Trkiye Cumhuriyeti ve Tarihi Gemiimiz

2011

Trkiye Cumhuriyeti'ne yaplan eletirilere bakarsak bir anlamda "keke olmasayd" demek istedikleri anlalyor. Oysa Cumhuriyet'imizin nderi M. Kemal'in temel grevi, imparatorluun son 250 ylnda bir trl durdurulamayan kn sadece 3 yl gibi ksa srede kurtulua dntrmesi ve bizi bugnlere getiren sistemi kurmak olmutur. Aklclk ve eitim-ynetim balamnda tarihsel gemiimize bakarsak unlar grmekteyiz : i- 14-16. YY : mparatorluk geleneksel "Avrasya Trk Kltr" nn aklclyla ykselitedir. an salad olanaklarn farknda olarak hareket eden omuzlarndaki sorumluluu tayabilen bir liderlik srekli bulunmaktadr. Yalnz bu dnemin son ksmndakiler rakipleri olan bat dnyasnda kitap-eitim olgusuyla yaanan dnmn farkna varamamlardr. (bkz. 3. ve 4. sayfada ek izelgede verilen tarih iinde Trk Devletleri, nemli bilim adamlar ve eitim bilgileri) Bunun sosyolojik nedeni olarak ben Arap-Emevi tarz bir anlayn ynetime hakim olmasn grmekteyim. rnein 15.YY n yetitirdii bir Fatih olsa bu dnm rahatlkla yakalayp kendi avantajna dntrrd. 16. YY sonlarnda an en ileri bilim adam Takiyddin'in bana gelenler bu adan adeta dnm noktas olmutur. Fatih, Ortaasya Trk Kltr ve Bilim Dnyas birikimini Ali Kuu ile rasathane kurarak stanbul'a tamaya abalarken ondan bir asr sonra gelen torunlar Tophane Rasathanesi gibi zamann en ileri bilim ve mhendislik kurumunu topa tutarak yktrmlardr. (bkz dipnot) ii- 17-19. YY : Bu dnemdeki btn liderler dnya gereklerini bir trl gremediklerinden sorumluluklar altndaki toplum iin gereken gvenlii, huzuru, gelimeyi salayacak anlaya gelememiler ve 30 milyon km2 ye erimi hkmranlk alanlarn kaybede kaybede 1919'da arkalarnda 0.1 milyon km2 ye skm bir toprak zerinde 4-5 milyonluk yoksul bir halk brakarak ngilizlere snmlardr. Bu dnemin liderlerinin nceki dnem yada Cumhuriyet dnemi liderlerine gre ok daha "slamc" olduunu rahatlkla syleyebiliriz. Hatta dnemin banda sahibolduklar olanaklar gznne alnrsa ok ok zengindirler. Hem ok dindar hem de ok zengin olmalarna karn bu dnem tamamen bir ke dnmtr. iii- 1919-2011 : M. Kemal ve arkadalar an gerektirdiklerini hemen farkedip uyguladklarndan Kurtuluu salamakla kalmam 5 milyon yoksuldan 75 milyonluk ada ve demokratik bir Trkiye yaratlabilmitir. Bunu baarmadaki en nemli neden toplumsal liderliin gerektirdii aklc ve laik, demokratik ynetim ilkelerinin sk skya uygulanmasdr. Bazlarnca bu dnemin liderleri daha az "slamc" olmakla sulanmaktadr ama bu gereklerin ortaya koyduu sonuca baknca liderlik baarsnn "slamclk" la ters orantl "Laiklik" le doru orantl olduunu grmekteyiz. Bu dnemin baars kendini "En gerek yol gsterici bilimdir", "Sanatsz bir milletin hayat damarlarndan biri kesilmi demektir" ve "Yurtta bar, dnyada bar" gibi evrensel geerlilii kukusuz temalarla anlamdrmaktadr. En byk imparatorluun merkezi gc olan milletimizi yokolmaktan kurtard iin de "Ne Mutlu Trkm Diyene" diyebilmeyi elbetteki haketmitir. Dolaysyla bu temel zelliklerimizi kaybedersek Osmanl'ya k getiren girdaba bizde kendimizi kaptrm oluruz. yle grnyor ki Cumhuriyet dneminin henz baaramad 2 temel grev kalmtr. Bunlar doudaki ortaa ilikileri ve yapsnn krlamam olmas ve dinimizin maruz kald bozulmadan arndrlamam olmasdr. Sivil ynetimler asl bunu baardklarnda ok nemli bir aama kaydetmi olacaz.

Zaten ok nemli bir Trkiye rnei var ama asl bunu baardmz zaman tm slam dnyasnn gerek kurtuluunu ve blge barn salam, onun srekli terrle anlmasnn nn alm olacaz. Dinimizin hurafelerden arndrlp zne dnmesiyle Cumhuriyetle gelen aydnlanma tamamlanm olacaktr. Bu nedenlerle laiklik her zaman geerli bir ilke olup korunmas gerekir. kar drtleriyle dini kullanmak isteyenlere frsat brakmadndan aklc bir eitimin zayflatlmasn engellemektedir. Geleceimizin gvencesi bu olacaktr. Not 1: "Avrasya Trk Kltr" konusunda bni Sina'dan Ulu Bey'e rnekleri biliyoruz ama son 2 bin yllk tarih iindeki nemi konusunda Rusyal bir tarihi M.Adji'nin 200507 kitaplarna Asia's Europe : Trki and Great Steppe dayanarak yazyorum. Buna gre Trklerin Avrasya Corafyasnda gelitirdikleri byk bir kltr ve uygarlk szkonusudur. Kendileriyle Kafkasya zerinden 4. yy da karlaan Bizans topluluklarn dini ve kltrel byk bir etki altnda brakmlardr. Bunun zerine Bizans ve Vatikan birleerek Konsl Toplantlar olarak bilinen antlamayla Trklere kar birlemilerdir. Bu antlama gerei dini olarak Hristiyanlk yeniden dzenlenmi ve siyasi olarak da 1600 yldr srmekte olan anti-Trk cephe oluturulmutur. Kendisinin 1999 tarihli "Kpaklar" kitabnn evirisi, ki bu konuya da deinmektedir, ki http://yunus.hacettepe.edu.tr/~unan/kipcaklar.html adresinde bulunmaktadr. Not 2: 2010 da arka arkaya kan cami tamiri srasndaki yangnlar nedeniyle bu ac gerein baka bir boyutunun farkna vardm. Takiyddin'in Tophane Rasathanesi sadece 10 yl yaayabilip 1580 ylnda yktrlrken Kl Ali Paa Camii ise 1580-83 aras kurulmaktadr. Astronomi, matematik ve mhendislikte Avrupa'nn alanna gre 50-200 yl ilersinde olan bir bilim adamna reva grlen uygulamay bizzat eyleme geirdii sylenen Kl Ali Paa belki ektii zdrab dindirmek, gnahn affettirmek adna ayn blgeye bir cami yaptryor. Dier bir gerek te Osmanl liderliinin batdaki gelimenin temelinde kitap ve eitim olgusunun yattn bir trl farketmemi olmasdr. Demek ki byk olmak byk kalmak demek deilmi. Sn. M. Bardak'nn belirttii gibi Kanuni zamannda Avrupa'da sadece kendisini anlatan 2000 kitap yaynlanm ve 16. YY sonuna kadar toplam 20 milyon kitap basks yaplm idi. Bylelikle Avrupa yaygn ve yksek eitimle her bakmdan glenmekteyken bizimkiler rasathane ykp matbaa yasaklamaktayd. Gnmze ynelik ksa bir karsama yapmak gerekirse, 1933 ylnda A. Einstein Alman bilim insanlarn kurtarmak iin bize bavuruyordu 2011 ylnda yine uluslararas ortamdan bavurular var ama bu kez Trk bilim kurulularnn geleceine ynelik kukular nedeniyle yaplyor.

Trk Tarihinde Bilim ve Eitim

YILLAR

< M MS > 100 0 100

200

300

400

500

600

700

800

900 1000 1100 1200 1300 1400 1500 1600 1700 1800 1900

2000

TARHTE TRK DEVLETLER

Asya Hunlar M220-MS300 Avrupa Hunlar Kuzeydou Asya Hunlar 48-151 Ak Hunlar Avarlar Gktrkler Uygurlar Karahanllar Hazarlar Gazneliler Harzemahlar Seluklular Anadolu Beylikleri Altnordu Osmanllar Timur Devleti Babr Devleti YILLAR Farabi Harezmi Biruni bni Sina Ahmet Yesevi El Cezeri Mevlana Yunus Emre Ulu Bey Ali Kuu Takiyddin Piri Reis 100 0 100 200 300 375-452 350-563 558-803 552-744 745-840 840-1212 468-965 977-1187 1100-1230 1038-1153 1238-1502 1299-1922 1370-1470 1504-1764 400 500 600 700 800 900 1000 1100 1200 1300 1400 1500 1600 1700 1800 1900 2000

TARHTE NEML TRK BLM-DNR ADAMLARI

Kazak doumlu, Fizikte Ses alannda keifleri var. 870-950 Hive doumludur, matematik kitab batda kullanlmtr. 780-850 Harezm doumlu, Astronomi ve tp alannda keifleri var. 973-1048 Buhara doumlu, 2 kitab batda rnek alnmtr. 980-1037 Kazak doumlu Byk air, Dini nder ve Dnr. 1093-1166 Cizre doumlu, su gcyle ilk robotik makinalar yapmtr. 1136-1233 Baba tarafndan Harzemahlardan gelir. Byk Dini ve nsani nder, Dnr. 1207-1273 Anadolu doumlu Byk air ve Dnr. 1240-1321 Semerkand doumlu, Astronomide 2 YY boyu batda rnek alnmtr. 1393-1449 1403-1474 Semerkand doumlu, Ulu Bey'ce yetitirilip Fatih tarafndan stanbul'a getirilmitir. am doumlu, stanbul'da Avrupa'nn en ileri rasathanesini kurmutur. Saat, buhar makinas 1521-1585 ve matematik alannda keifleri vardr. Rasathanesi padiah emriyle 10 ylda yktrlmtr. Gelibolu doumlu corafya bilgini ve denizcidir. 1513 ylnda yapt dnya haritas bir ilktir. 1465-1554 Kanuni zaman Basra Krfezi grevinden sonra padiah emriyle ldrlmtr.
Page 1

Trk Tarihinde Bilim ve Eitim

YILLAR Farabi Harezmi Biruni bni Sina Ahmet Yesevi El Cezeri Mevlana Yunus Emre Ulu Bey Ali Kuu Takiyddin Piri Reis

100

< M MS > 0 100

200

300

400

500

600

700

800

900 1000 1100 1200 1300 1400 1500 1600 1700 1800 1900

2000

TARHTE NEML TRK BLM-DNR ADAMLARI

Kazak doumlu, Fizikte Ses alannda keifleri var. 870-950 Hive doumludur, matematik kitab batda kullanlmtr. 780-850 Harezm doumlu, Astronomi ve tp alannda keifleri var. 973-1048 Buhara doumlu, 2 kitab batda rnek alnmtr. 980-1037 Kazak doumlu Byk air, Dini nder ve Dnr. 1093-1166 Cizre doumlu, su gcyle ilk robotik makinalar yapmtr. 1136-1233 Baba tarafndan Harzemahlardan gelir. Byk Dini ve nsani nder, Dnr. 1207-1273 Anadolu doumlu Byk air ve Dnr. 1240-1321 1393-1449 Semerkand doumlu, Astronomide 2 YY boyu batda rnek alnmtr. 1403-1474 Semerkand doumlu, Ulu Bey'ce yetitirilip Fatih tarafndan stanbul'a getirilmitir. 1521-1585 am doumlu, stanbul'da Avrupa'nn en ileri rasathanesini kurmutur. Saat, buhar makinas ve matematik alannda keifleri vardr. Rasathanesi padiah emriyle 10 ylda yktrlmtr. Gelibolu doumlu corafya bilgini ve denizcidir. 1513 ylnda yapt dnya haritas bir ilktir. 1465-1554 Kanuni zaman Basra Krfezi grevinden sonra padiah emriyle ldrlmtr. < M MS > 0 100

YILLAR

100

200

300

400

500

600

700

800

900 1000 1100 1200 1300 1400 1500 1600 1700 1800 1900 1444

2000

TARHTE MATBAA KULLANIMI VE OKULLAMA

Avrupa'da Matbaa Avrupa'da lkokul 12.yy Avrupa'da niversite 13.yy Japonya'da-Matbaa (Tahta kalp bask ile balyp moderne dnyor) 764 Japonya'da-lkokul (Ky Okullar %90) Uygurlar'da Matbaa (Tahta kalp bask ile balyor) 10.yy Osmanl-Matbaa Osmanl-lkokul (Okullama 19. yy balyor ancak % 90 oran Cumhuriyet dneminde ve ok ge geliyor) Osmanl-niversite Osmanl Kontrol Ettii Toprak Alan kurulu

1590 1870 1727 1839-1985 1900

30milyon km2 0.1milyon km2

Page 2