MLLYET YAYIN LTD. T.

Gnn Kitaplar: 20 Yayn hakk (Copyright): ECON

YAYINLARI

Verlag Gmbh-ONK Milliyet Yayn Ltd. ti.

Orijinal ad: Aussaat und Kosmos Grafik Dzen: smet Islimyeli Birinci bask: Ocak 1975 kinci bask: Mart 1975 __________________________________

TARAMA VE DZENLEME: AYHAN TARH: NSAN-2006 EMAIL: matrixx2030@hotmail.com __________________________________

BRNC BLM

BU benim iin yzyln en inanlmaz, en akla gelmez yksdr. Eer grdm eylerin fotorafn ek-meseydim bir Science Fiction Story den sz edilebilirdi. Oysa bir d, ya da hayal deil, somut bir gerek var ortada. Gney Amerika'da, binlerce kilometre apndaki bir alan iinde herhangi bir zamanda, bilinmeyen kiiler tarafndan yaplm, yeralt tnelleri bulunuyor. Peru ve Ekvator'daki bu tnellerde yzlerce kilometre gidildi ve gerekli lmler yapld. Her eyden nce bu, ufak bir balangtr ve dnyann olanlardan haberi yoktur. 21 temmuz 1969'da Arjantinli Juan Morloz, Guayaquil'deki Noter Dr. Gustavo Falconi'ye. birka tank tarafndan imzalanm hukuk bir

tapu brakt. Bu tapu Juan Morioz'i, Ekvator devletinde tnel kifi olarak gsteriyordu. spanyolca yazlm olan belgeyi, bir Birlemi Milletler tercmanna evirttirdim. Belgedeki en nemli ksm o inanlmaz eyle ilgiliydi: Juan Moricz, Macaristan doumlu, Arjantin uyruklu, pasaport No: 4361689... Ekvator Cumhuriyeti snrlar iinde, Morona-Santiago kentinin dou kesiminde insanlk iin kltrel ve tarihsel adan byk deer tayan yaptlar buldum. Bu yaptlar zellikle metal levhalardan olumakta, insanln imdiye dek bilmedii ve delillerine rastlamad, kaybolan bir uygarln tarihsel zetini vermektedirler. eitli biimlerdeki yaptlar, bir takm oyuklar iinde durmaktadr. Bu buluu mutlu bir olanak sayesinde baarm bulunuyorum. Bir bilim adam olarak kendime zg yntemlerle Ekvator kabilelerini folklorik, etnolojik ve dilbilimsel ynlerden inceledim... Bulduum yaptlar aadaki zellikleri gstermektedirler:

1) eitli byklk ve renkteki ta ya da metal cisimler. 2) zerlerine yaz ve ekillerin ilendii metal levhalar. Bu levhalar yok olan bir uygarlk hakknda bilgilerle beraber, insann kkeni ve insanlk tarihinin bir zetini veren dzenli bir metal ktphaneyi oluturmaktadr. Bulularm, Meden Kanunun 665. maddesine gre beni, metal levhalarn ve dier cisimlerin yasal sahibi yapmtr.

Fakat kanmca, kendi arazim stnde bulmadm bu kalntlar inanlmaz derecede byk kltrel deer tadklar iin, 666. madde gereince devlet kontrol altnda tutulacaklardr. " Ekvator Cumhuriyeti'nin Sayn Bakan, sizden, bilimsel bir komisyon kurup bulduum eyleri denetlemenizi ve onlarn deerlerini korumanz rica ediyorum... Kuracanz komisyona, szn ettiim yerin tam coraf durumunu ve giriini, imdiye dek orada bulduum nesneleri gstereceim... iMoricz, kendisine uslu birer yardmc olan ve tehlikeli kabileleriyle arabuculuk grevini baaryla yerine getiren Peru'lu yerlilerle birlikte aratrmalar yaparken, 1965 hazirannda yeralt tnellerine rastlad. Yaratl gerei kukucu bir insand. Sonuca ulamadan herhangi bir aklama yapmay doru bulmad iin, yl sreyle kimseye bir ey sylemedi. Ancak bu yeralt tnellerinde birka kilometre yol alp ilgin nesneler bulduktan sonra, 1968 ilkbaharnda Bakan Valasco IBARRA'nn huzuruna kabilmek iin izin istedi. Fakat kendisinden nceki btn bakanlarn ayaklanmalar sonucu devrildii bir lkenin bakan, mthi eyler bulduunu iddia eden biri iin zaman ayramazd. Saray yetkileleri bu inat arkeologu ok kibar buluyor, ona uzun bir bekleme sresinden sonra, Sayn Bakan'n kendisini kabul edebilecei garantisini veriyorlard. Moricz, ancak 1969

yl iin bir randevu koparabildi. Ve byk bir ac iinde, yeralt labirentlerinde srnmeye devam etti. Juan Moricz ile 4 Mart 1972'de bulutum. Avukat Dr. Matheus Pena onu telefon ya da telgrafla herhangi bir yerde yakalayabilmek iin iki gn urat. Ben, yanmda yeterli lde yazl material ile brosunda oturuyordum. Ak sylemek gerekirse, biraz sinirliydim. nk yaplan btn tanmlamalara gre, Morioz kendisine ok zor yaklalabilen, yaz ile uraan kiilere gveni olmayan biriydi. Sonunda telgraflardan biri eline gemiti. Telefon etti. Kitaplarm okumu. Sizinle konuurum! dedi. 4 Mart akam kageldi. Yz gneten kararm, salar aarm, 45 yanda, srm gibi bir adamd. Konumay pek sevmiyordu. Bunun iin konuyu karsndakinin amas gerekiyordu. Pepee sraladm sorular onu nee-lendirmiti. Yava yava Kendisinin maaralar ndan sz etmeye balad. Byle bir ey olamaz! diye bardm. Olur, dedi avukat Pena. Her ey anlat t gibi. Gzlerimle grdm. Morioz, beni oyuklarn ziyarete davet etti. Morioz, Dr. Pena, Franz Seiner (Yol arkadam) ve ben bir ToyotaJeep'e bindik. Yirmi drt saatlik yol boyunca srayla araba kullandk. Oyuklara varmadan durduk, derin bir uykuya daldk. Sabah uyandmzda gkyz scak bir gnn ilk mjdesini verirken, hayatmn en byk serveni balyordu.

Morona-Santiago eyaletinin Gualaquiza -S. Antonio- Yaupi geni iinde, yabanclara dman yerlilerin oturduu blgedeydik. Samanlk kaps geniliinde bir ta oyuktan ieri girdik. Attmz her admla birlikte gn da giderek karanla dnyordu. Tepemizde kular uuuyor, bir esinti hissederek rperiyorduk. Bamzdaki miferlerin lambalar ve cep fenerleri yanyordu. nmze bir ini boaz kmt. 80 metre derinlie kadar inen bir ip asansrle ilk platforma kaydk. Bu platformdan aa stste iki kez daha seksener metre aaya inilebilmekteydi. Bilinmeyen, yabanc bir rkn binlerce yl nce yapt yeralt dnyasnda yry balamt. Tnellerin hepsi istisnasz keli. Bazen dar, bazan geni. Duvarlar dmdz. ounlukla cilalanm gibi. Tavanlarda dz. zerlerine cam bir rt ekilmi sanki. Her halde bunlar doal tneller olamazd. Zamanmzn snaklar da bunun gibi dz deil mi? Duvarlar ve tavan elimle yokladmda glme tuttu beni. Kahkahalarm tnellerde yanklanyordu. Morioz lambasn yzme tuttu ve sordu: Ne var? Bir ey mi oldu? u anda, bana bu iiliin baltalarla ya pldn syleme cesaretini gsterebilecek bir arkeologu grmek isterdim dorusu. Artk, yeralt tnellerinin varl konusunda kukum kalmam, iimi byk bir mutluluk duygusu kaplamt. Morioz ve Pena, imdi iin-

de bulunduumuz, yrdmz koridorlar gibi. Ekvator ve Peru'nun altnda yzlerce kilometre uzunluunda tneller olduunu sylediler. imdi saa sapyoruz! diye seslendi Morioz. Jumbo-jet hangar kadar byk bir salonun giriinde durduk. Buras bir datm merkezi ya da, bir malzeme ambar olabilir, diye dndm. eitli ynlere giden tneller buradan balamaktayd. Elimdeki pusuladan hangi yne gittiimizi renmek istedim, ama pusulann ibresi hareket etmiyordu. Morioz bana bakt: - Bouna urama. Burada pusulann a lmasn olanaksz klan nlar var. Ben n lardan anlamam, onlar yalnzca seyrederim. Ama bu durum fizikiler iin ilgin bir aratr ma konusu olabilir.

Yan koridorlarn birinin eiinde, yerde bir iskelet yatyordu. Tertemizdi. Sanki bir doktor, rencilerine anatomi dersi vermek iin bunu dikkatle hazrlam, ayrca stne altn tozu ps-krtmt. Kemikler, el lambalarmzn nda saf altn gibi parlyordu. Morioz, lambalarn klarn sndrp yava yava kendisini izlememizi syledi. Ortalk sessizdi, admlarmz, nefesimizi, olduka abuk altmz ku uultularn duyuyordum. Geceden daha zifir bir karanlk vard. - Iklar yakn! dedi Morioz. Dev bir salonun ortasnda duruyorduk. Azmz akta, donup kalmtk. Buluundan gurur duyan Morioz, oyununu

yle gzel hazrlamt ki, tpk yabanc turistlere, ayn oyunla, kukusuz dnyann en gzel yapt olan Grand Place'i gsteren Brkselliye benziyordu. Yedinci koridorun ulat bu isimsiz salon, artc gzellik ve byklkteydi. Taban alannn 110x130 metre olduunu rendim. Bu boyutlarn, Teotihhuacan'daki gne piramidinin boyutlar ile hemen hemen ayn olduunu dndm. Orada olduu gibi burada da ustann, o stn teknisyenin kim olduu bilinmiyordu. Salonun ortasnda bir masa duruyordu. Gerekten bir masa m? Belki de; nk bir tarafnda yedi iskemle sralanm. skemle mi onlar? yle grnyor. Tatan m? Hayr, taa benzemiyor. Tahtadan m? Hi deil. Tahta olsayd, binlerce yl dayanmazd. Metalden mi? Sanmyorum. Dokunulduunda bir cins plastik hissi veriyor, fakat olduka ar ve elik gibi sert bunlar. skemlelerin arkasnda hayvanlar duruyordu. Dev kertenkeleler, filler, arslanlar, timsahlar, panterler, develer, aylar, maymunlar, bizonlar, kurtlar ve aralarnda srnr gibi grnen salyangozlar, yengeler. Sanki kalp halinde dklmler, gzelce ve zorlamasz yan-yana dizilmilerdi. Tufan resimlerindeki Nuh'un gemisine ald hayvanlar gibi ift ift deillerdi. Bir zoologun istedii gibi cins cins, ya da, biyologun istedii gibi doal evalsyon srasna gre de dizilmemilerdi. Orada, sanki doa kanunlar geersizmi gibi, bar iinde duruyorlard. Buras lgnlklarn hayvanat bahesiydi ve tm hayvanlar saf altndand. Noterlik belgesinde sz edilen en deerli hazine, yani metal ktphane de bu salondayd. Hayvanat bahesinin karsnda, konferans masasnn sol arkasnda, yer alan ktphanede, boyutlar 96x48 cm. olan milimetrik incelikte metal plakalar vard. Uzun ve dikkatli bir kont-rola ramen bu denli ince ve byk metal ktlarn nasl bir maddeden yapldn anlayamadm. Yapraklarn o incelie ramen nasl kvrlmad da ayr bir soruydu. Kitap sayfalar gibi yan yana yerletirilmilerdi. zerinde yazlar olan her yaprak, sanki dzgn bir makinede baslmt. Morioz, imdiye dek metal ktphanenin yapraklarn saymay baaramam. Ama bunlarn iki- bin kadar olabilecei eklindeki tahminine ben de katlyorum. Metal sayfalardaki yazlarn ne olduu bilinmiyor. Fakat ilgili bilim adamlar bu ei olmayan hazineden haberdar edilirse, karlartr-mal almalar yoluyla olduka abuk zme gidileceinden eminim. Ktphanenin yaratcs kimdir, ne zaman

yaad? nemli deil. Ancak yardmclar ile birlikte, byle ok sayl, ll metalfolieni yapabildiine gre yalnzca bir teknie sahip deildi; ayn zamanda uzak gelecee nemli eyler duyurmak iin gerekli yaz sanatn da biliyordu... Yapt yerinde duruyor! Metalden yaplmas, alar boyu, sonsuzda bile okunabilecek durumda kalabilmesi dncesine dayanmaktadr... Bakalm yaadmz u zaman, bu denli byk bir yaptn srlarn renmek iin, ii ciddye alacak m? Bunu yine zaman gsterecektir. Gerekleri ortaya kartabilecek bir eski yaptn okunmas, gzelim, fakat sorularla dolu dnya dzenini tamamen altst edemez mi? Btn dinlerin yrtcleri, yaratcya inanmann yerini, belki de yaratcy renmeye dntrebilecek tarihncesi srlarn ortaya kmasndan korkmuyorlar m? nsanolu, yaradl tarihinin, kendisine bir dinsel masal gibi empoze edildiinden, tmyle farkl ekilde olutuunu renmek istiyor mu acaba? Tarihncesi uzmanlar gerekten kukusuzca ve cidd olarak asl gerei arama yolundalar m? Hi kimse kendi yapt gkdelenden kendisini isteyerek yere atmaz. Tnel sisteminin koridorlar ve duvarlar plakt. Luxor civarndaki Krallar Vadisinin derin mezar odalarndaki gibi resimler, dnyann her yerindeki tarihncesi oyuklarda rastlanlan ssler (Relyefler) burada yoktu. Onlarn yerini, adm banda gze arpan ta figrler almt. Moricz'in 12 cm. yksekliinde, 6 cm. geniliinde tatan bir muskas var. Bunun n yzne ocuk eliyle izilmi hissini veren, altgen vcutlu, yuvarlak bal bir insan resmi kaznm. Resmin sa elinde ay, sol elinde gne vardr. Haydi, bu o kadar hayret verici deil diyelim, fakat iki ayan bast yuvarlak dnya izimine ne buyrulur? Bu, ilkel resimlerin talara oyulduu zamanlarda, atalarmzn hi olmazsa sekin bir zmresinin bir kre stnde yaadmz bildiklerine ak bir delil deil midir? Muskann arka yz, yarm ay ve ldayan gnei tanmlyor. Her trl kukuyu bir yana braktm; bu ta muska, tnellerin orta ta devrinde (M.. 9000-4000) mevcut olduunu kantlyor gibime geliyor. 29 cm. ykseklik, 53 cm. genilikteki bir baka ta levhada bir hayvan oymas var. Bunun dev bir dinozor olduunu sanyorum:: Resme baklrsa, soylar tkenen bu eski hayvanlar karada, n bacaklarndan daha uzun olan arka bacaklaryla hareket ediyorlar. Hayvann kocaman gvdesi (Dinozorlar 20 m. uzunluunday-dlar) bu kltlm resimde bile fark edilebilmektedir. Ayrca parmakl olular da sanm kuvvetlendirmektedir. Eer benzetmem Doru ise, ok garip bir

ey olacak. nk bu yaratklar arz orta ann ileri tebeir dneminde yaamlard. Yani bugnk ktalar ekillenmeye baladklarnda; bundan 135 milyon yl nce. Uzun boylu teorilere gitmeden yalnzca u soruyu sormak isterim: O zamanlar hangi dnen yaratk byle dev bir srngen grmt? nmzde tatan oyulmu bir insan iskeleti duruyordu. On ift kaburga saydm, kusursuz bir anatomiydi bu. Yoksa o ada insan vcudunu bir heykeltraa model olsun diye aan anatomistler mi vard? Wilhelm Conrad RNTGEN, X-nlar adn verdii yeni bir n tr bulmutu. Bilindii gibi ancak 1895 ylnn olaydr bu! Bir broda, pardon, bir kare ta odada

Morioz, bir kubbe gsterdi. Kubbenin evresinde karanlk yzl, balarnda sivri apkalar, ellerinde savurmaya hazr mzraklar tutan, dizi dizi bekiler var. Sanki kendilerini savunmaya hazrlanmlar. Kubbenin stnde uan, szlen yaratklar grnyor. Cep fenerimin nda romanesk kubbe giriinin arkasnda iki bklm ne eilmi bir iskelet grdm, skelet pek artmad beni. Asl artc olan kubbenin modeliydi! lk kubbeyi Heinrich Schliemann, 1874-1876 yllarnda kuzeydou Pelepones'de yapt kazlarla Myken kalesini ve kentini ortaya kardnda bulmutur. Ve bu kubbe 14. yzyln sonunda Achaer'ler tarafndan yaplmt. Okul-da rendiime gre, Roma'daki Pantheon, zaman sonras dnemin 120-125. yllar arasnda,

Harian tarafndan yaplan ilk kubbedir. te imdi bu kubbeyi en eski kubbe modeli diye tanmlyorum... Bir ta kaidenin stnde top burunlu bir palyao oturmaktadr. Bu kk adam kulaklarn rten miferini banda gururla tamakta. Kulak memelerinde bizim telefonlara benzeyen kulaklklar var. Miferin aln ksmnda ap 5 cm., kalnl 1 cm. ve zerinde 15 delik bulunan bir kapsl gze arpyor. Boyundaki kolyenin stnde ise telefon numaratrne benzeyen delikler bulunuyor. Ayn zamanda ccenin giysisi de ok ilgin. Uzay pilotlarnn giysilerin; andryor. indeki parmaklar tehlikeli kontakt-ladan en iyi biimde koruyan eldivenleri var. Eer, Madrit'teki Amerikan Mzesi'ni ziyaretim srasnda, kilden yaplm ayn modelini grmeseydim, kollar arasnda motosiklet miferli, ekik gzl, melmi bir ocuk tutan kanatl bir annenin, burada rastladm fi-gr zerinde hi durmayacaktm. Ad geen oyuklar ve hazineleri zerine kitaplar yazlabilir ve yazlacaktr da! Bu kitaplarda pek ok eyin yannda, -be bal bir yarat tanmlayan, iki metre ykseklikteki ta oyma ilerinden; zerinde sanki ilkokul rencilerinin ilk yaz denemelerini belirten karalamalarn bulunduu keli levhalardan, alt yznde geometrik ekillerin yer ald kplerden; bumerang gibi eik, zerinde yldzlarn kaynat 114 cm. uzunlukta 24 cm. genilikteki dz sabun tandan da sz edilecektir...

Tnelleri kim yapt; o garip, fakat anlaml yaplar hangi heykeltra yonttu, bilen yok. Yalnz bana gre bir nokta ak-seik ortada: Tnel yapmclar ile ta ileyicileri ayn adamlar-deillerdi. nk bu ilemeler dekoratif amatan uzak grnmektedir. Grdkleri ve duyduklar eyleri talara kazyan adamlarn, bunlar nceden yaplm yeralt tnellerinde depo ettikleri olasl akla yakndr. Bu tarih hazinelerine alan kap, hl yalnz birka gvenilir kii tarafndan bilinmekte ve vah bir kzlderili kabilesi tarafndan korunmaktadr. Kzlderililer allklarda saklanmakta, kamlarndan frtlattklar zehirli oklarla yabanclarn hayatlarn kelimenin tam anlamyla sndrmektedirler. Morioz, yerlilerin reisi ve uygarlkla iliki kuran kabile mensubu tarafndan dost olarak kabul edilmitir. Her yl ilkbahar balangcnda (21 Martta) kabile reisi tapnmak iin, tek bana, birinci platforma kadar inmektedir. Reisin yz, tnel giriindeki kaya stnde bulunan ekillerin kop-yalaryla ssldr. Tnel muhafzlarnn kabilesi bugn bile maske ve oyma ileri yapmaktadr: uzun burunlu insan yzleri (Bunlar gaz maskeleri mi acaba?). Morioz'in dediine gre, bu yrede bir zamanlar gkyznden inen, uan bir yaratn kahramanlklar anlatlr. Fakat kzl-derilileri ne konumayla, ne de hediyelerle bu oyuklara indirebilmek mmkn deildir. - Hayr! diyorlard Morioz'e. Orada, aada ruhlar yayor!

in en ilgin yan kzlderili reislerin uygar dnyaya olan borlarn altnla demeleri ve kendilerine yarar dokunan dostlarn 500 yllk gemilerinden kalma altn ileriyle dllendirmeleridir. Tnellerdeki yrymz srasnda, Mo-rioz fotoraf ekmeme sk sk engel oluyordu. Her defasnda, ayr nedenler ileri sryordu. Bazen, ierdeki nlarn negatifleri kullanlmaz hale getireceini, bazen flatan kan nlarn metal ktphaneye zarar verebileceini sylyordu. nce bu gerekleri anlayamamtm. Fakat birka saat sonra Morioz'in yeraltndaki garip tutumunu zer gibi oldum. nsan, srekli gzetlendii, bir byy bozduu, bir felkete yol aaca duygusundan kurtulamyordu. Acaba k yollar kapanr myd? Bir daha gn n grebilecek miydik? Fla senkronize edilmi laser nlarn harekete mi geirecekti? Yoksa cidd ilere girienlerde uyanan ocuksu dnceler mi bunlar? Belki... Orada, yerin altnda yaayan bir insan, bu tr soyut dnceler iin anlay gsterir, Durumun tehlikeli olup olmad ise, ancak modern teknik aralarla anlalabilir. Altn ynlarn nmde grdmde fotoraf ekmem iin ricada bulundum. Yalnzca bir tek resim ekecektim. Bir altn ktnn yerinden oynatlmas grlt kartr; grlt knca da tavandaki talar gibi dklr gerekesiyle isteim geri evrildi. Morioz kzgnlm grp glyordu. Merak etme, ayn g-

zellikte altn ynlarnn resmini ekebileceksin, ama bu kadar byk yn olmayacak. Rahatladn m imdi?, dedi. Bu karanlk oyuklardaki muhteem hazinenin Gney Amerika mzelerinde grlemeyeceini biliyordum. En byk altn hazinesi, Ekvator'da deniz seviyesinde 2500 m. ykseklikteki Cuenca'da, Maria Auxiliadore kilisesinin arka avlusuna bulunuyordu. Paha biilmez deerdeki altnlarn istifisi olan rahip Carlo Crespi 45 yldan beri Cuenca,-da yaamaktadr. Kzlderililer onu gvenilir bir dost saym geen on yldan beri en deerli altn ve gm sanat eserlerini kendisine hediye etmilerdir. Bugn bile hediyelerin arkas kesilmemitir. Rahip Crespi'nin altn varln duyuran ev bu hazinenin ilk kez fotorafn eken benim. yi Peder'in, ziyaretilerini kandrmaya merakl olduu konsunda daha nceden uyarlmtm. ok gemeden bunu tattm. Peder, btn ciddiyetiyle bana bir demir nesne gsterdi. Bu, bir tnn alt ksmyd. Bak, dedi, anlalyor ki, nka krallar o gnlerde bile pantolonlarn tlyorlard! Gldk ve Peder Crespi, bizi hazine odalarna gtrd. Birinci odada, ta yontucularnn braktklar yaptlar vard. kinci odada, altn, gm, bakr ve pirinten nka yaptlar sergilemiti. nc odada ise, altn hazinesi bulunuyordu. Rahip, bunlar ok seyrek olarak bakalarna gsteriyordu ve ayr-

ca gstermeye hevesli deildi. Cuenca'nn geri bir Altn Mzesi var, fakat bu, Rahip Cres-pi'ninkiyle mukayese edilemez. Eer sk sk altndan, som altndan sz ediyorsak, dorudur. nk grdklerimin hepsi som altndr. Ve bu altnlar, hayretler iinde kalacak, pek doal olarak kukulanacak bir dnyaya, ilk kez benim kameramla tantlmaktadr. 52 cm. ykseklik, 14 cm. genilik, 4 cm. kalnlktaki altn bir levha zerinde, 56 drtgen iine -baslm- 56 ayr harf var. Byk salondaki metal ktphanenin ince yapraklarnda da bif harflerin tpa tp benzerlerini grdm! Bu ievhann yapmcs 56 harf ya da

sembolden oluan bir yaz sistemine sahipti. (Yoksa bu bir alfabe miydi?) in garibi, imdiye dek Gney Amerika kltrlerinde (nkalar, Mayalar v.b.) alfabetik yaznn olmadnn iddia edilmesidir. Bu kadn grdn m? dedi Morioz. Kadn 32 cm. boyunda ve som altndan tabi. ki genin birletirilmesiyle biimlendirilmi banda, kaynakla tutturulmu hissini veren kanatlar var. Kulak memelerinden kvrml kablolar sarkyor. Bu kablolarn ss olmas olanaksz, nk kadnn kulaklarnda gerekli kpeler var. Gsleri dolgun, bacaklar yry durumunda. Kollarnn olmay gzelliini bozmuyor. Uzun, k bir pantolon giymi, bann yukarsnda bir kre yzer gibi. Dirseklerinin yanlarnda grlen yldz biimleri, geldii yerin neresi ol-

duu hakknda bilgi veriyor. Bu kadn gemi bir an yldz myd? Yoksa yldzlardan gelen bir kadn m? 22 cm. apndaki altn disk arkeologlarn deerlendirdikleri gibi bir savunma kalkan olamaz. nk her eyden nce ok ar. kincisi dmdz olan arka yznde elle tutulacak bir yeri yok. Bu diskin de baz eyleri bildirmek amacyla yapld kansndaym. Stilize edilmi, fakat inanlmayacak derecede sperme benzeyen iki tohum, glmseyen iki gne, ayn hill biimi, byk bir yldz, keli olarak izilmi iki insan yz var bu diskin zerinde. Tam ortada bulunan yuvarlak kabarcklarn, seyredene zevk vermek yerine, olduka farkl ve ok cidd etkiler salamay amalad kesindir bence. Rahip Crespi, ar bir altn levhay kamerann nne srkledi, te gen dostum, dedi;. Sizin iin ilgin bir ey daha. Bu para Tufan ncesinden kalmadr!.. zerinde birtakm iaretlerin bulunduu uzun bir kitabeyi tutan yaratk, gzlerini bana dikmi bakyor". Gzler sanki bir gzln ar-kasndaym gibi. Sol stteki irkin yaratk bir kreyi gsteriyor. Sadaki tepeden trnaa yanlardan perinlenmi bir gmlek giymi, banda gururla tad keli bir yldz bulunmakta Kitabenin stnde iki kanatl kre yzmekte. Bu irkin yaratklarn tuttuu ey ne? Kitabe zerindeki Mors alfabesi gibi noktalar, iz-

giler neyi anlatmak istiyor? Yardm arlar m bunlar? Elektrik balantlarnn topland idare blmndeki alter tablosu mu? Her ey olabilir, fakat ben, bu tabloda harflerden ok teknik bantlarn olduunu sezinliyorum. Ve stelik, Vatikan'dan arkeolojik aratrmalar yapabilmesi iin serbest braklan Rahip'in syledii gibi, bu tablo Tufan ncesinden kalma. Maria Auxiliadore'nin arka avlusundaki hazinelerin ekiciliine kaplmamak elde deildi. Fakat beni asl coturan ey som altnlar deildi: Yzlerce altn levhalarn zerinde yldz, ay, gne, ylan resimleri ldyordu. Bunlar uzay yolculuu iin kuku gtrmez sembollerdi. Ylan semboln tanyan ve onu gnein olu ile badatran nka'lardan kalma tasvirler arasnda, fotojen olanlardan bir ka rnein fotoraflarn ektim. Bir altn kabartmann zerindeki piramitin yanlar ylanlarla evrili. ki gne, iki irkin astronot, iki geyie benzer hayvan ve ortasnda noktal daireler var. Bu dairelerin piramitlerde oturan astronotlarn saylarn m anlatmak istiyor? te piramitli bir altn plaka daha. G sembol iki jaguar penelerini piramidin duvarlarna koymular. Tabanda, bir yaznn aka belli olan harfleri, yaznn sanda ve solunda filler var. Bu filler, Gney Amerika'da gya hi bir kltrn olmad zamanlarda bundan 12000 yl nce yaamlar. Nihayet tablodaki ylanlar ait olduklar yere, gkyzne ilenmiler.

Ylanlar ve canavarlarn tm yaratl efsanelerinde kkl bir yeri vardr bunun tersini hi kimse iddia edemez. Havaclk ve uzay endstrisinde mhendis olarak alan bilgin Dr. rene Saengerbredt bile, kendi yapt Yaratln zlmemi Srlar adl kitabnda u soruyu sormaktadr: in, Hindistan, Babil, Msr, Yahudi, Germen ve Maya gibi eski toplumlarn efsanelerinde ve tasvirlerinde canavar motifleri neden byk bir rol oynamaktadr? Dr. Saengerbredt, kendi sorusuna verdii cevapta canavar ve ylan sembollerinin yaratl ve dnya ile bir ilgisi bulunmas olaslna deinmektedir. Robert Charroux Dnyann Ustalar adl kitabnda, eski yazlardan kard bilgilerle, havalarda yzen, ldayan ylanlarn bulunduunu; Finikeliler ve Msrllarn ylan ve ejderleri tanrlatrdklarn sylyor. Onlara gre, nefesindeki zellik, ylan hi bir eyin ulaamayaca bir hza sahip klmaktadr ve ylan atein bir unsurudur. Charroux, Herakleopolis'in Areios'unu aynen yazyor: lk ve en yce tanr, atmaca kafal ylandr. Gzlerini anca yeryzn a boar kapatnca ortalk kararr. M.. 1250 yllarnda Beyrut'ta yaam olan tarih yazar Sanchuniaton Finikelilerin tarihini ve mitolojisini yazm. Charroux bu tarihten u blm vermektedir: Ylan, nefesiyle hi bir eyin ulaamayaca bir hza sahiptir. Uarken meydana getirdii dairesel hareketlerle istedii hz salar... Grlmemi bir enerjisi vardr... Parlakl ile her yeri aydnlatr... Btn bunlar, dnen yaratn, ylan yerde srnrken grd gibi tanmlamalar deildir. Peki ama, ylanlar yaratl tarihinden neden bu denli nemli bir yer tutmutu? lk atalarmzn, bir eyi ancak o zamanki akllaryla kavrayabildikleri bilimsel tezine uyarak, ok yaln bir derinlik psikolojisi uygulamak isterim: lk atalarmz, hi allmam byk bir ku grdklerinde, onu yine ku olarak tanmlarlard, nk az da olsa kelime daarcklarnda byle bir kavram vard. Ama gkyznde birdenbire beliren, hi grmedikleri bir eyi, o ey hakknda bir kavramlar olmadan, ya da o szcklerden yoksunken nasl tanmlayabiliyorlard? Yabanc astronatlar dnyamza indiklerinde, her halde ar titizlik gstermemilerdi. Belki de birok seyirci ini srasnda isabet alm, ya da kalk srasnda roketlerin itici gcyle yok olmulard, bu tr bir olaya tank olan birinin, gerekli tanmlar yapabilmesi iin, olduka zengin bir teknik kelime hazinesine sahip olmas gerekir! Bilinmeyen, parlayan ey indi, ya da kalkt ama ku deildi. O halde tanklar, olay bildikle-

rinden kavramlarla Bir canavar gibi ya da Kocaman, parlayan bir ku gibi ya da tamamen anlalmazlktan kurtulmak iin Alev kusan bir ylan gibi anlatacaklard.

Grdklerinin aknlndan kurtulamayan babalar ocuklarn, ocuklar da ocuklarna yzyllar, binyllar boyu korkun canavarlar ya da ylanlar sylediler. Bu anlatmalar giderek canavar ve ylanlarn efsanelere yerlemesini salamtr. Ekvator ve Peru'nun altndaki tnellerde bulunan altn levhalar ve Rahip Crespi'nin hazineleri zerinde de saysz ylanlar, piramitlere trmanrken, ate saarak gkyznde yzerken, tanrlarn balar zerinde yatarken grlmektedirler. Sz edilen yerlerin hi birinde ylanlar, insanlarn bildii gibi, otlar arasnda reklenmi, aalardan aslrken, bir fareyi rahata midesine indirirken ya da amurda bocalarken grlmemektedirler. Her yerde canavarlar ve zellikle ylanlar, uzaydan grntlerin birer sembol olarak durmaktadrlar. Arkeologlar bu konuda nasl dnyor? Ylan lmszln sembolyd. Neden? nk akll atalarmz, ylann gmlek deitirdikten sonra yine yaamn srdrdn grmlerdir. Fakat, ylann eninde sonunda ldn fark etmemiler miydi acaba? Ylan, eviklik ve hareketliliin ifadesiydi. Oysa kular ve kelebekler bu kavram iin, o zavall, yerde srnen hayvanlardan daha iyi unsurlar olamaz myd?

Ylan verimlilik simgesi olduu iin ilkel topluluklarda sayg grmtr. Ayrca hepsi ylanlardan korkarlard. Nesillerin dllenmesi iin garip bir uyar. Oysa arslanlar, aylar, jaguarlar ok daha tehlikeli hayvanlardr. Ylanlar, yalnzca vah hayvanlara yem olacaklarn anladklar zaman saldrrlar. Yoksa ylan atak bir hayvan deildir. Musa, geree daha ok yaklayor (Tekvin 1, 3 nc blm). Ona gre, ylan, gkle yer arasndaki iftliin evresini tamamiyle sarar. Tehlike ve tahrip gcn belirler. Tarih ncesi belgelere gre: Ylan ve ejderlerin insann yaratl ile ilgisi vardr. Ylan ve ejderler, yldzlarla balantl dr. - Ylan uabilir. - Ylann rktc, ate saan bir nefesi vardr. Arkeolojik ve etnolojik literatrde imdiye dek ylann mitoloji ve efsanelere nasl girdii konusunda kesin bir aratrma yaplmamtr. Bu iin ustalar konuya k tutabilirler. Ben, arivimi seve seve onlarn emrine verebilirim. Rahip Crespi altn levhalar motiflerine g-ro sralamtr. Szgelii, piramit biimleriyle ssl altn levhalarda olduu gibi. Bunlarn krktan fazlasn iyice inceledim. Sz konusu gravrlerin drt ortak yan var: - Piramitlerin stnde bir ya da daha ok gne ekilleri var. Piramitlerin yanlarnda ya da tepesinde uan ylanlar bulunuyor... Hepsinde eitli hayvanlar grlyor. En ilginci, piramitlerin evresinde dai ma ayn biimde, saylar deiik ortak mer kezli ift dairelerin bulunmas. Benim saydkla rm, 9 ile 78 arasnda deiiyordu. Bu ortak merkezli dairelere yalnzca Cuen-ca'da deil, tarihncesi maaralarn

hepsindeki btn kabartma ve resimlerde rastlanmaktadr. Sz konusu daireler imdiye dek bir gne sembol olarak yorumlanmt ve yorumlanmaktadr. Fakat ben ayn kanda deilim. Glen bir yz ya da ldayan bir daire olarak gnein zaten belli bir yeri vardr ve hatta baz yaptlarda birok gne grlmektedir. Gnelerin bylesine kusursuz grnmleri izildiine gre, dairelerin ne anlama geldiini dnmek gereki' biraz. Bunlar, raslanlan astronotlarn saysn m belirtiyor? Yoksa piramitlerin iine gmlen yabanc tanrlarn saysn m gstermek istiyorlar? Ya da patlamalarn sralarn m anlatmaya alyorlar? Bana gre, noktal daireler yalnzca bir hesap eklidir. Bu sanm, Avurtralya'da-ki Kimberley Ranges'te bulunan maara resmi, grafik olarak en iyi biimde dorulamaktadr. Bir tanry tanmlayan resmin bandaki yuvarlak, gnei canlandrmakta fakat resmin hemen yannda 62 daire bulunmaktadr. Bunlar, kk gneleri mi anlatyor? Akla gelebilecek pek ok soru vardr. Ve bence, bu noktal dairelerin g-

ne sembol deil, gnee ait semboller olmalar daha dorudur. Ne yazk ki, tarih ncesi zamanla haberleme olanaklarmz, iimizi kolaylatracak nitelikte deildir. Ayrca levhalarn her yannda hayvanlar var! Daha fazla alay edecek deilim. Ama dzgn bloklardan oluturulmu piramidin ayanda iki nefis fil duruyor. Geri Kuzey Amerika ve Meksika'da yaplan kazlarda fil kemikleri bulunmutur, ama bunlarn 12000 (tarihncesi) yldan daha eski olduu belirtilmitir. Oysa kltr balangc, tarih sonras 1200 yllarna dayand kantlanan nka'lar zamannda, Gney Amerika'da bir tek fi! yoktu. Evet, bir tek fil bile yoktu. Bu kesindir. yleyse resim bilmecesini zmek isteyen buyursun. nka'larn, ya kendilerine piramitlerin yanna fil resimleri yapmay reten Kuzey A-merikal, yetenekli ziyaretileri olmutu; ya da altn levhalar 14000 yldan daha eskidir (12000 + 2000). Evet, iki ktan biri sz konusudur. Rahibin hazinesindeki altn piramit basklarnn akademik bir yanll dzelteceini sanyorum. imdiye dek, Gney Amerika'daki piramitler ile Orta Amerika'daki Maya piramitlerinin Msr piramitleriyle en kk bir ilikisi olmadklar savunuluyordu: Msr piramitleri byk mezarlklardr, tekiler ise st platformlarnda mabetlerin kurulduu dev yaplardr deniliyordu. Oysa altn levhalardaki piramitlerin tepelerinde ne bir dzlk, ne de bu dzle kurulmu tek bir mabet gze arpyor. Buradaki

piramit biimleri Msr'dakilerinin ayndr. Kim, kimden kopya etmitir acaba? Piramitleri ilk nce yapanlar Msrllar m, yoksa nka'lar m? Birbirlerinin taklitisi olamazlar. nce, kopyaclarn Fort Knox'da bulunan altndan daha fazlasna ihtiyalar olacakt. kinci olarak, eski halklar ve onlarn kltrlerini iyice bilen bir alay sanat altracaklard. Nihayet, grkemli kopyalarn, nka'larn yaad devirde yaplmas gerekecekti. Yoksa, dnyadaki btn piramitlerin tek bir yapmcs olmasn sakn? Cuenca'daki resimli altn eyalarda ou kez harflere rastlanmaktadr. Bu yaz imdiye dek bilinen yazlardan daha m eski? Tarihncesi zamann 2000 yllarnda, Msr ve Babil kltrnn etkileriyle Fenike'de ivi, Msr'da hiyeroglif yazs ortaya kmtr. Bu iki yaznn karmndan da, tarihten sonra Filistin'deki ilk srail halk, 100 harfli bir alfabe oluturmulardr. Bu yazdan ise, 1500 yllarndan nce, 22 harfli Fenike alfabesi gelitirilmitir. Dnyadaki tm alfabeler, baz ilve ve deiikliklerle bu Fenike alfabesinden domutur. M.. 1000 yllarnda ilk deiiklikle Yunanllar Fenike alfabesini devralm; gereksiz sessiz harfleri atm; bu sessizleri, seslilerin tanmlanmasndan kullanm, bylece

dnyann ilk fonetii ortaya kmtr... Konuyla ilgili tm bilim adamlar, kuaklar boyunca, akll nka'larn yazlarnn olmadn

iddia etmilerdir. Kzlderililerin cadde yapm, su kanallar, tam doruluktaki takvimleri, Nazca kltr, Cuzco'daki yaplar, olduka gelimi tarmclk, i gren szl bir posta rgt ve daha pek ok eyler onlar hayrete drmtr. Ama, yalnz ve yalnz bir yaznn olabilecei olasln kabule yanamamlardr. Tubingen niversitesi Folklor Enstits Mdr Profesr Thomas Barthel, Lima'daki 39. Uluslararas Amerikanist Kongresinde, nka yazsnda 400 harf saptadn, bunlardan ellisinin eit anlamda olduunu ve 24'n okuyabilmeyi baardn sylemitir. Fakat bu bir alfabetik yaz deildi. Peru'lu ve Alman aratrmaclar ise, yaz karakterleri olan renkli rnek ve ss eyalarndan sz etmektedirler. Gerek bomba 1972 ocanda Lima'daki Andean Arkeoloji Kongresi'nde patlad. Perulu kadn etnolog Dr. Victoria De La Jara, on yllk aratrma almalarnn dkmanlaryla nka'-larn yazlar olduunu kantlamtr. nka seramiklerinde, kavanozlarnda ve resimlerindeki geometrik rnekler (kareler, dikdrtgenler, ekenar drtgenler, noktalar, izgiler v.b.) basitten karmakla giden konularyla bir yaz iaretinden baka ey deillerdir. Bu iaretler, tarih olaylar, efsaneleri anlatr ve birka nka'nn kendilerini kazansz, fakat gzel olan iir sanatna verdiklerini ortaya koyar. Element gruplar, tamamlayc renkleriyle bir gramer yaps kurmaktadr... Bayan Dr. De La Jara, konferan-

sn bitirdiinde bilim adamlarnca alk yamuruna tutulmutur. Etnologlar, Cuenca'daki altn levhalar zerinde bulunan yazlar inceledikleri zaman n<3-ler syleyecekler? Geri ben alklanmayacam ama, yine de yerin derinliklerinde bulunan altn levhalardaki yazlarn, dnyadaki en eski yaz tr olduunu sylyorum! Tanrlarn bilgin elileri, burada gelecek iin teknik bilgi ve ipular not etmilerdir! En modern uak tipinin, tarih ncesi modellerini grdm! Birinci modeli Kolombia'-ya yolu den herkes, Bogota'daki State Bank'ta sergilenmi olarak grebilir. kinci model Rahip Chrespi'nin elinde ve ncs ise hl Juan Morioz'in 240 metre yer altndaki oyuklarnda bulunmaktadr. Yzyllar boyunca arkeologlar Bogota'daki modeli Dinsel bir ss olarak deerlendirmilerdir. Onlara acyorum. nk Hava yollar uzmanlar sz konusu modeli grm, rzgr kanalnda incelenmi ve bir uak modeli olduunda birlemilerdir. New York Havaclk Enstit-sii'nden Dr. Arthur Poyslee, yle demitir: Cismin bir balk, ya da ku modeli olmas olanaksz. Bu kanya, model Kolombia'nrn ilerinde bulunmutur ve bu yre sanatlar deniz bal yzn

grmemitir, diye varmadk. Hi bir kuun bylesine geometrik biimli kanatlar ve dik olarak yukarya kalkm kuyruu olamaz.

Modelin n ksm Amerikan B-52 uaklarnda olduu gibi. kabadr. Gvde ksm aerodinamik simetriye sahiptir. (Bogota'daki modelde delta eklinde, bugnn Concorde uaklarnda olduu gibi, kanatlar ve sivri bir burun vardr.) Gvdenin arkasndaki kk kanatlarla, nka-uak modeli tamamlanm olmaktadr. Bu rnekleri, kim kulara ya da balklara benzetebilir?... Altn, btn zamanlarda az rastlanan, bu yzden de ancak kral saraylarnda ve mabetlerde bulunan deerli bir metaldir. Eer bir cisim altndan dklecekse, bunun birka nedeni var demektir: Cisim olarak nemi ok bykse ve dkmn, paslanmadan, anmadan dayanmas isteniyorsa... Oysa balk ya da ku, hi bir zaman tanrlatrlmamtr ki, altndan dklsn. Maria Auxiliadore kilisesindeki hazinede, som altndan bir kre durmaktadr. Krenin etrafnda geni kenarlar vard. Her halde bu bir apka modeli deildir. Yldzlara Dn kitabmda, uzay gemileri ve uzay istasyonlar iin kre biimini neden en ideal form olarak setiimi belirtmitim: Kre biimi gvde, kendi ekseninde dnd iin, kabinlerdeki mrettebata, uzun sreli yolculuklarda, metabolizma iin gerekli olan bir ekim kuvveti salar. Bu altn kre, yuvarlak cisimlerin ok eski zamanlarda uzay arac olarak kullanld dorultusundaki tahminlerimi desteklemektedir.

Yuvarlan kenarlarndaki dz ksmlar, ikmal hava gemilerinin yanama rampas olabilecei gibi, gne enerjisi iin depolama blmlerini de kapsayabilir. Teknikspeklatif kurgu snr tanmaz ki... renmek istediim konulardan biri de, altn krenin kopyasnn Ekvator'dan 12000 km. uzaklktaki Trkiye'ye nasl geldiidir! Bu ta kopya stanbul'daki bir mzede bulunmaktadr. Rahip Crespi'nin hazinesindeki altn krenin negatifidir: Ayn kre, ayn ilemeli kenarlar. stanbul'daki mzenin birinci katnda bulunan ta kopyann altnda snflandrlamamtr cmle-si yazldr. Bilim, tarih ncesi zamanlarda ktalar ve denizler aras ufaklklar aan, uan cisimlerin bulunduu dncesini kabullenmedii srece, dondurulmu n yarglarn fildii kulesinde, zmlenmeyen bilmeceler olacaktr. Bilim adamlarnn fanteziden yoksun olduklarn sylemek doru olmaz. Yalnzca, sonularn klieye uymas gereklidir onlar iin. Cuenca'da, normal bir insan boyutlarn canlandran, 52 cm. ykseklikte bir altn modelin fotorafn ektim. Bu yapttaki gariplik, s! ve ayak parmaklarnn drder tane olmasdr. Eski Hindistan'da, Maori'lerde, Etrskler ve daha birok yerlerde yaplan tanr sembollerinde, tm uzuvlarn tam olarak gsterilmediini belirtmekte yarar vardr. Yaynlanm cidd bilimsel bir yazda, bu

bilmecenin zmnn ne denli kolay olduunu okudum: El ve ayak parmaklar bir eit hesap makinesi demekmi. Eer 19 says anlatlmaK isteniyorsa, el ya da ayak parmaklarndan b'r tanesini atyorlarm. Bu bilimsel fanteziye dayanarak, 16 saysn belirtmek iin bu yaratkta da el ve ayak parmaklar drder tane olarak gsterilmitir, denebilir!

Yollar, kentler ve kaleler kuran bir medeniyete bu denli basit bir sayma metodunu yaktrmak saygszlk olur. Neden, akll nka'lar szgelii, -4- saysn anlatabilmek iin, bylesine delice bir tutumla elleri, ayaklaryla tam bir insan vcudu yapsnd? Korkun derecede cidd olan bilim, kendi fantezi a iinde boulmaktadr: Bir yandan .i-kr'larn sayabildiklerini itiraf ederken te ya--dan onlarn -4- saysn drt izgi ya da drt nokta ile belirtebileceklerini kabul edememektedir. Bunun iin el ve ayak parmaklarn kullanyorlarm! Aman Allahm! Yaptta iki el, iki ayak parmann karlm olmasn, ocuksu bir saym metoduna balamak, ikna edici deildir. Rahip Crespi'nin de-d-ine baklrsa, bu bir Yldz Tanr semboldr. Glmseyen tanr, sa kolu ile deniz at, papaan ve ylandan oluan bir hayvan karmn kavryor; sol elinde yukar ksmnda gne, aa ksmnda ylan ba bulunan bir denek tutuyor. Neeli yznden yldz zikzaklar yans-maktadr. Ayn yldz zikzaklarna Avustralya or-manlarndaki oyuklarda bulunan yaratc varlk

resminde de rastlanmaktadr. Ayrca bu iki yaratn gslerinden kemerlerle bal gmlekleri vardr. Sanyorum ki, ileride metal ktphanenin yazlar zmlenince, anatomik bakmdan dengesiz vcut lleri olan bu yaratk resimlerinin, evrenden gelen -baka- grntlerin szl tanmlamalar ile izildii ortaya kacaktr. nka'larn bir Drer, Degas ya da Picasso-sunun usta yaptn, 98x48x3 cm. boyutlarndaki altn bir tablo dile getirmektedir. Bakldka yeni yeni eyler fark edilebilir bu tabloda. Ben yalnzca bulduklarm not ediyorum: Bir yldz; ikin karnl, ylan kuyruklu bir yaratk; fareye benzeyen bir hayvan; banda miferi ile zrh giymi bir insan; gen biimli bandan nlar kan bir adam; iki yz; iinde bir yzn sakl olduu bir tekerlek; kular, ylanlar; sal, sasz balar; baka bir yzde oluan bir yz; yzl bir ylan; ift daireli bir yz. Bir kargaalk! Huzursuz bir kargaalk iinden ayr tutulmu, dmekte olan bir bombann zerindeki yz gsteren iki altn stun! Bu sanat neden haber vermek istiyor? Yapt bir eytan m anlatyor? Yldz Tanr tarafndan yklan yeryznn, o andaki durumunu mu ebediletiriyor? Gsterdiklerim, Cuenca'daki Marien kilisesinde bulunan altn hazinesinin ok az bir ksm. Bu kilisedeki altnlar da, Juan Moricz'in maaralarnda yatan hazineler yannda clz kalyor. nka'larn altn iileri ne istiyorlar?

Bunlar yalnzca ilkel, fakat pahal birer o-yun mu? Yoksa, bir trl zmleyemediimiz, ok eski zamanlardan mesaj m getiriyorlar? Profesr Miloslav Stingl, Demirperde lkelerinin Amerika uzmandr. Doktorasn eski A-merika kltrleri zerine vermitir ve bugn Prag'daki Bilimler Akademisi'nin yesidir. Arkeolojik ve etnolojik aratrmalar yapmtr. Batk Maya Kentlerinde adl nl bir yapt vardr. Evimde konuum olan Stingl, Cuenca'da ektiim fotoraflar grnce yle dedi: Eer bu resimler gerekse -ki, altn ze rinde sahtekrlk yaplamayaca iin yle ol mas gerek- Truva'nn kefinden bu yana en b yk arkeolojik sansasyonla kar karyayz. Bende bile, yllar ncesine kadar, nka'larn al fabetik anlamda bir yazlar olmad fikri ke sinlemiti. Oysa imdi nmde nka yazs var.

Bu, ok ok eski bir rnek olmal; nk ideogramlardan yazya gei zellikleri aka or tada. Gravrler hakknda neler syleyeceksi niz? Bunlarn, mevcut sistem iindeki yerleri nedir? Kesin bir bilimsel yargya varabilmek iin, her levhay tam olarak incelemem ve eli mizdeki materyallerle karlatrmam gerekir. Fakat imdilik unu syleyebilirim: Yenik du rumdaym! nka'larn bilinen gravrlerinde g ne, ounlukla herhangi bir sahnenin bir par-

as olarak kalyordu. Oysa, bu fotoraflarda, insan, gnee benzetilmektedir. Resimlerdeki insanlarn balar evresinde gne nlar, yldz zikzaklar var. lhi g sembol imdiye dek -ba- idi. Bunlarda ise ba, ayn zamanda gne ve yldz durumundadr! Grlenler, insan yeni, direkt ilikilere gtrmektedir. - Altn levha stndeki bombaya ne an lam veriyorsunuz? nl adam bir byte kartt, uzun uzun, ses karmadan fotoraf inceledi. Hemen hemen kzgn bir biimde yle dedi: Bir anlam vermek olanaksz. Grlenle rin hemen hepsi yeni eyler! Totemcilik asn dan ele alnacak olursa; yukardaki yldzl ya ratklarla, aadaki ylan sembolleri, gkyzy le yeryz arasnda bir bant olduunu orta ya koyuyor diyebilirim. Bu da yldzlara ait ya ratklarn ve gnelerin dnya sakinleriyle bir iliki kurduklarn gstermektedir. Baka? Baka anlam yok! Gne yuvarla im diye dek bilinen eyler arasndadr, fakat bura daki gnein gerekten bir gne olup olmad kesin deildir; nk tam ortasnda elikili bir durum, bir yz var. Ne olursa olsun tm e killer, kular, ylanlar, miferli yaratklar ve di erleri, bir d dnyasndan, mitolojiden gelme gibi... Her geen gn biraz daha derinlik ka zanan bir mitoloji! Profesr gld:

- Aratrmalarnzda ortaya koyduunuz tezlerinizle, benim gibi yal bir tilkiyi bile kukuya drp, sonra hak verdiriyorsunuz kendinize. Bunu itiraf etmeliyim. Ekvator'un altndaki maara ve hazineleri kim inceleyecek? Arkeolojik sansasyon niteliindeki bulular, bilimsel incelemenin na kim kavuturacak? Truva ve Miken'i ortaya kartan Heinrich Schumann gibi cokun ve zengin bir adam

yok grnrlerde. Moricz, bu tnel sistemini kefettiinde kilise faresi kadar fakirdi. O zamandan beri bulduu demir ve gm madenlerinin iletme lisanslarn demir yksek frnlarna devretti ve olduka refaha kavutu. imdiki gelirini de, iddiasz bir yaam tarz ile aratrma almalarna harcamaktadr. Fakat Juan Moricz, incelemelerini srekli olarak srdrebilecek lde zengin deildir. Vah Bat'da olduu gibi altn arayclarnn hemen yardmna koacan bilmektedir ama, buna yanamaz. nk yle bir yardmn insanla yarar dokunmaz. te yalnzca inceleme yapabilecek ekibi bir araya getirmenin zorluk nedeni buradadr. Moricz, 1968 ylnda davet ettii konuklarn bir grubunu, silhl kiiler eliinde maaralara indirmitir. Konuklar labirentlerde derine indike, havann gerginletiini hissetmiler ve sonunda altndan bylenen silhl muhafzlardan korkarak, geri dnmek zorunda kalmlard. Ekvator, lkeye n kazandracak bilimsel kaz ve incelemelere neden gitmiyor? Buras

be milyon nfusu ile Gney Amerika'nn en fakir lkelerinden biridir. Kakao, muz, ttn, pirin ve ekerkam retimi, modern teknik aralarn satn alnmas iin gerekli dvizi salamaya yeterli deildir. Arazinin kzlderililere ait olan yksek ksmlarnda tahl retimi yaplr, biraz da koyun ve lama yetitirilir. Bir zamanlar dou ormanlarnda elde edilen ham kauuk artk ilgi grmemektedir. Belki devlet, altn, gm, bakr, kurun ve manganez gibi yeralt zenginliklerini iletebilirse gelecek yllar iinde kazan elde edebilir. Fakat imdilik tm abalar, iinde bulunulan yoksulluun acsn hafifletmek dorultusundadr. Al yenmeye yarayacak hizmetler iin, henz bilinlenme yoktur. Juan Morioz'in tahminlerine gre, detayl aratrmalara geilmeden, yalnzca tnel sisteminin kontrol iin bir milyon sve frangndan daha fazla paraya ihtiya vardr. Elektrik santralinin, malzeme ve yiyecek deposunun kurulmas, gvenlik tedbirlerinin alnmas, ksmen de olsa maden ocaklarndaki sistemde allmas gerekmektedir. nsanlk tarihi hakknda ok ey syleyen bu gml hazine, yazdm Yldzlara Dn kitabndaki bir ifadeyi tekrarlamaya zorluyor beni: Bir topik-arkeolojik yl gelip atmtr! Bu yl iinde tm arkeologlar, fizikiler, kimyaclar, jeologlar, maden bilimcileri ve bu bilimlerle ilgili dallar -Atalarmza uzaydan konuk gelmi midir?sorusuna cevap aramaldrlar.

Hi kimse ve hi bir kurulu, sr dolu bu oyuklar bulmak iin olanamz yok, demesin diye, Avukat PENA'nn kartvizitinin fotokopisini burada vermek yerinde olur. Avukat Pena, her cidd aratrma iin Juan Moricz ile balant kurmaktadr. Peru'daki And dalarna komu bir da olan, deniz seviyesinden 6768 m. ykseklikteki Huascaran danda, spanyol yzba Francisco Pizarro [1478-1541] kapatlm maara girileri kefetmitir. spanyollar bu kaplarn ardnda erzak ambarlar olduunu sanyorlard.

Ancak 1971 ylnda maara aratrmaclar, bu derinlii az nka maaralarnn zerine eildiler. Bild der Wissenschaft adl dergi en son teknik olanaklarla donatlm bir aratrmac grubunun, Peru'daki Otuzco kenti yaknlarnda 62 m. yerin dibine indiini haber verdi. Bilim adamlar aratrmay yrtrken, ok katl maaralarn sonunda, birdenbire, 8 m. ykseklik, 5 m. genilik, 2,5 m. kalnlktaki dev kaya kaplarna rastlamlardr. Kaya kaplar, ko*-kun arlna ramen, 4 kii tarafndan rahatlkla alabiliyordu. Kaplar, su yata iindeki ta glleler zerinde hareket ediyordu. Bild der Wissenschaft dergisinin haberine gre: Alt kapnn arkasnda, modern yap tekniine parmak srtacak, muazzam tneller uzanmaktadr. Tneller %14 eimle sahile ula maktadr. Zemin, kaygan olmayan, enine dizilmi ta bloklarla kaplanmtr. Tnellerin uzunluklar, 90-105 km. arasnda deimekte ve de-

niz seviyesinden 25 m. aada son bulmaktadr. Bugn bile, durum bir maceraya atlmak olarak nitelenirse, 14. ve 15. yzyllarda And'-larn derinliklerinde bulunan serveti Pizarro'-nun ve spanya kral naibinin gznden karmak iin kimbilir ne denli glklerle karlalmtr. Yeralt tnellerinin Guanape ucunda (Guanape Peru kylarnda bulunan bir adadr. Tnellerin deniz altndan bu adaya kt sanlmaktadr.) Byk Okyanus uzanmaktadr. Tnellerin ucunda kulaa dalga sesleri gelmektedir. Projektr nda grld kadaryla, bu suyun deniz suyu olduu anlalmtr. Ky da buradan balamaktadr. Yoksa bu, bir zamanlar baka bir manzara m gstermekteydi? Bilim adamlar, Guanape adasnda herhangi bir aratrma yapmay anlamsz bulmaktadrlar; nk adada, tnel az kalntlarna rastlanmamaktadr. nka'larn ve atalarnn sahip olduu bu yeralt yollarnn nerede bittii bilinmiyor; batk bir dnyadaki hazinelere alp almadklar da henz belli deil. Francisco Pizarro ve haydut etesi nka'larn, gizli yerlerde altnlar olduu kokusunu almt. 1532 ylnda, bu spanyol asilzadesi n-ka'larn reisi Atahualpa'ya, 7x5x3 metre boyutlarndaki bir odann te ikisini altnla doldu-rursa, hayatn ve zgrln balayacana sz vermiti. Atahualpa, onun bu szlerine inand. nka'lar gece gndz altn tadlar vo oday kararlatrlan yere kadar altnla doldur-

dular. Ne var ki, Pizarro verdii sz tutmam, Atahualpa'y astrmtr (1533). spanyol valisi, ayn yl nka Manco Capac' hazine krallna atad. (Ancak o da Hristiyan igalciler tarafndan 1544 ylnda aslr.) Bylece, Manco Capac ile birlikte nka hanedan da sona erdi. Tarihilere gre birinci ve son Manco Capac arasnda nka mparatorluunu yneten 13 Gnein Olu bulunmaktadr. And'lardan, kuzeyde Quito, gneyde Va!-paraiso'ya kadar uzanan, bu byk imparatorluun kuruluunu M.S. 1200, ykln da son gne kralnn lm yl olan 1544 olarak ele alrsak, demek ki 350 yllk bir tarihi olmas gerekir. O halde bu sre iinde, Gney Amerika'nn ilk byk imparatorluunda lkeler ve halk topluluklar birer igal blgesi olarak deil, yrrlkteki devlet anayasasna gre ynetilmekte ve iftilik bilimsel bir dzene gre yaplmaktayd. Acaba nka'lar bu zaman iin 4000 km. uzunluunda, kenarlarnda dinlenme yerleri de bulunan, mkemmel bir yol ana da m sahiptiler? Cuzco, Tiahuanaco, Macchu-Picchu gibi kentleri, Oliantaytambo ve Sacsayhuaman gibi kaleleri de mi bu zaman iinde kurmulard? Su kanallar am, gm, kalay, bakr madenleri iletmi, bronz mu yapmlard? Kuyumculuk sanat onlar iin bir ocuk oyunca myd? En ince kumalar dokuyup, en gzel desenleri mi yaratyorlard? 350 yl iine sdrlan kltrlerinden artk sz etmeye gerek yok. O kadar ksa devreye, bu kadar muazzam ile-

ri sdrabilmeleri iin her kzlderilinin bir dahi, gc tanmlanamayacak kadar byk birer yaratk olmas gerekir. Hayr, hayr, bu kadar kr bir kronoloji yaplamaz. Benim iddiam u: Tnel sistemi, nka mparatorluundan binlerce yl nce vard. (n-ke'lar yzlerce kilometre uzunluundaki tnelleri yerin bu kadar derinliinde nasl kurabilirler? Man denizinin altnda almas dnlen otoban yolu tneli iin, her trl teknik olanaa sahip yzylmzn mhendisleri 50 yldan beri plan hazrlamaktadr ve hl bu tneli hangi metoda gre yapacaklar konusunda kesin bir akla kavumu deillerdir.) ddia ediyorum: Bu ok eski tnel sistemini nk'lar bilmekteydiler. (Atahualpa'nn lmnden sonra son Manco Capac, beyazlarn hcumundan korumak iin, tm lkeye dalm altn hazinelerini, daha nceden kalma bu maaralardaki gne mabedinde toplamtr.) ddia ediyorum: Ekvator ve Peru'nun altndaki altn hazineleri, nka mparatorluu ve kltrnn ortaya kmasndan ok daha nceki bir zamana dayanmaktadr. 1570 yllarnda spanyol tarihi Rahip Christobal De Molina, nkalarn maara yapm motiflerini aramtr. 1572'de yazd Ri-tos Y Fabulos de Los Incas adl kitabnda, insanln babasnn, insanl yaratp iini bitirdikten sonra bir maaraya geri ekildiini; fakat bu yerin birok halk topluluklarnn doum yeri olduunu ve -sonsuz bir gecenin- baladn belirtmektedir. Oullara ve torunlara miras kelan maaralar, ayn zamanda skntya den topluluklarn urak yeri, bir hazine kasas olmutur. Fakat en nemli kanun, maarann yerini bilenlerin bu srr saklamalaryd. (O geleneksel kanunun bugn iin bile ne kadar benimsenmi olduunu, 1972 ylnda Ekvator'a yaptm gezide renebildim!). Buluntularn, milttan ok nceki yllardan kald konusunda Cuenca'daki Vatikan temsilcisi Rahip Crespi en nemli tanktr. Bana Kzlderililerin tnellerden kartp getirdikleri eylerin hepsi milttan nceye dayanmaktadr! Altn sembollerin ve tarih ncesi ekillerin ou tufandan nceki zamana aittir. demiti. Ekvator ve Peru'nun altndaki maara ve tnellerdeki hazineler madde altnda aklanabilir: 1) Tnel sisteminin yapcsnn sonu gel mez miras 2) Tnel yapmclarnn rencileri olduk lar sanlan ilk akll insanlarn ta oyma iler:, 3) 1532 ylndan sonra, spanyol igalin den nce burada saklanan nkalarn altn ve g m hazineleri. Fakat sorularn sorusu udur: Tneller niin yaplmtr?...

KNC BLM

TANRILARIN SAVAI

AAI YUKARI bundan otuz yl nceydi, lise ikinci snftaydm. Schaffhausen kentindeydik. O zamanlar din dersi retmenimizin azndan ilk kez, gkyznde bir savan olduunu duymutuk: Gnn birinde eytan, Tanrnn huzuruna km size artk hizmet etmeyeceiz! demi. Bunun zerine Tanr gl ba melei Cebrail'e, eytan' (Luzifer) ve dier btn isyanclar alevli klla ldrmesini emretmi. Bugn Tevrat'ta Luzifer'in varlna dair bir iaretin olmadn biliyorum. nk Tevret'ta ad geen, etraf efsanelerle evrilmi Musa Peygamber, M.. 1225 yllarnda yaam. Luzifer ad ise, Latinceden gelmedir. Ve Latince-nin M.. 240 ylnda ortaya kt sylenir. Luxfare (= Luzifer} Latincede k veren, k saan, k yapc anlamlarna gelir. Katolik din

derslerinde rezil eytann zellikle Ik veren anlamnda kullanlmas komiktir. Bununla beraber Tevrat, gkyznde sava olduunu tam olarak anlatmaktadr. Tevrat'ta Yahudi peygamberlerinden Jesa-ja'dan (M.. 740 - 701) sz edilmektedir. Birinci blmden 25. blme kadar Jesaja'y konu edinen Tevrat'n, 14. blmnn 12. paragrafnda yle denilmektedir: Gkyznden nasl dtn, ey k saan sabah yldz! Halklarn galibi sen, nasl da yere serildin! Kendi kendine konuuyor, Gkyzne kmak istiyorum yine, Tanrnn yldzlar stndeki yerine gitmek, Tanrlarn dandaki tahtma oturmak istiyorum yine... diyordun. ncil'in 12. blmnn 7. ayetinde gkyzndeki savalara deinilmitir: Ve gkyznde sava oldu, Michael ve melekleri canavarla savatlar. Canavar da savat, melekler de. Bu savalara bir son veremediler ve sonunda gkyzndeki yerlerini bulamaz oldular. nsanlk tarihinin ilk belgelerinde sava ve arpmalardan sz ediliyor. Tibet kiliselerinin bodrumlarnda Dzyan'n Gizli Bilgiler adl kitab, yzyllar boyu sakland. Asl metin (Nerede olduu bilinmemektedir) kuaktan kuaa kopya edilmi, konuyu bilenlerce yeni bilgilerle tamamlanmtr. Elde bulunan rnein iinde Sanskritceye evrilmi metinler vardr ve bu kitab bilenler, iinde insanln milyonlarca yl aan gelimesinin anlatldn sylemekte-

dirler. Kitabn 6. blmnde yle denmektedir:

Dnyadaki oullara kendilerine benzer bir drdncsn yaratmalar emredildi. Ouldan biri bunu reddetti, ikisi kabul etti. Kavga balad... Eski tekerlekler aa, yukar dnyorlard. Yaratclarla, ykclar kavgaya tututular ve yeryz iin savalar oldu. Tohum grnd ve srekli olarak yeniden grnd. Tekerlein yan renmek istiyorsan hesabn yap Lanoo. Msr'daki lm ktnde, (Mumyalanan ller br dnyada neler yaplmas gerektiini rensin diye mezarlara konurdu bu ktkler) gl gne tanrs RA, evrendeki ayaklanan ocuklarla savar; nk RA, Dnya - Yumur-tas'n sava srasnda terk etmemitir. Romal ozan Ovid (M.. 43 - M.S. 17) zamanndan sonraki dnyada, mitolojik destanlarndan (Evrimler) ok Ars Amandidi ile tannr. Bu yaptnda Ovid, Phaeton'dan (k saan) sz etmektedir. Phaeton, babas gne tanrs Helios'tan gne arabasn kullanmak iin bir gn izin koparr. Fakat arabay kontrol edemez, gkten der ve yeryznde yangn karr. Yunan mitolojisinde ise Uranos'un (Gkyz) 12 ocuu ve Gaea (yer) byk bir rol oynarlar. Bu 12 Titan korkun ocuklard. Tanrlarn kral Zeus'a, tanrlarn vatan Olymp'e kar saldrya geerlerdi... Ovid'in kendisinden daha ya' meslekta Hesiod (M.. 700), tanrlarn ve dnyann douunu anlatan Theogonie adl yap-

tnda Titan Prometheus'un Zeus ile yapt iddetli bir kavgadan sonra, insanlara gkyzndan atei indirdiini anlatr... Zeus bile, ldresiye savatan sonra, dnya ynetimini kardeleri Poseidon ve Hades ile paylamak zorunda kalr. Zeus, adna gre Ik tanrs demektir, ama Homer (aa yukar M.. 800) onu bulut yapan, gk grleten, kavga kartan, kavga srasnda yldrmlar drtp sava kendi lehine eviren olarak tanmlar... Yldrm, silh olarak Pasifik Okyanusu'ndaki Maori efsanelerinde de ortaya kar: Bu efsaneler de gkyznde bir atma olduunu anlatr. Tane, girdii savata galip gelmi, yenilenleri yeryzne atmtr. sta o gnden beri, yeryznde adam adama, hak halka, hayvan hayvana, balk bala kar savamaktadr... Kuzey Amerika'daki Payute kzlderililerinln efsanelerinde yer alan tanr Hinuno'nun da d j-rumu ayndr. Hinuno, tanrlarla kavga ettikten sonra gkyznden atlr. Hindistan'n Mysore kentindeki Uluslararas Sanskrit Aratrma Enstits, Maharski Bha-rsdwaja'nm bir Sanskrite metnindeki geleneksel tercme seslilerini, zamanmz modern dnyasnn anlayaca szcklerle belirtme cesaretini gstermitir. Sonu artcdr: ok eski efsaneler, tam bir teknik haber niteliindedir (Yldzlara Dn, sayfa: 224). Ayn yntemi kullanarak, gkyz szcnn yerine, modern bir kavram koyuyorum: EVREN. Bylece tanrlarn gkyzndeki sa

valarn anlatan efsane ve masallar bir el hareketiyle iki dman grup arasnda evrende c-luan dev savalarn yksne dnr. Dinlerin ocuklara zg gkyznde, muhakkak ki sava olmaz. Orada yalnzca bir tek, yce, her eyi bilen tanr vard ve vardr.

Fakat Tevrat'ta tek tanrdan deil, pek ok tanrlardan sz edilmektedir: zin verin bize, insanlar yaratalm. Ve onlar denizlerdeki balklara, gkyznn altndaki kulara hkmeden bizlere benzesinler (1. Tevrat 1/26). Yine Tevrat'ta u oula rastlanr: ... Tanrnn oullar grdler ki, insanlarn kzlar gzel... (1/6/1). 1875 ylnda Londra'da tasavvuf cemiyeti kuran Helene Petrowna Blavatsky, 1888'de yazd alt ciltlik Gizli retim adl kitabnda yle demektedir: Yahudilerin Yehovasnn adlarndan biri Sabaoth (veya Tsabaoth) idi. Tsab kelimesi araba, gemi, ordu gibi anlamlara gelir. Bylece Sabaoth kelimesinin anlam Geminin Ordusu, tayfalar ya da Gemi filosudur. nsanlarn yaratlmasnda olduu gibi, dnyann yaratlmas iinde de pek ok tanrnn parma olduunu sanyorum. Quiche-Maya efsanesinde (Popol Vuh) insann nasl yaratld anlatlmaktadr; nsanlarn yaratld, ekillendi-rildii; anneleri, babalar olmad, fakat yine de onlara erkekler ad verildii sylenir. Onlar bir kadndan domamtr, yaratclar ve ekil veri-

ciler tarafndan yaplmamlardr. Alom ve Ca-holom tarafndan da imal edilmemilerdir. Yalnz bir mucize, bir by sayesinde yaratld ve biimlendirildiler... Hristiyanlk ann balangcndan ok ksa bir sre nce yaadklar sylenen Maya1-larn Hintli topluluu, ormanlarda ok basit bir hayat srer, vah hayvanlar ilkel silhlarla avlarlard. Kafalar yksek bilimle henz dolmamt. Oysa Popol Vuh efsanesi onlarn zamanndan kalmaym. ... Anneleri, babalar yoktu... Bir kadndan domamlard... Bir mucize, bir by ile yaratldlar ve ekillendirildiler gibi bir for-mlleme, ilkel dnce iinde nasl mmkn o-labilir? Her eyin eliki ve karmaklk iinde olduu anlalyor. Bunlara, imdiye dek uygulanan yntemlerle bir anlam vermeye olanak yoktur. Bu nedenle de baz dnce drtlerinde bulunmak istiyorum. Eer evrende savalar olmusa, bunlarn muhakkak bir yeneni, bir de yenileni olmutur. Yenenler kukusuz gezegenlerinde kalmlar yenilenlerse oray terk etmek zorunda kalmlardr. Tabi en ksa srede, hazr bulunan bir uzay gemisiyle, baka bir gezegene dmen tutmaya zorlanmlardr. Uzay gemilerinde enerji rezervleri ve yiyecek maddeleri ancak snrl bir zaman iin yetebilir. O halde dman tamamer ortadan kaldrmak iin, galip gelene, lsn bildii belirli bir sre kalmtr. En kk bir zaman avantaj, yenilenin zaman genilemesinden yararlanmasn salayacaktr. (Bu konu bilimsel olarak kantlanmtr. Ik hzna yak;n bir hzla yol alan bir uzay gemisinde zaman, geminin kalkt gezegendeki zamandan daha yava geer.) Galip gelenler, dmanlarndan hi kimsenin yaamasn istemez; nk birka, emin bir gezegene ulanca, yenilgisinin -cn almak iin soyunu oaltp glenecektir. (Bu bir ift, molekler biyoloji konusunda bilgi sahibi ise, ulatklar gezegendeki ilkel yaam da deitirebileceklerdir. Bunu galipler bilmektedir tabi) te yardan yenilenler, yenenlerin dncelerini, teknik bilgilerini ve ruhlarn bildikleri iin zamanla yarrcasna en yakn gezegene doru yol alrlar. Yenilenler, evrendeki savatan sonra, galaksinin merkezinden 28.000 k yl uzakta olan dnyamz m buldular acaba? Mavi gezegenimiz, evrendeki bir sava kaybedenlerin ka yeri miydi? Bu teoriyi biraz daha geniletirsek, birtakm ussal sonulara varabiliriz. Kovulanlarn yurdunda da, en azndan dnyamzdaki zelliklerin bulunmas gerekir.

Geldikleri gezegenin gnee olan uzakl, hemen hemen dnyamzn gnee uzakl kadar olmaldr, ayn yer ekimi gcnde ve doal oksijenli bir atmosferi bulunmaldr. Evrendeki dnya benzeri gezegenlerden u-zay uular yaplmas olasl ne kadardr? statistik olaslklar ok byktr.

Profesr Hans Elssser, Evrende kornula-rmz var mdr sorusunun cidd bir aratrma konusu haline gelmesi, yalnzca evrendeki tek zeki yaratn bizler olduunu kabul etmeyi lgnlk sayan birok doa bilimcisinin grs ile ortaya km deildir, demektedir. Ka yldzn olduunu bilen var m? Galaksimizde 100 milyar sabit yldzn olduu hesaplanmtr. Her on sabit yldz, bir gezegen sistemine bal olsa, on milyar sabit yldz gezegen sistemi var demektir. Biz yalnzca on milyar sabit yldz olduunu varsayalm. Bunlarn her on tanesinden birinin dnyaya benzer zellikleri olsun, yine de yeryz ile akrabal olan gezegenlerin says, bir milyar gibi astronomik bir dzeye ular. Bunlarn her on tanesinden biri dnya biiminde, dnya ssnda ve hayata elverili olsa yine de yz milyon gibi bir rakamla kar karya kalm oluruz! Bu saynn da onda birini alrsak, dnya atmosferine sahip on milyon gezegenin, organik hayat iin elverili koullar tad sonucuna varrz! Heidelberg'li Doent Dr. Hans F. Ebel, yazd bir denemesinde, Yabanc gezegenlerde hayat olabileceinden sz ederek yle demektedir: - Astronotlarn tahminleri, yalnzca saman yolumuzdaki dnyaya benzeyen, yaana-bilen gezegenlerin saysnn yzlerce milyon olduu yolundadr. O halde dnya benzeri gezegenlerin says hakknda ileri srdm teori yanl deil-

dir. Birka yl ncesine kadar, akll yaratklarn yalnz dnyamzda yaad dncesi, bugn en kat bilim krslerinden bile kaybolmutur. Bu noktada akla taklan soru udur: Gezegenler ve akll yaratklarn evreninde, hsyat ekillerinin bir ksm, dnyamzdakinden tamamen ayr ynde bir gelime gstermi olamaz m? Ya da savalar yapan yaratklarn, insanlara benzer olduklar dnlemez mi? En yeni aratrmalar, yabanc akll yaratklarn insanlara benzer olmas gerektiini kantlamtr. Atom yaplar ve kimyasal reaksiyonlar, evrenin her yannda ayndr. Profesr Heinz Haber, bu konuda yle demektedir: - Hayat kmldan, artk eskiden sanld gibi, cansz doann gerekli koullar hazt-lamasna kadar bekler, diye bir ey yoktur. Hayatn, kendi stn kimyasal aktivitesi ile kendi evresini yaratt ve bir gezegeni canlla kavuturduu iddias daha akla yatkndr. Lord Kelvin of Largs (1824 - 1907), Glasgow niversitesinde profesrd. Yalnz termo dinamiin ikinci ana prensibini bulmakla kalmayp, bugn Kelvin - Derecesi ile llen mutlak snn bilimsel tanmn yapt iin, do-abilim alannda nl bir fizikidir. Fakat zamanmz Kelvin'in Hayat ilk nce kk dnyamzda balamam, tersine evrenin derinliklerinden sporlar halinde dnyaya doru esmitir dncesini bilmemektedir. Kelvin, en sert soua kar bile dayankl olan tek hcreli to-

humlarn, meteorlar ya da meteor tozlaryia birlikte canl olarak yeryzne ulat ve n canlandrc gc sayesinde gelitii; daha sonra da bu hcrelerden yksek organizmalarn o-lutuu kansndayd. Ben, Kelvin'in tm dncelerini ciddye alalm derim. Zamannda, hayatn yalnz gezegenimizde olutuu stn dncesini yeren Kelvin'i... Doa bilimleri alannda zaman zaman dinsel engellere rastlanr. Buna gre hayat snrl olduu iin, evrenin de lml olmas gerekir... Doa bilimciler, tersini kantlayncaya kadar, Kelvin'in fikirleri tahminler dizisinde en nde gelecektir. Kelvin, bunu haketmitir. Yoksa ben, bylesine byk bir tezi tartma konusu olarak ne srmeye asla cesaret edemezdim. Srekli olarak dnce speklasyonu yarattm gerekesiyle saldrlara hedef olduum iin, sylediklerimi bilimsel metinleri kartrarak kantlamaya gitmekteyim. Bu, beni rahatlatrken, kritikilerimi huzursuzlua drmektedir. Szgelii, evrendeki sava teorimin gerei olarak, maara resimlerindeki tasvirleri uzay yolculuu gerelerine benzetmem (Uzay giysileri, antenler, ikmal sistemleri v.s.] ve baka yldzlardan gelen akll yaratklarn ziyaretinden sz etmem, itirazla karlanyor. Beni samalamekla sulandryorlar. Eer oralarda, bugnn gereleri ok eski zamanlarda var idiyse, o zs-man bu yabanc akll yaratklarn bizlerden baka bir ekilde gelimi olmalar gerekir. Geri

Tam dorulukta tezlerin ileri srldn duymadm; ama olmamas gereken bir eyi de olmaz hani. Oysa tahminler denizinde, yabanc akll yaratklarn Homo Sapien'lerin ayns olduklar ya da onlara ok benzedikleri tezimi selam bir biimde destekleyen baz ussal sonular vardr. The Philosophical Quarterly ve Analysis gibi nl bilimsel dergilerde yazan profesr Roland Puccetti, Felsefe ve din asndan baka dnyalarn akll yaratklar adl kitabnda, evrendeki akll yaratklarn byk lde Homo Sapien'lere benzemeleri gerektiini belirtmektedir. Daha 1964 ylnda, tannm biyolog Dr. Robert Bieri de, American Scientistde yaynlad Humanoides On Other Planets adl yazsnda, ayn kanda olduunu belirtmiti. Yine Kaliforniya niversitesi'nden biyokimyac Dr Joseph Kraut, 15 yllk bir aratrmadan sonra bu sonuca varmtr. Ama dnyamz dndaki akll yaratklarn insanlara benzediini nasl kantlamal? Bu kantlama, ancak imdiye dek ortaya atlm teorilerin ussal bir uzantsn almakla olur. Profesr Puccetti, genetik bakmndan farK-l yaratklarn organ ve bnye gelimelerinde, ayn d koullarn rol oynad noktasndan hareket etmektedir. Bu tr d hayat koullan, dnya benzeri gezegenlerde yaayan canllarn tm iin de geerlidir. Bylece gerek dnyamzda, gerekse baka bir gezegende olsun, can-

llar arasnda evrim sreci bakmndan farkllklarn ok az olmas gerekir. Nerede olursa olsun hayat, bir su maddesinde karbonun baka basit bir cisimle birlemesi, organik maddelerin olumas ve gezegen yzeyinin kimyasal deiiklie uramasyla ortaya kmtr. Okyanuslardaki lemin et ve bitki "yiyicileri karaya yaylmadan nce, farkl ve zel biimlerde gelimilerdir. Fosiller yalnzca 60 milyon yllk kayalar iinde deil, fakat bir milyar yandaki Nonesuch-istleri arasnda da bulunmutur. Bir zamanlarn hem karada, hem suda yaayabilen canllarnn vcut deiimleri tek noktada olmamtr. Bu canllarn hareket edebilmeleri, karada koabilmeleri iin balklardan ayr organlara ihtiyalar vard. Bylece doa, tek anlaml hareket olan yrmek ile deimitir. nk yrmek her sathta mmkndr. Karada ve suda yaayabilen yaratklarn kk birer beyinleri varsa, evre tehlikelerinin iki misli artmas yznden, kara canllarnn daha byk bir dnme organna ihtiyalar vard. Fakat daha byk bir beynin iyi tanmas ve kan ile beslenmesi gerekliydi... Yeni yerleme blgesi iin bacaklarn says ne kadar olmalyd? diye soruyor Puccetti. Bir bacak yetmezdi, nk yaratk dnce, bir daha tek bacak zerine dorulamazd. Daha ok, fakat tek sayl bacaklar da denge salama bakmndan pratik deildi. Bacak iftlerini oaltmak hareketin temposunu azaltrd. Gerekten de bulunan fosillerde, milyonlarca yl sregelen evri-

min, bacak saysn en sonunda iki ift olarak belirlediini grmek mmkndr. ki bacak, byk bir beynin eitimi iin en uygun kouldur. nk daha sonra aalara trmanmak, evrede gerekli deiiklii yapabilmek iin, a-ra gere kullanma amacyla br iki ayak, kollarn grevini alacaktr. Yalnzca karada yaayabilen canl trlerine gei srasnda vcut deiikliklerinde zorlanma olduu anlalmaktadr. Eer dnyamzda byle bir ey olmusa, baka bir yerde de olmutur. Hayatn okyanuslardan balad konusunda artk kuku kalmadna gre, bir benzerlikten sz edilebilir sanrm. Daha sonra bnyenin yeni bir biime girmesi, besin alabilmek iin az, kullanlm besinlerin dar atlmas iin ans oluumu gelir. En nemli duyu organ olan burun, tm yrtc hayvanlarda ansn tam kartnda bulunmaktadr. Beslenme ve besin artklarn atmada iki organ en uygun yerdedir ve dudaklar ise, burnun yanndadr. Bylece beyinden gelen emirler, kavrayc organlar iin en ksa yola sahip olmaktadr. Kara yaantsndaki gelimelerle, sinir dokusunun daha gl bir duyarlk kazand ve yava yava anlama yeteneinin artt grlr. Suda yaamalarna ramen, yunus balklarnn olduka byk bir beyin tadklar bilinmektedir. Fakat anlama yetenei gelimesinin, bir topluluk iinde yaamak, konumak ve aralar kullanmak ile yakn ilikisi vardr. En basit aralarn bile su altnda kullanlmas hayli g olduu iin, suda yaama koullar iin-

de, dnebilecek bir beynin gelimesine olanak yoktur; nk bu, sosyal bir evre ve objektif dilin belli bir eklini n grmektedir. Profesr Puccetti ayrca, zeki yaratklarn kua benzeyemeyeceklerini, nk uan bir yaratn hafif olacan; byk bir beynin ise ar olduunu ve gl bir kanla beslenmesi gerektiini de belirtmektedir. Bu detaylara deinmesi, hayal gc dolu gelime speklasyonunu, gereki dnme modellerine geri dndrmek istemesindendir. Evrimin zorunluluk durumlarna, hayvanlar alemindeki tamamen farkl gruplarn gz yaps benzerlikleri de dahildir. Bu gzler; mercek, koruyucu tabaka, gz kaslar, saydam tabaka v.s. ile kusursuz bir kameray andrmaktadrlar. Gz saylar hep ayndr. Gzler hep beyne en yakn yerde bulunmaktadr. Kulaklar da. Koku ve tat alma duyular az ve burunla gelimitir. Bunlar da beyne en yakn yerlerde grevlerini yapmaktadrlar.

Profesr Puccetti, sralanan delilleri, biyologlarn iddialarna kar koymak ve teknik zeks olan canllarn snrsz ynlerde geliebileceklerini kantlamak iin ne srmektedir. Bu yntemlerle gne sistemi dndaki gezegenlerde de, dnya zerinde olduu gibi belirli koullar altnda hayatn gerekletiini iddia etmektedir. Puccetti, benim de desteklediim u tezi savunmaktadr: Baka yerlerde de sudan karaya kan canllar ayn zorunluluk karsnda,

dnyamzdaki rneklere uygun bir gelime gsterebilirler. Karaya kar kmaz bir dil yaratmak, ara kullanmak, birlikte yaamann sosyal biimini saptamak zorunda kalm olabilirler. Evrendeki bu gelimeler o kadar fazla sayda olmutur ki, diyor Puccetti, dnya dndaki akll yaratklarla karlama ve onlarla anlaabilme olanaklarn arama abalar baarszla urayamayacaktr. Sonu, tm evrendeki akll yaratklarn. Homo Sapien'lere byk i-de benzemeleri gerektii yargsna vardm. Zincirin halkalar tamamlanyor: Lord Kelvin, dnya zerindeki hayatn ilk kez evrenden esen tohumlardan olutuunu; Puccetti, evrim yasalarnn her yerde ayn olacan; Joseph Kraut, dnya benzeri gezegenlerde, doann kendi sorununu dnyamzda olduu gibi zmesi gerektiini belirtirken, Albert Einstein yle demektedir: Kendi kendime sorarm, doa hep ayn oyunu mu oynuyor acaba? ayet dier milyonlarca gezegen zerinde hayat olduu kabul edilebilir, ya da kabul edilmeye izin verilirse; bu hayatn dnya hayatndan daha eski ve bylece her ynden daha ok ilerlemi olduu dncesi, geri bir speklasyon olur ama, elden de braklmaz. Eski Adem'in yaratclk tacn gmmeyelim mi artk? Teorimi kantlayamayacam bir gerek. A-ma hi kimse de, iddialarmn yanl olduuna beni inandracak kar tezlere sahip deildir. O halde teorimi devam ettiriyorum: Evrende birlikte yaayan gruplar matematik bilgisi-

ne, ayn tecrbe deerlerine, ortak gelime ansna sahiptirler. Yenilen grup, bir uzay gemisi ile sava alanndan kap, benzer bir gezegene inmek ve orada bir uygarl organize etmek zorundayd. Fakat, galiplerin tm teknik olanaklar kullanarak sndklar gezegeni bulma tehlikesinin byk olduunu biliyorlard. Bylece saklanma oyununa getiler. nk lm kalm sorunu vard ortada. Astronotlar yerin dibinde saklandlar, topran derinliklerinde savunma blgeleri ve bu blgeleri birbirine balayan ka-ns'lsr atlar. Yeni yurtlarnn topran ilemek iin de gerekli planlar uygulayp, ilerini bu snaklardan yrttler. Fakat, tnelleri kazanlar bu ii yaptklar srada kendilerini ele verebilirlerdi. dncesini de kabul etmiyorum. nk Der Spiegel dergisinin 3 nisan 1972 saysnda, Is Delicilerinin en modern bulu olduunu belirttii g-bi, onlarn da kaz ilerini bu tr bir arala yapm olabilecekleri kesindir. Kald ki, teorimize gre, stn teknik olanaklara sahip bulunmalar gerekir. Is Delicisini Los Alamos kentindeki a-tom aratrma laboratuvar bilginleri, bir buuk yllk alma sonucu gerekletirmilerdir. Bildiimiz delicilerle, s delicisinin hi bir ortak yan yoktur: Aracn ucunda volfram elii vardr ve grafitle stkr. Bylece delme ilemi srasnda, delinen yerden darya hi bir ey kmamaktadr. Delici, talar eritir, delinen yenn i vzeyine presler. Preslenen yerler ylece do-

nup kalr. Der Spiegel'in verdii bilgiye gre, yaplan ilk denemede, drt metre kalnlndaki ta blok, hi grlt karmadan delinmitir. Los Alamos'ta, imdi mini-atom reaktr ile alacak bir Is Delicisi konstrksiyon plan yaplmaktadr. Bu, kstebek biiminde zrhl bir ara grnmnde olacak, 40 km. kalnlktaki yer kabuunu delip, altndaki magma'dan rnekler alacakm. Dncenin gmr yoktur. Bunun iin de yurtlarndan kamak zorunda kalan astronotlarn, maara yapmnda elektronik nlar kullandklarn sanyorum. Scak bir katottaki elektronlar buharlatrp, katot ve anot arasndaki elektrik alannda onlar hzlandrmlard. Elektron nlar yanc bir elektrot aracl ile toplanmtr. Buharlaan tm elektronlar n haline gelmitir. Bu teknik, benim hayal gcmn uydurmas deildir. Amerikan firmalarndan Westinghouse, uzayda yaplacak kaynak denemeleri iin, elektron nl bir jeneratr yapmtr. Elektron nlar, zellikle kayalarn paralanmas iin olaanst bir uyum gstermektedir. nk kaya sertlii, bu n iin bir engel saylmyor. Kayaya rastlayan elektron n, oluan termik gerilimler ile en kaln bloklar bile paralamaktadr. Tnel yapmclar, s delicisi ve elektron n toplar stnde bir ibirjii mi uygulamlard? Her ey olabilir. Delicinin ilemedii yerlerde elektron n toplar kullanlmtr. Sert ksmlarda alan deliklerden tekrar grevini

srdren delici, rastlad ynlar sv hale gelinceye dek eritir, sonra da presler ve soutur. Bylece yanlarda elmas sertliinde bir camlama oluur. Tnel duvarlar ayrca su geirmez-lik zellii kazand iin boluklara destek vermek de gereksizdir. Bu sanlarmn hareket noktas Ekvator'daki tnel sistemleridir. Juan Moricz, zellikle uzun koridorlarn duvarlarnn cam gibi olduunu ve byk odalarn patlamalarla oluturulduunu sylemektedir. Tnel girilerinde ok temiz bir biimde paralanm kaya tabakalar bulunmakta ve kayadan kartlm dik keli kapda bu zellikler aka grlmektedir. Ta bloklarn stste sralanmalar doa yardmyla olmamtr her halde. Ayrca tnellerin nasl teknik bir titizlikle yapld, eit aralklarla tekrarlanan havalandrma bacalarnda da grlmektedir. Dmdz alan havalandrma bacalarnn boylar ortalama olarak 1,80 m. ile 3,10 m.; kalnlklar ise 80 cm.'dir. Bu bacalardan atmaca benzeri kular sryle uumakta, tekrar dnp bu labirentlerde lmektedirler. Yeralt tnellerinde, Tanrlar, birka yl sonra, yerlerinin bulunduu korkusuna kapldklarndan, kendilerine benzeyecek insanolunu yaratmaya karar verdiler. Orta Amerika'da yaayan, byk Maya -ailesinden kalma Quiche Kzlderililerinin kutsal kitab Popol Vuh, yaratl zerine yle demektedir: Balam-Quitze, Balam-Acab ve Iqui-Balam'-

n gittikleri yerin ad Tula maaralaryd. Yedi maara, yedi oyuktu. Tamub ve llocab da oraya geldiler. Tanrlarn onlar kabul ettikleri kentin ad buydu... Sonra tanrlar onlar srayla geri gnderdiler. lk kan Hacavitz idi... Mahucu-tah da tanrsnn yanndan ayrld. Fakat Hacavitz ormanda saklanmad. plak bir dada kayboldu.

Popol Vuh'da, daha nce belirttiim gibi, bir blm vardr. Bu yeri, hayret verici anlatm yznden burada bir daha belirtmek gerekir: nsanlar yaratld, ekillendirildi. Anneleri yoktu. Babaiar da. Fakat onlara erkek dendi. Bir kadndan domadlar. Yaratclar ve ekil vericiler tarafndan yaplmadlar. Alom ve Ca-holom tarafndan da. Yalnz bir mucize, bir by sayesinde yaratld ve biimlendirildiler... M.. 3. yzylda Smer tanrs Enlil'in oturduu, Orta Babil'deki Nippur kentinde bulunan bir ivi yazs tablosu, insanlarn oluumu hakknda yle demektedir: O gnlerde, tanrlarn yaratma odasnda, onlarn evi Duku'da, Lahar ve Aman biimlendirildi... Popol Vuh'daki metin ile Nippur kaynakl ivi yazs arasnda ok yakn bir benzerlik vardr. Ama Frat ve Dicle nehirleri arasnda bulu-nsn Smerler'in yurdu ile Mayalar'n yurdu arasnda ku uuu 13.000 km. uzaklk vardr! Tevrat ve iindeki Musa Peygamberin be kitabi bir sr Smer dncesini aktarr. Bunu herkes bilir. Tevrat ve Popol Vuh, ou yerlerinde aka, baz yerlerinde de kapal geilen benzerliklere sahiptirler. nanmayanlara birka rnek verebilirim: Musa 1/11/1: Fakat tm dnyada bir tek dil kullanlyor ve ayn eyler konuuluyordu... Popol Vuh: Orada onlar gnein douunu gryorlard. Bir tek dilleri vard. Ne oduna, ne de taa tapyorlard... Musa 11/14/21: Ve Musa, elini denizin stne uzatt ve tanr btn gece denizi, kuvvetli bir dou rzgr ile geriye ekti. Denizi kuruttu ve su yarld. Tm srailoullar denizin iinden, kuru toprak stnde yrdler. Su, sa ve sol yanlarnda bir duvar gibi ykseliyordu. Popol Vuh: Denizi nasl getiklerini anlayamadlar. Sanki deniz yokmu gibi yryp getiler. Talar stnde yryorlard. Yma kum, diyorlard o yere. kiye blnen denizi getikleri yere ad koydular. Bylece karya getiler. Musa 19/12: Bu, birliin iaretidir. Bu iareti benimle sizler ve sizin yannzdaki tm canl varlklara adyorum... Popol Vuh: Buradaki ey, beni armak istediinizde size yardm edecek. Bu birliin iaretidir. Fakat imdi zlerek gitmek zorundaym... Daniel 3/21: Sonra bu erkekler, paltolar, ceketleri, apkalar ve dier giysileri ile bal, yanan sobann iine atldlar... (25)... O, cevap verdi ve konutu: Fakat balanmam, ate iinde serbeste dolaan drt adam grdm. Dr-

dncs gkyznden bir yaratk gibi grnyordu. Popol Vuh: Sonra bu erkekler atee, alev alev yanan evin iine gittiler. erde her ey kor halindeydi, fakat onlar yanmyordu. Dz vcutlar ve gzel yzleriyle kzllkta kendilerini gsteriyorlard. Yrdkleri yerde lmeleri isteniyordu, fakat lmediler. Xibalba'lilar armlard. Smer ivi yazs, Tevrat ve Popol Vuh'un tnelleri yapanlarla ne ilgisi var? diye sorabilirler. Hakldrlar da. Yalnzca, bandan beri Homo Sapien'in yaradl kaynann yalnz bir tek olduu tezime uygun deliller vermek istiyorum. Ancak, ok ok daha sonralar, toplumlar ve rklar dnyann drt bir yanna yerlemeye baladklarnda, yeni yeni yerlere, en eski ve ilk bilgiler tand. Tm bu bilgilerin en banda, tanrlarn insanlar kendilerine benzer biimde, yarattklar gelmektedir! nsann, dnya d yaratklar tarafndan yaratlm olmas ne yaratl ne de evrim teorisine zarar verir. Bu konuyla ilgili, sorulmas gereken iki soru vardr: 1) nsan olma eylemini yaratan olay ne

dir? 2) Btn Hominid cinslerinden, yalnzca Homo Sapien mi akll olmutur? Bu sorulara verilen birok cevap vardr; hi biri de tatminkr deildir. Aa yukar bundan bir milyon yl nce, btn Hominid maymun cinsleri 400 cm.'lik beyin hacmna sahip-

ti. Eer yz binlerce yl sonra, iklim, maymunlar aalardan indirmise, o zaman hi bir ay-rm yapmadan tm maymun cinslerini aalardan indirmesi gerekirdi. Yalnz Homo Sapien-leri oluturan bir tek tr deil. Bu maymunlarn ara yapma yetenekleri de olsayd, ki bu gelimenin koullarndandr, o zaman, imdi maymun diye bir ey kalmazd dnyada. Oskar Kiss Maerth Balang Son Olmutur adl kitabnda, Soyun kurumamas iin, mutlaka insan m olmak gerekir? diye sormaktadr. Maerth, insan olma sorunu zerine ilgin sorular yneltmektedir: Eer bir maymun rk, vah hayvanlardan korktuklar ve daha kolay beslenme nedeniyle arka ayaklan zerine dikilmek zorunda kalmsa, teki maymunlar neden ayn gerekelerle arka ayaklar zerinde dikilememilerdir? Tm Hominid maymunlar, nceleri olduklar gibi, imdi de esas olarak vejeteryandr-lar... nsann atalar da vejeteryand ve ancak insan olma eylemi srasnda et yiyicilie dnmlerdir... Et yemek, gelien bir akln belirtisi imi. Hatta insan, etle daha kolay ve iyi beslenebildii iin, bir ilerleme iaretiymi. Bu iftifat iin, milyonlarca yl ncesinden beri et yiyici olan kurtlar ve yaban kedileri teekkr etmelidirler. nsann atalar iin Et Yemek neden birdenbire en kolay beslenme yolu olmutur? Bir ceylan ya da bizonu ldrmek, ne zamandan beri bir meyveyi dalndan koparmaktan daha kolayolmutur? Son milyon yl nce, birok yamur ve kuraklk dnemleri olmutur... Tm maymunlar ormanlarn iine ekilir, orada yaamlarn srdrebilirlerdi. br maymunlar bu biimde yaamlarn srdrrken, neden yalnz, daha sonra insanlar oluturduklar sylenen maymunlar ayn biimde yasayamasmlard?

Evrim teorisinde, Homo Sapienlerin, Ho-minidler ailesinden geldiini kantlayacak gerekten hi bir ey yoktur. Tm sorun, beynin, yaln bir biimde, birdenbire teknik anlay kazanmas, gkyzn gzetleyebilme yeteneine kavumas, sosyal topluluklarda haberlemeyi gerekletirebilmesidir. Geliim tarihine gre, hayvansal bir yaratn Homo Sapien'e dnmesi bir gece iinde olmutur. Bir mucize mi bu? Mucizeler yoktur! lk atalarmzn akll olmalarnn bir milyon yl nceye dayand, o zamandan beri zeklarnn gelitii ve topluluk iinde yaadklar iddias doru deildir. Tm memeli hayvanlar gruplar ve srler halinde yaar, avlanr, kendilerini topluca savunurlar. Bu yzden hepsi akll mdr? lkel aralar yapan insan benzeri bir yaratn da, bu yzden bir Homo Sapien olmas gerekmez. Nairobi'deki Ulusal Prehistori ve Paleontoloji Aratrma Merkezi Mdr Prof. Leakey dikkati, Fort Ternan'daki bulgulara ekmektedir. Bu bulgulara gre, Kenyapithecus Wicke-ri'nin keli aletler yapt, Homo Habilis'in bundan iki milyon yl nce alet kulland anla-

lmaktadr. Leakey, Jean Goddal'n doal evreleri iinde empanzeleri incelediini ve bu hayvanlarn srekli olarak ilkel aralar yapp kullandklarn sylediini de belirtmektedir. imdi, kim bu empanzeleri Homo Sapien grubuna dahil edebilir? Ara yapp kullanan insan benzeri yaratklar teden beri vardr. Tanrlara sayg gsteren, onlardan korkan, maara duvarlarn fresklerle ssleyen, arklar syleyen, utanma duygusu olan, arkadalklar kuran ve onlar gmen bu tr yaratklarn gemileri o kadar uzaa gitmez. Dnyamza gelen konuklarn suni deiimleri olmadan, bu tr varlklarn olabilecei konusunda da kukuluyum. Sonuta, uzaydaki bir savata yenilenlerin, insan olma eylemini kendi bilgilerinin genetik kurallarna uygun olan suni mutasyon (deiiklik) yntemiyle gerekletirdikleri iddiasn ortaya atmay gze alyorum. Washington, Associated Press haber ajans, 5 haziran 1972'de Amerikan Bilimler Akademisi Astronomi Aratrma Komisyonu'nun 129 sayfalk haberini yaynlamtr. Bilim adamlarnn grne gre, son yedi yl iinde, evrende akll yaratklara zg uygarlklarn olabilecei kans gittike artmtr. Akademi, bu uygarlklarn ortaya karlmas iin, devletin yardmlarn byk lde arttrmasn tlemektedir. Geri elde bulunan teleskoplar uzaydaki varlklara ait telsiz sinyalleri almaktadrlar, fakat gne sistemimizin dndaki gezegenlerden de sinyaller alabilecek gte aletlerin yaplmas gereklidir. Komitenin haberi aynen yledir: u anda belki bizden uzakta yaayan canllarn radyo dalgalar ulamaktadr bize. Eer bir radyo teleskobu doru yne kurar, tam frekansna ayarlayabilirsek, bu konumalar kaydedebiliriz. Bir teori iin belirtiler gsterilebildii srece, o teorinin cidd bir tartmaya gtrlebilecei kansndaym. Asl sorun istenen -deliller- deildir. Hangi bilimsel teori ilk anda deliller zerine kurulmutur? Baz kritikilerin sand gibi, Yedek bir din den de sz edilmiyor. Eer benim teorilerimden yedek din anlam kartlyorsa, o zaman embriyonlar birer teori olan ilk bilimsel doularn da her eyden nce yedek dinler olmalar gerekirdi. Basit bir adam, teorinin kantlanmasna gtren deneme dizilerini tamamlayamaz. Aratrma sonularnn, sonunda yanlg olarak ortaya kmas tehlikesini gze alarak bilimsel teorilere inanmas m gerekir, yoksa inanmak zorunda mdr? Ben teorilerimde dnce drtleri vermek istiyorum. Ne az, ne de fazla. Ve burada da Peru ve Ekvator'un altndaki tnel sisteminin nasl oluabildii, Homo Sapien'lerin doum saatinin ne zaman alm olabilecei konularnda, belirtilere dayanarak, yeni teorilerimden sz

ettim. Son sz bilimsel aratrmalarndr... NC BLM

N'DE DE TANRILARIN ZLER VARDIR

N HAVA YOLLARI'NIN, Singapur'dan bir saatlik gecikmeyle kalkan Boening ua, yarm saat sonra, 15.30'da Taipeh'e inmiti. Ve ben saat 17.00 iin Ulusal Saray Mzesi Mdr Bay Chiang Fu-Tsung'tan randevu almtm. Bagajm Nanking East Road'daki Ambassador otelinde brakp taksi ardm; itenlikle glmseyen ofrn yanna oturdum ve Ulusal Saray Mzesi'ne ltfen! dedim. Clz, kr k Buda glmsyordu bana, ama arzumu anladn sanmyordum. Bildiim tm dillerle gideceim yeri anlatmaya altm. Adam ban sallyor, daha fazla gaza basyordu. stasyonun nnde durdu, arabadan indi, evik hareketlerle kapm at, gler yzyle istasyonu gsterdi. Benim ulamak istediim yer buras deildi ki. stasyona girince, hemen aklma bir

ey geldi. Manzara kartlar satan bir bfeye gittim, bir sr kart aldm. Kendisine karttaki mzeyi gsterdiimde, cidd bir biimde ba-n edi; geldiimiz yoldan geri dndk. Mze otele ok yaknd. Berlin'de renim yapt ve Almanca bildii iin, Bay Chiang Fu-Tsung ile anlamamz g olmayacakt. Bunu bana, Lucerne'deki en iyi in lokantas Lu-Taipeh'i altran Bay Chi sylemiti. Chi, hayatnn byk bir blmn an Kay ek'in hizmetinde aba olarak geirmi, daha sonra svire'de lokantacla balamt. Dostum Chi, Baian Kara Ula'nn buluntularnn srr zerinde olduumu biliyordu. in ve Tibet snr blgesinde, in arkeologu Tschi Pu Tei, 1938 ylnda, 716 granit tepsi bulmutu. Tepsilerin her biri iki santimetre kalnlnda idi ve tam ortalarnda birer delik bulunuyordu. Bu deliklerden balayarak, spiral biimde ift sral izgiler kenarlara ulayordu. Tepsiler, bizim longplay plaklarna olduka benzemektedirler. Uzun sren almalardan sonra, nihayet 1962 ylnda Pekin'Ii tarih profesr Tsum Um Nui, izgilerdeki yazlarn srrn zebildi. Jeologlarn yapt analize gre, sz konusu plaklar kobalt ve metal karmndan olumaktadr. Fizikilerin tespitine gre hepsinin yksek bir titreim ritmine sahip olduklar ve bu yzden de byk elektrik gerilimi yarattklar ne srlmektedir. Rus filologu Dr. Wjatscheslaw Saizew, ta tepsilerle ilgili baz sonular yaynlad zaman sansasyon yaratt.

Buna gre 12.000 yl nce bilinmeyen bir halk grubu nc gezegene inmiti. Fakat ellerindeki hava gemilerinin, o uzak dnyadan ayrlabilmesi iin yeterli enerjisi kalmamt. Bu konuya, Yldzlara Dn adl kitabmda etraflca deinmitim.

Baian Kara Ula'daki buluntularla ilgili olarak Moskova'da yaynlanan haber ve bilim adamlarnn toplu raporunun gerek Pekin Akademisi ve gerekse Taipeh'deki Tarih Arivi'ne teslim edilmesi, Taiwan'a gitmemin nedeni oldu. Dostum Chi'nin bir mektubu sayesinde, bu souk ve slak ocak gn, Saray Mzesi M-dr'nden randevu almtm . Mzede ta tepsilerin izini bulabilme ansmn byk olacan sanyordum. Bu deerli buluntular, 250.000'i akn katalog numaralan ile birlikte son 60 yl iinde birok kez Pekin'-den darya kt: 1913 ylnda Kuomintang Partisi'inin ayaklanmasnda, 1918 i savalarnda, 1937 Japon istilsnda, 1947'de Mao e Tung'un Halk Kurtulu Ordusu ile in Halk Cumhuriyetini kurduu ve Pekin'i yeniden bakent yapt srada. 1947'den beri sanat hazineleri Taipeh'te toplanmtr. Bay Chi'nin ince yazlarla arkada Chiang Fu-Tsung'a yazd kartviziti gsterince, kapc glmseyerek yol gsterdi. Mdr, beni Almanca konuarak selmlad. Yalnz, geciktiim iin zr dilediimde, uzun bir ince cmle ile karlk verdi. Arkadamn dostu, benim de dos-

tum saylr. in'e hogeldiniz. Size ne gibi bir yardmda bulunabilirim? dedi. Alak bir masaya doru ilerlediimizde yksek sesle bir emir verdi. Kime olduunu anlayamadm. Daha yerimize oturmamtk ki, hizmetiler ok ince porselen fincanlar ve demlik getirdiler. Mdr fincanlara ay doldurdu. Tepeden inme, Baian Kara Ula buluntular ile ilgilendiimi, doabi-limcilerin ta tepsiler hakknda yazdklar inceleme raporunu grmek iin geldiimi syledim. Bay Chiang, bu raporlarn Pekin Akademisi'nde saklandn ve orayla da hibir ilikisi olmadn sylediinde oke oldum. Benim bu snrsz aknlma bakt, sonra teselli ederek baz bilgiler verdi: - abalarnzdan haberim var. nsanln tarihncesini ortaya karmak istiyorsunuz. Bu konuda size, Pekin'in 40 km. gney batsna den Chou-K-Ou-Tien vadisinde 1927 ylndda bulunan Sinanthropus ile yardmc olabilirim. Bu Sinanthropus (Pekin-nsan). antropologlara gre Homo Heidelbergiensis'e benzemekte, bugn yaamakta olan 800 milyon inlinin rkna ait bir yaratktr. Pekin-nsan, yaklak olarak 400.000 yl yaam olmaldr. Bundan daha nceki zamanda yaam bir yaratk bilinmiyor. Mdr, Kuzey in'deki Yang-Schao kltrnn ilk ta devrinden kalma belgelerin, resimlendirilmi seramik paralar olarak ancak M.. 3000 yla dayandn aklad. M.. 2000 yllarnda Ma-ang kltr, siyah seramik kltr, eng-Tse-Ai, antung devrinin ta ve ba-

kr kltrlerinden ta bronz devri balangcna kadar T'ao-tie yldrm tasvirleri ile Leiwen ssleme sanatlar geliiyordu. 15 ve 11. yzyllardan itibaren de resim ve sembollerin ssledii 2000'i akn kelimeden oluan bir yaz tr domutu. Chiang Fu-Tsung, bu yazlarn kehanet yazlar olarak zmlendiini; btn zamanlara ait in krallarnn (Tanrlarn oullar) doa olaylarnn dzenli gidiine yardmc olmak iin emir aldklarn syledi. Ben prehistorikci deilim, bildiim ka daryla sizin dncelerinizi destekleyebilecek

ne ta kabartmalar, ne dier ilkel aletler, hatta ne de maara resimlerinin izine rastlanmakta dr. En eski yazl kemiklerin M.. 3000 ylla rndan kald anlalmtr. Kemiklerin stnde ne yazlyd? imdiye dek ne olduklar zlememi tir. Baka bir ey yok mu ? Bir tek vazo. Honan yaknlarndaki An-Yang'da topraktan karlmtr. M.. 2800 ylna ait olduu... Affedersiniz Bay Chiang, fakat in top lumunun tarihncesini belirtecek belgelere sa hip olmas gerekir! Tarih ncesinden tarihe geiteki gelimenin kant olmal. Hi harabe ya da ykk duvarlar da m yok? in tarihi ancak imparator Huang Ti'ye kadar doru drst izlenebilir. mparator Huang Ti ise, M.. 2698 ylnda yayordu. O zamanlar pusulann bilindii kantlanmtr.

yleyse, zaman Huang Ti ile balam olamaz! Daha ncesinin ne olduu, sevgili dostum, yldzlarda duruyor! - Neden yldzlarda? ime yarayacak bir konu kacak myd bu konumada? Evet, kt bile. Bay Chiang glmsedi : Evet, uan canavarlara ait efsaneler vardr. teden beri canavar, inlilerin tanr semboldr. Tanrsalln, ulalmazln, yenil mezliin semboldr. Efsaneye gre, in le minin kurucusu. Tanr P'an Ku'dur. Dnyay, uarak uzaydan getirdii granit bloklarndan yaratmtr. Sular bltrm, gkyzne ko caman bir delik amtr. Gkyzn dou ve bat olmak zere ikiye ayrmtr... Bu, uzaydan gelen, gkyzndeki bir uzay gemisinde grnen kral olamaz m? Hayr, dostum. Efsane uzay gemilerin den sz etmiyor. Yalnzca canavarlar belirti yor ve P'an Ku'nun evrendeki kargaay bas trdn aklyor. Tanr P'an Ku, doadaki iki cinsiyeti sembolize eden Yin Yang' yaratr. Yang, erkek kuvvetli ve gkyzn; Yin, kadnsal gzellii ve dnyay anlatr. Evrende ve dnyada olan her ey, in felsefesinin de rinliklerine kadar inen bu iki sembolden biri ile tanmlanr. Efsaneye gre, her hkmdar [Gkyznn Olu) 18.000 dnya yl yaamtr. Eer biz bu noktadan hareket edersek, P'an Ku,

2.229.000 yl nce gkyzne ait bir dzenin salanmas iin almtr. Belki de bu ast-rcnomik geri hesaplamalarda birka yllk yanl yaplmtr. Ama birka yln ne nemi olabilir ki? Efsanesi btn in'de bilinen P'an Ku, eitli blgelerde ayr ayr tanmlanr. Yzlm 9.561.000 km. kare olan bir lkede alacak ey deil! Bazen banda iki boynuzu, sa elinde ekici bulunan bir yaratk; bazen bit elinde Ay' bir elinde Gne'i tutan; bazen de bir ylan tarafndan gzetlenirken kaya duvarlarn ileyen bir yaratk olarak gsterilir. Aslnda P'an Ku efsanesi o kadar eski deildir.lk nce, M.. 6. yzylda, Siyam'dan (Tayland) gelen gezginlerin anlatmalaryla in kaynaklarna yerletirmitir. - Yan Shih Tien-Tsun'u, in mitolojisi Hereyin Babas olarak kabul eder, dedi Mdr. O, her eyin ba ve sonu olan, srr na eriilmez varlktr. Gkyznde en yce ve dnlemeyecek eydir. O, daha sonraki za manlarda Yu Ch'ing diye de adlandrlmtr. Bu konuda yazarsanz, Yu Ch'ing'in mitoloji deki byk frtnay, tufan atlatan imparator Yu ile kartrlmamasn belirtin... Yan Shih Tien-Wang efsanesini bilir misiniz? Bilmiyordum. Mdr, kitaplndan Dictionary Of The Chinese Mythology ciltlerinden birini getirdi. - Buyurun, otelde okursunuz! Szlkte

grnze uygun, szgelii tanra Chih N'nn efsanesi gibi ok ilgin blmler bulacaksnz. N, dokumaclarn tanrsal patronuydu. Babas, gen kzn gkyznn gm nehrinde (her halde Samanyolu kastediliyor) nbet tutan komusuna yollar. Chin N, serpilir, ok gzelleir, gece gndz glp oynar. Gkyznde, o zamana dek Chih N'den daha lgn, daha vah bir kadn grlmemitir. Gne kral olup bitenlere kzar. N, nbeti arkadandan bir de ocuk dnyaya getirdii iin, nbetiyi samanyolunun br ucunda greve yollar. Bylece N, sevgilisini ylda ancak bir kez, o da yedinci ayn yedisinde grebilecektir... Bir araya gelemeyen kral ocuklarnn yks. Ama efsane, sevenler iin mutlu bir sonla bitiyor. Milyonlarca ldayan gk kuu yan yana dizilir, samanyolunun zerinde son suza uzanan bir kpr kurarlar. Chih N ve nbeti artk istedikleri zaman buluabilirler! O ldayan gk kular, gezegenler arasnda uuan uzay gemileri olamaz m? klarn istedikleri zaman buluabilmeleri de bunu gsterir. Bay Chang Fu-Tsung ayaa kalkt, Siz gerekten bir hayalcisiniz. dedi. Belki de efsane ve masallarn modern yorumlar

bizi daha ileriye gtrr, ama imdilik ok ey bilmiyoruz...

Mdr, kazlar blm efi Bay Marshall P.S. Wu'yu bana rehberlik yapmak iin grevlendirdi. Bay Wu olmasayd, mzedeki 250 bin kalnt arasnda, aradklarm kolayca bulamazdm. Shang Derebeyliinden kalma (M.. 1766 -1122) bronz testiler, bana birdenbire Pasifik'in br yann anmsatt. Tarihncesi nka ileri olan Nazva seramikleri, in testilerinden daha eskidir ve ayn sslemeleri tar. Birbirine gemi drtgen ve spirallerden oluma geometrik izgiler. Nefrit tandan spiral balta, byk bir baltann kk kopyas. Yeile alan tan stnde ate kusan bir canavar, tanr sembol olarak kaznm, etrafnda yuvarlaklar var. A-surlularn silindir mhrlerindeki ekilleri anmsadm. Da ve bulut tanrsnn ibadeti iin yaplan kilise mihrab sslemeleri, tam arkeologlarn anlayna uygun olarak, M.. 206 ylndan kalma dikdrtgen bir cismin altnda bulunuyor. Bir da, dan stnde evresi alevlerle sarl kocaman bir yuvarlak grlyor. Bu yuvarlak ve zerindeki dier geometrik yuvarlak, hkim byklkleri ile ne gne, ne ay, ne de bir yldzla kyaslanabilir. Bu yalnzca bir mihrap ss mdr? Yoksa ok eski zamanlarda unutulamayan, anlalmayan bir olayn gkyzndeki grnts m? Nefrit disklerin ap 7-16,5 cm. arasnda de-

imektedir. Ortalarnda, gramofon plaklarndaki gibi birer delik vardr. Aa iviyle 20 cm. ykseklikteki bir stuna tutturulmular. Beni asl ilgilendiren ve byleyen nokta, disklerin arkeo-loglarca tanrsal gc sembolize eden eyler o-larak tanmlanmas deil .etraflarnda temizce a-lm dilerin olmasdr. Bu disklerle, Baian Kara Ula'daki tepsiler arasnda bir iliki mi vardr? Disklerin, in-Tibet snr blgesindeki tepsilerin modeli olduu kabul edilirse, esrarn tl kalkar ortadan. Astronotlar Baian Kara Ula blgesine inince, tahminen haberleme amacyla bu tepsileri yapm olabilirler. Rahipler, eer kendileri de bunlara benzer eyler yaparlarsa, tanrlar honut edeceklerini sanmlardr. Bu dili tepsilerin ss eyas haline dnmeleri, ancak bylece aklanabilir. Ta tepsiler hakknda nemli bilgiler veren Dr. Wjatsheslaw Saizew, zbekistan'n Fergana yrelerinde, in snrlar yaknlarnda, bir kaya resmi bulmutur: Bu resimdeki yaratk, yalnzca banda bir astronot bal ve gayet net grlen nefes alma hortumlar tamyor; ayn zamanda uzay eldivenlerile izole edilmi ellerinde bir yuvarlak tepsi tutuyor. Ki o tepsinin yzlerce benzeri Baian Kara Ula-da bulunmutur! Taipeh'de geirdiim gnlerin birinde, in mitolojisi szlnden okuduum Yuan-shih Tien-Wang efsanesini burada zet olarak vermek isterim:

Olduka eski bir ada, dalarda, sonu gelmeyen buzulun kysnda ihtiyar Yuan-Shih de yaadn sanrlard. Dinleyicilerinden biri olan Ching Hung, ihtiyarn bu daa gelmeden nce, nerede yaadn sordu. Yuan-Shih hi bir ey sylemeden ellerini havaya kaldrp yldzlar gsterdi. Ching Hung.bu kez de ihtiyarn, sonsuz gkyz boluunda nasl yaadn renmek istiyordu. Yuan-Shih suskunluunu srdrrken, prl prl giysileri iinde iki tanr grnd. Chin Hung, tank olduu bu olay Tanrlardan biri, gel Yuan-Shih, gidiyoruz. Evrenin karanlklarnda dolap uzak yldzlardan geerek yurdumuza ulaacaz, dedi!

szleriyle anlatmaktadr. Formoza'nn (Taiwan) bakenti Taipeh'in yaklak olarak iki milyon nfusu, niversitesi, yksek okullar, ok iyi ynetilen mzeleri var. Ana liman Kilung'dan eker, ay, pirin, muz, ananas, odun, kfur ve balk gibi rnleri ihra etmektedir. 13 milyonluk ada sakinleri ile Taiwan, 1949'da bamsz bir lke olduundan beri, endstrisini hzl bir tempt) ile gelitirmitir. Bugn tekstil, her trl motor, tarm aletleri, elektronik cihazlar v.b. gibi endstri rnleri Taiwan markasyla gemilere yklenmektedir. Dviz getiren kmr, altn, gm ve bakr gibi madenler devlet eliyle retilmektedir. Adann ilk sakinlerinden olan Mool rkndan Paiwan'larm buraya ne zaman geldikleri bilinmemektedir. Bunlarn eyrek milyon ka-

dar, yedi byk kabile halinde hl ilkel yaantlarn srdrmektedirler. nk inli saldrganlar, onlar yine dalara ekilmeye zorlamlardr. Daha bir kuak ncesine dein kafatas avcl yapyorlarm. inedikleri tembul (bir az otu) dilerini siyaha boyad iin, gldklerinde pek i ac manzarayla karlamyor insan. Artk kafatas avcl yapmadklar sylenmemi olsayd, yanlarndan yldrm hz ile kaardm. nk bama bir sre daha ihtiyacm olacak. Taipeh kenti mzesinde aa ilerinden oluan Paiwan'larm esiz bir kolleksiyonu var. Bu aa ileri, lm olan bir halk sanatnn son rnekleri olarak deerlendirilmektedir. A-a ilerindeki motifler ok eski, birok kuak ncesine ait masal ve efsanelerin motiflerini tamaktadr. Tanrlar arayan, onlar bulur. te bir zamanlar 'Burada kabile reisi oturuyor' anlamna gelen 72 cm. genilik, 25 cm. boyundaki bir tahta levha. Dairelerin solunda yzen iki yaratk. Berlin Sanat Tarihi Mzesi'n-deki figrlerde de grld gibi tarihncesi astronotlarn nlkleri var zerlerinde. Her iki yaratk bir eit tulum ve ayakkab giymiler. Soldaki yaratn miferi ve ksa dalga UKW antenleri var. Bir aa sslemesinde grlen yaratn cinsel organ aka belli. Bandaki koruyucu miferin stnde kk bir gen bulunuyor. Belki de astronatlarn bir amblemi. Bir ylan, miferi epeevre sarm. Tevrat

ve ncil ile ilgili zamanlarda, tiksinti ve nefret uyandran srngen ylan, Maya efsanelerinde kular lemine katlan bir yaratk olarak grld gibi, Formoza dalarndaki unutulmu kabilelerde tekrar havalara ykselmektedir. Dnyann her yan uan ylanlarla dolu. A-caba Paiwan'lar kayklarn neden uyuz ylanlarla sslemiler; tanrsal yaratklarn balar neden bir mifer yuvarlaklnda; aralarnda neden anten balants var; bu balantlar neden dili bir gnete son buluyor? Yldzlara sarl ylanlar, gen kafalanyla neden srekli gkyzne bakmaktadrlar? Bir Paiwan tanrs, elleriyle miferi stnde bir ylan dengede tutmaktadr. Neden? Neden zellikle bir dii tanr maske iine alnm, garip bir gzl var ve bann stnde bir yln tutuyor? Her halde grnm olarak ho olmasa gerek, ama, uzay uuu iin ylan bir limiti sembolize etmektedir. Arkeologlar, tm bunlarn eski dinlerin varl anlamna geldiini, ylanlarn tanrlara olan saygy belirlediini sylemektedirler. Madem ki bu insanlar tanrlara olan sayglarn sembollerle anlatabiliyorlar, neden sembol olarak balklan, kpek balklarn, dalgalar ya da kurbaalar almamlard? Kabile reisi, neden kabilesinin amblemini evinin duvarna asmamt? ou yar yarya rm aa oymalar byleyici gzellikteler. Hepsinde de insan ve ylan oymalar, tm hatlar ile belirgin. Ylanlar yaratklarn zerlerinde dil oynatmaktalar. Bu tr yaptlar yalnzca sanatnn hayal gc rn olarak kabul etmiyorum. Bir

yaratn havada yzebildiim gren Paiwan atalarnn, bunlar torunlarna da haber vermek istemi olmalar gerekir. Paiwan'lar bugn bile ilkel hayat srmektedirler, ama aa zerine evrelerindeki gerekleri oymay da ihmal etmiyorlar. Japon niformal, silhl adamlar yapmaktadrlar. Bu askerleri grmlerdir. Hayal glerini zorlamyorlar. Zorlamamislardir da hi. Yalnzca grdkleri eyin resmini, kabartmasn yapmlardr. zellikle ilgin bir motif, bir ylan iinde uan, bal yaratktr. Bu motife Chou kltrnn (M.. 1122-236) ipekli bir yazmasnda rastlamaktayz. Y. C. Wang, Taipeh Tarih Mzesi'nde bana, yar insan, yar hayvan, ounlukla kanatl, ku bal yaratklar kolieksiyonunu da gsterdi. Bu kanatl yaratklar AsurBabil kanatl tanrlarna benzemektedir. Chou zamanndan kalma mhrler, bir kuyumcunun mcevher vitrinindeki yzkler kadar ok. Bir santimetre byklndeki bu mhrler dekoratif sslerden baka bir ey olamaz gibi grnyorlar. Bytecimin altnda ise, radyo emalarna benzemektedirler. Ayrca, aplar 7-15 cm. arasnda deien bronz aynalar zerine sembol ve yazlar ilenmi. Bu yazlardan bir ksm oku-nabilmitir. Chou sllesinden kalma yaz gravrlerinden birinde yle denmektedir: Gnein s-

rekli olduu yerde hayat vardr. Bu bronz aynann ortasndaki kare Siemens'in elektrik emalarn andrmaktadr. Jeolog Thuinli Lynn, bana bat dnyasnda bilinmeyen bir buluntudan sz etti. Pekin niversitesi Eski a Tarihi Krss profesrlerinden arkeolog Chi Pen Lao, 1961 ylnda Talar Vadisinde yapt kazlarda, bir yeralt maaralar sistemine rastlamtr. Yo-yang'n batsnda, Homan dann eteklerinde, Tung-Ting glnn gney kysnda 32 m. derinlikte bir labirente giden bu yollar, kukusuz gln altna varmaktadr. Tnel duvarlar dz ve cilldr. Bir salonun duvarlar, birok koridor kavaklar resimlerle donatlmtr. Resimlerdeki hayvanlarn hepsi ayn yne kamakta, onlarn arkasndan azlarnda borularla insanlar gelmektedir. Kaan hayvanlarn tepesinde, zerinde, insanlarn bulunduu bir kalkan umaktadr. nsanlarn elinde silha benzeyen eyler vardr ve hayvanlara nian almaktadrlar. Profesr Lao'nun dediine gre, uan kalkan stndekilerin modern ceketleri, uzun pantolonlar bulunmaktadr. Tnel sisteminin ne zaman yapldna dair kesin bilginin belki de burada alndn syleyen Bay Lynn, Kzl in'den haberlerin sansrl ve olduka ge geldiini belirtmektedir. Profesrn anlattklar, bana 1968 ylnda Moskova'daki paleontoloji Mzesi'nde grdm bizon iskeletini anmsatt. Bizonun tam ai-nnda alm bir delik vard. Bu hayvann ana vatan Rusya Asyas'dr. Bizon fosili ilk ta devrine (M.. 8000-2700) dayanmaktadr. Yani silhlarn tatan yapld, en modern silhn ta bir balta olduu dneme. Ta baltayla kafasna vurulmu olsayd, bizonun aln parampara olurdu. Kurun delii gibi bir delik ise hi bir zaman almazd. Ta devrinde ateli bir silh m vard? Taipeh'deki ziyaretimin on birinci ve son gecesi Mill Meclis yesi bakan KU CHENG KANG, benim iin bir akam yemei verdi. Fu-jen niversitesi profesrlerinden B. Hsieh, 1972 ocak ayndaki Unesco Genel Sekreteri Shun Yao, Halkla likiler blmnden Hsu Chih-hsin ve Shuang Jeff Yao, Senyung Chow, Chiang, Lynn, Wang, Wu gibi tannm bilim adamlar, politikaclar

arasnda oturuyordum. Bu baylarn adlar, Mller, Smith ve Msy Du-pont gibi yaygn olmal lkelerinde. Srekli olarak dosta glmsyorlar ve onlar birbirinden aytirdetmekte zorluk ekiyor insan. Hepsine adlaryla hitabetmeyi baaramadm. TWA ile Pasifik adas Guam zerinde utuum srada, bir bilano yaptm. Baian Kara Ula protokollerini anlamamtm. Fakat in yresindeki tanrlarn yerleme blgesi iin, haritamn zerine beyaz bir nokta koyabilirdim. Benim aradm gibi izler, dnyann her yannda bulunmaktadr. Not: Tanrlarn Arabalar adl filmim Mao mparatorluuna da satlmtr. Belki gnn bi-

rinde Pekin'e de aratrma gezisi yapma olana bulurum. Elimdeki manzara kartlar ile tarih arivine sahip Akademiyi bulurum muhakkak. Ayrca oktandr GOB lne de gitmek istiyordum...

DRDNC BLM

TEMUEN - NAN MADOL ADASI

JAROLN ADALARI Mikronezya'nn en byk takm adalardr. Buradaki adalarn says 500' geer ve toplam yzlmleri 1340 kilometrekaredir. Karolin adalarnn en by, 504 km. karelik yzlm ile Ponape'dir. Lichtenstein Prenslii'nden kez byk, ama nfuslar ayn: 18000. klimi tropikaldir. Ponape'nin byk bir ksm dalktr. evresi irili ufakl, ya da ufack adalarla evrilidir. Minik adacklardan biri, aa yukar Vatikan kenti kadar, 0,44 km kare byklndedir. Ad atlasta 'Temuen' diye geer. Temuen adasnda heybetli harabeler bulunmaktadr. Bunlarn teden beri var olduklar, fakat ne zaman ve kimler tarafndan yapld bilinmemektedir. Ponape adasnn ve evresini saran peyk adacklarn tarihsel ayrntlarna gelince:

1595 : Portekizli Petro Fernandes De Quiros, San Jerenimo ile adaya kar. Bu ilk beyazlar, oraya varr varmaz sz konusu harabeleri grrler. 1686 : Takm adalarn hepsi spanya'nn mal olur ve Kral ikinci Karl'dan sonra Ka-rolinler diye adlandrlrlar. 1826 : Paralanm bir gemiden kurtulanlarla birlikte adaya kan re James O'Conel, Ponape'liler tarafndan iyi karlanr ve bir adal ile evlenir. 1838 : Bu yldan itibaren adann tarihinde, beyazlarn eitli ziyaretlerinden sz edilir. 1851 : Ada yerlileri bir ngiliz gemisinin mrettebatn ldrrler. ngilizlerin cn almak iin gnderilen bir birlik, aday kana bular. 1880 : Hristiyan misyonerler adaya akn edip n tarihe ait yazl belgeleri yakar, geleneklerin srdrlmesini yasaklarlar. 1899 : spanya, Ponape takm adalarn (Ma-rianen ve Palau adalar dahil) Alman mparatorluu'na satar. 1910 : Ada yerlileri, misyoner ve hkmet adamlarn ldrrler. Katliamclarn elinden yalnzca birka beyaz kurtulabilir. 1911 : Alman sava gemisi EMDEN aday atee tutar. syanclar yakalanr ve halk nnde aslrlar.

1919 : Karolinler ve Ponape, Japon ynetimine geer. 1944 : Gney denizindeki sava srasnda Amerikallar, adalar ele geirir. 1947 : Adalar, Amerikallarn gvenlik ss olur. Anlattklarmz, Ponape'nin tarih dnemlerini yanstmaktadr. O halde Nan Madol'daki esrarl harabelerin 1595 ylnda gelen beyazlardan daha nce var olduu

kesinlikle ortadadr. Ada yerlilerinin anlatt Nan Madol efsanesi, bu tarihten ok ok eskiye dayanmaktadr. Ancak, bilim adamlar, Nan Madol'un srlar hakknda inandrc hi bir bilgi veremiyorlar. Nan Madol cehenneminin nemli, scak havas iinde, elimde metre, fotoraf makineleri ve not defterleriyle bir haftadan fazla uratktan sonra, imdiye dek anlatlanlara -maalesef- yorgun yorgun glmsemek zorunda kaldm. Ben yine de efsanelere deinmek istiyorum; nk bunlar daha akla yakndr. Continental Airlines-Air Micronesia'ya ait bir Boeing 727 ile Ponape'ye indiimde, merakm nasl gidereceimi bilemiyordum. Kaseh-lia Oteli'nin yardmyla kiraladm yerlilerin kulland kano byklndeki bir motorlu sandalla adalar birbirinden ayran kanallardan getim. Boucu bir scak vard ve hava nemliydi. Nefes alamyorum sanyordum. ki yerli rehberimle birok aday getikten sonra, Nan Madol grnd. br adalara ben-

ziyordu, ama zerinde tad yk, onu bambaka gsteriyordu. Futbol sahasndan byk olmayan bu tropik adada, kk bir bazalt kenti, ilhlar mabedi, tarihncesi ada sakinlerinin yaplar durmakta. nsan ok eskiye ait heybetli belgelerle karlanca arp kalyor . Yaplarn plan, temellere iyice baklnca belli oluyordu. Mikadonun pleri gibi saysz ubuklar stste konmu, istiflenmiti. Burada her halde basit bir oyun oynanmasa gerekti; nk ubuklarn her biri, tonlarca arlktaki bazalt stunlaryd. imdiye dek yaplan incelemeler, bu bloklarn soumu lav tabakalar olduunu sylemektedir. Fakat metre metre ltmde, lavlarn hemen hemen ayn uzunlukta, alt ya da sekiz keli stunlar olduunu saptadm. Ponape'nin kuzey kysnda gerekten bazalt stunlar yapld iin, bu birinci snf inaat malzemelerinin, o kylardan elde edilip ilendiklerini sylemeye hazrm. metre ile dokuz metre arasnda deien uzunluklaryla ou on ton arlndaki, ar bloklarn, Ponape'nin kuzey kysndan alnp, ayn byklkteki dzinelerce adalarn arasndaki kanallardan geirilerek, Nan Madol'a getirilmeleri gerekir. Karadan yaplacak bir ulam olanakszdr; nk yalar sonucu bu adalar su basar ve stelik Ponape dalk bir adadr. Hatta adalardaki bitki rtsnn arasndan yol aldn, dalarn, bataklklarn aldn ve

talarn, adann gney dou sahiline getirildiini kabul etsek bile, buradan gemilere yklenme zorunluluu olacakt. Nakliye sorununun sallarla zmlendii sylendi. Bir bilgin, cidd cidd ada yerlilerinin bazalt bloklar kanolarn altna baladklarn, su iinde arlklarnn byk bir ksmn kaybeden bloklarn, para para Nan Madol'a bylece tandklarn bile iddia etti. Bir ana yapnn yan duvarndaki bazalt bloklarn saydm. 60 metre uzunluundaki bu duvarda 1082 stun vard. Yap, kare biiminde, drt d duvarda 4782 bazalt elementi var. Bir matematikiye genilik, ykseklik ve hacmini ve bunu doldurtmak iin gerekli bazalt stunlarn hesaplattm. Ana yap iin 32.000 stun gerekliydi. Ana yap ise sitenin yalnzca bir ksmdr. Kanallar, mezarlar, tneller ve en yksek yerinde 14,20 metreyi bulan 860 m. uzunluunda bir duvar var. Dikdrtgen

biimindeki ana yap teraslar halinde. Benim ltm ana yapnn, 80'in zerinde kk yan binalar var. A-na yap iin 32 bin stundan hareket edilirse, seksen kk yan yap iin yaklak olarak 400 bin stun gereklidir. Yanl aklamalar, ufak matematiksel bir hesapla hemen ortaya kar. Szgelii yle: Nan Madol'daki tesis ortaya ktnda Po-nape'de bugnknden ok az sayda insan bulunduu incelemeciler tarafndan onaylanmaktadr. Kuzey sahilindeki talarn paralanmas g, zahmetli, uzun zaman alan bir itir. -

lenen talarn, bataklk, sk ormanlardan geirilmesi iin bir ordu gl erkee ihtiya vardr. Bloklar kanolarn altna balayacak, indirme bindirme ilemi iin byk sayda insan olmaldr. Ayrca, hindistancevizlerini toplayacak, balk tutacak, gnlk ihtiyalar salayacak insanlar da olmalyd. Sonu olarak, her gn tonlarca arlktaki 4 stunun Nan Madol'a tanld dnlrse, o zamanki teknik olanaklara gre, byk bir baar saland kesindir. O zamanlar sendikalar olmadna gre, iiler yln 365 gn srekli olarak almlardr. Ylda 1460 bazalt blokunun Nan Madol'a tandn dnelim! Yalnzca gerekli malzemenin inaat yerine tanmas 296 yl srmtr! Hayr, insanlar hi bir zaman bu denli aptal olmamlardr. Madem byle bir site kuracaklard, neden talarn kartld ana aday deil de, o kadar uzak bir yeri semilerdi? nandrc hi bir aklama yok mu? Nan Madol, gzel bir kent deildir, olmamtr da. Orada kabartmalara, heykellere, antlara, resimlere rastlanmaz. Kat, i, kocaman bazalt bloklar stste ylm yalnzca. ok souk bir mimar biimi. Gney Denizi adalarnn saraylarn, kalelerini bol keseden sslemeleri ise, bunun yannda ok hayret verici bir itir. Sz konusu saraylar, krallarn kabul edildii, tanrlarn oturduu yerlerdi. Nan Ma-dol'daki duvarlar ise bunlardan tamamen uzak-

tr. Buras bir savunma sitesi miydi? Ama yapya k kolaylatran teraslar, bu sany ortadan kaldrmaktadr. nk hi kimse, dmanlar iin bylesine kolaylk gsteremez. Gerekte teraslar, sitenin merkezindeki bir kuyuya ulamaktadr. Sz edilen kuyu aslnda bir kuyu deildir. Bu tnelin, ya balangc ya da sonudur. Kuyunun dibinde iki metre ykseklikte suyun bulunmas hi bir eyi kantlamaz. nk Nan Madol'daki tesislerin ada dna tat ve ds-nize nasl uzand, su dibinde, plak gzle bile grlebilmektedir. Kck bir adada tnelin ii ne? O tne! nereye gider? Bu garip konuyu ilk kez, Herbert Rittlin-ger'in Byk Okyanus adl kitabnda okudum. Gney denizini inceleyerek gezen Ritt-linger, Ponape'de binlerce yl nce nl bir imparatorluun orta noktas olduunu renmi. Efsanev zenginlik, inci avclarnn dikkatini ekmi ve deniz

dibini gizlice aramlar. Dalglar su yzne ktklarnda inanlmaz eyler anlatmlardr... Denizin dibinde midye ve mercanlarla donanm caddelerden getiklerini, aada saysz ta kubbelerin, stunlarn, ta antlarn, ev kalntlarnn, yazl ta levhalarn bulunduunu sylemilerdir. nci avclarnn bulamadklarn, modern cihazlarla donatlm Japon dalglar bulmu ve Ponape efsanesinin doruluunu kardkla-

r eylerle kantlamlardr. Deerli madenler, inciler, gmlerle dolu byk bir zenginlik. ller evinde (Buras sitenin ana binas oluyor) cesetler bulunmaktadr, diyor efsane. Japon dalglar, llerin su geirmez platin tabutlarda yattklarn sylemiler ve gerekten de her geen gn, yeni bir platin parasyla su yzne kmlardr! Adann ana ihra maddesi olan hindistancevizi, vanilya, hint irmii, sedef, yerini platine brakmtr. Platin karlmas gnn birinde iki dalgcn, modern cihazlarla dalmalarna ramen, bir daha su stne kamamalarna dek srm, ondan sonra sava balam, Japonlar buray terk etmek zorunda kalmlardr. Rittlinger, bu konuda son olarak unlar sylemektedir: Yerliler tarafndan; ykler, yzyllarca eskiye dayanan efsaneler, belki de abartlmtr. Fakat adadaki kayalarn platin ihtiva etmemesine ramen, platin bulunduu bir gerektir. Tm bunlar, 1939 yl dolaylarna dayanmaktadr. Ben model ya da platin tabutlarn olduuna inanmyorum. Alt ya da sekiz keli bazalt stunlar, zerindeki midye ve mercanlarn varl ile, kolayca bir tabutla kart-rlabilir. Fakat asl gerek Japonlarn 1919'dan sonra, Ponape'den platin ihra ettikleridir. yleyse, bu platin ynlar nereden gelmektedir? Dalglarn haber verdii, deniz dibindeki

evler, caddeler ve ta kubbelere daha ok inanyorum. nk yap kalntlar, deniz kysnda ve su altnda grlebilmektedir. Kalntlar, kydan balayarak szn ettiimiz kuyuya doru uzanmaktadr. Kanmca bu kuyu, aday kuatan bir tnel sistemine almaktadr. Nan Madol'un, Plato'ya gre M.. 9000 ylnda denize batan efsanev ATLANTS ile hi bir ortak yan yoktur. Burada ok eski zamanlarda yaplm yerst yaplar durmakta, devamlar su altnda bulunmaktadr. Yaplar ahanedir, ama bir mucize sonucu ortaya km deillerdir. Nan Madol'daki harabelerle ilgili sylentiler neyi anlatmak istiyor ? Ponape'de yaayan incelemeciler K. Masao Hadley, Pensile Lawrence ve

Carole Jencks, topladklar malzemelere hi bir anlam verememektedirler. Efsanede ana yapya Kutsal Gvercin Tapna ad verilmektedir. Bundan yalnzca yz yl nce, Gvercin Tanrs ve ba rahip Nanusunsap, bir kaykla kanallarda krek ekmekteydi. Tam karsnda da srekli olarak gzlerine bakt bir gvercin vard. Gvercin gz krptka (Gvercinler srekli gz krparlar) zavall barahip de gz krpmak zorunda kalrm. Garip ey! Efsaneler, Nan Madol'da, tanr sembolnn bir gvercin deil, ate kusan bir canavar olduunu belirtmektedir. Bu efsanev canavarn yannda, adann ve zerindeki yaplarn yksn anlatan haberler de vardr. Canavarn annesi gl nefesiyle kanallar am, bu adacklar oluturmutur. Canavarn yardmcln yapan bir de byc vardr. Bu canavar-by-cs bir msra bilmektedir. Msra syledii zaman, bynn gc ile komu adadaki bazalt kayalar uarak beriye gelmektedir. Baka bir msrayla da, Nan Madol'dki hi kimsenin eli bile demeden istif olurlarm. Canavar efsanesinin bu noktas beni ok elendirdi. Arkeologlar, onun canavardan ok bir timsah olduunu, yolunu arp Nan Ma-dol'a geldiini ve orada bir kargaala yol atn sylemektedirler. Gney Denizi'nde timsah adalardan 300 mil uzakta bulunmaktadr. Bunlardan biri yolunu arm olabilir. Neden olmasn? Fakat timsah, her halde teraslar, evler, tneller yapmamt? Yanlyor muyum yoksa? Nan Madol hakknda gvercin ve canavar efsanesinden ayr, daha birok efsane var tabi: Alman etnologu Paul Hambruch (1908-1910 Gney Denizi Sonular) adl 1936'da Berlin'de yaynlad kitabnn ikinci cildinde, Karo-lin adalarnn yk, efsane ve masallar hakknda geni bilgi vermektedir. Ponape'deki DistrictEconomic Development - Office turistlere yklerin, masallarn brorlerini bir dolara satmaktadr. Ben burada ilk nce canavar efsanesinden sz ettiysem, iyi bir nedeni olduu iindir. Tm Gney Denizi adalarndaki eski hara-

belerin efsanelerinde, byk talarn, kartldklar yerden buralara hava yoluyla uup geldikleri savunulmaktadr. En nls Paskalya Adas (Osterinsel) dr. Bu adann efsanelerinde, 200 dev stunun, adann drt bir yanna havadan getirildii ve kendiliinden dikildiine dair haberler vardr. Gvercin ve canavar efsanelerine, her yerde eitli yorumlarla rastlanmaktadr. teki efsanelerde ise bol bol sava olaylar anlatlmaktadr. Bir zamanlar saltanat sren krallarn dnleri, cinayetleri de belirtilmektedir. Bence tm efsaneler, gereklerden hareketle olumutur. nk en sama fantezinin bile, bir uyarya ihtiyac vardr. nsan fantezisi; topik grnen, yaanan ya da dnlebilir snrlar iinde kendini gstermektedir. Ve imdi canavarlar efsanelerin ba unsurlar haline gelmilerdir. Maya mitolojisinde doal yerlerini aldklar gibi, inlilerin eski masallarna da girmilerdir. Bu ate kusan yaratklar, Gney De-nizi'ndeki en eski topluluklarn bnyesinde, grlt karan, uan ylanlar olarak yer etmitir. Canavarlarn hepsi en byk, en ar cisimleri, nceden belirlenen yerlere uzaklardan getirebilmektedirler. amzn hengi yap ustas bylesine yce bir yetenee sahip olmak istemez? Hayal gc olan yerli atalar Nan Madol'u bir gnde kurmamlardr. Bir matematikinin yardm ile bu i iin yaklak olarak 300 yla ihtiya olduunu hesapladm. Demek ki yap-

lar, birka kuan kan, teri, gz yalaryla yaplmtr. Peki adallar, arkeologlarn iddialarna gre 500 yl nce yaplan bu yaplar, neden belgesel tarihlerine almamlard? Alt yl nce bir bazalt blokun dibinde, kuyu kenarnda bulunan odun kmr kalntlar, yaplarn gen tarihi iin ok zayf bir delildir. C-14 metodu uygulanarak elde edilen tarih M.S. 1300 olmutur. Karbonun radyoaktif izotopunun 14 atom arl ile, atmosferde oluturduu salam ilikiyi n gren C-14 metodunun kesin olmadnn kantlanmas bir yana, daha sonraki kuaklarn, nceden var olan bazalt bloklar stnde ate yaktklar daha akla yatkndr. Sonu olarak, bu saptamalar, ciddye alnmaktan uzak aldatmacalardan baka bir ey deildir... Yunanca ok adalar anlamna gelen, Ok-yanus'un dou ksmndaki Polynesien takm adalar; Havai, Paskalya ve Yeni Zelanda adalarnn oluturduu byk gen iinde bulunmaktadr. Bu adalarn 43.700 km. karelik sahas iindeki tm eski topluluklarn masal ve efsaneleri ortak olduu gibi, ok az deiikliklerle ortak dil kkleri, ortak d grnmleri ve ortak tanrlar vardr! Arkeologlarn, antropologlarn ve eski dil uzmanlarnn ounluu, kltr ve dilin dou Polinezya'dan kt konusunda birleirler. Bu temelden hareketle kltr ve dil akm, dokuz adal Cook Adalar 1042 km. kare yzlml Tahiti, Tuamotu, Marquesa ve Mangarewa ada-larna yaylmtr. Bu bilimsel sonular ulu orta tenkit edemem, ama birka soru ortaya atmak zorundaym. Dou Polinezyallar, kltrlerini o kadar uzaklara nasl ulatrmlard? Bir teori var. Kanolarna binmi, denizin akntsna brakmlar kendilerini. Gzel ama nereye? Ancak yarm yzyldanberi denizdeki akntlarn hangi ynden aktklarn, hangi lkelerin kylarn yaladklar kesinlikle bilinmektedir. Deniz akntlar haritas, gney Pasifik'in en byk adas olan Yeni Zelanda'ya ulaabilmek iin, Dou Polinezya kltr ihracatlarnn, ilkel kanolaryla gl akntlara kar krek ekmeleri gerektiini gstermektedir. stelik pusula ve motor gc olmadan, bu nasl baarlabilirdi? Demek ki ilk Polinezyallar, yksek denizcilik bilgisine sahiptiler. Acaba doru mu bu? Hedeflerini nasl saptayabiliyorlard? Kendi adalarndan ok uzaklardaki adalarn varlndan haberdar mydlar? Dou'dan Bat'ya olan kltr ihracat iin, byk uzaklklar Uluslararas Hava Yollar Birlii'nin resm llerine gre veriyorum: Paskalya Adas - Tahiti Adas aras = 3700 km. Tahiti - Fiji aras = 4300 km. Fiji - Avustralya aras = 3000 km. Kaliforniya - Havai aras = 4000 km. Havai - Maral Adalar aras = 3800 km.

Gl akntlara ramen, rastlant sonucu, uzak adalarn kylarna ulalsa bile, bu cesur denizciler eski yurtlar ile balant kurma olanaklarndan yoksun kalrlard.

Sonra, kltr bir yana, kadnsz olarak ulatklar bu adalarda nasl oalmlar ve hayatn dier koullarn nasl yerine getirmilerdi? Dou Polinezyallar, yldzlara gre yn saptyorlarm: Eer gece yars, gney yldz ufuk noktasnda olursa Bora Bora'ya ulaabilmek iin, dmeni sola evireceiz. Kltr tayclar Bora-Bora'nn yerini nereden biliyorlard? Onlardan nce, bu yzlerce adaya km biri mi vard? Adalar arasndaki haberleme nasl salanyordu? Bugnn denizcileri, hedeflerinin varln, nerede olduunu, hangi rota zerinden oraya varlacan bilmektedirler. Oysa adalarn ilk sakinleri bylesine bilgilerden yoksundular. Eer bir adaya varmlarsa, bu bir rastlant sonucudur. Yeni Zelanda'nn zeki ve sanat ilk sakinleri olan Maori'lerin, insan dnmeye gtren bir efsanesi vardr: Bir zamanlar iki kz ve iki kuunun eliinde, bir eit bilimsel aratrma yapt anlalan Kral Kpe vard. Kpe, Yeni Zelanda'nn dou kylarn kefetti, karaya kt. ki kuunu haber elde etmek iin yollad. Kulardan biri akntlar ve nehir avlanlarn, dieri ise brtlen ve bitkilerin trn inceleme emrini almt. lk ku, bir cavlann lm srasnda kanadn kr-

m, artk uamyordu. kinci ku ise yle gzel bir brtlen cinsne rastlamt ki, hayatnn sonuna dek ormanda kalmt. Kpe, iki kuu da bir daha grememi. Bylece, iki kz ile birlikte bir daha vatanna dnememitir. Peki, neden? Kraln aratrma gezisine kt kanosu hl yanndayd. Kzlarn ikisi de sportmen kzlard. Onlar da yanndayd, ama neden geri d-nemiyordu. Geri dnmek iin, umaktan daha iyi yetenekleri olan kularna m ihtiyac vard yalnzca? Bu efsanenin gariplii yannda. Maori efsanelerinin en eski olan, tamamen ayr bir biimde derlenmitir. Buna gre de Yeni Zelanda, Maaui tarafndan, denizde balk gibi yakalanmtr! Tanr Maaui'nin oltasna taklan balk ylesine rpnm ki, tanr kzm, bal paralam... Yeni Zelanda'nn byle paral oluu da bu yzdenmi. Maori'ler, Kuzey adas Te Ika-A-Maaui'yi tanr Maaui'nin bal olarak tanmlarlar. Gneydeki Stewart adas tanrnn kay, Mahia yarmadas Te Matau A Maaui, oltas; Wellington blm Te Upoko O Te ka baln ba, kuzeydeki Auckland yarmadas Te Hiku O Te ka baln kuyruudur . Dnmeye deer dorusu. Tanr Maaui avlandnda, harita diye bir ey yoktu. Fakat atlasa gz atldnda Yeni Zelanda'nn bir bala benzedii grlmektedir. Gl, kavgac, Maaui efsaneleri adadan

adaya deiiktir. Ama tanr, hepsinde de insan st bir g sahibi olarak gemekte ve srekli Kara Balks diye belirtilmektedir. Polinezyallar, doularndan beri balkdrlar. Her trl deniz rnlerini ala ya da oltayla toplamlardr. Fakat karalarn oltayla ya ds ala avlanamaycan da bilmekteydiler. Tm bunlara ramen, efsanelerin hepsinde Tanr Maaui'nin bir Kara Balks olduundan sz edilmektedir.

Tlsml bymzn hokus pokusunu syleyip, Tanr Maaui'den, cesur Charles Linden-bergh'e geelim. Charles Lindenbergh, 20 ve 21 mays 1927'de, 33 saat iinde 6000 km.'lik uzakl katederek New York'tan Paris'e umutur! Tek motorlu uanda yapayalnz, altnda yalnzca su grmtr. Su, su, su. Tam bir buuk gn deniz stnde yapayalnz... Korkulu bir rya gibi! Lindenbergh, birden altnda siyah bir karart, bir nokta grmtr. Byk bir balk m? Kk bir ada m? Bir balk srs m? Bir takmada myd bu? Yavaa alalm. Atlantik'in ortasnda beliren karartnn ada olduunu anlamtr. - yi, ama ilk Polinezyallar uma sanatn bilmiyorlard ki, denecek bana. Ben ilk Polinezyallarn uabildikleri kansna kesinlikle inanyorum. Burada raslanlan maske ve evresindekiler, bir uu arac grnmndedir. Yanlardaki dz tahtalar kanattan baka bir ey deildir. stelik hareketlidirler de. Aracn gvdeye ba-

lanan bacak ve kol yerleri grlmektedir. Bu ara, Polinezya folklor sanatlarna yzyllardan kalan bir andr. Tabi, imdi tanrlarn ve krallarn bu denli karmak bir cihazla neden sslediklerini bilememektedirler. nk bununla uzun zamsndan beri artk hi bir insan uama-maktadr. Oysa Maaui zamannda yaayan usta kiiler, o arala uabilmekteydiler! Honolulu'daki Bishop-Mzesinde, uzun koridorlar bu aralarla doludur. Auckland'taki mzede ise onlara benzeyen bir sr makine vardr. Ak sylemek gerekirse, asllarndan ok kt ekilde kopya edilen aralar, bulunduklar her yerde dinsel tren gereleri olarak adlandrlmaktadrlar. Asur'daki drt kanatl yaratklar da dinsel yaratklard. Palenque'nin mezar ta zerindeki uzay adam pozundaki kzlderili bir dinsel anlam tamaktadr. Yani her eye din damgas vurulmaktadr. Tm bu samalklardan sonra Moscheh Y. Ben-Gavriel'in romannn ad geldi aklma: Develer bulank sular da ier. Polinezyallar, uma sanatnn anahtarn kendiliklerinden bulmamtr. Hl bilmediimiz bir zamanda, yeryznde yaayan retmenleri vard. ok ileri bir uygarlktan gelen bu retmenler iin teknik, bir oyuncak, bo zamanlarn deerlendirdikleri bir elence idi kansndaym. Bir RocketiBelts yapmlard. Amerika

ve Rusya'nn balangta uzay iin dndkleri bu tek kiilik uu arac, komandolarn nehirleri ve dalar aabilmeleri iin dnlmtr. Tek kilik helikopterler de artk bir by ii deildir. Bu uu aralar, gslere oturtulan komuta tablosuyla ynetilmektedirler. Bir ocua televizyonda byle bir arac gstersek, sonra da Haydi bakalm, tahta paralarndan sen de yap desek, muhakkak byle bir oyuncak hazrlayacak, aracn iinde kendisini pilot olarak canlandracaktr . John White, 1887'de Ancient History Of The Maori, New Zealand adl yaptnda, Gney Denizi efsanelerine inanlmaz benzerlikte bilgiler vermektedir. 1880 ylnda bu konuda almaya balayan John White'a, rahipler ilk efsaneleri anlatmlardr. Yaptn daha ilk cildindeki konular, tarihncesi aa ait bilgilerin nerelerde aranmas gerektiini belirtmektedir: Tanrlarn nesli. Yaratl yks. Evrendeki sava. Kadn ve erkein yaratl.

Tufan ve Nuh'un Gemisi zerine haberler. Tanrlar ve insanlar arasndaki evlilikler. Dnya ve dier yldzlar arasndaki yolculuklar. Gkyznden den besin. Rongamai efsanesi, kabile savalarn anlatr. Tehlike annda g etmek zere, Nga-Ti-Hau kabilesi, korunmaya elverili bir ky arar.

Gl dmanlar onlar burada da bulunca, Nga -Ti-Hau savalar Tanr Rongamai'nin yardmn isterler. Gne tam zenitte bulunduunda Tanr grnr: - Tanrnn grnm, ldayan bir yldz, bir alev, bir gne gibiydi. Rongamai, kyn zerinde uar ve kendini aaya brakr: - Yer karmt. Ortalkta toz bulutundan gz gz grmyordu. Byk bir grlt vard. Sonra bir istiridye kabuundakine benzer bir uultu kald. Kabilenin savalar, Tanrnn kendisini gsterdii bu olaydan g kazanp cesaretleri-n; toplayarak, akna dnen dmanlarna saldrrlar. Tawhaki efsanesinde, bakire Hapai, dnyada gzel bir insanla bir gece geirmek iin, gkyznn yedinci katndan dnyaya iner. Hapai'-nin setii insan, bu bakirenin nereden geldiini bilmemektedir. Hapai, ancak hamile kald zaman gerei syler ona: Bir tanr olduunu onun bilmedii uzak bir dnyadan geldiini anlatr. Bakireliini kaybeden ve bir kz ocuu dnyaya getiren Hapai, doumdan sonra tekrar uzaya dner. Efsanev yaratklarn, uzaya dndklerinde kullandklar aralarn ou artc niteliktedir. Bazen sonsuz bir merdivenden bir daha grnmemek zere kaybolurlar; bazen harekete yarayan kuleler, bazen rmcekler ya da aa dallar, gkyzne frlamay salayabilecek g-

tedir. Fakat hepsi de kendilerini ounlukla kular, daha ok canavarlara tatp, bir ipe trmanarak sonsuzda kaybolmaktadrlar. Hareket trleri ne denli eitli olursa olsun, her hareketten nce yal bir kadn, yere diz km patates saymaktadr. Bu kadn, yaratklar dnyaya doru esen rzgarlardan uyarr, sonra patatesleri arka arkaya ate iine atar. Dokuz, sekiz, yedi, alt, be... Bu yal kadn her halde tam bir geriye sayma ilemini gerekletiriyordu. Polinezya Mitolojisinde, (Wellington, Yeni Zelanda O. J.) balklar anlatan bir efsane vardr: Sava Venuku, bir gln kysna gider. Hava aktr. Kyda bir sis stununun bulunduunu grr. Tm cesaretini toplayp bu grntye yaklatnda, gkyznden inen ve glde yzmek isteyen ok gzel iki kz grr. Elinde olmadan kzlara yaklar, onlar saygyla selmlar. Grdklerine inanamamaktadr. Kzlarndan birine, onu evine gtrmeyi ve kars olmasn nerir. Gzel kz cevap verir: - Bu dnyay ok seviyorum. Yukardaki yksek yer gibi souk ve bo deil. Polinezyal balklarn efsanesinde, souk, bo, yukardaki yksek yer gibi eylerden sz edilmesi gariptir. Karay, denizi biliyorlard, ama o yukardaki yksek yeri?.. Bir baka yk:

Maui Mua adyla ortaya kan Rupe, kzkardei Hinaura'y aramaktadr. Onu bulamaynca, gkyznde Te Putahi Hui OtRevha ad verilen bir yerde yaayan atas Rehua'dan akl almak ister. Sonra kemerlerini balar, maskesini takar, gkyzne kar. nsanlarn oturduu bir yere gelir, sorar: Bu gklerin stndeki gklerde yaayan var m? Evet, cevab verilir. O gklere gidebilir miyim? Hayr, oraya varamazsn, nk bu gk ler Tane tarafndan kurulmutur. Rupe, ikinci kata kar, tekrar insanlarla karlar, sorar: Bu gklerin stndeki gklerde yaayan var m? Var, ama oralara gidemezsin, nk bu gkler Tane tarafndan kurulmutur. Rupe, yeniden yukarya doru kmaya balar. Tekrar insanlarn olduu bir yere varr. Bu gklerin stndeki gklerde yaa yan var m? Evet, ama sen oralara ulaamazsn, n k Tane'nin maskesi yok sende. Rupe, yoluna devam eder. Son gcn toplayarak onuncu ge varr. Rehua'y bulur. Hi-naura da oradadr. The Ancient History Of The Maori, bu gl Tane'nin ormanlar ve hayvanlar tanrs olduunu sylemektedir. Bir efsane, onun ilk kadn yarattn, baka biri, gklerdeki ikinci byk savatan sonra direnie kalkan tanrlar,

sonsuza dek kuku iinde yaamalar iin, karanlktaki baka dnyalara gitmeye zorlandn; gkyz savan kaybedenleri kendi bilgi ve yetenekleriyle donatarak ebed srgn uuuna hazrlandn anlatmaktadr. Bu ak metni, daha fazla aklamaya gerek var m? Uzaydaki bir uu iin, birtakm ara, gere ve maskeye ihtiya olduunu belirtmek mi gerek? Televizyon ekranlarnda Ay'a nasl gidildiini her blmyle seyreden bir kuak iin, buna gerek duyuluyor mu? Fakat imdi, Kabbala'nn ana yapt Sohar Kitabn anmsadm. Bu kitapta Haham Simon Bar Jochai'nin bir dnyal ve Arqua adndaki baka bir dnyadan gelen biriyle konumas vardr. Dnyadaki felketten sa kalanlar, Haham Yosse'nin bakanlnda, birdenbire bir kaya arasndan kan bir yabancya rastlarlar. Yosse. yabancya nereden geldiini sorar. Yabanc cevap verir: Arqua'liyim. Demek Arqua'da canllar var? Evet. Sizin geldiinizi grnce zerinde bulunduum dnyann adn renmek iin, ma aradan dar ktm. Yabanc, kendi dnyasndaki mevsimlerin buradan daha baka olduunu, ekip bime ileminin birka ylda bir tekrarlandn, Arqua'da yaayanlarn, tm dnyalarn dillerini bildiklerini syler. Kabbala efsanesi, yedi ayr dnyadan sz

ederken, yalnzca Arqua'nin dnyaya eliler gnderdiini belirtir. Baka gezegenlere, dnyalara ait, dorudan doruya bilgiler veren efsaneleri ben deitiro-mem tabi. Bu efsaneler, insan hi bir sonuca gtrmeyen, eski, uslu aklamalarla yorumlanmaktadr. Yorumcular, daha nceki insanlarn dnce yntemlerini bilmeden, byle efsaneleri zmlemek zordur, diyorlar. yi, ama bari bunu yapmaya alyorlar m? Yapmaya altklarn sanyorlar. Gerekte, ounluu hi bir iz brakmadan dnyadan silinmi halklarn dnce dnyasn tanmak gtr. Yalnzca birtakm varsaymlarla yle ya da byle dnm olabilirler, denebilir. Her efsane yorumu, yaanan zamann dnce yntemine tutsaktr. Uzay ann bilgileriyle sbjektif yorumlara giriilince, iteki korku duvarlar enine boyuna yklmaktadr. Sbjektif yorum yapmak yasak m yani? Tarihin ilk dnemlerinde, uu diye bir eylem olmadna gre, br gezegenlerle herhangi bir iliki kurulmu olamaz. O kadar. Bylelikle aklanmas olanaksz bir bataklktan, kendi salarmzdan tutup kartyoruz kendimizi, deil mi? Psikoloji bile, insann bilinmeyenlere kar eilim duyduunu syler. Hemehrim Cari Gus-tav Jung (1875-1961), psikolojik enerji retisinde bu konuya deinmektedir. Dnya tekrar dzene girmitir. nsan, srekli olarak kular gibi uabilme arzusu duymutur. Doutan gelen bir davran refleksi midir bu? Yoksa iik

grntler mi? Uma isteine kar syleyecek hi bir szm yok. nk kendim umaktan zevk alyorum. Atalarmz da ayn arzuyu duymulard belki. yleyse bilinmeyen bir ey hakkndaki dnceleri, onlara bir uu arac m yaptrd? Onlara hi bilmedikleri dnyalar hakknda bilgiler mi salad? Onlarn ellerini maara duvarlarna teknik resimler izdirtmeye mi gtrd? Tiahuanaco, gne kapsna devre izgileri mi kaztt? Babil destanndaki Etana, doutan uma arzusuyla doludur. Gece gndz hep bunu dnr, bundan sz eder. Fakat ne dleri ne de szleri destanda olduu gibi dnya yzeyini tanmlayabilirdi: Dnya bir bahe gibi. Deniz, sanki bahvann at su arklar gibi, karalara girmi. Glgam destanndaki Endiku da ayn paralellikte bir tanm yapmaktadr: Kara, bir da ve deniz, kk bir su birikintisi gibi... Kara bir hamur gibi grnmekte ve deniz bir su kurnas gibi. Alman Mhendisler Birlii'nin 1928'de Berlin'de yaynlanan 18. yllnda, profesr Richard Hennig'in havaclk tarihine ait metinleri vardr. Hennig, Etena efsanesinin en eski havaclk yks, olduunu ve M.. 3000-2500'e dayandn, ivi yazs ile yazlm metnin bir ksmnn elde bulunduunu ve ok alak bir silindir eklnin varln belirtmektedir. zellikle u blm teknikle ilgili kiilerin dikkatini ekmitir:

Kartaln srtnda deil, kartalla gs g-se sarlm Etana yldzl gkyzne karlr. Gkyzne k srasnda kartal, Etana'ya alt kez, gittike gzden uzaklaan, klen dnyaya dikkat etmesini syler. Bunlar, bilinmeyen eyler zerinde kafa yorduktan sonra ortaya kan tanmlar mdr? Ket-nmca, psikoanalitikilerin kendi retilerine inandrclk kazandrabilmeleri iin aba harcamalar gerekir.

Mitoloji aratrmalarmz, tarihncesiyie ilgili konular arkeolojik aklamalarda olduu gibi ele aldklar srece, n yarglar kafesinde kapal kalmaya mahkmdur. Gzler kr, dnceler yozlamtr. Bilim dsel zmleri kabul etmez, nk alt yapy kantlayacak deliller ister. Oysa imdi, gn getike dsel bulgularn gerek olularyla kar karyayz. Tm aratrmalarn ana ilkesi vardr: 1) Dnce zgrl, 2) Gzetleme verileri, 3) likilerdeki anlam. Bunlar amatr aratrmaclar iin de temel ilke olmaldr. Tekrar Gney Denizi'ne dnelim! Maori efsanesinde, Hawaiki'den esrarengiz bir ku srtnda Yeni Zelenda'ya uan Tanr Pourengahua'dan sz edilmektedir. Hawaiki, eski Hinteden gelme, birleik bir kelimedir ve Sa manyolu anlamna gelir. Maori duasnda, Tan r Pourangahua ile ilgili olarak yle denmektedir: Ben geliyorum, ve ayaklarmn altnda

bilinmeyen bir dnya duruyor. Ben geliyorum ve stmde yeni bir gmlek dnyor. Ben geliyorum, Bu dnya huzur dolu Bir dinlenme yeri oluyor benim iin. Ey gezegenlerin ruhu! Btn kalbimle teekkrler sana. Yeni Zelanda'ya giden turistler, cadde kenarlarnda ve sahillerde yuvarlak talar grmektedirler. Byk, aplar 3,16 metreye kadar olan yuvarlak talar. Dunedin'in kuzeyinde Moera-ki kumsalnda bunlardan eitli byklkte, dzinelerce vardr. Costa Rica'nn yapma gllelerinden edindiim alkanlkla, Yeni Zelanda'daki bu yuvarlak talar da incelemeye baladm. Ta yuvarlaklar doal yapdayd. Jeologlar, yumuak kum tandan oluan bu, talarn, tebeir devrinin son dnemine, 135 milyon yl ncesine ait olduunu belirtmektedirler. Talar doal olumalarna ramen, yaplarnda geoden denen bir madde vardr. Yunancadan gelen Geoden kelimesi, jeolojide kulanlan bir kavram olup, tam anlam Badem Yeridir. Tamamen ya da ksmen minerallerden ya da kristallerden oluan talarn iine gaz fleme yeri. Geoden'ler, jeologlardan baka, ticaret heveslisi amatrler tarafndan da toplanmaktadr. Bu maddenin kesilmesi, ikiye ya da e ayrlmas ve temizlenmesiyle ok eitli ekiller elde edilip dkknlarda satlmak-

tadr. Hazine arayclar 1961 yl banda Amar-gosa l kenarndaki Olancha yaknlarnda geo-den grnmnde talar bulmulardr. Toplayp yurtlarna getirmi, satmak iin paralama ilemine giritiklerinde, ta keserken mcevher testeresinin krldn grmlerdir. nk ta yumuak ve ii bo deildir. Ta

paralamlar, iinden byk bir s karsnda erimi, ta grnmnde, 2 mm. apnda 17 mm. uzunluunda bir metal kalem karmlardr. Garip deil mi? Horatio Okulda rendiklerimizden daha fazla eyler var yerde ve gkte! Amerikan gvenlik makamlar, adann bu ender grnmn dzeltmeye, Ponape'ye yoi-lar yapmaya almaktadr. Bir elektrik fabrikas halen ilemektedir. Liman yaplmakta, radyo istasyonlarnn mzik yaynlar dinlenmektedir. Tm bunlar, daha balang noktasnda olduu halde, ada yerlilerinin hemen hepsi araba sahibidirler. Daha elektrik girmemi kulbelerde bile mzik dolaplar grlyor. Birinci snf otel sahibinde, bunlardan tane vard. Sinir bozucu bir grltyle birden alyordu. Gndz, aday terk ettiimde, adna elektronik hesap makinesi gnderiliyordu. Bu soyut zenginliin srrna varamadm. nk ada yerlileri tembel ve fakir insanlar, ticaretle de uramyorlar. Beni her gn Nan Madol'a gtrecek iki gen buluncaya dek, dkmediim dil kalmad. Amerikallar mallarn satmakta ustadrlar, ama karln da isterler. yleyse adallar, ounluu ie yaramayan bir sr ey iin bu kadar paray nereden buluyorlard? Yine deniz dibinden platin paralar kartan Japonlar geldi aklma... Belki de srr zmek iin elime geen b;r frsat karmmdr. Adadan ayrldm gn, yerlilerin kyne davet edildim. Kabilenin en yal kadn beni selmlad ve birka kulbenin arasndan ky meydanna gtrd. Kadnlar ve kzlar, ii oyuk bu aa kknn evresinde diz kmlerdi. Ben grnce, ellerindeki ubuklarla bir ritm tutturdular. Erkekler ve genler tepinerek ktn evresinde dnmeye baladlar. Beni de aralarna aldlar, tempo hzland. Hava scakt, boulacak gibiydim. Ama iin daha kts vard. Bir kulbeye alndm. Yerde byk, dz bir ts grnyordu. Alt kyl ve ben tan evresinde kmelendik. Kyn genleri, bir aacn taze kklerini getirdiler (Latincesi Piper Methy-sticum). Kklerin st temizlenmiti. Tan stne koydular. Erkekler ellerindeki talarla, kkleri tempoyla dvmeye baladlar. Yarm saat srd bu i. Kklerden kan yapkan svy topladlar, bir hindistancevizi kabuuna doldurdular. Elde edilen bu sv Sakao idi. Masum bir ocuk, nmde diz kt. Gzlerime bakmadan (yasakt) kabuu bana uzatt. Toplumlarn anlamas iin neler yaplmyordu! Birka yudum aldm. Hepsi merakla bana bakyorlard

kiyi yanmdakine uzattm. Sanki ampanya imi gibi sesli sesli iti. Kabuk tekrar dolduruldu, herkes tatt. Sonra derin bir uykuya daldlar. Sakao, bir il gibi etki ediyor, fakat tiryakilii yok. Uyannca ba ars da yapmyor. LSD gibi etkisi varm. LSD hakknda okuduum bir yazda, insann birka dakika iin tahmin edilemeyecek derecede bir gr berrakl kazand belirtiliyordu. Bu iren ikiden bir kabuk dolusu iseydim, belki son gnlerin etkisi altnda kalarak, Nan Madol'un srrn birden bire zebilirdim. En iyisi, sorularm, bulank suda balk avlayan bilginlere yneltmekle kalaym. Ayrca: Ponape'lilerin dnde, NAN MADOL Ara yerlerin ortas anlamna gelmektedir.

BENC BLM

SCLYA'NIN GNEY UCUNDAN Avrupa'nn en kuzey kenti Hammerfest'e kadar 4000 km. uulunca, sekiz lkenin zerinden geilmektedir. Moskova'dan Gney Yemen'e uuta hemen hemen ayn kilometreyi katederek yedi lke almaktadr. Fakat Cacipore'den Rio Gran-de'ye giderken, 4000-4500 kilometre uzunluundaki bir alan zerinde tek lkenin yayld grlmektedir: Brezilya. Peru snrndan dou-bat dorultusunda Recife'ye dek yine Brezilya vardr. 8.511.965 km. karelik alan ile Rusya, in, Kanada ve Amerika'dan sonra gelen bu lke srlarla dolu bir lkedir. Vasp uak irketi'nin bir pilotu 2000 km.'lik uuunda, altnda grd, daha nce haritada belirtilmeyen kule, ky ya da harabeleri haber verip coraf pozisyonlarn bildirmitir. Ancak kayttan gn sonra ayn yerlere gidildiinde

ne kule, ne ky, ne de harabeye rastlanabil-mitir.

Brezilya bir ztlklar lkesidir. n tarihini kolay kolay ortaya kartmamaktadr. Dodge, VW, Ford ve Chevrolet gibi firmalar burada eitli araba tipleri imal ettiklerinden beri, her gn yeni bir arkeolojik eser bulunmutur. Ordu mensuplar, uzak yerleri birbirine balayacak yollar yaptklarnda, bir sr yapt gn na karmlardr. Fakat bulunan yaptlarn ne kadarnn kaybolup gittii llememitir. Arkeoloji, Brezilya'da herkesin zevk ald bir ura halindedir. Fakat meslekleri arkeoloji olanlar ok azdr. Ayn zenginlik baka bir lkede olsayd, niversite enstitleri harekete geer, hkmet yardmda bulunur, zel eitim grm kiilerin ynetiminde aratrma gruplar kurulurdu. Oysa burada her ey bambaka. lkenin bykl ve arkeolojik zenginliin fazlal yannda, bu zenginliklere ulamann gl, planl bir kazy ve aratrmay engellemektedir. Gemi zamana ait, unutulmu bir kentin yeri bulunsa, hatta gerekli aralarla oraya varlsa bile, modern bir aratrma yapmak iin gerekli parann salanmas yllar srmekte ve ounlukla da artk ok ge denmektedir. Brezilya'daki arkeolojik yaptlarn ortaya karlmasnda amatrlerin alma ve abalarnn nemli rol vardr. Avusturya'l Ludwig Sch-wennhagen de bunlardan biridir. Kendisi, felsefe ve tarih retmeni olup, uzun sre Kuzey Bre-zilya'daki Piaui'nin bakenti Teresina'da yaa-

mtr. Schwennhagen, 1928'de Antiga Histo-ria Do Brasil>> adl kitabnda Sete Cidades (Yedi Kent) srlarna genie deinen ilk kii olmutur. 1970 ylnda ikinci

kitab yaynlandnda, o, bir yoksul retmen olarak oktan lmt. Schwennhagen adn, ilk kez beni Piaui hkmetinin davetlisi olarak Sete Cidades'i ziyarete aran Dr. Renato Castelo Branco'dan duydum. Bu Sete Cidades denen kentler nerede? diye sordum. Ku uuu 3000 km. uzakta buradan di ye cevap verdi Dr. Branco. Teresina'nn kuze yinde Piripiri ve Rio Longe kentlerinin arasn da. Ertesi gn orada oluruz! Hkmet hesabna Teresine'ya gitmemizin iki nedeni olmalyd sanrm. Tanrlarn Arabalar ve Yldzlara Dn kitaplarm zellikle Brezilya'da ok satm ve yazar olan bana, btn kaplar amt. Ayrca Piaui valisi, Sete Cidades blgesini ulusal park yapmay istiyor ve planna zeniyordu. Teresine'dan Piripiri'ye 160 km. uzunluunda iyi yaplm bir yoldan gidilmekte. Arazi dz ve yeil, yol kenarlarnda sk allklar var. Yaban atlar ve domuzlar trafii tehlikeye sokabiliyor. Ekvator'un tam altnda olmasna ramen iklim normal. 300 km. uzaktaki denizden srekli olarak hafif bir rzgr esmekte. Piripiri'den Sete Cidades'e 16 km. lik bir patika yol var.

Bundan sonra, birdenbire ilk harabelerle karlalmakta. Sama, aslnda bunlara harabe denemez! nk burada, bir zamanlar stste sralanm talarn dank dzenine rastlanmyor. Tiahua-naco yaylalarnda olduu gibi suni olarak zerlerine yarklarn kaznd, keskin kenarl, yekpare tatan yaplm stun ya da antlar yok. Yanlarnda evlerin ykseldii sokaklara, merdiven ve basamaklara da rastlanmyor. ncil'deki, gkyznden yadrlan, ate ve kkrtle yok edilen Gomorrah'daki kaos var burada. Talar esrarl gler tarafndan tahrip edilmi, kurutulmu, eritilmi. Alevlerin cirit att dnem, ok ok eski olmal. Burada hi bir insan da kaz yapmam. Bilim talarn gemiini incelememi. Ve bambaka ekillere brnm talar, soru iaretleri gibi fkrm topraktan. Piaui valisinin bana arkadalk etmek iin yanma katt bir bilim adam, Yedi Kent'in bu garip durumu, buzullarn ekilmesiyle aldn syledi. Olabilir, ama, ben kabul edemiyorum. Buzullar ekildikleri her yerde, erozyon talarndan oluan geni eritler halinde iz brakrlar. Oysa burada yle izler yok. Sete Cidades 20 km. apnda bir daireyle evreleniyor. Arkadam, burann zamannda gl dibi olduunu syledi. Ona gre, gldeki talar, rzgr ve deien s etkisi ile zel ekiller almlard. Amerika'daki Death Valley, Kolumbiya'daki

tuz katedrali, Bolivya'daki granit kuyusu, l Deniz'deki esrarengiz ve hemen hemen mimar elinden km gibi, doann garip oyunlar sonucu oluan yaplar biliyorum. Fakat Sete Ci-dades'deki durum olduka garip. Ben baka bir biimde olutuunu sanyorum. Sete Cidades'in resm haritasnda harabeler yedi blge halinde ve dzgn bir biimde gsterilmitir. Raslant m? Doann yaratmas m? Bylesine dzgn bir plann, doann oyunu olduu sylenemez. Fakat asl beni iyiden iyiye kukuya dren ey, ta ynlarnn arasnda ykselen metal yn oldu. Bu ynn yanlarnda uzun pas izleri var. Hele bir kaplumbaa grnmndeki ynn Sete Cidades'in zel bir atraksiyonu olduu, jeolojik hi bir aklama bulamad ve aratrma noksanl yznden, ne olduunun kesinlikle bilinmedii ortadadr. Yedi Kent'in nasl olutuu varsn bilinmesin, ama duvar resimleri en garantili

unsurlardr. nsan o resimleri grebiliyor, onlara dokunabiliyor, fotoraflarn ekebiliyor. Bunlarn ta devri resimlerinden daha sonra yapld konusunda bir fikir ayrlna gidilemez. Sete Cidades'in iki gemii vardr: ok eski,karanlk bir gemii ve modern, fakat tarihncesine ait olduu belirlenen gemii. Fakat ne olursa olsun, dnyamzdaki en akll kafalar, resimlerin kimin tarafndan izildiini bilememektedir. Tarihncesi sanatlar, birka ayrk dnda, dnyann drt bir yannda-

ki maara ve kaya resimlerinde olduu gibi, hep ayn motif ve sembolleri tercih etmiler. Daire, gne, daire iinde daire, daire iinde drtgen, yldz ve kesime vayasyonlar. Acaba bu tarih ncesi sanatlarnn hepsi ayn resim okuluna m gitmilerdi? Oswald O. Tobisch badet, Sembol, Yaz adl kitabnda Afrika, Avrupa, Asya ve Amerika'-daki ta resimlerinin arasnda bir akrabalk olduunu, tarih srasna gre yapt listede kantlamtr. Karlatrmal-incelemesinin sonunda Tobisch, u soruyu sormaktadr: Bir zamanlar, bugnk anlamyla dnyada uluslararas ortak bir tanr anlay m vard ve insanlk, o zamanlar btn evreni, gk cisimlerine ve canllara egemen bir tek yaratcnn, bir tek maddenin, bir ruhun g alan iinde mi gryordu? Ben burada, Sete Cidades'teki ta ressam-larnn garip dncelerini yanstan birka rnek vererek, tm aratrmaclara, zengin, renkli resim arivimi ak tuttuumu belirteceim: Gze arpan resimlerden biri sar-krmz renkteki daireler. Bunlarn bir sinyal karakteri ta dklar aka belli. imdiye dek bir benzerine rastlanmayan, teknik bir kroki grnmndeki resim de ilgintir. Deney kabn andran eklin alt ksmnda, sinyal bayraklar gibi eyler var. 32 cm. ykseklikteki canl, kan krmzs sopann yanlarnda, Noel aac szlemeleri biiminde be

yuvarlak duruyor. Tarihncesi insanlarn gerek dnyasndaki hi bir eyin modeli (hayvanlar, bitkiler, yldzlar) burada belirtilmi olamaz. Mzik notalarnn ba ksmna benzer drt yuvarlak, br izgi altnda sralanmaktadr. Tarihncesi insanlar nota yazs bilmediklerine gre (Yoksa biliyorlar myd?) bunlarn grafik yapya ait haberleme sembolleri olmas gerekir. Burada ayrca, eski Hint kabartmalar gibi, dokuz nota bandan oluan, iki orta izgi zerine kuyruklar aa, yukar izilmi bir ekil vardr. Hint aratrmaclar Sanskrit metinlerine dayanarak bu kabartmay bir Vimaana'nn (Uu arac) tasviri olarak aklamaktadrlar. (Yldzlara Dn, sahfa 225). Bana ok ilgin grnen ekillerden biri de, uu aracdr. Sanki ocuk eliyle izilmi. Tarihncesi ressamlar, grdkleri her eyi, kendilerine zg bir biimde izmilerdir. Acaba bu belge neyi anlatmak istiyor? Beni en ok etkileyen resimlerden biri de. aslronotlu bir duvardr: Balarnda yuvarlak miferleri olan iki figrn zerlerinde, hayalcilerin UFO (uan daire) diyecekleri bir ey var. ki figrn arasnda bir spiral kanat bulunmakta. Yanda ise bilinli bir hayal gc iin engel koymayan bir ekil var. Byk br resimli bilmece. Bu ne olabilir acaba? ift dairelerin kk pencereleri var... Resmin izgileri belli olsun diye odun kmr ile stnden getim. Bir astronotu, komple uzay

giysileri iinde gsteren bir resim. Ernst Von Khuo ile birlikte ayn soruyu soruyorum: Tann-lar astronotlar myd? Kaya resimlerinin bulunduklar yer, gerekten ok ilgin ve imdiye dek aklanamamtr. Burada grnen kaya resimleri kolleksiyonu 8 m. ykseklikteki bir duvar zerinde bulunmaktadr. Dnyorum da, eer onlar izenler devler deilse, alrken ayaklarnn altna ta basamaklar koymulardr. Her halde bu talar yzyllar sonra ortadan kaybolmular, nk en ufak krntlarna bile rastlanmamakta duvar diplerinde. Ta basamaklarn zamanla toprak haline gelmeleri de Sete Cidades'teki bu kaya resimlerinin epeyce yal olduunun delilidir ... Arizona ve New Mexico'da Hopi kzlderili-leinin rezervleri bulunmaktadr. Bugn yn dokumacl, mlekilik sanatlar, tarih balangcna kadar izlenebilen, yaklak olarak 8.000 Hopi kzlderilisi yaamaktadr. Uygarln basksna ramen, en eski gelenek ve greneklerini, kulaktan kulaa gelen szl efsanelerini katksz olarak bugne ulatrmlardr. 1972 ylnda Coyote kabile reisi White Bear (Beyaz Ay) idi. En eski kaya resimlerini okuyabilen Beyaz Ay, parmaklar ak bir elin, bir zamanlar bu resimleri yapan kabilenin, tm bilgilere sahip olduu anlamna geldiini sylyor. Beyaz Ay, ayn zamanda nceden hi grmedii birbirinden ok uzaktaki kaya resimlerini de yorumlayabilmektedir. Ne yazk ki, ok az konuan ve beyazlardan hi holanmayan bir tip.

Birtakm kukularnn olmas da olaandr. Ta lar zerine yaplan kaytlarn garip yaplar, bazen btn kaya duvarlarn kaplamaktadr. Hopi kzlderililerinin efsanesi yledir: lk dnya Toktela'dr. ( Toktela'nn tam karl sonsuz uzay demektir. Bu ilk dnyada insanlar yaratmadan nce, yalnz Tanr Taiowa bulunuyordu. Atalarmz bizim dnyamza yerlemeden nce, eitli dnyalar gezmilerdir. Toiowa'nin en byk buyruu Kimseyi ldrme! olmutur. Hopilerde zamanla herhangi bir fikir ayrl ya da kavga ksa, taraflar birbirlerinden ayrlr, aksi ynlerde yola koyulur, yeni av nedenleri ararlard ve aramaktadrlar, Taraflar mevcut kanunlara uyar, uzun yryler srasnda kayalara ve maaralara hep ayn resimleri yaparlard. Book Of The Hopi (The first revelation of tha Hopi's historical and religious world-view of life) adl kitapta u efsane anlatlmaktadr: Bir zamanlar gneydeki Krmz Kent iin bir atma olmutu. Tm kabileler, gittikleri her yerde Kachinaslar tarafndan izlenmilerdir. Drdnc dnyadan olmayan bu yaratklar insan deilmi, ama srekli olarak kendilerini, kabilelerin koruyucular ve danmanlar olarak tantmlar. nsanlara, g durumda kaldklar zaman, insanst kuvvetleri ve sanatlaryla yardm etmilerdir. Ayn eyler, gneydeki Krmz Kent'in dmanlar tarafndan sarlmas srasnda da olmutur. Kachinas'lar rzgr hz ile tneller kazm, Hopi'leri hi kan dktrmeden,

dmanlarn arkalarndan karmlardr. Kac-hnas'lar kabileden ayrlrken, Biz burada kenti savunmak iin kalyoruz. Uzaklardaki gezegenimize yolculuk zamanmz henz gelmedi! demilerdir. Hopilerin bu efsanelerine inanlacak olsa, btn krmz kaya resimlerinin, bir zaman sonra yine bu lkeden geecek kabile mensuplar iin birer bilgi olduu yargsna varlr: Burada bir tnel kazld... Bu tnel u yne gider... Tanrnn elileriyle konutuk... u u yerlerde teknik aralar gmldr...

lgin bir deneye ba vuracak, Kabile Reisi Beyaz Ay'ya, Sete Cidades'te ektiim kaya resimlerinin renkli fotoraflarn gndereceim. Kim bilir, belki de bu motif ve sembollerden gneydeki o esrarengiz Krmz Kent'in tekrar bulunduunu okur... Teresina'da byk bir merakla Felicitas Barreto ile olan randevumu bekliyordum. Bar-reto, Brezilyal kzlderililer zerinde inceleme yapan, birinci snf bir aratrmacdr. Vah hayat sren eitli kabilelerin din danslarn anlatt Danzas Indigenas del Brasil (Brezilya'nn yerli danslar) adl kitab byk yank yapmt. Birka yldan beri mektuplayorduk. imdiyse, onu tanmak istiyordum. Bayan Barreto, yirmi yldan beri, uygarlktan uzak Rio Peru'nun ssz bir blgesinde yaamaktadr. Belem'e kadar Brezilya asker uaklaryla gelecekti. Gidi, dn uak masraflarn ben garantilemitim. Aman Allahm, kentteki bu grlt de ne! Daha sessiz bir yere gidemez miyiz? dedi Bayan Barreto. Sert yapl, yal bir kadnd. Nacional Otel'in en sessiz odasn aradm... Tey be aldm konumalardan blmler sunuyo rum: Ne zamandan beri bir kente inmedi niz? Tam yirmi aydan beri. Fakat kentte ge irdiim bir gn bile bana ok uzunmu gibi geliyor! Daha imdiden, vah ormanlardaki kzlderililerimi zledim... zlem mi? Neyi zlyorsunuz? ok basit, doay zlyorum. Hi ses karmadan aalar, talar, hayvanlarla, iy damlalar ile konumasn rendim. Kzlderi liler az konuurlar, ama hepimiz anlarz. Vah kzlderililerin arasnda yayorsu nuz. Neden sizi ldrmyorlar? Kzlderililer bildiiniz gibi deildirler. Sonra ben, bir kadnm. Zehirsiz bir ylan, ucu sivri olmayan bir silh gibidir kadn. Sar sa larm yznden bana Solgun Hill diyorlar. Tm kabileler varlmdan haberdardr. Hepsi adm bilir. Kabilemi deitirsem bile her gitti im yerde sevgiyle karlarlar beni. Giysileriniz neler? Kot mu giyiyorsu nuz? Sama! ounlukla plak gezerim, ya

da ufak bir nlk vardr stmde. imdi iinde yaadm kabilenin reisi beni ard ve kendisinin nc kars olmam istedi. Aman Allahm! Her halde kabul etmedi niz? Evet demediniz, deil mi? Henz demedim. Ama Reisin nc ka rs olmak gzel ey! nc kadn olarak iim az olurdu. Ayrca, kadn bir olur, reise da

yak atardk... Sahi mi? Evet, neden olmasn? Karlarna iyi dav ranmayan kzlderilileri, karlar dverler! Da yak yiyen koca evden kp nehre gider, kena rnda diz ker, bekler. Eer kadnlardan biri akama kadar onu alp geri getirmezse, o gece yi ve dier geceleri erkekler evinde geirip, daha sonra yeni kadn aramak zorundadr. Bal k de kzlderililerin gerek celtinmen olma'ar, bu gelenein katlndan gelmektedir... Fa kat her eye ramen kabilelerin, kimseyi, ar hasta bile olsa, tehlikede brakmadklarn sy lemem gerek, ki kez ylan sokmasndan zehir lendim, gnlerce hafzam kaybettim, ama kzl derililer, azlarnda inedikleri ve yaramn zerine koyduklar bitkilerle beni iyiletirdiler... Kitaplarm biliyorsunuz, insanlarn uzay dan geldikleri dncesi hakknda kzlderililer ne biliyorlar? Bu sorunuza bir efsaneyle cevap vere yim isterseniz. Bu efsane Kaiato kabilesinde anlatlr. Kabile Mato Grosso'daki yukar Xingu'-

da yaar. Ayrca tm kabilelerde, bu ya da buna benzer efsaneler anlatlmaktadr... Buradan ok ok uzaklarda, yabanc bir yldzda, bir kzlderili mahkemesi varm. Bu mahkeme gnn birinde yerleme blgesini deitirmeyi kararlatrm. Kzlderililer, yerde bir delik amaya balamlar, delik giderek derinlemi. yle ki, sonunda, gezegenin br yzne dek ulam. lk nce, kabile reisi deliin iine atlam. Uzun, souk bir geceden sonra yeryzne varm. Fakat havann direnci ylesine fazlaym ki, kabile reisi tekrar eski yurduna geri frlatm. Mahkemeye durumu aklayan reis, mavi, bol sulu, yeil ormanlarn olduu bir dnya grdn anlatm; tm kzl-derililerin, bu dnyaya gitmesini tlemi. Mahkeme de, reisin dne uyulmasn kararlatrm, kzlderililere uzun urganlar yaplmas iin emir vermi. Bu urganlara aslarak da-likten aa yava yava kaymlar. Bylece yeryznden yeniden geriye frlatlma tehlikesi de ortadan kalkm. Dnya atmosferine yavala indikleri iin, yolculuklar baaryla sonulanm ve o zamandan beri dnyaya yerlemiler. lk zamanlar, eski yurtlaryla balant kurabildikleri o uzun ip, bir gn, kt bir byc tarafndan kesilmi. Kzlderililer, o gnden bari eski yurtlaryla iliki kuramaz ve orada kalan kardelerinin kendilerini arayp bulmalarn bekler olmular... - Kzlderililer yldzlardan sz ederler mi hl? Yldzlarla konuur onlar! Sk sk daire biiminde otururlar. Sonsuz bir zincirmi gibi omuzlarndan tutarak kprdamadan, saatlarca ylece kalr, tek sz sylemezler. Bu oturuma katlanlardan birine ne yapt sorulsa cevap alnmaz. Ama kadnlardan rendiime gre, er kekler gkyzyle konuuyorlarm.

 Dua ediyorlar her halde? Hayr, yukardaki biriyle sessiz konu ma srdryorlar! Bayan Roberto omuzlarn kaldrd ve tavan gsterdi. Vah kzIderililerin uzayla ilgili din sel trenleri, ya da eyalar olup olmadn syleyebilir misiniz? Tabi! Kulara benzeyebilmek iin te peden trnaa ty yaptrrlar vcutlarna. Ay rca saysz maske trleri vardr. Her maske ay r bir anlamdadr. Bunlarn oundan atall dallar kar dar. Tpk sizin maara resimle rindeki antenler gibi! Hatta ounlukla efsane v atalarna benzeyebilmek iin samandan ya plm giysiler giyerler. Kzlderililer zerinde nemli incelemeler yapan aratrmaclarmzdan Joao Americo Peret.geenlerde bu konuyla igili olarak, 1952 ylnda, Gagarin'in ilk uzay uu undan ok nce ektii fotoraflar yaynlad. Bu dinsel tren giysisi Kayapo kzlderililerine* aittir. Resimleri grenlerin aklna hemen astro notlar gelir. Kayapo'lar Kaiato'larla kartrmamal! Kayapo'lar Rio Fresco'nun yanndaki Para lkesinin gneyinde yaarlar... Joao Americo Peret, saolsun, kitapta ya-ynlayabilmem iin Kayapo'larn dinsel tren giysili resimlerinden birka tane gnderdi bana Peret, bu resimleri Para'nn gneyinde, Rio Fresco'daki bir kzlderili kynde ekmi. artc maskelere baknca, resimlerin 1952 ylnda ekildiini bir daha belirtmekte yarar gryorum. Yani vah kzlderililer hari, astronot giysilerinin nasl olduunu hi birimizin bilmedii bir zamanda. Yuri Gagarin, Vostok I ile ilk kez 12.4.1961'de dnya evresindeki uuunu yapmtr ve ancak bu olaydan sonra, bir astronotun uzay giysileri iindeki grnmne tank olmuuzdur! Kayapo'larn saman giysileri, astronot giysilerine benziyor mu, benzemiyor mu diye bir tartmaya girmek gereksiz. Yalnz, Peret'in de dedii gibi, bunlarn, ok eski zamanlardan beri, kabile ferlileri tarafndan dinsel trenlerde giyildiini belirtmek gerek. Joao Americo Peret'in anlatt efsanenin de herhangi bir aklamaya gereklilik duymad ortadadr. Peret, efsaneyi Fresco kysndaki Gorotire kynn yal akl hocas Gway Baba diye anlan Kuben Kran Kein'dan dinlemitir. Yal bilge, efsaneyi yle anlatmaktadr: Halkmz, bu blgeden ok uzaklardaki, Pu-kato Ti sradalarnn grlebilen yksek bir yaylasnda otururmu. Sradalarn tepeleri, ne olduu bilinmeyen ve bugne dek de srr z-

lemeyen sislerle kapldr. Gnlk gezintisinden yorgun argn dnen gne, ormann arkasndaki imenlerin zerine yatar ve her eyin yaratcs Mem Baba, yldz dolu paltosuyla gkyzn rtermi. Yldzlardan biri dnce, Memi Kenti hemen gkyzn aar, den yldz eski yerine geri gtrrm. Bu iler ebed beki Memi Keniti'nin greviymi. Gnn birinde Pukato Ti dalarndan inen Bep Kororoti, ilk kez kye gelmi. stnde, kendisini tepeden trnaa rten Bo (Resimlerde grdnz ottan yaplan

giysi), elinde grlt karan silh Kop varm. Tm kyller, korkudan ormana kam. Erkekler, karlarn ve ocuklarn korumaya alm, birka kye giren yabanc ile savamak istemi. Fakat, silhlaryla BEPnKOROROTPnin giysisine dokunanlar, tozlar iinde ylp kalmlar. Evrenden gelen bu sava ise, kendisine engel olmak isteyenlerin zayflna glm. Kendi gcn belli etmek iin Kopunu kaldrm. Bir aaca ve bir taa nian alm, ikisini birden yok etmi. Oradakiler, Bep Kororoti'nin kendileriyle savamak iin gelmediine inanm ve bir sre bylece srp gitmi. Kabilenin en cesur savalar direnmeye almlar, ama sonunda onlar da yabancnn stnln kabul etmek zorunda kalmlar. nk Bep Kororoti'nin hi kimseye zarar yoktur. Gzellii, derisinin l l beyazl, incelii ve sevgi dolu davranlar ile hepsini yola getirmi. Herkes, gvenlik duygusu iinde onun-

la arkada olmu. Bep Kororoti, silhlarmz kullanmasn renmi, kabilenin en iyilerinden daha iyi, en cesurlarndadn daha cesur olmu. Ksa bir sre sonra, kabilenin savalar arasna alnm. Gen bir kz onunla evlenmi, oullar ve bir kzlar olmu, ocuklarna Nio Pouti demiler. Bep Kororoti, herkesten daha akllym. Yerlilere bilmedikleri eyleri retmi. Erkeklere, bugn kylerimizde bulunan erkekler evini, Ng Obi'yi yaptrtm. Bu evlerde erkekler, genlere servenlerini anlatr, bylece onlara nasl dneceklerini, kendilerini tehlikelerden nasl koruyacaklarn retirlermi. Bu ev aslnda bir okul ve Bep Kororoti de retmenmi. Ng Obi'de e! ileri yaplr, silhlar geliti-rilirmi. Kabilemizin dertlerini, sorunlarn grtmz byk oda da onun eseridir. Bylelikle daha iyi bir organizasyona kavumu, ilerimizi ve hayatmz kolaylatrmz. Genler sk sk ayaklanr, Ng Obi'ye gitmek istemezlermi. O zaman Bep Kororoti Bo'-sunu giyer, genleri aramaya koyulurmu. Ona kar koyamayan genler, abuka Ng Obi'ye geri dnerlermi, nk en gvenlikli yer ora-sym. Avda g durumlarda kalndnda, Bep Kororoti, Kop'unu alr, kendisini hi yaralamadan hayvanlar ldrrm. Avlayann, avn en gzel yerini almak hakk olduu halde, kyn yiyeceini kullanmayan Bep Kororoti, yalnzca

ailesini besleyecek kadar bir payla yetinirmi. Arkadalar buna kzarm, ama o hi aldrmaz-m. Yllar getike tutumu deimi. Artk dierleriyle ava kmaz, kulbesinde kalmak istermi. Dar ktnda da, geldii Pukato Ti dalarna gidermi. Gnn birinde ruhunun isteine kar koyamam ve ky terk etmi. Ailesini toplam, yalnzca o srada kyde oi-mayan kz Nio-Poiti eksikmi. Aceleyle ky terk eden Bep Kororoti, aradan gnler getii halde hi bir yerde grnmez olmu. Gnn birinde ky meydannda yeniden grnm. Korkun sava naralar atm. Herkes delirdiini sanm ve onu avutmaya alm. Fakat ona yaklaanlarn hepsi korkun bir kavgaya girimek zorunda kalmlar. Bep Kororoti silhn kullanmazm, ama vcudu tir tir titremi vo ona dokunanlar l olarak yere derlermi. Bir sr sava lm. Sava gnlerce srm, nk yere den sava gruplar yeniden dirilip onunla sava-irlarm. Savalar onu Pukako Ti'nin eteklerine dek izlemiler. te orada, herkesin soluunu kesen korkun ey olmu. Bep Kororoti geri geri gidiyor, kop'u ile etrafnda bulunan her eyi yok ediyormu. Zirveye varncaya dek aalar ve otlar toz olmu. Sonra korkun b<r grlt kopmu, tm blge sarslm ve Bep Kororoti havada, alevler, dumanlar, grltler arasnda kaybolup gitmi. Yeri sarsan bu olay srasnda aalarn kkleri yerden kopmu, ya-

ban hayvanlar lm; yle ki, kabile alkla ba baa kalm. Bir savayla evlenen Bep Kororoti'nin kz Nio Pouti, bir erkek ocuk dourmu. Kocasna, tm kabileye yetecek yiyecein nerede olduunu sylemi. Fakat onu Pukato-Ti dalarna kadar gtrmesi gerekliymi. Nio-Pouti'nn srar zerine, kocas tm cesaretini toplam, birlikte Pukato-Ti dalarna gitmiler. Kadn Mem Baba Kent Kre blgesinde zel bir aa aram, aacn dallarna oturmu. Kucanda olu varm. Kocasndan, aacn dallarn yere deinceye dek emesini rica etmi. Dallar yere deer demez byk bir patlama olmu ve Nio Pouti dumanlarn, bulutlarn, tozlarn, imeklerin, grltnn arasnda kaybolmu. Kocas birka gn beklemi, artk umudunu keser olmu. Alktan lmek zereymi. Bir grlt duyup baktnda aac eski yerinde bulmu. arm, nk kars ve Bep-Kororoti de oradaym. Sepetler dolusu, hi bilmedii yiyecekler getirmiler. Bir sre sonra Bep-Ko roroti tekrar esrarengiz aaca oturmu, dallar yere emelerini emretmi. Bir patlamadan son ra aa yine havada kaybolmu. Nio-Pouti, kocasyla kye dnm, Bep-Ko roroti'nin buyruunu iletmi: Herkes hemen bu yeri terk edip, yiyecek bulabilecekleri Baba Ken Kre'ye yerleecek, sebze ve meyve tohumlar n yamurlar balayncaya dek saklayacak, sor ra topraa ekecekler, bylece yeni rn alacak lard. te tarm bize bu biimde dodu... Halkmz Pukato Ti'ye tand, orada bar iinde yaad. Kylerimizdeki kulbelerin says gittike, geni bir alana yayld... Kzlderililer zerine inceleme yapan Joa Americo Peret'in bu Kayapo efsanesini Porte-kizceden aynen tercme ettirdim. Bu efsane ne denli eski ise, kzlderililerin Bep-Kororoti'nin grnn anmak iin samandan yaptklar uzay giysisi de o denli eskidir. ALTINCI BLM ENDER BULUNAN EYALAR - GARPLKLER SPEKLASYONLAR

AMERKALI DPLOMAT E. G. SOUER 1863 Aylnda Peru'nun Anden yaylasndaki Cuz-co'da, M.. 2000 ylna ait bir insan kafatas bulmutur. Kafatasnn stnden, gen eklinde bir kemik paras karlmtr. Squier, bulduu kafatasn Fransz antropologu Paul Bro-ca'ya (1824-1880) vermitir. n beyindeki konuma merkezini ilk kez tayin eden kii olan Broca, bo kafatasnda bulduu, kl inceliindeki alt tel ve kemik enfeksiyonu tehisi ile u sonuca varmt: Bu kafatas, sahibi yaarken ameliyat geirmitir. Kafatas ameliyatlar yalnzca amzn olay olmaktan kmaktadr. Modern insanlar bile, beyin ameliyatlar ile ilgili haberler okuduklarnda tylerinin diken diken olmasnn nne geememektedirler. Oysa tbbn bu denli ilerlemesinden ve insanlar eski aclardan kurtarmasndan dolay sevinmelidirler. Tp alemindeki uralarn, gelecein uzay yolculuunda ok nemli rol oynayacan delilleriyle kantlamak isterim. Profesr Robert Y. White, Amerika'da Cle-veland'daki Metropolitan General Hospital'da sinir cerrah olarak almaktadr. Beyin cerrah olan bu byk, yal adamn aratrma hedefi, insanln byk derdi kalp krizlerini, beyine yaplacak

cerrah mdahaleyle nlemektir. White, Tokyo'lu meslektalarnn Keo niversitesinde, beyinleri 6 derece soutarak yaptklar ameliyatlara katkda bulunmutur: 36 derecelik vcut ssnda, beyin ameliyat iin yalnzca 3 dakikalk bir zaman vardr. Oysa White, maymun beyninde yapt deneylerle, bir maymunun beynini gn canl tutmay baarmtr. Tp mecmualar, bu baary byk balklarla yaynlamlardr. White sonuca, beyin damarlarn canl bir maymunun atar damarlarna balayarak ulamtr. Deney srasnda hazr bulunan Herbert L. Schrader yle anlatmaktadr: zole edilmi maymunun beyni yaamakta ve her yaayan beyin gibi, elektrik akmlar yaynlamaktadr. Ac, korku gibi duygular olabilir... Belki uyuyor, d de gryordur... Yalnz maymundan ayrlan bu para artk gremiyor, iitemiyor, koku alamyor, hissedemiyor, nk tm duyu sinirleri kesilmitir. Kaamaz da, nk emirleri yerine getirecek vcudu yok.

Fakat emir verebiliyor, nk sinir merkezleri alyor ve iinde kan var; baka bir maymunun kan. Verdii elektrik akm yazlar henz okunamad iin, byle bir beynin iinde neler olup bittiini kimse bilememektedir. Bu nedenle de, aratrmaclar iin, milyonlarca sinir hcrelerinin madde deiimine urad, akmlar yayd, organize edilmi bir yndan baka bir ey deildir. Profesr White'in arkadalar, vcuttan ayrlm beyin fonksiyonlarnn, tm organizmann ykn eken bir beynin fonksiyonlarndan daha iyi ve abuk olduu grndedirler: Tek bana bir beynin, bilgilerin depo edildii bir merkezi vardr. Bu bilgileri dokulardan veorgan-lardan toplamtr, ama tamamen faaliyette ve yeni aksiyonlar oluturmak iin yeterli reaksiyon hzna sahiptir. Bu tr deney dizilerinin zorlamal gelimesi, vcuttan ayrlm bir beynin, bir elektrik beyne balanmasdr. Kaliforniyal beyin uzman Dr. Lawrance Pinneo, bir maymun beyninin bir paras yerine, elektronik beyinden yararlanmtr: Aradaki teknik balant ile hayvann el kol hareketlerini istenildii ekilde ayarlayabiliyordu. Yale niversitesi profesrlerinden Jose De!-gado, bu konuda bir adm daha atmt: Dii maymun Peddy'nin beynindeki fke merkezine birka sonda yapm, kafa derisi altna ufak bir verici yerletirmiti. Peddy kzd zaman, Deigado emir vericinin birka dmesine basm ve maymun kuzuya dnmtr. Londral beyin cerrah profesr Giles Brind-ley, imdi insan beyinleri zerinde almaktadr. Brindley, yal, kr bir kadnn yumuak beyin blgesine seksen minik elektrot yerletirmi ve kadn yeniden geometrik ekilleri grebilir olmutur! New Orleans'daki niversite Kliniinde erkein zevk alma merkezlerine yerletirilen elektrotlar, adamlarn ceplerinde tadklar bir emir vericiyle faaliyete gemekte ve hemen cinsel iliki kurabilecek duruma gelmektedirler. Belki de cinsel gc az olan insanlarn gelecei iin bu bulu bir mucize .niteliini tayacaktr... Biyoteknik, dier bilimler arasnda, henz gen olan bir bilimdir. Ama, ivedi durumlar karsnda dev admlarla ilerleme kaydetmise de yine balang dneminde saylr. Acaba biyoteknik, Kyborg ad verilen solo-beyin ve kompter kombinasyonunda baarya ulaabilecek mi? Kukusuz. Amerika Deniz Kuvvetlen Aratrma Laboratuvar yneticisi Dr. R. M. Page, proje, dnce, plan ve emirlerin, tm etkilerden uzak solo-beyinler kanalyla bir com-putere verilmesini seri konferanslara gtrmtr. Bu proje ne zaman gerekleecektir? Profesr Robert L. Sinsheimer (Kaliforniya Teknoloji Enstits'nden) bilimsel aratrmalarn anslar zerine genel bilgi vermektedir: Doa bilimleri ve tekniin tarih zellik-

le iinde bulunduumuz yzylda unu gstermitir. Bilim adamlar (zellikle tutucu olanlar), bilimsel aratrmalar sonucu varlan yeni teorik bulgularn pratik alanda uygulanabilecei konusundaki kehanetlerinde hemen hemen tamamen yanlmlardr. Zorunlu olarak Kyborg'a gelinecektir; nk on iki milyar sinir hcresi -bunlara sinir sisteminin destek dokularndaki yzlerce milyar hcre de katlrsa- tek balarna yaanlan zamanda edinilen bilgileri gelecek iin depolama ve oaltma olanana sahiptirler. 1300-1800 gram arlklar arasnda deien beynimizin iinde gerekten neler olup bittiini, ancak bu geni kapsaml yeni aratrmalarn sonucugsterecektir. imdiye dek ve daima, yalnzca bu beyin hcrelerinin korkun depolarnn kk bir ksmnn kullanldn bir Kyborg gsterecektir. Beyin konusunda yaplan aratrmalarn ve beyin cerrahisinin, insanln gelecei iin p.e denli nemli olduu aka ortadadr. Bu a-ratrmalarn uzay yolculuu iin tadklar -nem de ortadadr. Yldzlara teknik ulamn iki olasl vardr: nmzdeki on yl iinde uzay gemilerini k hzna yakn bir hzla (Saniyede 300.000 km.) gtrecek itici gler elde edilmedike, insanlarn en yakn duraan yldz olan Proxima Centuari'ye bile ulamalar olanakszdr. Bu yldz bizden 4,3 k yl uzaktadr ve 3000 dnya yllk uzay uuu ok so-

yut bir dnce olur. Zaman denen dev, ancak uzay uular iin hazrlanacak Kyborg sayesinde yenilecektir. Taze kan ile beslenen bir svdan oluan solo-beyin bir computer'e balanarak uzay gemisinin emir merkezi olacaktr. Bilimsel almalarn pratikisi olan Roger A. Macgowan'a gre, Kyborg, fonksiyonlarna bir solo-beyinde programland ve emirleri bska emirlere dntren elektronik bir Yaratk biimine dntrlmelidir. Kyborg, hastalanmaz, yalanmaz, souk almaz, hafza boluu yoktur. Kyborg, bir uzay gemisinin ideal komutan olur ve yldzlarla aramzdaki zaman denizini amak ancak onunla salanabilir. Uzay yolculuunun gelime aamalar ylesine gldr ki, insansz Lunik II ile aya yakn ilk lmlerin 13.9.1959'da yapldn a-nmsamakta yarar vardr! Bu tarihten yalnzca on yl sonrasndan itibaren, 1969'dan beri, iinde insan bulunan uzay gemileri,uu plan gerei Ay'a frlatlmaktadr. Gkyzn aan bu yla kadar, insansz uzay uular baaryla yaplmtr... AMERKA SOVYETLER Dnya evresinde 529 Ay'a var 12 Ay evresinde 6 Vens'e var Gne evresinde 11 NSANLI UZAY UULARI: Uular 272 6 5 2 8 15

Dnya ev.de dn says 840 Uzaydaki pilot saati 2773

310 533

1973 lkbaharnda Wernher Von Braun'un gzbebei ilk uzay istasyonu Skylab, Huston'u terk edecektir. imdiye dek yaplan APOLLO uularnda, her bir kilogram arlk titizlikle hesaplanmtr, nk her kilogram iin 5180 kg yakt harcanmaktadr. Skylab, drt haftalk u-zay yolculuu iin eksiksiz bir konfora sahiptir: Astronotlar iin

ayrlm olan 14 m. uzunluk ve 6,6 m. genilikteki blmde, alma o-das, yatak odas; hatta deposu 3000 litre su ile doldurulmu bir banyo bulunmaktadr. Buzdolaplarnn iine, bir tonluk seme besin maddeleri yerletirilmitir. Astronotlar, imdiye dek olduu gibi radyo ve telsiz araclnda Huston ile balant kurmamaktadrlar artk. 160 topluk teleks zerinden bilimsel haberlerini yeryzne gnderebilmektedirler. Ayrca astronotlar hep ayn giysileri giymesinler diye Skylab'a 60 amarlk bir dolap da yerletirilmitir. Eer 1968'de yaynlanan Tanrlarn Arabalar adl kitabmda, 1973 yl iin byle bir Skylab'dan sz etseydim, kim bilir neler sylenirdi hakkmda! Gne sistemimizi terk edecek ilk uzay a rac Jpiter-Sonde Pioneer F. Cape Kennedy' den belki 100 milyon yl srecek olan yolculu una balamak iin frlatlmtr. Yaklak ola rak 360 gn sonra, 1973 ubat ay sonlarnd Pioneer F, galaksimizin en byk gezegeni o

lan Jpiter'i (Ekvator evresi 143640 km.) geecektir. Jpiter, gezegenlerin hepsinden daha byktr. Ondan sonra, Pioneer F, gne sistemimizden ayrlacaktr. Toplam arl 300 kg. olan bu.aracn frlatlmas, uzay yolculuu teknii iin bir sansasyon olmutur: Pioneer F, Jpiter'in yanndan balistik eriye tam olarak ulaabilmesi iin, hz saatta 52.000 km. olan katl Atlas-Centaur-Roketi'nin ucunda frlatlmtr. Bu yolla, tm hz rekorlar krlmtr. Pioneer F'in gvertesinde teknik bir yenilik vsrdr. Gne n Jpiter'in yaknlarnda, dnyadakinin yirmide biri orannda olduu iin, s-raca gne enerjisini toplayan, gne akleri monte edilmitir. lk kez Pioneer P, iin, kk bir atom enerjisi dzeni yaplmtr! Bu dzen Plutonium-238 Dioxide ile alacak ve elde e-dilen enerji, 28 Billiarden (= 1015) km. uzaklktan yeryzne telsiz sinyalleri iletmeye yetecektir. Bence Pioneer F'in gnderecei l deerleri o kadar nemli deildir, beni asl ilgilendiren Pioneer F'in gvertesindeki almin-yum-altn plakettir. Amerikal uzay fizikisi ve exobiyolog Carl Sagan (Cornell niversitesinden) ile USA uzay aratrma merkezinden Frank Drake, NASA'ya baka gezegenlerdeki yaratklarn belki de Pioneer F'e rastlayabilecekleri dncesini kabul ettirmiler ve araca 15,20-X 29 X 1,27 cm. boyutlarnda, altn kaplama bir plaket yerletirmilerdir. Plaketteki metin, bildiimiz dnya dillerinin hi biri ie yazlmamtr; nk yabanc ge-

zegenerin akll yaratklar, yzde yz kesinlikle metni anlayamayacaklardr. Bu nedenle Saar ve Drake btn akll yaratklarca anlalabilecek bir izgi dili bulmulardr. Plaket, ne konuda bilgi verecektir? Pionner F'in nereden geldiini, kim tarafndan uzaya frlatldn, ne zaman yola ktn anlatacak, geldii plaket hakkndaki bilgilerle dier baz bilgileri verecektir. Resmin altnda gne ve onun yeni gezegenleri gsterilmitir. Gezegenlerin gnee o-lan uzaklklar, iki rakaml say sembolleri ile belirtilmitir. Szgelii Merkr'n gneten u-zaklmn on birim uzaklkta olduu 10 10 olarak gsterilmitir. O halde dnya, gneten 26 birim (= 10 0 10) uzaktadr. Bu say sistemi, ussal yolla yaplm tm elektronik beyinlerin dili olduu iin, yabanc yaratklar tarafndan daha abuk., anlalabilecektir. Resmin sanda Dnya-Jpiter uu rotasndaki Pioneer F'in tasla izilmitir. Bu taslan nnde plak bir adam ve plak bir kadn

durmaktadr. Adam, bar iareti anlamnda sa elini hayava kaldrmtr. Resmin sol ikinci yars, 14 izgi ile gnein pozisyonunu, gnein pozisyonu sayesinde aracn gerek hareket tarihini, gerekse geldii yeri say sistemi ile aka ifade etmektedir. Bu bilgilerin zmlenmesinde, anahtar olarak sol st kede, tm dnyalarda daima ayn yapya sahip olduklar kesinlikle bilinen hidrojen atomu izilmitir. Bununla, yabanc, akll bir yaratk (ayet teknik dnceye

sahipse!) kadnn boyunun ne kadar olduunu bile hesaplayabilir. New York'ta Dr. Frank Drake ile buluup levhay neden altnla kapladklarn sordum: Uzay arac teorik olarak 28 Billiarden kilometre yol alabilecektir. Bu 3000 k yl yoldur. (In bir ylda katettii yol 9,461 trilyon kilometredir). Plaketimizin bu uzun yolculuktan sonra herhangi biri tarafndan anlalmasn istiyorsak, anmalara kar dayankl bir maddeden yaplmas gerekliydi. En ucuzu da altn kaplamal alminyum oluyordu. Plaketteki bilgiler kimin iin? Aracn yerini bulup onu incelemek iste yen herhangi bir akll yaratk iin. Saan ve ben, bunu yalnzca uzaydan gelecek iaretleri beklemeyen, daha ok uzaya bilgiler gnderen gelecek uygarln umut dolu bir iareti olarak deerlendiriyoruz. Saan ve Drake'nin giriimi, uzak gezegenlerdeki bilim adamlar iin gerek bir anstr. Peki Pioneer F'deki plaket iki rakaml say sisteminden anlamayan, computer tekniinden habersiz bir kltrn iine derse ne olacak? Tanmadmz o uzayl kardeler, bu alminyum altn plaketi gkyzndeki tanrlarn bir hediyesi olarak m niteleyecekler? Ya da ocuklarna buna benzer resimleri nasl yapabildiklerini mi retecekler? Bu plaketin taklitlerini yapp tapnaklarna m asacaklar? Orada

da gnn birinde arkeologlar bunlarn dinsel trenlerde kullanlan birer eya olduklarn m savunacaklar? Kim bilir, Cape Kennedy'den frlatlan bu plaket, daha nelere konu olacaktr? 1972 ylnn bilim adamlar iki plak kopyamz izgi ve dairelerle parlayan bir yzey zerinde yolluyoriarsa, neden baka gezegenlerin yaratklar, bizden 3000 k yl uzaktaki bir yerden, bizimkine benzer eliler yola koymu olmasnlard? Pioneer F'deki plaketi, n-kalarn altn plaketleri yanna koyup mercek altnda karlatrdmda kendi kendime, neden bu daireler, izgiler, kareler, noktal izgiler uzay a insannn gzleriyle incelenmiyor artk, diye soruyorum. Belki bu tablolar da zebiliriz. Bir baar ans iin bu zahmete demez mi? Tanrlarn Arabalar adl kitabmda k hznn en st derecede bir hz olamayacana deinmitim. Bu grm, byk bir sessizlik iinde dnlmt. Einstein'n ktan daha hzl bir eyin olamayacan kantladn herkes bilir. Einstein, n evrensel bir deimez olduunu, fakat formlndeki t = zaman faktrnn gz nnde tutulmasn ileri srmtr. Szgelii, bir roket iindeki zaman, hareket durumuna gre daha hzl ya da daha yava gemektedir. Uzaklklar deimektedir, o halde,

k hznn en st hz snr da deimektedir. Ik hznn altnda hareket eden bir cismin belirli bir enerjiyle hi bir zaman k hznn stne kamayacan her zaman iin kantlayan relativite teorisine kar hi bir ey syle-nememektedir. Peki sonsuz bir enerjide durum ne haldedir? Bugnn fizikileri ve astronomlar, k hznn, btn hareketlerin son basama olmadn gerekten kabul etmektedirler. Amerika'-daki Princeton niversitesi Profesr Dr. Y.A. Wheeler, genel relativite teorisini ok iyi bilen ve hidrojen bombasnn mucitlerinden olup hayalci biri deildir. Wheeler, iinde zamann ve k hznn deerlerini yitirdii bir -Sper Mekn- modeli yaratmtr. Ne denli akl d grnrse grnsn, bu sper mekn iinde uzay gemileri hi zaman kaybetmeksizin istedikleri yerde olabilmektedirler. Bu, teorik olarak, yldzlar aras yolculuk yapacak gemiler iin tm olanaklarn var olduu anlamna gelir mi? Belki de. Gelecekte, bir sre sonra. Tachyon, luxon ve tardyon denilen atomdan kk paralarn bulunuuyla, fizik dnyasnda yeni bir safha almtr. Btn bu paralar kendi inertial sistemleri iinde ktan daha hzl hareket etmektedirler. (nential sistem, iinde, enerjiyi yenecek g tamayan fakat bir ktlenin dinlenme halinde bulunduu ya da tekdze hareketler yapt sistem demektir.) Tachyonlar, Luxonlar ve tradyonlar srekli olarak, k hzndan stn bir hzla hareket e9

derler. Bylece, imdiye dek yaplan enerji hesaplar, bu paracklar iin geerli deildir artk. inde k hznn en st hz olduu dnyamz, bir intertial sistemdir. Tachyonlarn, Ju-xonlarm ve tardyonlarn dnyas ise, sahip olduklar k hz stndeki hzlar ile, baka bir intertial sistemdirler. Bunu gnmzn fizikileri bilmektedir. Ayrca astronomlar da hzn son snrnn k hz olmadn bulmulardr. Y. S. Ailen ve Geoffrey Endaen'in bakanlndaki Oxford niversitesinden bir ngiliz aratrma grubu, be yllk almadan sonra, Boa burcunun yldz tablosundaki, elektromagnetik alanlarn, saniyede 600.000 km. hzla hareket etmeleri gerektii sonucuna varmlardr. Ik hzndan iki kat daha hzl bu bulutan, ilk kez haber veren A-merikan fizik meslek dergisi NATURE olmutur . Ancak yeni bulgular da sonsuz hzlarn olasl iin ilk belirtilerden fazla bir ey deildir Atomun bir kimyasal elementin zellii ile en ufak para olduunun anlalmas daha ne kadar oldu? Her maddenin akl almayacak derecede saysz atomlarn bir araya gelmeleriyle olutuu bilgisi ne denli eskidir ki? Nobel dl kazanan Niles Bohr (1885-1962) ancak 1913 ylnda atom modeli ile (Borsche'nin modeli) modem atom teorisinin temelini atmtr. Atom ekirdeindeki ntron ve protonlarn birleme enerjisinden kazanlan enerji endstriyel amalarla kullanlmaktadr Ve atom ener-

jisi tek bana dnya enerji ihtiyacn karlayabilecek gtedir Amerika 1952 Kasm'nda Maral adalar blgesinde ilk hidrojen bombasn patlatt zaman mantar grnmyle bar yararlanmay daima glgeleyen atom enerjisi retiminin fiziksel bir dncenin gereklemesi sonucu olduuna insanlk korkuyla i-nanmak zorunda kalmtr. Yakn tarihlerden alnan bu rnekler, ilk bulularn, ksa srede hayal rn olmaktan kp gerekteki yerlerini nasl bulduklar konusunda birer delil olmaldr bize. En azndan, ktan daha hzl paralarn bulunmasyla yldzlar, bize biraz daha yaklamtr...

topik roman yazarlarnn duvarlarda delikler aan, silhlar ve insanlar eriten, n tabancal esrarengiz gleri yaratmalar, uzun zaman ncesinin rnleri deildir. Bu nlar, bugn vardr ve her ocuk, onlar Laser nlar adyla bilir. Btn gizlilik bir kristal kullanarak radyasyon meydana getirmek yoluyla, n yaylmasn salayacak arac bulabilmektedir. Hzla ilerleyen teknik, nceleri yararlanlan yakut talarn yerine baka kat cisimler getirmi, hatta srekli n veren gaz karmlarn kullanmaya balamtr. Bir laser nna, bir mercein odak noktasndaki s, o derece artmaktadr ki, ergime noktas ok yksek metalleri bile buharlatrmaktadr. Mikroskobik ince noktalardan oluan bu nlar, yalnzca astronomi drbnlerinin k gcn arttrmada, radyo balantlarnn daha gl salanmasnda deil,

yava yava saat fabrikalarnda ok ince metaller zerine minik delikleri amakta da kullanlmaktadr. Gz ameliyatlarnda dalan a tabakasnn birbirine yaptrlmas iin laser nlarndan yararlanlyor. Dou'da ve Bat'da laser silhlarnn, toplarnn denendii artk bir sr olmaktan kmtr. Ama laser nlar fikri, aslnda yeni bir ey olmayabilir mi?... Musa'nn ikinci kitabnda (Blm 17, satr 11-14) bir laser nl silhtan sz edildii kansndaym: ...Ve Musa, Aron ve Hur tepenin stne ktlar (11). Musa kolunu havada tuttuu srece, srail stnd; indirdiinde Amalek stnl almt (12). Fakat Musa'nn kollar a-rlamt. Onlar bir ta alp getirdiler ve Musa tan stne oturdu. Bu srada Aron ve Hur iki yandan onun kollarna destek oluyorlard. Bylece Musa'nn kollar gne batncaya dek duraan kald. Acaba burada ne olmutu? Amalek'lere kar yaptklar savata srail'-liler, Musa'nn dan stnde kollarn havada tutabildii srece yenebiliyorlard. Fakat yorgun sava bakann yalnzca kollarn kaldrmas, yardmclarnn kollarna destek olmas da yetmiyordu. Bu nedenle Musa'nn, elleri stnde savan gidiini deitiren, olduka ar bir eyi tuttuunu sanyorum. zerinde bulunduu dadan, savan olduu yere tamamen hkimdi. Musa, n saan silhna dokunduka, adamlar Yeniyordu. Kollarn indirince (silahn da tabii)

Amalek'ler eski moda silhlar ile saldrya geiyorlard ve baarl oluyorlard. Benim bu dncelerim, ayn kitabn dokuzuncu satrnda gl bir destek bulmaktadr. nk orada Musa'nn elinde Tanrnn ubuu ile dan tepesinde durduu sylenmektedir! Durum byle olunca Musa'nn yorulmas ve n saan silh indirmesi ile, savan srail'lilerin aleyhine dnmesi ussal deil mi? Yldzlara Dn adl kitabmda Paskalya Adasndaki bir petrogliften sz etmitim. Bu yar balk, yar insan grnmnde garip bir ekildir. Bu arada teknikle ilgilenen bir okurum (Horst Haas) bu eklin Stavs In motoru olabileceine dikkatimi ekti. Figrn ba ksm, hava girii olarak kabul edilebilir. Yakt giri blm, yanma ve basn odalar klerek yksek gaz hznn k azna gittiini gsterebilir. Ayrca yldz ekli de ateleme iin bir sembol olabilir... Bu ekil, bir STAU-!n-Jet motoru'nun stilize edilmi grnmne benzemektedir. izim, tm ile aerodinamik ekle uymasa bile diye yazyor Horst Haas Nazca dzlndeki ini pistinin tam lm ile, belki daha aydnlatc bilgiler alnabilir. unu sylemek istiyorum: Arkeologlar, teknik okullardaki arkadalarna bu konuda akl vermelerini rica etseler artk.

Paskalya adas, bir sr bilmece dolu k-

k bir ada olarak kalmaktadr. Orada inceleme yapmaya deer! Phantastigue ile de Paqves adl kitabnda bir kazdan sz eden Francis Ma-ziere, ilgin bir ba bulunduunu yazmaktadr. Tm heykellerin balar sakalsz olarak grnrken, bunda sakal vardr. Gzler, bcek gzlerine benzemektedir. (Bu tr gzlere JaponDou plastiinde rastlanr). in asl ilgin yan, batan frlayan iki ubuktur. Biri kar da bunun boynuzlu bir hayvan ba olduunu iddia etmeye kalkarsa, boa zahmet etmi olur; nk Paskalya adasnda boynuzlu hayvan hi yaamamtr. Tarihncesi heykeltralar, onlara bakp da bir adama boynuz takacak rnekler, den yoksundurlar! Ama tarihncesi sanatlarn hayal gcnden yoksun olduunu sylemek yanl olur, nk evrenden kendilerine gelen tanrlarda grdkleri antenleri izmeye almlardr. Louis Pauwels ve Jacques Bergier, dnyann eitli kelerinde insan d yaratklara ait, teknik donatml giysilerin bulunduunu aklamtr. in Halk Cumhuriyeti'ndeki Hunan Dalar'nda dalg ya da uzay giysili, fil hortumlu granit kabartmalara rastlanmtr. Hortumlarn maske uzantlar olup olmad tartlabilir. Buluntular M.. 45.000 yllarna ait olduu iin yorumcular bu fikri ok soyut bulacaklardr. Bylesine rneklerin bir zamanlar yabanc astronotlarn dnyay ziyaret ettikleri dncesini ortaya karmas onlar huzursuz etmektedir. Delhi'de, bileiminde fosfor ve kkrt bulunmad iin, anmayan eski bir direk vardr. Bu tr eylere, yalnzca Dou lkelerinde mi rastlanyor? Hayr. Bonn'dan birka kilometre batdaki Kotten ormanlarnda bir demir direk vardr. Dr. Harro Grubert'in bana anlattna gre, o evrenin halk, uzun sreden beri buna Demir Adam demektedirler. Demir direin toprak stnde kalan ksm 1,30 metredir. Fakat eitli manyetik diren llerine gre yer altndaki ksmnn 28 metreyi bulduu sanlmaktadr. Toprak dndaki ksmn yzeyi-de hafif bir anma vardr, ama pas izine rastlanmamaktadr. Tarih belgelere gre 14. yzyldan kalma bu direk bir ky snrn saptamak-taym. Direin hemen yaknnda, Romallarn su kanallar kalntlarna benzeyen tatan kanallar vardr. Bu kanallar Bonn-Eyfel, ya da EyfelBonn dorultusunda olmayp, tersine demir diree eit bir a oluturmaktadrlar. imdiye dek hi kimse bu uzun dikdrtgen demirle ne yapacan bilememitir. Oysa ayn blgede demirden anlayan bir sr insan vardr. Maden bilimcileri, zahmet etseler de, Hindistan'a gidip oradaki demir direkle Kotten ormanindaki demir direin ayn bileimde olup olmadn kontrol etseler nasl olur acaba? Sonra Kotten ormanindaki demir direin bir snr ta nitelii tad fikrine de katlmyorum. Madem snr belirliyor, neden yerin 28 metre dibine gml olsun? Orta Avrupa'da Tanrlarn ziyareti

iin bir hedef olabilir. O zaman bu Demir A-dam daha baka bir anlam kazanr... ^ Salzburg'da da ender rastlanan bir ey vardr! Bu konuda Johannes V. Butlar, yie demektedir: - Dr. Gurlt'un kare prizmasnn srrn kim zebilir? Bu garip cisim, milyonlarca yl iinde sakl kald nc jeolojik dnemden kalma kmr bloklarndan kartlmtr! Hemen hemen tam bir kare prizma olan cisim, 1885 ylnda bulunmutur. Sert kmr-ni'kel-elik karmndan olumu, 785 kg arlndadr. Doal pirit haline getirmek iin, bileimindeki kkrt oran ok azdr. Ve bilim adamlar prizmann nereden geldii konusunda gr birliine varamamlardr. 1910 ylna dek Salzburg mzesinde saklanan prizma, daha sonra garip bir biimde

ortadan kaybolmutur. Bilmece stne bilmece! Mademki bu prizma nc jeolojik dnemden kalma.yleyse bir soru yneltebilirim: Maymunlar eliin nasl elde edileceini biliyorlar myd? Nevada'daki Fisher Canyon'da, bir kmr damarnda bir ayakkab izi bulunmutur. Ayakkabnn izi o kadar aka belli ki diyor Andrew Thomas Kaln diki izleri bile grlmektedir. Bulunan izin ya, 15 milyon yl olarak tahmin edilmektedir. Oysa insan bu tarihten 13 milyon yl sonra yaratlmtr. Ya da baka bir deyimle, ilkel insan yaklak olarak iki mil

yon yl nce ortaya kmtr ve ilk ayakkaby 20.000 yl nce giymitir! yleyse bu ayak izi kimin olabilir? Soruya ben de tahmin cevaplar verebilirim: Ya maymunlar ayakkab yapmlard, ya da milyonlarca yl nce dnyamza, yry yapan ve ayakkabnn ne olduunu bilen, onlar kullanan yaratklar gelmilerdi... 1972'de ngiliz arkeologu Profesr Walter Bryan Emery, Msr'daki yeralt tnellerinden Sakkara'da, kire tandan bir para bulmutur. ncelemeci, bu ta dikkatle paralarken, Gne Tanrs Osiris'in kk bir heykeli ortaya kmtr. Profesrn vcuduna birdenbire bir darbe inmitir. Kalp krizi. ki gn sonra Kahire'deki bir klinikte len Profesr Firavunlarn lanetledii yirminci kurban olmutur. Ayrcalksz olarak bu tr olaylarla ortaya kan garip lmlerin arkasnda imdiye dek yatan yabanc g nedir? nsanlar bu Allah'n bels artklara dokununca, imdiye dek ne olduu anlalmayan enerji trleri mi harekete geiyor? Ancak son iki yl iinde, 20. yzyln bandan beri Kahire Mzesinde duran mumyalarda, rntgen nlar yardm ile garip cisimlerin saptand dnlrse, bu tr bir dnce speklasyonu olduka derin bir anlam kazanmaktadr. Michigan'n Ann Arbor kentinden ve bir arkeologlar grubunun bakan olan James Harris'in, United Press International ajans ta-

rafndan yaynlanan bir haberinde yle denmektedir: I. Seti'nin (lm M.. 1343) sol koltuk altnda, rntgen nlar ile kutsal bir gz olduu saptanmtr. III. Tutmosis'in (lm M.. 1447) sa koltuk altnda aratrmaclarn altn bro adn verdikleri teknik bir ara vardr; Kralie Notmet'in gsleri stnde drt kk heykel ve oval bir ta bulunmaktadr... Tm bunlar, mumyalar kaln, siyah ve re-ineli bir macunla kapl olduklar iin, grlemiyorlard. Arkeolojiye mutlaka mcevherler <f>-dyla geen bu teknik aksesuvarlar, ancak rntgen nlar yardm ile ortaya karlmtr. James Harris'in bildirdiine gre Kahire'deki yetkililer imdiye dek bilinmeyen buluntularn, mumyalardan kartlp kartlmamalar konusunda karar verememektedirler. Oysa aratrmalarn, tm teknik olanaklarla srdrlmesi arzulanmaktadr. Belki de i organlar alnm olan vcut boluklarna kk teknik aletlenn neden yerletirildii bilmecesi iin, bilim bir zm bulabilecektir... Hatta firavunlarn lanetinin ne olduu da anlalacaktr belki... Firavunlar, Nil nehri kylarnda piramitlerini kurarken, Avrupa tarihi balamamt bile. Avrupa'da ilk yap, megalitlerden yaplmtr. Bu ta yaplarn en nls ngiltere'nin Stonehengs kentinde olup dnya turistlerinin hedefi halindedir. Byle 400 megalitik yapy

inceleyen Ox-ford'tan profesr Alexander Thorn, Welt am Sonntag Gazetesi'ne yaptg aklamada lk ta devri insannn astronomi ve geometri

konusundaki bilgisi inanlmayacak derecede byktr demitir. Thom, bu yaplardan birkann Ay gzlemevi olduunu ve ta devri insanlarnn, baz sonular nceden hesaplayabildiklerini saptamtr. Demek ki, M.. 4000-1800 yllar arasnda yaayan ilk ta devri insanlar, Ay'n gnlk hareketlerini tam olarak, en ince detaylarna dek inceleyebilmektedirler! Bu kaybolan bilim, 3000 yl sonra yeniden can-landrlmtr. Yaplan aratrmalar ve Profesr Dr. Rolf Mller'in incelemeleri, ta devri insanlarnn yldzlara ynelik yaplar yaptklar ortak sonucuna ulamaktadr. Oysa bizler okullarda, ta devri insanlarnn Balta yapabilmek iin talar deldiklerini, ilk ba ate tanda bilediklerini, hayvanlardan ve bitkilerden yararlanmaya baladklarn, maaralardan kp ilkel evler yaptklarn renmitik. Okul retileri, bylesine gelimi bir kltrn verileriyle nasl badar!? Yoksa maara insanlarnn ok akll bir retmenleri mi vard? Var idiyse, retmenler nereden gelmilerdi? Bu tr anlamszlklara sk sk rastlanmaktadr. Dnyamzn tropik ve subtropik blgelerinde binlerce yldan beri bilinen ok deerli bir besin maddesi vardr: Muz. Hint efsanesi bir Kandali'den (Muz fundal) sz etmektedir. Kandali, insanln en yce ruhu ve koruyucusu olan Manu tarafndan, dnyadan daha ileri bir uygarla sahip yabanc bir yldzdan getirilmitir. Fakat bir muz fundal ya da aac

yoktur! Muz, yllk bir bitkidir. Kendi tohumu ile deil, alanma yoluyla oalr. Bu bakmdan bir problem olan muza Gney Denizi'nin ssz adalarnda hl rastlanmaktadr. nsanlk iin yararl bu besin maddesi nasl olumutur? Tohumu olmad halde tm dnyaya nasl yaylmtr? Yoksa Manu'lar, muzu baka bir gezegenden mi getirmilerdi? Bolivya'nn Titicaca glndeki kam adalarnda, kendi halknn nka'lardan daha eski bir topluluk olduunu, beyaz insanlar yaratan gkyznn babas To Ti Tu'dan da nce var olduunu iddia eden Uro'lar vardr. Uro'lar, insan olmadklarn, nk kanlarnn siyah olduunj, dnya daha karanlklar iindeyken yaadklarn kesinlikle sylemektedirler. Biz teki insanlar gibi deiliz, nk baka bir gezegenden geldik. demektedirler. Saylar ok az olan Uro'lar, evreleriyle hi bir iliki kurmak istememektedirler. Baka olularn, baka bir gezegenden geldiklerini inatla savunmaktadrlar... Harvard Peabody Arkeoloji Mzesi'nden Dr. Alexander Marschak, binlerce kemik ve fildii paralarn, zerlerinde tamamen ayn noktalar, zikzak izgileri, daireleri bulunan talar incelemitir. imdiye dek bunlarn ss olduklar sanlmaktayd. Oysa Marschak, Bunlar, ssten ok yazya benzemektedir. Ayn safhalar ve yldzlar hakknda bilgi veren yazlar. ncelenen cisimlerin tm ayn zamandan, yani M. . 10.000 - 3.000 yllarndan kalmadr diyor. Pe-

ki. ama bu da ne demek oluyor yine? Ta devri insanlar neden astronomik iaretlerle u-rasnd? Avlanarak beslenmelerini salayabii-mek iin yapacaklar bir sr ileri vard hani? Yoksa yeteneklerinin dnda olan byle bir grevi yapmak iin emir mi alyorlard bir yerden? Evrenden bekledikleri bir ziyaret iin kendi kendilerine notlar m tutuyorlard? Neredeyse yazmaya utanyorum, ama Mek-sika'daki Tulum kenti Freskler Tapna'nda, Maya arkeologlar (Rerfield, Landa, Cogolludo ve Roys) Ar Tanrlar n bulmulardr. Literatrde Ar Devleti ve onun derecesi hakknda hi bir sz gememektedir; fakat Ah-Muzen-cablarn dierleri zerinde egemenlik kurmu byk arlar olduuna deinilmektedir. Ar Tanrs kabartmalarnn bildiimiz arlarla en ufak bir benzerlii bile yok ayrca! nnde tuttuu ellerine dmen kollar yakan bu yaratn (Ar olmad bir gerek) ayakkabl ayaklar, sanki bir ayak pedaln kullanyor grnmndedir. Ar-Tanrs'nm evresinde, yine ar kovanna uygun dmeyen bir sr teknik detaylar vardr! Bu yaratn bir ar olduunu iddia eden kabilir mi ortaya? Sanat ynnden stn yeteneklere sahip Mayalar, isteselerdi, arkeologlar iin, bugn bile vzltlarn kulaklarnda duyabilecekleri Ar-Tanrlar yaratrlard! Madrid'teki Codex Tro - Cortesianus'ta da bir Ar Tanrs vardr. Buradaki irkin yaratk karn st umaktadr. Srtnda yine klasik g-

rnml, geni bantlarla bir ateleme fitiline bal bombalar tamaktadr. Haydi, diyelim ki, bu Madrid'teki Ar Tan-rs'nn srtnda tad eyler bomba deil de kanatlardr. yi, ama ar kanatlan ne zamandan beri bomba grnmndedir? Aka sylemek gerekirse; Ar tanrlarnn, Maya literatrnde teknik bir canavar olarak homurdanmalarn ben anlayamyorum! Dr. Carl Saan birka yl nce komu gezegenimiz Vens', atmosferine uzay gemilerinden pskrtlecek yzlerce tonluk mavi yosun (Cyano Phyceae) ile, insanlarn yaayabilecei bir ortam haline getirmeyi nermitir. Mavi yosunlar, scaa dayankldr; korkun bir hzla oalabilme ve bol miktarda oksijen retebilme yeteneine sahiptir. Saan, Vens atmosferinde oalacak oksijenin, gezegen yzeyini soutacan ve bylece ksa sre iinde oluacak frtna ve yamurlarla, Vens toprann verimli hale gelebilecei grn savunmaktadr. Uzay fizikisi Saan, doru iz zerinde gibi grnmektedir: Gney Afrika'da-ki Transvaal'de 3,5 milyar yl ncesine ait eski ta damarlarnda, dnyadaki en eski canllarn kalntlar bulunmutur. Bu canllarn gelime dnemleri mavi yosunlarnkine benzemektedir. Oysa 3,5 milyar yl nce, gezegenimizde henz organik bir hayat yoktu. Giessen niversitesi'n-den paleontolog H.D. Pflug, hayatn dnyadan daha eski olduunu kabul etmektedir. Acaba bizim mavi gezegenimiz de, mavi yosunlar pskrtlerek mi

gelecek bir hayat iin elverili duruma getirilmiti? Peki bu biyolojik deiim dncesi nereden geliyordu?

Be yl nce Amerikal ve ranllardan oluan bir grup Kerman'n 250 km. gneyindeki Tepe Yahya'da kazlar yapmtr. Tepe Yahya'nn sakinleri, buray aa yukar zaman dnm srasnda terk etmilerdir. Antropolog kar koca C.C. ve Martha Lamberg-Karlovsky, en az M.. 3500 yllarna ait, iinde arsenik bulunan bronzdan yaplm bir sr sanat yaptlar ortaya karmlardr. Ta devri ile demir devri arasndaki bronz devrinin madenleri, bakr, kalay ve kurundur. Arsenie doada kobalt krklarnda, ya da baka elemenlerle birlikte rastlanr. Bronz bileimlerinden arsenik elde etmenin ilkel insanlarn ii olduunu kabul etmek biraz zordur. Fakat onlara bu ii reten usta aranrsa... San Salvador'daki Springensguth ailesinde eski bir Maya ksesi grdm. Bu ksenin stndeki Maya-Kadn'nn srtna bal bir uu arac vardr. Kadnn belinde ok geni bir bant grnmektedir. Bu ksenin stndeki figrn hemen hemen benzeri, stanbul'daki bir mzede bulunan bir vazoyu sslemektedir. Madrit'-teki Amerikan Mzesinde Nazca-Kltrne ait bir vazo bulunmaktadr. 17 cm. ykseklik, 8 cm. genilikteki vazoyu dierlerinden ayran zellik yalnzca bu vazo stnde, belinde geni bir kemer olan bir ana tanrann, (bir kadn astronotun) oluudur. Omuzlarnda ve kalalarnda

iki kemer daha vardr. Kemerlerin yannda, tabi ki srtnda da uu arac yer alyor. Tek kiilik uu arac Roket Belti anmsarsak, bu roketin dnyamzda epeyce izler brakt grlyor. Amerika Uzay Dairesi'nin emri ile profesr Ruth Reyna, Hint Sanskrit metinlerinin yorumuna dayanan bir rapor kaleme almtr. Bayan Dr. Reyna'nn verdii bilgiye gre Hintliler M.. 3000 yllarnda Vens' tehdit eden bir tufan nlemek iin uzaya gitmilerdir. Sanskrit metinleri Pencap niversitesi'nde sergilenmitir... Bir Tatar^Fin halk olan ve Rusya'da Orta Volga'nn iki yakasndaki blgede yaayan uvalarn says bugn 1,5 milyondur. Burada konuulan halk dili Trke'nin kendine zg bir koludur. Brezilya'l nka Dili uzman Lubomir Zaphyrof, uvalarn dilinde hl yaklak olarak 120 birleik kelime olduunu saptamtr. Bu kelimeler 170 basit uvaa kelimeyle aklanmaktadr. Zaphyrof, bu kelimelerin nka mitolojisinde var olduunu da belirtmektedir. Birka rnek verelim: VRACOCHA = Uzaydan gelen iyi ruh KON TIKSI LLA VRACOCHA = imek gibi parlayarak uzaydan gelen iyi ruh, yce hkmdar. UVA = Iktan gelen tanr. uva dilini, buna ek olarak nkaca bilenlere Profesr Lubomir Zaphyrof'un adresini se-

ve seve verebilirim. Hepinize tek tek mektup yazmamak iin adresini yazyorum: Caixa Posta 16603 Sao Paulo, Brezilya. Unesco-Postas, 1972'de Amerikal arkeolog Manon Valentine ve sualt aratrmacs Di-mitri Rebikoff'un, Bahama'nn Bimini ve Andros adalar kylarnda yaptklar sansasyonel bir keif hakknda bilgi vermitir. Dimitri ve Rebi-koff, su altnda 70 ve 250 metre uzunluunda duvarlaryla, su alt yerleme blgelerine rastlamlardr. Suyun alt metreden daha aadaki derinliklerinde duran yaplar, 100 km. karelik bir alana yaylmaktadr. Birbirine paralel uzayan, 600 metreden uzun duvarlar vardr. 5 metre uzunluundaki bir tek tan 25 ton arlnda olduu belirlendi. Miami niversitesi bilim adamlar, bu sitenin M.. 7000 - 10.000 yllarndan kalma olduunu ve ya saptamasnn C-14 metoduna gre yapldn sylemektedirler! imdiye dek verilen arkeolojik tarihlere baklrsa, bu su alt yaplarnn, Bizeh piramitleri daha ortada yokken yapld anlalr. S-mer'lilerin Glgam destan da o zamanlar yoktu demektir! Rebikoff, Bahama'daki bu bulu esasl bir incelemeye alnrsa, bugn kanatlanan fantazinin gerek iinde grnmne kavusulabileceine inanmaktadr. Buluntularn birka 80 m. derinlie

kadar uzanmaktadr. Atlantis'in Atlantik'teki yeri saptanm mdr? Saptanmamsa hi amam buna... Los Angeles'teki bir kimyagerler toplantsnda aklama yapan Dr. John Lynde Ander

son, radyoaktif kmr izotobu C-14 ile yapt deneyleri, deiik biimlerde ve yzlerce organik maddede tekrarladn, fakat ayn nesne zerindeki sonularn birbirini tutmadn sylemitir. Arkeologlar iin C-14 metodu, cisimlerin yan belirlemekte hl tek yntemdir. Bu kadar kr, bu kadar inat nasl olunabiliyor? Alaska'daki Fairbanks'n kuzeyinde Yukon vadisinde son 15 yl iinde, yksek basn pompalar ve tarak makineleri ile yaplan altn ykama ilemi srasnda, topran derinliklerinden, uzun tyl, donmu mamutlar karlmtr. Hayvanlarn ikembelerinde yedikleri yaprak ve otlar hl durmaktaydlar. Gen hayvanlar, yallarn yannda yatyordu. Yavrular, annelerin yannda. New Mexico niversitesinden arkeolog Profesr Frank C. Hibben, Hayvanlarn bylesine birdenbire lmesine doada rastlanmamtr! demektedir. Yaplan incelemelere gre, hayvanlarn bir darbede ldrlmesi ve dondurulmas, ancak onlar hi deimeyen durumlarnda brakabilir. Yoksa, ok ufak da olsa bir deiime uramalar gerekirdi. Bunlardan baka Fairbanks yaknlarnda, tek bir bizon trne ait 1766 ene kemii ve 4838 orta bacak kemii bulunmutur.Burada, byle bir vah hayvan avn kim dzenlemiti? Otlamakta olan hayvanlarn bir saat iinde donmasna yol aan iklim deiikliinin nedeni nedir?

8 kasm 1968'de Bombay'daki Ta Mahal Oteli nnden, gneye, Kanheri'ye Malabar kylarna yakn yere gitmek iin taksi tuttuumda, turistik gsterilerin yapld bir yerde elenmek istemitim. Rehberlerde Kaya Tapnaklar ad ile geen 87 kaya maarasn grmek istiyordum. Fakat 15 metreye kadar ykselen katakomplarn evresinde dolatmda, komple evler gibi birka katl olan bu oyuklarn, dinsel trenlerden ok baka amalarla yapldn anlamtm. Dua edilen tanrlardan kap yerin dibine girmeye, oyuklarda mihraplar yapmaya gerek olmamal. Hayr, bu oyuklar, byk bir gten korunmak isteyen yaratklar yapabilir ancak. Byk koridorlarda yrdmde, granit stunlarn tad kabartmalarla ssl tavanlara hayretle bakyordum. Bu yaplarn ortaya k tarihinin de kesinlikle bilinmediini rendim. Budizm'den treyen bir dinin temsilcilerinden (Jaina'lardan), M.. 1500 yllarna doru yaplm olduu renilmitir. Ancak, dev yaplarn nedenlerini yine mitolojilerde aramak gerekmektedir. Efsaneye gre, Bat Hindistan'n en eski topluluu olan Ku-ru'larla yaptklar sava keybeden tanrlarn oullar, bu ta maaralara geri ekilmilerdir. Jainas, Sankritede Galipler anlamna gelir. Savata yenilenler akll olduklar iin tam zamannda, daha nceden hazrladklar maaralara geri ekildiklerine gre, sonunda yine galip gelmemiler midir? Olabilir, derim; nk Hint mitolojisi, kayalara alan oyuklarn, gk-

yznden gelen ve yaayanlar tehdit eden iddet ve tehlikelere kar koymak iin yapld zerinde srarla durmaktadr. Dr. Bernhard Jacobi, Tanrlar ok Sayda ken adl kitabnda, Dekhan platosundaki Jun-nar'da bulunan 150, Adschanta'daki 27, Ellara'-daki 33 Hint maara grubuna dikkati ekmektedir. Bu kitapta, hakknda birka ipucu verdiim bir kurgu sunuyorum: 1) Bilinmiyen bir zamanda galaksimizin derinliklerinde, insana benzeyen akll yaratk lar arasnda bir sava olmutur. 2) Bu sava kaybedenler, bir uzay gemi siyle kaarak kurtulmulardr. 3) Galiplerin dncelerini bildikleri in, onlara bir tuzak hazrlayarak varlklarn srdr mek amacyla -ideal- olmayan bir gezegene inerler. 4) Yenilenler, geldikleri gezegene oranla, hi de ideal olmayan Dnya gezegenini seer ler. Yeni atmosfer iinde, yeni hava karmna almcaya dek birka yl boyunca gaz maskele ri kullanrlar (Maara resimlerindeki miferler, donanmlar, maskeler bunlar gsterir). 5) Tm teknik olanaklara sahip takipilerin den kurtulmak iin toprak altna gizlenir, tnel sistemlerini yaratrlar. 6) Rakiplerini tamamen yanltmak iin g ne sistemimizin beinci gezegeninde (Dnya' da deil!) ifreli haber yayn yapan vericiler gibi teknik aletler kurmulardr.

7) Galipler, oynanan oyunu yutup tuzaa derler. Birka byk patlama ile 5. gezegeni parampara ederler. Bu gezegenin paralar:, gezegen zinciri arasnda dalr. (Gne siste mimizi gsteren haritaya gz atnca, bugnk drdnc ve beinci gezegenler olan Mars ve Jpiter'in arasnda bir boluk olduu grlr. Fakat buras tam anlamyla bo deildir. inde irili ufakl ta paralar yzmektedir. Bunlara: En Ufak Gezegenler Kemeri ad verilmektedir. Astronomlar tedenberi Mars ile Jpiter ara sndaki bir gezegenin neden patlam olacan dnmektedirler. Ben, gezegenlerin patlama dn, patlatldklarn iddia ediyorum!) 8) Galipler, sava kaybedenleri tamamen ortadan kaldrdklarn sanr, uzay gemilerini anayurtlar olan gezegene geri ekerler. 9) Beinci gezegenin ortadan kaldrlmasy la gne sistemimizdeki denge dzeni tamamen bozulmutur. Dnya'nn ekseni, birka derece eilmitir. Bunun sonucu olarak da, byk sel basknlar ortaya kmtr. Dnya'daki btn

toplumlarda sz edilen TUFAN bu nedenle mey dana gelmitir. 10) Sava kaybedenler, saklandklar birin ci snf katakomplardan kp, yeryznde akl l yaratmaya balamlardr. Molekler biyoloji bilgilerine dayanarak mevcut maymunlardan kendilerine benzeyen insanlar yaratmlardr. (Genetik kurallar, insann yaratlmas zerine efsaneler; Tanr'nn brahim'e ve dierlerine

kendilerinden sonraki neslin saysnn gkyzndeki yldzlar kadar ok olaca hakknda verdii sz v.s.) 11) Bir zamanlarn maluplar, imdi tanr lar haline dnm, insan rknn gelimesi, ykselmesi iin gerekli drty bulmulardr. Yarattklar canllarn kendilerine benzediklerini biliyorlar fakat daha da ileri gitmek istiyorlard. (Tevrat, I.II.6: Bu yaptklar iin balangc da ha. Artk yapamayacaklar ey yok demektir. Tanrlar, biyolojik yapya uymayan yaptlarn, kzarak ortadan kaldryorlard. nk insann yaratcs olarak, onun ilerideki gelimelerinden de sorumlu tutuyorlard kendilerini. 12) nsanlar, tanrlardan, onlarn cezalarn dan korkmaktaydlar. Ayrca tanrlarn oullar ve kzlarndan da ekiniyorlard. (Belge: Tanrlar Mitolojosi.) 13) Tm insan gruplar, artk tanrlarn ce zalandrmasndan korktuklar iin, belki de on larn verdii buyrua gre, talar daha 'kolay ilemeye yarayan, bugnn arkeologlarnn san dndan daha stn aletler yapmaya balam lard. 14) Gerekten de bugn dnya yuvarla zerinde yl getike, yeni yeni, Ekvator ve Pe ru'daki tnel sistemlerine benzemeyen, yeralt evleri bulunmaktadr. Bu insan kentlerinin bir ka elin eseri olduu aka ortadadr. Kusur suz teknik aralarla yaplm deildirler. nsan larn, evrenden gelecek tehlikelerden korktuklar

iin yaptklar 'korunaklar konusunda birka rnek verilebilir: Kolombiya'daki San Augustin kentinde, birbirine ara koridorlarla bal yeralt salonlar vardr. Meksika'daki Cholulada kilometrelerce uzunlukta yeralt tapnak salonlaryla labirent koridorlar bulunmaktadr.

 Trkiyenin DERNKUYU kentinde byk toplant salonlar ve ok katl evleriyle yeralt kentleri ortaya karlmtr. 15) nsanlarn, yani atalarmz, tm gleriy le yer altnda koruganlar yaptrlrsa, bunu ne elence iin, ne vah hayvanlardan korunmak iin, ne de kendilerine n kazandrmak iin yap mlardr. lkel aralar ve salt insan gc ile bu yaptlarn bitirilmesi yllar srer. Yabanc saldrganlara kar yaplm da olamaz, nk bu dmann iini kolaylatrrd. Yeralt kent lerine giden giri kaplarn kapatmalar ve iinkar korunmak! nsanlara havadan saldranlar iini kolaylatrrd. 16) nsanlarn yapt yeralt snaklarnn bir tek amac vard: Havadan gelen saldrganlara kar korunmak! nsanlara havadan saldrganlar kimlerdi? Bunlar bir zamanlar ziyarete gelmi olan tanrlar olabilir yalnzca. Tabi bu soukkanl kurgu yznden, bam her trl kritie hedef tutmaktaym. Ama altm byle eylere. Kzgnlklar, kritikler ve alaylar, Tanrlarn

Arabalar kitabmda verdiim HESEKEL metninden sonra olanlardan daha ok yere ykamaz beni. Bunu tekrar etmek zorundaym! HESEKEL'de yle denmektedir: 30. ylda, drdnc ayn beinci gnnde Chebar nehri kysnda, srgnlerin arasnda bulunduumda, gkyz ald... Kuzeyden gelen bir frtna grdm. evresi l l bir bulut, dinmek bilmeyen bir ate, atein ortasnda yanp snen bir parlt vard. Tm bunlarn arasnda yaayan drt varlk grnd. Her birinin drt yz, drt kanad vard. Bacaklar dzd, ayak izleri dana ayannkine benziyordu ve ayaklar parlak bir maden bigi ldyordu. Ayrca her birinin yannda yerde bir tekerlek grdm. Tekerlekler, sar yakut parltsmdayd, hepsinin de biimi aynyd ve sanki birbirlerinin iine girmilerdi. Hi dnmeden, drt yne de hareket edebiliyorlard. Tekerleklerin emberleri olduunu grdm. emberlerin evresi gzlerle doluydu. Canl yaratklar gittiklerinde onlar da yanlarnda gidiyordu. Yaratklar havalandklarnda, onlar da havalanyordu... nsanolu ayaa kalk! Seninle konumak istiyorum... Ve o harika ey kalktnda arkamda bir grlt duydum. Yaratklarn kanat sesleri, tekerleklerin sesleri ile mthi bir grlt halini alyordu. Hesekiel metninden burada kastl olarak verdiim blmde, birka sorunun zetini kartp bugnk uzay teknii bilgilerini formle etmeye altm. Yaptm bu modem yorum yznden, eletiri ve alaylar zerime ektim!

28 mart 1972'de Amerika'nn Huntsville kentinde F. Blumrich ile bir konuma yaptm. Avusturya asll mhendis Blumrich, on drt yldan beri NASA'da almaktadr ve teknik resim masas stnde gelecein uzay istasyonlarnn en ufak detaylarna kadar hesapland yap projesi blmnde grev yapmaktadr. Saturn V'in son konstruksiyon blmne de katlmtr. inde astronotlarn uzayda

haftalarca kalabilecei uzay istasyonlarn planlamaktadr. 1972 yl temmuzunda Saturn ve Apollo'daki almalarndan dolay Exceptional Service Medal almtr. Bu madalyay Nasa'da alan kiilerin says ok azdr. Bo zamanlarnzda Peygamber Hesekiel'in hayalleriyle urayorsunuz. Her eyden nce, sizin gibi nemli mevkie sahip biri na sl oluyor da bu konularla ilgileniyor? Ak sylemek gerekirse, protesto ar zusu ile! Tanrlarn Arabalar adl kitabnz, anlatlanlarn tmnn doru olmadn nce den bilen bir insann tutumuyla okudum. Sizin ne srdnz materyaller ynndan, haya tmn byk bir ksmn uak ve roketlerin ya plar ve hesaplaryla geirdiim iin, sz sa hibi olduum bir konuda Hesekiel'in hayallerin de belirtilen teknik tanmlamalardan kirka ipu cu elde ettim. Bir ncil kitab aldm, tmn oku mak istiyordum. Sizi birka dakika iinde r teceimden, iinizi bitireceimden emindim. Hakl olamazdnz anlattklarnzda! Dikkatle okuduumda, emin olduum eyler, ksa zaman-

da kesinliklerini kaybettiler. Birka dakika iin uraaym dediim konu, tm bo zamanlarm doldurur oldu. lk saata okuduum eyleri, bu arada en ufak noktasna dek inceleyip belgeledim. Dncelerinizde Peygamber Hesekiel'in kiiliine de yer verdiniz mi? Tabi. Hem de blmde: Kiiliinin tmn, haberci olarak kalitesini ve nc ola rak da tanmlanan olay gren biri olarak ince ledim. Verdii haberin geni, genel deerlen dirmesinde, kiiliinin etkisi var. Haberi veren kii olarak gzetledii bir olaya hkim. Olaya ka tlan biri olarak, O, olayn orta noktas my d? sorusunu cevaplandrmamza yardmc olu yor. Kendisi olayn orta noktas olmad iin, ikinci bir soru sorulabiliyor: Neden deil? Tevrat'a, srekli olarak, duman, grl t, ate, imek ve deprem gibi yan olaylar da beraberinde getiren TanrHnsan bulumala r, imdiye dek deogramlar olarak belirtilmi tir. Hesekiel'i incelediinize gre, onunla ya banc bir yaratk arasnda herhangi bir bulu mann olabileceine inanyor musunuz? nan yorsanz, hangi ipularna dayanarak? lk sorunuza vereceim cevap Evet olacaktr. Fakat ipucu szn kabul edemi yorum. Hesekiel'in tanmlad uzay gemisinin genel grnm, haberinden kartlabilir. Son ra, mhendis olarak, bu habere hi baml ol madan, ayn karakterdeki bir uu aracnn he

saplar yaplp gerekletirilebilir. Eer sonu,

yalnzca teknik bakmdan mmkn deil de, her bakmdan anlaml ve dnlebilir ise, ayrca Hesekiel'in haberindeki detaylar ve olaylar teknik sonularla kartlk ortaya karmazsa, uyuursa, o zaman ipularndan sz edilemez artk! Peygamber Hesekiel'in bildirdii konu lar zerine dncelerinizi ve hesaplarnz ak ladnz biliyorum. (Blumrich'in kitab 1973 ilkbaharnda Econ yaynevinde kmtr). Cis min boyutlar hakknda da, yaptnz hesapla ra gre, teknik olaslk var m? Bu konuda da ok ardm, ama olas lk ok byk! Byle bir incelemenin hesap ks m, balangtaki bilinmezlik nedeni ile parametrik olarak yaplmaktadr; yani, etki byk lnden bir dizi, basamak basamak deiiklik lere uratlmaktadr. Bundan baka, tekniin bu gnk durumunu aan, ksmen teoriden teye gitmeyen olanaklar da hesaba katmak gere kir. Hesekiel'in uzay gemisinin, ok inandrc boyutlara sahip olduunu ve bugnn insanl nn ancak 20-30 yl sonra kavuabilecei bir dneme ait olduunu anladm! Aratrmalarnzn sonularn, vaktin den nce renmek istemem, ama birtakm so rularn ak kalp kalmadn merak ediyorum. Bana hi olmazsa bunlardan ikisini syleyebilir misiniz? Memnuniyetle. Sorulardan biri aa yukar ayn deerlere sahip iki olanakla ilgili.

Hesekile'in anlattklar gerek bir hayal ile gerek bir olayn karm m yoksa Hesekiel gerekten grd bir eyi mi anlatmaktadr? Dier soru Hesekiel'in uurulduu tapmaklarn gerek durumlar ile ilgilidir. Sz edilen iki olanaktan hi birinin Kuds ile gerek bir ilikisi kurulamaz. Gerek durumun belirlenmesi tabi ki ok nemli olur. Sevgili Bay Blumrich, ussal hesap ve dncelerinizle Tevrat'tan yana olanlar (yal nz onlar deil!) oke edeceinizi biliyor mu sunuz? Bir okun kanlmazl kesindir. Ama

umarm, hesaplamalar ve yeniden yapm iin kullandm teknik esaslarn kitabmda bulun mas, bu okun sresini fazla bytmez. Sonu larn tm geliimini belirtiyorum. Kukusu olan, almalarm bizzat kontrol eder ya da ettire bilir. Kontrol hesab uzun bir i deildir ve bu nun iin de o byk okun imdiden atlatlm olmas gerekir. Baka are yok! Bir takm yre lerde bu gereklere allncaya dek bir hayli zaman geecei kukusuzdur. te burada DLERM gereklemitir! nl bir teknisyen, benim kurgularm belgesel olarak desteklemektedir. Dnmeye drten fikirlerimin, Blumrich'de olduu gibi, protestoya gtrmesini isterim. stediim eylerden biri de, o yksek burunlu bilginlerin, sisli gzlk camlarn kartp daha net gsteren camlar taktrmalar; Blumrich gibi fantazi dolu Dni-ken'in onlar gerein ta kendisine gtrecek yollar sunup sunmadn kontrol etmeleridir. ERRARE HUMANUM EST! ... dedirtiyor Sophokles (M.. 497 - 405) Antigone'sine. nsann, yarn koruyamayaca bir pozisyondan vazgemesi, o kadar zor bir i mi, ok mu ayp acaba?

YEDNC BLM

O YA DA TOHUM VE EVREN

KM YADA NE YARATTI EVREN?

Kim,

ya da ne yldzlar evrene

yerle-

tirdi? Evrende yldzlar birbirine arptrarak, gnete patlamalar yaratarak, tm galaksileri birbirlerinin iine koturarak elenen ve dnyalarn komuta kolunu elinde tutan kim, ya da ne? lk hayata nefes veren kim, ya da ne? Akll bir hayatn yaratlmasn; bizim biz olmamz iin, kim, ya da ne istemitir? Varolan her ey madem bir tek Tanr tarafndan yaratlmtr, o halde o tanrnn dil, her eye kadir ve iyi olmas gerekirdi; nk her eyi kendi isteine gre yaratmtr. . Bu yce Tanr, neden savalara, kan ve gz ya dklmesine izin veriyor? Madem bu Tanr dinlerin syledii gibi, her

eyi biliyor ve tm insanlarn kendisine hizmet etmesini istiyor; neden bir tek gezegende kendi adna kanl atmalara yol aan 20.000 din ve mezhebe gz yumuyor? Dinlerde belirtildii gibi, bir zamanlar insan olan ve bunun iin de insanlarn mutluluklarn, aclarn bilmesi gereken byle bir Tan-r'nn adna neden iki taraf arpmaktadr? Her eyi bilen, gren Tanr'nn, rahmetini, yalnzca kendi buyruklarn yerine getirenlere vermesi gerekmez mi? Hrszlar, reziller, soyguncular iyi zelliklere sahip kiiler gibi neden Tanr'nn Gne'i altnda yayorlar? Her eyi bilen, iyi Tanr, zenginlerin daha zengin, fakirlerin daha fakir olmasna nasl gz yumabilir? Tm insanlar onun ocuklar deil mi? Bu tek tanrl, akll yaamn anlam ne? 'Molekler biyoloji uzman ve Paris'teki Pasteur Enstits Mdr olan Jacques Monod, 1965'de Nobel dln kazanmtr. Yaynlad Raslant ve Zorunluk adl

kitabyla inanl dnyann dengesini bozmutur. Hatta, ateist solcular bile, Monod'un tezi karsnda arp kalmlardr. Monod, yaptnda btn yaam olaan yapan basamaktan sz etmektedir: 1) Dnyadaki canllarn ana kimyasal yaplarnn bileiminde Nkleotidler ve amino asitler bulunmaktadr. (Nkleitodler fosfor asidi, nuklein bazlar ve karbon hidratlarn bileimleridir. Bunlar hcre ekirdeklerinde grlrler.

Amino asitler yumurta aknn temel ta olarak nemli organik asitlerdir.) 2) Bu maddelerin temeli zerinde, ilk ce vap verici yetenekli makro molekller olumu tur. (Molekllerin yaplarnda bin ya da daha fazla atom vardr). 3) Bu snrsz yenilenebilen yapnn evre sinde teleonomik bir ara kurulur. Kendisini kendi iinde tutan ve ilk hcreye giden sistem dir bu. Monod, moleklar biyoloji ve genetiin en yeni incelemelerini bilmektedir: Milyonlarca yl nce, dnya atmosferine ve kabuuna metan gibi basit karbon bileikleri dmtr. Daha sonra su ve amonyak olumutur. Bu basit bileiklerden; ilk organizmann yap talarn meydana getiren nkleotidler ve aminoasitlerin de bulunduu saysz maddeler kmtr. Demek ki bu, kimyasal ve fiziksel geliimlerin, canl yaratklarn varlna bal olmad zamanlara ait bir olaydr. (Yldzlara Dn). Homo Sapienin gelimesine kadar olan ksa adm, evrim teorisinde ihtillci bir etki olmakszn, rahat bir geliim gstermitir. Mo-nod'un tezinin ana ekirdei, hayatn olumasnda en etkin olayn, yalnzca bir keze zg olduudur. nsan, snrsz evrende yalnz olduunu, bir raslant sonucu meydana geldiini artk bilmektedir. Kaderi ve grevleri hakknda hi bir zaman karar verilmemitir diyor Monod. Hayat, doann bir piyangosu mu? Ateist profesrn dnceleri bilimsel adan kusur-

suz saylsa bile, son olarak nemli bir soru yine cevapsz kalmaktadr: Hayat oluturan kimyasal maddeleri hazrlayan ilk g nedir? Hayatn mayasna katlan br maddeler nereden gelmektedir? Tabi ki atmosferden, diye cevap veriyor bilim adamlar. Fakat bu cevap, benim iin yeterli deildir. Merakl bir ocuk gibi soruyorum: Atmosfer nereden gelmitir? Dnya'nn yava yava soumasndan, olum. Peki, Dnya nereden gelmi? Gne'in bir parasdr. Peki, Gne nereden gelmi? Gne de Sanrtanyolu'nun bir paras

dr, olum. yi ama, Samanyolu nereden gelmi? Samanyolu, evrendeki dier samanyollarndan bir blmdr, olum. Peki, samanyollar nereden gelmiler? Bu konuda yalnzca teoriler var, o lum. Brksel'deki atom fizikisi ve matematiki profesr Georges Lemaitre, dnyalarn oluumu hakkndaki dnceleri birka tartmaya sokmutur. Milyonlarca yl nce evrenin tm materyalleri, ilk atom iinde skmtr. Molekllerin ekim kuvvetiyle ekirdee sk skya yapan bir madde kitlesiydi bu. Korkun gler ylesine oalyordu ki, en sonunda bu kitle patlam, milyonlarca paralara ayrlm ve sonsuz galaksileri oluturmutur...

Paris ve Londra'dan sonra Michigan ni-versitesi'ne gelen Rus fizikisi George Gamovv (1904), bilim dnyasnda ilgin formlleri ile tannmtr. Dnyalarn ve bununla birlikte tm hayatn oluumunun, o zamanlardaki bilimsel gre gre en akla yatkn teorisi olarak kabul edilen ilk patlama teorisini, Big-Bang patlamas kavramn, Gamovv literatre kazandrmtr. Bu tr bir yaratlmann byk bir patlama sonucu olutuu, tamamen inanhr bir dncedir. Big-bang teorisi, teki teorilere tercih edilmektedir. Bunu da, Doppler Etkisi denen zellii ile kantlamaktadr. Avusturyal fizik profesr Christian Doppler (1803-1853) 1842'de k olsun, ses olsun tm dalga olaylarnda kendi adn verdii zellii kefetmitir: Doppler etkisi, ses kayna ya da gzlemci hareket ettiinde, deien ton yksekliklerinden olumaktadr. Aradaki uzakln bymesi ile ses tonu kalnlamakta, azaldnda incelmektedir. Bu olay, yaklamakta ya da uzaklamakta olan bir lokomotif ddnde izlemek mmkndr. Ik dalgalarnda ise, k kaynann gzlemciye yaklamasnda, k tayfnn maviletii, gzlemc-den uzaklamas durumunda ise kzllat grlmektedir. Doppler etkisi ile tm yldzlarn hareket hzlar llebilmektedir. nk galaksilerin yldzlarnn ayn kimyasal yapda olduklar ve samanyolumuzdaki yldzlar gibi ayn fiziksel zellikleri tadklar kantlanmtr.

Bu kesinlik kazanan bilgiden hareketle uzay fizikisi Edwin Powel Hubble (18891953) 1929 ylnda Wilson Gzlemevi'nde kozmik sis ve yldzlar zerinde alrken, galaksilerin kzllklarnn bizden uzaklatka arttn kefetmitir. Stocholm Kraliyet Teknik niversitesinden plazma fizii profesr Hannes Alfen, Galaksiler, bizden kendilerine olan uzaklklar ile orantl bir hzla bizden uzaklamaktadrlar. demektedir. Ik kayna, k hznn yzde biri orannda bir hzla ( = hemen hemen 300.000 km/saniye) -zaklarsa, n frekans, yzde bir orannda klr. iirilmi, renkli bir ocuk balonu dnelim. Balonun iine krmz

tozlar atlsa ve balon iirilse, her krmz toz zerreciinin, yanndaki-lerden oranl bir hzla uzaklamaya balad grlr. nk balon itike her zerrecik, deeri tarafndan daha hzl itilmektedir. Bu toz zerreciklerinin, merkezde ne zaman toplu halde bulunduklar, hareket ettikleri ynden geriye hesaplayarak birbirlerine olan uzaklklaryla ilgili hz verilerinden anlalmaktadr. Kzllamaya gidi yntemiyle evrenin ya hesaplanm ve ortala-ms 6 i I e 10 milyar dnya yl olduu tahmin edilmitir. Bu hesaplamann kabul edilmesiyle Kaliforniya niversitesi'nin Astronomi Blm efi Georges Abell, 1971 kasmnda kendi dncelerini ortaya koyduunda, Yanlyorsunuz baylar! Birbirinden uzak sekiz galaksi ile yaptm 13 yllk gzlem sonucu, evrenin imdiye

dek sanlandan iki misli daha yal olduunu kantlayabilirim demitir. Big-bang! Evren, ya ykseltilerek hakaret edilecek bir bayan deildir. lk patlamadan bu yana ister alt, ister on, ister yirmi milyar yl gemi olsun, beni hi ilgilendirmez. Evrenin yal olmas, ilk hayatn nasl olutuunu aklamaz bize! Patlamalar sonucu ortaya kan renkli hava fiekler ne zaman frlatlm olurlarsa olsunla*", bundan daha nce bir eyin daha var olmas gereklidir. lk atomun patlamas, milyarlarca yldzlk galaksilerin oluumunu aklayabilir. Sabit fikirli doa bilimciler ve hatta filozoflar her eyin balangc olan atomun srrna istedikleri kadar girmi olabilirler. Ateistler, bizim adna Tanr dediimiz gcn varln istedikleri kadar iddetle reddedebilirler. Balangta bir yaratl vard. Eer yldzlarn hepsinin yap maddesi, ilk atomdan geliyorsa, tm galaksilerdeki yldzlarn ayn zellikleri tamas manta uygun olur; yani ayn elementlerden oluma zorunluu vardr. Ya kzltesi kaymayla Big-bang teorisi kantlanr ki o zaman tm maddeler ilk balangta ekilsiz bir ktle halinde bir arada bulunmaktayd; ya da ilk patlama denen ey olmamtr, o zaman da kzltesi kaymadan Dopp-ler etkisi ile ilgili hi bir ey aklanamaz. Gerekten de son iki yl iinde amino asitler ve molekller bileim komplekslerinin, yer-

yz st erevede varl kantlanmtr. New York'taki Columbia niversitesi'nden Goesta Vollin ve David B. Ericson adl jeologlar, 29 Ekim 1971'de yaynladklar bir yazda, yaptklar laboratuvar almalarn aklamlardr. Buna gre, uzaydan gelen drt ayr maddeden oluan bir karmn nlanmasyla elde edilen reaksiyon sonucu, amino asitler elde edilmitir. Hemen hemen ayn zamanda Bat Virgi-nia'da radyo astronomik gzlemevindeki (Green Bank) aratrmaclar, yay burcundaki B 2 gaz bulutunda hayatn ortaya kmas iin, gerekli ilk koullara sahip maddelerin varln bildirmilerdir. Bu madde, imdiye dek uzayda varl kantlanm olan en karmak kimyasal bileim cyanoasetilendir. Hidrojen moleklleri, karbon monoksit, amonyak, su, hidrosiyanid, formaldehit, karnca asidi, metil alkol ile daha bir sr karbon hidroksit moleklerinin, meteroit ve ay talarnda amino asitlerin bulunmas gibi, uzayda var olduklar kantlanmtr. NASA bilim adamlar, 1971 Ekim'inde, Gney Avustralya'da bulunduklar yerlere gre adlandrlan Murc-hinson ve Murray meteoritlerinde, dnyadaki tm organizmalarda bulunan protein yap elemanlar ile 17 amino asit eidinin bulunduunu ortaya karmlardr.

Miami niversitesi, Apollo XI mrettebatnn getirdikleri ay talarnda, iki serbest pro-

tein oluturan amino asit, yani Glyzin ve Ala-nin bulmulardr. Aslnda istemeyerek yalnz kalan insan, bu bilimsel sonulardan mutlu olmaldr; nk evrende yalnz olmadn reniyor. Tersine, bir zamanlar dnyaya gelip dolaan, izler brakan evrendeki ok akll oyun arkadann, bu izlerin fark edilmesini bekledii ortaya kyor. Neden mi? nk: Evrendeki tm maddeler, balangta, ilk atomun iinde birlemilerdi. Hayat iin gerekli koullar, galaksimi zin dier yldzlarnda da vardr.

iBilimsel olarak kantlanan bu yce dnce modeli iinde Sevgili Tanr ya yer kalyor mu? lk patlamadan nce var olmas gereken g Tanr ad altnda belirlenmitir. Tm oluumlardan nce varolan ilk olaanst g, ntr bir yapdayd, Bu g Big-Bang'dan daha nce vard. Byk dalm yaratt. Bylece evrendeki dnyalar olutu. O, cisim haline gelmemi ilk g bilinmeyen ilk emir, madde oldu. Byk patlamann sonucunu O biliyordu. Yaanlm tecrbelere erimek istiyordu. Saysz tartmalarda konuyla ilgili dncelerimi, basit bir biimde aklamay denedim. Terrible simplificateur! Derim ki, 100 milyar dnce birimiyle (Bilim dilindeki ad bit'lerle) alan bir kom-pter var sayalm. lk dnen kompterin r-

neini gsteren Edinburg niversitesi Profesr Michie'nin de formle ettii gibi, bunun kendine zg bilinci olsun. Kompterin bilinci, sehip olduu milyonlarca devreye balanm olsun. Eer ara kendini havaya uurursa, 'oi-linci yok olur. Akll kompter, parlamadan nce milyonlarca dnce birimini etki alanna alabiimise, bu patlamadan sz edilebilir. Patlama oluyor. Milyonlarca dnce birimi byklklerine gre eitli ynlere, deiik hzlarla yaylrlar. Balangta bir merkezde toplanm olan aracn bilinci artk yoktur. Fakat kendi kendini yok eden akll ara, patlamadan sonraki gelecei programlamtir. Etki altnda kalan tm dnce birimleri, kendilerine ait bilgileriyle bir sre sonra patlama merkezinde buluacaklardr. Her dnce birimi, ilk dzendeki kiisel bilince yeni bir unsur getirir. Bu da kiisel tecrbedir. Patlamann balangcndan geri dn anna dek hi bir dnce birimi, byk bilincin kk bir paras olduunu ve sonunda onun bir paras olacan bilmiyordu. Eer tek bir dnce birimi, minicik aklyla Bu hzl yolculuun anlam ve amac neydi? ya da Kim beni yaratt? Nereden geliyorum? sorularn sorabilmi olsayd, tek bir cevap bulamazd. Buna ramen olanlar, bir eylemin, binlinlenmenin yaratlmas biiminin oalarak, bir balag ve son ile bittii bir unsur, bir TECRBE idi. Belki bu basite indirgenmi benzetme, O nun varln hissetmeye yardmc olabilir. He-

pimiz bu ilk gcn, O'nuri birer parasyz. Ancak en sonunda Teilhard De Chardin'in (1881 - 1955) ortaya att Omega Noktasnda biz, yaratln nedeni ve sonucu olan yine bizle buluacaz. O'nun, yani Tanr kavramnn e anlamlsnn, ilk patamadan nce de var oduu dncesi, bana, kar klamayack bir dnce olarak grnmektedir. Protestan Johannes, Offenbarung unda, metinlere girdiini syleyerek, yaratln balangcn yle aklamtr: lk zamanda sz vard. Bu sz Tanr'dayd ve Tanr o szd. Her ey onun tarafndan yapld ve o olmakszn hi bir ey yaplmad. Eer, Tanr kavram, iki bin yllk grlerle glendirilmeseydi, sylenenler akla yatkn olurdu. nk bu dnceler, ocuklara ve ilkelere yaratln snrl yklerini anlatmaktadr ve yine bu dnceler, yaratl snrnn temeline inmeyi engellemektedir. Fakat O, (Tanr) kavram, maddeye dnmeye karar vermise, o zaman O, yaratlandr ve bizzat kendisi, kendi yaratma rndr. Stan-fort niversitesi Profesr D.L. Pieper yle diyor: Bir yanl, her trl geliim iin lm demektir. Geree olan tutkunluk ise,

onun koruyucu zrhdr! Kompter dnce birimleri gibi, biz de kendimizi bir btn iinde yeniden buluyoruz. Bizler O'nun minik, minicik paralaryz. Tm dnceler, tm felsefeler Niin? ve Ne-

den? sorularna cevap bulamamann acs iindedir. Din profesr Pucetti Bilgi, yalnzca bilimsel yolla kazanlmak zorunda deildir ve gerekten de nemli hi bir dinsel gerek bu yolla elde edilemez. demektedir. Zamanmz hesaplamalarnn bininci yl eiinde dnya, be byk din ve binlerce fanatik mezheplerin yata olmutur. Teknik, evrendeki yabanc akll yaratklarla iliki kurmay byk bir kesinlikle salayacaktr. Onlar nasl dnelim?. Katolikler olarak m? Protestan olarak m? Eski Luther'ciler olarak m? Mormonlar olarak m? Mslmanlar olarak m? Budistler olarak m? Hindular olarak m? Rum Ortodokslar olarak m? Kendimizi, cumartesi gnleri elektrik dmesine el srmeyen Ortodosk Yahudileriz, diye tantp yabanc akll yaratklar, hayret dolu baklarla m andralm? Mslmanlar ve Yahudiler gibi domuz eti yemediimizi, Hindular ve buna paralel dinlerde olduu gibi clz inekleri ve tombul fareleri kutsal saydmz, ya da yce tanrmz armha ivilediimizi mi an-latafm onlara? bininci uzay yl iinde, dnyadaki ok tanrln, zorunlu olarak yklacan sanyorum. Hepimizin, O'nun, o gl varln birer paras olduumuzu kabullenerek, tek bir tanr, ayn zamanda hem iyi hem kt olmak zorunda kalmayacak; ac ve sevinler iin, snavlar ve kader iin sorumlu tutulmayacaktr.

Hepimiz O'ndan olutuumuz iin, tm olumlu ve olumsuz eyleri kendi iimizde tamak tayz. Ben. O'nun ne olduunu, daha dorusu Tanr'nn ne olduu sorusunu sormaktan kaamam, kamak da istemiyorum; nk dinlerin, saysz tanrlar ile gelimeyi engelledii kansndaym. Dinlerin ve mezheplerin saysz savalara, aclara, yokluklara yol atn dnn! Yine bu dinler, insann var oluunun ve sona ermesinin nedeni olacaklardr. Massachusetts Teknoloji Enstits'nden sistemler analizcisi Jay W. Forester, titizlikle hazrlad metematiksel bir modelle insanln oalmas, deerleri ve bunun sonular konusunda ok ayrntl bir aratrma yapm tr. Kitabnn ad oalmann Snrlarndr. Mays 1972'de profesr Dennis Meadows bu kitapta Forester'in verilerine dayanarak dnya kamuoyunu gelecekle ilgili, rktc grleriyle kar karya getirmiti. nsan says her gn, her saat artmaktadr. Dnyamz bir insan seli kaplamaktadr. Hepsinin yiyecee, giyecee, barnaa ihtiyalar vardr. Hepsi evre kirlenmesine neden oluyor, zehirli gazlar atyor. Dnyann var olandan daha ok tarm alanlarna ve ham maddelere ihtiyac var. Kanser yaratan hcreler gibi, yeryzn kentler ve yerleme merkezleri kaplamaktadr. Son are olarak ormanlk alanlar yok edilirse, insanlk kendi kendini boacak demektir; n-

k oksijen reten kaynaklar yok etmi olacaklardr. Hayat kayna su da yetmeyecektir artk Okyanuslar ve kutuplardaki buzullar hs-saba katlsa bile, yine de yeterli olmayacaktr. Bilim adamlar 2100 ylndan nce dnyann mahvolaca konusunda uyarlarda bulunmaktadrlar.

Problemin tek zm yolu, doumlarn ko-sinlikle durdurulmasdr. Buna da bykl kkl din topluluklar kar kmaktadr. Her topluluk kendi koyuncuklarn saymakta, fazla koyuncuklar ise, insanl felkete srkleyecek bile olsa, daha fazla gl olmak demektir. Burada Tanr adna olan her ey, zavall yaratklarla yrtlen egemenlik politikas, insanln lmnden baka bir ey deildir. Tm bunlar, Tanr'nn kopyas olan kiilere mi yaplyor? nsann artk evrenin nemli bir ksm olduunu anlamas gerekmez mi? Bu dnceden hareketle belirli gerekleri grp kendi dnyasn anayurt olarak koruyacak, yrekli bir atlmla yldzlara ulamay gze alacaktr. Ham maddelere ve topraa ihtiyacmz olaca iin, geleceimizi uzay yolculuklar hazrlayacaktr bize. Ay'a gidiler, bu ilemin ok ufak birer balangc olmutur. Fakat uzay yolculuklarnn devam, byk bir kesinlikle teki yldzlarn efendileriyle karlatracaktr bizleri. Oysa bu karlama, saylar 20.000'i bulan din ve mezheplerin iine gelmemekte-

dir. nanm koyuncuk, yani insan, yaratln ba tac olarak kalmaldr! Tanrsal yaratma eylemi olmakszn, br gezegenlerde bizden ok ok stn akll yaratklar nasl olur da var olabilir? nanlan, balanlan o gzel masallar-dsn kopmak ylesine g ki! eytanca yntemlerle, bu gelecek teknii sabote edilmeye allmakta ve yine bu tekniin getirecei sonulara kar insanlar uyarlmaktadr. Tresel tutuculuk insanolunun iine ylesine ilemitir ki, baz akll kri-tikiler, uzay yolculuu planlarnda ve aklamalarnda, iplerin kimin elinde olduunun, artk farkna bile varamyorlar. Peki, imdi ne olacak? Peki, imdi ne yaplabilir? Tapnaklar havaya uurup, kiliseleri yerle bir mi etmeli? Asla ve hi bir zaman. nsanlar bir araya gelip yaratclarn gklere karttklarnda rahatlatc, gl bir beraberlik duygusu kazanmaktadrlar. Duygular, ancak o zaman tm gzellii ile yce bir eye doru ynelmektedir. Tapnaklar, kiliseler, ta-nmlanamayan, Tanr adn vermeyi rendii miz O'nu yceltmek iin tek vcut olunan yerlerdir. Bu tr toplant yerleri gereklidir. Fakat daha tesi gereksizdir. BTT