karck karck! Ben var ok zldm! hh! Bu arkada var ben getirdim ok armaanlar. Ben var ok sevmek Seyit, Seyit'in babas., sterim vermek armaan yemekten sonra. Getirdim armaan Karami arkada kzlar. Ben var ok am. ok erken ben var yollar. Ben var az kahvalt sabahlar. Ben var ok gzel avlar yaptm. Ben var yoruldum. Karm Betti var ackti! Kolunu aevine doru uzatt Karami: Getiriiiin! Ne pitiyse getirin! Yufka mufka. Pilv milv. Pekmez getirin. Razaki zm getirin. Gzel tulum eyniri getirin. Kaymak yok mu? Kaymak getirin. Nevin, Nesrin! Kou-verin bakaym. Glsm geliiin, yumurtalar halanmad m kzm? Koturun ne hazrsa! Islanm yufkalar drl drl geldi. Halanm keklik etlerini didip pilvn stne serpmiler. ki kse yourt geldi, 161 yarsdm yemek in. Ama yemem. Ball baklava olsa elimi srmem. Drznn lokmas girmesin karnma. Karami'nin kars da gelip oturdu Betti Hanmn yanna. De haydin! Haydi buyrun! Karami de Buyrun buyrun! ekti ortala. Konuklar buyursun! dedi Paack. Biz sonra yeriz. Afiyet olsun! Buyrun, beraber olsun! dedi Karami'nin kars. Benden yana bakacak oldu, gelmedi cesareti. Buyur Seyit! dedi sonra. Seyit de iki elini gsne koydu: Afiyet ziyade olsun, siz buyrun! Harpr balamt oktan. Betti kar, yufkann arasna alyordu kekliin gs etlerini, veriyordu ocuklarna. Biri olan, biri kz. Biri Ceyn, biri Iracr. Dnyada ne adlar var daha kim-bilir?.. kisi de st yapra gzl, iyana benzer eylerdi. Tabi herkesin spas kendine gzel grnr. Ana babalarna yledir. Bana yle gelmedi. Yufka drnlerini alp avurtlarn doldura doldura yediler. Betti Hanm yourt kaklad kendisi. ocuklarna verdi kakla. Bu yourt var ok gut! Harpr da konutu azmdakini yutup: Pilv var ok ok gut... Buyrun, kuruluuna bakmayn! vediye geldi. Akama kalrsanz iallah, kuzu keseceim size! Glsm geliiin, zm getir babam!.. Yunmu razzaki zm byk tepside, sofrann kysnda duruyordu. Sra bekliyordu. Halank yumurtalar soyup yediler. Bizim pilv, ayrl'dan Baki Hoca gibi azn doldura doldura yiyordu Harpr. Boyun damarlar kaslp kalyordu yutarken. Ardndan yourt kaklyordu.
72

Ben var ok sevmek ky yumurta! Haa tabbi, ky yumurta guttur! Ben var ky ekmek ok sevmek! Ky ekmek de guttur! Dolduralm gtrn. Tecirgil'e de vjuuruii ysner... Sen var bilmek Glcan? Betti ok sevmek Glcan! Bilinmez mi, kendi kylmz? Hatta hsm!.. iindi Karami: Siz onun apartumannda oturuyorsunuz! Yeilseki var, apartman var, 10 numra bizim... Harpr'n aalar hl pilv yiyorlar. Has yalan, keklik suyuylan lezzetli olmu demek! Hem de bu yln bulguru, yenice yarlp gelmi deirmenden. Yufkalar da bu yln unundan. Deiik gdalar sever ocuklar. O srada Betti kar bycek bir kutu kard yanndaki antadan. ard Karami'nin gelinini: Sen var amak bunu! Vermek burda adamlar birer tane, yemek iin. Nasl diyorsunuz Trke? ekerleme... Harpr bir yaprak caras yakt: Kakao, vanil, banana... Homurdand. Glsm gelin at kutuyu. Birer birer gezdirdi Paack'a, Memie'ye, Baa Hamza'ya, benim Seydo'ya. Bana gelince elimi gsme gtrdm. Beki mer'e iki tane verdi merdiven ba-mda. Sonra kzlara verdi. Geri getirdi Betti karya. O da dedi, Sen var koy bunu sizin ev! Guttur ocuklar iin. Kk bir armaan bizim. ok guttur... Paack bard: Kutusuynan sana veriyor Glsm gelin, anlamyor musun? Gtr koy ieriye! Sonra ekledi: Ne geri zekl insanlarz? Hibirimiz Amerikanca bilmiyoruz!.. Harpr, kafesi verdi Karami'nin kolunun altna: Ben var gitmek istiyorum araba! Kalkt ayaa. Sen var gelmek benimle Seyit! Seyit de kalkt. Bekiye bard Karami: Sen de git, kooo! nip gitti bunlar. Aada tomafilin kapsn atlar. Kartondan bir kutu ektiler, byk. Kucaklayp getirdi Harpr Bey. Ardnda nnde bizimkiler. Sofra kalkt onlar gelenece. Koydu kutuyu ortaya. At. Naylon keselerin iinden entariler kard: Karami Bey, bunlar var, senin kzlar iindir! Bir yn 162 163 hrka kard: Elvan Bey, sen var Dunu giyim,*.; ~^ __T_ kard, yne benziyor: Seyit Bey, sen var bunu giymek! Bit kutu biskt kard: Bu var yemek Paack! Bir kutu daha kard: Bu var yemek Muhtar Bey! Bir kutu daha kard: Bu var yemek Memi Bey! Bir kutu daha kard: Bu var yemek Seyit Bey! Bir kutu daha: Bu var yemek Beki Bey! Ankara'y buraya getirmi, Ankara'y!.. Herkes armaanlarn ald. Benim nme koyduu yn hrkay elimle ittim! stemem Amarikann bir eyini! dedim, keklie baktm. Hrkay Seyit'in kucana koydu Paack. O srada Karami'nin gelini kahve getirdi tepside. Dolatrd sekide oturanlara tek tek. Seyit almad nce ben alaym diye. Ben de almadm kim alrsa alsn!Derken aada yeni grldemeler oldu. Baktm bizim Ali, Ismahan, Yaar feln geliyorlar. Benzi kle dnd Seyit'in. Ben de deneime dayanp kalktm. Beki tapir tapir indi aaya. Kotum merdivene doru. Yasak! diyor Beki, merdivenin dibine durmu. Ismahan baryor: ocuun kekliini gtrd, avland kulland, yeter bu kadar, versin artk!.. Ali baryor: Versin tabbi, yeter elbet! Yaar baryor: Kekliiiim! Bir daha gtrmesin!.. Ben de merdivenin yar yerindeyim. Beni bir yana itip Seyit yrd ardmdan. Konutu, sesi crlak: Yahu siz ne utanmaz kullarsnz? Adam malamat etmek iin mi yaratldnz? Kim dedi size gelin? Ne iiniz var burda? Beni adam yerine koymuyor musunuz yoksam? Syrld benden, indi aaya. Yakasndan alp ters dndrd Ali'yi. Vurdu iki kuluncunun arasna. Olan srslp gitti 164 O da srsld. Yaar'a da vuracakt. Yaar atld iki bacann arasna. Bunu beklemiyordu heralm, havsz bulundu, ykld tan stne. Beki, kaldrp almak iin atld. Olan da srd babasnn bileini o sra. Bir byk irezillik dodu, tam malamat olduk. Karami'nin kars bard yukardan: Bir keklik iin deer mi bunlar, amaaaan! Doru mu olan-laaaar? Sylesene u Harpr Beye
73

Karami, versin kularn ar-lap gitsin unlar evimizin stnden!.. Hepimizi rezil ettiler elin insanlarna... O srada Ali toparlanp geldi, geecek oldu merdivenden. Bu sefer de ben durdurdum: Brak dedem! dedim. Tutma beni dede! Alacam kardeimin kekliim! Alacaksn kardeinin kekliini, ama vermezler! Bunca akaln elinden keklik alnmaz. Sabret bakalm! Seyitle Yaar ayrldlar. Beki uzand yokar doru, omzundan kavrad Ali'yi. Kavrayp indirdi aaya. Paack inip geldi merdivandan: Yahu bunlar gn gzylen ekiyala m kt? Ne istiyorlar Karami'nin evin stnden? Tuttum Paack olacan gsnden. Karami bard: ekil merdivenden Elvan avuuu! Dostlua m geliyorlar, dmanla m? anlayalm! Kavgaysa tam yapalm kavgamz!.. Dndrp bam bardm drzye: Kavgaya geliyorlarsa hcum edip ezecek misin hepsini? Yama yok! Otur bakalm yerinde! Ate dt yeri yakar, aldrdn ocuun kekliini, tabi dellenir. Aldrdn, ver geri demiyorsun! ok grme bu kadar rpnmalarn!.. Aldrdn kekliini deye konuuyor! Ne ilikim var benim looo? Ben mi bulup geldim Ankara'dan Harpr'? Olun alp geldi, ben de konuk ettim. O da size acdmdan. Yatacak yata165 nz yoktur deye. aynz kahveniz yoKiur ucyc, j. v ^^, krlk edip lf sylyorsun yle mi? Neden sen konuk ediyorsun, muhtar msn? Kyn mrmmym, muhtar da yanmdadr!.. Tkrecektim yzne, Aferim! dedim, sabrettim. Yrdm aaya. Brakn! deye bardm. Brakn bizi, gidelim burdan! imdi az iten ok i kacak, iyisi mi gidelim! Harplgil de huzursuz olmulard iyice. Onlar da tutturdular, Biz var gitmek! Tenk tenk, tekr... Seyit, hepimizi kolumuzdan tuttu att dar: Ulan bir gidin, ulan bir frsat verin heriflen iimi konuaym!.. Allaaaah! Denei dayadm barna ben: Utan utan Seydo efendi! Baban da fydrp attn, vay emek, zay emek! Soracaksan sor, ite Amerikan avcs, sana bulduu ii de getirmi naylon kutunun iinde. Ne fydrp atyorsun beni? Harpr inip geldi: Senin i var Seyit, lzm senin gelmek Ankara! Lzm senin doldurmak bir fi! Ben var syledim bizim Personel Direktr. Sen var hemen gelmek Ankara... Hayleee! Git Ankara'ya! Herif sylemi mdre, verecekmi iini. Brak git bizi. Yalnz, keklii de braktr. Syle braksn edebiylen. O keklik ondayken bizden ona da, sana da hayr gelmez. Keklii braksn gitmeden. Kulana syle, anlat birem birem... Ne diyeceini, ne syleyeceini bilmiyordu benim olan. Beki de karmt Ali'yi, Ismahan', Yaar' kocakapdan. Bu sefer veriyordu talar kapya kapya bizimkiler. Karami ileden kyordu. Looo, bir de herifin tomafilini talamasnlar giderken? diye korktu. Geldi omuzlarm tuttu: Bak Elvan avu! Yana hrmet! Syle unlara, ta atmasnlar herifin tomaf iline! ok kt olur. Valla eker vurum tabancaylan. Az iten ok ii asl siz karmayn! Vururum! Ben onlar gtrr eve kaparm. Sen Harpr Beye syle, versin ocuun kekliini, mesele tamam! Harpr Bey keklik feln veremez! Sizin almanz da iyol-maz. Verse bile almayn. Nasl sylyorum bakn, bir keklik bir ey deildir, stelemeyin! Ben sana krte mi konuuyorum Karami? "ocuklar ta atyor, atmasn!" diyorsun. "Keklii syle!" diyorum, "Sylemem!" diyorsun. Ben Allahm detivan mym, sus deyince herkesi susturabileyim? Syle, versin ocuun kekliini! Yada brak ben syleyim gzelce! Herif az buuk inip gelmiti. Kars, ocuklar yanndayd. Dinle beni Harpr Bey, dinle iki gzm! Bir boklu ku iin demez bu kadar grlt, bu kadar tatava! Ver u keklii kuzum!
74

Bak bir daha diyorum: Sen var vermek bu keklik! Bu ocuklar var istiyor keklik!.. Sen var istiyor keklik? Evet! Ben var keklik aldm Seyit... Ama keklik var Yaar'n? Anlasn deye ekledim: Torun, torun? Evet torun! Ufak ocuk! Darda! Anndm! Ben var ok gzel av yapmak! Gut av yapmak o keklik! Ben var vermek para, yok vermek keklik! Ama dar ylmlar bak! Talayacaklar senin tomafil? Otumobil? Evet!..Bunlar var istemek benim otumobil? Yok yok, anlamadn!.. Anndm! Ben var vermek benim OTUMOBL, yes! Hey yarabbim!.. dedi Karami. Herif bu sefer arabasn veriyor!.. Ellerini dizlerine arpt: Loo babam, gelin vazgein bu keklik sevdasndan, ayptr. ok naz k usandrr. Herif bir ey sanp gelmi kymze. Kymzn erefi bir yana, kocca uak mhendisi, ordumuzun hava ikmalini yapyor. Tus166 167 log'un mhendisi, hkmetimizin erefi iki paralk oluyor, etmeyin, vazgein bu arszlktan!.. Hkmetlen bir ilgisi yok, o vazgesin! Cam burnuna geldi Karami'nin: Looo Muhtar olacak! Gel buraya!.. Kyn delilerini zaptet! Konuk kp giderken bir lgnlk etmesinler! Topla da bir yere kapat unlar!.. Baktm muhtara byle komut veriyordu. Bu ky senin baban lkesi deil Karami! Muhtar da kimseyi toplayp kapatamaz! Vaila bel kar! Konuk konukluunu bilsin! Zorlan almasn kekliimizi! Braksn yle gitsin! ocuklardan nce ben atlacam kucana! ekip ben alacam kafesi valla... Kafes Harpr'm elindeydi, yukardan aaya inemiyordu. De haydi al!.. deye meydan okudu Karami. Erkeksen al haydi!.. Ne bok yiyeceimi ardm. Herif yukarda. Ben aadaym. Aramzda bu Karami drzs var. Ben yukar kamam. Herif de inemiyor. Ne yapacam? Szm havada m kalacak? Harpr Beey! Bak, sen var aaya inmek! Sen var inip keklii vermek! Bana, bana!.. Sonra gitmek tomafilin iine! Gitmek Ankara! Defolup gitmek,' anladn m? Annmdm! dedi Harpr. Ben var vermek bu OTUMO-BL, size! Gut keklik, yapmak av. Her zaman ben var gut keklik yapmak av... Oluru olana yoktu. Bu adamla anlamamz iin ya onun Trk olmas, ya bizim Amerikan olmamz gerekiyordu. Ne yapaym Karami? Kymn drzleri hep ondan yananz! Bata sen! Onun iin, evin bana yklsn! te gidiyorum! E bakalm, bir gn de baka bir gn doar, frsat bize geer, dur bakalm!.. Yrdm kocakapdan dar. il ocuk d-arda. Dedim onlara: Uzaklasn buradan! Bir alay it var evresinde. Keklii almamzn oluru yok. Be on daha olsak belkim. O zaman da silh ekerler. Bizde silh yok. stelik aklsz Seyit de onlarlan. Kimsemiz yok bizden yana konua savaa. Ka168 ur eniteniz Dar ouraa oaya. mraa oaya uevr iean. Jsam dnde, kimi yabanda. ekilin teye, uzaklasn. Ta ma atmayn... Atmayn dedim ama Ali'nin de, Yaar'm da ellerinde talar. ekilip evin duvarnn dibine dikeldiler. Ismahan da onlarla ekildi. Ben durdum kalabaln yannda. Harpr Beyi, nne siper olarak indirdi Karami. Karsn, ocuklarn da indirdi. Karami'nin kars bir pekire yufka sarm. Sepete ky yumurtas katm samanla. Koydular tomafilin ardna. nden Karami'nin cip kt. Ardndan Harpr'n tomafili. Kyn drzleri, hem de kadn kz, evresini harmanladlar. Cip, tomafilin ardnda mfz gibi. Yrd bunlar. O zaman Ali de, yaar da frlattlar ellerindeki talar! Bir daha, bir daha attlar! Dedi talarn ikisi arabasnn camna, tenekesine. Tan tun, at ut, sesler geldi kulama. Ama durmad Harpr. Dursa daha sakncalyd. Kendilerine de deerdi talar. yi oldu Harpr'm durmad. Harpr durmaynca Karami de durmad. Arka borularndan pis dumanlar salarak arlap gittiler. Kalan drzler bir bok yiyemediler. Ben varm, Ali var, yldlar. Bedii tepesinden teye kadar geirmi, yarm saat sonra dnp geldi Karami: Looo, ne grgsz heriflersiniz? tten irezil ettiniz beni, ky, hkmetimizi! Vallah sizi hem
75

kaymakama, hem de Ankara Emniyetine, Mit'e haber vereceim, fileteceim soycak hepinizi... Akam baktm, ba yerde geldi, ocan bana oturdu Sey-do efendi. Amarikalmn verdii armaanlardan hibirini getirememi. Getirse ne yapacam biliyor. Alp basacam atee. Sofraya da yanamad. kiye blnmtk evin iinde. Bir yanmz Alaman, bir yanmz Urus. Biribirimizin yzne bakmyorduk. 169 15 TUSLOG'UN KAPISINDA Seyit'in anlatt para. Bizimkiler ertesi gn Sulaka'ya gitmee kalktlar. Babamla Yaar! Dileke yazp vereceklermi kaymakama! Beni dinlemiyorsunuz, bari akll bir adama dann. Kaymakam bir ey yapamaz Harpr'a. Bir keklik hem de tabam. Glerler. Oturun oturduunuz yerde. Olacanz kadar gltk oldunuz, daha fazla olmayn!.. Dinlemediler. Ismahan'a da dedim ki, Para pul verme sakn! Hemi de arpa buday kaptrma ambardan. Ben kendim de Ankara'ya gidiyorum. Herif ne gzel, mdre sylemi. Fi dolduracakmz. Bir an nce varp geleyim. Emrim ksn, gidip balaym ie ki, irezilliklerden osandm!.. Ertesi gn bindim Karami'nin cipe. Alver ahver, iki saat srmedi Krkh. ki saat srmedi, indim Ankara'ya. Sora sora Kabe bulunurmu. Buldum Tuslog'u. Bir almet, ejderha, dev yap da bu! Sayamadm ka kat! Ama mmkn m kapsndan girmek? ki babayiit Trk polisi, bykl, kara! ki tane de Amerikan zenci polis! Gbeklerinin altnda tabancalar. Elleri gtlerinde. Bekleyip dururlar, kapy. Tomafiller, dolmular da vzr vzr koca caddeden. Sordu bunlar, Trk olan polisler bana: Syle ne istiyorsun? 170 Dedim: Amarikan Harpr Bey var! Avc. Hemi de uak mhendisi. Arkadamdr. Bana dedi: "Gel, i vereceiz sana! Fi dolduracaz!" dedi. Ona geldim... Tabi, Amarikan zenci polisleri anlamyor dediklerimi. Trk polisler de, anladlarsa bile, anlamaz grndler: Valla buras yle bir yer ki, sana nasl anlatalm? Buraya senin girmen yasak! Daha nicelerinin! Bizim bile girmemiz yasak! Hemi de syle bakalm, Harpr Bey, Harpr Bey, kimmi bu? Buraya her adam almazlar hemerim. Amarikanlar bile sk kontrolden geip girebilir buraya! (Atom bombas var heralm ierde!) dedim kendime. Ne i verecekmi sana Harpr Bey? Mdr m bu? Valla ne i vereceini bilmiyorum. Kendisi uak mhendisi. Uak ikmali veriyor bizim orduya. Yksek bir adam. k' sefer bizim kye geldi. Biz bunu konuk ettik. yi bir adam. Bana vadetti, "Gel sana i verelim, nce bir fi dolduralm!" dedi. Kendini bulsak tanr beni... yi ya nasl gireceksin? Girsen nasl bulacaksn? Ka numara? Hangi ofis, hangi servis, hangi room? Buras yle senin bildiin yerlerden deilkine!.. Bizim polislerden biri, elindeki ddn zencirini sallad: En iyisi sen... bouna dikelme buralarda! Bir haber yollasanz yukarya, "Byle byle, Dklcek kynden avclk arkadan Seyit Bklmez gelmi!" deye, gvenim var,..hemen iner uraya! Ne yaplacam o bilir. Belkim der ki, "Brakn gelsin! Yukarda dolduralm fiini!" Aramz ok iyi kendisiylen. Biz buna bir keklik feln verdik. Gzel bir av keklii. "ok gut, ok gut!.." dedi kald, ok memnun oldu yani. Keklik elcikti... Gld polisler. Haha haha! Demek bir keklie Tuslog'dan feln i bulunuyor? O zaman polislii hemen brakalm biz? Nefsime ben on keklik verip gireyim burda bir ie! Haha haha!.. kisi de gldler katla katla. Burda maalar ne kadar 171 I biliyor musun? ki bin, bin!. Kapclar bile 1500! Ayda tabi! Yani otuz gnde! ubatlar da yirmi sekiz!.. Ben de gldm: imdi size ne sylesem yalan gelir! Keklik yle sradan bir keklik deil, haggaten gzel bir av keklii! Kendisi bize karp YZ ELL dolar verdi. Almadk biz. Elcik.
76

ok yaman bir keklik. Benim kayn bilder de bir TAY ve-rimker oldu. Ona da vermedik. Hatt en son ne oldu bakm, altndaki TOMAFL'i verecek oldu valla! Kim? Bu yukardaki! Hastr lan!.. dedi, elini sallad polis. Hastir dersiniz! Mal kime satlr? Mteriye! Ama biz satan deiliz. ok elcik bir keklik. yleliine verdik. Bu keklii brakyorsun, gidip geziyor, ertesi gn de kp geliyor. He-mi de ardma bir baka keklii uydurmu olaraktan! Elcik! Yani benim Yaar deye bir olum var, o elcikletirdi... Dii mi? Dii deil! Erkek!.. Aferim! Gzel elcikletirmi! Ama keklik verdim deye buraya girmen olursuz! Bizde yaplacak bir ilem, yardm yoktur. Burda Harpr Beyi bulamazsn. eri de giremezsin. Biz koysak, ierde Danmanlar var, onlar dndrr... Bura byle! Yahu yiyecek miyim heriflerin yapsn? Greceim Har-pr', bir ift sz konuacam, tamam! Aaya inse daha kardan grgap olacak herif beni. nanmazsnz, arkadalmz ok kavi!.. Polisin biri glmedi bu sefer: Brakalm Danmanlara gitsin! i gc brakacaklar da... Araya girdim: Yani, yanl anlamayn, ben buraya kendim kp gelmi deilim. "Gel!" dedi bana. yle kp geldim. Deilse nereden bileyim Tuslog deye bir yeri. Trk ordusuna hava ikmalini burann yaptn? Harpr deye bir uak mhendisinin olduunu? Zati Sungur muyum ben? 172 Tepeden trnaa szd polis beni: teki polis de konutu: Yahu kardam, stn ban da yle pis ki! Hem de yle yamal! Biraz yeni bir ey geyer adam buraya gelirken. Bu geysilerle mi gireceksin. Tuslog'da ie? Milletin erefini hi dnmyor musun? Odun gibisiniz be!.. Haklsn! dedim usulca. Ama yokluu biliyor musun, yle zabun!.. Yokluk! Yokluk ayp deil. Hepimizin banda. nsan ehirde pazarda giyecek bir kat geysi bulur gene. Sizinki, kusura bakma ama, grgszlk. Yani darlma!.. Yooo, ne darlaym? Haklsn, yokluun yannda grgszlk de var. Btn bunlardan kurtulmak iin abalyoruz. ehirde alrsak, yrymz dzelir. Bunda ok haklsn. Dalarn ardnda, akp giden rmaklarn kysnda ha otur, ha otur. Bldr neysen bu yl da osun. Dalar seni bilir, sen dalar bilirsin. Doru... imdi bak! Biz seni Danmanlara sokalm. Onlara anlat derdini. Arkadann adn syle. Kendisine haber versinler. ner gelirse aada konuursunuz belki. Fii feln da orda doldurursunuz. Yukar kmana asla izin vermezler. On adm kadar yryp demir kapya yanatm. ki adm kalarak zenciler durdurdular. Hemi de sadece balaryla!.. Kollarn nlerinde kavuturmu bunlar. Hi zmeden feln gsmden ittirdiler. Bakakaldm yzlerine. Ben onlara baktm, onlar bana. Gireceim ieri der gibi bir daha davrandm, No no no! Yok girmek! Yok girmek, gzel ama benim burada bir arkadam var, ad Harpr. Mister Harpr yani. Gzel keklik avcs. Sar. Tatillerde bizim kye gelir gider. Bana "Gel!" dedi. Onu artacam yukardan, bizim polisler izin verdiler... No! Nooo!.. Yok girmek!.. Bizim polislerin biri geldi: nformeyn informeyn, sadece informeyn!., Belki yir173 mi kere tekrarlad iin bu szc tuttum aklmda. nfor-meym arkada! Sormak Mister Harpr bu arkada... Biribirleriyle fan fin fon etmee balad zenciler. Arada ben de syledim keklik verdiimi, kendisinin bana gel dediini, gel demese buray nereden bileceimi! Konuuyorum, sanki herifler beni anlyorlar gibi! Derken bana sorular sormaa balad bunlar. Hi anlamyorum ki ne soruyorlar! Almanya'ya gittiklerinde feln byleyse bizim arkadalarn hali, valla tmcek hap yutmuuz biz! Arada sk sk Harpr'n ad geiyor, bir onu anlyorum. Heralda soruyorlar kimdir, nedir, nereden tanyorum? Yani yle felket bir bilmecenin iine dtm ki, anlat anlatabilirsen!
77

Mister Harpr yani! dedim. Mister mister... Elimle yukary iaret ettim. Bilmiyorum, belki de on katl bir yap. Otursa otursa o kadar yukarlarda oturur. Uak mhendisi! Sar! Gzel av yapyor! Gut av, gut av!.. Gene itti bunlar beni: Nooo! Noo girmek!., O srada kap ald, gerdan sarkk, apkasz bir adam yrd dar. Gsnde bir kart var. Kart naylon klfn iinde. Biraz Trke, biraz Amerikalya benziyor. Durdu, bir bana bakt, bir polislere. Fan fin fon konutu. Bana Trke sordu: Niin girmek istiyorsun ieri? (Hayle yahu!) dedim iimden. (Hay babana rahmet! Bir Trke bilen kt!) Yaptrdm ellerimi: Efendim! Burada bir Amerikan avcs tandm var! Ad Mister Harpr! Burada yksek uak mhendisi! Bana dedi ki, "Gel, fi doldu- -ralm!" Kendisi bizim kye geldi, beraber av yaptk. Bizim ky Sulaka'nm Dklcek ky. Biribirimize ok sndk. Sylemesi ayp, ben buna haggaten gzel bir keklik verdim. ok honut kald. Para feln verecek oldu, almadm. "Sadece bir i bul bana, gzel bir i olsun!" dedim. "yleyse ofisime gel, seninle birlikte bir fi dolduralm!" dedi. te ben Harpr Efendiyi bunun iin grmee geldim!.. Kart vermedi mi? Byle sipsivri mi geldin? 174 Peki ama Harpr kim? Biliyor musun ka yz Harpr var burda? Trkiye'de 40.000 Amerikal personel mevcut. Belki bini, iki bini Harpr!.. Harpr demek, Kaya gibi, Demir gibi bir soyad. Mhendis diyorsun, ok mhendis var. Ad soyad olmazsa bulamazsn... Trk polis arkadalar ierde Danmanlar var diyor. Onlara sorsam bilirler ama bunlar diyorlar, "No no yok girmek!" brakmyorlar... Brakmazlar! Adn soyadn tam bileceksin. Kat numarasn, oda numarasn, servisini tam bileceksin. Bir kart falan olacak elinde. Kendisini aaya aracaklar, aada greceksin. Baka trl konuamazsn, boa urama. Buras nemli bir yer. Brakmazlar... Ulaaan, vay anassna! Geti gitti adam byle deyip. Heralda evirmendi burada. Asl da Trke benziyordu biraz. Andryordu. Dndm oralarda. Dedim en iyisi duraym, nasl olsa paydosta kar bu. Ben de atlrm tomafilin stne. Durdurur konuurum. Heralm daha epey var paydosa da. Beklemee baladm bir eye karar veremeden. Bir ara aklma geldi: Gideyim Yeilseki'ye, alaym kapsn. Kars Betti'ye anlataym, buraya telefon etsin: "Harpr-cm, deral aaya in, Seyit gelmi!" Dneyim hemen. Velkin bundan Tecir'in, yada Glcan'm haberi olmasn. "Buyur eve, yemei bizde ye, bizde yat!" demesin. Temelli udlu olurum, kal-kamam altndan... Neden bunu daha nce akl etmedim ben? Frladm hemen. Bindim bir ankaya dolmuuna. Sokan banda indim. Pastaneyi getim, devrildim aaya. Alver alver, buldum Tecir'in kapc olduu apartuman. Sine sine yukar ktm. Vardm 10 numaraya. aldm zili. Haggaten Betti hanm kt, kapsn ardndan zincirlemi, arasndan bakt. Bakt, bir sre, bir dze 175 bakt yzme, sonra, Ooo, sen var eyu: vciAam... ^~^ ._. bana sormak istiyorsun Harpr grmek? Evet ben tam yle!-Grmek istiyorum Harpr Bey! Gld: Harpr Bey var ofis!.. Sen var Harpr Bey telefon, ben var gitmek. Kap var, polis var. No Seyit, no girmek! Sen var sylemek, telefon! Harpr var inmek kap. Harpr var demek "Velkam!" tamam! Ben var istiyor i i! Fi! Harpr'la fi dolduracaz, tamam... Elini kaldrp yzme tuttu: Anndm! Tamam! Ben var anndm! ok gut! ekti zenciri, at kapy. Gir! dedi. Girdim ieri. Telefonu ald eline. evirdi. Buldu bir dakikann iinde kocasn. Dedi: Seyit var gelmek! Sen var kapya inmek! Okey, okey!.. Kapatt telefonu. Dedi, Sen var hemen gitmek! Hemen ktm, indim aaya. Bereket Tecirgil'den kimse yok. Frladm gibi geldim dolmuun durduu yere. Doru Tuslog binas. Koca yap, dr-z yap! Irzkmk, yksek yap! Polislere dedim: An kaplar! Ben var girmek! Harpr ite geliyor! Drt an gznz de grn, yalan m sylemiim, doru mu? Amarikan polisleri atlar: Harpr kapdan elini uzatt, ekti beni. Biz baladk yrmee. Yryp bir odaya girdik. Bir odaya ktk. Baka bir odaya getik. Bu
78

drzlerin odalar nasl, le gibi pipo kokuyor! ok iiyorlar. kincisi, ok avrat var, kar, kz. Onlar da dizlerinin stne kadar lbak. Koltuklarnn ' altna kadar lbak. Koltuklarnn kllar grnyor. Eilseler kutular da grnecek. Hemi de rp gibi kancklar. imanlar yok. Pekey; avratlar nasl olursa olsun, ben alacam ie bakyorum. Ben babamla, karmla, ocuklarmla kt oldum i deye. Akllar ermiyor. Ondan tekerime ta koyuyorlar imdi. Yarn i bulup parasndan cmck tadrdm m anlayacaklar: Ne kadar ngrl imiim, ne kadar haklymm! ri girince de kendiliinden kapanyor. ok filim ileri var drzlerin! Baka bir odaya girdik, gene kendiliinden alp kapand kaps. Personel mdrym. Oturduk masasnn yanna. Harpr fan fin fon etti mdrle. Bir de evirmen ardlar. On dakikann iinde benim durum konuulmaa baland. Hemi de bir fi alp doldurdular. te btn aynaklk bu fiin doldurulduu srada kt. evirmenin ad Faruk! Ispartal! Kyde senin iin soruturma yapacaklar. Amerikan polisi Sulaka'ya varacak. Orada Emniyet'in, Mit'in adamlarndan soracak. ki kii de senin yazdrman isteniyor. Onlara da soracak. imdi syle bakalm iki kiinin adlarn! Hoppala!.. Kadir'i yazdrsam der mi? Karami drzsn yazdrsam der mi? k Mehmet der mi? Cukcuk Ali der mi? Hoafn Sefer der mi? Der mi Bokubyn Yksel?.. Uzuuun uzun dnrsem bir takanam suum var deye kukulanrlar, fiin kysna not derler deye korktum. Kyde beni herkes sever, kime sorsanz iyi der. Muhtardan sorun, Karami'-den sorun. Karami'nin soyad Cmbl. Muhtarmki Hamza Baa. Memie'den, Paack'tan, Bokubyn Yksel'den ayr ayr sorabilirsiniz. Kadir eniteden sorsanz da olur. Arznz bilir! deye yazdrdm. Pekiii, ilede kimden soralm? lede kimim kimsem yok. Ama sorun Zabta mirinden. Yoktur takanam. Sorun candarmadan, kaymakamdan. Mftlkten de sorabilirsiniz. Alevi kyndeniz deye temelli karalamaya kalkmazlar iallah! Pekiii, il merkezi Ankara'da kimden soralm? Tecir Ali kylmdr. Sekiz on yldr burada oturur. Bir de Garaclar'da, ankr'nn Germece kynden Ykama Yalama ksmnda alan dris avu vardr, ondan sorabilirsiniz. Baka tandm yok. Var uzak yakn kyller, hemeriler ama bu ikisi yeter... 176 177 Pekl Seyit Bklmez, ne kadar maa ssr&u: Siz bilirsiniz! Var bende drt ocuk. Hanm avrat, babam, ben yedi sekiz nfus. Burda bir kondu bulup oturacaz. Her ey paraylan. Geime yetecek bir para verirsiniz heralm... Nasl bir i istiyorsun? Syledim Harpr Beye: Geliver gidiver, siliver sprver, alver veriver... Yani ayak ileri, bahe ileri... Dehetli bahvanlk bilirim. Askerlikte debboy bekilii yaptm iin malzeme saymndan anlarm. Soba yakm, baca temizlii ilerinden gzel bilirim... Pekl Seyit Bklmez. Bunlar dikkate alnacak. Ama polis soruturmas cidd. Hem Amerikan, hem Trk polisi yapacak. Bu soruturmadan iyi rapor gelmeli. O zaman sana bir i dnecekler. Sen imdi kyne git, sonucu bekle! Bu arada bir de kahvesini itik. Harpr'n eyi mi? Velkin beni aa kata indirdi, orada itik. Kendi alt yere katmad. Artk Tecirgil'in oraya kmadm. Otoposlar, miniposlat vzr vzr. Paran varsa tat bol. Attm kendimi Krkl'ya. Velkin yetiemedim Karami'nin cipe. Ben varmadan kalkp gitmi. Yattk tabi o gn orda. Ertesi gn ikindiye kadar bekledik bou bouna. kindin binip Sulaka'ya geldik. Oradan kye geeceiz, babamla bizim deli Yaar kasabada deiller mi? Ya beni grdler yle, yada grmediler, niyetleri yleydi, cipten yana bakmadlar. Yryp gittiler Ziraat Bangasnm nnden aaya. Bir amata da orda karp evreye temelli irezil olmayalm deye inip lf maf atmadm bunlara! Onlar beni grmezden geldiler, ben de onlar grmezden geliverdim, oldu bitti. 16 KAYMAKAM BEY NE DYOR? 178 Yaar'n anlatt para. Sararm dallan kula gne ykl narn altndan getik. Birer ikier dklyor yapraklar.
79

Sanki beni yitirecek gibi smsk tutuyordu bileimden dedem. Denei sa elinde, bileim sol elindeydi. yle gidiyorduk. Vardk hkmet denen yere. Kaymakamn odacsndan sorduk. Makam buras! dedi. ok ters birine benziyordu. Bir de sordu: Niin greceksiniz? Anlattk: Keklik iin! Adam arm bakt suratlarmza: lk olarak byle bir dava geliyor ka yldr hurdaym! Bakalm hayrolsun!.. At kapy, itti omuzlarmzdan. Girdik biz ieri. Bir byk masada, gen, kk, byklar avurtlarndan sarkm bir adam oturuyordu. Taramt salarn. Sert yakal gmleini geymiti. Yemien renginde kravatn takmt. nnde ktlar. Elinde kalem. atmt kalarn. Okuyordu habire. Sankim kuyuya dmt. yle okuyordu. Nice geti, zorlukla kaldrd ban: Buyrun! Dinliyorum! Anlatn!.. dedi. Sonra da szmee balad dedemi, beni. Dedem bir yutkundu. Sesi kadifeli. Yutkundu bir iki. Beyim! Efendim!.. Yuttu, yutkundu. Beyim! Gzel efendim!.. Sklmadan anlat, baba! Serbest konu, dinliyorum!.. 179 Bamz sana, dmz sana gzel efendim!.. Saol baba, anlat, seni dikkatle dinliyorum!.. Aha bu grdn aa, sudan uslu, akkn... Aferim! Anlat, okul falan m istiyorsun? Okul desem nerde okul? aann ad Yaar! ok yaasn, biraz abuk anlat!.. G bel anlatt dedem. G bel sz yola sokup anlatt. Bu olann bir keklii vard. Kendisi tuttu. Bytt. Elcikle-tirdi. Kap gittii zaman bile buna tutkun olduundan geri geldi. Babas Seyit Amarikanlarm yannda i bulmaa yarsd. Senin yazcn da bilir, ava gelip gidiyorlar. Dklcek kynde domuz ok. Biraz buuk keklik de bulunuyor. Ava gelenlerden biri bu keklii yarsd. Amarikan Tuslog'unda alyormu. Ad Harpr. "Sana i vereyim!" deye benim aklsz Seyit'i kandrp ald keklii elinden. imdi Yaar'm durmuyor. Gzleri kan ana. "Kekliiim, kekliiiim!.." Dn Harpr cavn geldi kye. Keklik elinde. Ver dedik vermedi. "ki hafta kullandn, yetsin artk ver!" dedik, vermedi kat. aam imdi durmuyor. Seyit'e gidiyoruz geri al, almyor. imdi biz ne yaplm? Hangi ta kavidir, vuralm bamz? Hkmetimizin byk kaps deye zatna geldik. Bize bir el ver. Bir destek ol. Tel ek, yldrm vur. Alver aann kekliini. Derdimiz budur efendim! Dedem anlatrken kalemini gevmee balad kaymakam. Bykl. Dedem sustu, o hl kalemini geviyor. Bu Harpr Ankara'da Amarikan Tuslog'unda uak mhendisi. ankaya'da oturuyor. Bizim kyden Tecir Ali var. Kapc orada. Onun durduu apartumanda 10 numara. Bize dayanak ol. Alalm aann kekliini deye yksek huzuruna geldik! Kalem gevmei brakp dedeme bakmaa balad bu sefer. Yahu baba! dedi nice sonra. Bir iki daha gevdi kalemini. u anlattklarn i mi? Keklik! ocuk! Babas! istiyor Amarikan180 larn yanndan. Av keklii. ekip vermi babas. imdi dedesi de gelmi geri istiyor!.. Yooo, ben istemiyorum! Ya kim? aa kendisi istiyor! Esas sahibi!.. Ka yanda bu ocuk? On iki, on ... Hem on iki, hem on olmaz! ka? On ... On nde ocuk reit deildir. Velisi kim? Veli deil, Seyit! Babas... Babas da vermi! Sen istiyorsun! Olmaz! ok sert syledi olmaz, olamaz! Mantm hi almad. Dedemin de mant almad, nasl olamaz? Evet, ocuk bilrza vermi, ama velisi raz! Rza yok Beyim, Veli de yok. Ad Yaar! Bana bak, sen artis misin? Trke konuuyoruz burada. Benimle dalga geme! ocuun gnl yokmu, ama babasnn var. Babas gnlyle vermi. ocuk daha on sekizini doldurmam. Sen ise dedesi oluyorsun. Kanunca babasndan sorulur. Olamaz, kabul deil bavurman! Haydi!..
80

Ama efendim... Yok ama's, falan, haydi!.. Ykld dedem. Ben yklmadm. Babamn emei yok keklikte! Ben baktm! dedim. Kzd kaymakam. Yiyecek gibi bakt bana. Okula gittin mi sen? Bitirdim bei... Kanun nedir, bilirsin deil mi? Kanun alsn kekliimi geri! Allahm sabr ver! Evldm, baban ve :s, keklik onun! Deil efendim! Ben byttm, benim!. Olum, sen reit deilsin, kksn. . --lin baban tanr... 181 Ben bei bitirdim. Babam gece saklca ald, gtrp verdi. Geri alver!.. Kanuna gre irade babann. O nasl derse yle olur. G-'trm gnlyle vermi. imdi adama nasl diyebiliriz Yaar'n keklii geri ver? Baban gtrp vermi bir kere!.. Dedem aramza girdi: Bir telefon ediversen olur!.. ki telefon vard masasnda. Dedem onlara bakyordu. Kime telefon ediversem olur? Amarikan avcs Harpr Beye! Ne bilirim ben Tuslog'u, Harpr'? Sen tanmazsan kanun tanr Beyim!.. Hak m bir ocuun kekliini alp tel kafese koymak gnl yokken? Babas da saklca gtryor hem!.. Oooo, yani siz de bizi temelli sr yerine koydunuz ay beyim!.. Biz, hkmetimizin kolu uzun, gz keskin deye gelip yz srdk, sen de bize "Hastir!" ekiyorsun. Olur mu gzel efendim? Madem dmz, bamz h-kmete, tel vurup bkmeli Harpr'm kulan: "Looo itolusu! Amarikansan Amarikanln bil! Ne alyorsun ocuun kekliini gnlsz? abuk geri ver!" Tamam bir szck. Ertesi gn biner tomafiline, getirir keklii. Neden? nk kaymakam ekiti. nk kaymakam tel vurdu, sert. Kaymakam hkmetin kaymakam. Trk hkmetinin. Biz bu Amarikanlarm buyruunda deiliz heralm, deil mi gzel efendim?.. attk!.. dedi kaymakam. Yooo Beyim, attk mattk yooook! Yoksam sen de mi Amarikanlara beri beri, Trklere geri geri?.. Bir Trk hibir zaman adaletten ayrlamaz! Amarikan haklysa onun da hakkn verir, ama Trk haklysa Trkn hakkn hi yedirmez! Aslan akala hi bodurmaz... retmeniniz mi verdi size bu akllar? retmenimiz daha gelmedi! Bldrkini srdler... Kim ekti bu tohumlar kafanza? Haa!.. Dr gibi konuuyorsun benimle, haksz bir davada! 182 luu crvkn... Amarikan dmanl var m sende? Ne dmanl? Ben kimsenin dman deilim... Amarikanlar konuklarmz! Tuslog, ordumuzun hava ikmalini yapyor!.. Uaa binip geldiler. Bklerimizi taradlar, domuz var m, yok mu? Botlardan indiler rmaa. Tak tak tak, vurdular ne kadar domuz varsa! Diyorlar, gene gelip kracaklarm. Kekliklerimizi de avlyorlar. Toylarmz, rdeklerimizi; sularmzda, krlarmzda ne kadar brt bc varsa tketiyorlar. Konuk konukluunu bilmeli, ev sahibi de ev sahipliini. Durduumuz yerde ne dman olalm? Ald ocuun kekliini. vereceim deye babasnn akln elip keklii gaspetti. imdi vermiyor. elik kafese koymu! On be gn avland, yetiversin. imdi de-ral geri vermeli! Neden dman olalm? Ama vermezse oluruz. Yani, dmanlk girer araya ki, hkmet gzn asm! Hk-met bizden nce dman olmal... Mutlaka bir kkrtma var bunda! Kalemini gevmee balad yeniden. Bak! dedi sonra. Toy avcs gibi bakmaa balad dedemin gzlerine. Ben bu keklii geri almanz iin size yardmc olurum. Ama sen de bana kylerde bu kkrtmalar kimlerin yaptn syle... Keklii geri almamza yardm et sen, bir kkrtma olursa gelir sylerim. Bugn yok. Kimse bize bir ey sylemi deil. Daha biz bunu kime dedikse, "Bir keklik deil mi? Brakn!" dediler. Bir keklik ama kymetli!.. Uzun uzun bakt kaymakam dedeme. Gevdi kalemini. Sonra, Peki! dedi. Bir dileke yazdrp getirin bana! Koyalm ileme! Gzyle de kapy gsterdi! Haydi!..
81

Essah m dedi, engas m dedi? Dne dne ktk biz. Getik gene o kula gne ykl narn altndan. Arzuhalci Kerim efendiye vardk. Yarm saat uratk anlatacaz diye. Bir boklu kua dileke yazlmaz babam, gidin bamdan!.. 183 dedi dayatt. Sana ne? Kaymakam istedi? CleaiK. yet'ten bu yana arzuhal yazarm, byle aylak kaymakam grmedim!.. dedi, takt makineye kd, yazd bir dileke. Dedem mi imzalayacak, ben mi? Dedem imzalad. Dedem benim rettiim imzay att. Getirip verdik. Kaleme kayd yazd. Yaptrdk kaydn, gene getirdik. Peki! dedi. Bir yaz da o yazdrd yazcsna. Aln, doru il makamna gtrn. Vali dnsn. Haydin bakalm... Telefon etmeyecek misin Amarikan Tuslog'una? Hayr? Benim yle bir yetkim yoktur... Vali eder mi? kr m drzlere? Valiye gidin dedim! Haydi!.. Bizim dilekeyi, kendi yazsn, bir zarfa koyup verdi elimize. Bir daha Haydi! ekti, ktk biz. Gn ikindine devriliyor, Krkl'ya bir minipos var! dediler. te o zaman dedem, Karami'nin cipte babam grr gibi olmu, drtt bana: Dikkatli bak bakaym, baban m oo? Baktm o! Grmezden geldim, yrdm dedemle. I 17 L MAKAMINDA 184 Yaar'n anlatt para. Paramz kr m, kmaz m? Yeter mi? Hep bunu dnyordu dedem. Belindeki kuakta lmlk kalmlk parasn gezdiriyordu. Ondan veriyordu miniposa, otoposa. Kyden ktn m kabayelde kar gibi eriyordu paralar... Samanpazar'nda Yaln Palas Oteli yazan bir hana indik. Akam gece oldu, yattk. Sabah ay itik. Dolmua binmeden yrdk valinin merdivenlerine. Polisler ald nmz. Kendisi Esenboa'ya gitti, bavurmanz yardmcsna yapn! dediler, Cumhurbakan Cevdet Sunay stanbul'dan geliyormu, onu karlayacakm. Yardmcs nerde? ok yardmcs var, girin una!.. Bir kuyrua soktular bizi. Bekledik, len oldu. Kaymakamdan daha uzun, byksz, ak benizli, biraz da iman bir yardmcyd bu. Dedem zarf verdi. Dilden de anlatt. Anlamad heralm, bir daha anlatt. Bir daha anlatacakt, kalarn att yardmc: Anladk canm! Bir daha, bir daha ne anlatyorsun? diye kt dedeme. Dedem sustu. Yardmc dnmee balad. Bu da kalemini geviyordu. Demek byk memurlar dnrken hep kalem geviyordu. Yada ylmlard bunlar Amarika'dan, ylgnlklarn rtmek iin yapyorlard byle. 185 Siz Sayn Vali Beyi grn. Ben bir ey demi olmaym. Bu keklii mutlaka geri alalm diyorsanz, bunun kanun yollarndan baarlacan sanmyorum. Adalet Partisi'nden bir adam bulmal, o adam sizin nnze dmeli, siz de onun ardndan yrmelisiniz. Geri dilekeniz de yrr, ama sonu kmaz. Kim sizin milletvekiliniz Sulaka'dan, Krkl'dan? Alihsan; olmad! Alihsan bu ii kvramaz. Bakn ne yapn, ama ben demi olmaym, usulca yryn buradan, Kavakldere'ye gidin. Arayp bulun, Nazmiye Hanm grn. Babakann hanmdr. ok anlayldr. O da, Cevdet Sunay'n olu Doktor Atill var, Amarikanlarn doktorudur, Tuslog muslog hep ona gider, aydn kafaldr, byle ilerde yardmc olmay sever diye iitiyorum, ona sylesin. Ben Atill Beyin kendisini tanyorum desem yalan olur. Sadece duymuluum var. Amarikanllarla batm ii olan baz kimseleri kurtardn duydum mesel. Sizin ii de kurtarr. Dorudan Atill Beye gitseniz de olur, ama yolunu bilmiyorum. Siz nce Nazmiye Hanma gidin, daha iyi. Tabi, kanun yolunu da bolamayn. Birazdan Sayn Vali Bey gelir. Ben Kaymakamn yazsnn altna yazaym: "Yksek Makama arz!" Vali Beyi grn, o da bir yol gstersin size. Vah vah, t Dklcek kynden gelmisiniz. Paranz pulunuz var m bari? Yok der mi dedem? Var!.. dedi tok tok. yleyse haydi! Allah rasgetirsin... ki Bklm eilip selm verdi dedem. apkas gsnde. Ben de onun gibi yaptm. Saygnn yolu budur sanyordum. ktk yardmcnn odasndan. Dorusu gsmz biraz doldu.
82

Bir yol almt nmzde. Belki dedem Nazmiye Hanma gitmemizi isterdi. Belki Cevdet Sunay'n olu Atill Beye gitmemizi de isterdi. Onlar da destek olurlard, grlrd iimiz. te akala dalanma, aly dolan! derdi bazen. Bunda da yle dnrd belkim. Hem de madem yardmsever bir hanmd Babakann kars, kendisini sevmezdi ama, iimiz grlsn de-ye karsna gidelim isterdi. ktk Valinin kapsnda beklemee baladk. Buras bir salon. Kalabayd bekleme salonu. Derdin 186 ^1 juJYicnm, ner trden insan, ylm, bekliyordu. Dedem susuk, sinik bir hal almt. Fsfs bir eyler sylyordum kulana, evreden duyacaklar deye ekiniyordu. Gzlerinin st kapaklarn indirip kaldryor, durmadan sus iareti yapyordu. Atill Beye gidersek hepsi ylar! Byk adamn olu, babas Cumhurbakan. Daha adn duyunca cart cart atarlar. Elleriyle getirir verirler kekliimizi! diyordum. Bu sefer de koluyla koluma drtyor, Sz anla tosunum, sus! diyordu. Ne olursun, sus!.. Bizim kyl k Mehmet'e benzeyen bir yazc bizi sraya soktu. Kttan bakp bakp yolluyordu ieri. Girenleri de t-lyordu: Ksa kesin! Bekleyen ok! kindine doru geldi sramz. Girdik Valinin odasna. Ben mrmde bu kadar geni oda, yksek tavan grmedim. Zarf gtrp nne koyduk. Anlatn, dinliyorum! dedi. Anlatt dedem. Bakalm bu da gevecek mi kalemini deye bekliyordum. Uzun kuyruklu kara bir kalem vard elinde. Yava yava azna gtrp balamasn m gevmee! Akolsun valla! Ben kaymakam, vali, yardmc, u bu olmam okusam, okuyabilsem! dedim. Kimbilir ne zordur bunca gn kalem gevmek! Neden sonra ban kaldrp sordu Vali: Sizce bu kadar deerli mi bu keklik? Hem de nassl? dedi dedem. Beni gsterdi: Alyor gece gndz! Gzleri kan ana... Yani ille alalm diyorsunuz? Yoksa verem olacak... Vermezlerse? Nasl vermezler Beyim? Telefon et, bk kulaklarn! He-ralm bu Harpr denen mhendisin de bir mdr vardr banda. A telefonu, konu mdrylen. Deral getirip versin kekliini ocuun!.. Gld Vali: Bu kadar kolay olsa hemen ederim. ngilizce de biliyorum, anlatrm. Ama dediin kadar kolay deil. Nazik bir konu bu. Amerikayla aramzdaki ilikileri zedeleyebilir. Bir 187 Vali olarak ben Konuyu cn ucuscumg* ^..~~__.....__ .. cak. Onlar da Dileri'ne yazarlar. Dileri, uygun grrse Bykelilie aksettirir. Bunun da ad nota olur. Nota, iki devletin ilikilerinde kolay kolay alnp verilmez. Ama Eli Beyi Dileri Bakan arp nazikane sylerse, yani hatr iin, zel olarak, pekl olabilir. Durun bakalm... Zile bast. Bizim kyl k Mehmet'e benzeyen yazc girdi. Yardmc Veli Beyi arn bana!.. Yardmc Veli Bey dakikasnda geldi. Bu i zel kanallardan zmenin bir yolunu dnebildiniz mi? Resm kanallardan Bakanla arzedelim efendim. Ama ancak zel kanallardan zlecek zor bir i bu. Ben dndm ama uygun bulacak msnz bilmem. Atill Sunay Beye gitseler olabilir mesel. Amerikan Hastanesi'nin doktoru nk. Tus-log mensuplar da oraya gider hasta olunca. Geenlerde bizim arkadalardan birine bir il lzm oldu. Burada yok. Amerika'dan getirtelim dedik. Gittik Atill Beye. Getirtiverdi Amerika'dan. Bu ite de araya girerse ok etkili olur. Bunun iin ben politikaclardan birine gitmelerini gerekli grdm, ama Sulak-al Alihsan kvramaz bu ii. Siz daha iyi bilirsiniz Babakann hanm iyiliksever biri. Onun yoluyla Atill Beye giderlerse olumlu sonu alacaklarna midim vardr... ki devlet arasnda siyasal bir saknca kmasn diye byle dnyorsunuz deil mi? Evet, aklmdan byle geiyor... Elini amar yapp masaya vurdu Vali: Pekl! nce bir yaz yazp ileri'ne arzedelim. Resm kanaldan bu ilemler yrmekte olsun. Er ge bir cevap gelir. Biz bunu kaymakamla yazarz. O da size ulatrr. Fakat sonu almak iin siz, en iyisi, Nazmiye Hanma gideceksiniz. Bu akl bizim verdiimizi asla sylemek yok. O da sizi Atill Beye yollayacak. Ona da sylemeyin bu akl biz verdik. Nazmiye Hanm belki dorudan Babakan Demirel'e syleyecek. Artk orasn
83

kendileri bilirler. ki188 aKi Dir i. Efendim, Demirel'e sylerse ok iyi. Kendisi de kyl olduundan kyl halini bilir. Ama Amerikallara gider syler mi, ekinir mi, bir ey diyemem. Belki Dileri Bakan alayangil'e havale eder. O da arr Eli Beyi. Yada telefon eder. Ne demi atalar, ku kuun yzne ter, deil mi? Aralarnda bir ey. Atill Beye baka kanaldan ulama yolu bulabilirseniz daha iyi. Ne yapar eder, Harpr'n kulan ektirir. Sizin keklik gelir. Haydin baklm. Kusura bakmayn... Gld. ok gler yzl bir valiydi. Ben bu kadarn beklemiyordum. Kalem gevmesi houma gitmedi, ama glmesini sevdim. Valinin merdivenlerinden indik. nnde bir boluk var. Boluun ortasnda durduk. Dedem bana bakt, ben dedeme. Eeee, ne anladk imdi? deye, dedem bana sordu, ben dedeme. kimiz de bir ey anlamamtk heralm. Biribirimizin ellerinden tutup kaldk. Nazmiye Hanma gidelim, ama nasl? Atill Beye gidelim, ama nasl? Samanpazar'ndaki hana doru yrdk. 189 18 HANCIYLA KONUMA Yaar'n anlatt para. Bir somun aldk yz elli. Biraz helva aldk iki yz elli. ki ay smarladk elli. Nefsimizi krletip oturduk hancnn yambama. Dedem usuldan usuldan sokuldu: lerin tavsadysa biraz da bizi dinle Ahmet Efendi! Bir sor bamza gelen haller ne? Vali ne dedi, yardmcs ne akl verdi, ne oldu Kaymakamdan getirdiimiz zarf? Hemi de ne kadar paramz kald kuamzda? yle ya, biz garip yolcularsak, sen de bu garip yolcularn bir hancs; deil mi gzm? Hanc da dedi ki: Baba, avukat olsam danma alrdm. Levha asardm danma paral. Avukat deilim ne are! Syle bakalm derdini, bir daha dinleyip, bir daha dneyim... Bandan balayp bir daha skt dedem. Tam o srada Ankara Radyosu trklere geti. Dur! Bunu ziyan etmeyelim! Cemile Cevher sylyor! kendini bir yana brak, sesini pek severim. Trkler bitsin, anlatrsn... Kzacakt dedem, ama ne hakk vard? Adam hancyd. At hann kapsn, yatyoruz. Bir de derdimizi dinliyordu. Avukat olmadn da syledi. Danma da almayacakt. Dedem 190 herkesi kendisine borlu sanyorsa aldanyordu. Gene iyi adamlard, szmze kulak veriyorlard. Temelli bizi insandan saymayp birer Hastir! ekseler ne yapardk? Geri Hastir! ekmiyorlar da ne yapyorlar? Derdimizi dinliyorlar da ku mu konduruyorlar? Neyse! Cemile Cevher trklerini bitirdi. Gn akam oldu bir dost bulamadm Giresun'un evleri may ile kaynama Kz benimle oynadn bakasyla oynama Kk dilini yiyim! Ulan ne ses var avratta! Kendini de bir grseniz! iman. Ben grdm. Dersiniz bu ses bundan kmaz. Allah ite. Yaratt m yaratyor. Sesi bir trl, kendi bir trl. Ben avratta neyi severim bak. Boy uzun olacak, bel ince. kincisi, ses gzel olacak. Boy uzun, bel ince ama azck da et olacak. Tuttun mu kemik gelmeyecek eline. Sesi de buza sesi gibi deil, Cemile Cevher'in sesi gibi olacak. "Beri bak kmz!" dediin zaman, "Ne deyyoooon?" demeyecek, "Buyur..." deyecek, sokulup gelecek, uslu uslu kecek dizinin dibine, ne istediini de baknca gzlerinden anlayacak. Drdncs, buzdolabndan km balcan dolmas gibi souk deil, birazck scak olacak. ine ku zm konmu pilv gibi scak. Yanl syledim, irmik helvas gibi deyecektim. Azna aldn m, erimee balayacak. Beincisi... Dedem duramad: Yani Ahmet Efendi, grdm amma senin kadar gevenaz hanc grmedim yeenim! Demek, Ankara Ankara, gzmzde boa bytmz! Yani valisi, yardmcs, hancs hepsi bir! As Yozgat' bakent yapaydlar bundan iyolurdu! Hanc gzlerini belertti, bakt dedeme: Ne konuuyorsun yahu sen? deye sordu. 191
84

Ne konuuyorum yahu ben? Hani bizim meseleyi anlatyorduk, dinliyordun? Seksen yanda adamm, braktn trk dinlemee, braktn kadnlarn neyi gzel, sayp dkmee! C-mck erkek gibi dur olum! Dur da lf konualm!.. Ellerini biribirine vurup kalkt hanc. Doland masann evresinde: Ben de grdm ama senin kadar dangr dungur mteri grmedim! Neyse anlat bakalm. Damadn Kadir'in aznn suyunun aktn sylyordun... Aferim! Tam orda kalmtk demek? Devam edelim... Etti dedem. Valiye varmza, hatt Validen kp buraya geliimize kadar... Eskiden Ankara'da ara sra gzel kadnlar grdn, imdikilerin pek de ince ufak rplar olduunu, soyun bozulmas mdr nedir, bunu hi anlayamadn ekledi, anlatt, sokaklarda pek ok dilenci olduuna kadar... Hepsini anlatp bitirdi, sonunda sordu: Bir kafa yor bakalm, biz ne yapalm? Valla Elvan day... Elvan'd deil mi adn? yi bildin, Elvan'd! Olmaz olayd... Elvan day, zaten benim kafa ziyadesiyle yorgun, bir de buna yor diyorsun, aman yapma gzn seveyim!.. Bir akl ver canm! Bunun burasnda hancsn. Bu kadar adam gelip geiyor elinden. Her birinden birer szck kapsan dnya eder. Konu gzn seveyim... Yok! Akll adamlar gemiyor benim handan! Hep aklszlar geliyor, gidiyor. Ben de hibir ey renemiyorum. Onun iin bir cevap syleyemem sizin dvaya... Aklsz adamlar mteri oluyor, kabul! Madem kendi z akllarndan syle. yle ya, Ankara'nn ortasnda han iletmek de yetkidir bugn! Yok! yetki feln deil. Deildir. unun urasnda on paralk bir hancym ben. Aklm ancak bu han dndrmee yeter. ankaya'da oturan Amerikalnn Dklcek kynden apar-d kekliin Nazmiye Hanmdan, yada Atill Beyden bitecek 192 _ _,_____ yu6,UJugu m -runciiKan incisine tslamas, ileri'nin Dileri'ne yazmas, Valinin Kaymakama yollamas... bunlara da aklm ermez. Byle ilerle kendimi daha fazla ezdirmeyim diye hanc oldum ben. Neme gerek! Bak, rahatm biraz iyi surda. yi deilse bile, bana iyi. Deme keyfime... Yani, gidelim mi Nazmiye Hanma? yi kadnm... Gidin... Yoksam Atill Beye mi gidelim dorudan? Ona gidin... Ona, hangisine? Cannz hangisini istiyorsa ona!.. Yoksam ikisine de gitmeyip kymze mi dnelim? Dnn... Yoksam, sora sora Yeilseki'deki apartuman bulup bizim Tecir yoluylan Amarikal drznn kendisine mi kalm? ne ka osandrma yolu mu arayalm? Karsna m syleyelim? Syleyin... Yoksam Amarikan Elisine kendimiz mi varalm? . Varn... Hangisini yapalm? Bakn bu kadar ak yol var nnzde, birini sein!.. Senin grn ne? Sen ne diyorsun? Benim grm yok! Bir ey demiyorum!.. Bir ift szck syle, bekliyoruz... Bana bak Elvan day! Bu sorduklarn var ya. Bunlarn hepsinin kt bir kap var: Siyaset! Siyaset yznden bama gelmedik kalmad benim. Bir lf yznden buuk yl yattm. Siyasetten elimi ekeli, vede azm yumah, en az be yl oldu. Onun iin, sen imdi bana bir ey sormuyorsun, ben de sana bir ey sylemiyorum. Herkes kendi siyasetini kendi bulsun. Ben hancym. Kendi vekillerinize gidin. Ne yapyor kocagtl Alihsan? 193 burmular daan. Demek buuk yl yatnca senin gibi oluyor insan? Aferim yeenim. Ne sylersem doru diyorsun!.. Birden parlad hanc: Yooo yooo! Ben sana bir ey demedim, demiyorum. Sen kendin sylyorsun, ben de doru diyorum. Sen doru diyorsan dorudur. Deilse deildir. Ben asla bir ey demiyorum. Yanl
85

anlama sakn. Yerin kula var. Zaten gtm pl. Fili bir herifim ben. Mit her yakay dinliyor. Sakn ha, ben sana bir ey demi deilim!.. yleyse ne yapacamz kendimiz mi seelim? Kendiniz sein, bundan iyisi yoktur!.. yleyse biz yarn Nazmiye Hanmdan balayalm. Varp dkelim derdimizi. Bakalm ne deyecek, neyi uygun grecek? Evi nerdedir acap? Bilmem! Bilsem de sylemem! imdi size Babakann evini syleyip bama bir bel daha m saraym? "Kim syledi?" "Samanpazar'nda Hanc Ahmet Efendi syledi!" Hayr, ben bu faka basmam, basarnam!.. Haggatinde de bilmiyorum. Bir ilgim yok ki Nazmiye Hanmla, tekilerle... Pekey, Atill Beye gidelim, onun yerini syle! Atill Bey kim? Tanmyorum... Cevdet Sunay'm olu canm! Haa! Onu da bilmiyorum. Dedim ya, bilsem de sylemem. "Kimden duydunuz?" "Hancdan!" Asla olmaz! imdi ortalk senin eskiden bildiin gibi deil Elvan day. imdi kimin hangi yoldan gittii belli deil. Herif geliyor, "Amarikan Hastanesi'nin yerini syle, Atill Beyi greceim!" diye sokuluyor, sonra gidip bir el bombas atyor, karman orman oluyor ortalk. Anariklerin ana dyor. Ne diyorsun seeen!.. Yeilseki'ye nereden gideceimizi syle madem? Yeilseki'yi de bilmiyorum. nan ki bilmiyorum! Yahu sen ne biim hancsn? Ne sorsak bilmiyorsun! Hanclma toz konduramazsn. Hanclm iyidir. Seni 194 .,~~..liyiI 9u ucncre, uaan da ayrmm. Kanc kat, hangi numara olduunu sor, hemen syleyim. Helann yerini sor, sy-leyim. Polise bildirilecek filerin dosyasn sor, syleyim. Geldi gitti defterini sor, syleyim. Ama sen bana ar tar eyler soruyorsun. Hepsi siyaset. Siyasette youm!.. Hancya bir Aferim! daha ekti dedem. Ondan sonra da sordu: Oda numaras deiti mi bizim? Hayr... Anahtarmz kapsnda m? Burda... Ver yleyse gidelim!.. Baucundaki tabladan odamzn anahtarn alp uzatt: Buyrun! yi geceler efendim! Gle gle efendim! Allah rahatlk versin efendim!.. Karlk vermedi dedem. Tahta merdivenleri ktk. Odamz bulduk. Vurduk kafalar. Bir vakit uyumad dedem. Vali dedi sd, yardmc dedi sd, hanc dedi sd, sd. Belkim tekilere de geecek, onlara da secek dedim, onlara bir ey demedi. Amarikan avcs Harpr Beye bile demedi. Dediyse de haberim olmad. Uyumuum. 195 19 BUDAY SOKAKTAK EV Yaar'n anlatt para. Sabahleyin hancy bir daha sktrd dedem. Ol gr sylemedi DemirelgiFin evin yerini adam. Nereden soracaz peki? Nereden soracanz da bilmem!.. Ne olur ne olmaz diye han paralarmz aldktan sonra brakt bizi. ktk sokaa. Yr yr. Eskiden adamlarn asld alandan, Anafartalar Caddesi'ymi, oradan, indik. Ulus'un ortasna ulatk... O yana vz, bu yana vz. Yz gelip, yz gidiyor tatlarn. A gzn tat, yum gzn tat. nsanlar da biribirini iniyor. Kzlarn da haggaten gzeli yok. Hepsinin benzi soluk. Hepsi birer kak ey. Bir teki Glnaremi tutamaz ilerinde. Kimden soracaz imdi? Neyi diyorsun dedem? Nazmiye Hanmn evini... Nazmiye Hanmn deil dedem, Demirel'in evini... Biz Nazmiye Hanm greceiz, Demirel'in evini dersek, makamna yollayverirler. Boa yorulmu oluruz. Biz evine gitmek istiyoruz. Polislerden soralm m, bilirler mi? Bilirler de sylerler mi? Gezindik biraz oralarda. Bakndk gelene geene. 196
86

.ua uann mr Sen kendin karar ver dede, bana sorma!.. Ksa adamlar iyolmaz derler, geelim... Ben dedemi unutmu deilim, ama gzm oradaki anttayd. Atn stne km yetmemi, bir de antn stne km Rahmetli Atatrk. Canm skld O'nun kendisini bu kadar ykseklere koydurmasna. Kendisini halkn babas bilen bir adam, ata binse bile halkn iinde biner, durursa halkn iinde durur... tekiler de ite yle. Bir asker var, tek. Yok arkada. Bir kadn var, mermiymi srtndaki, tek! Baka bir asker, ufuklar gzetliyor, tek! Yartrp da m semiler bunlar? Kim bunlar? Nereli, hangi kyl? nsan yle bir kalabalk durur, ektirir resmini! Kalabalk yondurur antn! Ulusal Sava siz iki kiiylen yapmadnz heralm deil mi? Dedem kendisi bir cokunun iindeydi. ki elini omuzlarma koyup kulama eildi: Buldum kimden soracamz! Halk Partisi'ne gideceiz doru! Onlardan soracaz... Halklarla Adaletiler zt deil mi? Sylerler mi? Sylerleeer! Bizi honut etmek iin esirgemezler. Hemi de "Nazmiye Hanm grmek istiyoruz!" deyince kesin sylerler. Halk Partisi'nin fazladr hanmlara saygs! Biliyor muyuz Halk Partisi'nin yerini? Bilmiyoruz, nce onu soracaz... Onu da, bunu da bilmiyoruz, ne uzatyoruz madem yolu? Dorudan Nazmiye Hanmgilin evi sorsak daha iyi deil mi? Deil! Birine Nazmiye Hanm sorsak imdi, it miyiz, uursuz muyuz, evine bomba m koyacaz, kukulanp hemi sylemeyecekler, hemi de peimize polis takacaklar. Halk Par-tisi'ni sorarsak kolay. Halk Partisi'nden Nazmiye Hanmgili sormann sakncas yok... Amma dolambalyd nmzdeki yollar! Bari bulabilsek... Dt dedem nme. Smerbank'n dibine getik. Gazete satan herif var. Ona sorduk Halk Partisi nerde? 197 zmda. Solda!.. Yrdk gsterdii yne. Haggaten kolay bulduk. Kapsndan feln serbes girdik. Polis molis kesmedi yolumuzu. Danma yazyor, oradan seslediler. Bu sefer ben dedemin elini tutmuum brakmyorum. Ne istiyorsunuz? Ne istediimizi syledik. Ne yapacaksnz Nazmiye Hanm? Uzun uzun anlatmak gerekecek, ksa kesti dedem: Biraz para yardm isteyeceiz kendisinden, yoksuluz! Pek de yalan deildi syledii. Keke bize sylenenlerin de bu kadar doru olsa! Danma'daki adam bizi yukar yollad. brahim Bey diye birinin odasna girdik. lk bakta bizim Karami'ye benzeyen bir adam. Hi houma gitmedi. Dedem bandan balayp bir de buna anlatt derdimizi. Enteresaaan, enteresaaan!.. deye sallad durdu ban. Demek Amerikan keklik avcs geldi, ocuun kekliini apanp gitti? imdi bunu geri almak istiyorsunuz yle m? Bunun iin de Nazmiye Hanma gideceksiniz, sizi Atill Beye yollayacak, Atill Bey Harpr'n mdrne syleyecek! Kimden aldnz bu akl? Orasn sylememiz doru olmaz! Akl verenler sylemeyin deye kat kat tembeh ettiler. Sen biliyorsan Nazmiye Ha-nmgilin evinin yerini syle. Bilmiyorsan, nereden renebiliriz onu syle. Bir de bu keklii kurtarmak iin daha iyi bir akln varsa onu... Haha haha!.. gld adam. Durun size adresi bulaym. iniz grlsn. Buday Sokakta'yd, ama neresinde? Bunu en iyi bizim Necdet bilir, gazeteci! Telefonu ekti nne. evirdi evirdi. Necdetiim! Hemen Demirel'in ev adresini syle bana! Gniz Sokakla Buday Sokan kesitii yerde. Oraya varnca polisler var, onlardan anlalr... Teekkr ederim. 198 dum, ok iyi. Kutlarm, ok gzel yazmsn. Eyvallah. Gzlerinden perim kardeim!.. Adresi bir kda yazp verdi brahim Bey. Buradan kn, Gaziosmanpaa dolmuuna binin. Yok yok, otobse binin daha ucuz. Buday Soka bulunca "Demirelgil'in evi" diye sorun. Resmen sorun hi korkmayn. Kimse bir ey diyemez. Polis falan da takmazlar ardnza. Taksalar ne bulacaklar! Haydin!.. Bu Haydin! szne sinir oluyor dedem. Belki buna da oldu. Fakat bir ey demedi. kmaa yneldik. brahim Bey bard ardmzdan: Eskiden Halk Partisi yirmi yedi yl iyice yoksullatrmt sizi. Bakyorum neredeyse bir yirmi yedi yl daha geti, gene aynsnz. Dklyor stnz banz. Bunlar da smrmekten baka bir ey yapmadlar demek!.. Ne demek istedi imdi bu adam? Ben anlamadm. Bilmem
87

dedem anlad m? Duraktan bindik. Verdik ellierden yz kuru. Gittik gittik gittik. yle kalabalk yerlerden getik. Orduevi denen yeri grdk. Sanda kars, solunda kz, kapsndan kt bir subaymz. Karsnda mor tayyr, kznda ak kep, ak ceket. Bir sln! Bir bunu grdm gzel... Gkdelen'mi, onu grdk. Kuulu Park diyorlar, onu grdk. Gn iyice kuluk oldu ksacas. Demirelgil'in soka, hem de evi bulduk. Bir bahenin iinde iki kat. Drt de polis, nnde. Hemen evirdiler nmz. Sordular hrl myz, hrsz m? n miyiz, cin mi? Diklendi dedem bunlara: Aznzdan kanlar kulanz duysa fena olmaz yeenlerim! te elimizde adres, partiden aldk! (Ama hangi partiden?) Biz Nazmiye Hanm yengeyi grmek istiyoruz nasip olursa. Hrl hrsz deiliz. Bavurmamz var... Partiden kim verdi adresi? brahim Bey... Hangi brahim Bey? 199 Valla Ibrahim Bey dediler, DeiKi ae smau ucyun. uu. aslen Sulaka'nn Dklcek kyndeniz. sparta'nn sltnk-ynden deilsek de kylyz gene. Demirel'in hanmna, derdimiz var, arzedeceiz... Gelin baklm yle! dedi polisin biri. Bahenin hasr itinin siperine ald bizi. stmz bamz yoklama yapt. Bomba momba var m, tabanca tfek anm myz? Sonra da, Gein, aln zili! Kusura bakmayn! Sizin de duyup iittiiniz gibi, ortalk kark. Ne olursa olsun, memleketin babakan! Koruma grevimizi yapyoruz... Saolun! Hep byle yapn grevinizi! dedi dedem. Geip zili aldk biz. Bir kadn at. Yunmu arnm ama, kyl olduu gene belli. alvar duruyordu. Belki de temizliki kadnlardand, kondularda oturan. Kyden gelenlerden olduu besbelliydi. Ne istiyorsunuz? Nazmiye Hanm greceiz be dakika! Polisler yoklama yapt m stnz? Yapp bombalarmz alkoydular... * Yardm m isteyeceksiniz abladan? Yok, baka bir bavurmamz var... Sakl bir bavurma m? Kzm, kusura bakma! Valiye kaymakama anlattk, kapdaki polise anlattk, kp hanma anlatacaz, daha daha bakalarna anlatacaz. Dilim damam yalama oldu, insaf et de sana anlatmaym!.. Gein madem! Merdivenin yanndan kvrln. Girin salona. Ben haber vireyim, gelip dinlesin... Merdivenin yanndan kvrldk. Girdik geni bir odaya. Perdeler, pencereler, koltuklar, dolaplar, camlar, cameknlar; ev dediin byle olacak! Bir kendimize baktk, bir koltuklara; oturmay yaktramadk. Dikeldiimiz yerde beklemee baladk. Nazmiye Hanm inip gelsin, grsn klklarmz, eer oturun derse oturalm. 200 Bekliyoruz. Bize kapy aan avrat geldi. Otursanza koltuklara! Sizler oturun deye alnd bunlar! Karnlarnz a m deye soruyor? Asanz brek vereceim. ay getireceim. Yoksam kahve mi istersiniz? Kendimden sylemiyorum, Hanm sorduruyor, syleyin!.. Dedemin yz bir ho oldu. i ld. Biz onun bir eyini istemiyoruz! dedi. Kendine bir ift szmz var, bavurmamz yapp gideceiz... ay kahve imeden olmaz! Size ay getireceim. Brek de getireyim yannda... Kara kuru bir avratt. rkek rkek basyordu hallarn stne. Bir tepside ay getirdi sonra. Dedemin nne bir masa koydu. Benim nme baka kk bir masa. Masa deil de masaya benziyor. Lmbalk gibi bir ey. ay brei bunlarn stne dizdi. Baya etli, peynirli brekler... Surda bir pastane var, onlar yapp yolluyorlar. Biz de ikram ediyoruz. Paras aydan aya deniyor. Kendisi yapp yoruluyor sanmayn. Nazmiye Hanm ancak sslenip gezmeyi bilir. Babakan nere giderse gider yannda. ocuu da yok. Buralarn temizlenmesi toplanmas benden. Yatak odasn bile ben toplarm. Babakan kars olmalym dnyada!.. Kapa eneni! dedi dedem. Adn ne bilmiyorum. Her memlekette bir babakan olur. Onun da bir tek kars. Ekmek yediin tekneye hor bakma. Aslma bakarsan ben de Adaleti deilim. Baylp lmyorum bunlar iin. Ama sen de ayp ediyorsun... Sus... Birden ellerini kalasna koyup dikeldi: Bir daha syle o demin sylediini bakaym! Madem Adaleti deilsin, ne iin var burada?
88

Neye geldin? Haaa!.. Adaleti deilim ama Trkiyeliyim. Esas melme-ketim Sulaka'nn Dklcek ky. Halktan bir vatanda olarak bavurmam var Nazmiye Hanma... in aylarnz bakalm. Hem de yeyin unlardan. Sabah 201 Dr ey yemeumzse Karnnz uuyuru. dcimhi iihi gmu-mez.. Ben iimden diyordum ki, ehirlerde insanlar tuhaf olmu. Deimeyen kylerde biz kalmz. i baka, d baka lemin. Herkesin en az iki yz var. Biri iinde, biri dnda. Kimse iindekini gstermiyor birden. Dndaki de yapmack. Bu avrat iindekini gsteriyor biraz. Nazmiye Hanmgilden alacakl gibi konuuyor. yle bakyor ortala. Bunu saklamyor. Dedemi bilmem, benim houma gitti. Yznde zaten anam andran yanlar var. Anam da bu kadar uyank olsa ne vard? Belki bunu yanl dndm, anam iki gn gelip grsn buralar, daha uyank olur, anam gibisi var m? O dnyann en aklls, en iyisi... Derken kap ald. Girdi Nazmiye Hanm. Bir dnya koku geldi birlikte. Dedemin huyunu biliyordum. Aferim! ekti iinden. Boylu boslu, etli butluydu. Balcan dolmasna benziyordu. (Aferim aferim!) dedi birka kere. Hemen ayaa kalktk biz. Rica ederim, buyrun! Oturun!.. Hogeli etti uzaktan. Dikeldii yerden. Toplad eteklerini. Sa solu gzden geirdi. Dedem, bana bakt uzun uzun. Sordu: Ispartal msnz? Ankaralyz, Sulaka'dan... stn ban szd dedemin. Bana geti: Ne yakkl olan bu? Ad nee? Yaar bunun ad, derdi byk... Breklerden buyurmuyor musunuz? Buyrun! Dert var, derman da var. Elimizden gelirse derman oluruz. Dorulup gelmisiniz... Derdimizi anlatyoruz glyor kimi! Kimi de elini sallayp geiyor: "Bu da dert mi?" Tabi her dan duman kendine gre. Kk danki kk. Velkin bize byk geliyor: Hakkmz hak edemiyoruz... (Nazmiye Hanm beendi dedem!) dedim iimden. (Na202 sil uslu, nasl oturakl konumaa balad nnde! Kadifeli bir sesle. Hem de saygl!..) Buyrun, ksaca anlatn. Nedir benden istediiniz? Dedem balad gene. T benim Tekinbk'te palaz tutmamdan ald. Bakp bytmemden, elcikletirmemden. Kymzdeki yoksulluktan. Babamn erilik yapmasndan, iki sefer deirmen beklemesinden. Almanya srasna yazlmasndan, srasnn gelmediinden. Sonra Tecirgil'in bodrumda kaldndan. Ama-rikan keklik avcs Harpr'la kye gelmesinden, Amarikalnn Karami'nin evinde konuk olmasndan. Ava gitmelerinden. Herifin benim keklie tutulmasndan. Karami'nin kee armaan etmesinden. Babamn da bir i yarsmas yznden benim keklii verimker olmasndan. Velkin benim tutkunluum nedeniyle bunu aktan yapamayp geceleyin armasndan, getirip vermesinden. Harpr'n birka gn nce kymze gelip armaanlar vermesinden. Bu herifin Tuslog'da alan bir uak mhendisi olduundan. Kaymakama gitmemizden, bandan savmasndan. Sorup soruturup gs merhamet dolu biri olarak kendisini bilip buraya gelmemizden, umutlanmamzdan... anlatt uzun uzun! > Bazan ban eerek, bazan beni, bazan dedemi szerek, bazan elleriyle oynayarak, bazan kocaman sarkk dudaklarn toplayp bzerek dinledi. Kalem feln da gevmedi sonunda. Keklii kanun yolundan almanz zor olduu iin bana geliyorsunuz, ama ben tanmam o mhendisi! Hanmm, falan bilsem belki gider konuurum: "ocukaz tutgunmu, verseniz iyi olur!" derim. Lkin tanmyorum!.. Demin ne istediimizi sormutun hanm kzm! dedi dedem. Sabret, onu da syleyim. Doktur Atill Bey varm Cevdet Sunay'm olu. Amarikan Hastanesi'nde alrm. Tuslog muslog ona gelirmi hasta olunca. Tabi Atill Bey mdrlerini tanr. Btn Amarikanlar tanr! diyorlar. Birden arr bker kulan ki versin ocuun kekliini. Bizim istediimiz, sen bu ii tlatver Atill'nn kulana. Biz dorudan kanun yolla203 rndan gidelim, kimseyi evinde, iinin banda rahatsz etmeyelim dedik. Velkin kanun yollarn ap kapayanlar glyor bizim keklik dememize. Bir ocuun tutgusu kimsenin
89

saygsn ekmiyor. Bir Amarikan avcs, ardnda milletinin, varsllarnn forsuyla gelmi, aramzda keyf davranyor. Hakl haksz ayrmyor. On yandaki ocuun elinden kekliini irata alabilirim sanyor. Bunu yapan baka eyi de yapar. yandaki ocuun oyuncan da alabilir. Anasn babasn da alabilir. Ama valisi, kaymakam, bana ahret sorular konutular: "ocuk reit deildir. Velisi babasdr. Babas da rzasyla vermitir!.." Onun iin sana geldik Nazmiye Hanm. Sen de ister tekiler gibi gl ge, ister Attil Beye tlat, o da Harpr'n mdrne sylesin. Mdr bksn adamnn kulan; ocuun keklii geri gelsin... Temizliki kadnn dizleri dikleti kynden getirdii alvarn iinde. Gzleri de akmakland. Bir bana, bir dedeme, bir de Nazmiye Hanma bakmaa balad. Bir o yana, bir bu yana gidip geliyordu gzleri. Bulabilse, yakasndan alp paasna indirecekti Harpr'. Bu kadn dvamza kazanmtk sanyorum. Dedemin konumas etkiliydi. Belli oluyordu. ok saygsz insanlar var dnyada! Amarika'da bile! Bir de derler ki uygarlk yle ileri, byle ileri! Bu kadar deyip kesti. Nazmiye Hanmn esmer yz pembeldi: Sleyman'a sylerim! Uygun frsat bulabilirsem Atill Beye de sylerim. aylarnz iin. Sabrl olun. Bana gvendiiniz-iin teekkr ederim. Msadenizle. Yukarda baka misafirim var. Bir sonu salanrsa size haber veririm. Msadenizle ltfen... kt... Temizliki kadn: sparta'da, Ankara'da, Adana'da, Adyaman'da, belki Asya'nn, Afrika'nn birok yerlerinde kyl olmak ok zor! Byle insanlar yznden zor! Kim getirip dkt bu kadar acy stmze? Kim bel etti Amerikallar bamza? Kekliklerimize kadar gz koymular! Zorlan alyorlar! Vermiyorlar geri. Benim umudum yok Nazmiye Hanm Atill Beye sylesin. Umudum yok Atill Bey mhendisin mdrne ksn! Sizin iiniz zor... Breklerden buyrun. Sizin bizim paramzdan aylklar. Yeyin kendi malnz gibi. Bir ayda aldklarn, bir ylda onumuz otuzumuz birlesek alamayz... Biraz sonra, brei rei yedik kalkyorduk. Duttt!.. deye bir ey tt. Temizliki kadn kotu. Kapya doru ynelmitik. Ama yanmzda kimse yokken kp gitmeyi yaktramadk. Bir eyleri yiter, stmzde kuku kalr. Bekledik. Elinde bir kt paraylan geldi kadn: Bunu Hanm size gnderdi! Paray uzatt dedeme. Dedem gibi arl, onurlu acap dnyada var m? Elektrik akmna tutulmu gibi ekti elini: Katiyyen! dedi. Buraya bir ey istemeye gelmedik! Var paramz! Yoksa da zarar yok. Harcamayveriz! imdiye kadar harcamadk da ldk m?.. Temizliki kadn bana, dedeme ayr ayr bakt: Nerde yatyorsunuz burda? Samanpazar'nda, handa... Ne yiyorsunuz? Ekmek... Bazan helva, bazan zeytin... Aln bunu! Kullann kendi paranz gibi. Kuamzdaki tez biter. Kime el aacaksnz? Nazmiye Hanm, "htiyar da, delikanly da peek sevdim, peeek tatl ikisi de, hele delikanlnn ne ho baklar vaa!.." diyor. Baldudaktr ablamz... Zorla sokuturdu dedemin eline yzl. 204 205 20 AMERKAN HASTANES'NDE Yaar'n anlatt para. Benim de umudum yok bu avrat Attil J3eye sylesin! dedi dedem. Ban emi dnyordu. Birden, Gel biz kendimiz gidelim Attil Beye! dedi, ekti kolumdan. Polislerden sorduk hastanenin yerini. Dik dik baktlar, Ne yapcaksmz Amerikan Hastanesi'ni? Attil Bey var, hemerimiz, cmck greceiz!.. ok yaknm, yolunu ynn gsterdiler. Yrdk. Bayrn yznde, kede, kocaman bir apartuman. Zaten apartumanlarn k yok ki! Yannda, solunda baka apar-tumanlar. Hemi de akasya aalar. Ardnda, koltuunda Ama-rikan hasta tomaf illeri... Gene nmz kestiler bizim: Durun bakalm, neye geldiniz, ne istiyorsunuz? Bunlar da bizi dilenci sandlar: Ne istiyorsunuz? Attil Beyi greceimizi bir daha syledi dedem. Kim Atill Bey? Burada iki tane var, hangisi? Attil Sunay olan. Nazmiye Hanmdan geliyoruz. Buray syledi. Grmek istiyoruz. Derdimiz var... Sanrm hepsi Trkt kapclarn. Dokturlarm da ou Trkt. Yalnz Amarikan hastabakclar,
90

ak giymi kzlar vard arada. nip kyorlard. 206 Attil Bey sizi tanyor mu? Tanmaz! Biz de onu tanmayz. Ama valiylen yardmcs tanyor. Babakanmzn kars Nazmiye Hanm da tanyor... urada bir grme odas var, oraya gein. Attil Bey vizitte. Kendisine haber verelim. i bitince gelir. Ama ne zaman biter, ne zaman gelir? Oras belli olmaz... Bekleriz! Paydos olunca kp gitmesin de! dedi dedem. Beklemee baladk. Duvarlar blak avrat resimleri. -banl herifler, dillerini karm kzlar. Dala iik ocuklar. Bir de eftaliye benzeyen bir yemiin resmi. Kurt giriyor iine... Bekledik biz. Dardan habire grlt geliyordu. Taksiler, dolmular geiyordu. Harlyorlard bayra yukar. Kamyonlar tangur tungur mal boaltyorlard. Dalarn iinde oyuk bir mahalle gibi, serin bir yerdi Amarikan Hastanesi. Acayip! Geten ge gzlkl bir adam kp geldi: Ben Doktor Attil! Grmek isteyen kim? Biziz! dedi dedem. Ge Attil Bey, otur! Sana bavurmamz olacak. Anlatmaa geldik! Sorabilir miyim, bavurmanz ne hususta? Keklik! Kekliini aldlar bu aann! Affedersiniz, benim bu ile ilgim ne? Anlatacaz, bize yardm edeceksin! Affedersiniz, kim gnderdi sizi? Sormasan iyi edersin! "Sylemeyin!" dedi gnderen. Sonra da biz Nazmiye Hanma ktk: "Syleyiver Attil Beye!" Ama gvenemedik syler mi? Kendimiz geldik... fkeli miydi, deil miydi? Anlalmyordu. Ban yana yne dndrd. Ellerini bast dizlerinin stne: Peki anlatn bakalm, dinliyorum! dedi. Dedem de balad. Gene cndan ccndan, hibir yann eksik brakmadan, Yeilseki'deki apartumann 10 numarasndan, Tuslog'daki uak mhendisine kadar, karsnn adnn Betti olduuna kadar her eyi skt sralad. Sonra da ekledi: 207 ozae memeKetre Kanun var! bozde baban asker Cumhurbakan. Kaymakamlar- valiler var. Fakat bizim i grlmyor. Alacamz alamyoruz. Beylerin el kadar toprana biga yoksul kyl taklayor, kyametleri koparyorlar: "Aman igal, aman gasp, aman kutsal mlkiyet hakk!.." Benim on yandaki torunumun kekliini barta barta elinden alyorlar, kimsenin ty kprdamyor! Buna senin el koyman rica ediyoruz. Derdimiz bu... Ban yana dndrp of pof etti Attil Bey. Gzlklerinin altnda kirpikleri titriyordu: Babam Cumhurbakan olduu iin, herkes benim elimde yetkiler var sanyor. Yanl bu. Ben burada doktorum. Karm da doktor. alp kazanyoruz. Ama bana baka iler yklyorlar. kovalamaa vaktim yok ki benim! Alacak verecek ileri, tarla toprak ileri, irket, ortaklk ve benzeri iler, kurulular, fabrikalar, iletmeler... Eski alkanlklarla dnen pek ok insan mektup yazyor, telefon ediyor. Anneme bavuran da ok. Ama sizin i biraz baka. Sizin ie vali, kaymakam bakmaz. Keklii Harpr'a veren babas. ocuk kk. Sizin teziniz insanlk asndan ele alnacak. Ben Amerika'da okudum, tanrm bunlar. Garip davranlar vardr. Yurtlarndan dar knca -marrlar. Biraz da biz martrz. Olun, keklii gtrp eliyle teslim etmi. Anlattnza gre iyi bir keklik. Kim almaz? Ba-zan kadn kz dvalar oluyor. Adamlarn paras var. Dolar dnyann gl paras. Parann ekimine kaplan kzlar var. Bunda Amerikan personelin suu yook. Senin de olun gtrp vermi. Harpr'n suu ne? Efendim! On be gn avland, kulland, geri istedik. Aladk rpndk. Vermedi. Ald koltuunun altna, gtrd! Sylyorsunuz, gzel bir keklikmi. Belki alsam ben de geri vermem. Babam da sever keklii. Grse o da almak ister. nsann tutkularndan biridir bu. Sahip olun kekliinize... Cebinden kalem kt kard: Tuslog'da keklik avna dkn Harpr diye not ediyorum. Ei Betti. Yeilseki'de oturu208 yor. Daire 10. Kapcnn ad Ali. i uak mhendisi. Yeter bu kadan. Frsat bulursam ilgilenirim. Peki, msadenizle... ok bile dinlemiti. Doruldu, ellerini arpt biribirine kt. Sonra hizmetliler geldiler, bizi de kardlar. Kendimizi sokakta bulduk. Dnp durmaa baladk. Bilemedik nere gidelim. Yrdk hana doru. Dedik hele bir de hana varalm. Bakalm sonunda Allah ne gsterir, ne
91

getirir? Gene Allaha devrettik iimizi... 209 21 KYDE KIRDA SORUTURMA Yaar'm babas Seyit'in anlatt para. Fii doldurup dndkten sonra haber beklemee baladm ben. Ya bir mektup yollayacak, yada kendi kp gelecekti Har-pr Bey. Av iin gelecekti gerekte, bana da urayacakt. Hi olmazsa on dakika. Bizimkilerin saldracandan korkar da gelmezse bilmem. Bizimkiler yle ayp ettiler ki! yle mahcup oldum ki adama! Geri yetgin adam. Koskoca uak myendizi. Anlar kimin kim olduunu ve herkesin hulkunun kendine gre olacan... Sulaka'da grdklerim bizimkilermi! Gelmiyorlar ka gndr. Evin tad yok. Gelmiyorlar, unuttular ky. Benim de tasan deil dorusu. Sonunda grecekler kimin daha temiz dndn. Kimin insafsz ata, kimin hayrl evlt olduu ben i bulunca anlalacak. Ben bir ey istiyorsam srf kendim iin deil. Kyde paslanp durmann gerei yok. Herkesin akp gittii ynde heralde yeni karlar vardr. karn kim istemez? Niin ben de komaym? Ankara'da, Amarikan-larn yannda i bulsam kt m? Almanya sras gelmese de olur bundan sonra. allah emelime kavuurum da sonucu grrler. Hele polis soruturmas bir olsun. Usulen bir soruturmadr diyor Karami. Sondan undan iki szck duyup fiime yazacaklar. Koyacaklar dosyama. Sonra alacaklar ie. Herkesi 210 byle ahrlarm. Bir gireyim, balaym aylklar biner biner ekmee, babam o zaman grsn kt olunu! ok piman olacak bir keklik yznden canm burnumdan getirdiine! Bir iyilik grecekse benden grecek mrnn bitiminde... Gnlm byle gvenli yaptm ie. Hi tasalanmadan gideceim baladm yoldan. nsanlarda vicdan budur. Vicdanm rahat atama, evldma kar. Rahaaaat uzatyorum ayaklarm. Deldirmeden, bldrmeden uyuyorum uykularm. Grnrde ufak tefek hzmat varsa iliyorum, yoksa kp rmak boyunda dolayorum. Bekliyorum. Amarikan avcsndan gelecek haberi... Phrenk'te asker arkadam Cemal'in de bir Ali'si var. Everiyormu askerliini yaptrmadan. Oku'su geldi. Gitmesem olmaz. Oku'su bizim kyden yalnz bana. Dam arkadan bir, asker arkadan iki. Haa huzurdan kardein bok yemi. Batktan bulaktan kuru koydum kuama, dh dedim. Alver alver, Karami'nin ciple Sulaka'ya vardm. tesi yaknd ya, Eskikale'ye motur gidiyormu, bindim. O srada Agayli'nin adamlar da dne geliyormu. Kavutuk derede. Yrdk birlikte. algclar karlad. Bir lira attm davula. emal'i kutladm. Olu Ali'yi ptm gznden. Erkekler evleniyor, daaklan buruluyor. Artk bir tek Krolu kmyor kylerden. Krt Osman geldi Cemal'in abeyi Sleyman'n evine. Oturduk, yarenlik ediyoruz. Hllo adnda biri, en yl nce Tapucu Bahri'ye nasl para yedirdiini anlatyor. Birden bar arlar geldi dardan. Looo hele bakn nedir? dedi Krt Osman. Agayli'den beriye bir domuz yrm. Adilo kovalam biraz. Kyden yana geliyormu. Looo atm getirin, tfek yetitirin!.. Krt Osman'n ev biraz yamada kalyor. Hllo'nun atm getirdiler. Domuz yunnaa yanat. Biri bir tfek yetitirdi. Fiekler feln tamam. Atlad Krt Osman. Hey looo looo!.. 211 Srd at. Domuz dorultmu yolunu geliyor. Kantarmay ekti biraz, yanlad Krt. Duyardm ok iyi olduunu avclnn. Gzmle greceim imdi. Kadn kz, kalara, sayvanlara urad. ocuklar talara ktlar. Ne olsa Phrenk bklerden uzak. Gelirse palamutluktan, Eskikale'den gelecek. Domuzun ocann bizim ky olduunu sylesem nyorum sanacaklar. Krt Osman domuzu dereye yukar bkt, geti ardna. Srd at. te avclk budur. Verdi gtnden, verdi gtnden. Doldurdu kurunla. Kimbilir kancda yklacak? Sonra yamadan srd at. Meelikten dnd. Karsndan gelmee balad yarm apraz. Verdi brnden. Ykt oraya. Domuz on adm kadar yekindi, sonra yuvarland kuma. Davul zurna o yana kotu. Adilo kotu. Belinde tabanca, kama. Havaya havaya skt bir iki. Cemal da yetiip Krt Osman' indirdi attan. Kutlad. Uzaktan yakndan el rptlar.
92

Erkek bir domuz! Sekiz davara bedel! Mezelik derdinden kurtuldun Cemal! Haydi gzn aydn!.. dedi Krt Osman. Glt millet. Birazdan sofralar geldi. Gz ettiler iki alacak myz? Canm prpirlanp duruyordu. Krt Osman beni ieceklerin arasna ayrd. Boma getirdiler. arap feln. Gzel davar kesmiler, kebap yapmlar. ekmee baladk biz. Krt Osman adm bilmiyor, Haydar diyor. Ben de Haydar' kabul edip dzeltme ynne gitmiyorum. Domuz av stne yarenlikler. ay nce Sami'de Halimin Deirmen'in orda vurmu birini. Brakp gemi. obanlar birikmiler, Biz vurduk bunu! diye Amarikanlara verip para almlar. Seydimliler domuzu yiyormu! diye de bir sz etti, kimse inanmad. Vurduklar domuzu hi atmaz drzler! Yemezler de ne yaparlar yleyse? Bunu daha" nce de duymutum, yeniden syledi. Yalan yanak bir adama benziyor. Herkes sussun, o konusun! ki imek basamak basamaktr. Bir et, bir rak, bir meze!.. lmini bilmez birden iersen, mencilisteki arkadalarna sersin. Giderken evin, kyn yolunu da yitirirsin. Neyse Haydar yeenim, sen bizim Dklcek'tensin deil mi? Ankara'dan Emniyeti Beyler gelmi teygn. Beni istettiler ileden. Seyit deye bir arkada soruyorlar. "Amarikanlarn yannda i istiyor, nasldr?" Yakndan tandm arkada deildir ama iyidir, babasn tanrm, asaletli heriftir!" deye cevaplandrdm. Biga muhtar bizi grevlendirdiler bu gibi islerlen. Ara sra arrlar. Tabi bu konutuum aramzda kalacak. Srdr, duyulursa ayp olur. Sanrm soruturma biraz srecek Seyit iin... Birden yalm girdi iime, yandm. Krt Osman'a kadar gelip sorduklarna gre, epey inceleyecekler bizim ii! Vaayy!.. Dnden dndm, bizimkiler gene gelmemiler. ki gn geti, Amarikanlarn bir ua bklerin stnden utu alaktan. Karami dedi: Benzin atacaklar: Ate verecekler lgnlara, idelere! Bkleri kl edecekler... Haggaten dedii kt. Az sonra cip pikap biga araba geldi. Bir sr avc, Amarikan, Trk adamlar kt iinden. Verdiler atei. Yalmlar savruldu. Rzgr da yok Allahm! Yukar yukar kkredi yalmlar. Yanyor bkler. Ilgnlar, yabanideleri, yarpuzlar... Dizilmi avclar, tfeklerini doldurdular. Bizim kyden bile iftesini, baltasn alan kotu. Toy kular utu. Tavanlar yrd. Derken domuzlar sktler. Hm hm hum... Karaaa bir dizi. Kouyorlar pork pork pork... Ylanlar, iyan-lar, ufak hayvanlarn tm, kimi suya atlyor, kimi kuma. Kimi avclarn stne, kimi kyden yana. Avclar doldurup doldurup skyorlar. Cennet cehennem bir kaynama oldu. aaaat aaat aat, atlyor yaratklarn kimi. Ciyak ciyak deyip kayor bazs. Bazs uacak, uamyor, yanyorlar. Ben gzmle grdm bir ana domuz o yana abalad, bu yana abalad, kurtulup kaamad, yand iki yavrusuyla! Yanan etlerin kokusu geliyor. Sankim Kurban Bayram, millet et kzlyor. Tuhaf bir lezzet! Ac vede ackl. 212 213 Vatan grevimi yaptm yerde bir orman yangn grmtm. O da acklyd. Ama bunun kadar deildi. Bylesini grmemiim. Grmem de belki. Ateten kurtulan kurundan gidiyor. Ilgnlar, ideler verallah yanyor. Zaten ka paralk aa bunlar? Gz ap kapamadan tkendiler. Domuzlarn kurtulup kaan Bedii tepesine doru ad. Heralda kylerde, ba bostan aralarnda, derelerde, meeliklerde saklanacaklar. Domuz dolu, tilki dolu ocaklard bizim bkler. Kreldi gitti. Hi dokunma-salar otuz ylda ancak yeerir eskisi gibi. Ancak rlr yaban-ideleri. inin kurdu kuu da, ya doar, ya domaz bir daha. Av iin eller bizim kye gelirdi, bizden de itah eken olursa, bundan sonra ellerin kyne gider gayli. Mis gibi kyn iine st drt drz! Paack'la Karami motorlarn ektiler. Daha ateleri snmeden, geni geni- evirdiler, sonra da devirdiler topra. Dediler: Bu kendimize!.. Biraz daha srdler: Bu da Memi-e'yle Muhtara! Kydan kuyruktan kalan da kylye bltrdler: Koun sabanlar! stiyorsanz siz de buralar srn! Neden? nk Amarikanlara biz gidip rica ettik! Uak geldi, benzin att. Ateleyip yaktlar. Baka trl fetholur muydu o bkler? Biz akl ettik, byk paylar bizimdir. Siz ilgilenseydiniz sizin olurdu...
93

ye Kamber feln er beer adm alp raz oldular buna. Bize de ayrmlar evlek kadar. Gidip baktm. Olmuun kts olmaz, belki yarn babam inatlanr kyde kalrsa soan kumpir eker. Arma da dokunmad deil, Beki Omar bizden ok ald. (Ama ne yapacam Dklcek'te topra? Alan olsun, elimdekileri vereyim daha!) dedim iimden, avundum. Nefsime, byle bir irezillii ben yutmazdm, ama bizim kyde uyanm arkada yok. Gkten ne yaarsa millet tamam diyor. Yular yasa alp boynuna takyor. Tek bana kp sipsivri kalmak daha m iyi? Psp sustum. 214 Be on gn sonra Tosyallar bulunup geldi. Dediler: Buralar bize icarlayn, pirin ekelim! Ardndan Hasandedeliler: Bostan ekelim! yle geni ekeneklerdi ki, bostan da ek, pirin de. kisine de bolca bolca yeter. Demek bizim kyn drzleri dzeni nceden kurmular. Amarikanlara haber verip uak kaldrtrken, Tosyallarla Hasandedelileri de unutmamlar. Kyn nasl bir oyuna dtn o saat anladm! ok alan ok, az alan az. Hi almasalar ellerine ne geecek? Aldklarna kretti milletin ou. Kylerin daha hibir haktan, hibir hukuktan haberi yok. renciler ehirde havaya yumruk kaldrsn. renciler dedim, Sulaka'dan Vahdet deye bir delikanl, Ankara'da Akademi'de okuyormu. Ardna kendi gibi drt yiit takp gelmi. ayrl'dan Ziya'y da almlar, inmiler kahveye. Ba kim, byk kim, bildikleri yok, Toprak ileyenin, su kullanann! konumaa balamlar. Karami feln yok ama Pa-ack orda, Memie orda. Koskoca bkleri yaktrp kan topra drt kiiye kaptrmak ne krlk? Hasandedeliler geldi bostan, Tosyallar geldi pirin ekiyorlar; size ne kald? Amari-kanlar alp ekse gene sesiniz kmayacak!.. Paack dinlemi dinlemi: Looo delnnlar, banza bir i bulmadan ekin gidin surdan! Motorum var evirdim. Drt kiinin biri benim. Motoru olan ksn, daha geni evirsin, kim ne diyor? Bedavaya alnmyor o motorlar! Sonra bre yi-enlerim, kymzde bk m yok? Gelmi burda solak solak konuuyorsunuz! ikt ederim, candarma balar hepinizi. Mit'e bir gittiniz mi, kim bilir ne zaman karsnz? renci adam oturup dersine alsn. retmenler de derslerini okutsunlar. Siz bu ilere ne karyorsunuz? leri geri biraz daha ene yar ettikten sonra kalkp git- misler. Giderken de demiler: Siz byle susup oturuyorsunuz, biz t Ankara'dan geldik, arka vermiyorsunuz, daha ne edelim, ok var uyanmanza!.. 215 js.oyae or iss gayor, oen varaim m susuyorlar. Canm ok sklyor buna. ok mu sk soruturma yapyor Emniyet acaba? Yoksam bissr dedikoduyu tkacaklar m dosyama? Ka gn oldu, daha bir haber yok! Ne bitip tkenmez soruturmalar imi yaptklar?.. Babamgil de gelmediler. Bakyorum bugn yarn, akamlar oluyor, yolcular geliyor, bunlar yok! Haggaten unuttular ky! 216 22 YELSEK'NN YZNDEN KK KARAKOLA Yaar'n anlatt para. Arayan bulurmu mevlsn da, belsn da! diyor dedem. Apartumam bulduk. Ama Tecir'e yakalandk.' Kyllerim gelmi deye grgap oldu. Dedem elini uzatp gsnden durdurdu: Kimden yanan Tecir? Kekliin peinden geliyoruz. Hak birdir bak, leceiz alacaz. Deli Seyit'in yaptn yanna koymayacaz. Ka gn oldu kyden ayryz. Kflendik Ahmet Efendinin yannda. Dosdoru syle, kimden vanasn? Gelgel edip bizi ele vereceksen hi etme! Yoook, adamlkla derdimizi sorup, gerektiinde yol gstereceksen, saol! Dediin yere gelelim. Birer bardak ayn ielim. Ak soru, doru cevap: De haydi! Bre babam! Ben sizi konuk gelmi sandm, savaa gelmi -siniz! Bura benim ekmek kapm. Harpr Bey dahil, on bir ift evin kapcsym. Seyit geldi i arar. Dtm nne z kylm deye. Harpr Beye keklik verdi. Verme mi deyem? Siz gelmi bel aryorsunuz. Halbuysam ben sizi severim. Ama kendi iimi, ekmeimi daha severim. Harb sz. Gzelliklen oturacak-sanz buyrun. Yoook, ieri girip de Harpr Beyin kapsna yu-mulacaksanz, sokakta gezinin daha iyi. Bu da ak soru, doru cevap Elvan avu!.. 217
94

i^uwn, nmj^ivcijm.^ g^z-uv^cgiA:.. ucui. i cscKi um yu-Znde duracaz! lene gelir drz. lene gelmezse akama gelir. Geeriz nne. Betti Hanm da tanyoruz. Onun da nne geeriz. Deriz, ver keklii! Ver, leceiz, alacaz!.. Artk bizim tutum deiti. Vali, Kaymakam tamam oldu. Nazmiye Hanma git, Attil Beye ko, bitti. Gayretin dayya dtn anladk... Kabakuluk oldu. lerde bakkal var, yarm ekmek aldk. Blp yedik. Gemiyor kolayna. Ama yumrukladk barmz, geirdik. Hanc her gn pein alyor paray. Otoposa da binmiyoruz. Eriyor kar gibi paramz. Sefilliimiz baryor. Kimi gelip geenler acyp para karyor. Dilenci deiliz!.. diyor, elini gsne koyuyor dedem. Geziniyoruz apartumamn nnde. len oldu Harpr yok. Betti Hanm da kmad bir kez. Apartumana girip 10 numarann zilini alalm diyoruz, onu da Tecir engelliyor. len geti gene yok giren kan beklediklerimizden. kindin oldu, iki polis belirdi dibimizde. Az yukarda bir de cip var. Yeil, kertenkele renginde. Amarikadan yeni gelmi bir cip. Amarikadan diyorum, nk byle eyler hep oradan gelir sanyorum... Ellerini arkalarna koymular, bir dedeme, bir bana bakyor polisler. Dedem de, ben de bir ey sylemiyoruz, bakyoruz onlar gibi. Onlar arada bir yukarya bakyorlar, apartumamn ikinci katma. Perdenin ardnda bir herif grnyor. Bykl. Ba da kabak. Hafif iko. Harpr Bey deil bu. HarprgiFin nc katta olduunu biliyor dedem. Birden dedemi kolundan, beni de omuzumdan ald polisler. Ne oluyorsunuz yahu? Ne tutuyorsunuz? Dinlemediler. Srklediler cipe doru. Kanzn stnde gznz var demeyip tktlar ieri. Kendileri de bindiler. Direksiyonun banda bir polis daha var. Srdler. Yukar ktlar, bklp ieri girdiler. Sonra durdular iki katl alack bir yapnn nnde. Yapda pek ok polis var. Girip kyorlar. Odalar, koridorlar dolu. Telefon banda komiserler, durmadan orayla burayla konuuyorlar: 218 ,..o. ..j.^^^a un apartmanda anarist rencilerin sakland ihbar edilmi. Baka karakollardan haberler. Erkek Teknik'te sac solcu atmas. Fen Fakltesi'nden baka bir atma... Telsizlerden, telefonlardan boyna bilgi akyor, tatsz. Sadece Demirfrka karakolundan bildirmiyorlar vukuat! Ne oldu bu ehre, bu gl gibi memlekete? Birden? Belki birden deil! Grmediimiz bir byk oluumdur uzun zamandr srp gelen... Bizi getiren polislerden biri bamzda, biri girdi komisere. Onu bekliyoruz. Ne olacaz bu karakolda? Neden geldik? Ne yaptk? Yapacamz m haber aldlar? Ondan m getirdiler? Usulca bir sigara yakt bamzdaki. Byklar var sar. Gzleri yeile alyor. Boyu ortadan yksek. Gen saylr. Emiyor sigarasn. Emerken avurtlar kyor. Sol e parmaklarndan birinde sar bir yzk. Yorgun. Sigarasn emerek bekliyor bamzda. Arkada kmyor. sin pasn iinde birini getirdiler. Yirmisinden aa deil. Onun ardndan birini daha. Boynu kula kan iinde. Onun da giyimi giyim deil. Aldlar odalardan birine. Biz bekliyoruz. Dedem gzlerini ksm bakyor. ok iyi karakolcudur eskiden. Ben de am bakyorum. ayorum grdm her eye. Der-Ven akam bast. Akam bast, elektrikleri yand karakolun, hem de evredeki evlerin, apartumanlarn. ok toz ierisi. ok da sigara duman. Hl bekliyoruz. Hl bir dolu polis ayakta, dikiliyor, kprdyor. Bizimki kmyor ierden. Bamzdaki sar bykl polis durmadan ayak deitiriyor. Dedem yorulduu iin kt. Ben de ktm yanbama. Bamzdaki kemiyor. Tatsz bir bekleme, uzuyor. Birden kt ierdeki: Merkezde yer yok! Bu gece burada kalacaksnz. fadeleriniz yarn alnacak. Gerekenler yarn yaplacak... Tutup kaldrd bizi omuzlarmzdan. Elinde bir anahtar. tti ileriye. Sonra nmze geti. Koridorun dibine yr219 OUK. Jtieia var, uiujs.a vo. v^ neldim helaya. Polis tuttu kolumu. Dedem dedi: Benim de aktacam var. Aktalm ondan sonra kapayn!.. Biribirlerine bakt polisler. Sar bykl olan, esinler canm! dedi. Girdik helaya. Polisler de gelip durdular bamzda.
95

Aktrken ban geri evirip sordu dedem: Yahu yienlerim Bektai srr m? Neden getirdiniz bizi? Suumuzu bilelim, yle yatalm! Doru mu imdi burda sabahaca kapanmamz? Sabah braklacanz nerden biliyorsunuz? nnde durduunuz apartmandan 7 numarada oturan kavat sizi Haldun Beye ikt etmi. Haldun Beyin okul arkada oluyormu. Emniyet ayaa kalkm: Bomba atacakmnz!.. Aktmasn bitirdi dedem: stmz neden aramadnz? Acelesi yok! Ararz imdi... Biz sakladk ama bombalar!.. Elektrik veriz, ciyak ciyak sylersiniz! Kimmi 7 numaradaki kavat acabola? Tccar Nejat Bey... kars taktryor! Kars taktryorsa bizden ne istiyor? killi bzk babam, bilmez misin? renciler, iiler, kyller ayakta! lkede devrim olacak deye cart cart atyor bzkleri... Biri tekine ters ters bakt polisin. Haydin! dediler kollarmzdan ekip. Kapattk nlerimizi. Helann yannda bir odann kapsnda dikelttiler: Kaldrn bakalm kollarnz! Kaldrdk, yokladlar. Belimizi, koltuk altlarmz, bacaklarmz... Ceplerimizi... ndirin... Anahtar sokup at kapnn kilidini biri. ttiler omuzlarmzdan: yi akamlar amca! yi akamlar delikanl!.. Alay eder gibi. Sar m sar, silik mi silik, cmck bir k ierde! Gz220 stnde. Darack bir odayd. Ta yukarda bir pencerecik vard, kk m kkt canm! Demirlerle kafeslenmiti. Yer beton, duvarlar kire! Tek banktan baka bir ey yoktu oturacak. ki kiinin biri bu ucunu, biri br ucunu tutmu. Bakasna yer yok. Kprdayp kalkt biri. Gzlerini krptrp bakt dedeme. Birazck da bana. Duvarn kesine yakn yanndan yer gsterdi bankn: Buyur dede! dedi. On sekiz, on dokuzunda bir delikanlyd. teki biraz daha yalyd. Tanmyor gibi duruyorlard. Bankn ucuna oturdu dedem. Ben de yanna ilitim. Azm kuruyordu, hem de bu ana kadar bilmediim, duymadm bir aclk vard iinde. Yutkunup duruyordum. erdekilerin byk olan kprdamyor, konumuyordu. Doulmu gibiydi. Phtlamt her yan. Dklyordu. yle bir halin iindeydi. Elini usulca cebine att. Sigara kard. Yak ti kibritle. Emmee balad dardaki polis gibi. Gen olan benim yanma oturdu. Bir susku, srd gitti. Dedem konuacak, konuamyor. teki de sigarasn emiyor durmadan. Bitirdi oldu, hl emiyor. Bir ac, bir rperticiydi karakolun hali. Eee, gemi olsun bakalm yienler!.. Nice sonra ban dndrp bakt gen olan: Gelecek olsun size de, bize de!.. ehirde karlatmz deiik konumalara benim kadar amyordu dedem: Nedir bu bamza gelenler? Amerikan emperyalizminden... Nedir o "yalizi" dediin oulcuum? Herifler yayldlar dnyaya! Yeryznn yarsn, bu arada Trkiye halkm tm smryorlar. Emiyorlar kanmz vede iliimizi... Bakt dedem. Kst gzlerini: Nasl? Benim de iimden ayn soru geiyordu: Nasl? 221 /\lallUU< s.111 balad, Cell Bayar dneminde srd, hl sryor... Grsel Paa dneminde de var myd? Tabi! kili anlamalara gre bize biraz kredi yardmlar var! Ama otuz milyon verirlerse, krk milyon gtryorlar! Teknik yardm, eitim, askerlik, u bu, balyorlar bizi kendilerine!
96

Amerikan yardm olmadan yaayamaz hale getiriyorlar. Bir dolap evirip Nato'ya da sokup bir sr asker gider yklediler srtmza. Rusya'nn gneyinde yzlerce s, tesis, mevzi kurdular. stanbul'da alt, Trabzon'da drt, Erzurum'da iki, Samsun'da drt, Hatay'da , Konya'da alt, Manisa'da drt, Adana'da alt, Kocaeli'nde bir, Karamrsel'de iki, Afyon'da bir, Ankara'da yirmi dokuz, zmir'de otuz iki!.. Bir sava durumunda ilk bombalanacak lke neresi, biliyor musun? Trkiye!.. Okulda retmen derse kaldrm, bu da ok iyi alm, anlatyordu taklmadan. ok iyi anlatyordu. Dedem de, ben de hayranlkla dinliyorduk kendisini. Halkmz iin bunlarn tm, bulank eyler. lk bakta anlamak zor: Uzman ad altnda binlerce Amerikal doldu yurdumuza. Her iimize karyorlar. Bakanlklarda, genel mdrlklerde kendi elemanlarmz bask altna alyorlar. Bozuyorlar ilerimizi. Sanayilememizi nlyorlar. Yoksul bir ziraat lkesi halinde kalmamz istiyorlar. Politikaclarmzn beyinlerini ykayp kendi karlarna konuturuyorlar. Daha seilmeden gtrp okutuyorlar bunlar. steklerine gre yetitirip getiriyorlar. Para ve her trl olanaklarla destekleyip seilmelerini salyorlar. stediklerini iktidara getirip lkemizi arl arl sayorlar, borlandryorlar. Her doan ocuun bugn 3500 lira borcu var dede!.. Btn bunlar Amerikan emperyalizmi yznden!.. Sigarasn emip bitiren by, boynunu dnderip sert sert bakt bu delikanlya: Aferin st kuzusu! yi ezberlemisin dersini! Amerikan emperyalizminin rol byk, evet! Yerli komprador burcuva ____y .* i^/iu yum ouiunu snr asndan koymak lzm! Mustafa Kemal de senin gibi koydu, hacy, hocay cephesine ald, sonunda apa oturdu! Smf temeline in, snf temeline!.. kisi arasnda tartma bir zaman srd. Bir sylediklerini belki on kez syledikleri iin ben de ezberliyorum. Bir ara d-ecekler diye korktum. Bereket ileri gitmediler. Zaten benim dayancam tez bitti. Alk bir yandan, yorgunluk bir yandan. Bilmiyorum ne zaman uykum gelmi? Dedemin kucana szp kalmm. Uyandmda vakit ne vakitti, onu da bilmiyordum. Dedem, byyle konuuyordu fsfs. Hukuk Fakltesi'nde -renciymi bu. ki yl sonra yarg olacakm. Ama burcuva snfnn emrinde bir yarg olmak istemiyormu. Halkn emrinde bir yarg olmakm niyeti. Burcuvann kim olduunu da yle anlatyordu dedeme: Varsllar! Yani mal sahipleri! Maden, fabrika, byk ticarethane, maaza iletenler, byk memurlar, toprak aalan, eyhler, patronlarn hepsi burcuvadr! Elinde sermayesi olmayan yoksullar da emeki smf meydana getirirler dede. iler, kyller, yoksul esnaf, kk memurlar bu emeki snfna girerler... Dedem derin bir nefes ald: ok kr! Her zaman emeimle yaadm! Emek ekmeden lokma girmedi kursama; Allah da biliyor! Dedem, kk delikanlnn kim olduunu sordu. Tanmyorum, ama Siyasal'da okuyor. Kaymakam kacak. ok toy daha. Syledikleri doru geri ama eksikleri ok. Dorusu aranrsa, hepimizin eksik yanmz ok. Hepimizin pimemiz gerek. Kitaplardan renilmi bilgi ie yaramaz. nsan pratikte pier. Dle dle... Burada ok douyorlar m sizi? Dayak fasl Merkez'de. Burda az. Benim ikinci tutuklan-namdr bu. zel ikence yerlerinde derler adam. Buralar kk karakollar... 222 223 t Vw J.._ , ------- x. Burcuvalar korkuyor! Kendilerini korumak iin dnya para harcyorlar. Ama ceplerinden deil; vergilerimizden, yeralt yerst kaynaklarmzn gelirinden... Okulda hep bunlar m okursunuz Yarg Bey? Yarg deilim, ilerde olacam! Bu bilgileri okullar okut-sa, imdiye Trkiye kurtulurdu! Bunlar yurtsever renciler, ders d kitaplardan kendileri renirler. Derslerde bize Roma Hukuku okuturlar. svire kanunlar, talyan Ceza mevzuat... Okullar, ok eski krallar retiyor. Yararl bilgileri saklyor... Melmeket nere senin? stanbul'da domuum, ama Bursa nfusunda kaytlym, Ankara'da okuyorum. Babam memur... Neden tktlar ieri?
97

Konuuyoruz ileri geri. Devrim iin aba harcyoruz. Aramzda ispiyon ok. Haber veriyorlar... Ne demek pispiyon? Konutuklarmz haber veriyorlar... Bu arkada da m haber vermiler? Bu arkada duvarlara afi asmtr. "Bamsz Trkiye!" diye barmtr. Yada Kzlay'da bildiri datmlar, bilmiyorum. Burda tantk. Daha tanm da saylmayz ya!.. Bizi neden getirdiler peki? Vardr bir nedeni, bir mzevirleyeni... Tccar Necat Bey diyordu polis. Arkadaym Haldun diye bir Beyin!.. Yarg olacak dik dik bakt dedeme: Tccar Nejat Soytrak m acaba? Yeilseki'de apartumann ikinci katnda otururmu, bizi grm. Telefon etmi Haldun Bey olacaa... Haldun Bey olacaa haa? Siz buradan kolay kolay kamazsnz dede! Ky my unutun biraz... Zaten unuttuk ky my!.. soyuyorum... Hasmmz Amarikan avcs Harpr deye biri! Dedem bir de buna skt bamzdaki oru. Palaz tuttuum yer olan Tekinbk'ten balad, buraya geliimize kadar her eyi anlatt. Gle gle ld yarg olacak. Bir glme, bir glme, kaymakam olacak uyand! Drtt ona: Kalk kalk, bunlar da Amerikan emperyalizminden gelmiler buraya, kalk!.. EeeehL diye kollarn gerdi kaymakam olacak: Hangi ta kaldrsan altndan Amerika kyor! Seni de buraya gnderen Amerika deil mi? Kim koyuyor aranza ispyonlar? Kim rgtlyor kylere kadar kkrtc ajanlar? Kim veriyor bunca yeni ara ve gereci? Yurdumuzu yoksul brakmak pahasna, yeralt, yerst kaynaklarmz kim ekip alyor ucuz ucuz? Petrolmz kim, madenlerimizi kim?.. Gene bir tartma balad. Bu daha uzun srd. Dedemin can geti. Uyudu iki saat kadar. yle zor oluyor ki srtn duvara dayal uyumak, hem de dar yerde sabahlamak! Derken, kaymakam olacak kalkt, kapy dmee balad. Boyna yumrukluyordu: Gm gm gm!.. Geldi polisin biri: Ne tepmiyorsun ulan ibne? Hoppalaa!.. Bu sefer de ibne mi olduk? dedi renci. Kapnn dndaki polise bard: Ltfen aar msnz Memur Bey, tuvalete gitmek istiyorum!.. Aamam! Yasak olduunu bilmiyor musun? ok sktm, ltfen amz Sayn Memurum! Ne lan bu "hanm dili", mallebi ocuu? Size rica ediyorum, ltfen an, sktm!.. Kapnn kilidine anahtar girdi dardan. Kaymakam olacak kt, yeniden kitlendi. Bir sre sonra rahatlam geldi. Polis sordu: Baka var m? Yarg olacak kalkt, kt dar, kap kitlendi. Bir sre geti, o da rahatlam geldi. mm 224 225 ''kJli yiVlJ.lI.JUl. IIIUUUUuij, w/i,v.**wVVJl . -Dedem uykusunu alp uyanmt: Var m? Sordu bana. Yok! dedim. Bard dedem: Biz biraz sabah olunca karz! detimiz yleee!.. kacanza kmayn daha iyi! Her yan pislik. Hela dolmu! irpmesin diye duvarlara iiyorsun... Ksmet olursa yeniden okullara dner misiniz? Eeee, tabi! dedi yarg olacak. Bizi burda tutsalar tutsalar, yarn leye kadar tutarlar. Sonra aktarrlar Merkez'e. Orda be alt gn dayak, ikence! Sonra mahkeme! Her ne kadar yasa, gzalt sresinin 24 saat olduunu sylyorsa da, uygulama belli olmaz. Geen seferden bilgim byle. ok tannm olursan, nl avukatlar savunman alrsa, basn tutarsa, belki 24 saatte mahkemeye karlrsn. Geen sefer beni yedi gnde kardlar. Mahkeme brakt... ok kr!.. Gene gs merhametli yarglar var!.. Yarglar vardr, ama hukuk yoktur!.. Bizde hukuk kimin hukukudur biliyor musun? Yzk gzlerinin iinden ak ak bakt dedem: Okumadm ki okullarda, nereden bileyim? Glnn hukukudur bizdeki hukuk!.. Kaymakam olacak atld gene: Yani burcuva hukukudur dedeciim... Darack yerde yatyorduk. Bir trl sabah olmuyordu. Dizlerim karncalanyordu. ok yordum sabaha kar.
98

226 23 BAI YEME Nejat Soytrak'n anlatt para. Tccarlm benim kt zerindedir. Bunu hibir zaman saklamadm, saklamyorum. Kota alr satarm.Snf arkadalarm bakan, u bu. Ben de bu ilere girdim. Taahht ilerine de girerim frsat bulunca. ki arkada anlar alrz, sonra krrz aramzda. Kr verirlerse devrederiz. Neyin ne zaman deerlenecei, neyin ne zaman ok aranaca, ancak deneylerle bilinir. Ben bir bakma bu deneylerin ticaretini yapyorum. Tabi bir de suyun bandaki arkadalardan edindiim bilgilerin ticaretini... Geri, Ticaret Odas'na kaydm vardr. Ankara ve istanbul'da brolarm grnmektedir. Ara sra Ticaret Gazetesi'nde ve Hrriyet'te firmamn reklmlar, bayram kutlama duyurular zellikle kar, ama yaptm ticaret kt zerinde ticarettir. Haldun Beyi tanrm. Liseyi beraber okuduk. Sleyman Beyi de tanrm. Partiye balarm yznden o da beni tanr. Her yl byk otellerde yemek verir. Ba kede yer alrm. ltifatn eksik etmez. Varna geliim, tarhana ama bulgur am. Gel bana bir ayak, geleyim sana iki ayak. Biz partiyi destekleriz, parti de bizi destekler. zel yaamm ilgintir. Yeilseki'deki apartmanda otururum. Karmdan baka her zaman bir, iki baka kadnla ilgim olmutur. Hibir zaman saklamadm, saklamyorum. Ol227 mazsa olmaz. Ticari deha ve zeknn nareicete geeomes iin gereklidir. Deiik kadnlar cinsel kudreti kamlad gibi ticar deha ve zeky da kamlar. Benim her zaman bir istanbul'da, bir Ankara'da, bir zmir'de bulunmutur. Karm Neza-hat'la ilikimiz ise seyrektir. Ylda yirmi, bilemedin yirmi be! Ama her yere onunla girerim karm. O da bilir iyzm. Benim onun iyzn bildiim gibi tpk. O artk yalandn da bilir. Sanrm son olarak yukardaki rencilerden biriyle idare ediyor. Etsin! Hem kendi kurdunu dkp, hem rencilerin yetimesine yardmc olmas benim de hogrm uyandrr. Elbet uyandrr, nk eski rmcek kafallardan deilim bir, amz deiiyor iki. Mesele, benim ticar itibarmn ve baarmn srmesidir. Ona engel olmayan her ey mubah... Siyasal kanaatlerime gelince. Siyasal kanaatlerim para szc evresinde zetlenebilir. Binaenaleyh ben kapitalistim. Para; 100 lira ylda bir devir yaparsa, onun i grme gc sadece yz lira olarak kalr. ki devir yaparsa i grme gc iki yz olur. 100 liray yz defa, bin defa devretmeli ki, i grme gc artm olsun. Bu yzden ben kota ticareti yaparm, bilgi ve deney alr satarm. Bunu destekleyen parti ve politikaclarla ibirlii yaparm. Buna cephe alan parti ve politikaclara da cephe alrm. Buna cephe alan politikaclarn drlmesi iin legal illegal her tedbiri desteklerim. Sermayenin nefsini savunmasdr bu. Nefsini savunma sermayenin hakkdr... Fakat asla nde grnmem, ikinci plnda mutlaka bulunurum. Halk Partisi'ni, bu siyasetimize uygun davrand srece destekledim. Kzlarmdan ikisini Halk Partili politikaclara verecek kadar! Menderes'i bu siyasetimize destek olduu srece destekledim. Oullarmdan birine Demokrat bakanlardan birinin kzn alacak kadar! Halk Partisi'ne olduu gibi, Demokrat Parti'ye de para yardmnda bulundum. Demokrat Parti'nin drlmesinde rol aldm. Ama hep ikinci plndaydurdum. Bu siyasetimize uygun hareket ettikleri iin 27 Maylar Talt Aydemir'e kar destekledim. Bu siyasetimize kar kt iin nn'nn karma hkmetini drdk. Amerika'y tutarz, siyasetimize uygundur. Adalet Partisi'ni tutarz, uygun davranlar gsterir. Tip'e, Ts'e, Disk'e, Devgen'e karyz nk siyasetimize kardrlar. Btn anarist rencilere, askerlere, ii ve kyllere siyasetimiz gerei karym. Bomba koyan, banka soyan, adam karan, boykot ve igale girien herkese bu siyasetimiz gerei dmanm. Anarizim, sosyalizm, komnizm her grld yerde ezilmelidir. O iki zibidiyi telefonla Haldun'a haber veren benim. Salakane dolayorlard ve bizim daireyi dikiz altna almlard. Anarist renciler bunlar alarna drm olabilirdi. Bir dinamit, bir saatli "bomba getirip atabilirlerdi. Nitekim her gn, her yerde, bir, iki, , be, on patlama olmakta! Tedbirli olmak, tedbirsiz olmaktan iyidir! Su uyur, dman uyumaz; ben de uyumam. Fakat gerekten anarist miydi o ihtiyarla tfl olan? Belki deillerdi. Kuku uyandrdlar. Drt saat orada yle dikilip durmalar, gezinmeleri, oturmalar, sinirlerimi bozdu. Zile basp
99

kapcy ardm. Geldi sklm pklm. Tanmam bu Ali'yi. Fakat beenen komular var. Albay Sabahattin mesel. Mit-i olduuna gre her halde incelemitir. yi diyor kapcmz in. Koup geldi soluk solua. Ben ardm m koar gelir. sterse gelmesin. Elini sallasan ellisi. A it dolu ehir. Dedim: Kim onlar? Sordu: Kimler efendim? Apartmann nnde bekleyenler!.. Pencereye kadar sokulup bakt aktrmadan: Ben de grdm ama bilemiyorum! dedi. Kukulanmadn m? Kukulanmaz olur muyum? Yanlarna varp sordum, ham-um ettiler!.. Bardm: Ne tedbir aldnm? 228 229 Karakola gidip syledim, "Al getir!" dedi polisler. Ben na- , sil gtreyim? im de ok burda? Eeee, almamsn tedbir!? Akam Sabattin Beye syleyecektim. Ynetici Hasan Beye de haber verecektim. Gzm onlardayd. Kapdan ieri sokmuyordum. Gene yle. kieledim elimle: "Gidin!" dedim, gitmediler. Gzlemee devam ettim... Nezahat berbere gitmiti galiba. Belki de arkadalarna gn'e. evirdim telefonu: Aloo Haldun!.. Haldun yokmu, sekreterine not braktm, gelince evden arasn. Arad. Syledim. Yirmi dakika geti gemedi, alp gtrdler ikisini de. Ben tedbirimi alaym da, isterse anarist olmasnlar. Tutarlar be gn, atarlar be on cop: Haydin gidin! Dolamayn apartman nlerinde salakane! Tedbir gibisi yoktur. Salam kaza bala eeini, sonra Allaha havale kl!.. Daha var ya; bu yukardaki renciler iin de bir hayr dneceim. Bizden rak olsunlar da cehenneme direk olsunlar. Bakentte baka apartman m yok? kp gitsinler. Bunu da Albay Sabahattin'e havale etmek en iyisi. O alr tedbirini. Zaten arabasnn armasn skmler, rencilerden biliyor. Solak soku, beygir boku, hepsi! yle geliyor bana. imdiki zamanda renci olup da solcu olmayan kald m? Kimi aklnn ermediinden, kimi taban dayamadndan... Biri-birlerine bask yapyorlar nk. Bu akam Bulvar Palas'ta yemek var. Sleyman da gelecek. Sanayici ve tccar arkadalar. Parti ileri gelenleri. Byk ba yapanlar armlar. Memnuniyetle giderim. Bir du aldm lk. Bir tra oldum. Karm geldi o sra. Kendisine dedim, Sen de hazrlan! Ben gelmesem olmaz m? dedi. Anladm krklarndan birine sz var. Geldi mi acaba rencisi? Belki de Karayollarndaki mhendistir... Gelsen iyolurdu, ne gelmiyorsun? Amaaaan, sevmiyorum o kyly!.. uan Diz baylp lyor muyuz? Sana day deyiim kprckten geene kadardr. Nurcanck'a telefon ettim. Peki geleyim Nejatcm! dedi. Ne olsa paa kz! Benim iin kocasndan boanp geldi Londra'dan. Salon adabn da iyi bilir. ekilir bir kede kafa ekeriz. Ama yle olmad. Bir o geldi yanma, bir teki! Beyefendi tebrikler!.. Beyefendi teekkrler!.. hsan Sabri yanaklarmdan pt. Haldun yle. inasi Osma, Sadk Perinek. Ni-zamettin Bey, smet Sezgin yle. Cihat yle. Hele Sleyman! Elini elimin stne koydu, brakmad bir sre. Nazmiye Hanm biraz daha kilo alm buldum bu sefer. Sleyman' da yle. Eilip fsldadm kulana: Yedirme Sleyman Beye bu kadar! imanlk kalp yapyormu! Bizlere lzmsnz ikiniz de!.. dedim. Nurcanck' da tantrdm: Yaknlarmdan! Haldun sordu: Tamam m? Alp gtrdler mi kapnzn nndeki anaristleri? Tamam Halduncum, teekkr ederim, gtrdler... diyordum; Sleyman Bey yanmza sokulup sordu: Hayrola? Fsldadm kulana: Anaristler kapmz aldlar! ki kyl. Biri ok yal, biri ok gen. Baktm bunlar bizim daireye bakmyorlar. Kapcy arp sordum, o da kukulu. Bir dinamit, bir bomba, bir tahrip kalb... Gitti apartman havaya. Apartman nemli deil, ama iinde bizler varz. Onun iin, "Tedbirimi alaym da..." dedim, telefon ettim Haldun'a. Eksik olmasn, derhal iki polis yollayp aldrd. Onu diyordum... Elinde viski barda vard Haldun'un: Emir verdim: Getirin, tkn ieri!.. Babakann nnde beenilmek houna gidiyordu. Nazmiye Hanm dikti kulaklarn. Beni szd. Sonra gz etti Sleyman'a. Kim olduklarn biliyor musun ieri tktklarnn? Sordu Sleyman. Haldun'dan nce ben syledim: Belki deiller anarist!
100

230 231 Anaristlerin ana dumu oaDirer. maa uwiao. &uuum lar kendilerini. Paraszlk her eyi yaptrr Beyfendi!.. Nazmiye Hanm gld alayl alayl, nald kocasndan: Harpr diye bir Amerikal var m sizin apartmanda? Sanrm var, sanrm 10 numarada Hamfendi... Tamam! dedi Nazmiye Hanm. Onlar... Byle karakui tutuklama olmaz! dedi Sleyman. On-laa bir zararsz ihtiyarla, bir tfl ocuk! Sulaka'dan gelmilee, geziyorlaa Ankara'da. Anariyle ilgileri yok. Ne saknca vaa gezmelerinde? Beyfendi bravo! Ama bunlar nerden biliyorsunuz? Keh keh keh gld Sleyman, hzla yrd: Ee'ee, biz bu memlekette eekba deil, Babakanz! al trdasa haberimiz olur... Nurcanck'la bir keye ekilip demlendik biraz. Vakit geti, ortalk seyrelir gibi oldu. Sokuldum gene Sleyman'n yanna. hsan Sabri'yle Haldun da yannda. Beyfendi, noolacak bu renciler, alp yrdler? galler ve boykotlar niversite reformu boyutlarn at!.. Sereler biribirini kryoo, harmancnn haberi yok! dedi. Bu adamn sevmediim yan buras. Ne sylesen ille bir orijinal karlk bulacak, bir atasz syleyecek. Halbuki mhendis. Matematiki. Daha rasyonel bakabilir dnyaya. Bazan cvtyor gibime geliyor. Aldrma Nejat Bey, varacana varn, Gideceimiz kyn minaresi grnd. Tel edecek ne vaa?.. istanbul'dan gelen arkadalarla konutum biraz. ahap Bey de ok etkili. Behet Bey de yle... Balkesir'den Ali ayak'yla selmlatm. zmir'den Necim Beyle, hsan ilim'le tokalatm. Nurcanck' alp ktm sonra. Gidelim, Byk Ankara'da birer kahve ielim... dedim. Yrdk Bulvar'dan yukar. Otel kalabalk. Lobiye oturduk. Bagarson Selhattin'e fsldadm: Yukardan bir oda ayarlat bize. Kahveleri itikten sonra biraz dinlenelim... Ankara Palas'n yerini tutmak iin yapld Byk Ankara. Bence ondan ok ok iyi. Modern mimari, modern mble, modern servis. Biraz baska falan ama iyi odalar. Uzun yaasan belki skar. Nurcanck iyice olgunlam. Kayma alnm ama, bu yatan sonra doktorlar kaymak tavsiye etmiyorlar... Kaymaksz st tence de ok iyi. Sade, serin, lkr lkr... Bir buuk saat kaldk yukarda, ticar deham ve zekm kamland. Birok yeni alveriler dnmee baladm. Birtakm yobazlar buna ahlkszlk diyebilir. Azlarnn tadn bilmediklerinden, bir; kendileri eriemediklerinden, iki! Yaamn tad bu be, tad! Bunun gibisi var m? Bundan tatls var m? Paradan sonra bu, bence. 232 233 24 KARAKOLDAN IKTIK YAN BASA BASA Yaar'n anlatt para. Sabah oldu, gene polis doldu karakol. Seslerini duyuyorum. Ufack bir gzet delii var, oradan bakyorum. Bir boyda, bir donda hepsi. Bizim kapy amadlar bir zaman. Sonra gelip bktler kilidi. nce biz ktk. Kaymakamla yarg olacak oturup kaldlar. Soktular bizi komiserin odasna. Bir elinde telefon, bir elinde kt. Sabahtan balam. Bir yandan da iiriyor gsn. Kuruluyor. Bir polis kald bamzda, teki kt. Bir polis de komiserin yannda var. Ktlar, dosyalar istifliyorlar. Kim yollad sizi apartmann nne? Dedem, hele kr sorgu balad diye sevindi: Kendimiz gittik!.. diye karlk verdi. Tccar Nejat Beyi nerden tanyorsunuz? Heralde bir hrszlk var, ondan getirdiler bizi! Hayr, hibir yerden tanmyoruz!.. Sizi oraya kim gnderdi, yeniden soruyorum! Kimse gndermedi, kendimiz gittik... Devgen'le bir ilginiz var m?
101

Devgen nedir? Duyuyoruz ama bilmiyoruz... Tiple, Tsle, Diskle ilginiz nedir? Sadece adlarn duyuyoruz, ilgimiz yok... 234 uyunu Kime verdin geen seimde?.. Kimseye vermedim... atmadm! Kim dedi seimleri boykot edin? Kimse demedi. Kendimden atmadm... Neden? Emmim daym, hepsinden aldm paym! Gelecek seimde kime vereceksin? i Partisi'ne... Neden? En doru o konuuyor... Yeniden soruyorum: Kim gnderdi sizi oraya? Kimse gndermedi, kendimiz gittik... Bu ocuk neyin oluyor? Olumun olu, torunum! Nerelisiniz siz? Dklcek ky... Nerenin Dklcek ky? Malatya'nn m? Malatya'nn deil, Ankara'nn!.. Doru syle, nerelisiniz? Doru syledim, Dklcek'teniz... Ankara'nf neresinde bu Dklcek? Sulaka'da!.. Krkl'dan sonra... Kim dedi i Partisi doru sylyor? Herkes sylyor. Olup bitenlere de bakyoruz!.. Nasl bakyorsunuz? Tabi gzmz var bakyoruz... Adalet Partisi nasl? Kulaasma... Halk Partisi? Benim aslnda parti dvam yok! Ama i'ye vereceim! Bir daha soruyorum, kim gnderdi? Kimse gndermedi, kendimiz gittik... Bak syle doruyu, senin iin iyolur! 235 suyuyuu Kynze genler geliyor mu, sakal byk brakm, parka ceket giymi? Bizim ky rak, gelmiyorlar... Kz olan kylere dalp milleti zehirliyorlarm. Evli gibi beraber yalyorlarm... Grmedik yle bir ey. Ama yatarlar, gentirler. Atele barut demiler, bir arada durmaz. Ben olsam ben de yatarm... Sen komnist misin? Yok! Ya nesin? Yani ben, "nsann nefsi var!" demek istiyorum. Frsat bulunca yatar! Kz buldu mu karmaz, ne karsn? Delikanl demiler bir kere. Kz bulamad m eekle, koyunla, itle kreltir nefsini, ne yapsn? ocuk olursa ne yapacaklar? Orasn kendileri dnsnler komiserim! Ana babalan dnsnler. Benim bundan daha byk bir torunum daha var. E veremedik. Vatan grevini yapp gelince evereceiz. Delikanl adam bekr brakmak doru deil. Kzlar da vaktinde evermek iyolur. Kylere gidip bir yatakta yatyorlarsa, ana babalarnn bir an nce evermesi ilzm. Kendi aklm sylyorum... Sence Amarika m iyi, Rusya m? Amarika be kuru etmez! Urusu bilmiyorum... Ne demek bilmiyorum? Kafkas Sava'na gitmedin mi? Ben baka cephede arptm...
102

Amerikay nerden biliyorsun? Bizim kye ava geliyorlar! Ne avna geliyorlar? Domuz, keklik... Ne yapyorlar gelip? Anlatmakla baolmaz!.. 236 y sz Kim gnderdi7 Bin defa sor; kendimiz gittik!.. Pekl!.. dedi komiser, zile bast. Kapda bir polis durdu. Kadir'i yollayn bana! Gitti polis. Baka bir polis gelip yaz makinesinin bana oturdu. Yaz! dedi. Bakanlk zel Kalemi'nden gelen telefon emri zerine, Tccar Nejat Soytrak'n Ye-ilseki'deki apartman nnden alnarak karakolumuza getirilen ve aslen Ankara Sulaka Dklcek kynden olduklarn bildiren 1316 doumlu Ali olu Elvan Bklmez ile torunu Seyit olu Yaar Bklmez, karakolumuzda yaplan sorgularnda, her eyi srarla inkr ettiklerinden, teknik sorgularnn yaplmas iin derdest gnderilmilerdir. Her hal ve tavrlarndan, emel ve eylemlerini ustalkla saklamakta olduklar, anarist olabilecekleri belli olmakla kanaatimizin de bu ynde olduu... Ne dedin? "Bu ynde olduu" dedim... Tamam: saygyla arzolunur... Bizi baka bir odaya aldlar. Baladlar gzlerimizi birer kara bala. Kay m, lstik mi, nasl bir ey, bilmiyorum. Ellerimizi de biribirine baladlar. Yryn!.. Bir cipe attlar. Sr bakalm! Srdler. Bir dnya yer dolandk. Bir dnya yol gittik. Bir yere indirdiler. Kapadlar bir odaya. Gzlerimizin ban atlar. Orta byklkte bir oda. T yukarda iki kk pencere. Burda da on kadar renci. Yalan on sekiz, yirmi. Bunlar okullarda ocuk brakmam, karakollara toplamlar! deve ban sallad dedem. rencilerden kimisi hasta, kimisi solmu, kimisi krk rk iinde. Mor soan m yemiler? Dudaklar, kulaklar mor. Yana yne dnemiyor ounluu. Anam, anam, anam!.. ekiyorlar. Elleriyle bellerini, klarn tutuyorlar. Dedem de, ben de korktuk. Bunlar bizi balayp getirdiler, bunlar bizi de byle yapacaklarsa yandk! diye ben dedemden ok korktum. Sanyordum renciler bizi soru yamuruna tutacaklar. Tut237 gmlmler, gzlerini ilerine evirmiler... Bakalm biz ne olacaz? ok gemedi kapy atlar. Dedemi de, beni de aldlar. Kapattlar kapy. Yryn bakalm!.. Birimizi bir yana, birimizi baka bir yana ayrdlar. Gtrdler bir yerlere. Yer altndan gidiyorduk sanki. Byk boru-, lar, kazanlar, variller getik. Serin bir yerde durduk. Dar bir odaya tkldm ben. nce, kuru, san kuyruu gibi bir adam var. Onun da yannda iki kara adam dikiliyor. Adam deil, bir adam azman. Kuru adam balad: Yaar sen misin? Benim... Elvan kim? Benim dedem... Nejat Beyin apartmann nne kim yollad sizi? Kimse yollamad, kendimiz gittik... Doru sylemezsen senin iin kt olur! Kimse yollamad, kendimiz gittik... . Doru syle, kt olur diyorum, kt olur diyorum!.. Elini kaldrd, vurdu suratma. Doru syle yoksa kt olur!., diyorum! Bir daha, bir daha vurdu. Sakndm yzm, bu sefer tekmeyle bacaklarma, kma vurdu. Tam kuyruksokumuma geldi tekmesi. ok acd. Ya geldi gzlerimden... Doru syle kt olur diyorum, militan gibi dikiliyor karmda parmak kadar pi!.. ki eliyle kulaklarmdan ekip ath duvara doru: Aln, gtrn bunu!.. Kolumdan ektiler. Vurdular srtmdan. Neden bu kadar fkeleniverdiler birden? Bir terbiyesizlik mi yaptm? Yktlar yere. Ayaklarm kaldrdlar. kardlar kara lstiklerimi.
103

oraplarm. Bir aa geirdiler ayak bileklerime. Kara bir denek aldlar sert. Baladlar vurmaa. Ben ne yaptm bunlara? Yanyor ayaKiarm. Acyor. lkin sandm aklm bamdan kp gidecek. Alamak istedim. Elenirler diye ahyamadm. Sktm dilerimi. Ben sktka vurdular. Biri tutuyor, teki vuruyordu. Dedemi de byle yatrdlarsa eyvaah!.. Eyvaah bir keklik yznden!.. Bu yandan sonraa!.. Bilmiyorum ka vurdular, saydlar m? Bilmiyorum ne zaman braktlar? Sryp gene deminki adamn nne getirdiler beni. imdi syleyecek misin kim gnderdi? Sustum. Konumadm. Doru sylyorum inanmyorlar! Sylemezsen gene yatacaksn sopann altna! Bu sefer daha kt olacak!.. Cop sokacaz cop! Cop sokacaz bak! Hem de... Bu sefer elektrik vereceiz bak!.. Syle, suun yoksa brakalm!.. Bomba m atacaktnz? Karacak mydnz Nejat Beyi? Gzlem yapmaa m gelmitiniz? Kimden emir almtnz? Ne yapacaktnz? Bizim bir kekliimiz vard, onu alacaktk? Uydur bakalm! Ne keklii! Aln bunu gene!.. Sryp gtrdler. Kapattlar baka bir odaya. Aygn m, baygn m olduumu bilmeden yattm uzun sre. Belki de uyudum. Baktm dedem yanmda. Onu da sryp getirmiler. O da aygn m, baygn m, cop mu soktular, elektrik mi verdiler, belirsiz yatyor. Alamaa baladm grnce. Alama dedeim! dedi gzn ap. Ddler beni dr-zler!.. Seni de ddler biliyorum!.. Alama geer... Sk diini, alama!.. ok vurdular. Sana da ok vurdular biliyorum. Ama alama. Kurt bunalr kye iner, kul bunalr daa kar, alama! sterse yz olsun yam, alama! Diyorlar diyorlar kim gnderdi, alama... Dedim bunlara: "Kimse gndermedi! Kimse gndermedi, kendimiz gittik!.. Kekliimizi almak iin gittik!.." Alama. "Uydur bakalm!.." dediler, alama. "Amari-kan avcs Harpr'dan kekliimizi almak istiyoruz!" dedim, "Ne keklii?" deyip deyip vurdular, alama. "ocuk mu kandryor238 239 su i utjp vuuua, agcuua. vjuz-ituiuutn jvivli^uu yns-ll, glis. demedim, habire vurdular. Bu dnya byle kalmaz dedeim, alama! nsan bunlar zorla dinden imandan karacaklar, alama! Eski karakollarda yoktu bu kadar dinikrk icatlar; hi alama dedeim!.. Birden gelip kapy atlar. Gene aldlar bizi. Bu sefer ikimizi bir odaya gtrdler. Baka bir adamn nne srdler. Ayakta duramyorduk. Basamyorduk tabanlarmzn stne. Frsat elinize geince ne yapacaksnz? Hangi rgte balsnz syleyin!.. :<Daa ne zaman kacaksnz syleyin!.. Sylemiyorsunuz, peki! Gtrn elektrie!.. Aklm bokuma kart. Dedem tnmyor. Eei sattk belya attk! Daha hi cop, hi elektrik yememitim. Dayanabilecek miyim? Yoksa dp baylacak mym? ok glecekler mi? ok elenecekler mi? Gene bir odaya aldlar beni. Bilmiyorum dedemi nereye gtrdler. kardlar donumu gmleimi. Yatrdlar bir masann stne. Tahtalar souk. Sadece uzun i donum kald kmda. Onu da syrdlar. Kollarm bileklerimden, kaylarla sktlar. Skp baladlar. Syleme sen! Biz syletiriz! diyorlar. Drt kiiler. Hep biri konuuyor. Sert. Ya syleyeceksin, ya leceksin!.. lrsen p kamyonlarna koyup atacaz. Nereye? Denize. Nereye? Irmaa! Uaklar var, ok uaklar! Alp gtrecekler seni, dedeni! Havadan atacaklar denize! lle syleyeceksin!.. Ne syleyeceim bilmiyorum. Nejat Beyin evine bomba m koyacaktnz, yoksa Harpr' m vuracaktnz? 240 iok DomDamz tabancamz! Neyle vuralm? Saklamann yarar yok! Syleyip kurtulun! Kim itti sizi bu ilere? Syle!.. Yok bizi iten... Kekliimizi almak istiyoruz... Keklik falan diye kandramazsnz bizi!.. Syle! Lstik kaplama telleri uzatp getirdiler. Birini sol elimin parmana, birini sa elimin parmana baladlar. Bir makine var yerde. Kolu var. evirdiler. Vn vn vn! nip kalktm havaya. Tepem atlad. im yand. Vn vn vn! Yand azm: Syleee!.. Duyuyorum
104

seslerini, sorularn. Ama tahta gibi oldu dilim, konuamyorum. Parmamdan sktler teli, kulama taktlar. Vn vn vn! Syle it olu it!.. Vn vn vn! evirdiler, ge ktm. ok srmeyecekti, lecektim. Kalsam da ie yaramazdm gibi bir duygu geti iimden. Sylee!.. Onun iin hibir ey sylemeyecektim. Kulamdan sktler teli, ck-me taktlar. evirdiler kolu. Vn vn vn ediyordu durmadan. Kulaklarmn, beynimin iinde vnlyordu. lmedimse de lecektim. Yaasam da az eri, cksz, kolu bkk bir insan olacaktm. Vn vn vn! Ckm sertelir gibi oldu. evirdiler kolu. Vurdum kendimi masann tahtalarna. Syleee!.. Vn vn vn! evirip bktler. Vurdum kendimi. Serpilip kaldm. Heralm bayldm. Barp aryorlar, ama duymuyorum. Bilinmez bir ukurdaym. stme kayalar koydular. Kalkamyorum. Bir ara bilincimi bulur gibi oldum. Her yanm slak. Belki iedim. Belki bir kova su getirip arptlar. yle slam. yle utanyorum. Giyinsene ulan kpek!.. diye baryorlar. Yarsn duyuyorum. Yarsn alamyorum. Gmleimi geiriyorlar stme. Srkleyip gtryorlar. Syle Devgen'e gittin mi? Deden gitti mi senden ayr? Deniz Gezmi kye geldi mi? Yusuf Aslan geldi mi? Atill Sarp geldi mi? Ruhi Ko geldi mi? Sarp Kuray geldi mi? Yusuf Kpeli geldi mi? Erturul Krk geldi mi? Sylemezsen buradan sa kmak yok!.. Syle bizi uratrma!.. 241 Byle soruturup dururm aeaem genruer. uuucn iinde. Demek benimkiler de kan iinde. Attlar dedemi yere. Syle, seni de, torununu da ldreceiz! Sonra p kamyonuna ykleyip Kzlrmaa atacaz!.. Sylemezsen kurtulu yok!.. Syle: Atill geldi mi? Ruhi geldi mi? Kzm geldi mi? Syle silh getirdiler mi? Nereye koydular silhlar? Daa ne zaman kacaklar, syle!.. Siz azk m gtreceksiniz? Syle!.. Dedemi dikip iki yanndan tutuyorlard. Birden drdler. Yznn yarldn grdm. Kulandan aa szyordu kanlar. stlerine atlp yzlerini yrtmak istedim. Atlamadm. Ykldm yere. Gene baylmm. Bilmiyorum neredeyim? Bilmiyorum ne kadar yle kaldm! Giyindirmiler deni, dedemi. Bir odaya tkmlar. Bir bankn stndeyim. Dedem yerde. Elini banka koymu. Azmn sular akm. Gzlerim oynamyor. Korkuyorum azm arplm. O anda Glnaremi dnyorum. Glnarem asla bilmese bunlar! Kendi kendimin gznde ok kk dyorum. Kye yaym yapmasalar! Dmbr ddk etmeseler ckme tel taktklarn. Dmdr ddk etmeseler cop soktuklarn. ok ok utanacam Glnaremden. Kekliimi dnemez oldum bu ara. Yanyor ierim. Bam yor. Buyuyorum. Gz ayazlar km stme. Dalyorum. Heralm bayldm gene. Domuzlar yzyor rmakta. Kuyulana kuyulana akyor krmz su. Akyor ne ne. Admn Yaar olduunu biliyorum bir ara. Bir ara soyadm dnyorum, bulamyorum. Bir ara Attil Beyi getiriyorum gzmn nne. Onun ckne taksalard benimkine taktklarn! Sunay'n olu! Sunay m yaptryor bunlar? Dte gibiyim. lk kapandmz odadaki yarg olaca dnyorum. Bedii tepesinden yukar gidiyorum. Yaaaaar!.. Yaaaaaar!.. diye kouyor anam. Budaylarmz yanyor tarlada. Anam beni aryor. Kardeim Dudu'u gryorum. Koaym derken dyor. Koarken Burga'n ayan ta alyor. Dyor, fakat alamyor. Babam Karami'nin cipine binmi. Kye geliyor. Yeni bir geysi 242 Bir dolu uak var telrglerin iinde. ekirge srs kadar uaklar. Kapsnda duruyor babam. Kimse ieri giremez! Tfeim dolu, vururum!.. diyor. Boynu uzam, gerdan sarkm, kara gzleri de gk olmu. Babam tomafil sryor. Dedemi yatrmlar tabutun stne. Beli ak. Kadnlar geiyor nnden. C-k vakta yatyor. rtn stn, ayp denen bir ey var! diyor Paack'm kars Musine. Srtma Hasan'n kars Feden bir cecim koturuyor. rtyor dedemi. efika halam alyor. Kadir enitem salna girmek istiyor. Kalkyor dedem tabutun stnden. Sen salma girme looo hiyanet kpek! diyor. lmedim daha!.. Daa kacam daha! Yz yama gelsem gene kacam!.. Ahtm var... Kurt bunalr kye... kul bunalr daa... diyor. Bunaldm looo!.. diyor. Kalkyor. niyor tabuttan. Byle nlblak kacam, btn Amarikan avclarnn mna koyacam! diyor. Bana bu hakareti yaptlar m, yapmadlar m? diyor. Erkeklik ld m? diyor. Hayr lmedi, biz de lmedik!.. diyorum dedeme. imdi lmten beteriz, ama diriliriz!.. diyorum, kalkmak isteyip kalkamyorum. Ayorum gzlerimi. Uzaklardan bir ezan sesi geliyor. ayrl'dan Baki Hoca okuyor. elik borulardan geliyor.
105

Yaar, naslsn goum? Sen naslsn dedeciim? At elin, gt elin, sr atlasn! Ben boku yedim! diyor. yolur mu bu yaralar dedeciim? diyorum. Bir kalm, yalaya yalaya iyederiz, korkma! diyor. Daa kacak myz dede? diyorum. Bedeninden akm gemi gibi titriyor: Sus her eyi konuma, duyuyorlar! diyor. Tfek bulacak myz dede? diyorum. Sus diyorum sana, duymuyor musun? diyor. imdi gene gtrecekler, gene tutacaklar elettirie, sus!.. Devgen'in yerini biliyor musun dede? 243 Daha gitmem kye, giderim dalara, inerim ehirlere!.. Hay Allah, ulan dedem enenin yaylar m gevedi? Beni ok kt ettiler dede!.. Susmay unutmu bu, nere gideyim? Dede azm arplm m? Biraz arplm ama dzelir!.. Dede gzm ok mu kanl?.. Kanl ama dzelir... korkma! Kap ald birden. Bu sefer gelenler iki polis, drt sifil. Si-filler gbekli. Sifiller gzlkl. Kolonya srnmler. Bir de kadn var ilerinde. iko biraz. Nazmiye Hanma benziyor. Karayaz. Boyu onunki kadar yok. Gzln kard biri. Biri de, Kalksanz ya, ne oturuyorsunuz?! diye bard. Kolay olsa kalkacam! dedi dedem. Sen kalk sen!.. diye bardlar bana. abaladm, kalkamadm. Yanyor gtm. Sifiller, arkalarn dnp yrdler. Polisler kald geride. Biri dedemi, biri beni tutup diktiler. Girdiler kollarmza. Ayaklarmz basmyor betona. Ayaklarmz yaln. Nazmiye Hanm-gilin evde grdmz kadna benzer bir kadn, oraplarmz, kara lstiklerimizi getirdi. ktk ya bir bankn stne. Ei-lemiyoruz ki giyelim. Polisler yardm ettiler, kadn giydirdi. Gene girdiler kollarmza. oraplarla yrmek daha lm. Basamyoruz yere. Gene mi oraya gtryorlar yoksa? ok korkuyorum. Gene ne soracaklar? fkeylen konutuklarmz duydular dam gtryorlar? Yeniden tel mi takacaklar ckme? Yeniden akm m verecekler her yanma? Cop mu sokacaklar? Baylacak mym yeniden? ekip gtrdler bir genie odaya. Oturmular koltuklara. Gzlerinde gzlk. Diktiler bizi ortaya. ki yanmzda polisler. Tutuyorlar kollarmzdan. Braksalar hemen yklacaz. Nereden tanyorsunuz Sleyman? ..^u^ma mu: nang dueyman7 Hangi Sleyman ne demek? Ka tane var? oook! Dolu Sleyman! Bizim o yanda hele!.. Babakan soruyoruz!.. Biz tanmyoruz... O sizi tanyor... Yanlnz var, biz tanmyoruz!.. Biribirlerinin yzlerine baktlar bir sre. Nazmiye Hanm nereden tanyorsunuz? Evine vardk! dedi dedem. ayn itik. Yz lira verdi. Almayacak olduk. Zorlan aldrd... Bayramda m gittiniz? Daha iki gn oluyor... Neden gittiniz? Attil Beye sylesin, keklii aldrsn Harpr'dan... Ne keklii? Hep "keklik" geiyor ifadelerinizde? ocuun keklii! Harpr bizim kye geldi bir gn. Ama-rikan uak mhendisidir. Av yaptlar Seyit'le. Seyit olumdur. ok beenmi keklii Amarikal, yarsm. stedi. Eeee, keklik ocuun. ok seviyor. Vermedik. Sonra bizim kyl Karami de-ye bir adam, kee armaan etti bu Harpr'a. Seyit de bir ie girmek istiyor onlarn irketine. Etekliyor herifi durmadan. Geceleyin ard evden keklii. Gtrp verdi Harpr olacaa. On be gn
106

sonra geldi kye bu. Keklii de alm. Avlanm, bis-sr keklik vurmu. Geri verse ya! Vermedi. Eee, ocuk da durmuyor. Alyor geceleri. On yanda olann elinden keklii alnr m? Ona geldik Ankara'ya. Vali, Kaymakam, btn yollardan getik. Bir de dedik Nazmiye Hanma gidelim... Kim dedi gidin? Kendi aklmz yok mu? Babakann avrad. Faydas olur dndk. Ama olmad. mam evinden a, l gznden ya. Kabahat onda deil, bizde!.. Neden? 244 245 unku gttiK!.. sonra varp ieseKi nne durduk. Harpr gelince isteyecektik. Brakmad polisler. Karakola getirdiler. Vur ha vur! Sanki bizi ana dourmam. Sanki bizim canlarmz demircide doulmu. Ceryanlara bilem tuttular. Sakat kaldk. Ama durun bakalm. Nasl olsa karz. Sizin de gnnz ikindinden aa iner. Guggumak kuunun tecei ay. Bize de geer frsatlar. Hak birdir, yz yama gelsem gene kacam... Nereye? Daa diyorum... Sakls yok!.. Byle dzen molur, ayp deil mi? kacam... Biribirlerine bakp sustular. Sleyman Beyin kendisini tanmyorsunuz demek? Tanmyoruz! Tanmak da istemiyoruz... Sizi brakacaz... Aferim! Daha brakmayn ha!.. Salakane dolamayn sokaklarda! stnze kuku ekmeyin. knca doooru kynze gidin. Bizim sizinle iimiz yok. Kynze gidin... Gitmeyiz almaynca... Neyi? Keklii!.. Canm brakn unu! Kk m kurudu? Bir daha tutsun ocuk! Bir daha elcikletirsin!.. Keklik dediin bir ku!.. Ama elcik?!. Elcik olsun!.. Ama ocuk tutgun!? Tutgun olsun!.. Keklii alacaz geri! Emeini Harpr ekmedi... 246 25 HKMETTEN BUYRUK HER KYDEN BEER KUYRUK Seyit'in anlatt para. Babamgil gelmediiii, gelmiyor!.. Alver alver, hafta geti. Yedirebilsem kibirime, gidip arayacam. Bekliyorum kendileri kp gelsin, gelmiyorlar. Heralm rahat buldular, ktler Te-cir'in bodruma; Glcan'n piirdii makarnalar yiyorlar, sabahta akamda Harpr Beyin nne geip Keklik! Keklik! deye kafasn sinkaf ediyorlar... Belkim byle byle ksmetime engel olacaklar. Belkim usanacak adam, Aln ulan atnz, sinkaf ederim tmarnz! kekliinizi! iinizi! drzler; ok oldunuz haaa!.. deyip kacak iin iinden... Der mi byle? Belkim demez! diye umutlanyordum. Yumuak bir adam benim bildiim. Grdm. Otursun kemane alsn. Masal anlatsn. eri olsun kylerde, naneya, incik boncuk satsn. Azna vur, lokmasn al. Grn bu. ok beendi bizim keklii. Ama lokmasn al, kekliini alma! Sakn avna engel olma. Avna engel olurlarsa bize iyiliini esirger. Ulan olum sidiin derman! desek, gider rmaa aktr ondan sonra... Bekliyorum, gemiyor gnler. Bekliyorum, gelmiyor bir haber. Acaba bitmedi mi soruturmalar? leden sormular, sondan undan. Emniyeti Beyler klk deitirip kye de geldiler mi acap? Yoksam kydeki kerevzelerden mi sordular? B247 rakn seyt'! beyit eskiden ben Amarkann dmandr, ii Partisi'ne oy verdi. Kan bozuktur! mu dediler? Ulan benim Amarikan dmanlmdan ne olur? i Partili olmamdan ne olur? Ben neyim ulan? Ben istiyorum el kadar bir temiz raporu; ondan keri, ok deil, bin liralk bir i! imi verin eek gibi alaym. Cmck para grsn elim. Ondan keri Amarika da sizin olsun, Urus da, i Partisi de! Neyime benim elin eni uzunu, altm koyunu, yetmi davar? Beki geldi eve. Akam kahveye gittim. Muhtar, hkmet-ten gelen buyruu syledi. Dalan domuzlar ara kylerde bir adam vurmular. Heralm Yenice'de. Yarmlar kasn. Akbelen kynde de toplanmlar, yol yapyorlarm. Gray-der istemiler istemiler, gelmemi. Looo babam biz lm myz? Geip bana kendimiz yapalm! demiler. Kazyorlarm. Bekisi muhtar balarna durmu. Geyikam'nn oradan barm biri: Looo, hele kaasnz, domuz geliyooor!.. Lekkidi lekkidi grnm. Kreini kazmasn alan tym. Domuz, bu bayra, onlar teki bayra. Domuz komada, onlar uuyor. Muhtar, yesi, o saat yok olmular. Ben tanrm, Avanan Bekir derler; Mna korum domuzunun! Ne korkuyorsunuz bu kadar? demi,
107

kazmasn alp dikelmi oraya. Gzlemi bunu, hm hm hm ederek geliyor ilerden. Kaldrm kazmay hmla. Gya vuracak. Domuzun da azlar yukar yukar. Tyleri kirpininkileri andryor. Dalm bunun kuca-' gna. Bekir de vurmu tabi. Ama bir vurmaylan olur mu? Kazma girmi sarsna. Domuz da yatrm bizim efeyi. Bas ha bas, bas ha bas! Hem basyor, hem sryormu ileri. Kyl de bakyormu yamadan, Avanan Bekir'in kendi kylleri... ki candarma km oradan. Mavzerlerini anmlar. lklar duyanda komular yukar. Aada domuz Bekir'i sryor. ki dnm kadar aralar. ldrmeden brakmayacak. Hsm akrabas yalvaryor candarmalara: Keskin nianc deil misiniz, iki kurun skn! Domuza desin, ama Bekir'e demesin!.. soruyor candarmann biri: Bacin gzel mi? Ulan olum, mahanetlik tetmeyin, lyor adam! Sen kamiin, dokunmi mi? Kr mi, o da kaaydi! Kaaniiiin... anassii alamamiii!.. Eee looo, kamam! Yiidi koymak var m lm elinde? Demiler: Biz keskin nianc feln deiliz! Biz vururuz, neyi? Durani. Biz vururuz, neyi? Gn gzyle nmzden geleni. Domuz Bekir'in stnde, Bekir domuzun altnda, buna kurun skamayz!.. Verin mavzeri, biz skalm, bizde nianc bulunur az ok? Hayr vermeyiz, emirlere aykrdir... Hamidin Cell derler, onu da tanrm. Var bir eski mavzeri. ok eski. Kouyor kye, kapp geliyor abucak. Domuz hl srmede, Bekir hl debelenmede. Dizinin stne kyor Cell. Kanryor tetii. Nian alyor. Olmuyor, domuzla Bekir ok yakn. kisi st ste gibi. niyor biraz dereye. A tutmuyor. Gene kyor. Nian alyor. Ama Bekir iyice altta, domuz hemen stnde. Boynuna sksa olmaz, beline sksa hi olmaz! Bir kurunluk, bilemedin iki kurunluk hakk var. Vuramadn m, Bekir gittii gibi, kendin de gidersin. lle kafasndan vurmal. Alnnn orta akndan. Baka hibir aresi yok. Bekir'den hayr kalmam, Bekir'i vursan da zarar etmez, ama candarmalar bakyor. Gre gre lye bile kurun sklmaz bunlarn nnde. Tam biimini buluyor Akbelenli Hamidin Cell olacak. akyor akma. Gtnn stne gidiyor domuz! Kyl, Hooo maallaaaah!.. deyip ge kyor. Hamidin Cell da kaldryor mavzerini. Dereye inen kalabalk Bekir'i feln da bo verip CelP pyorlar appadak uppadak! Sonra da Bekir'i kaldrmaa urayorlar. Kalkacak hali yok. Ya lk, ya bayk. Karn ayrlm, barsaklar darda. Bir are, bir are?.. derken, candarmalar da Cell'in bana kyorlar m: Ver ulan mavzerini!.. Cell diyor: Aman etmeyin! Sndrmeyin ocam! Benim deil, elin... Siz eker alrsanz herif bana detir... 248 249 Ver ver! Sahibi bize gelsin! Etmeyin, daanz yiyeni!.. Brak daamz, ver elindekini!.. Yahu benim deil! Ben arkada kurtarmak istedim!.. Kyl, Bekir'i brakp candarmalarla Cell'n bana birikiyor bu sefer. Sokuluyorlar kdm kdm. Gzdr katr, iaret-leip eyice yanayorlar. Bir yandan da, Ver be olum, hkmetin candarmas karndaki!.. feln deyerekten kavryorlar candarmalarn kollarn. Kavradklar gibi, alyorlar mavzerlerini: Haydin yryn bakalm aaya! Yryn de grelim nasldr enselerinizin tra? Cell'a da diyorlar, Ka!.. Cell kayor, ayor Ayboan'. Bu sefer candarmalar balyorlar yalvarmaa: Verin mavzerleri, bir izik ekelim!.. Yooook!.. diyor kyl. Sizin de aslnz bizden. Sznzde duracanz nerden bilelim? Yemin art olsun! Teskeremiz yansn, babamz lsn!.. Yooook!.. Mavzerleri alnca geersiniz ardmza, srersiniz yola bizi, dooooru kasabadaki karakol! ekersiniz bodrum kata: "Yer misin, yemez misin?" Kamyon kamyon sopa!.. Fiske bilem vurmayz!.. avua sylersiniz, o vurdurur!.. Sylemeyiz, yeminler olsun!.. Falaka, ikence, coop!.. Yok! Bizde onlar yok!..
108

Elektrik!.. Kattiyen!.. Candarma szne nasl inanalm kardam? slmn artdr inanmak!.. Nerde imdi slmlk? Kim yitirmi? Ya ne yapacaz emmiler? Siz syleyin, dnek? imdi siz karn cebinizden tkenmezleri, ktlar... karm candarmalar. yle yazn baln: "Senettir!" 250 Ayyakta yazlmyor... kn de yazn!.. Altna koyacak bir ey yok!.. Birer krek aln, kreklerde yazn!.. Aln aln aln, durmayn, abuk!.. Alm candarmalar birer krek. Yazdnz m? "Senettir!.. Lira kuru." Altlarna birer izgi. Lira hanesine 300, kuru hanesine iki sfr. Yazyla, "Yalnz yz Trk lirasdr!" Satrba: "Yukarda yazl yz Trk liras paray, Akbelen ky halkndan Hamit olu Cell zcan'dan... -Biriniz de Haydar olu Satlm Kaya'dan deye yazn!- dn olarak ve on birinci aym beinde demek kayt ve kouluyla bir tamam aldm. bu senet tanklar nnde dzenlenip imza klnmtr!" Adlarnz yazn. Yirmi gn ncenin tarihini atn. Yazn: "Tank Musa nar! Tank Rahmi Diri! Tank Mustafa Aslan!" satr aralk brakn. "Yukarda-ki imzalarn adlar yazl kiilerin olduunu onaylarz! Akbelen ky muhtar! ye, ye, ye..." Yeter ye. Yazdnz m? Yazdk!.. Okuyun bakalm! Okumular. Atn imzalarnz!.. Atmlar. Tanklar, gelin siz de imzalayn! karmlar ky mhrlerini, bir de onlarla mhrlemi-ler, tamam m? imdi fiekler bizde kalacak. Verin sizdekileri! Almlar stlerinden. Mavzerleri de boaltmlar. Siz nden, beki arkadan. Aranzda onar adm ara olacak. Kasabaya varacaksnz. Siz sa, beki selmet. Fieklerinizi yarn ben getireceim... Yarna kadar komutan fiekleri sorar? Sorar tabi, onun da aresini siz bulun!.. 251 Candarmalar bylece yolladktan sonra yerde yatan Bekir'in aresini dnmee balamlar yeniden. Bir sal yapmlar hemen. Kprdatmadan sala koymular. Yr bakalm Sulak-a'ya. almayan bir cip var Salk Merkezi'nde. Alihsang'-den dn benzin almlar. yi kt altrmlar. Sr bakalm Ankara'ya!-- Ankara'da Numune Hastanesi'ne... Ameliyat. Se-rom. Kan. Diki. Pansuman... Krk gnden fazla bakm altnda tuttuktan sonra ancak kurtarabiliriz biz bu Avanakolu Bekir'i!.. demi dokturlar. Kylerden byle birer ikier ikt varnca Kaymakam durumu yukarya bildirmi. Yukars da demi: Uygun areleri mahallen aln! Dnp tanmlar. Eskiden kalma bir yntemin stne biraz su serpip salma yapmlar: Hkmetten buyruk, her kyden beer kuyruk! Onar mermi datmlar. Beki tfekleriyle vurulacakm domuzlar! Kalm mdr yivi eddi onlarn da? aksan akma der mi? Buyurmak ok kolay oradan. Ama bir de o buyruu yerine getirecek olanlara sor!.. Muhtar balad yzmze bakmaa. Sonra da dedi ki, Deirmenciye salma salmlar, o da biliyorsunuz mterilere salm. imdi syleyin bakalm kim vuracak bu domuzlar? Vurmak gerek deil, kuyruklarn kesip gelseniz de olur. Gnll var m? Var m, var m? Yok! kmad bir tek gnll. yleyse ben kendime gre bir datm yapyorum. Batan Seyit
109

Bklmez, bir kuyruk! Kadir anl, bir kuyruk! Hakki zde-mir, bir kuyruk... Baktm bizim slleden balad, bizden gidiyor: Bu kyde bizden baka domuz vuracak yok mu? Esas avclar var, onlar yazsan ya!.. dedim. Baka sesler ykseldi, bir harran grran oldu. Karami drzs kt oradan: lemizin 27 ky var. Beer domuzdan 135 domuz ister. 252 Bu kadar domuz kald m, kalmad m bilmem. Erkenden dav-rantmz yapp bamz kurtarsak iyolur. Ben Amarikan arkadalara gidip deyim: "Sizi domuz avna aryorum!" Bizim buralarda bulunmaz artk. "Davetim var!" Keskin dalarna alp gtreyim. Palamutluklarda bulunur. Gelip vursunlar. Deyim bunlara: "Kuyruklar bizim, gvdeler sizin!" Daha kolay olmaz m byle? Vursa vursa ka domuz vurur Amarikanlar? On bile vururlar. Bize gerek be kuyruk!.. Bir dnd Muhtar Baa Hamza, dedii doru: Tamam! Dklcek ban kurtarsn, gerisi bok yesin!.. ok houma gitti bu. Angaryadan kurtulmu olduk. Ama asl houma giden, Akbelen'deki arkadalarn yapt, yumurtaclara. Keke kyl ksm her yerde byle akgz olabilse, biribirine sargn olabilse. Bu bir basamaktr, birinci ikinci neyse, ilerki basamaklara da akllar erebilse... Fakat heeeey aklsz Seyit, btn kyl ksmndan nce, hele sen kendini bir yokla, senin akln daha hangi basamakta bakalm? Kendi aklm beenmiyorum. Millet stme glyor. ocuun kekliini verdik Amarikalya. Fi doldurduk i deye. Soruturma yaplyor, bitti mi, bitmedi mi, haberim yok. Bana bu adam i bulur mu, bulmaz m, gvenim sarsk. Babamla olum keklii geri almak iin Ankara'ya gittiler: ldler mi, kaldlar m, bilmiyorum. Gece biraz ilerleyince yatyorum yataa, Otopos mu arpt, dolmu mu vurdu, ukura m dtler, temelli iin iine mi stlar? Tasalanmaktan uyku uyuyamyorum. Yok tasam datacak bir haber postadan, gelenden gidenden, Harpr kavatnn kendinden!.. 253 26 KALDIK HAN KELERNDE SOKAKLARDA Yaar'm anlatt para. Ahmet Efendi bizi grd, o saat bildi karakoldan, hem de byk karakoldan getiimizi. Dedi: kn hanmdan! Takanakl adamlar hanmda yatramam! Bu benim pirensip kararm. Ortalk ne kadar kark, gznzn nnde! Kimsenin kimseye gveni yok. Babas olunu haber veriyor. Kocas karsna gvenmiyor. Ben size nasl gveneyim? Polis sizi bir kere filedi ya, daha brakmaz peinizi. zinizi sre sre burada kaldnz bulur. "Nasl geldiniz buraya?" Ahmet'in eskiden fili olduunu bilirler. "Ha demek bunlar biribirini buluyor? Demek yeni bir hcre kuruyorlar!.." Anlat artk yeni bir hcre kurmadn! Bir sosyal snfn dier bir sosyal snf zerinde tahakkmn tesis gayesiyle illegal bir cemiyyet kurmadn anlatn-caya kadar r karakollarda, hcrelerde, tecritlerde... Trk Trkln bildirene kadar krk elden gider Elvan avuuu!.. Sabkal da olduumdan, bu sefer buuk ylla kurtulacam kukulu! Cezalar da artrdlar. Ben bu riske giremem, kusura bakmayn! Onun iin hemen abuk tahliyeee!.. Darlmayn, gcenmeyin! nce caaan, sonra canan! Ben mterilerimi severim, amma kendimin de dman deilim. Haydin gle gle! Uurlar olsun! Hayrl kademli olsun! Gle gle!.. Sepetledi adam bizi. ktk ykla ykla. Baka bir hana 254 rayla Palas Oteli yazyor kapsnda. Bunun sahibinin ad Mehmet Efendi. Sordu bamza gelenleri. Anlatt dedem bandan. Bu sefer de ok uzun srd ykmz. Mehmet Efendi dedi: Neyse! Kes Elvan avu! Kalann yarn anlat! Size 13 numaray veriyorum. Yatn dinlenin. Biga gn kprdamayn. Bir leen vereyim, kn odanza. Tuz aldralm bir kilo. Ayaklarnz tuzlu suya koyun slatn. Tuzlu suyu atmayn. Akam sabah kullann. Ertesi gn gene idare edin. Tuzun paraylan olmas gibi, suyun da paraylan olduunu unutmayn Bakentte. Ekrem Barlas gya drecekti fiyatn, artrd... Bu da paralan her gn alyor. Sabah oldu mu irp kesiyor hesab. Sonra yeni hesap ayor. Velkin bizim paralar da suyunu ekti iyice. Ne yapacamz bilemiyor dedem. Bir kez de ant imi bulundu: Almaynca git...mem!
110

Ayaklarmz iyolsa! Belimiz tutsa! Yryebilsek! Ayaa kalknca durabilsek yklmadan! Belkim para bulmann da kolayn buluruz. Ama duramyoruz ki! Yryemiyoruz ki! Admzn nne ilemizi, kymz yazdn deil mi Mehmet Efendi? Yazdm... 1316'h olduumu da yazdn? Yazdm... yleyse para deye bizi sktrma olmaz m kardam? Neye? Yok para... tkendi? Temelli mi tkendi? ki gn daha var, yok!.. ki gn daha alrm... Sonra? Banzn aresine bakarsnz kardam! Sen yol verme bize! Tohumunu demez tarla deiliz. Ky satar gene deriz borcumuzu. Bundan yana kukun olmasn. Biz yatalm surda be on gn. Biraz iyolalm. Sonra da 255 keklii geri alalm. Aiamazsac ogan verem nce ben, hho hho, gebereceim... Hele bir yatn ik' gn!.. Yattk biz alt gn. Belimizi gtmz tuta tuta. Ayaklarmz tuzlu sulara soka soka. Yattk doru drst yemeden. Yattk kana kana bir su bilem imeden. Yattk; Mehmet Efendi bizi hogrmee balad. Dedem anlatt, o dinledi. O anlatt, dedemle ikimiz dinledik. Meer onun derdi bizimkinden basknm. Kz varm istanbul Tp'ta okuyan. Karm Devgen'le-rin arasna. kide bir getirip gtryorlarm karakollara. Bur-da da, evinden otelinden, aydan aya soruturma yapyorlarm. Bir yl kalm bitirmesine. Korkuyorum arzum kursamda kalacak! Korkuyorum gremeyeceim kzm ak gmlek giymi bir doktor olarak!.. diyor. Dnyor. Dedem o sz buna da syledi: Korkma bakalm Mehmet Efendi! Guggumak kuunun tecei ay! ay sonra bakarsn bir trl daha olur. Ayn on bei karanlksa, on bei aydnlk... Yedinci gn ktk biz. Biribirimize tutuna tutuna yrdk. Yeilseki'nin bana vardk leye doru. Biraz durduk orda. Yrdk aa doru, ikindin oldu. Apartumann bahe duvarna oturduk. Bekledik, tomafiller gelmee balad. Tecir Ali de kapnn i yanndan bizi gzlyor. Gelmiyor yanmza. Bakmyor yzmze. imden atarlar deye bizi asla desteklemiyor. Susuyor hep. Belkim biraz daha bakacak edecek, temelli Har-pr'dan yana rmee balayacak. Bir cip durdu dibimizde. Birden duruverdi. Yreim harp etti: Gene geldi polisler, eyvaah!.. Heralm apartumandaki drzlerden baka biri telefon etti bu sefer!.. Gene bize ezalar cefalar grnd eyvaaah!.. dedim. ofr dolanp kapsn at cipin. Kp gibi bir subay kt 256 i iinden. Omzunda yldzlan ay var. apkas srmal. Gzel gzJ bir adam. Durdu nmzde. Bir bana bakt, bir dedeme: Ne bekliyorsunuz burda? | Asker ofr hazrol'da idi. Dedem de doruldu usulca. Asi kerlik yntemlerini unutmamt. Ama zor duruyordu ayakta. Duvara dayand bir eliyle. Bir eliyle bana tutundu: Yorucu musun, sorucu musun komutanm? fkelendi subay: Soruyorum ne bekliyorsunuz? Kekliimiz var bu apartumandaki Harpr'da. Bilir misin, Amarikal? Tuslog'da uak mhendisi. Onu bekliyoruz. Keklii isteyip geri alacaz... yle olgun, yle srasn, saygsn bilir kyordu ki dedemin sesi, indi ii komutann. yiye bir, ktye iki selm... derdi kyde. O yanda hazrol durmak istiyordu. Neden byle ayakta duramyorsun? Burdan bir drz ieriye bomba koyacaz sanm da muh-birlemi bizi! O yzden ektiler karakola, bu ilemleri yaptlar. ok sopa yedik oook!.. imdi kekliimizi istiyoruz; alp gideceiz... Ayp deil mi bir ku iin bunca insan rahatsz etmek? Drt yanna baknd dedem. Subay kamyordu Babam yanda adamsn! ekilip gitsen iyi edersin! Harpr' grp gideceiz zaten. Yava yava gz geliyor. Geceler ayazlad. Burda sabahlamak olursuz. Gider de, yarn gene geliriz olmazsa. Duruz biraz kimseye zarar vermeden... Bakn, apartmana falan girmek yok! Ben burada oturuyorum. Sizi ierde grrsem, yada girdiinizi duyarsam karmam!.. Saol! Allah rtbeni artrsn!.. Sen de saol!.. Haydi... ' Cipin asker ofr selmlad
111

subay, gidiyordu. Harpr'm tomafilini grverdim. Yanat geldi birden. Durdu yaknmzda. O srada baka bir tomafil geldi, o da durdu. 257 U delikanl kt iinden. antalar, fileler ellerinde. Arkadan da bavullarn, sepetlerini indirdiler. Tecir koup geldi ierden. Subay durup bakt bunlara. Sonra yrd yukar. Tecir bakt, Harpr'n da kucanda paketler. Bir de kesekd, bycek. Sokuldu ona... Delikanllar, Tecir'in kendilerine kotuunu sandlar, Harpr'a kotuunu grnce bozuldular. lerinden biri karp para verdi getiren taksinin ofrne. teberilerini bizim yaknmza, bahe duvarnn dibine ektiler. Bu arada dedem Harpr'a sokuldu. Harpr bakt dedeme. Gzlklerini kard, sildi camlarn, takp bir daha bakt: Oooo! Sen var geldin Eali kynden? Ben var geldim, ok oluyor sar kavat!.. Tecir Ali, Harpr'n paketleri alm, gitmek mi, beklemek mi, karar veremiyor. Kesekd da Harpr'n elinde. Keklii vereceksin Harpr! dedi dedem. Yetti stne yattn! Sen var vermek Yaar'n keklik!.. Anladn m? Harpr ban dndrp bu sefer bana bakt: Oooo!.. Ben var ok seviyor keklik! Yok vermek!.. Vereceksin! Almadan gitmeyeceiz, karar verdik!.. No!.. Ben var yok vermek! No!.. Yok vermek!.. Emeini sen ekmedin Harpr, vereceksin!.. No! Ben var ok para vermek, fakat yok keklik! Ben var ok gzel av yapmak bu keklik!.. Delikanllar evremizi aldlar. zliyorlard konumalar. Besbelli oluyordu Harpr' sevmedikleri, dedeme de sevgiyle sokulduklar. Tecir ise, kapnn dibinde durmu, tartmann kesilmesini bekliyordu. O srada Glcan halam grverdim. Yar yan caml demir kapdan kt, geliyordu. Geldi geldi, Tecir'in yanna durdu. Bir bakmada tand beni. Biraz uzaktan hsm olduumuzu dedem de, anam da sylerdi. Grmyordum nicedir. Glerek bakt benden yana. Hogeldin Yaar!.. dedi usulca. Dedemin ardna dyordu. Belki sokulup ona da hogeli edecekti. Tecir dokundu ayayla, durdurdu. Grdm. Sen var geldin bizim kye yapmak av, bum bum bum! Almak bizim keklik! Getirmek buraya! ok ayp!.. No!.. No!.. Zor durumda kald Harpr. Delikanllar bakyor. Seyit var, getirdi keklik! Arman! Ben var vermek istedim ok para. Seyit var, almad! Keklik arman... Seyit getirdi, sen aldn! yok fark! Keklik var bu ocuun! Yok Seyit'in!.. Keklii vereceksin Harpr! Biz var gtrecek!.. Ayaklarnda pdk terlikler, Harpr'n kars kt kapdan, yrd geldi. Sar fasulye gibi, sinirli, uzundu. Hell Betti! Kardan selmlad karsn. Kars da ona bir ey syledi, anlamadm. Zorla glmee alyordu Betti Hanm. Belliydi sinirli olduu. On yanda ocuun keklii alnmaz Harpr!.. Dedem konutuka delikanllar sokuluyorlard. Aya feln da varp geldiniz, ama insanlnz sfr! Ver ocuun kekliini! Yetsin kullandn!.. Delikanllar konutular biribirleriyle: Bizim Amerikal, bu amcann kyne gitmi. Bu ocuun kekliini alm. Geri istiyorlar. Bu salak da vermiyor... Sana ok anlattk Harpr Bey, bu keklik elcik. ocuk da tutgun. Bir trl unutamyor. Verem olmas iten deil. Sade verem olmakla kalsa gene iyi; aklm vdracak! Sen var vermek bu keklik!.. Ben var ok syledim: Yok vermek! Var para, yok keklik!.. Keklik satlk deil Harpr! Param koy cebine, keklii ver!.. Gzlkl, kr sal bir Bey yrd geldi. Birikmi kalabaln kysnda durdu. Sordu yanndakilere: Ne oluyor, hrszlk m var? Delikanllardan biri karlk verdi: Bizim Amerikal bu dedenin kyne gitmi. ocuun kekliini alm zorla. Gelmiler, imdi geri istiyorlar. Amerikal da vermiyor!.. 258 259 Ben var bu keklik, Seyit'ten aldm arman!.. Sonra yrd evresini yararak. Betti'yle Tecir de onu kol-ladlar. Glcan halam, bir gitmek,
112

bir durmak aras baknd. Keklii almadan gitmek yok Harpr! Gece yarya kadar duracaz. stersen karakola telefon et. Poliste adalet vara bizi deil, seni yatrr copun altna. Gaspettin kekliimizi. Gece ya-rya kadar hurdayz. Gece yandan sonra gitsek, yarn gene bur-dayz... Poliste adalet, hem de yrek vara... Harpr dinlemedi, birikenler dinlediler. Kr sal, gzlkl Bey: Trk-Amerikan anlamalarna gre, burda su ileyen bir Amerikalya Trk polisi karamaz! Trk mahkemeleri de karamaz... dedi. Delikanllarn biri safa sordu: Sizin Yargtay da karamaz m Nazmi Beyamca? Yargtay yksek mahkeme, zaten karamaz!.. Kekliini geri almak iin ne yapacak bu dede? Burada ayakst bir ey sylemek mmkin deil! Konuyu derinliine incelemek gerek. Uluslararas Mahkeme yetkili mi? yoksa Amerikan mahkemelerine mi bavurmal? Yoksa Amerikan Elilii mi zmler? Ayakst konumak zor... Harpr, kars, Tecir, kapdan girdiler. Merdivenlerden ktlar. Glcan halam bakmyordu hl. Dedem gryor, grmezden geliyordu onu. Talarda keler var, ellerde neler var! Koskoca uak mhendisinin u yapt doru mu? Varslz deye, glyz deye insan bir ocuun kekliini kapp almaz. Ayptr... Neyse!.. dedi kr sal, gzlkl Nazmi Bey. Burada yksek sesle konuup ortal velveleye verme baba! Kalabal toplama bana. Bunun yarar yok. Senin yapacan en doru i, konuyu bu ilerde tecrbeli bir avukata havale etmek! Avukat dnr, inceler, gereken yerlerle iliki kurar. Burada konumann gerekten hi yarar yok... 260 Kr sal, gzlkl Nazmi Beye de sayg gsterdi dedem: Ate yakar, ama dt yeri daha ok yakar efendim! dedi. Dertli barr; on be gndr benim ektiklerimi sen eksen daha ok barrsn! Bunun iin t nerelerden kp geldim. Karakollarda kamyonlarla sopa yedim. Benim yediimi sen yesen dnyay ayaa kaldrrdn. Versin kekliimizi!.. Biz vermesin demiyoruz. Her iin bir hukuksal yolu var. O yoldan yrmek iyidir diyoruz. Kaba kuvvetle sonu alnmaz diyoruz... Delikanllar dedemi savundular yavatan: Kaba kuvvet falan kulland yok, sadece alacan istiyor, ver diyor, o kadar. Almaynca gitmem diyor. Gitsem de gene geleceim diyor... Kamu huzurunu bozmaa da hakk yok!.. Affedersiniz Nazmi Beyamca, sokakta durmak, alacak istemek ne zaman saknca oldu? in sonradan varaca yeri de grmek gerekir. Siz genler konuya tarafsz bakmyorsunuz. Amerikal m, tamam! Ona cephe alp beri yan tutuyorsunuz. Bu yol doru deil... Akolsun Nazmi Beyamca, imdi bu Amerikal hakl m? Bilmem, incelemedim... Bu dede haksz m? Onu da incelemedim... yleyse nasl dede hakszm gibi Harpr'n yann tutuyorsunuz? Ben kimseyi tutmuyorum, yolu sylyorum... Baka bir ey demedi, yryp kt merdivenlerden. Birikenlerden drd bei de yryp gittiler. Biri ikisi ayn apartmana girdi. Ortann altnda boyu, hafif glen yzyle, baka bir Bey yanat. iman. Bir eli yeleinin cebinde: Bir keklik iin kopardnz kyameti anlamak zor! dedi. Kylerde keklik oktur. ocukluum kyde geti. Dost bir lkenin mhendisi, urada konuk saylr. Ona, "Aldn keklii f'l 261 geri ver!" demek ayptr. Brakn bunu!.. dedi, o da merdivenlere yrd. Talarda keler... dedi dedem. Delikanllardan biri drt yanna bakp konutu: Bakma ona, prof'tur o, dede!.. Dedem sordu: Ne i yapar ki? Kitap yazmas lzm, yazmaz. Ona buna akl verir... Tecir kp geldi Glcan halamn yanna. Ardnda olu Grsel de vard. Delikanllar bavullarn aldlar. Tecir sokuldu. Ald eyalardan
113

birazn. Yrdler. Dedemin yan boalnca Glcan halam sokuldu: Hogelmiin Elvan Emmi! Naslsn? dedi. Bakt Tecir yok yannda, sokulup bir de el pt. ekildi bir adm kadar. ki bavul, iki file, bir de anta kalmt delikanllardan. Grsel bakyordu. Belki filelerden birini, belki antay alp kacakt. Anas drtt; boynunu bir saa, bir sola bkp direndi; sonunda direncini tketip sokuldu dedeme; hogeli etti, el pt. Benimkini de toka etti. ekildi geri. Baya iyiydi st ba. Ama benzini gzm tutmad; orta. Delikanllardan ikisi inip geldi gene. Aldlar eyalarn. Bir file kald. Glcan halam, Bunu da sen gtrver Grsel! dedi. ocuk ald fileyi. Tecir kp geldi. Ben bakkala gidiyorum! dedi Glcan halama. Eildi kulana, fsfs etti. O da Tecir'e fsfs etti. Diklendi kayla gzyle. Bizim iin konuuyorlard. Zor olacakt halamn durumu. Korkumdan dedemin yzne bakmaa baladm. Tecir karsn brakp bakkala yrd. Glcan halam yanmza geldi o gidince: Nasl Ismahan abamgil Yaar, babangil feln niliyorlar? yiler mi? yiler... dedim ksaca. yiler iyi, Glcan!.. dedi dedem de. Seyit aam teygn gelip gitmi, uramad. Betti kandan duyduk! Seyit gelir gider, biz de ellerden duyarz... Kekliin dvasn gene gtseniz de, ieri buyursanz. yice akam bastrd... Saol! Biz bekleyeceiz, sonra hana gideceiz Glcan hatun... Beraber akamlayalm, gene gidersiniz... Saol! Senin insanlndan honuduz... Eller insan knamaz m, sizi koyup ieri nasl girelim? Gir! Hi sklma! Knayanlar kna yaksn! Onlar kendi balarna gelmedii iin knarlar... Glcan halamn gz dkknn yolundayd. Biraz daha sokuldu dedemin yanna. Benim de elimden tuttu. Dedem sordu: Sen naslsn Glcan, iyi misin? Dirliim it dirlii, keyfim beyde yok!.. Hi olmazsa Grsel'in kekliini almadlar; kret! natdr bu Harpr, grnne bakmayn!.. Hak birdir, biz de inatyzdr az ok... Umudum yok vereceine! Seyit aam getirip verdi!.. Seyit aan verdi ama onun bir yetkisi yoktur. Keklik Ya-ar'm. Yaar da verimker olmad hi!.. Allah yardmcnz olsun! Ben almanz isterim... Tecir grnd bakkaldan. Bir kesekd yumurta almt. Cano ya, tuz, eker, ay almt. O giderken Glcan halam ayrld. Birlikte yrdler ieri. Hoakalm, eyvallah! demek yok bize. Sanki biribirimizi tanmyorduk. Ayn kyden deildik. ekilip gittiler. Kaldk dedemle bahe duvarnn dibinde. Biribirimize destek olup oturduk duvara. Yeilseki'nin akam bizim kyn akamna benzemiyordu. Yoktu bir tane krlang, usun bir en-gimden, bir yksekten. Yoktu bir gecekuu, yarasa. yle yapayalnz bir akamd, gelip kmt. Hl gelip geenler vard sokaktan. Tomafiller geiyordu. Bazlar apartumanm nne yanayor, iinden kanlar yukarya yryorlard. Kimisi kadnl erkekli, kimisi ocuklu, kimisi tek bana, bkm belini yava262 263 tan giriyordu. Bu apartuman, n yz gz gz oyulmu bir byk kaya idi sanki. nsanlar da eski zaman insanlaryd. Akam olmutu, krdan bayrdan toplanp geliyorlard. Tl perdelerin ardnda ellerini yzlerini yumular, ceket pantollarm karmlar, picamalarn giymiler, yakmlar elektriklerini, sofralarn kurmular, mutfaklarda sularm amlar akr akr... ok tabak kak sesleri duyuyorduk. Karnmn aln duyuyordum. Yemek kokular bellem belirsizdi. Kokularn hava m emiyordu, sahipleri mi yutuyordu, farknda deildim. Kyde olsa, sadece yoksul bulgurun kokusu doldururdu ortal. Ne kadar geti bilmiyorum, delikanllardan ikisi inip geldi, nmzde durdu. Biri elini dedemin, biri benm omzuma koydu. Biri konutu: Biz de bu apartmanda oturuyoruz. Tatilde memleketimizdeydik. Okullarmz alyor, geldik. Sizi yemee buyur ediyoruz. Gelirseniz seviniriz... Dili pek hanm dili deildi. Gitmek istemesek de eke eke gtrecek gibiydiler. Kendi kymzden'deildiler de sanki, kymze yakn kylerdendiler. stekle aryorlard. Dedem anlad: Yerinizde saolun delikanllar! Bizi yukar aldnz duyarlar, sizin iin iyolmaz. kmayalm... Biri konutu glerek: Bizim dairenin kirasn onlar vermiyor dede! Kimi konuk alacaz, kimi almayacaz, biz biliriz. Buna da karacak deiller herhalde. Kalkn!..
114

Biz sizi rahatsz ederiz. ok banz artrz. Okuyorsunuz, zeyniniz dalr... Dalsn dede, senden reneceklerimizle toplarz, haydi! Dedemi de, beni de ok salam birer kyl sandlar, ektiler hzla. Halbuki dklyorduk. ekmeleriyle, ayaklarmzn stne kmemiz bir oldu. Baramadk da utancmzdan. Fakat delikanllar anladlar. Sizi ok dvmler galiba! Tutun omuzlarmzdan, kalm. Biraz istirahat edin. kier lokma da yemek yiyelim birlik264 te. Yumurta aldrdk, domates var; peynirli bir "menemen" yaparz. Sonra birer ay ieriz stne. Haydin bakalm!.. Yrmesek de yrttler bizi. Beni omuzlayan delikanl, kapya yaklarken dedeme dnd: Hem bizi yoksul ocuklar sanmayn! Babalarmz varsl. Ankara'da okuyoruz, bu apartmanda oturuyoruz. Be arkadaz, kiray ortak veriyoruz. mz geldik, birimiz zaten burda, birimiz de yaknda gelir... kmaa altk drz merdivenleri. Sizin aann dairesi bura! Harpr'n... Baktm "10" numara yazyordu kapda. Yanbamdaki de kitapsz profesrn!.. ktk kna kna. Srne srne. Bu da Yargtay yesi Nazmi Beyin! Yanndakini gsterdi. Bu Operatr Fuat Beyin. Meruti-yet'te bir kasaphanesi var; "tam gn" almaya ok kar... Bu da Kuyumcu brahim Beyin... Ha ne olur bir de kendinizinkini gster, insafn m kurudu? diyecektim. Az kald, bizimki de beinci katta! diye aklad dedemin koltuundaki delikanl. Beinci kata ktk, bittik. 265 27 RENCLERN YANINDA Turgut'un anlatt para. Byklar yeni bitiyor. renci... Bizim bu apartman sinema,tiyatro aratmyor. Apartmanmzn kendisi bir gn sinema, bir gn tiyatro. Bir gn komedi oynuyor, bir gn dram. Bir gn yerli film, bir gn Trk-Ame-rikan ortak yapm melodram. Yani yle bir ey. Oynuyoruz, eleniyoruz gibi. Ben Skeliyim. Beybam doktor. Annem Amerikan Kz Kolejini bitirmi. Herhangi bir ite almaz. Babamn ilerine de yardm olmaz. Oturur evde kitap okur. Sever edebiyat. zmir'e indiinde kitaplar gezer, yeni km balca kitaplar alr. K boyunca okur bunlar. Artanlar baharda, yazda bitirir. Ev ilerinin birazm kendi yapar, ounu Hatice kadma yaptrr. Benden kk iki kardeim var. Beybam hastalarnn ounu parasz bakar. Trkiye'de byle doktor olduuna kimse inanmaz. O, bu olmayacak iin az raslanr rneidir. Aslnda, annemin de, Beybamm da topraktan gelirleri iyidir. Pamuk ektirirler. Menderes dolaylarnda iki bin dnmden fazladr babalarndan kalan. Baz paralar oraklamtr. ki yla bir kesik atrp topran ac suyunu aktmak gerekir. Ama byk blmleri iyidir topran. Yklendii msten 266 dolay bulank akan Mendres'le suland iin ok biterlidir tarlalarmz... zmir'e sk ineriz. Teyzemgil var orada. Enitem ortaya kmam bir komiktir. Anlatt hikyelere baylrz. Beybam da ondan geri kalmaz. yleyken bu apartmanda ben daha ok eleniyorum. Daha ok grgr var, glyorum. Bir yanndan bakarsan, renci yaam deil yaammz. Vaktin nasl getiini bilmeyiz. Be arkadaz. Birimiz tatilde buradayd. Anahtar ona braktk. Yazn da verdik kiray. Bu arkada biraz yoksulca iimizde. YSE'de bir ii var, alyor. Baka ileri de var kerata-nm. Tccar Nejat Beyinkini idare ediyor. Nejat Bey de biliyormu. O da tabi bakalaryla idare ediyor. Zaten diyorlarm: Serbes seks, en iyisi bu! Dar kafal davranmann gerei yok. nsan neden biribirine balanp kalsn btn mrnde? Neden bakmasn bakalarnn tadna? Cinsel doyum, asl ruhsal ve sinirsel ynden gerekli olduuna gre, bir tek kadna yada erkee balanmakla sorunlarmz daha da artrmyor muyuz? Boanmak iin de fazla titizlik gerekmez. lle de meruiyeti olmak art deil. nsan asl kendine kar drst olmal. Bir ailede kar da, koca da bunu biliyorsa ve bylesinden ikisi de mutlu oluyorsa, boanmasalar da olur... Bunlar Nejat Beyle sayn einin grleri; benim cinsel yaamla ilgili grlerim daha gelimedi. Deneylerim az. Burada aldm biraz. Sabr grubundanm ben. Daha dorusu yle idim. 20 numaradaki Sema Hanm ilgimi ekti biraz. Tatile gitmeden birka sefer yattk. Tat aldm. Belki o benden tat ald daha ok. Tek oturuyor. Belki benden nce bakalarn alyordu koynuna. ok istekli ve scak. ok temiz. zledim tatilde.
115

lerde cinsel yaamla ilgili grlerim olursa, birincisi, sevimeyle parann bir arada olmayaca. Para verip kadna kza sarlamam ben. Yada bir kadn kz bana para verse, sarlanam. Havsalam almyor bunu. Ama ne kadar ok bu ie dolayl dolaysz para kartran. Bizim YSE'de alan arkada 267 dorudan para almyor ama maddesel olarak da yararlanyor tccarn karsndan, biliyoruz. Giydii gmlekler, kazaklar, i amarlar, ayakkablar, oraplar Nezahat yenegemizden. Ara sra dikindii kumalar ondan. Kara byklarn yengemizin hatr iin braktn da kendisi sylyor. Grn'n bir kynden. Ad Murat Toprak. Ama arkadalar Murat Tokmak diyorlar, kzmyor. Henz tatilden dnmeyen arkadamz nianl. Tosyal Ekrem. Tosya'nn iinden. Genimi pirin tarlalar. Devrez aynn kysnda geen ocukluunu dnyann en mutlu ocukluu sayyor. lk cinsel deneyimleri eekle olmu. Fena deildir! diyor. Olduka doal bir iliki gibi anlatr bunu. Nianls Kz Teknik retmen Okulu'nda. Enstit retmeni olacak. Kendisi de Gazi Eitim'de okuyor. Gndzl. Matematik retmeni aday. Bizi lisesi ve enstits olan byk bir yere verirler. ki maa alrz. Rahatmz iyi olur! diyor. Geri maa nemli deil. Babamn pirinliklerinden bize de der. Ama babadan almadan yaayabilmek daha iyi deil mi? Bir sefer hep birlikte sinemaya gittik. Bursal nianls saryla krmz aras bir eftali. arkada dndk bugn. Arkadalarmn biri Manisal, biri Somali. Szleip ayn trene bindik, Ege Motorlusu'na. So-ma'dan olann ad Halil. Babas bac. Karyla kzla ilgisi yok onun. Manisal olann ad Naci. Onun da ancak tek tk deneyleri var. Frsat karsa itmiyor geri. Halil Hukuk'ta, Naci Orta Dou Mimarlk'ta. Ben Siyasal Bilgiler'deyim. Sokakta taksiden indiimiz zaman Elvan avu tartyordu Harpr'la. Kapc Ali'nin kyls olduunu bilmiyorduk nce. Sabaha kadar bekleyeceini, bir cins direni uygulayacan sanyorduk. Konumalar ok ilgimizi ekti. zellikle bir keklik iin bunca duyarlk gstermesi! Bir acma duygusundan ok, ok nce, llmez deneylerinden ve tad kyl kltrnden yararlanma istei bizi kendisine yaklatrd. 268 Pek bir eyimiz yok ama... dedi Halil. Yumurta krsak da olur!.. dedi Naci. Peynir, yumurta, domates, menemen yaparz. ay ieriz stne... Biz armasak sadece ekmekle doyuracaklar karnlarm. Belki paralar da yok. Olan tketmilerdir!.. dedim. Yumurta, ay, eker aldrdk Ali'ye. Halil'le Naci indiler ben mutfakta hazrlk yaparken. ok dayak yemiler karakolda. Elektrik ikencesi grmler. Bir haftadr yatyorlarm otelde. Hl basamyorlar. Hl titriyorlar. Ne biim iler bu iler? Buyrukla insan bu kadar kar m insanlktan? Yoksa insan giderek byle mi olur? Yoksa bir blm eline frsat geince byle eziyeti mi? Yoksa bugnk yetikin kuakta anlalmas g bir aalk duygusu mu var? Bir kere ou ok hdk, cahil. Ellisine geldii halde eline kitap almam bykler var. Szgelimi u apartmanda ka evde kitaplk bulunur aransa? Profesr kitapsz. Yargtay yesi Nazmi Beyin Su ve Cezadan bile haberi yok. Bu kuan, genlere, yani balca zellii okumak ve kltrn geniletmek olan genlere dayak atmasn baka trl nasl aklamal? Biz ki, arkadalarmz arasnda lml biliniriz. Varsl aile ocuklar olduumuz iin de biraz horlanrz. Bu yzden yurtlarda kalmadk. Aramzda anlap bu daireyi tuttuk. Bunlar bizleri bile ar buluyorlar. Koltuumuzda, elimizde kitaplarla merdivenlerden inip karken bize al grm boa gibi bakyorlar. Byle bir profesrn rencisi olduunu dn. Byle bir yargcn karsna ktn, byle bir doktorun masasna yattn, byle bir komiserin karakoluna, byle bir teknik sorgulamacnn eline dtn dn, boktur iin. Bunlardan birinin babakan, birinin cumhurbakan, birinin iileri bakam, biraznn senatr, milletvekili, u bu olduunu dn. Tm yetkiler bunlarda, tm bunlar ynetiyor lkeyi, dn. Dn, acaba Sunay, De-mirel, alayangil, Sabit Osman, her yl hi olmazsa beer kitap okuyorlar m? Menemen pimi hazrd konuklarmz geldiinde. Ama, 269 Ut ol ot, anam anan anam, oem oem oem:.. eKiyonar-d. Akamla artmt arlar, aclar. Doru drst inleyemi-yorlard bile! Belliydi bitkin olduklar. En byk acy basarken duyuyorlard.
116

Naci, oraplarn kartp bir tuzlu su banyosu yaptralm bunlara! dedi. Fakat menemen souyacakt, Yiyelim ondan sonra! dedim. Sonra dediime piman oldum. Oturttuk. nlerine birer tabak koyduk. Su falan getirdik. Otele telefon edip bu gece bizde yatmalarn salamak dncesi de sofrada aklmza geldi. Yemekten sonra hemen bir tuzlu su yaptm ben. Plstik leeni getirdim. Lstik arklarn, oraplarn kardlar. Bu ne sefalet ve bu ne dayanca sefalete bizim kylde? Hi insan bu lstikleri giyer mi? Anadolu ve Trakya'da hep bunu giyiyorlar imdi. Yzde doksan szl, romatizmal; bundan. Konuklarmzn ayaklar tuzlu suda iken, 20 numaraya kp zili aldm. Biraz ge at kapy Sema Hanm. Srtna bir sabahlk alm. Belki baka bir dostu vard odasnda. Ka ay oluyordu biz gideli! Oooo!.. Turgut Bey! Hangi rzgr att? Resm durdum, baka birini bulduysa diye: Bir telefon etmek iin rahatsz ettim!.. dedim. ki konuumuz var, izin verirseniz onlar iin bir telefon edeceim... Rica ederim, buyurun... Rehber de lzm, rica etsem? Orada; buyurun ltfen!.. Ben numaray ararken, bir sigara yakp sedire oturdu. Bacak bacak stne att, kolunu gerdann kad. Ak bir teni vard. Galiba krk yoktu ya. Hem numara aradm, hem kadnlarla cinsel iliki konusunda beybamdan edindiim bilgileri geirdim aklmdan. Beybam ok az demokrattr. Severim. Arkadalarnm ou, hele ehir ocuklar, derinden derine bir dc uauaarna. Brokrat ocuklar zellikle. Numaray evirdim: Mehmet Efendi ile konumak istiyorum... Benim, syle.,. dedi kardan kentsoylu bir ses. Anlattm Elvan avu'la torunu Yaar'm bu gece gelmeyeceklerini. Bizim konuumuz olacaklarn. ok bitkin olduklarn. sterse yataklarn baka birine verebileceini syledim. Biraz diklenecek oldu, yz vermedim, kapattm telefonu. Sema Hanm elini uzatt kapnn nnde: Niye hi gelmedin arada? dedi fsltyla. ok hotun halbuki! Tadrdn, ekiliverdin... Fsltyla sylyordu. Bir buldum bir yitirdim oldun... Gzlerinin iine baktm, itenlili miydi? Yalvarr gibi mi sylyordu? Kendisinin alaca kadar bana da tat verme istei mi okunuyordu gzlerinde? Konumas ve baklar gururumu okad. Eli de elimdeydi hl. Gelirim! dedim usulca. Ne zaman? dedi ivcenlikle. Ne zaman istersen... Hemen imdi? Msait misin? Tuttu kolumdan ekti. Sarldk biribirimize salonun ortasnda. Boyaszd. Kulaklarmdan pyordu. Kalmaa karar vermemitim. Versem de caymam gerekirdi. Direndim. Aada konuklarmz var, ineyim. Arkadalardan izin alabilirsem on birden sonra gelirim. Senin iin ge olmazsa... Saatine bakt: On bile deil hl!.. dedi. Kaar gibi yrdm kapya. Dndm birden. Beybamin tlerine aykr bir yan yoktu Sema'nm. ok nemli deildi ya. stek nemliydi karlkl. Ynetici Hasan Beyi buldum kapmzn nnde. Ne vard acaba? Zilimizi alyordu. Hasan Bey ikinci kattadr. Zart zurt bir adam deildir bildiim kadar. Sizi rahatsz edecektim Turgut Bey efeem!.. 270 271 cs>a ut una; oc vu n sz.:.. Veteriner Fakltesi'nde asistanm. Bir Volvo getirmi sve'ten. Arabay satp daire alm buradan. Biraz pein, biraz bor. Yneticilii istekle yapyor. z mal gibi bakyor btn apartmana. p bidonlarn falan boyatt yalboyayla, azlarna kapak yaptrd. Baheyi dzenletti baharda. tekiler de inadna kayorlar yneticilikten. Naci at kapy. Buyruuun Hasan Bey! Ge Turgut... Hasan Beyi salonun kesindeki koltua oturttuk. Elvan avu sedirin stndeydi. Yaar onun yanma ilimiti. kisinin de ayaklar tuzlu sudayd hl. Naslsnz Hasan Bey? yiyiz, iyiyiz de efeem... Sesini yavalatt biraz. Bu apartmanda baz kat malikleri kafam bozuyor efeem! Bata 12 numara Sabahattin Bey! Sizin, u dedeyle ocuu eve aldnz
117

duymu tamam m? ard beni, esti savurdu. Dedi: "Gidip syleyeceksin, karsnlar!" "Nasl sylerim? Evleri deil mi? Biz nasl getiriyoruz konuk, onlar da getiremezler mi?" "Hayr, it uursuz yeri deil buras!" Burada hi rahat konuamyorum efeem! eri odalardan birine geelim efeem... Getik ierki odalardan birine. Naci kald salonda. Bakn, vallahi kanm bozuluyor! Ben insanlar ayrp semem efeem! Stokholm'den aldm diplomaya da yakmaz bu. Veteriner Fakltesi'ndeyim ama insan sevgim baskndr. Dedim: "Syleyemem!" Dedi: "Syleyeceksin! Anarist bunlar!" "Deildir Sabahattin Bey, deildir Sayn Albaym!.." "Yooook; neyin ne olduunu bana sen mi reteceksin? Az iten ok iler kar! Buras namuslu aileler yuvas. Anaristlerin barna deil!.." Beyin Mit'te altn biliyor musunuz? Beni hogrn, yzm kzara kzara aldm kapnzn zilini efeem... Sonu ve istem? dedi Halil. Ltfen biraz ksaca!.. Geen yl iki gn gzaltnda kalm ve sivil savclk iddianamesiyle Ar Ceza'da yarglanmt. 272 sonu ve istem: Konuklarnz karacaksnz efeem! Bir daha da byle konuklar getirmeyeceksiniz! Bu bir emir mi, yoksa rica m? Ve bizler asker miyiz? Askeriz! Trk milleti yediden yetmie asker deil mi? dedi Halil. karmazsak ne yapar Sabahattin Albaym? Bilmiyorum ne yapar? Belki telefon eder karakola, ora-dakilere bask yapp sizleri rahatsz ettirir zaterif! Yasal olarak bir ey yapamaz elbet. Mit'in forsuyla zart zurt eder biraz... Biz bireyci davranlara, anarizme, terrrizme karyz. Bunun iin yurtlarda kalmadk. ekildik buraya. Dedeyle ocuu insancl dncelerle, konuk aldk. Bu gece burada kalacaklar. Ltfen zaterife syleyin, zel ilerimize burnunu sokmasn. Resm greviyle buradaki durumunu kartrmasn. Benim de Genelkurmay'da tugeneral enitem var. Ona sylerim, aleyhine olur. Evimize iki konuk almz; grlt m var, tepinme mi, pislik mi? Ayptr. O ne biim insan yle? Sayglarmzla birlikte bu dediklerimizi iletirseniz memnun oluruz... Haklsnz efeem! dedi Hasan Bey. Ya itenlikle byle dedi, ya bizi idare etmek iin. Kalkt usulca kt. Yeniden zr dilerim! dedi giderken. Yarm saat sonra kapya bir polis kp gelmesin mi resm giysili? Aklm frlad gitti tepemden. u ie bak. Daha bugn yoldan geldik. Atk kapy. Buyrun, -ne istiyorsunuz? Karakola kadar gideceiz!.. Bir suumuz mu var? Ne yapacaz karakolda? Orasn ben bilmem, biriniz geleceksiniz!.. Naci'yle baktk. Herhalde gzda vereceklerdi. Sadece birimizi ardklarna gre. Ad belli etmediklerine gre... Elvan avu bard oturduu yerden: Grdnz m benim nasl bir bomba olduumu? Nereye gidersem oraya polis geliyor! Cart cart atyorlar benden. id273 aetmm zarar size ae aoKana, riak Drdr, ok uzuldum... Naci'ye dedim: Sen kal evde, biz Halil'le gidelim. Birimiz darda bekler, birimiz konuuruz komiserle... Yrdk polis memuruyla. Karakola kadar da konumadk. Gece sanki kolluk kuvvetleri alarma geirilmiti. Ne kadar polis varsa karakolda ve ayaktayd. Kprdap duruyorlard. Bekledik biraz. Sonra iaret etti beni getiren. Girdim. Hangi fakltedensin? Siyasal Bilgiler'den... Baban ne i yapar? Ske'de doktor... Varsl aile ocuusun... yleyim... Kar deil misin anaristlere? Karym... Nedir bu evinizde kyller, sokaktan adamlar? Sakncal adamlar deil. Sabahattin Bey dbldurmu sizi. Evhaml bir kii o. Evimize konuk aldk, bir su ilemedik. Yardma ihtiyalar vard. Yaralarna bakmak istedik...
118

Kiminle dmler? Dlmler karakolda!.. Ne!.. Ne demek? Anarist diye... karakolda! Kim bunlar? ki kyl: Biri yal, biri ok gen! Sabahattin Beyin kukuland adamlar evinize nasl alyorsunuz? Onlar atacaksnz abuk! Sizi de fileyeceiz! Makinenin banda oturan memura dnd: Yaz bunun adn batan! Sonra arkadalarnn adlarn yaz! Ak kimliklerini, faklte, ev ve memleket adreslerini... Arivden soralm, fileri var m? zleyelim ne yapacaklar bundan sonra? Yazm ii bittikten sonra geldim gene komiserin yanma: Sanrm ortada bir yanl anlama var Sayn Komiserim! Biz terrizme ve anarizme kar olduumuz iin yurtlarda kal274 madik, eve ktk. Kesin olarak bu ilerle ilgimiz yok. Kylleri de sadece insancl adan eve aldk. Buna da hakkmz var herhalde. zgrln olmad sylenen Rusya'da m yayoruz? Evimize alacamz insanlar biz bilmeyecek miyiz? Sabahattin Albay buna ne karyor? Bakalarn rahatsz da etmiyoruz? Konuklarmz atamayz Sayn Komiserim... Bir daha syle bakaym? Konuklarmz atamayz... yleyse ben seni atarm gzaltna!.. Zile bast hemen. Bizi getiren memur girdi. Bu kstah kapat! Akllannca haber versin, getir!.. Bir anda oldu her ey. Ne diyeceimi ardm. Hzla ekip gtryordu memur. ki bir dedirtmiyordu. akas yoktu. Koridordan geerken Halil'i grdm. Bir dakika Memur Bey, arkadama bir ey diyeceim! dedim. Bereket izin verdi. Arkadalara selm syle Halil. Sema Hanma da k usulca. Gzaltna alndm duyur. Maalesef gelemeyeceim. zr dilerim. Akllanncaya kadar kalacakmm burada. Yarn biraz yiyecek getirin. Sizleri beklerim... Haydi bee!.. diye ekti memur. Srklenip gtrldm. ok pis bir odann kaps ald. Ne yapacam bilemedim. Alt kii vard ierde. Oturmaa da, dikelmee de yer yoktu. Hemen durdum kapnn dibinde. Kafam altrdm. Syler misiniz Komiser Beye, ben akllandm! dedim. Glt ierdeki-ler. Sanrm hepsi de iiydi. Yasalara aykr grev yapmlar. i olur da grev yapmaz m? Grev olur da yasaya aykr olur mu? Biraz da dmlerdi hepsini. Baknca belli oluyordu hallerinden. Kapatt gitti beni memur. Kaldm aralarnda. On dakika falan geti, kap ald. O memur geldi, kard beni, gene kapatt, kitledi iileri. Sayn Komiserim! dedim gene, houna gitsin diye. ok haklsnz. Bilerek, bilmeyerek bir hata iledik biz. Acaba izin vermeniz mmkn mdr, konuklarmz sabahleyin karsak 275 cvucn: di uaia ua amasaKr i aKir Duyurursunuz imdi ok ayp olur... Bir dakika, telefon edip soraym. Ne diyecek? Telefonu evirdi, baladlar konumaa. "zin verebilir misiniz?" diyor. "Sabahleyin karalm bir daha hi almayalm!" diyor. "imdi ok ayp olacak!" diyor. Evet evet, arttm birini, sktrdm. "Zararl insanlar deil diye aldk" diyor. "Ama bu gece kalsnlar, yarn karalm, bir daha hi almyalm!" diyor. Peki, peki Albaym, hayhay, peki!.. ' Kapatt telefonu: Bugn kalabilirler! Ama bir daha almayacaksnz. Haydi!.. ktm karakoldan, kotum. Halil, bizim eve girmeden 20 numaraya km. Koup yetitim. Tam kapnn ziline basacakken yakaladm. Sen ekil arkada! dedim. Ben kendim haber vereyim Sema Hanma! Halil ekildi. Kaldm zilin yannda. aldm, at Sema. Syledim biraz ge geleceimi. Sonra bizim eve indim. Konutuk olay. Durum deerlendirmesi yaptk. Ben hemen Genelkurmay'da-ki tugeneral eniteye gidecektim yarn. Hi baka aremiz yoktu. Usulca anlatacaktm yaptklarn zaterifin. Elvan dedeyle Yaar'a birer yatak uydurduk. Kendimiz de birer du aldk. Sonra ben ktm 20'ye... 28 YEN GZALTI Yaar'n anlatt para.
119

276 Hemen ktk rencilerin evinden. Zaten durmak istemiyorduk. Bir gece konuklan olalm dedik, Turgut abeyle Halil abeyi karakola ardlar. Bereket abuk brakmlar. Kendilerini ezdirmeyecek kadar konumay vede bklmeyi biliyorlar. Biz bilemiyoruz. Bize bastlar sopay. Tam, At elin, gt elin, sr atlasn! dedii gibi dedemin. Onun iin hemen ktk sabah olunca. ktk, bahe duvarnn dibinde durduk. Sekiz oldu, birer ikier kmaa baladlar. Yargtay yesi olan: Oooo! Maallah ok erken terif etmisiniz! Komutan olan: Hakknzda soruturma yaptracam!.. Ynetici Hasan Bey: Rica ederim sivilceyi kamayn!.. Derken Harpr olacak grnd: Siz var gelmek ok erken!.. Biz var gelmek ok erken... Siz var yapmak ok yanl!.. Asl sen var yanl Harpr! Yerli kurt armaz yolunu!.. Ben var ok sabr-d, bitti sabr! Ben var Amerikn polis, 277 cciui eimeKi az var ok yanl!.. Yrd to-mafiline doru. Dedem bard ardndan: Sen var vermek bizim keklik!.. Ben var gitmiyor almadan, almadan!.. Geti direksiyona: Ben var sizin iin ok zlyorum. Siz var ok yanl!.. Size anlatamyorum... altrd. Duman kartarak gitti. Kitap yazmayan profesr kt: Kyll rezil ediyorsunuz siz! zellikle Trk kyls tokgzdr. Aramaz bei. Deil keklik, kaz verir, ko verir. Evinin stne konuk vardn zaman kuzu keser, ko keser... karp gzlklerini sildi. Hani yle konuk, efendican? dedi dedem. Bul getir o konuu, ben de keseyim kurban. Bu giden, benim 13 yandaki torunumun kekliini elinden ald. Sen bizi, anlamadan dinlemeden suluyorsun. Bizi agzl sanyorsun... Neyini anlayp dinleyeceim? nat bir ihtiyarsn. Akamdan beri dediini diyorsun. Bir tek szn yok makul. Kuru inat. ocuk tutkunsa, baka bir oyuncak verin yerine. Bir kk kpek verin, beslesin. Bir ift baka keklik verin. Bir ift gvercin verin. Gvercin art deil, verin baka bir hayvan, mesel bir spa... avunsun! nce keklii geri alacaz... Kuru inat dediim bu ite!.. Gzlne koyduumun kavat!.. diye sd dedem herif ayrlnca. Mstearm, o kt: Ne arar bu dilenciler buralarda sabah sabah? Sefaret memuruymu: Ele gne kar memleketin saygnln azaltyorlar! Trabzon milletvekiliymi Halk Partisi'nden: Akam Sabahattin Beyin syledikleri olsa gerek bunlar! 278 Hem de tccar Nejat Beyfendinin... Yaklat dedemin yanma: Siz u Amerikalnn kekliini gaspettii kiiler misiniz? Kekliimizi ald Amerikal!.. ok deerli bir keklikmi haa? ok deerli, fakat satlk deil! Zorlan m ald keklii, ald m? Zorlan gibi bir ey! Gnlmz yoktu!.. Hrriyet'te "Yldrm Servis" var, oraya mektup yazn, bir; bir de Cevdet Sunay'a tel ekin, iki! sterseniz Amerikan Elisine de bavurun. Daha olmazsa Nazmiye Hanma gidin; Adalet Partisi'nin kadn kollan ynetim kurulunu harekete geirsin. Bizim partinin konusu yapaym diyeceim, gc az, sonu alamayz. Hem de, "Bir keklik deil mi?" der arkadalar. Fakat
120

Cumhurbakanna tel ekmeniz iyolur. Bizim hemeri-dir, ok sever bizatihi keklii... Halil'le Turgut abeyler inip geldiler yukardan. Biz, dedi Turgut abey, Genelkurmay'a, bizim Hakk eniteyi grmeye gidiyoruz. Bu memlekette yasalar yrrlkte mi, deil mi; yoksa Anayasa cebren yada hile ile ilga m edildi? Evimize aldmz bir konuu gece yars kartmaa kalkyor zaterif! Siz de gidip Tuslog'un nnde bekleyin isterseniz. leyin kar Harpr. Bu sefer de karken atarsnz: "Sen var vermek keklii!.." Herkesin iinde rezil olur, usanr... Bilmiyoruz Tuslog'un yerini ki! Tarif ederiz biz. Yryelim yle duraa... ki adm attk atmadk, gene yeil bir cip!.. Hay Allah!.. Gene iki bir demediler^ beni, dedemi, Halil'le Turgut abeyleri doldurduklar gibi iine, doru Valinin durduu byk yapya attlar bizi. Aa katta polisler toplanm. Orada baladlar soruturmaya. Bir yandan da azarlamaya: Ulan ne utanmaz insanlarsnz siz? Zrr telefon, alooo, Yeilseki'yi kyller bast!.. Zrrr telefon, alooo, Yeilseki'yi anaristler sard!.. Zrrr telefon... Sa-bahten beri ka telefon geldi, hepsi Yeilseki!.. te iki kyl, 279 biri ok yal, biri ok gen, k e anarizme Kar ugcn^u Bence bunlar iin yaplacak ilem yok mdrm. Hem anlattlar, on gn nce kaymakamln bir yazsyla Sayn Vali Beye kmlar, yardmcsyla ve kendisiyle konumular, geri almak istiyorlar kekliklerini. Bir saldrgan halleri mevcut deil. Silhlar da yok. Silhsz ve saldrsz olunca, saknca var m sokakta dikilmelerinde?.. Onlar byle konuurken baka bir komiser girip geldi: Amerikan Eliliinden telefon ettiler, Yeilseki'de iki kyl bir uak mhendisine musallat olmular. Vali Beyin emri, yakalanp derdest getirilsin bunlar! Vali Bey ubuk'a gitti. Dnte kendilerini grmek istiyor... Sylediler komisere: Onu biz daha nce haber aldk, getirdik; hurdalar! Sorguya ekiyoruz imdi... ekin ve gzaltnda tutun Vali Bey dnesiye... Bizi yeniden kapattlar hi k almayan, hem de pislik iinde bir yere. Dedemle ikimizi. 29 HAKKI ENTEYE TELEFON Turgut'un anlatt para Durun, dinleyin! diye ok srar ettim. Hazszlk ediyorsunuz bu iki kylye! Yukardan bir telefon geliyor, hemen gzaltna alyorsunuz. Gzaltna alnacak biri varsa, o da Harpr'-dr! Siz tersini yapyorsunuz. Harpr bir zorbadr.. Elvan a-vu'un torununa ait olan elcik keklii zorla almtr... Siz kimsiniz yahu! deye sordu komiser. Sizi kim getirdi? Ne aryorsunuz burda? Biz ayn apartmanda oturan rencileriz. Polisler getirdi! nndeki notlara bakt bakt komser, Ck! etti: Sizinle ilgili bir emir yok burda! kisinin getirilmesi emredilmi, onlar da getirmiler. Ama sizi neye getirmiler? Zile bast. Sordu gelen memura: Az nce bu dede torunu getiren kim? Bunlar da getirmiler, emirde adlar yok!.. O arkadalar yeni greve gitti mdrm... Adreslerini alp saln bunlar... Burada da aldlar adreslerimizi, ak kimliklerimizi. (Belki bir daha fileyecekler! Filer ya birleecek ya birlemeyecek bir yerde!..) diye dndm. kn haydi! dediler. ktk. Bir an nce Hakk eniteye gitmemiz gerekiyordu. Hzla 280 281 yrdk Maliye Bakanl'nn, Bankas'nm nnden. Halkmz smren bankann... Bakanlklar'a giden bir otobse atladk. Koyalm unun kurnasna bir tka! diye syleniyordu Halil. Senin Hakk enitede i varsa tabi! Yoksa zaterif bizi temelli hrpalar... var, yok; bir general her zaman bir albaydan forsludur. stelik Hakk enite gldr gerekten... Vede drsttr! Duraktan yrdk. Eski Mill Eitim Bakanl'nn nnden geip Genelkurmay'n kapsna vardk. Fakat aksilie bakn. Hi dnmemitik, ziyaretler kaldrlm, sokmadlar bizi. Kaldrlmam olsa bile kolay kolay sokmazlarm. Kim olursa olsun renci alnmyormu.
121

Tayfun Mater'i bile babasyla grtrmemiler... Ne konuacaksa evlerinde konusun babasyla! diye geri evirmiler. Postaneden telefon ettik Emine ablaya. Enitenin numarasn aldk. Bir telefon da ona evirdik sonra. Buyur bakalm yeenbey! dedi kakr kakr. Enite! dedim. Ske'den geldim. zmir'e uradm. ok selm getirdim. Bir de sana ok nemli bir ey sylemek istiyordum, kapdan brakmadlar. Ama ok nemliydi!.. Syle telefonda!.. Telefonda olmaz enite, ok nemli! Ne konuda bakaym? Yahu enite, bizim apartmanda bir albay var, boyna hava yapyor! Mit'i ss vermi kendine, girene kana, konuklarmza karyor. Yldrm herkesi, durmadan posta koyuyor. Sabahattin Seyhan ad. Bizi biliyorsun, anarizme, terrizme karyz. Gerek devrimcilerin byle sapmalar olamaz, deil mi eniteciim! Biz iki kyly evimize konuk aldk dn akam. Biri seksenlik, biri henz 13'nde. Bu zaterif bizi karakola falan artt. Komisere telefon etmi. Az daha geceyi karakolda geirecektik. Daha gelir gelmez keyfimizi kard yahu enite! Sen una bir grn olmaz m? Yaparsn sen. Yoksa evden kmak zorunca Kalacaz. Bizim iin kt olacak. Btn yaz kirasn verdik, imdi kmak ters gelecek... Enitem, akam evinde bulumamz istedi. Bir general arkadana syleyecekmi albay iin. Demir Sabahattin derlermi ona orduda. sterse elik olsun! Herkes snrlar iinde kalmal... dedim eniteme. Oradan yrdk Valilie, yeniden. Birinci ube'ye vardk. Sorduk Elvan avugil'i. Hl bekliyorlarm kapatldklar yerde. Keke bu durumu, da anlatsaydk eniteye. Valinin yardmclarndan birine telefon ederdi. Kapdaki memurdan rica ettik, bizi grtrsn mdrle. Girdi syledi. Biz de girdik mdre. Efendim, hasta bu dede, emin olun! Fakat ok onurlu bir adam olduu iin sylemez. Akam biraz tedaviye altk kendisini. Gene bakma ihtiyac var. zin verin gtrelim, bizde dursun. Vali Bey gelince getirelim... Kaar gidersiniz! Nerde bulacaz sizi? Nasl gideriz Sayn Mdrm? Adresi belli kiileriz. Okullarmz da alyor. Ayrlamayz ki. Yurtlarda kalmyoruz, tuttuumuz bir evde kalyoruz, bir etek kira veriyoruz... Telefonunuz var m? Yok ama komumuzda var... Oldu! Verin numaray; brakalm... Sema'nn numarasn verdik. Getirdiler Elvan avu'la Ya-ar'. ktk eski yapl il konandan. 282 283 30 KAIRALIM DYORLAR HERF Yaar'n anlatt para. Biz artk sizinle gitmeyelim! dedi dedem. Gitmek zorundasnz. Mdr telefon edecek... Hani Tuslog'un nne gidecektik? Oraya sonra gidersiniz. imdi apartmana gidelim. alalm Harpr'n kapsn. Karsndan isteyin keklii. Kocasndan sz aldnz sanr belki. Alnca da prrr!.. Doru Sulaka'ya. Bir daha da kaptrmazsnz... im ld gitti Turgut abey byle syleyince. Kymz de zledim heralm. Glnaremi zledim. Kekliin zlemi kadar derin birer zlemdi kymle Glnarem iimde. Kekliimi geri alabilsek bir daha kaptrr mydm hi? Olmazsa leyin bir daha durursunuz sokaa. Yemee gelirken sktrrsnz Harpr'. Tuslog'da arkadalarnn arasnda sktrmak daha ho olurdu ama!.. Biraz dald otobs beklerken Turgut abey. Biz bu keklii karamaz myz be Halil? Birden sordu. Ilatt gzlerini. Bir kafa yorsak ya buna! Naci'ye diyelim bir dnsn bakalm. Orta Dou'da cinfikir arkadalar vardr, kafa yorsunlar. Gzlem altna alalm adamn gnlk yaamn. Ev ii durumlarn. Bunun iin de "Eali"yle dostlaalm. Betti Hanmla, ocuklaryla
122

selmlaalm... Durdu, gene latt gzlerini. Yada bak, ocuklarndan birini Karam ysi ceyn yada Racr'i. Sonra telefon edelim: "Kek-]jk gelsin, ocuk gitsin!" ok kyak olur yahu!.. Nasl da abucak ayn ra akverdiler! Yok yok, en iyisi kendisini karmak! diye fsfs etti Ha-iil abey. ocua eziyet olur. Kars keklii Yaar'a teslim etsin, kocasn brakalm... Olaanst bir cokunluun iindeydiler. Ben de, keklii getirip elime vermiler, elik kafesi atp yeniden karaa kafesine koymuum gibi sevin gven iinde alkanyordum. Hatt konuuyorduk kekliimle. Diyordu ki bana: Ardm aramayacaksn diye korkuyordum. Umutlarm tkenmek zereydi... Ben de fsfs ediyordum: Hi ardn aramaz olur muyum? Aramadan durabilir miyim? ok zorluklar ektim. lk gittiinde sen nasl dnp geldin, balln gsterdin, ben de yle gstermek istedim sana ballm! Ama hemen ulaamadm, bir yol bulamadm. ok zorluklar ektim. Ddler karakolda, ok ktlk ettiler, utanyorum. Ancak aabildim kapal yollar, ite u abeylerin yardmyla... Kekliim benimle konumay kesip Guburak guburak... Ky ky ky... tyordu. Dler iinde yzyordum. Dlerim uup gidince alamakl oluyordum. Evet!.. dedi Halil abey. En iyisi drznn kendisini karmak!.. Uygun bir pln yapp... sadeyadan kl eker gibi ekip almak kavat... 284 285 31 HARPIR'I KAIRMA DLER Turgut'un anlatt para. Naci heyecanla dinledi sylediklerimizi. Sonra durdu: Nereden karacaz peki? Evinden! dedi Halil. Nasl evinden? Baya, gece... evinden! Demek biz kapsnn zilini alacaz. Oda aacak. nce birimiz girecek ieri, sonra ikimiz. Balayacaz elini kolunu, gzlerini ha?.. Tabi! Ama sadece kendini balamak yetmez. Karsn, ocuklarn... Ayn zamanda azlarn da balamalyz... nk barrlar... Evet! Karsn, ocuklarn; ayaklarndan, ellerinden... Kendisini sadece kollarndan balarz. nk ok ip lzm. Gzlerini balamak iin de siyah ba ister. Bunlar bir bir dnp nceden salamak gerekiyor. Murat Tokmak arkadamz yapar bunlar... Yaparm, ama ok para gider... Eeee, parasz olmaz tabi!.. Neyimiz varsa koruz ortaya... Tabi, koymamz gerek! Sonra "Yr bakalm!" deriz kavata. Tabi bir de ta286 oanca lazm. Hatt iki. Silh olmazsa yrmez. Niin yrsn? Kar kor. Kars da kar kor. Bunlarn kanlan biraz sporcu olur. Grndklerine bakma. Demek iki de tabanca lzm bize. Bunlar salamak gerekiyor. Orta Dou'daki arkadalara sylesek olmaz m? Salasnlar, dn olarak versinler... Silha para verirsek oa patlar. Kalkamayz... Yalnz, durun bir dakika! Cet gibi deil de, yava yava dnelim. imdiye kadar iki soruya karlk bulduk: Nereden karacaz? Evinden. Ne zaman karacaz? Gece. Saat kata, ka uygundur? Bunun da karl; on birden sonra! On bir biraz erken olur. Hatt on iki! On ikiden de sonra. Yarmda. Herkes yatanda uyuyor olur. Bunlar da iyice dalmlardr. Yarmda alarz zili. Yalnz, burada daha nemli bir sorun var: Yarmda aar m adam kapy? Dz olarak dnrsek amaz. Niin asn? Ortada bir gerek olmal... Amas iin bize gvenmesi gerek. Bunun iin ok salam bir gereke bulmalyz. rnein, "Hastamz var Mistir Har-pr!" Evet evet, bakn bu ok iyi! "Sizden yardm istiyoruz!" Bunu Naci arkadamz syler, ngilizcesi iyi. Ne gibi bir yardm istenebilir? rnein araba. "Zehirlenme oldu, Murat Tokmak arkadamz hastaneye gtreceiz!" Byle deyince aar. Biz de, nce birimiz, sonra ikimiz dalarz ieri!.. Yahu! ocuk gibiyiz! Madem hastamz var diye kandracaz adam, o da bize arabasyla yardmc olacak, hastamz, iki arkadamz alp hastaneye gtrecek; niye evinden
123

karyoruz? Yoldan karalm! Bir arkada ne biner. Bir arkada hastayla birlikte, arkaya. Tarm Bakanl'nn oralara varr varmaz ekeriz tabancalar: "evir bakalm?!" "Nereye?" "Anann baban bekledii yere!" Daha iyi'olmaz m byle? Durun imdi! Demek buraya kadar tamam oldu i. Gece. Evinden. Hastamz var diye. Kendi arabasyla. Tarm Bakanl'nn oraya varnca... O zaman demek ki ipe, gzbalarna gerek yok, sadece tabancalar bulmak yetiyor... 287 m Tarm Bakanl'nm oradan, bir yere gtrp kapayacaz. Gene de balamak gerekmeyecek mi drzy? Hem kollarn, hem ayaklarn. Hem de gzlerini. Demek ipleri ve gzban mutlaka salayacaz... Salarz! Kolay! Tabancalar da Orta Dou'daki arkadalar yoluyla Devgen'ten alabiliriz. Belki dernekten birini verirler aramza. Bunun iin gidip yneticilerle grmek gerekiyor. Ama nce yava yava ap, baka yoldan iki tabanca salayabilirsek daha iyi olur!.. Byltmemek iin konuyu... Neyse! Biz imdilik iki tabanca, ip vede gzba diyelim... Evet, ama yazalm bunlar! dedi Murat. Unutulur!.. Naci kt ald nne: ki tabanca, ip, gzba... diye yazd kda. Geliyoruz nc byk soruya: Nereye karacaz? Bizim kye!.. diye bard Elvan avu. Hi konumuyordu, ilk kart sze. Sonra hemen durdu: Bizim kye olmaz, sezer Karami drzs! Bir araba geldi, kimin? Harpr'n. Zaten tanr arabay. Gelir dikilir yanmza, ne sylesek kand-ramayz. Tilki gibidir. Koyunlu'ya karalm iyisi! Orda bililer ok. Arabayla gece gireceimiz iin kimse grmez. Kpekler rer, ama rsn, abuk gireriz birinin avlusuna... Ka kilometredir Koyunlu ky? Sabah olmadan varz canm!.. Olmaz! dedi Murat. Betti Hanm bekler bekler, gelme-, yince kukulanr. Polise telefon eder. Keserler yollar. Krk- ' l'ya varmadan evirirler. Olmaz... Kye karmak zaten olmaz! Ben katlmam... j Hayr, kye karmak pratik deil. Arabay nereye ataca- -| z? Atmayp saklasak bamza bel. Yarm gnde bulurlar. Araba bulundu mu biz de bulunuruz. Ayrca hemen evine telefon etmek lzm. Radyoya,, gazetelere falan bildiri vereceiz: "Keklik gelsin, Harpr gitsin!" Bunlar hep ehirde olacak iler. i u^amauo gemaan giDi. ehir mthi bir orman. Kendimiz ortaya kmadka bulamazlar. Kondular-dan birine atarz kapa. Yada en iyisi byle bizim gibi grup Tcalan arkadalarn dairelerinden birine. Bunu da aratrmak gerekiyor. Not edelim. Kalnacak apartman dairesi... Bir dakika! Apartman dairesine karar verdik mi? . E baka nereye karabiliriz? Gecekondulardan birinde rnein? Hangisine mesel? Var m dostumuz? Haklsn! Tanmz bile yok... imizden biri araba srmeyi bilmeli. Bir yerde hemen almal Harpr'n elinden direksiyonu. Yk boalttktan sonra da, arabay bir yere gtrp brakmal. Polis nce arabay bulmal. Araba bulundu ama kendileri nerede? Hem de ok ters bir yne brakmal ki arasn dursun! Yada tam tersi. in bu noktas da psikolojik adan dnlmee deer. Yazalm: "Arabann braklaca yer?" Bu i oluyor galiba! diye yekindi Naci, Kral bir eylem! Ama temel devrimci eylemle ban ok iyi kurmak gerekir. Soyut olarak bir keklik sorunu gibi anlalmas eksik olur. Yapacamz eylem, Amerikan emperyalizmine, en azndan sembolik bir tepkidir. Amerika'nn Trkiye'deki s, tesis ve mevzileri sorununa bir tepki! Trkiye'deki krk bini akn igal kuvveti okluundaki Amerikan personeline, zellikle uzman ve danman ad altndaki ajanlara bir gzda dr!.. Yazacamz. bildiride zetleriz bunlar! Evet! Ksaca zetlersek ok iyi olur! zetleriz, kolay! imdilik bunu geelim. lerleyelim bir basamak daha. Harpr'la biz de kapal kalacaz tabi. Beslenme sorunu! Ka kii kalacaz? En az iki. Birimiz zaten zorunlu olarak kacak. D ilikileri bu arkada yrtecek. kimiz de ban bekleyeceiz. Birimizin ngilizce bilmesi gerekir. Naci olacak bu. Belki karsna bir mesaj yazdracaz: "Yayorum. ok iyiyim. Keklii teslim et. perim." 288
124

289 Evet, bir de bu nokta var? Konualm. Bence istemek gerekir! Niin? Hem bunca masraf edeceiz, hem de domuzdan kl koparmak sevaptr... Fidye istersen amalarmz bulanr. Bu gzelim eylemi glgelemi oluruz. Bence iin iine para kantrmyalm. Belki sembolik olarak bir tek dolar istenebilir. Ama asl sembol kekliktir burada. Grnte keklik iin... Ama asl "sahibine sorulmadan gaspedilmi bir keklik" var ortada. sler, tesis ve mevziler de byle deil mi? Bunlara karlk para istersek ka milyar dolar istememiz gerekir? Yok yok! Fidye yok! Tek dolar istemek de yok! Vatan topra parayla satlmaz. Parayla llmez. Parayla bir arada dnlmez. Konuulmaz... Para sz, fidye sz, kesinlikle gemeyecek! Sadece keklik!.. Evet! Bylece bir hayli ilerledik. Devam edelim: Kalacamz yerde beslenme sorunu. Bunu da nceden salamak gerekiyor. Hatt kalacamz yeri belirledikten sonra bir miktar gtrp nceden stok yapmak faydal olur... Koca Ankara'da a kalmayz! Bence bu sorun deil! Peki! Adam keklii vermee raz oldu. Bunu karsna bildirdi mektupla. Mektubu postaya verdik. Kars keklii alp getirdi: Nereye? Kime? Ne zaman? imdi de bunlara karlk bulalm... Elvan avu atld gene: Keklik doruca bize gelmeli, Yaar'la bana! Siz nerede olacaksnz? Gideriz hana, handa oluruz! Zaten burda durucu deiliz... Kekliin handa size teslim edildiini saklandmz yerde biz nasl bileceiz? Bir arkadamz balanty salamakla g290 revli olacak, ama o arkada hana vard, handan bize geldi, polis izler, kskvrak yakalar hepimizi; olmaz bu! Olacak biimini dnelim yleyse!.. dedim. Ben ne diyorum? Keklik hana gitmeli, evet. Dedegil de keklii alnca yryp bir yerden gemeli. Daha nceden orada bir yerde duran arkadamz kafesi ellerinde grmeli. Hemen gelip bize haber vermeli, biz de herifi salmalyz... Salma ilemi ne zaman, nasl olmal? Gece! Gene gzleri bal. Silhl iki arkadamzn nnde, bir kebama getirip, "Haydi, bir daha kimsenin kekliini alma! Haydi, a gzlerini! Bu sefer ucuz kurtuldun, bir daha kurtulamazsn! imdi ardna bakmadan yr! Bakarsan kurunu yersin!" demeli. Ve herif uzaklanca biz de tymeliyiz... Toparlayalm yleyse: Adam karsna mesaj yazd. Kars keklii hana gtrd. Dedegile teslim etti. Dedegil yrdler. Arkadamz yrdklerini grd. Gelip bize syledi. Biz adam saldk gece. Btn bunlar ksa ksa not edelim... Bir de tersini dnelim! Bu herif biraz manyak grnmyor mu size? Manyaka tutmuyor mu keklii elinde? Ya geri verilmesine raz olmazsa? Mesaj yazmazsa krsna?" O zaman ne yapacaz? Evet yazmayabilir, direnir... Bir de buras var, evet... Direniyor gnlerce... ldrecek miyiz? Yooo, asla! yleyse ne yapacaz? Direniyor. Korkutuyoruz, korkmuyor. Douyoruz falan, eilmiyor. ldrmeyeceimizi de sezdi? A brakrz drzy! Puro iiyor, ttnsz brakrz! Evet, bu da bir yol, ama sonu abuk alnmaz. On gn dayanabilir ala. Belki ttnszle de... Bakn ne diyeceim? Herife hi yklenmeyiz mesaj yaz ' diye. Kars alp getirir keklii. Kocasn kurtarmak iin bir gn bile beklemez. Keklii smsk tutan herifin kendi! Kars 291 i holanmyor belki bu iten. Kocasnn gnl olsun olmasn, kafesi kapt gibi getirir verir. Bu byle bence... Evet, bunu dnemedik... Fakat! Baka bir sorun var. O da imdi geldi aklma. Biz adam braktk. O da ardna
125

bakmadan yrd. Sonra ne yapacaz? Sonra tamam! Daha ne kalm sonraya? Kendimiz ne olacaz? Kalacak myz o evde? Yooo!.. Niye kalalm? Gelecek miyiz buraya? Eveeeeet! Buras var!.. Buras var ya, evet!.. Hemen toplarlar bizi. Doru karakola... Karakolu falan p bana koy o zaman!.. yle!.. Ne yapacaz peki? Karma iini biz yapmayacaz... Kim yapacak? Biz evden hi kprdamayacaz. Ama plnlayacaz. Her eyi adm adm plnladktan sonra, bizden apayr bir takm gelip herifi karacak! Onlar zili alacaklar, herif de aacak, yle mi? Yok, zili biz alarz! Bakasna amaz... Zili biz aldk, hastamz var, yardm et dedik. Adam kapy at. Arkadalar nereden nasl gelecekler? Biz onlar biliyor isek, polis bizi yatrr sopann altna, akr akr syletir: Kimdirler? Nerdedir?.. Bilmiyorsak, nereye gelip duracaklar, arabaya nasl girecekler, nasl karacaklar? Ve bizim hasta arkada ne olacak? Batan sona kart iler! Buldum! Apartmann nnden, sokaktan karrz adam. rnein sabah ie giderken. Arkadalar gelip yerlerini alrlar nceden. Adam arabasna binerken silhlan ekip dolarlar ieri. Derler, "Sr bakalm!" Srmez adam! Her yan insan! Birikiverirler! Elde silh var, ama vurmak, ldrmek kolay m? Hayr, byle olmaz! Baka bir takm, kendilerinin salad arabayla gelip adam karacak. Ve ilerinden biri ofr -olacak. Hem bakn, demin ofr lzm dedik, ama not etmedik! Bence adamakll kart iler! Gerillaclk zor i yani! Tutmad bizim pln. Yeni batan dnmek lzm. Nasl karacaz? Evinden karacaksak, kapy nasl atracaz? Gerillaclk ocuk oyunca deil!.. Ben ne dndm bakn! Herifi serbes brakmadan nce art koarz: Hakkmzda kouturma yaplmayacak! Garanti isteriz. Garanti verilmedike brakmayz kavat!.. Kim verecek garantiyi!? Polis! Ama bizim polis verir mi? Verebilir mi? Yahu, bana bakn! Biz byle bir i yapnca, poliste falan "kalmaz bu! Senin Demirel'in, Sunay'n, Haldun'un, alayan-gil'in yay gibi ayaa kalkarlar. Eli Bey kar ortaya. Yarm saat sonra Johnson deme verir. Yer yerinden oynar. Yerli yabanc basn, radyo televizyon habercileri doluurlar. Meclis'te gndemd konumalar yaplr. Nazmiye Hanm der, "Ben biliyordum, dedeyle torun bana geldilerdi!" Hkmet verir mi "byle bir garanti? Eh, vermezse kendi bilir! Biz de salmayz!.. Ka gn? Garanti verene kadar!.. Arama taramalar, basknlar... Ayrca, barnmamz zorlar. Yeme ime, ykanmamz... Kalacamz evde arkadalar skr. Yatma kalkma... Evet! Bin bal bir sorun. Bunu bizim, geni geni bir daha dnmemiz gerekiyor. Hem de yeni batan. Vede yava yava... Hesapl, ince ince... Oturup bir yemek yedik ge vakit. Naci; Elvan avu'la Yaar' Samanpazar'na gtrd. Biz de oturduk, yeni batan dnmee baladk. 292 293 32 HAKKI ENTE HOGELD Turgut'un anlatt para. Ben hi aklmdan geirmiyordum Hakk enite kalkp bize gelsin! Biz bekr rencilerin kald apartman dairesine. Koskoca general.
126

Sema Hanm bizim zili ald. Saat be sularyd. Halil'le ben varz. Okullarmz almt gndz. Fakltelerimiz yakn Halil'le. Halil benim fakltede izledi treni. Olaylar kt, sol yumruklar kaldrld havaya. ki arkada yaraland. Dekan bizim, Aranza kkrtclarn girdiinden kukuluyum. Doldurua gelmeyin. Kendi aklnzdan gememi dnceleri uluorta barmakta ll olun. Nasl farkna varmyorsunuz, sizleri eke eke trl sakncalara gtryorlar? Kahrolsun faistler!.. Kahrolsun Amerikan emperyalizmi!.. Kahrolsun zgrln, kardeliin dmanlar!.. Kahrolsun para babalan!.. Yaasn Trkiye halk-halk... O anda biribirine girdi kalabalk. Polis doldu salona. Mo-lotof kokteylleri, gz yaartc bombalar atld. Copland kzlar bile. Pek ounu arkadalarmzn tutup gtrdler. Azmzn tad yok. Gerilim iinde kp geldik eve. Biraz da karamsarlk kt stmze. Bu yl gvenlik iinde ders yapabilecek miyiz, 294 a; uu$>muyuruz arpac Kumrular gibi. Sema zili ald. Ben atm. Sevindim yzn grnce. Telefon! dedi. Halil de, ben de bakp kaldk. Belki yatsak daha iyi olacakt erkenden. Kim aryor acaba? Kimlerde numaramz olduunu dndm birden. abuk abuk ktk merdivenleri. Almac kulama gtrdm: Buyrun efendim, ben Turgut! Genelkurmay Harekt Dairesi buras. Ben Yarbay Sami. Sayn Tugeneralim bu akam alt buuk sularnda size buyuracak. Evde olup olmadnz renmek iin telefon ediyorum. Bu akam alt buukta m? Bu akam, evet... Buyursun, bekleriz... dedim. Bir yandan da merak etmee baladm, hangi dada yatyor len kurt? Fazla oyalanmadm Sema'nn orda. Halil de merak eder. General enite! Alt buukta bize buyuracakm... Hakk enite? Bize? Evet... Ne var acaba? Ben de merak ediyorum... Neyse! Hele ki akam yakn. Ortal toplayalm. Kahvemiz var. Olmazsa oralet yaparz. Yemek zaman da. Biraz oturursa, bu akam darda yemek istiyorduk deriz. kmaz bizimle. karsa gider bir yemeini yeriz byk lokantalarn birinde. Paray bize verdirecek deil ya kocca general... Gittike biraz daha sk oluyor Hakk enitemin eli. uradaki Botanik Bahesi'nin oradan yeni bir daire ald, 200 metrekare. Taksit dyor. Sanmam ki yemek smarlasn bize. Lokantaya gidersek biz veririz hesab... Evde peynir ekmek yiyecektik deriz... Zil ald o sra. Atk, Naci... Zil ald, atk, Murat... Zil ald, Tosya'dan telgraf: Ekrem arkadamz, yarn geleceini mjdeliyor... Arkadalar soyundular, ykanp paklandlar. Naci'nin bir295 ka izimi varm, Ciet masann Dama. mz. uc unang ^^^ dik. Koltuklarn, sehpalarn falan tozlarn aldk. Gerekten, yediye yirmi kala buyurdu Hakk enite. Olduka souk. Eskiden sarlr perdi beni. Bu sefer kuru kuru elimi skt ve bakmad gzlerime. Arkadalarma da scak davranmad. (Bir aksilik var ama bakalm!) dedim iimden. Oturduu koltuun yarana oturup beklemee baladm. Murat'ta bir Maltepe varm, tuttu. akman da akt. Halil kltablasi getirip koydu yanbama. Bir de sorduk: Naslsnz, afiyette misiniz Sayn Generalimiz? yiyim! dedi ksaca. Alnd biraz: Siz naslsnz? Biz de iyiyiz. Coplanyoruz. Dayak yiyoruz... Kimden? Polisten! Okullarmza kadar doluyorlar. Kz erkek demeyip vuruyorlar. yaralmz var gene bugn. Biz kendimizi zor attk kalabaln kysna!.. Siz onlardan vurmadnz m? Yok muydu tabancanz? Gld Naci: Ne arar Hac Ahmet'te kav akmak? Byle giderse olacak galiba! dedi Murat arkadamz. inizden gren yok mu nnze kazlan ukurlar?
127

Bizim Dekan da onu syledi bugn, konumasnda... Kkrtt m biraz da? Kukuyla baktk yzne: Kkrtmaz Dekanmz! renci sever kendisini!.. Emdi savurdu sigarasn. Bir sre konumad. O konumaynca biz de konumadk. Onun bize bir syleyecei vard, besbelli. Telefonda sylemitik isteimizi biz. Belki bir ara benim sormam gerekirdi. Konuabildi mi zaterifle, kulan ekebildi mi? Tam bu noktada aklma geldi, sordum: Telefonunuz gelince Sabahattin Beye inip sormak istedik, sizi evimize almakta saknca var m, yok mu?.. Daha dorusu izin almak iin...- dedi Naci. Emdi bitirdi sigarasn. Yzkl parman vurdu koltuar Ne yaptnz ileri? Kolayladnz m biraz? Hangi ileri enite? Ben sordum. Saladnz m ipleri? Biribirimizin yzne baktk: Hangi ipleri Generalim? pleri, siyah gzbalarn? <:Bir ey anlamadk sorunuzdan? Tabancalar? Kalacak yeri? Baktk biribirimizin yzne: Ne demek istiyor bu? Ne konuuyor? Dn akam konutuklarmz m soruyor? Onlar soruyorsa nerden duydu? Yoksa iimizde bir put mu var? Neydi durum? Hibirimizin yznde ufack bir k yoktu. Sadece gl yapra geniliinde birer kuku. O da dalp gidiyor abucak. Bekliyoruz biraz daha alsn enite. Ne zaman karyorsunuz Harpr'? Sorduunuz soruyu hi anlamyoruz Generalim!.. dedi Murat. Acaba Mit'i Albay size yanl bilgiler mi aktard bizler iin? Kalarnn altndan altndan szd Murat': Yanl doruyu semek iin baz yntemlerimiz vardr, onlar kullanmadan kmayz ortaya Murat Bey!.. Bir ey soruyorsam, doruluuna inandm iin soruyorum... Ama yok byle bir ey! Nasl sorarsnz? Hakk enitem vurdu elini koltua: Var diyorum! Olmasa sormam diyorum!.. Her yer ajan, kkrtc ajan dolu... Harpr' karma konusunda kim kkrtt sizi? Bizi kimse kkrtmad, yok byle bir ey!.. Yok olan ne! Kkrtma m, karma dncesi mi? kisi de yok! dedik hep birden. Bakn! Beni iyi dinleyin. Ak konualm. Bo yere yormayalm biribirimizi. Karma dnceniz, daha dorusu dnz var. Bu bir gerek. Fakat ben kkrtmann da olup olmadn anlamak istiyorum. Daha dorusu siz var dediniz de, kkrtc kim diye soruyorum... 296 297 sblak yakalanmtk aslnda. Biraz gururluca bir dn yolu aryorduk. Ama bir trl bulamyorduk. Yok byle bir ey! Kimbilir kimler, neler neler uydurup size ulatrd? Bu sralar biz rencileri, iileri, tm devrimcileri ekemeyen ok! Her trl sulama, iftira yaplyor... Ben yok demiyorum. Amerikan emperyalizmi de var. Kkrtclar da var. Fakat somut rnek zerinde konualm, sizi kim kkrtyor? Ayrca sizi haksz yere kim suluyor ve niin? Burada Harpr' karma tasarnz konutunuz mu, konumadnz m? Bunun iin gerekli ipi, gzban, tabancay, evi, vesaireyi bir not ettiniz mi, etmediniz mi? Bunlar salamaa baladnz m, balamadnz m? almalarnz ilerledi mi? Herifi ne zaman karyorsunuz? diyorum. Bir ara aklmn ucuna dedi geti: Yoksa karmamz istiyor muydu? Bize yardm iin mi gelmiti? Ama birden silindi byle bir umut. stese bunca salam bilgiyi bizden birimizden
128

alm olurdu. Bakalarndan, byk olaslkla bir ajandan ald bilgilerle bize destek olmaya kalkmazd. Terrizme, anarizme hangi anlamda karsnz Turgut? Karyz, nk bunlar devrimcileri sonuca ulatrmaz... Olumlu bir sonuca ulatrmaz demek istiyorsun... Evet... Soruma karlk ver, hangi anlamda? Bocaladm bir an. Naci atld: Tartlacak bir konudur bu!.. Harpr' karrsanz bu terr yada anari deil midir? Yoruma bal!.. dedim ben de usulca. Bana telefon da demitiniz ki biz bunlara karyz. Ben de sizi yle biliyordum. Onun iin Albay Sabahattin'i arp, "Rahat brak ocuklar!" dedim. O da yannda getirdii bantlar koydu nme: "Ltfen unlar dinleyin generalim, sonra izin verirseniz polise intikal ettireyim!.." dedi; iyi mi? Aklmz suya ermiti oktan. Hi kaacak yerimiz yoktu. Tam yakalanmtk. Bundan sonra nefes alsak adamn elinin 298 adamn belki oturup urada kadn kz stne konutuklarmz, benim Sema ile, Murat'n Tccar Nejat'n karsyla ilikilerimizi falan hep bildiini dndm. rperdim. nsanlk d bir haber alma biimi deil mi bu Amerika'nn gelitirdii? Ve bir anda karar verdim: Bundan sonra bir ey konumak istersek d-arda konuacaz! Evde t yok. Konutuklarmzn yzde doksann dinleme olanana sahip bunlar. Sade dinleme deil, saptama. Annda... Ne dediimi, niyetimin ne olduunu anladnz sanyorum? Anlyoruz Generalim... dedi Murat. Size ne elin keklii, nenize gerek onu almak? demiyorum. Byle bir konu vardr, ilginizi ekmitir, geri almak istersiniz. Ama yarm gn nce inanmadnz eylemleri tasarlarken fazla ivedi davranmanz kt! Bylesine, ocuka deilse bile, ocuksu dlerle amacnza ulaamayacanz bir yana, amacnza ve ailelerinize de zarar verebileceiniz ak deil mi? Tamam! Sz frsat gemiti eline! Yakalamt bir gafmz! Amz! Diledii kadar t verebilirdi artk! Ve ok kzdmz hi farketmeden, bunlarn houmuza gittiini de sanrd stelik. Biz de dut yemi blbller gibi susardk. Susuyorduk. Hibirimiz azmz ap bir ey demiyorduk. Elini vurdu gene enitem koltua: Bir isteiniz var m? Kalkacam... Bir kahvemizi iecektiniz!.. dedi Murat. ay koymadnz m? ay ielim daha iyi... Murat kalkt, hepimize ay getirdi. steimiz var... dedi Naci de. Syle, dinliyorum... Bu vericiyi sktrn evimizden... Kaldrtma yetkisi koydurtanndr. Ben koydurtmadm... Donup kaldk. Daha bir ey konumamz gerekmezdi. a299 iip gltSinai. OOZ eilllll amauctaa. yr^viiuauLajui n,.,.. Ama anlamadlar. Konut dokunulmazlmz, zel yaammz, her eyimiz inenmi oluyor! inetmeyin siz de... Nasl inetmeyiz? Getirmi koymu vericiyi? Yudumlad ayn: Gzel olmu! dedi saatine bakt. abuk abuk yudumlayp kalkt. Kapnn dibine ytk. Sanki orada konutuklarmz duymayacakt zaterif. Yarm da bizim elimize geecek bunlar. O zaman da biz mi kullanacaz ayn yntemlerle? Hoakaln. Derslerinizi iyi aln. Baarlar dilerim... diyerek, ayr ayr ellerimizi skt. Tam kyordu durdu. Size kk bir de haberim var: Elde edilen bilgiler nda, John Harpr'n durumu bir raporla Amerikan Asker Yardm Kurulu Bakanlna bildirildi. Kiisel gvenliini hesaba katarak baka bir yere aktarlmasn gerekli grdler. Nereye aktarlacak, ne zaman
129

gidecek? Belli deil henz. Yani, karmak isteinizi srdrseniz bile karamayacaksnz adam. Gereken btn nlemleri aldlar... Enitenin bu haberine sevindik galiba. Ama kendisine bir ey demedik. Benim sezgime gre ocuksu bir sevinti bu. Hi olmazsa etkisi olmutu konumamzn. Bizi de hesaba katanlar vard demek? Oh... Enitem ellerimizi birer daha skt, kt. Kapy kapatp dndk yerlerimize. Vay rzkrk dimacunu vaaaay!.. ok zledim lahana dolmasn bee!.. Vay olmaz olas cier tavas vaay!.. Vay zkkmn peki Papaskaras vaay!.. Badem ekerini sevmedim ben!.. dedi Naci. kelek peyniri daha iyi!.. dedi Murat. Sonra ekledir Houma gitti senin enite! Ee, iyi askerdir kendisi... drlen rencilere, fakltelere yaplan basknlara?.. Ben sadece "yi askerdir" dedim, baka bir ey demedim... Syleyelim Elvan avua, Yaar' alp gitsin kyne... Yarn Krkl dolmuuna bindiriverelim... hhoo!.. Hooo!.. 300 301 33 GAZETEC FAZIL Yaar'n anlatt para, Tuslog'un nnden alp gitti polisler bizi: Bir daha buralara yaklamayn! Grrsek karakola alrz gene! Daha uzun kapanrsnz bu sefer. karan da olmaz. rrsnz... Gidip Kzlay parkna oturduk. Hani bizi vali grecekti? dedim dedeme. Unutmutur. Buralardayz. arrsa gideriz... Halil abey hana geldi, konutuk. Karmaktan vazgetiklerini, baka plnlar dneceklerini, btn konumalarnn banda alndn, kendilerini polisin izlediinden kukulu olduklarn bir bir anlatt. Bu polisin sivil giyinmi polis olduunu ben nce dnememitim. Bundan sonra handa konuurken biz de dikkatli olacakmz. Polis belki bu konumalar da dinliyordu. Halil abey, gerekince bizi alp otobse bindireceklerini, yada otobs duraklarnda konuabileceimizi syledi. Biraz da para verdi. Gidersek Tuslog'un nne gidecektik, ama imdi oradan da sepetlediler. Kzlay parknda oturuyoruz. Buraya birka sefer gelip gittik daha nce. ki bank kalm. Ortasndan yol geirmiler. Koa koa gelip gidiyor insanlar. Sabahlar da bir dolu kadn kz birikiyor. Bol donlarn giymiler. Bzlmler. Omuzlarnda yn allar. Kyllkten 302 tam kmam, kamam kadnlar. Krpeleri de var ilerinde. Cam sildirmee, ev temizletmee, amara diye alp gtr-yorlar.Otuz bee, krka gelir gnlmz... diyorlar. Belki de bazlar bekr heriflerle yatyordur. Bundan da alrlar biraz. ehirde bu iin paralsnn ok olduunu ok duydum. Birden, elinde fotoraf makinesiyle bir adam yanat yanmza. Byklar saakl. Deriden bir ceket giymi. Palamut kliine benziyor gzleri. Vara yoa glmesi de eksik deil. nce t edip bir resmimizi ekti. Ne oluyor, dur! demesine kalmadan dedemin, bir t daha etti. Sonra gelip yanmza kt bankn dibine. Gelip geenler de baktlar. Merhaba dede!.. Merhaba ama... Naslsn bakalm? yiler iyi, dirliimiz it dirlii! Dede anlat, nooldu sizin keklik dvas? Onu sen nerden biliyorsun, kimsin? Trabzon milletvekili arkadam telefon etti. Ben gazeteciyim. Az nce sizi Tuslog'un nnden kodu polisler; oradaydm. Uzaktan ektim resimlerinizi. Sulaka'nn hangi kyn-dendiniz bakaym? Syledi dedem kymz. Daha bir sr sorular: Ad ne kekliinizi alan Amerikalnn? Ne zaman oldu bu i? Nasl geldi kynze? ok mu av yapyorlar? Makineli tfeklerle mi
130

vuruyorlar? Ne i verecekti oluna? Niin vermedi? Kekliin elcik olduu doru mu? Karakolda dldnz de syledi arkadam? Demek almaynca gitmeyeceksiniz? Ayaa kaldrd ikimizi, ardmz da Gkdelen'e dndrd, bir de yle ekti resmimizi. Bunu gazeteye yazacam dede! Yarn kar, okursunuz. Sizin dvaya faydas olacak inaallah!.. Dedem, naallah dedi. Parkta otur otur, canmz skld. Kalkp Kzlay'da dolatk. Gkdelen'in, bir sr pastanenin, oturma yerinin, geysi sa303 tan maazann nnden getik. Yrye yrye Tarm Bakanl-'na kadar ktk. Daha yukar getik. Kuulu Park'a kadar varp iine girdik. Oturduk biraz. len bir bakkaldan ekmek aldk. Biraz daha oturduk Kuulu Park'ta havuzun kysnda. Gr aalara, kavaklara baktk. Seyrettik dallardaki ku ykn. Dedemden az yal bir adam, gsnde bir fotoraf, makinesi, iki torununu gezdiriyor, hem de resimlerini ekiyordu parkta. Bunun fotoraf makinesi gazetecininkinden bakayd. Onunki akmaklamp duruyordu. Bununki t ediyor sadece. Benden az yal bir ocuk da bir tablann stne dizdii simitleri satmak iin urayordu. Birden, Kalk Yaar! dedi dedem. Kalk, Nazmiye Hanma bir daha gidelim! Canm ok skld kalk! Belki kendi paralarmzdan yz lira daha alrz. Bir de sorarz syledi mi, Attil Beye? Oturmaylan olmaz dedem, kalk... Yamayacak yamurlara neden min diyorsun daha? Yamaz yamaz da bakarsn yaverir!.. Sellice yap ortal batrmasn aman!.. dedim. eke eke alp gtrd beni. uradan myd, buradan myd? Buday Sokak bana vardk. Polisler daha kardan evirdiler nmz. Anlattk gene geen seferki gibi. Hani bir grmtk ya! On gn kadar oluyor! Unuttunuz mu? Nazmiye Hanm, "Gene gelin!" demiti o zaman. Birka gn ge kaldk, ama geldik. Brakn girelim... Meerim bunlar o polisler deilmi. Sk sk deiirlermi. Nasl da benziyorlar biribirlerine. Ayn byk, ayn geyim, ayn don... Ayn tabancalar... Siz deitiyseniz Nazmiye Hanm da deimedi ya, brakn girelim! , eriye bir sormamz lzm! dedi biri. Kysoyluydu he-rahm. Sayin hanmefendi gelsinler derse girersiniz. Demezse katamayz dedecim!.. Sorun! Heralda tanmazdan gelecek deil. Asaletine ya-ktmrsa desin! Avlu kapsndan girdi konuan. Zile bast. Geen seferki 304 temizliki kadnd kan. Onunla konutu polis. Ayaklarna tok-yo giymi, bir de uzun don ekmiti. Kollar emreli. ki adm yrd talktan. Tandm kendilerini! Gelsinler. Ben Hanmefendiye haber verim!.. dedi. Yreime su serpildi. Ama bir yandan da ikirciklenip duruyordum. Ne sonu verecekti yeniden gelmemiz? Geen sefer geldik, ne verdi, bu sefer versin!.. Gelin bahak! dedi, eliyle ard polis. Gittik. Temizliki kadn, kendi evine varyor gibi karlad. Taknd gler yzn. Buyrun! Buyrun dede!.. tekinin yerine bu olayd Babakann hanm! Sere kuunun dili gibi vicir vicir. nsana, daha kardan varma cesareti veriyor. Ben Nazmiye Hanm tutmadm. Donya. Demedim ya dedeme. Gene byk salona oturduk. Hanmefendi telefonla konuuyor biraz. Haber veririm. Naslsnz? Ne yaptnz? Olmad m iiniz? Bir keklik iiydi deil mi sizinki? ok insan gelip gidiyor, yurdun her yerinden. Gelenleri biribirine kartryorum... Byk ban byk derdi olur, dorudur... Size nce ay getireyim. Yahut durun, bir urup getireyim en iyisi! Ahududu urubu var. Yannda biraz da brek. Sonra Hanma haber vereyim... Ekmek yedik! dedi dedem. Gene ackmnzdr!.. Dinlemedi bizi. Yrd gitti. On dakika gemeden de, tepsiyle inip geldi. Onun ardndan da Nazmiye Hanm grnd. Kalkp dikeldik.
131

Hogeldiniz! Hobulduk!.. Naslsnz? iyiler iyi... Ne oldu iiniz? Bir keklik iiydi sanyorum... Bir keklik iiydi, gelip anlattk... Biz bir ey yapamadk. Yaptmsa sen yaptn. Yeniden sana geldik!.. dedi dedem. Attil Beye telefon ettim. Siz de gitmisiniz kendisine. 305 "Herkes beni Amerika yanls biliyor!" diye alnd biraz. Gene de rica ettim: "Frsat bulursanz ilgilenin!" dedim. "Bir ku, bir ocuk. Siyasal bir yan yok. Ticaret yan hi yok!" dedim. Tutar m, tutmaz m bilmem?.. Sleyman Beye sylemek gemedi mi aklndan? O da m yapamazd? Sleyman Beyin ileri bir deil, bin! Bunu da m ykleye-lim? Bizi alp karakollara yktlar. ok cefalar ektik... Haberim var. Syledim, bu noktada ilgilendi. Syledi Haldun Beye, ktnz karakoldan. Buna ben de zldm, ok! zntm syledim Sleyman Beye. Olan olmu, ne yapsn? Eski padiahlar gnnde olsayd, sadrazam byle eyleri duyunca, dururdu akan sular! Batp gittikleri gnlerde bile bu kadar azgn, hem de kuzgun deildi cavrlar. Hatta Rahmetli Atatrk'n gnnde pstlard bilem. Cesaretleri gelmezdi ki bir mal zorla alsnlar da geri vermesinler... Deiti koullar! Bir insanla bir insan, bir insanla bir ku, bir hayvanla baka bir hayvan arasndaki sevgi duruyor. Bakp bytmeyen, tpk bir zorba gibi, sevgiliyi kapp alyor, babakan buna bakmyor; hanm da ilgilenmiyor, hanm olduu halde! Binbir i arasmda insan haliyle unutuyor. Niin ok sitem ediyorsunuz? Bizimki bin'den bir rnek. Birle byle ilgilenirseniz, bin'-le ilgilenip ilgilenmediinizi nasl bileceiz?.. Takdir milletindir, halkndr... Biz de o halkn iindeniz... Saolsun cannz... Brei yememitik, urubu imemitik. Kalktk. Temizliki kadn tuttu kollarmz: Nimete darlmak olmaz! Yeyin iin yle gidin... Elini gsne koydu dedem: Ziyade olsun, Allah daha ok versin... 306 Yakmayz darldmz dan odununu... Bugn istanbul'a gitti kendisi. Oradan Bursa'ya geecek. ki gn sonra gelir. Gelince sylerim. Frsat bulursa ilgilenir... Vard kapya doru dedem. Ben de ard sra yrdm. Bir meur sz var, yzne biraz ayp. Balarsan syle-yim: "Krk bana bu gece lzm, yarna kocam da gelir!" demi eveli biri. Onun hesap... Gya iimizden yetimiti deil mi? pz kyllerini tutmuyor da Amarikanlara kanat geriyor... ktk. Bakp kald ardmzdan ikisi de. Temizliki kadna ayp oldu gibime geldi. Dedem onu bozmak istemezdi, Nazmiye Hanm yznden bozdu belki. ktk dar, syledim dedeme. ok zaman byle olur. Kurunun yannda ya da yanar... ekti kolumdan. Tam yryoruz, bizi Kzlay parknda gren gazeteci nmzden gelmesin mi? t etti, resmimizi ekti gene. Sayn Babakanmzn evinden geliyorsunuz. Kendisi bur-da yok. Hammyla m konutunuz? Beraber ekmek isterdim resminizi. Kardm... Tuttu ikimizin de kolumuzdan. Dnelim bir poz verin, nooolursunuz! Haydin dnn, ok rica ederim, dnn beni krmayn!.. Daha bu eve gelmeyiz. steleme yeenim... ok gzel!.. Anlatn, attnz m? Atmadk, darldk, o kadar... ok gzel! Ama bir de beraber resminizi ekebilsem ahane olurdu. Dnn nooolur? Dnmeyiz, syledik bunu...
132

Biz aaya yrdk, o yukarya! Belki de konuacakt Nazmiye Hanmla. Ayrca ekecekti onun fotorafn. Kuulu Park'a da girmedik. ndik aalara. Kum gibi insand ortalk. Kimi kzn almt, kimi olann. Balarn biribirlerinn omzuna koymulard. rp gibi kzlar, al gibi erkeklerdi gene. Kol 307 ryen erkekler, iki bklm kadnlar vard. Souklar geliyordu kavura kavura Ankara'nn. Orduevi'nin nnden falan getik. Kocca Hacettepe Hastanesi'nin oradan getik. ktk Samanpazar'na. Bir haber, bir pln bekledik Halil abeygilden. Gelmezlerse yarn, kendimiz gitmee karar verdik. Ertesi gn sabah kp geldi Halil abey. Elinde bir gazete. Dedemi de, beni de ald kard handan. Yrdk sokaktan aa. Gkbank'n kesinde durup gazeteyi gsterdi bize. Ara sayfalardan birinde, dedemle ikimizin resmimiz. Arkada Gkdelen. Fazl Akgn'n rportaj. Doksan yanda bir kyl, Cumhuriyet kurulal beri ilk olarak bu yl bakente geldi. Avlanmak iin kylerine urayan Tuslog'da grevli Amerikan uak mhendisi John F. Harper'n zorla ald elcik keklii geri almak iin 13 yandaki torunu Yaar'la yollara den Ulusal Sava gazisi Elvan Bklmez, amacn gerekletirmek iin eitli temaslar yapmaktadr. Ulusal Sava gazisinin Ankara caddelerinde dolamas ilgi ekmitir. Bu arada baz parlamenterlerin kendisiyle ilgilendiklerini rendik. Elvan Bklmez, torununun kekliini geri almadan Bakenti terketmeyeceini sylemitir... Okuyup bitirdikten sonra, Fena deil, ama yazmasa iyo-lurdu! dedi Halil abey. Yrdk. Gznn ucuyla nn ardm kolladktan sonra dedeme dedeme sylemee balad: Herifi karmaktan vazgetik. Sonu karanlk grnyor Elvan dede. Bunun yerine keklii karacaz. Herifi yaknda baka yere aktaracaklarn rendik. Gitmeden karmamz gerekiyor. Bunun iin Yaar'-m yada senin, yada ikinizin birlikte kye gidip bir keklik bulmanz gerekiyor. Sizinkine benzer bir keklik olmal bu... karp iki 50'lik verdi dedeme: Biri yol paras, yiyecek. Biri de alacanz kekliin paras. Parasz bulamazsnz. Bunu koyup sizinkini alacaz. Hi farkna varmayacak. Varsa bile, i iten gemi olacak!.. Haydin... Hi gelmeyecekmiiz gibi gz krpt, sarmt. Yarn, brs gn Naci abey gelip yoklayacakt handan. Harpr'n anlatt para Ben var Colorado eyalet Amerika. Kusra bakmayn benim Trke. Denver benim ehir, byk yok, gzel var. Babamn iftlik var ok yakn. Ben var Jefferson Technikal University bitirdim. Vatan grevim yaptm Army Service'te. Ben var ok istedim Trkiye gelmek. Ben var ok sevmek Ankara. ok var benzemek Denver-Colorado! Eim Betty ve ben pazar gnler ok severiz kra kmak. Ben var ok sevmek av. Fakat keklik av. Deil domuz av. ok gzel var iki tane tfek benim. Bu keklik var bana vermek Seyit Bklmez. Ben var ona vermek ok istedim para. "No para, no para!" almad para. Ben var ok istedim Seyit Bklmez i bulmak. Fakat ok fena geldi Seyit rapor kynden: Labor Party, nasl derler Trke, i Parti oy vermek! Baka bir cmle var rapor, "kam bozuk!" Bizim Tuslog direktr var hibir zman albilimez byle bir adam, kapc olarak bile, kapdan ieri. Fakat ben var ok istiyorum bu keklik gtrmek Amerika, bir Ankara suvenir olarak. Yani demek istiyorum ben, Ankara hatras olarak. Bugn ben var, ok canm sklmtr. Elibeyden var ok istiyordum F-104 yeni model gelitirme yapmak for Trkiye iin. Ben var bugn bir jurnalist telefon aldm. Gazeteci grmek istedi evimde. Sorabilir miyim size birka suval, keklik hususunda? Ben var ok memnun, nk Eli Bey telefon etti, zorla almadm aklayacam gazete. Hibir zman bir Ame-rikm uzman personel, almaz zorla hibir ey. Mister Akgn Fazl geldi leden sonra saat , ben var beklemek evimde. Ya308 309 nim Trke! Suvallerinize gemeden nce size bir viski ikram edebilir miyim? Benim eim Betty ok istiyor siz almak viski, getirmek Trki kuruyemi... Yarm saat iin geldi Mister Akgiin. Oturduk saat! Yedik akam yemek birlikte. Benim yanmda var haber makale yazdrd telefon istanbul: Buuu Elvan Bklmez var ok fena karakter. Hibir zman Mister Harpr keklii zorla almak yoktur. Onun olu Seyit Bklmez, Yaar'n babas, keklii Mister Harpr'a armaan olarak vermitir. Mister Harpr da onlara
133

birok kymetli armaanlar alarak kars Betti'yle birlikte kylerini ziyaret etmitir. Buuu Elvan Bklmez Ankara'ya geldikten sonra baz ok solcu kiilerle iliki kurup ok fena konumalar yapmtr. Amerikn uak mhendisi F-104 uzman Mister John F. Harper, "Gene de bu olay benim nazarm-daki Trk-Amerikan dostluunun deerini sarsabilmemitir, bunu iftiharla sylyorum!" demitir. Bu haber makale yarn var kmak gazete. Eli Bey var memnun olmak. Benim resmim telefoto gitmitir istanbul. Ben var ok konutum. Kusra bakmayn benim Trke. Yaar'n anlatt para. Krkl'ya kadar gitmedik biz. ndik Kurbaal kynde. Dedemin asker arkada Kara Haydar'n olunun evinde konuk olduk. Ona syledik: Bize bir boklu keklik lzm. Parayla da alrz, hatr iin de kabul ederiz... Bu akam konuumuz olun Elvan emmi, aradnz keklii buluruz iallah! dedi. e yaramaz bir keklik de olur. Bunu verip kendi kekliimizi kurtaracaz, amacmz bu! dedik. Anlattk bamza gelen bely. Kurbaal'ya vardmzda akam kmt iyice. Yeme310 i yedikten sonra olu smail'i gnderdi Kara Haydar. kafes buldurdu, getirtti. kafeste tane keklik. Beenin bakalm birini! dedi. Hibiri benimkinin yars olamaz olmaya. Grne az buuk andran birini ayrp, Bu olabilir! dedik. Keklik var, keklicik var. Ama ne olsa kekliktir. Her ta yerinde ardr. Bir fiyat syleyin, ktrabilirsek verelim... dedi dedem. Setiimiz kekliin sahibini artt Haydar emmi. Konutular dedemgil. Para konu deil. Haydar daymn konuusunuz. yleliine aln gidin! dedi delikanl. Benim bir daha var, zaten iyi av yapmyor... Onun byle tokgz konumas dedemin ok houna gitti. Ne kadar yksek grglyd! Sen paray almazsan, Hak birdir, biz de keklii almayz! dedi dedem, hellndan karp bir yirmi lira verdi. Tokalap helllatk. Karaa dalndan rlm uydurma bir kafesi vard, ad kafesti. Sabahleyin yolun kyasna dikeldik. lk geen miniposu durdurduk. Naci abey bekliyormu. Vede gene bir gazete elinde. Kafes, keklik, gazete, ktk yola. Hacettepe yaplarnn aralarndan geip Cebeci parkna girdik bin zorlukla. Konutuk orada. Gazeteci Fazl Akgn drzsnn yazd kuyruklu yalanlar da okuduk. Harpr'n sar iyan foturafn da grdk. Sonra keklii verdik Naci abeye. Belki birden olmaz. ok uramak gerekebilir. Sabredin biraz daha!.. dedi giderken. Bunlarn insanlna, grgsne de ben hayran oluyordum. Biz mahcup olacamza, sanki bize denmemi borlar varm gibi onlar mahcup oluyorlard. 311 34 DLSZ OYUNU Naci'nin anlatt para. Geen ylki defterlerden artan yapraklar yoldum. yi ki kaldrp atmamm. kiye katlayp kestim. Bir ene, bir boya getirdim hepsini. Klm kurunkalemlerden kardm. Epeyce kt kalem oldu. Birazn salondaki masaya, birazn sehpalara, birazn da mutfaa kaydum. Beer onar para da yatak odalarmza braktm. Yok bu ev konumak, var yazmak! yazdm ilkin. nlem iaretlerini dizdim yan yana. Halil hemen bir kalem ald, kt ekti, yazd: Anszn bir arama olur, yazmalar kuku uyandrr. Sakncal bir yol! Kalkp kd dolatrd. Okuduk hepimiz. Ekrem gelmiti. Kz Teknik retmen Okulunun yurduna yerletirmiti nianlsn. pe atsak da olmaz. Yakmal hepsini!.. Murat dolatrd bir kt: Nerede? Kaloriferli evlerde yok ocak. Yok baca. Murat yeniden yazd: Silgi alp silelim hemen... Turgut yazd altna: Olan silgilerle idare edelim imdilik! Ben yazdm: Mutfakta yakabiliriz. Davlumbaz var. Ko312 zorunlu!..
134

Murat yazd: Ben var karmak, dayanmak zor! Turgut yazd: Anlalmad, neyi, kimi karyorsun? Yeniden yazd Murat: Keileriiii!.. Yeniden yazd altna: Hay senin keilerin leee!.. Ben yazdm: Elvan avu keklii getirdi. Kafesi, sokan bandaki kadn berberine koydum! Bir mnasip zamanda sokarz ieri... Turgut kd ald elimden, kma yapt: Bir mnasip zamanda, mesel saat onda, bulualm merdivende!.. Ekrem kzd: Ktlar birikiyor, grgr gemeyelim! Halil gitti bir silgi buldu benim masadan. Sildi sildi yazdklarmz. Silgiye bakt, ok mu azald? Hangi cesaretle koydun keklii kadn berberine? Turgut. Burhanettin kalfay tanyorum, Manisaldr... Ben. Hepimiz masada toplanmtk. Yazdklarmz biribirimize okutup hemen siliyorduk. Kolay ilinsin diye de fazla bastrmyorduk kalemleri. yi kt buluyorduk zorluklarn aresini. Sz olsun diye bir ey konualm arada! Zaterif kukulanr: "Ne oldu bunlara?" Zamanmz artarsa konuuruz... Halil. Murat var gitmek, konumak Eali? Ne konuacam ben var Eali? Murat. Keklii deitirmemize yardm etsin! O satlm drz m? Ona gvenilemez asla!.. Bir yandan yazyor, bir yandan siliyorduk. Baka are dnn, adam gidecek... Bizim girmemiz olursuz, evine! Ama bir are bulmak zorundayz! Dnmee yatalm!.. yazd Turgut. Ksa bir zaman paras iinde uzun dnmek! mza Einstein!.. Gene Turgut yazd. 313 Yok yarglama kurulumuz, bakanmz... Sildim yazlanlar: Sulandrmadan devam edelim! Gerekten, uzun ve ince dnmek zorundayz! Evet ama ayn zamanda abuk... Buradaki vericiyi de dnelim arada! Yazdm: Onu ben Elektrik Blm'nden arkadalara soracam... Akam'da lhami Abi'nin odasmdakini Bedii'nin nasl bulduunu biliyor musunuz? Bir mnasip zamanda anlataym... Yazd Halil. Radyo bozulmu. Onarmaa alrken, rasgele bulu vermi!.. Ekledi: Bunu ancak darda anlatabilirim! Nasl bulunur radyo ile? yazd Murat. bre bir yere taklm. lhami Abi'nin odada konuulanlar almaa balam... Nasl farketmi? Takmt kafasna Murat. lhami Abi'nin sesini tanm. Yannda Konyal Fakih varm. Tanmaz olur mu? Yllarca birlikte altlar. Alm radyoyu, o yana yaklatrm. Birden grelmi sesler. Bir de uzaklatrm, hafiflemi. O an dm jetonu. Girmi odaya, masann zerine koymu radyoyu. Daha da grelmi kendi konumalar. Havaya kaldrm, daha da grelmi. Tavandaki kare suntalardan birinin altna yerletirmiler vericiyi! Hanmeli sigarasndan daha ince, daha ksa, klrengi bir ey. Alp br odaya koymular, radyo bu odada, oradan sesler gr gelmee balam bu sefer... Yutar gibi okuduk Halil'in yazd szckleri. Yer kalmad ktta. kincisine geecekti. Turgut alp yazd: Vay ana-cnaaaa!.. Ekledi Turgut: Mna!.. Nasl olabiliyor o kadarck para? Frekansn tutturdu mu oluyor ite! Halil yazd: Ben karakolda grdm, kullandklar krtasiye de Amerikan! Mavi izgili sar ktlarn, telli defterlerini 314 hemen tandm, ilkokuldayken bize bu denerlerden dattlard. Amerikan yardm olarak..., Elektrik'ten arkadalarla konuacam...
135

Bize acele bir radyo gerek... Murat. Btn dalgalar tam bir radyo! Btn dalgalardan, her istasyonu yoklayacaksn. Evin her kesinden konuacaksn. Yada her kesinde bir eyi, baka bir eye vuracaksn... yazd Murat. Turgut kapt kalemi: Bulursun 40 gnde! Bulurum iki gnde, gnde! yazd Murat. Keklii deitirmenin de yolunu bulabilecek miyiz? Halil yazd: Hangisini ne alalm? kisi biribirine bal. Dndmz konuamyoruz. Dilimiz yok!.. Yazlm ktlar birikti. Silinecek gibi deil. Kalktm masadan. Topladm. Drp bktm hepsini. Mutfaa gtrdm. Yoktu bir teneke. Bakndm tabakla. Alminyum bir tepsimiz vard. Koydum stne. aldm kibriti sonra. Teker teker tututurdum. Dumanlarn biraz odaya doldu. Pencere atm. Yanklar siyah. Kle de benzemiyor. Attm pe. Geldim arkadalarn yanna. Yazmlar gene bir hayli. Alp okudum. Bir sras yok. Hemen not ettim baka bir kda: Birimiz yokken bir eyler yazarsak, numara koyalm!.. Haydaaaa!.. diye yazd Turgut. Okudum yazlmlar: Ali'nin olundan yararlanamaz myz?? Ali'nin olu hangi bahaneyle girecek eve? Bir bahane bulalm. Parayla tavlarz ocuu! Glcan yenge nasl? Yatmaz m bu ie? aktrmadan konumak lzm! Nerede konuabiliriz? Evlerinde verici var mdr? Ayrca Eali varken konuulmaz! Ali'nin olmad bir zamanda bize arsak? 315 Gelmez!.. Biz oraya gideceiz yleyse!.. Ali stmze gelir!.. Sema abladan yararlanamaz myz? Murat da dnsn Nejat Beyinkini... Oralarda da verici varsa olmaz! yazm Murat, bildim yazsndan. Turgut yazd: Verici olsa bile, abuk konuup abuk de-itirebilirsek mesele yok. Mit arkada kalr. Atlatm oluruz... nce ince dnmek lzm. Uzun... yazd Ekrem. Ksa zaman dilimi iinde uzun... yazdm ben de. Biz dnrken herif keklii alp umasn? Sema ablann evinde verici yoktur. Niin koysunlar? Gl-can yengeyi oraya aralm... yazd Halil. Bu ok iyi! Bahane bulup aralm... Evet ama niin? amar? Cam?.. lk i, keklii Sema ablann eve almak, abuk... Hangi keklii? Berberdekini! Ben yazdm: Bazan kadnlar daha iyi dnr. Sema abla, Glcan yenge kafa kafaya versinler... Turgut yazdm alp dzeltti: Sema abla yerine Sema yenge koydu. Sonra ekledi: Yengeniz deil mi? Yengemizse iimizi grsn, git konu! yazdm. Konuurum: Berberdeki keklii getireceiz derim! Onu kendi alsa da olur. Ben bir pusla yazarm Burhanet-tin kalfaya... Sylerim... yazd Turgut. Puslay da ver imdi. Glcan yengeyi arsn. Sen de ol. Konuun... Anladk canm, ocuk yerine koyma beni!.. Anladnsa mesele yok! yazdm. Puslay da verdim eline.
136

Turgut Sema'ya gitti diye Murat kurtlanmaa balad: Nejat Bey istanbul'da iki gndr. Nezahat yengenizi de katsak bu iin iine, acaba yararl olmaz m? yazd. 316 ektim kd nme: Git sen de konu, uygun grrsen Sema yengeyle grmesini syle. "Yapmazsan bolarm seni!" diye korkut!.. Ald kd, yazd: Oey demek, peey demek!.. Kaldk, Halil, Ekrem, mz. Kalemleri kaldrdm. Ktlar toplayp yaktm gene davlumbazn altnda. Klleri pe attm. Islk alarak kp geldim mutfaktan. Bu akam bir sinemaya ne dersiniz ocuklar? Var m acaba iyi film? sterse olmasn! Gidelim, paralar benden! Hepimiz bunalmtk. Iklar sndrp ktk. Oooh be!.. dedi Halil dar knca. Dnya varm!.. Patladm dilsiz oyunu oynamaktan!.. Oh be!.. dedi Ekrem de. Kadn berberi hl akt sokan banda. Urayp Bur-hanettin'e haber verdim. Keklii almaa Sema Hanm gelecek. Vermezlik etme. Sattk! dedim. Surda dursayd be on gn! Hanmlar ilgileniyordu. Belki fazlaya alrdk!.. Bunu Sema Hanm iin getirttik. ok istiyordu. lgilenen hanmlara da getirtiriz... Bir de gz krptm Burhanettin'e. Sanki iki yanmzda siviller var gibi ekine ekine yrdm. Sinemaya da herkesten sonra girdik. nlerde bir yere oturup konutuk rahat rahat: Ne halt edeceiz, nasl baaracaz bu ii? Sema yengenin,-keklii blak kafesle sokmas da kuku uyandrr. Berberden almadan bir ey dnmeli. Zaterif falan raslarsa p bilir. Adam Harpr'a alyor sanki!.. Bir makarna kutusu falan bulmal. Yada radyo, pikap ambalaj... Kafesi onun iine koyup tamal birimiz... Ali'ye tatrz... Eali olmaz! ter mter... Birimiz tarz canm! Yengemiz deil mi? Yengemiz, tabi... 317 35 YRM NUMARADA KONUMA Turgut'un anlatt para. Biraz arab varm Sema'nn. kard. Biraz da peynir domates getirdi. Biraz da ekmek getirebilir misin? dedim. ok ackyorum yatp kalknca... Yaprak sarma var, ondan getireyim. Yeni sardm... dedi. dm kopuyor imanlayacaksn... Sen kendine bak! Ben yryorum Kzlay'dan okula... Sleyman da yrmek istiyormu, ama vakti yokmu. Gaste yazd... Ne zaman aracaksn Glcan yengeyi? Ben de olaym m? Ee ol tabi. Konuyu tam bilmiyorum. Bir yanllk yaparm. Birlikte konualm... . Olur anam, ne dedin de yapmadk? l de lek... Geldi yanaklarmdan okad: Aslaaaan!.. Sonra gitti zile bast. Kapnn yanndaki kapc ziline. Bir yandan da ok ekiniyordum: Ya buraya da koymularsa verici? ster misin Eali kp gelsin imdi? O kp gelecek, be kat!.. Baka bir ey daha diyecek318 lann dndm. Titrek titrek ald zili. Sema gitti kapya. Fsldatlar. Biraz ihtiyacm var. i yoksa hemen gelsin, bir konualm... Yok ii de... diye fsldad Ali kurnaz kurnaz. Sabah yollaym! O'na doru gelse iyi mi? Yok!.. Ben bir ocuk istiyorum yanma. Sekiz on yanda bir kz. Hem okutaym, hem yanma yolda olsun... Konuacaktm, sizin kyde bulunur mu? Bakarz! Bizim kyde bulunmazsa komu kylerden sorarz... Bunu biz bir dnelim... Bana bak!.. Birden parlad Sema. Karn kskanyor musun benden? Yolla'gelsin imdi!.. Biraz fazla giysim var! Onlardan falan vereyim diyorum! Aptal aptal bakyorsun yzme! lle
137

ak syleteceksin! Sabah gelsin diyorsun! Dnelim diyorsun! Kafam kzdrma benim!.. Byle desen ya abla! Aybettin, ne kskanaym?.. Git yolla!.. Tek basmaym urada. Canm skld. Konuuruz biraz... Ne anlaysz adamsn? Cahillik bu kadar m kt? Okuduk ama gene cahiliz ablam! Hogr! Hemen in-ci yollarm Glcan'! Sesini yumuatt Sema: Bekliyorum!.. Gle gle... Geldi yanma. Mahsus yaptm. Kukulanmasn bir eyden. Yumuak konusam, mutlaka bitecek bir iimiz olduunu sezer. Kyl! Ben duraym m? Yoksa gidip sonradan gelmi gibi mi yapaym? u kk odaya ge. Belki Ali'yle kar gelir. Bir kahve iirir savarm Ali'yi. Yalnz gelirse, hemen karsn... arabm, sigaram alp getim. Nasl olsa konuacaz. Bilsin ne ise iyz. Bilmeden yapamaz. altrmaz kafasn... Gel bakaym yanma biraz! dedim. Yrd geldi Sema. 319 ,1 akmn sen! Ama, ama's var... Aslannn! ok honudum senden!.. kt yanma. Pazen sabahlnn iinde diri diriydi gsleri. Okadm usul usul. Baar bu ii greyim seni!.. ok mu istiyorsun? ok istiyoruz arkadalarla... allah baaracam!.. dedi, zile gitti sonra. Kapdan gelmeye balad sesi: Aferin! yi ki yalnz geldin! diye bard Glcan'a. Hemen ktm salona ki beni salonda grsn. Bir i iin gelmi olurum... Zaten bilecek... _ Girdi Glcan yenge: Akam erifiniz hayrolsun!.. Ayaa kalktm. Selmladm saygyla. Yorduk seni Glcan yenge, kusura bakma... dedim. kp geldin, saol... Gelir Glcan!.. dedi Sema da. Ali gibi yontulmadk deildir! Kz o kocan terbiye etsen ya biraz! Ne o yle! Hi anlay yok!.. Kzard, ban edi: Bir kusur mu iledi abla? Olur o kadarlk. Kylk yerinin insan, ehre ayak m uydurabilir? Gene iyi uydu, hogresin! ok uydu oook!.. z kyllerini unutacak kadar!.. Elvan dede gelmi, yzne bakmam; ben bile duydum!.. Tingedek dt bunu duyunca. Bana bakt. Bir yandan da alland, bayrak oldu. Syleyecek szck arad, bulamad. Hem de hsmnzm biraz buuk!.. Hi onu ama Sema ablam!.. Yzmden ate kyor!.. Sabahattin Beyden korkusuna hep! Akl kyor iten attracak deye. Sma dese smayacak. Bize de ekiti: "Ne yz veriyorsunuz papaza!.." Zulmn elinde kaldk ay ablam! Zulm biliyor musun? Harpr'dan da ylyor seninki, yle mi? Ylar! Ondan da ylar. Ynetici Hasan Beyden de ylar. Necat Beyden de ylar. Yargtay yesi Nazmi Beyden de ylar. Dnyaya ylmaya gelmi o. Hep sebep bir sebep. Hyt deseler 320 dar. cau jvci(jungL uuana KaYaknda ekip gidiyor ama Harpr? O gidecek, bakas gelecek. Bizimki hep korkacak... Belki dnp gene kye varacaksnz sonunda? Biz kye dnmeyiz artk; koskoca adama ok ayp oldu! Sizin de yznze bakamyorum, biliyorsunuz deye... insan kle yapmamal halbuki! Yapyor; ne deyeceksin? Hazr yiyici deilsiniz lem gibi! Alnnzn terini yiyorsunuz... Dizlerim kopuyor ine ka. Kollarm kopuyor oa oa camlarn, giysilerini. Kirli bezlerine kadar yuyorum! Dnyada en emeki benim, biziz! Gene yleyken baslyoruz... Araya girdim: Glcan yengeyi zmenin yarar yok...
138

Biliyorum yok, ama bu kadar olmaz!.. yle! Basl basl, yok yarar! Ama... Seni arttm, benim fazla geysilerden vereyim, bir kz ocuu soraym sizin oralardan. Hem yanma yolda olsun, hem okutaym. Ama bunlar bahane. Bunlar gene konumu oluruz da, asl konuacamz baka. Bo bulunma Ali sorarsa! Buyur abla, neyise!.. Elvan dede Samanpazar'nda bir handa; Yaar da yannda! Keklii almadan gitmiyorlar kye! ocuk ok yangn! Harpr domuzu da gidiyor, spanya'ya km nakli!.. Gtrecek keklii... Diyoruz geri alalm!.. Bir bana, bir Sema'ya bakt, baknd Glcan yenge: Nasl alacaksnz ay benim ablam? Turgut Bey arkadalaryla baka bir keklik bulmu! Ka-fesiy'e falan. Tpk ona benziyor. Deitireceiz... Duydum, abeyimgil urayormu. Sabahattin Bey de bunlarla urarm. Hepsinden haberim var. Bir sezerse bizimle de urar. imiy yer bizi. Karakollara ektirir. Hi gsnde acma yok, dildirir tabanlarmz... 321 de girdim bu ie. Belkim Nejat Beyinki de girecek. Mesele, sezdirmeden yapmak. Gzden srmeyi alar gibi ekip almak. Yu-muverirsin be on gn azcazn!.. Ben on gn ne? Ben maaraca yumarm da... Eeee? Nezahat Hanm feln yummazsa, Necat Beyinki? Derlerse orda burda "in iinde Glcan da vard..." Kt olur... Sk tembihleriz! Murat Bey imdi orada! Ban eip dnmee balad Glcan yenge. Murat Bey de var iin iinde. O syleyince gk deyemez Nezahat Hanm... Ben de pekitirdim biraz: Bizden kimse konumaz! Konuacak olsak peine dmeyiz, deil mi? Murat Bey mi deyecek Nezahat Hanma? Murat Bey deyecek, "Kar, yardm et!" Etmezse? Bir de stelik kocasna sylerse? Sylemez! Aralarn biliyorsun. yle derse bolayacak Murat Bey. Kim bakar bundan sonra yzne? Edi ban Glcan yenge: Benim her eyden haberim var surda. Ama yok gibi susuyorum, yutuyorum... Yutacaksn tabi! lem bulmu bir kolaylk, sana ne? Sen de iine bak. Sana bir ey diyen var m? ehirin ileri kolay! Ky yerinde olsaaa... in bu yan ayr. Nejat Bey de bakasylan krtryor. Onlar da biliyor musun? Duyuyorum. Temizlie gittiimde konuuyorlar... zenip de yapamayanlar konuuyor. Herkesin kendi ii!.. yle! Hem bana ne ay Sema ablam? Ben surda, sarm sudan kurtaraym, ocuumu okutup adam edeyim deve, her zillete katlanyorum... Bu yle deil! Bunun zorlan sarmyoruz senin bana. Zorlan da katmyoruz iin iine seni. Her ey var, ama bir de insanlk var. nsanlk ld m temelli? Trnak kadar ocuun 322 bulacam!" diye kandrp... Hani buldu mu i? Bulamyormu... Bulunmuyormu... Yarn da ekip gidecek!.. Duyduk, gidecek... ocuk keklie k... Olur tabi! Ky ocuu. Eliyle bytm... Kalkt bir meyve suyu at Sema. Getirip koydu Glcan yengenin nne. Biraz da "fazla giysi" bulup geldi. Baktm, gl kurusu renginde bir picama takm. Bir yn gmlek. Bir sabahlk. Bir havlu... Picamayla sabahlk senin. Yn gmlei verirsin Ali'ye. Yada korsun iki yl sonra Grsel giyer... Yutkundu Sema:Yanl anlama, cret diye deil bunlar. Buraya geliinin gereiymi gibi bilsin de kukulanmasn kocan...diye! Ben bu ie girersem cretiyle mi gireceim sanyorsun ay Sema ablam? z hsmmdr Elvan avu! Bir ucu, kan ucu... nsan ne olursa, aslndan kopmamal!
139

Tabi.. Asl huu, nesli huu!.. imdi Sema Hanm, Glcan yenge! Dinleyin biraz. Bu ii yapacaksak, elimizi biraz abuk tutmak zorundayz. Adam ekip gidiyor bugn yarn... Bir haftalar varm... ok zaman deil bir hafta! yi bir pln dnp abuk uygulamak gerekiyor. Bunun iin sen, belki evlerine paket yapmaa, denk balamaa gideceksin... Gitmeden parti verecekler evlerinde... Biraz dnelim. Ama yalnz bize bakma. Sen de kafan ilet. Yeni keklik imdi bir yerde duruyor. Yarn On'da falan burda olacak. Sen yeniyi koyup eskiyi alvereceksin. Betti Hanm da akmayacak... Adam evde olursa olmaz ki zaten! Betti Hanm da far-ketmeyecek helbet! Acap iki gn iinde frsat olur. mu? yi bir yol bulmal. Benim de aklm erer mi bilmem ki! Yarn bana temizlie diye gel. Beraber dnrz... 323 een asm oraya gitmeliyim: Bakman grmeliyim. Nereden girilip nereden klabilir? Ak kaps nere? Ellerini biribirine vurdu Sema o an: Nejat Beyinki mutlaka girmeli bu ie. ngilizce bilir. Ar-navutky Amerikan Kz Kolejinden km. Murat Bey katabil-se bari... \ Tccarlarmzn hanmlar yabanc kolejlerde yetiiyor maallah! Gvurlarlan i yapyorlar. Dillerini evcek bilecekler... Nezahat Hanm girerse, ok sk artlamak gerekir. Bit duyulursa Ali beni keser. Her param kulam kadar eder... Murat Bey artlar onu! Biz de sklarz... Biraz gzkara olmal bu ilere giren, Glcan yenge! dedim. Fazla korku insann elini, akln balar... Glcan iyidir, Ali'ye benzemez. Daha ilk grdmde bildim yaplarnn ayr olduunu. Hem biz Glcan' kt bir yola da armyoruz. Akl var, gz var. Baksn, lsn... Bir yan kendi iiniz saylr Glcan.yenge! Birden gld: Bu Turgut abeyin bana "yenge yenge" demesi ok houma gidiyor! Canlar saolsun, bunlarn hepicii byle insanlkl ay Sema ablam! u kadar zamandr bir kapdan girip kyoruz, tek kt szlerini duymadm... Saol yenge! dedim. O senin iyiliin... Bartsnn altndan salar kt. rgl. Hemen katt. Gldke yz allanyordu. Gzleri iri, dileri ak ak ve salamd. Bilekleri de, bildiim hanm bileklerinden, anneminki-lerden, Sema'nnkilerden ok ok kaimdi. Kemikli, kalal bir kadnd. Ama galiba yarm kilo fazla ya yoktu stnde. Bir aalk duygusu da duymuyordu Sema'nn, benim nmzde. Saygsn, yanl doru bir grev bilinci iinde srdryordu. Belki holanyordu byle bir i iin bizim kendisine bavurmamzdan. Belki kararn oktan vermiti, salam myz, deil miyiz, iyice anlamak istiyordu. Bast m salam basan, salam deilse basmaktan hemencik vazgemee hazr bir yaradl duygusu tayordu. Sizinlen birlikte lmece giderim Turgut abeyim! dedi. Durdu: Seninlen de giderim Sema ablam! Velkin Tccarn avradn gzm tutmuyor sizin kadar. Bir pislik kartrsa onu da siz dnn. Tamam, bu ite varm. Bizim messebimizde sz verdin mi caymak yoktur. Siz de caymayn. Yarn gelirim. Temizliin yoksa bile biraz temizlik uydur. Keklii de getirmi olursunuz saat On'a doru. Haydin smarladk... Bunlar al!.. diye bard Sema. Ben bakp kalmtm azm ak. Kalkp uurladm kendisini. Sonra sedire uzanp on bir buua kadar konutum Se-ma'yla. On bir buukta kalktm. Eve geldim. Az sonra Murat da kp geldi. Koltuunda bir radyo. Naslsn Tokmak? dedim. yiyim! dedi. lyorum keyften!.. Hemen bir kalem, bir kt alp masaya oturdum; yazdm: Glcan yenge tamam! Sema tamam! Senden naber? Ald kd, o da yazd: Benimki biraz mrn krn etti. Azarlad. "Karmayn!" dedi. Yattk. Yatnca raz oldu. "Sen bu ie cidd sarlmazsan, ben de sana sarlmam!.. Bundan haberin
140

olsun!.." dedim. "Seni yitireceime hayatm yitireyim daha iyi" dedi... Grmemi mr hayatnda benim gibi bir Tokmak!.. Yani Murat Tokmak!.. Yaa!.. yazdm kda. El sktk. Yazd o da: Bu radyoyu sormuyorsun! Btn dalgalar var. Bozuncaya kadar kurcalamam serbes. Vericiyi bulacam... Kalemi kd alp az nce yazdm szc gsterdim: Yaa!.. Bir daha yazmann gerei yoktu. 324 325 36 NE OLDU BZM YTKLER ? Seyit'in anlatt para. Ne benim iten bir haber var, ne bizim yitiklerden. Gzlerim yollarda: Bir gelen giden; yada el kadar bir mektup yok postadan. Postalarn feln urad m var kymze? Belki kasabaya inenlerden biri getirir diyorum, o da yok... Ismahan, drt gne bir, tegeeye oban az, yem yiyecek tayor. Dalyor suya, geiyor. Szlar da artyor durmadan. Bir gtrp ineletmedin! Ali Delikurt kadar da yoksun!.. diye bamn etini yiyor. yle di ars bir avrat ki, iyi tketmiim yllar kendisiylen. Alver alver, k Mehmet'in Almanya sras gelmi. Tarla satt diyorlard. Yidirdi heralm. Eller biliyor yemenin de, yedirmenin de yollarm. Biz nmzdeki pimii bakasna kaptryoruz. Karami drzs ekip almasayd Harpr' elimden, iler bu yokulara sarmazd. Keeyi vermemi olsa, ille keklii vermek zorunda kalmazdm. Versem bile daha etgili olurdu. Belkim Karami de iinden bana ok kzyor. Keeyi benim yzmden, onun sekisinde otururken ok inatlatmdan verdiini dnyor. Bu yzden de, iyiliimi deil, ktlm istiyor. Belkim Emniyet'ten gelip sorduklarnda, hem de Amarikan polisleri Sulaka'da kendisiyle grtklerinde, keenin acsyla, hakkmda ne kadar dedikodu biliyorsa tkt doldurdu! 326 oa gvenen gelecek azdan da kalrm! Kalk heriiif kalk!.. Eller anzlarn devirdi. Gzlklerini ekiyor. Kalk iki izim de sen sr!.. diye drte drte dizlerimi gertti Ismahan. Eller motora srdryor dnm yirmi. Bizim para yok ki verip ayrkl yerleri bari devirtsek. Bir de zoruma gidiyor. Bir de eniyorum kze saban komaa. Bir de eniyorum kzn ardndan saban kakalamaa! Eller ehirde gtnn donunu bilem makineylen yuyor, biz hl kz gcy-len, srt kuvvetiylen!.. Sanyorlar ki ben iten kayorum. Ylgnm topraktan. Motorum olsa altmda, suyum olsa armda, gndzlere doymam, yakarm farlarn, gece bilem alrm. Ne olacak byle zoru zoruna halimiz? Biliyorum bizim de kendimizi zorlayp, makinemizi motorumuzu, suyumuzu, kanalmz dnmemiz lzm. Ama hani tutan? Hani banda sargn hk-met? Sen istersen gtn yrt, herif orda her gn baka hava alyor, angr ungur oynuyor radyolarda... Vatan grevimi yaptm Dou Bayazit'in snra yakn yerinde. Saravu Karakolu'nda grdm kyllerden farkmz ne? Gya oralar dou, buralar da bakentin kyleri! Elli yla varp dayand Cumhuriyet!.. Turhall, bir halli! Glveren ky vard snra yakn. Tpk bizim Dklcek! Sazlkt oralar. Meteor ukuru vard, otuza otuz. Domuz vururlard. Bamzda deli bir avu. Bir gn de biz vurduk. Komut verdi. Sryp getirdik. Dedi: Yeyin! lr msn, ldrr msn? Yabankeisi de vururduk. Gzel eti olurdu. Yabankeisinin etini yedik domuz deye. Byle kandrdk deliyi. u anlaya bak bandaki bykte! imdi bir bunu demiyor hkmet. Sadece diyor: Her kyden beer kuyruk isterim! Karami drzsnn bir iyiliini grd komular. Amerikanlar toplayp getirdi. Vurdurdu sekiz domuz Eskika-le'nin st bandan. Beinin kuyruunu verdi Muhtara. Baytar incelemi: Tamamdr, domuz kuyruu olduunu tasdik ederim!.. demi. Kurtulduk. 327 \ Eskikale'de konuk oldum bir gn. Baka bir arkadamn dnne gittim, ard da... Anlatyor babas: oo aacn olduu yere Ktorak deriz. Oralar ormanlkt 1930'larda. Domuzlar oralarda eyleirdi. Akam glge basnca sekizer onar palamutlua yrrlerdi tek sra halinde. Kardan
141

seyrederdim. Karanlk kene kadar geerlerdi. Palamutluk da yok imdi. Koymadlar. Bu gn arlk dediimiz yerde sabaha kadar palamut yerlerdi. Ortalk lynca abdas almaa kardm. Gene sekizer onar, tek sralar halinde, Ktorak'a yrrlerdi. Karnlarm doyurmular. Yavrular yanlarnda. Ne onlar bize dokamrlard, ne biz onlara yan bakardk. imdi ellerimizde tfek. Ne orman kalm, ne domuz. Tketiyor ne kadar brt bc varsa. blak talarn banda kalacaz ok deil 20 yl sonra... Smklbcekleri de toplatyorlar kilosu yz yimbe. Kamyonlar gelip Amasya'ya gtryor. Oradan da talya'ya yollanrm. Av kular knlyor. Yaklyor bkler... Tosyallar kanal atryor. Gndelik on be. Bizimkiler kprdamadlar. Kal'dan getireceklerdi on iki buua. Doruluktan yarar grmediklerinden midir nedir, erilie yatkn ou. Gndzden kazdklar yeri gece gidip dolduruyorlar sakl. Ertesi gn yeniden paklayp gndelik alsnlar. Byle mi olur? Hani dinibtn bir batutar? Gya Sleyman Demirel kylym deye geip oturdu bamza! Eskikale'den dnne gittiim arkada Kmkl'da grm: ok imanlam! O kadar iman kyl olur mu? grr m olsa bile? Ah'm bastrp kardm gene ahrdan kzleri. Kotum boyunduruu saban. Srdm srlecek yerleri. Gzlklerini ektim evin. Ali'yi de altrdm. Vermeyelim motura para. Yarn brgn bakarsn gene yola gitmek gereir. Kuamzda be on kuru olsun... Domuzlar bir gelini arpm Hellece yanlarnda! dediler. Kyller yetiip vurmular. Kuyruunu Baytara teslim edip gelini de hastaneye yatrmlar. Akbelenli Avanan Bekir olacak 328 da lm. d erimi diyorlar. Bekir arkadan domuzun stne gitmesi gibi, u bamzdaki karabahtn, bozuk yaamn stne yryebilsek! Biribirlerini tutsa her yerdeki arkadalarmz! Bu baht, aaah, bu yaam deitirebilsek!.. kindin Karami'nin cip durdu kyn iinde. Katlanm bir mektup karp uzatt, Postaclar verdi! diye. Bizim yitikler atmtr sandm. Yrtp okudum. Makineyle yazlm. Bay Seyit Bklmez deye balyor, Senin dostun J. F. Harper deye bitiyor. mzas var. Hemen okumaa baladm. Acaba Ka-rami drzs de ap okudu mu? Biliyor mu ne yazldn? Senin raporun maalesef bozuk geldiinden, bizim burada sana i veremiyor Personel Direktrmz. Ben buna ok zgn... Sonra, gsterdiim dostlua teekkr. Sonra, selm ve en iyi baar dilekleri... Eve gidecek gc bulamadm dizlerimde. Bir ter bast. Ka-rami, kn dndrm, hayn haym bakyor. Ks ks da glyor aktrmadan. Babamn olu deil, helbet glecek. Ky yerleri byle imdi. Babamn olu olsa da glerdi. Sabah erkenden Ankara'ya gitmee karar verdim. 329 37 ALADIM ZARI ZARI Glcan'n anlatt para. Ortalk madan kalkp sildim onca ayak merdiveni. Ali pleri ald. Eve indim, aylarn orbalarn kaynattm. Derip attm ortal. Olan okuluna yolladm. On'a yaklat saat. Sema Hanma kacaktm temizlie. Tccar Necat Beyinki artm ayrca. Ona uradm nce. Gel bakalm! Kz sen bana gvenemiyormuun, neden? Al bakalm! Bu orosbular byle! Azndan bir t ksn. Hemen biribirlerine diyorlar. (Aman sk dur Glcan!) dedim kendime. (Yoksam Sabahattin Bey olacak, Sema'nn evine de mi koydurdu o "dinleme"den? Amann bunlar hepten kyamet almetleri mi olmular?) Daha fazla kuku uyandrmamak iin dnmeyi brakp sordum: Tbe de bakalm Nezahat Hanm! Kim demi? Brak kim demii, sylemii! Bn duyarm... Temelli baslp kalmamak iin hcum ettim: Yoksam Murat Bey abeyim mi syledi?.. Ne olsa biraz haya kalm yznde. Alard: O sylemedi. Sema syledi. Ama haklsn. Byle ilere girerken insanlar bi-ribirini iyi tartmal! Aferin... imdiki zamanda z kocasna gvenmiyor insan Nezahat Hanm! Ben bir garip kapc karym urada. Yarn bir bozuntu olursa, siz gene banz kurtarrsnz. Ya ben ne yapaca330 konumay da biliyorsunuz. Treniz yle. Bizimki beni kyk kyk eder. Kukulanmakta haksz mym? dedim. ok haklsn, aferin!.. dedi gene.
142

Buyur! Emret! e gideceim... dedim. Emrim falan yok! Yukarda fazla oyalanma. Bir srasn bul, abuk Betti Hanma gir. Biz de kendisine aya gideceiz. Telefon edeceim imdi... im bilir! Tez biterse tez girerim. Bitmezse, bir ara urar sorarm, benlik bir hzmat var m? Sor! Uygun zaman aratr. Biz de aratralm. Plnlayalm bir giriim... Bunu dedi, telefonun bana geti. evirdi numaralan. Helloo Bettii... Benim sevgili komum... Fan fin fon bir konuma tutturdular karlkl. Ara sra No no no! diyor, Yes yes yes... diyor. Bakasn anlamyorum. Arada bir de adres sz geiyor. Sonra benim adm geti. Kapc geti. Amerikan-canm iinde krk dkk Trkeler... Kapattktan sonra syledi bana: Birazdan berbere gidecekmi. Biz de drtte gideceiz aya. Az nce Sema telefon etmi. "ok zldk gidiinize!" dedim. "Ne iyi komuydunuz, sizi ok arayacaz!" dedim. Toparlanmak iin yardma ihtiyac olup olmadn sordum. sterse senden yararlanabileceini syledim. Yukar karken be dakika bir ura istersen. Yaplacak ii varsa, Sema'nm temizlii kalversin bugn. Drt a gzlerini kz!.. kp bir bakaym... dedim. aldm 10 numarann zilini. erden zincirlemiti. Bakp at kapy. Daha sabahln atmam stnden. Salona girer girmez keklii grdm kafesinde. tt Guburak guburak... Ayn kydeniz, bililik vermedim. Bakamadm o yana. ki spas yemek masasnda, Ceyn ile Iracr. kisinin de balarn okadm, baladm alamaa: Ben var oook zlyorum Betti H-nm! Ben var ook sevmek ocuklaaaar!.. Sonra attm ken331 Sen var ok abuk gitmek! Ben var ok sevmek seni. Sen var ok gut bir hinim. Bir Mslman kadar gut bir hinim. Sen var bir daha ne zaman gelecek Ankara? Hi ona frsat vermeden, hem konutum, hem aladm. Keklik hl Guburak guburak... tyordu. Ben biraz yatr gibi olunca bu sefer Betti kar balad: oook gzel Ankara! ooook gzel Trkler! Ben var ooo sevmek Glcan hinim! Sen var alamak benim iin. Oooo, ben var tekr ederim. Ben var oook zleyecek Ankara. oook var mektup yazmak... Skt belki kendini, ama iki damla bile dkemedi. Ben zar zar aladm, slattm mendilimi. Ondan sonra da dedim: Betti Hinim, senin var ok i! Ben var istiyorum sana ooook yardm! Temizlik! Toplamak! Kutu! p! Balamak!.. Oooo, tekr tekr! Biz var satmak istiyoruz mobilya. oook var uzak. oook var gzel spanya, gzel mobilya. Benim kocam istiyor almak spanya. Benim kocam bu koltuklar istiyor sizin ky bir adam, ok gut bir adam, Mistir Karami... Anladm: Sen var istiyor haber gndermek Karami? Bu koltuklan almak Karami?. Yaaah! Tenk! Tekr!.. Ben var istiyor senin iin ayrmak bir ok eyler. Kk. Ama imdi deil. Sonra. Ben var Amerikan Trk arkadalarma parti vermek istiyorum... On dakikada bir szck syleyerek konuuyordu. Ama anlyordum. Almtm. Bundan nceki apartmanda da Amerikallar vard. Zencilerin de konumasn anlyordum. Syledim: Ben var istemiyor senden para, eya, bir ey! Ben var ok sevmek eyn, Iracr, Betti Hinim! Ben var yardm; no para, no eya, bir ey!.. Bam da iki yana salladm: Almam! Ben var ok sevmek Betti Hinim! Tuttum gene aladm. Bu sefer o benim boynuma sarld, pt yzm. ok beendim, irenmedi. Sen var syle Betti Hmm, ne zaman i var, ben gelmek! Zili al zili! Ben var hemen geldi!.. Sokuldum masaya. Okadm tu^uMaim uaarn yenmen. Ben var ok zlemek bunlar. Ben var istiyorum bunlarn fotoraf! Senin fotoraf! ereve. Cam. Asmak evime. Aaya bodruma bodruma. Ceyn'in foton af, Iracr'n fotoraf... Var m?: Sen var istiyor bizim aile fotoraf? Beraber, hep beraber fotoraf!.. Ben var verecek: tenk, tekr! in olursa ar beni... Anladm tenk!..
143

Parmaklarm azma gtrp pck braktm ocuklara, keklie. ocuklar da ellerini salladlar bana. Keklik Guburak guburak tp kald. Sema Hanm: Sen bala imdi temizlie, ben kadn ber-berindeki keklii alp geleyim. Birazdan gelirim. Bir byk kutuya kor gelirim... Keklik hazr olsun. Hemen deitirmek iten deil. Sarldk aladk biribirimize. Bir de resimlerini istedim. " olunca ar!" dedim. Mutlaka aracak. Parti verecek. Belki bugn berbere gidiyor. ocuklarn banda kalaym derim. Olur bir frsat... O kadar acelesi var m? dedi Sema Hanm. Daha ne frsatlar kar! Biraz daha piirsek iyolur... Olacak olduktan sonra geciktirmenin gerei yok. Bir an nce yapp bitirelim!.. dedim. Tez i, temiz i... Sema Hanm gitti keklii almaa. Birka cam sildim. Arada bir aaya ineyim dedim. Baktm Seyit Bklmez oturuyor bizimkiyle." Hogeldin Seydo aa! dedim, Hangi yeller att? Naslsn?.. Yel mi, frtna m, bilemedim! dedi ondan nce Ali. Seyit sorutuyor. Deryada gemilerin mi batt, ne oldun? Harpr buna mektup yazm: "Sana i veremiyoruz, raporun bozuk geldi!" "Ne demek bu?" diyor. Yakalayp kendisinden soracak!.. 333 Geri iste keklii, sar riyandan!.. Gene Ali karlk verdi Seyit'ten nce: Yakr m be? Sar m Trkle?.. Trkle yakan hep tlmek mi? Sus sen, dmgrdama!.. dedi Ali. Basldm gene. Ne yapyor Ismahan abamgil? Elvan emmi feln eyiler mi? Yzlerini grdm yok epeydir. Yoklar kyde. Buralarda deiller mi? Keklii kurtarmaa geldilerdi... Bir sr irezillik kardlar. Byle kylm var deye utandm, yerlere girdim!.. Ak koyun ak bacandan, kara koyun kara bacandan! dedim. Ne utanacam Elvan emminin yaptndan? stelik haksz da deil: te sonu... Ne bok yiyeceimi ardm! dedi Seyit Temelli kapand nm! Ali: Bence sen Harpr' greyim feln deme! Zaten gidiyor. Verdiini geri almak haggaten ayp olur. yisi, olan olduu gibi kabul etmek. Bu da byle gitsin bakalm... yle ya! dedim ben de. Allah birini aar, birini kapar... Allaaah!.. Tavana bakt Seyit. Grme sen Harpr' bence... Babamgil imdi nerdeler, haberin var m? . Bilmiyorum! Gazetelere feln gemiler. Geziyorlarm caddelerde salakane! Solcularn tuzana dmler deye yazm gazete. Babakann avradm grmee feln gitmiler. Hnerleri oook!.. Ne ileri varm Babakann avradnda? Yardm istemilerdir akllar sra... Yardm kurumu deil ki Nazmiye Hanm! Yahu valla akl yok bunlarn!.. 334 Yok ya! Ulsa giderler mr bunlar benim koylum eyeme-dim. Utandm komu apartumanlarm kapclar olan arkadalardan! En iyisi, grme sen Harpr'. Nasolsa gidiyor, daha i bulamaz, bir. kincisi, babangilin yaptklarn anlatr, ok mahcup olursun. Herifin yolunu kestiler burda. evirdiler ban. renciler feln. Bir yandan Yargtay yesi Nazmi Bey gelmi, ok byk adam. Bir yandan Profesr Safa Bey var, o gelmi. ok aypladlar. renciler de bir gn evlerine amlar bunlar; Sabahattin Bey karakola telefon etti, attrmak iin. ok filimler oldu ook!.. En iyisi grme sen Harpr'!.. Nerde yatp kalktklarn biliyor musun? Bir dalda durur mu baban? Samanpazar'nda deye duy-dumdu. Ama bak, daha an deyem mi sana, bana bir irpin-teri olur deye korkumdan uzak durdum, a! Bak, sana bir i bulabilmek iin neler ekiyoruz urada!.. Elimdeki hazr ii neden yitireyim deil mi Seydo Efendi!
144

Karami drzs glyor gtyle! ok bozum oldum... Dur bakalm: Sabahattin Beylen aram iyi gibi. Belkim sifilden bir i verecek bana. Eer olursa, buraya da sen girersin. Sabret bakalm. O da imdi benim iin soruturma yaptryor. "Esasen fazla gerek yok!" dedi. Usulen yaptracak. Dosyada bulunmas ilzmm... Ne yapacaksn sifilde? Hzmat ne? Ee belli mi deil? Takip edeceiz melmeketin aleyhinde gezen serserileri! Anaristleri, sonu unu... May nasl?-Ee bu sifil, ok iyidir tabi... Allah iini rasgetirsin! Hakknda hayrls olsun... Betti Hammgil mobilyalar satacak. Koltuklar Karami'ye vermek istiyormu Horpr. Bir haber yollayversen... Kiminle yollaym haber? Sen syler'misin Seydo Efendi? Babamgile bakaym diyorum bir. Gidince sylerim... Onlar bulmsk iin buradan aaya yr! Tuna Pastane-d'nin nnden Tarm Bakanl'na, oradan Kzlay'a var. Belkim 335 rasgelirsin. Gremezsen Samanpazar'na yr. Sorutur oradaki hanlardan... Bak Tecir yeen! Sana szm syleyim: t gibi pimanm keklii verdiime! Verdim, neye yarad? Koskoca uak mhendisi dedik, sapsiliin biri kt. Cmck da senin lzgerine mi geldim ne? Parlad birden Tecir Ali: Ne? Nasl benim lzgerime looo? Sen dedin iyidir, guttur. nandk byloldu!,. Demek iyolursa kendinden, ktolursa bizden? Ben atldm Ali'den nce: Aferim Seydo aa! Demem o deil: ansmz tutmad ikimizin... Hayle! ansmz tutmad! Deilse Harpr gene iy'adam! Gene o sana i verimker oldu. Ama bandaki drzler vermeyince, daha a, imdi bana syleteceksin Seydo Efendi, senin raporun bozuk gelince, ne bok yisin Harpr! i Partisi'ne oy verdiin bile yazlym raporunda kardam!.. Sordu Seyit: Sen okudun mu, yle mi yazyor? Ben kendim okumadm, adamn azndan duydum! Edi ban Seyit: Evet doru! Verdim oy! Bugn seim olsun, gene veririm. i Partisi hepsinden iyi! Hi olmazsa mert konuuyor. Yoksullar arkalyor... Tehhooo!.. dedi Tecir. Sen uyuyorsun! Onlarn getirecei "prolatar diktoturas"mn ne olduunu anlamak iin Sabahattin Beyi dinlemen gerek! rencileri de onlar azdrdlar. Tehhooo benim saf kylm tehhoo!.. Brakalm gitsin mi imdi bu keklik? Zorlan alabileceksen al! Herif vermiyor!.. Ne yapacak keklii gtrp? Avlanr gittii yerde!.. k' armaan getirmiti, kazak, u bu... Keklii istersen, senin de bunlar koyman lzm nne! Bu da ok ayp olur. Bylesini ingeneler yapmaz, yapamaz. Babangili btn Ankara knad. Sen de katlrsan kafileye, b336 !/tn Trkiye stnze gler... Karami'ye haber ver, gelip koltuklar alsn! dedim. Boynu altnda kalsn Karami'nin! Baka biriylen haber saln en iyisi! i Partisi'ne oy verdiimi o sylemitir sifillere... Ben yzn grecek halde deilim!.. Alk tokluk vara ekmek yiyelim? Yzme bakt Tecir. Ben de davrandm, bir makarna bari piireyim. Seyit kalkt: Yok isteim! Gitmek istiyorum. ok canm sklyor. Gidip bir bakaym bizim yitiklere... Ekmei yidikten sonra bakarsn... imdi gideyim! Ksmet olursa gene yeriz ekmeinizi! Sen gene fkene uyma da, haber ver Karami'ye, alsn koltuklar... Bir ey demedi, kalkt Seydo. Kalktk hep birlikte. Kapya yukar yrdk. Kapda Sema Hanm grnd. Kucanda bir kutu! Byk. Tecir koacak oldu. Bard Sema Hanm: Glcaaan, sen gel! Oh! Bir elektrik sobas aldm! Oh! Biraz para da buna gitti bakalm!.. Bir de beni azarlad kocamn, kylmn nnde: Kz sen hani yukarda temizlik yapyordun? Ne inip geldin? Paraya geldi mi tam alalm diyorsunuz. Banzdan iki dakika ayrldk m hemen bodruma! Aferin!.. Oh!.. Sema Hanmn iini biliyorum. Gya ortay doldurmak iin konuuyor byle. Ama mahcup oldum iyice. Yuttum, yutkundum : Kr olaym imdi indim daha!.. Kutuyu yklendim gidiyordum, Tecir bard:
145

Dikkatli kar Glcaan, drr krarsn!.. Eh, krlrsa bir daha alsn, yok deil ya paras!.. Oh!.. Ne diyor bu senin hanm Bay Ali? Ona bakma sen abla, deliye!.. 337 38' VERCNN YER Turgut'un anlatt para. Masann banda epey dilsiz oyunu oynadk. Kalemi eline, kd nne ald Murat Toprak: Arkadalarmdan ricalarm! Ders kitaplarnz alp birer keye ekilin. Biriniz masada, biriniz sedirde. tekiler odalarda. Orta sesle okuyup tekrar edin. Dnk gibi. Gene tarayacam btn dalgalar. Ve milim milim. Ve btn istasyonlar... Naci ald kalemi: Ve Elektrik Blm'ndeki arkadalar sylediler. Daha abuk bulup karmak iin bir arac varm bunun... Bize vermez Amerikallar! yazd Halil. Vermesinler! Biz byle arayp bulacaz! Bulabilirsek tabi... yazdm ben de. Birikmi ktlar gtrp yaktm sonra. Arkadalar baladlar almaa. Ben de aldm Doktrinler Tarihini. Okumaa baladm burjuvazi asndan yazlm samalan. Zatcrif dinliyorsa yola geldiimizi sansn. Kuzu kuzu derse alyoruz. Vatann bizden bekledii. Onca... Akam gelirken Sema'ya uradm. zetledi olup bitenleri. Glcan yenge iyiymi. kindin kendileri de aya gitmiler Bctti'-ye. Yer yapyoruz! diyor. Grn bakalm kadnlarn fenc'i338 aKiaianaum. ett oeroere gitmi ama sra gelmemi. Yarn On'da gene gidecekmi. br gn de parti verecekmi. Belki yarn olacak bizim i. Berbere gidince ocuklarn banda kalmay nerecek Glcan yenge. Seyit gitmi Samanpzar'na kadar. Belki buldu babasgili, belki bulamad. Elvan avu da uramad bir daha. Urama dedik, bilmiyorum kt m ettik? Amerikan polisinin ve bizimkilerin yapt soruturma sonunda i Partisi'ne oy verdii km Seyit'in. unlarm yaptna bak.'Hani nerde demokrasi? Nerde zgrlk? Bu yzden almamlar ie. Keklii geri istemee kalkm Seyit. nlemi Eali. Eali sivilde grev alacakm. Zaterif salayacakm. Ne kadar iiriyorlar kadrolar! Eali ne anlar polislikten hem? Ban yakmak iin rencilerin, aydnlarn... Canm Hakk eniteyi grmek istiyor. Grp anlatmak bunlar. Sormak; var m haberleri zaterifin yeni giriimlerinden? Fuat Paa m byle istiyor bunlar? Sanki kafam gvdemden ayr. Hem bunlar dnyorum, hem Doktrinler Tarihini okuyorum. Nezahat Hanmdan getirdii radyoyu mutfakta nne alm, habire kurcalyor Murat. Takr tukur ettiriyor bazan. Ettirmese ok iyi. Bir yandan da ok korkuyorum tam bu haldeyken baslmaktan. Bereket dilsiz cyun notlarn yakyorum her seferinde unutmadan. Bir yandan da dnyorum, Elvan avugil Samanpaza-r'nda beklemekten skldlar m? ekip gittiler mi kye? Anlatlar m Seyitle? Keklii alabilirsek nereye koyarz, kime veririz? imden bir ses kar kyor: "Almaynca gitmem!" dedi direken ihtiyar!.. Seyit'in akl suya ermi biraz: Brakmayalm keklii burda! demi Ali'ye- Glcan yenge sylemi Sema'ya. Kafa kafaya verip baba-oul-torun, bir yanl giriime kalkarlarsa! Saldlrrlarsa sokakta Harpr'a! Yada ylrlarsa Tuslog'un nne. Polis alrsa bunlar yaka paa karakola. Sabahattin Rey de bizim kkrttmz dnp hepimizi gzaltna aldrrsa... seyret sen! Alndmza yanmam da, keklik 339 Bir mucize sonucu bugn bulsa bile, biz yokken girerler eve, bundan daha iyisini gene yerletirirler. En iyisi tanp gitmek buradan. Polisin hi deilse bir sre bilmeyecei bir eve gitmek. Bu drz spanya'ya gittikten sonra. Dinlemek biraz bamz. Her halde Sabahattin Bey de bizim tandmz apartmana tanacak deil. Kendi mal bu 140 metrekarelik daire. Bizi gzaltna aldklar vakit, kadnlar yrtebilir rni balattmz uram? Birden bozulur moralleri gibime geliyor. Ylgnlk ker stlerine. Glcan yenge zaten hatr iin girdi. Sema benim hatrm iin. Nezahat Hanm Murat'n basksyla. Biribirine ne kadar zayf balarla bal
146

insanlarn giriimi! Ne kadar derme atma bir uram!.. Gene takur tukurlar geliyor Murat'n. Kapmzn zili alyor bir ara. Halil gidip ayor. Apartman yneticisi Hasan Bey. Bu adam da hoca olacak fakltede. Gya sve'e gitmi, grg bilgi toplam. Volvo getirmi. Hi kiilik kazanmam m? Aann kynde muhtar sanki! Ne kadar basksnda Sabahattin Beyin! Tam bu noktada kafama bir soru taklyor. Peki, ben burada kat maliki olsam, teki malikler beni seseler ynetici; zaten srayla gibi bir ey, drt yla bir gelir; bana bask yapsa Sabahattin Bey, ben ne yapabilirim? Bu sivil polislerin gc kimden geliyor ki bu kadar etkin oluyorlar dnyann her yerinde! Bir romanda okumutum, galiba Stalin dneminde Sovyetler'dekilerin gcn anlatyordu yere yere. Grevinin dna kt m polis elbet kt olurdu. Hep unu dnyorum ne zamandr: Bizimkinin kahr yeri var m onlardan? Bizimkini nasl tantyorlar?Bat dnyasnn polisi! Batda zgrlk demokrasi var! Dnce ve sz zgrl geni. zel yaam izlenmez, gzetlenmez. Konuta dokunulmaz. Polis btn bu hak ve zgrlklerin bekisidir!.. u halimize bak, dilsiz oyunlar oynuyoruz babalarmzn yollad harlklardan kirasn dediimiz evimizde! Ve una bak, saat ka 340 uii yauyur ynetici. Bu adam hi ; uyumuyor. Uyutmuyor bunu Sabahattin Bey. Buyrun Hocam, gene bir emriniz mi var? ok mu grlt I ettik? Yoksa baka kusurlarmz m buldu Sabahattin Bey? Buyrun emredin. Geri, arkadalar hep derse alyoruz, ama siz emredin. Resmen yetkiniz var... Rica ederim efeem... Bir de kz dilli bir adam. ok zr dilerim. Rahatsz ettiim iin hakykaten zgnm. Efeem, "muhtarlktan u ktlar datmlar. Bekiler getirip koymular efeem. Btn apartman sakinlerinin daire daire kimliklerini istiyorlar efeem! Ve yneticilerin, ve kapclarn... efeem... Devlet, "mal"larn bilmek istiyor korumak iin! Mmkindir! Korumak iin de olabilir efeem... Gnl diyor, kalk git, hocaln falan bir yana ayr, suratnn ortasna bir tane yaptr! Efeeem efeem!.. imdi bizden istediiniz nedir Hocam? Msade ederseniz sapalm efeem... Yazalm yani?.. Evet efeem, tabi izninizle!.. Be adam nasl olsa yazacaksn, ne pp duruyorsun? Hayret deil mi, Halil kapda ynetici Hasan Beyle konuurken, Murat da mutfakta radyo kurcalamay srdryordu. Belki bir dalga geriden alm, yeniden taryordu. Takr tukurlar geliyordu. Kurcalarken bir trk buldu: Hayle yahu!.. diyerek kp geldi salona. unu bir dinleyelim! Trkye bak trkye!.. Bizim TRT almyor, yasakm!.. Neresi buras? Gz krpt: Bilmiyorum... Halil de insan ldrrd. Bir trl salona buyur etmiyordu Hasan Beyi. zninizle biraz ieriye girebilir miyim efeem? Eh madem sapacaksnz, buyrun!.. Masann ucuna iliti. Dkt ktlarn. Filere yazacakt. 341 sna sokuyordu. Sonra asl listeye geecekmi hepsini... Ekrem bakt bakt, Nfus saym gibi bir ey! Ama Hoca deiik yntem kullanyor. Filere yazyor. Bilimsel yntem... Ben filere sapmay severim efeem! Tabi benim filerle Sabahttin Beyin fileri ok ayr deil mi efeem? Hay dillerini sevsinler!.. Tam yazp bitirecek, Naci parman kaldrd: zninizle bir ey sorabilir miyim efeem? Rica ederim, buyrun... Tabi... Artk evimize dardan konuk almyoruz, ama acaba biz baka yere konuk gidebilir miyiz? Hi olmazsa akamlar? Gzlklerinin stnden bakt Naci'ye. Eildi, yazmasn srdrd. Bu hususta zel grmn nemi yok. Sabahattin Beyfendiden sormam lzm efeem! Teekkr ederim, bunu renmek istemitim... Neyi? Yani zel grnzn nemini... Ban iki yana sallad, sylemedi bir ey. Neyse! imiz bitti! dedi sonra. Gsterdiiniz kolayla teekkrler. zr dilerim, vaktinizi aldm. Allasmarladk!.. Hey yarabbim! Zeki Mren gibi uzatt Allasmarladm. kp gitti.
147

Yanmzdaki kapnn zilini ald. Sarrafn. Radyodaki trk oktan bitmiti. Grgr brakp derslerimize eilelim beyler! Haydin herkes yerine... diye bard Murat. Yerlerimize geip kitaplarmz atk gene. Okuyup ezberlemee altk. Murat da aramalarn srdrd. Okurken dnyordum. Niin bunu biz de aramyoruz, yktk Murat'n stne? Radyo ile aramas art deil herhalde! Bunu yerletiren eliyle yerletirmedi mi? Biz de elimizle, gzmzle arasak ne olur? Ama Murat ararken arayabilir miyiz? Bizim gezinmemiz onun almasn bozmaz m? Hele bu geceyi de byle bitirelim, sabahta ikindide, benim dndm gibi de ararz... 342 yice uykumuz gelmiti.Esniyordum. Zil ald. Hay ziline, kapsna! diye baracaktm. Halil gitti. Bugn ok sinirliydim. Yorgunluktand belki. Ay ocuklar kusura bakmayn, yatmadnz deil mi? Yatmadk Sema abla, buyur buyur!.. Sesini duyunca ben de yrdm kapya, Halil ekildi. ok bam aryor, bir aspirin bulunur mu? Tabi bulunur, bakaym! Yryecektim ieri, tuttu kolumdan. Bir kt verdi. Alp okudum. Nezahat Hanm telefon etti, Murat Beyi bekliyor. Ben de Turgut'umu... Kurun kalemle yazmt. Kd alp ieri girdim. Gtrp yaktm davlumbazn altnda. Sema'ya birka aspirin verdim. Sonra kt kalem aldm. Dilsiz oyunumuza Sema yengenizde katlmtr. steklerini yazyla bildirdi. Nezahat Hanm Murat'n, kendisi de Turgut'unu istiyor, galiba nemli eyler konuacaklar! yazdm. Bir bokluk mu var iin iinde? yazd Naci. Ynetici ona gitti. Belki Sabahattin Bey de Nezahat yengeye gitti. Aman ocuklar abuk gelin! yazd Ekrem. Hi olmazsa biriniz mutlaka gelin! yazd Halil. Merak etmeyin, geliriz efeem! yazd Murat. Ktlar topladm. Gtrp yaktm gene. Kllerini attm pe. Arkadalar yataklara ekildiler. Muratla ben de ktk. Sadece bir ince gecelik vard stnde Sema'nm Ne var, abuk syle, arkadalar merak ediyor! dedim. Kapy kapatp elimden ekti. Ate alm yanyordu elleri, eti. Bir ey yok! Nezahat telefon edip Murat' isteyince, ben de birho oldum, duramadm... pt azmdan, boynumdan... Biz de diyorduk ile ilgili bir ey var!.. Yok...valla! Olanlar anlattm akam. Yeni yok... Dur yleyse gidip haber vereyim... Ver ama gelirsin gene deil mi? E tabi! Gelmeyebilir miyim? Aslanm! Tez gel ne olursun!.. 343 Bana byle aslanm dedike uuyordum. Annem de ara sra Aslanm derdi, uardm. Telefonun bandan bo bir kt aldm. Yazdm zerine: Yeni bir ey yok! yi geceler!.. Katladm ikiye. Gtrp zili aldm. Halil kt, verip dndm. Seviirken bir ara, u anda ben Sema'nm koynundaym, Murat da Nezahat Hanmn. Acaba Tccar Nejat Bey kimin koynunda? diye dndm. Haydi Sema'nn kimsesi yok, Murat da, ben de bekrz. Cinsel gereksinimlerimizi byle karlam oluyoruz. Nezahat Hanmla Nejat Bey nasl gtryorlar bunu? Saklamadan, rtmeden? Zina olmuyor mu? Sabahattin Bey, yada Fuat Paa buna karmyor mu? Ve baka bir ey dndm: u anda ka kii seviiyor apartmanmzda? ehirde ka kii seviiyor? Ka kii sevimesini tamamlad kondularda, uykuya vard? Ve ilerinden ka uyuyup uyanp yeniden sevimee koyuldu? Ka kii Anadolu'da, Trakya'da kylerde seviip erkenden yatt? Ka kii bizim gibi? Ka kar koca? Ka ocua kald kadnlarn? Ka korundu? Ka ift korunmadan seviti? Ka kii bizim Ske'de? Ka kii zmir'de? Annemle bey-bam bir ey yaptlar m? Ka kii koca istanbul'da? istanbul'un yoksul semtlerinde? Ka kii varsllarn blgelerinde? Ka kii Ege'de, Krfez'de? Ka kii gller blgesi'nde, Antalya'da, Mersin'de? Ka kii imdi dnyann gece olan yerlerinde? Ka kii kara Afrika'da? Ka kii sabahn olmasna kzyor, ka kii ho- vardahktan dnyor, ka kii gece olsun diye bekliyor? Akan terleri ve dlleri toplasan ka ton tutar? Yoksa byle dnmek de bir tr maraz m? zellikle cinsel yaammz ne kadar ar basklar altnda! Ne kadar ar basklar var insanolunun yaamnda! Ne kadar trl eitti basklar
148

bunlar!.. 344 39 NSANIN KAPALI YANLARI Nezahat'in anlatt para. Dn aym imeye gittiimizde konumutuk Betty'le. Se-ma'ya evirmeyi unutmuum; bugn leden sonra Anafartalar Caddesi'ne, krklar Yokuu'na, Atpazar'na, Samanpazar'-na gideceiz; Trkiye'den ayrlmadan hediyeler alacak. Bakr ileri, rgler, dokumalar. Arkadalar alm, grm onlarda. oktandr istiyormu, frsat bulamam. Birlikte kmamz kendisi istedi, ben nermedim. Sabahtan berbere gidip geldi. Glcan bekledi evde ocuklar. Hem de camlar sildi biraz. Gitmeden verecei parti iin bir temizlik daha yaptrmas gerekiyordu. Sabahtan arp syledim Glcan'a: Berberden belki erken dner. Belki akamst alverie kmaktan vazgeer, elini abuk tut! On buukta zilimi alp kt bir haber verdi: Aksilik ay Nezahat ablam! Harpr domuzu evde! e gitmemi, ufak tefe-i paket ediyor! Cinlerim bama kt. Yoksa dndmz plndan haberi mi oldu? Bizim telefonlarda da bir pislik mi var? Yoksa benim eve, Sema'nm eve de birer verici mi koydular? Haydi ocuklarn evinde olmasn anladk, renci eylemleri, anari, u bu, Sabahattin Beyin gayretkelii de var, kabul; 345 ^ y mad m bunlarn? Nedir bu Stalin Kompleksi bunlarda? Yoksa kanserli bir ur gibi durmadan byyor mu ilerinin korkusu? Telefon edip soraym Sema'ya dedim, ekindim. Bugn bu adam niin evde? Bir trl susturamadm iimdeki kukuyu. Aldm telefonu, Betty'nin numarasn evirdim. Biliyorum berberde. Kocas asn, onunla konuaym. Helloo Betty!.. Oooo!.. Hello Mr. Harper!.. Betty'le konumak istemitim. Gelmedi mi berberden? Oooo, demek daha ok olmad gideli! Dnden randevusu vard, dnmtr diye dndm ben. Diyeceim uydu Mr. Harper, akamt ikide alverie kacaktk kendisiyle. Bir arkadam gelecek, ben 2.45' te serbes olabileceim. Bunu haber vereyim demitim sadece. Gelince sylersiniz. Oooo, Thank you! ok almtk Betty'ye. Evet, sizleri daima hatrlayacaz. Yava yava toplanyorsunuz, demek ie gitmediniz bugn. ok iyi! Haa, izniniz btn gn deil demek? ok yazk! Halbuki btn gn verseler ne iyi olurdu! Toparlanmak zordur. Ben hi holanmam ahsen. Yarm gn de yarn verecekler. Yarm gn, yarm gn; ok iyi! Dosta sylyorum, yaplacak ilerinize yardm edelim. Sema Hanm da, ben de, yakn arkadalaryz Betty'nin. Biz ok severiz Amerikallar. Ltfen bildirin. Ltfen! Memnun oluruz. Thank you! yi gnler... Biraz da dk enesi. Uzatyor. Kimbilir belki de alttan alta bir zlem sakldr kafasnn iinde, baka kadnlarla konumak, onlara almak, onlara sokulmak, snmak zlemi! Belki de, belli belirsiz bir bkntdr Betty'den. Mahsus fazla yz vermeyip kestim bir yerde. Kukulanmasn. Sustu iimdeki kaplan. Rahatladm. Sabahleyin telefon almtm Nejat'tan. Uakla geliyormu akam. yi gitmi ileri. yi de vakit geirmi. zlemi beni. Sevdii yemeklerden istedi. Bunca iin arasndaym. Yapamam ekerim! dedim. ok nemli ilerin iindeyim, sana sonra anlatrm! Kadn da gelmiyor bugn. Yapamam. T oradan ta 346 atma dalgama. nemli, diyorum. Hakkm deil mi ama? Biraz da ben hayatm yayaym. Ben sana karyor muyum ekerim? Yeniden tartmak gerekmez yllar nce tartp kapattmz eyleri! Yemek yapacam, yada yaptracam diye urarken, bin yln banda stlendiim bir insanlk grevini aksatamam! Yapamam dorusu!.. zellikle iimdeki bir hnc doyurmak istiyorum. Bir yan var, sevmiyorum bu Amerikallar. nsan olarak da batan ok yanlar var. Tepeden bakyorlar kim olursa olsun karlarnda. Kolejdeki hocalarmzdan bilirim t! Var elbet iyileri. Hamm m hamm, efendi mi efendi! Ama bir blm olaanst amur. zellikle yabanda m byle oluyorlar yoksa? Btn toplumsal
149

denetimlerden, evre gzetiminden ktklar iin mi byle kural tanmaz, saymaz, sevmez oluyorlar? Yoksa atalarndan gelme soycul bir nitelik mi bu? Bunun da altnda bir aalk duygusu mu var? ekip gidenler Avrupa'nn en diki tutturamam insanlar myd? Bunlarn acsyla baarlar gsterip hn m alyorlar imdi dnyadan? Bu yzden mi g yetirebildiklerini ezmek istemeleri? Ezmek istemeleri Kore'de, Vietnam'da yerlileri, Ameraki'da Negrolar; ve daha nce ndian'lar? Byle burnu-byklk hallerini grnce ifrit oluyorum. Harper'da ok var bundan. Serseride! Var biraz da Betty'de. Ama Betty sokulgan bana doru. Niin sokulgan madem? Buras da ok kurcalyor kafam... Banyo alacaktm. Nejat'n telefonu, kahvalt, benim Har-pergil'e telefonum... unutturdu. Kalkp girdim hemen. Salarm ampuanla ykayp kuruladm. Biraz da scak suda kaldm kvette. Ilk dula durulandm. Bornozu, giyip geldim salona. Salarm sarl havluyla. Sevmem sk sk berbere gitmeyi. Sevmem boyatmay. Neysem oyum. nceleri byle dnmezdim. Sonra sonra geldi bu olgunluk stme. Neysem o olan halimi beenirim imdi. Yalnz biraz neem kat. Lp lp olmaa balam karnm, kasklarm. Bkar gider mi Murat? Anadolu ocuu. Holanr biraz etli olandan ama, gide gide? Hele biraz 347 gitsin byle. Olmazsa birka hafta sauna'ya giderim. Birka ay rejime sokarm kendimi. Yemeyiveririm fazla npaym? Sigara aldm, yakyordum, telefon ald. Hello Nezht Hinim!.. Hay dilini eekars soksun! Betty. , Hello Betty!.. Naslsn tatlm? Evet, az nce seni aramtm. Anlatmad m kocan? kide gidelim demitik ya. zmir'den bir arkadam geliyormu. le yemeine ardm. Uzayabilir. e doru kalm dedim. Olur mu? ekerim i iin sklma. Kocana da syledim bak. Gelir yardm ederiz. Sema ile geliriz. Hi korkma yaparz. almaktan holanrz biz. Haa bak, bir de ne soracam; dn konutuk ya alverie kacamz, Sema'ya evirmedim ben bunu. Unutmuum ite. Bugn de dndm, belki olmaktan holanmazsn. Yoksa telefon edeyim mi? Gelsin mi o da? Ben mi bilirim? Sen bilirsin kzm, bana ne! Senin iin sylyorum. Bir def ack daha greceksin "Ankara Bazaar!" Edeyim, peki!.. Ama bakalm gelecek mi o da? kmaz m baka ii? Telefonla sana haber veririm. Haydi baybay!.. te... Bir kuku girdi ya telefonlardan dolay iime. Kalktm. Yryp gideyim yava yava, alaym zilini, azdan haber vereyim Sema'ya. Gene telefon etmi olaym da, o da gelmeyecek olsun. Kalsn evinde. Birimizden birimizin bulunmas iyi olur. Giderken Glcan'a da haber vereyim Sema'nn evde olacam. Oturup konutuk biraz. Yemee bana inmee raz oldu. Kendinde olanlardan alp gelecek bir kap. Bende olanlar da karp yiyeceiz. yle yaptk. kiye doru da Betty'ye telefon ettim. Betty, ekerim! Glcan hanm yolla biraz. Yardma ihtiyacm var. Toplayver-sin ortal. Misafirim gidiyor. Yarm saat sonra hazrm ben... Glcan daha evindeymi. kmam yukarya. Zile bastm, Ali kp geldi hey yarabbim! Bu herifte hi anlay yok galiba. Ben karsn aryorum, o kendisi kp geliyor! Niye kendin geldin, ne yapacam ben seni? Her sefer byle yapyorsun! Karn istiyorum Aliiii!.. Git Glcan' yolla bana, abuk!.. Kstrd kuyruunu gitti bu. Sersem, bir de sivile girecekmi! Girersin bu kafayla! Girer de bir ie yararsn... Neyseki ok yukarda deiliz. Glcan kp geldi. Kz! dedim, Biz yarm saate kadar gidiyoruz. Sema Hanm yukarda olacak. Gzn drt a. Greyim seni. Herif de ie gitti. Bir ocuklar, bir sen. Greyim haydi. Gzden srmeyi alar gibi. Haydi bakaym. Bak Glcan, bunu bir azna yzne bulatnr-san yok mu, vallahi lesiye iimden kmaz. Haydi... Okadm yanaklarn, ban, boynunu. Yolladm: ansn ak olsun!.. Bir de dua ettim iimden: Allahm bizi baarya ulatr!.. Kafamda ocukluumdan kalm surelerden ikisini n okudum. Bir telefon daha ettim Betty'ye: Ben araba aryorum, haydi in!.. Be on dakika sonra inip geldi bu. Samanpazar'na kadar arabayla gittik. Sonra baladk oralarda dnelemee. Dkknlarn nnde, iinde. Girdik ktk. unu indir, bunu kaldr. Baka varsa onu kar. Uzata uzata alveriini yapmaa baladk Betty'nin. Bir ara keklik iinden atm aktrmadan Betty'ye. Bana ne kekliinden! diye inini ekti
150

Trk gibi. Niye kzm? Kocan seviyor, sen sevmiyor musun? Kocam kekliini, avn sever. Biz varz yada yokuz... Eee, erkeklerin byle hobby'leri vardr, ne yapacaksn? Bunun ki hobby'den ok ileri! Sen dnebilir misin bu keklik konusunda benim vicdanm yaral deil? Kekliin geldii ky grdm. Bir umut uruna babas getirip verdi. Ama ocuun gnl yok. Gelip geri istediler. nk biz kafesi yanmza almtk. Sada solda avlanmt kocam. Ne kadar istedim vermesini; verip gzmde bymesini! Ver dedim stelik, ok rica ettim. Vermedi! Kesinlikle reddetti vermeyi. Ve sonra biz o kyden nasl ayrldk biliyor musun? Arkamzdan ta attlar. ocuun kendisi. Kardeleri, annesi, dedesi... Hi g348 349 zmn nnden gitmiyor kamz. Hrszlar bizden baka trl m alar ve kaar? Bunun iin yaraldr vicdanm... Srdrd konumasn: Ben zaten tam anlaamadm... Katoliiz biz... ocuklarmz oldu... Boanmak hl hogrlmeyen bir davran... Ve ballk art... Tam anlama olmadan yryp giden bir beraberlik bu... Senin ne kadar serbes davrandn rendim. Biliyorum teki Trk kadnlar ounluk senin gibi deil. Sen bir azlksn eylemde. Fakat ne kadar iyi ediyorsun kendine kar drst olarak! Ben imdi balym, drstm kocama kar, ama kendime kar drst deilim. Hatta ou zaman ksm kendimle... Srdrd: rencilerin kocam karp keklii isteyeceklerini duyduum zaman ,ahp pencereden uuracaktm o kuu! Fakat ocuun eline varacandan emin olamadm, ok uzakt kynden. Bir yolunu bulsa da kp bana gelse bir uygun saatte, belki ye-nemem kendimi, veririm. Kesin konuamam, kesin konumak zor. nk korumak zorundaym ocuklar gibi, kuunu da! Fakat vicdanm yaral, ne yapaym? Byle senin gibi kendine dargn Amerikal da var ha? Sizler ve dnyann birok yerinde insanlar sanyorsunuz ki biz Amerikallar hep Lyndon Johnson gibi dnyoruz. Sanyorsunuz ki hepimiz onaylyoruz My Lai ldrmn!.. Bir kapal yan vard insann; belki her insann; kardan anlalmyordu. Yrdk uzun uzun. Pazarda alveri yaptk. Betty'yi sevdim. Ama aklamadm biz keklii deitiriyoruz u anlarda... 40 KIRLARIN KULARI Glcan'n anlatt para. ocukluumda komumuzun bandan erik aldm kadar kolay bir ey! Ama habire arpyor, durmadan arpyor iesi yreim! Ya Betti Hanm bir ey unuttuysa, dnp geliverirse? Ya Harpr iten gene izin ald da, tam kapda, kucamda kutuyla bastrrsa? Valla dp baylacam.... ocuklar odalarna aldm. Oyuncaklarn nlerine koydum. Ben var salonda temizlik! dedim. Siz var burda oynamak!.. Keklii de kafesiyle banyoya gtrdm. Guburak guburak... deyip duruyor boyna. Ah, telefon etsem de Sema Hanm alp gelse tekini! Alp gitse bunu! Ben sadece deitiriversem. Ama bilemem ki numarasn. Bilip de eviremem ki. Arayp bulamam ki irehber denen kocca kitaptan. Fakat dnrken baka akl buldum. yle yapmaktan, byle yapmak daha eyi: Alaym bu keklii kafesiylen. Kataym bir kutuya burada. kaym Sema Hanmn evine. Deitirip gene kataym bu kutunun iine. Alp geleyim kucamda... allah domuz Tecir de kaplardan birinde olmaz! Zil alm da zile komu olmaz! allah kurbaa smal Harpr kp stme gelmez! allah ocuklar ne yapyorum diye kukularn byltp alamaa balamazlar. allah Betty kar bir maha-na 351 350 I gelmez. allah Yaar olann keklii de tam ben kapdan karken Guburak guburak!.. tp cihan ayaa kaldrmaz.
151

Meerim ne zorumu herkesten sakl i yapmak? O hrszlar nasl girerler leyli gecenin yarsnda insanlarn uyuduu evlere, nasl aarlar dolaplar, sandklan, alrlar prtlar; nasl kp giderler yatak odas pencerelerinden, mutfak camlarndan... gene geldikleri gibi... o hrszcklar? Euz besmele ektim, Ettehiyyatiyi okudum. Ne okuduumu bilmeden sureler okudum. Ya Allah, ya Muhammet, ya Ali, ya Hasan, ya Hseyin!.. dedim. mdat eyleyin! Gzetin beni!.. dedim. Destinize yz srdm, beni leme irezi! etmeyin! dedim. Dlek kln yolumu ki ulaaym! Krn belini yokularmn ki kaym! dedim. Girip baktm ocuklarn odasna. Akl ettim biraz da yiyecek vereyim unlara, hi alamasnlar. Mutfaa girip dolabna baktm Betti Hinimin! de grdm. ri, Sultan ideleri. Ama bir terslik olur, ekirdei boazlarna kaar. Leblebi grdm, ona da cesaret edemedim. En iyisi birer elma vereyim ellerine. Setim iki tane dolaptan, buz gibiydi elmalar. Ykadm scak suyla. Scak suyla ykadm, lsn. Gtrp verdim birercik. Ceyn, ye kzm! dedim, Glcan teyzen sana kurban olsun! Ulan Iracr, al sen de bunu ye bakaym! Ye de biraz etlen, neye byle p gibisin nlet? Ne inkr ediyorsun yediini? Haydi ye bakaym, ye benim kurb gzl teyzem!.. Size de teyzem deyesi oldum u aman'm elinden!.. Kapnn yannda duruyordu kutular. Setim birini, getirdim banyoya. Guburak, guburak... etti; Sus! dedim. Patlama, sus... Sus ki gtreyim!.. Kafesi koydum kutunun iine. rtp kapattm. Anahtar nlmn cebine aldm. Yrdm usulca. Ey kocca pabulu byk AUahm! dedim. ittin yalvarlarm deil mi? lerim ok feln diye beni grmezden relme! Bu dnyada orosbulara bilem destek olduunu biliyorum. Bu dnyada hazr yiyenlerin, haram yiyenlerin bilem yzne gld352 gn biliyorum. Bu dnyada nice deyuslara, drzlere destek olduunu biliyorum. Bana da destek ol! Kstek olursan, beni bu apartumanda cihana irezil edersen, ben de kendimi ldrrm Allahm!.. Srf Tecir'e fkemden mi girdim bu ie? Girmesem daha m iyiydi? Beni kendi hsmmn nnde yere batrd. Kyde lf ederler, kavmimin iinde irezil olurum. urama kadar hn doluyum. Onun iin girdim. Buraya gelince kanlanverdi alak! Kyde zibidinin biriydi. Drt bklm oluyordu on kuruluk dr-zlerin .nnde! imdi biraz ura bura anlamaa balaynca, horsunmaa balad beni. Dngrdama! Dngrdama Glcan!.. diyor ikide bir. Sabahattin Bey Allah. Tapacak nerdeyse. Bir sifile girsinmi, greymiiz biz onu! Kapc oldun grmedik mi hey alak? Sifile girdiini de grz. Bu sefer de daha yu-kardaki drzlerin gtlerini yalarsn!.. imdi z kyln, z hsmm grmedi gzn, bu sefer de z karn, z ocuklarn grmezsin!.. Halbuysam girmeyecektim... Drz!.. O drzye kzyorum aslm! Babasnn babas yandaki herifi karakollara ektirir de ceryan verdirir mi adam? Kann bozuk mu senin? El kadarck ocuun dbrne cop sokturur mu? Bir de rencilere taklam, onlar da tktracakm! Sildirecekmi kaytlarn okuldan. Kurban ol rencilere!.. San-kim onlarn yollarn gzler analar yok birer! Yrecikleri yanacak, alayp gzyalarn ilerine ndrecek babacklar yok birer! Arkalarndan yanar kavrulur baclar, kardalar yok! Onlar ta yarklarndan ktlar, ssz inlerde bydler. Vur ha vur, kr ha kr! Allah m yaratt, kul mu yaratt deme hi! Vurun, krn; elinize saymadan teslim ettiler rencileri!.. Destur kr eytan!.. dedim. Kucakladm kutuyu. Atm kapy ktm. Hrszlk m ediyorsun Glcan? Rahatlk ver yzne cmck! Hi tellanma kzm! Yr babann kynde gibi! Yr tok tok! k merdivenleri birem birem. Yr ha-yle!.. Hrszlk ediyor deilsin, bir sabi'nin kekliini iletiyorsun. Boyunca sevaplara giriyorsun. Hem de hsmn. z kyln. 353 Yr hakl hakl. Hi olmazsa onlar alc ku gibi arrken ne kadar rahatsa, sen de yle rahat yr!.. Say ki babann evinin bir gznden br gzne gidiyorsun. al kapsn Sema Hanmn!.. Bana bir cesaret geldi, yle rahat yrdm. Tam Turgut Beygilin kapnn nne geldim, giri kaps gcrdamaz m aadan! Korkuluklardan eilip baktm, gremedim. Haydi bir de Harpr drzs olsun da u gelen! Aksilik; ben bir i yapmaa kalktm zaman gelir! Szde biraz rahatlamtm! Gene kt kt vurmaa balad iesi yreim! Davun olas!.. Bastm Sema kancnn ziline, bastm! Eer gelen Harpr'-sa, merdivanlarda yakalanacama,
152

eve sokaym keklii! Bastm en beimle! Geldi Sema, glgesini gzet deliinden grdm. Bir de yanap bakt kimim? Uzun Uzun bakarlar, yle sinir olurum ki! Bereket abuk bakt. At hemen. Koydum kutuyu halnn stne. ktm yere. ktm, sanki kapanp kalacaktm. Hemen akl ettim, atm kapy, merdiven korkuluklarndan aa baktm, gelen kim? Porfosr Beyimi. Yenileyin ald ikinci avradn zlemitir iesi! Kapn penceren ak olmasn Sema Hanm? Yok! dedi, rttm sen gelmeden... yetmiin... Getir hemen tekini... O da banyoya koymu. Alp geldi. Biribirlerini grnce Guburak guburak!.. tmee balamadlar m? Durdurabilir-sen durdur! Guburak, guburak, guburak!.. Kuy kuy kuy!.. Grnlerine, durularna bakarsan ok bir deiiklik yok. Keklik keklie bu kadar benzer. Fakat tleri ayr. Bir bakmada bilemez belkim o drt gzl herif! Fakat tnden anlar. Anlaynca da yeri g ykar (m?). Haggaten baknca anlayabilr mi? tnn farkl olduunu anlasa bile, deitirdiimizi dnebilir mi? sterse dnsn, ne belli ben yaptm? Ne belli kendi karsnn yapmad? Oooo; o kadar uzun deil artk! Emeki olduksa lemin esiri olmadk! Herkes her kabahati bize bulmasn!.. Elimizi abuk tutalm! Spalarn odaya koyup geldim. Bakarlar ben youm, bakarlar keklik yok, ana babalarna anlatrlar, kt olur. Bir i yaptk, i olmasn Sema Hinim!.. O teki kafesi at, ben Harpr'n kafesi. O yoz keklii ald, ben Yaar'n elcii. Kafesleri deitirdik. Sema, elindekini Harpr'n kafese koydu, ben elimdekini karaa kafese. Biri varsl evden kt yoksul eve girdi; biri yoksul evden varsl eve tand... Tamam m imdi Sema Hmm? Hangisi Yaar'm? Sendeki!.. Hangisi Harpr'n? Bendeki... Ver Harpr'nkini bana, al Yaar'nkini!.. Alp verdik dikkatlice. Dikkatlice deitik. Bir yanllk yapmadk iallah, deil mi? Hayr yapmadk... Koydum Harpr'n kafesini kutuya. nlmn cebindeki anahtar yokladm duruyor mu? Haydi hoakal! l mym, sa mym; yoksam karakola m gtrdler? Akamda sabahta sorarak ol, brakma peini Sema Hinim!.. deyip yrdm. Bu sefer rahatt yreim. Cihan stme gelse korkmayacak kadar yrekliydim. Kutuyu kucamda rahata tutuyordum. Sulu sulu deil, hakl hakl yoruyordum. sterse Tecir grsn, isterse Sabattin Bey olacak karmdan gelip sorsun: O kucandaki ne kz? desin. kaym serseriye: Sana ne? Bunu sormak da m grevin? Bunu da m sorutur dediler? sterse kutuyu kucamdan zorla alp iine baksn, hiiii umurumda olamaz! Ben stme deni yaptm. allah Sema kanc da kimseye kaptrmaz elindekini! allah tesini de onlar yaparlar, salam yaparlar. allah bulatrmazlar azlarna, yzlerine... Usulca anahtar sokup evirdim. Koydum kutuyu kapnn dibine. ocuklara kotum. Elmalarn yarsn yemiler. Trenle355 354 rini, uaklarn oynuyorlar. yi! dedim, Aierm: oz. n^ .... l spalarsnz byle? Cenaballah sizi byle tatl yaratt da, o babanz olacak kurb'y neden yle yaratt? Size aferim!.. Eildim, birer de ptm duluklarmdan. Sonra kardm drz-nn kutudaki kafesini, astm yerine. imdi tasam, unlarn bir an nce kp gelmesi! Ben de temizlii bitirebilsem onlar gelene kadar. Bir srahi, bir tabak, bir vazo krmasam, yada pencereden aaya dmesem telemden... 41 MEHMET EFEND HANINDA 356 Seyit'in anlatt para. Cadde cadde, sokak sokak aradm Tecir'in dedii yerleri. Yoklar! Sonra yrdm Hacettepe niversitesi'nin yaplar arasndan. Alver alver, Samanpazar'na ktm. Oralar da, kar kar elden, hemi de gzden geirdim. Bulamadm, gremedim bizimkilere benzer kimseyi. Yoklar! Kaylan kayp olmular, yitip gitmiler...
153

Bir de ordaki "Yaln Palas Oteli"ne bak! dedi Keskin-li iportac. Yok!.. dedim. Otele inemezler, handa kalrlar ancak!.. Looo senin nene ilzm? Bak diyorum bak sen! Otel yazmaya yazar da, gene bildiin handr!.. Mteriyi ekmek iin otel yazar kavatlar... Mteriyi ekmek iinmi! Bence byle yazarak rktrler mteriyi! Gelir mi adam? Otel bahal, han ucuz... Ama varp soraym dedim, delikanlnn hatr kalmasn. Selm alikim efendi aa!.. Aleykm selm yeen! Buyur! Efendi aa, yetmiinden yukarda bir ihtiyarla, on beinden aada bir delikanl, benim babamlan olum, yitik! Soruyorum, grdk deyene raslamyorum. Acaba sen grdn m? Geldiler mi oteline? 357 Sulaka'nm Dklcek kynden mi? Evet, ad Elvan Bklmez... Elvan Bklmez, Yaar Bklmez... Epey oluyor onlar burdan kal. Daha dorusu ben kendilerini kardm. ime yle geldi. Neyse. u eneyi kvrl. Dz git. Yukar kvrl. Dz git. Sol kolda "Yayla Palas Oteli"ni greceksin. Ordan sor. Burdan kp ora gitmiler, polisler anlatyordu. Duruyorlarsa ordadrlar... Pek aklmda kalmad nereden kvrlp nereden bkleceim. Yayla Palas Oteli deye sorup yrdm. Buldum yerini. Sordum orda m, deil mi bizim yitikler? Efendi aa dedi: Burda kalyorlar, ama imdi yoklar! Belki de Genlik Park'-na gittiler. Ya git parktan ara, elli kurua giriliyor, ya otur burda bekle. Yada biraz dola, akama doru ura. Bir sr yol var nnde, se se birinden yr... Nere gitmiyor elli kuru? Gideyim Genlik Park'na, hem" park greyim, hem de yitiklerimizi bulaym... bulabilirsem! dedim, yrdm. Bakalm ne deyecek babam yzme? Nasl emkirecek? Kaldracak m Yaar aa ban? Ayaklarmda kara lstikler. Bamda kasket. yice eskidi o da. Yaland ard. Eridi tepesi. Salarm yeniden byd. Gene geldi tram. Yzm alamadm, aldramadm ka gndr. u deyecek bir ey girmedi kursama. Kzgn bir orba, kzgn bir a, snk bir ekmek, biraz ya!.. Simitlen karn doyar m? Bal gibi elim kolum. Gcm var, iim yok. Gelir mi imdiye kadar gelmeyen Almanya sram, varp bir daha yoklasam Bulma'ya? Yamal pantolum, yenleri tiftimi ceketim. Ceketimin de yakalar yadal. Var m benden sefili u caddelerden akanlarn? ounun kl benimki gibi, klk deil. ounun yaam benimki gibi, ezik. ounun baht benimki gibi kara. Yok aartmaya, ak bir yol. Bulur gibi olduklarmz kapatyorlar. Yasalar ellerinde, kasalar ellerinde. Polisler, tfekler ellerinde. Bize cahilliin by358 gn brakmlar. Krk bin kye blmler gcmz. Bizden kopup okuyanlar, bizden kopupii olan arkadalar; insan murat etse, Almanya'dan, Hollanda'dan bilem destekleyemez mi burada koyup gittii dvasn? Bilet alp girdikten sonra anladm Genlik Park'nda ba-bamgili bulamayacam. Gitti elli kuru havaya. Bari dedim gezeyim. Bir daha kimbilir ne zaman geleceim? Akasya, aa komamlar dikmiler. imen iek komamlar ekmiler. Bel-lcim bir kolu da u fkran sularda akp gidiyor almterimizin. teki kollar bilmediimiz nerelerde sebil oluyor, kimler yiyor, kimler yutuyor kimbilir? Ne kadar byk lokmalar yutup; ne kadar pahal yataklarda yatyorlar kimbilir? Ve kimbilir kaadr bir taba Ankara'da yenen yemeklerin: Stad Oteli yazyor, Byk Ankara Oteli yazyor, Bulvar Palas yazyor, Kent Oteli, Otel Bankan yazyor... ankaya'da, Kavakl'da, Yenie^ hir'de, Merutiyet'te bilmediim byk lokantalarda pienleri yiyenler kim, kimler?.. Iklar, sular boyamlar, biz boyaszlarn bulamazken! Fkrtyorlar boyuna! sen iilecek kadar duru fkryor imenlerin stndeki borulardan. Kimbilir ka yz ky Kzlrmak'tan bulank iiyor mral'dan Bafra'ya? Ve bizim oraya Tosyallarn atrd arktan sulanacak pirinler hangi lokantann kazanna girecek? Kaa gidecek kepesi? Genlik Park'nda u ak haval lokantalarda bile kaadr ve benim ka gnlk" almamla yenebilir bir n yemek? Ne olur yannda salatas da olsun! Tatls da olsun! stersem bir tabak daha getirtebileyim holandmdan. Hi olmazsa bir sefer...
154

Yasl gittim en geldim A koynunu ben geldim Bana bir yudum su ver ok uzak yerden geldim... Kim verecek bana bir yudum suyu heeey ak azna koyduumun Seydo efendisi? ilecek sular ielere girmi! 359 arkc demi asmlar, trkc demi asmlar. Saz alan bile var ilerinde. Demek saz da para ediyor, trk de, knca pazara! Nasldr, kaadr bir girimi u akhava tiyatrolarnn? Neleri konuurlar, nelere glrler, nelerle kandrrlar biri-birlerini? Var m ilerinde bizden gelmi biri, var m bize gelecek birka? Gelirler mi kondulardan grmee? Gelirler mi en yakn kydeki arkadalar hi olmazsa ylda bir karlarm kzlarn alp? Haha haha! Anasn sadk, danasn a m koyduk? Haha haha!.. Bakalm ne deyecek babam yzme? Kaldracak m ban Yaar? Bulabilecek miyim kendilerini bu kebap kokularnn arasnda yutkuna yutkuna? Ayaklarm durdu duracak. Azm kurudu kuruyacak. Dnp yrsem Yayla Palas ptelinden yana, yklmadan varabilecek miyim? Grmez yanmdan gelip arpverse hi olmazsa u dolmulardan biri! Bu kadarck bir iyilii benden esirgemeseler! yi arpsalar da rpnma'dan, inlemeden lebilsem! Koymasalar tomafile, gtrmeseler hastaneye, sokmasalar ameliyata, ine iplik geirmeseler etime!.. Bir arpmada tertemiz lversem!.. Nasl bakacam babamn yzne? Bakabilecek mi olum benimkine? Dinlenmeden kmann oluru yok nmdeki yokuu! To-mafilin, miniposun makinesi benzinlen, mazotlan; insann makinesi neylen ala? ki gidip bir duruyorum cmck g bulmak iin. Ama insan hava solumaylan glenir mi? Hemi de ben kimseye sormadan bir daha bulabilir miyim Yayla Palas Otelini? Bereket, cmck ansmz varm gene: Ben bir koldan, bizim yitikler baka bir koldan gelmiiz, kavuuverdik otelin nndeki bir lokmack alanda! Baktm babam! Baktm Yaar! Baktlar benim! Seyit Bklmez'im, ama ok ok bklmm, drt be bklm olmuum bitkinlikten, hem de mahcupluktan! Onlar bana baktlar, ben onlara baktm. Ne onlardan szck lkt, ne benden kabildi. Kprdamadan duruyoruz karlkl. Ne onlar bir adm atyorlar, ne ben atabiliyorum... Topladm btn gcm: Selmn alikim!.. dedim, el-miim gibi. Selm Allann kelm! sterse almasn! Ben vermi olaym da! Nereden kstrdm anlad: Alikim selm!.. dedi. Merhaba Yaar avu! dedim. Yryp geldi, pt elimi. kr bu kadarna. Ben de yekinip babamnkini ptm. Yaar kadar yok muyum? Kalmad m insanlm? ekmedi; ne olsa kendi babamn eline varmm... Naslsn baba? Naslsn Yaar avu? yiler iyi Seydo Efendi, soranlar saolsun!.. dedi babam. Sesi ylan sl. Nasl ettiniz, yenebildiniz mi ehiri? Hamlktan elendik! Hemi de unutmuuz glei!.. Neden? Neden olacak, glemeyi glemeyi!.. Bakt babam tepemden trnama: Sen nasl ettin, girebildin mi Amarikanlarn yannda yarsdn ie? Keke ben ona sormasaydm, o da bana sormasayd!.. Giremedim!.. Raporum bozuk gelmi... Ne mahana bulmular bozuk deye? i Partisi'ne oy verdiim km... O devle|in partisi deil mi? Yasak mym? Bir de, "Kan bozuktur!" deye yazmlar... Bok yemiler...onu deyenler! Buna dalar kadar sevindim. Bu biraz onard iimin ykklarn. Elimdeydi elleri hl. Sktm en byk itenliimle. Dikkat ettim, o benimkini skmyordu. Hem de birden farketrim, benden ok kendi kendinin kann savunuyordu. Mektup geldi Harpr drzsnden. Alnca kyde duramadm. Koup geldim, Tecir'i buldum. Dedim: "kp san iyan
155

I 360 361 greyim!" Brakmad. "Olmaz bir yarar, ne greceksin?" dedi z kylm! Keklii de geri isteyemeden brakp geldim. Sizin buralarda olduunuzu da ondan haber aldm. ok aradm, ok bakndm. Siz de bir sonu alamadnz heralm, yle mi? Hangi dvadan soruyorsun ne bileyim? Keklik dvasndan diyorum... alabildiniz mi? Verseler alacaktk. Hastr ektiler kaplarndan! Eee, ne bekliyorsunuz buralarda, alamadktan keri? Alacaz bakalm? Kesmedik daha umudumuzu... Nefesinin kokusu burnuma geldi babamn, yuttum. Ama bir bak cierime sapland: Yemiyordu belki doru, drst, gnlerdir! Yaar'm da gzlerinin nleri halkalanmt. Belki de erimiti ilikleri. Hem de eskisinden beter srp gidiyordu iindeki yas. Gittike bylmt kekliin acs; biga soru da ona sorsam alayacakt. Ayakta dikiliyorduk. Hana girelim demiyorlard. Ben de buyur edecek baka yer bilmiyordum; bilsem kimbilir kaayd? Gidelim hep beraber hcum edelim edeceksek? Ben verdim elimle, geri isterken de ben olaym yannzda! Yada bir karakola varp birlikte davac olalm... Babam, gzlerini bamda, yzmde, omuzlarmda gezdirdi, dndrd. Durduu yer biraz yokutu benim durduum yerden. Yukarlardan bakyordu oluna: Hacet deil. Yaplacaklar biz yaptk... Olmad m? Olmayacak m? kmadk canda umut oktur daha! Herif gidiyor ama! Yok mu haberiniz? Var daha biga gn gitmesine... Tayini km spanya'ya! Kimbilir nere? Nefsime ok yaman eyler dnyorum. Yam seksen. Keklii brakmadan gidemez. Hak birdir, bunu kafama koydum. Ne yapacam bundan keri bu can? Alrm olann kekliini. Almasam da ona yaratmam... 362 Silhn var m belinde? Baktm gznn iine. Yok! Ne yapacam silh? Yalanm adamsn. Teddiriverirler ellerinin tersiylen! Ben de geleyim! Ac kuvvete kalrsa seni de teddiriverirler! Hem onlarn silh var... Ne dnyorsun, ne olacak, nere varacak? Varacak varaca yere! Mazlumun Allah var... Allahn da o drzlerin kolunda olmadna emin misin? Havaya kaldrd ban babam Elvan avu. Gn batmma yakn olmutu. Krmz klarla srmalanmt kirli bulutlar. Tabi o kadarna aklm ermez! dedi. Bir bilenden de duymadm, onlarn kolunda m, bakasnn oklunda m? nsan bir uram'a girince, gbirlii etse fena m olur? Neden byle kararyorsun bana? Kararmyorum. Kiminle gbirlii, seninle, benimle mi? Tabi seninle, benimle... Onlarn kimlerle gbirlii yaptn biliyor musun? Ekledi: z kyln Tecir bilem onlarla!.. Tkandm kaldm Yayla Palas Otelinin nnde. Aramza kan girmi gibi uzak duruyoruz babamla, ellerimiz biribirini tuttuu halde! Yaarla da bakyoruz, bakyoruz, buluamyor gzlerimiz. Ben varrken onun gzleri kayor, o gelirken benim gzler svm... limizden obamzdan uzakta, ehirin iinde olmasak, bu kadar kt olmazdk belki. Yada ok aklk, ayrlk bir yerde olsak, biribirimizin stne dorudan yrrdk, kaak glemeyi semezdik... Ben imdi npaym? Paa gnln bilir... Sizi byle brakp gideyim mi? Yoksam kalp yarna br-gne beraber olalm m? Arzun bilir dedim sana... Yutkundu babam: Askere gidecek olann babassn. Bu yaa gelmiin. Daha sana ne deye36.3 bilirim. Vaktiyle dedim de etkisi oldu mu? Kalacam diyorsan buyur, ite han. Gideceim diyorsan, gene buyur, ite yol. Mini-poslarn nerden kalktn da biliyorsun... Krolu'nun grz gibi vurup duruyordu. Yutmaktan baka arem yoktu. Btn sokuturduklarn yutuyordum. Yryn madem, girelim hana. Handa konualm... Buyur gir. Biz de gireriz. Akam oldu... Ekmek a bir ey yediniz mi? Gidip alaym m? Bakt yzme, gld, iki yana sallad ban: Sen gel benimle. Yaar' yollarz, alr gelir birazdan. Delikanl olan dikelip dururken
156

babas m gider ekmek almaa? Hayle yahu, hayle, biraz dlek konu be baba... O akam handa helva ekmek yedik. Ama hi tadna varamadm helvann. Yutmak iin de biga sefer su imee kalktm. Musluk sular da nezzetsizdi. Sasyd. Biga ay bu sudan isem rlrdm... Mehmet Efendinin hannda bizden baka mteriler de vard elbet. Biri bir define getirmi, kuyumcuya kaptrm, para bekliyordu. Biri Almanya'ya yazlm, sra sormaa gelmiti. Biri taocanda alrken bacan ezdirmi, kan paras almak iin yeliyormu. Bizden beterdi halleri. i yolunda, keyfi gcr adam yoktu. Neden iletiyorsun bu han byle cbl mterilere kaldktan keri? deye sordum Mehmet Efendiye. Sen anlamazsn gibilerden bakt yzme, gld: Bu dnya bir geim dnyas deil mi Seydo Efendi? Benim de geimim bu cbl arkadalar yznden!.. Bir de gz krpt byle dedikten sonra. Dndm, kiminki byle deil hemen hemen? Bu cbl insanlar kimleri geindirmiyor, beslemiyor? ok gdal yiyecekler vard Mehmet Efendinin vasfettii dnyada. Biz en azn yiyorduk. ok girdili ktl dolaplar vard, biz ok aznn iini, ok az biliyorduk. . 364 Kyde olsun, ehirde olsun, gittiim dnlerde, grdm pazarlarda, hanlarda, yollarda olsun, grtm, karlatm arkadalarn kollarna bakyorum, yeseler glenirlerdi. Gzlerine bakyorum, biraz anlasalar, dnyay a boan imekler akard. Bizim bilmediklerimizi kim saklyor, bizim yemediklerimizi kim yiyor, bilseler; bu dnyay elleriyle yle bir tutarlar, tersine dn, ynne evirirlerdi. Aah!.. 365 42 ELDEN ELE Sema'nn anlatt para. Dnk kutunun iine koydum kafesi. Emanet kafesin iinde. Mantomu taktm srtma. Bekletip durmann gerei yok. Bir an nce gtrp yerine vermek en iyisi. Bakarsn dnmediimiz almlar gsterir iler. Bakarsn yamurlar yaar, seller buralara kadar kar. Bakarsn Turgutgil bekleyip bekleyip, kekliin, benim bamza bir i geldi sanp zlrler. Bir an nce gtrmek en iyisi. Bir de iple baladm dndan. pinden tuttum. Ard da zorla gtryordum sanki! arptm kapy, inmee baladm. Trabzon milletvekili beyefendi kyordu. Selmlad. Aldm selmn.'Ynetici Hasan Beyin hanm dardan geliyordu. Selmlad, aldm. Tam giri kapsndan kyordum, kapc Ali'yi grmeyim mi sokan banda? Bir aa, bir yukary kolluyor. Kimler inip kyor, kimler gelip geiyor sokaktan, bakp belleine yazyor. Sabahattin Bey grev vermi belki... Kutuyu kucama aldm elimden. Ylp yanat yanma. Allahtan olsa da keklik guburak'lamasa! Ne oldu abla, beenmedin mi makineyi? Beenmedim Ali! Baka bir modelini alacam... Taksi armadn m? Dolmua m bineceksin? eaKtm yuzune dic dik: Her yere parayla gidersek biz, Kavakl'da yaamak kolay olmaz Eali... Tam benim kafadansn Sema abla, aferim!.. Gldm ister istemez: Holandm senin bu aferim'inden ay Ali! anlam verdim yzme. Geip gittim. ok kr, ok kr tmedi keklik! Yrdm yukar. ok kr! Kadn berberine doru yneldim. tmedi. Arabalarn arasndan bir o yana, bir bu yana getim. Turgut'la Halil pastanenin nnden kalktlar. Bamla, leri, ileri! iareti verdim. leri yryn ocuklar!.. leri yrdler usulca. Karya getik. tsn istedii kadar... Aln emanetinizi, benimki tamam! dedim. nanmyorum Sema abla, iinde mi imdi? Aln elimden... iinde! inde demeylen olmaz! dedi Turgut. Ap bakacaz! Teslim ilemini grerek yapacaz... Kapc, kurt gibi tutmutu soka! Belki hl izliyor ardmdan. Burada kutu almaz aman ocuklar, aln nerede aarsanz an!.. dedim. Halil ald kutuyu, tuttu ipinden. Kuulu Park'a gidelim!.. dedi Turgut. Orda aarz. Sen kutuyu alrsn, biz de kafesi. Ayrlr
157

gideriz bylece... Niin ayorsunuz, bylece gtrn yerine. Ben de biraz gezeyim buralarda, sonra eve dneyim... Beraber gitsek olmaz m? Gelmez misin? Halil araya girdi: Ben eve dneyim. Murat bekliyor. Vericiyi arayacaz. Naci, Elektrik Blm'nden iki arkada getirecek. Siz Sema ablayla gidin en iyisi. Verin gelin. Akama da bir ie aabilsek hep beraber, Sema ablann evinde, yada bizde, ne iyi olur! Sadece benim arzum deil bu. Murat da sylyordu: u i olsun, kafalar bir ekelim hep beraber!.. Nezahat Hanmn kocas geliyor bu akam! Gelsin! Murat onun bir kolayn bulur! 366 367 oonra auunaum: du i Kasn nec ncc narpu iman un gitsin. Gze batar: Neye sevinliyiz, neyi kutluyoruz? Gld Turgut: Ablan doru sylyor Halil!.. Bir taksi evir! dedim Turgut'a. Bindik arkaya yanyana. ofr kutuyu bagaja koymak istedi. Hayr! Kucamza alacaz, ar deil! dedik. Tunal Hilmi'den girip Esat-Drtyol'a ktk. Oradan Ahmetler'e aa sallandk. Kolej'in, Hfzssh-ha'nn, Hacettepe niversitesi yaplarnn oralardan Samanpa-zar'na trmandk. Gkbank'n enede bekliyordu Elvan avu. Yaar bzlmt. teki de olu Seyit'ti belki. Grmedim nce. Durdurduk arabay. Turgut parasn verdi. ekip gitti. Kutu hl kucamda duruyordu. nanamaz inanamaz bakyorlard yal adamla torunu... S,eyit'in anlamn okumak zordu. Koydum yere. zdm ipi. Kafesi kardm. Uzattm Elvan avuun eline. O da Yaar'a uzatt. Birden bir Ky ky ky!.. balamasn m orada? Ardndan da, Guburak guburak guburak!.. Susturabilirsen sustur. rpmyordu. Yaar da iyice armt ne yapacan. Amaa davrand kafesin kapan. Seyit tuttu kolunu, tuttu elini: Kye varnca asan daha iyolur! Burda uar, yola konar, inenir... Elvan avu da uyard torununu: Hem dikkatli bak bakalm, seninki mi? Ak dilerini kard, saf saf gld Yaar: tnden bilmedim mi sanki!.. Dirilivermiti. Nasl rahat ve hakl duruyordu bast yerde! Kafesi gsne alm, kollarn dolamt evresine. Bakyordu bana, Turgut'a... Epey zahmet verdik sizlere!.. dedi Elvan avu. Ah, her zahmet byle olsa! dedim, Ne gzel zahmet!.. Asl zahmeti siz ektiniz karakollarda, hanlarda... dedi Turgut da... Bu ite(byk yardm Glcan'n; o deitirdi... O da sizin gibi has kumam! Selm syleyin... iNezanat Hanmn, hi ummazdm, tccarnkinin!.. Selm syleyin! Havalarn iyolduu bir gn gelin, Kara-mi drzsne kaptrmadan konuk edelim hepinizi. araplarmzdan, bomalarmzdan sunalm... Biga da keklik vururuz... diye atld Seyit. yice k bastrmadan, haggaten bekleriz yani... Bu kadar tan gr olduk, geliriz!.. dedim. K bastrmadan gelin. Glcan' da getirin... Handan ilikilerini kesmilerdi. Krkl'ya araba varsa binip gideceklerdi. Burda yatacamza, orda yatarz, bizim iin daha iyolur! dedi Elvan avu. Tokalap ayrldk. Turgut kucaklat her biriyle. Biribirlerine sokuldular, ini aa yrdler. Kalabaln iinde grnmez oluncaya kadar baktk arkalarndan. te byle Sema Hnm!.. dedi Turgut. te byle Turgut abey... dedim ben de. Anafartalar'dan Ulus'a kadar yrdk. Her halde ok yal durmuyordum yannda. Her halde gerei kadar tat veriyordum, alyordum sevimelerde. Belki de ablasydm. Zaten onu bir hovardadan falan oook yakn buluyordum kendime. Bilinaltmda neler vard, neler kalmt kimbilir? Koan, dalan bir akamd Ulus'un oralarda grlen.
158

Duraa geip bir ankaya otobs bekledik. Drt bir yne akyordu milyon ayakl kalabalk. Zaman akyordu. Akyordu Turgut'un, benim damarlarmzdaki kanda genlik. Dalardan inen seller gibi grelip geliyordu yeniden yeniden sevime istekleri iimizden. 368 369 43 BETTY'Y SEVMEK Nezahat'n anlatt para. Gene bir taksiye atladk Betty'le. Samanpazar'ndan, Kzlay'dan geldik Yeilseki'ye. Doru bunlarn 10 numaraya ktk. Bir sakarlk olursa Glcan' korurum duygusuyla, isteyerek ktm. Bahanem de, aldklarnn tanmasna yardm etmek. Bir de ayn iecektim hemen. Kapc, arabadan inerken grd bizi. Koup alacak oldu. stemez! dedim ciddi. Krlacak eyler var, drrsn! yle konuuyordum ki, krlsn biraz burnu. Nasl olsa gk diyemez karmda. Gereinde Sabahattin Beyinden ok ylar Nejat Beyinden. Benim hi akamn olmadn, da bilir az ok. Niin bunlar byle kpeksi oluyorlar, daha kardan grdler mi, kendilerini beendirmek iin, kalalarn kuyruklarn sallaya sallaya kouyorlar bilmem ki? Bunlar, yani kyller demek istemiyofum, bu doutaki, bu durumdaki insanlar demek istiyorum. Yoksulluk mu? sizlik mi? ini yitirmek korkusu mu? nsan biraz ban dik tutar, dik durur be!.. Sen de bana hi gvenmiyorsun be Nezahat abla? Konutuklarmz anlamyordu Betty. Yr ekerim yr!.. dedim. Bir yandan da kzdm kendime. ok mu sert davrandm Ali'ye? Ona sylediklerimi Betty'ye, Betty'ye sylediim e370 kerim szcn de Ali'ye mi sylemeliydim yoksa? Ama gerekten sevmediim bir dizi yan var bu Ali'de. Betty'yi zaten sevmiyordum. Sevmiyor-dum. Bugn biraz anlama olana buldum. Acdm da dorusu. Bir de baz nyarglarmzdan pimanlk duydum. Amerikal m? Ah ne iyidirler, ne ekerdirler, dostturlar!.. Bir yan byle. Amerikal m? Kahrolsunlar, hepsi kan emici, saldrgan, bn... Bir yan byle. Yok mu Amerika'da hanm insan, efendi insan? Betty konutuka bugn bir daha dndm bunu. Daha nceden de dnrdm kt kmr. Verseydik paketleri Eali? diyecek oldu. Bugn biraz daha anladm, sevdim seni! ok candan konutun benimle. Onun iin sevinle tamak istiyorum paketlerini. Hem de bir ayn imek!.. Merdivenleri kp kapsna gelmitik: Beraber ay imek? Oooo!.. Mutlu olurum... dedi. Ben de ok seviyorum, sevdim baz Trk arkadalar... Zile parman koydu, ekmedi bir zaman. Koup geldi Glcan. Ellerinde bezler. Yumu skm. Silip paklam her yeri. Tazelmi evin ii. Hibir olaandlk yok gibi karlad bizi. Kapy da, kolunu da at geni geni. Gld Betty'ye, bana. Paketlerle girdik, yldk yerdeki halnn stne. Neler almamtk neler. stne Hitit Gnei basl beyaz sofralt. ki tane san pou. Bir Bitlis battaniyesi. Bir tane Hitit Geyii basl sofralt. Boncuk oyalar, kolanlar... Bronz amdanlar, bakr cezveler, bakr kaplamal fincanlar, boyal Konya kaklar... Tepsiler... Paketleri atk birer birer. Salonun kesindeki kafesi grverdim birden! Tnemi gibi duruyordu. Eskisi mi, yenisi miydi? Gzm Glcan'a kaydrdm. Yumdu kapad gzlerini; o kadar! Dudaklar da gld hafif. Uacaktm. A Betty a, neler aldk grsn Glcan! dedim. Oooo, sen abilirsin! Ben ocuklara bakaym!.. 371 ocuklar da koup ayaklarna dolamlard zaten. Bunlar var yapmak ok yaramazlk Glcan Hinim? Yooo, hi yapmadlar... hi! Bunlar var ok paa ocuk! Bunlar var ok tatl!.. ok uslu oynadlar... Bu Glcan ok gut, mami! diye balad kz. Olan da srtyordu. Birer birer klarn, donlarn yoklad Betty. Sonra alp pt. Paketlere kotu. ki tun deve
159

almt bakrcdan. Kk. Birini kza, birini olana verdi. Ge kt ocuklar. Getir bakaym Iracr, gut mu? dedi Glcan. ok gut, ok gut!.. dedim, gldm. Betty'nin arkadal da, anal da ok gut!.. Trke sylediklerimi ngilizceye evirdim. Hemen evin iini bir kolaan etti. Sanrm keklii de grd o an! Ama akmad. Mutfaa gitti. Elektrik ocann birini yakp ay suyu koydu. Oturup sigara yaktm. Mr. Harper geldi o sra. Ona da Glcan at kapy. Oooo, bizim ev ok gzel konuklar var... Gzel evde dost konuklar! dedim ngilizce. Balad langur lungur, hem de olduka sinirli anlatmaa: ok aptal insan var bizim Amerikallarda Betty! Bugn Bakan, benden Mteahhit Firma Boing'le yazmalar dosyasn istedi. Gtrdm. "Gitmeden, Manuel 85/1 ile 85/2'yi de teslim et John!" demesin mi? Ne gerek var bunu sylemee deil mi? Sanki alp gtreceim yanmda! O kadarna aklm erer her halde deil mi Betty? Titriyordu anlatrken. zlme byle zrltlar iin sevgilim! dedi Betty de. Kzyorum: Bunca aptal olamaz insan!.. Betty skmt her halde. Bir ara tuvalete kotu. O kt, arkasndan Mr. Harper girdi. Ben de skmtm aslnda. Ama ay diye gelmitim. Bekliyordum... Mr. Harper da kp geldi, yrd salonun kesine. Durdu kafesin nnde. Naslsn ahbap? Sordu keklie. Dnd hemen. Yreime davulun tok372 ma iniyordu gm gm. Sanki bir bakmada bilecekti yzmden. Glcan'la baktk. Bilemedi, bilemiyordu. Kutladk biri-birimizi baklarmzla. elik tellerin iinde duruyordu ku. Yemi, suyu nndeydi. Gzelce silip paklam, kafesin taban ktlarn deitirmiti Glcan. Nereden, nasl bilecekti? Uzman-sa kularn uzman deildi her halde! Hem bunun her ya-^ n uzman olsa ka yazar? Ayrabilir mi sereden blbl? Ayrabilir mi arpadan buday? Uzman! Aklna yanaym bizim hdklerin ki uzman uzman diye tplyorlar bunlar!.. Sen var izin, ben var gitmek! dedi Glcan, Betty'ye. Rahatlam, aydnlanmt yz. Gidip evine tepinmek, trkler sylemek istiyordu belki. Birini koyup birini pecekti ocuklarnn. Bu cokunlukla belki Ali'ye de sarlacakt. Ben var ok tekr sana Glcan Hinim! Ben var istiyor ok vermek para... Ban saa sola sallad, gld Glcan: Bak Betty Hinim! dedi. Ben var ok sevmek Betty Hinim, eyn, Iracr, Harpr Bey... Onun iin no para!.. ki ellerini kaldrp at: No para, dnyada almam!.. ngilizce araya girdim: Senin gidiine zlyor, dostluk iin altn sylyor. "Almam para, imknsz!" diyor... dedim. Koup boynuna atld Glcan'n. pt pt: yleyse ben var vermek birok kk armanlar... Mr. Harper da, Tekr, ok tekr Glcan Hinim... dedi. Ekledi: Bugn ben var telefon Sulaka kaymakam. Rica ettim Karami, yarn var, gelip almak koltuklar... ok iyi etmiin ook, gtrsn gtnde omaklar ksn! Oturamasn... ok iyi etmiin... dedi Glcan. Kapdan karken ocuklara elini sallad. Onlar da Bye-bye ettiler. Galiba ay iin yanl bir saat setik! Nejat gelecekti, ge kaldm! dedim. Hemen getiriyorum! dedi, kotu Betty. Harper oturdu bir koltua, bir yaprak sigaras yakt. O373 ua Kucana aa. iannk partisine1 sizleri armay unutmad her halde Betty? Bana sordu. Oooo, nasl unuturum? Sema'ya da telefon edeceim. Btn apartman hnmlar var gelmek! Btn Amerikn arkadalar gelmek. Trkiye-Amerika el ele... Ben o kadar kalabalktan holanmam Betty! Ama hatrn iin geleceim! Biz de bir akam sizi yemee bekleriz! Nejat sevinir. Gitmeden bir akamnz ayrrsanz mutlu oluruz... Dnelim stnde!.. dedi Mr. Harper. Educational Division'dan Aleksandergil aryorlar. Agricultural Division'dan Mac Donaldgil aryorlar. Bu apartmandan Sabahattin Beygil aryorlar. Dnelim, bir are bulabilirsek ok iyi olur... Bizi de aln sraya, mutlu edersiniz...
160

aylar geldi. Aldm: Sizleri hep hatrlayacaz... Fena deildi Trkiye'de gnler, deil mi Betty? Eveet, hotu tatlm... diye karlk verdi Betty. ay iip kalktm, altma karacaktm az daha. Eve varp attm kendimi banyoya. Telefon ald. Nejat sandm, belki alan'dan aryordu. Mu-rat'm. Yukardan, Sema'nn oradan ediyormu. Mjdee! Az nce bulduk o zrlty!.. dedi. Ekledi: Kanserin ilcn da bulacaz bir gn!.. Getireyim mi, grmek ister misin? ok isterim ama, imdi banyodaym. Yarm saat sonra getirebilir misin? Ama bir karlk vermesine kalmadan, Az dur hele! Dur bakaym!.. dedim. Mrldandm kendi kendime: u herif de gelecek zaman buldu bugn! Bana bak, hemen gel! Hemen getir!.. Hemen iki dakika iinde getir Muratcm!.. Canm!., dedim. (Diplerim kapy, gelirse biraz bekleyiverir!.. Yada dardayim sanr, eker gider Nurcanck'na! Ne yapaym, bambaka bir cokunluk var iimde bugn!..) Murat zili ald. Sabahl alvermitim stme. Atm kapy. Aldm dostumu ieri. Yalnz konumuyordu. Bana da sus iareti yapyordu parmayla. Sustum, dipledim kapy. Banyoya 374 or ema iKara cebinden, iine saplamt. Orta karar bir vida boyunda, biraz da kmr renginde, ufack bir eydi! Bu muymu? dedim iaretle. Buymu!.. dedi o da iaretle. Alafranga tuvaletin az akt. yice krp brakverdi iine. Ben de bir kova su alp boca ettim stne. Sonra attm kendimi scak suyun iine. Murat' bekliyordum bambaka bir kudurganlkla... 375 44 AKIP GDEN IRMAK Yaar'n anlatt para. Kymzdeyim yeniden. Dn akam bulunup geldik dedem, babam... Kafes kucamda... Erkenden kalkp sayvana ktm. Deliksiz, blksz uyumuum. Kular gibiyim; bir eviklik, bir enlik var stmde. Kalkp hemen sayvana ktm. Gn, yarmalarn yzn kzartmt. iimi yapp, ayam yuvak tann stne koydum. Baktm ne ne akp giden rmaa. Baktm rmak boyunca bklere. Suyun yzn kaplayan ince dumana. Yaklan bklerin yeri srlm, otu, p, kk, ayr ayklanmt. Varsllar byk boy, yoksullar kk pay almlard. Byleydi dnem, hem de lkede dzen! Ama byle gitmeyecekti, daha fazla gidemeyecekti, yoktu olana... imdilik byleydi... Buular savrulup savrulup kalkyordu koca suyun yznden. Bu bizim rmakt, koca Kzlrmak! ok zlemitim. Bugn kp gezeceim dolaylarnda. imenlerin stne kra yamt. Ilgnlar, yabanideleri, eski, hznl durularnda. Tosyallar atrdklar yeni ara su tutmulard. Kyllerimiz topra tavalamlar, ekime hazrlamlard. Bizim de paymz var myd acaba? Ne kadard? Merak ediyordum ne kadar olduunu. Biliyordum ok azd. imdilik baka 376 trl olamazd. Olursa yanl olurdu. Kimlerin elindeydi g, gler? ok renmitim bu sefer, olup bitenlerin iinde, Ankara'da! ok anlyordum imdi! Bambaka bir aydnln iindeydi kafam! Gittike greliyordu iimdeki afak... Dnyordum, dedem benim kadar anlyor muydu acaba? Babam benim kadar anlyor muydu? Yukarlardan, t mranl denen yerden kp gelen, bizim Dklcek'i ve yzlerce ky yalayarak Karadeniz'e doru akp giden Kzlrmak'a bakarken gemiten imdiye, imdiden gelecee bakyordum sanki. Biraz tal, kesekli, dikenli bir gelecekti grdm. Ama apaydnlk olmutu nm. Ganimizi diimize takp uraacaktk. El ele verecektik baarmak iin. Baka aremiz yoktu... Kedimiz Karaduman mrrr mrr mrr geziniyordu ortalkta. Kekliim rmee balad ierden. Kafesini silmi, temizlemitim. Alp getirdim darya. Koydum gnee. Kapan da atm. Dilerse kp gezinsin. Dilerse gnelesin yerinde. Kendim de tarhanam imee girdim. ip glenmee...
161

(1974)

SON

162