You are on page 1of 4

Ödev 1: Araziden alınan kübik bir kaya örneğinin bir kenarı 10 cm dir.

Özellikleri korunarak
laboratuara getirilen örneğin kütlesi 2500 gram olarak tartılmıştır. Vakumlu kapta su
banyosuna daldırılıp suya doygun hale getirilen örnek tartıldığı zaman da kütlesinin 2575
gram ve fırında kurutulup tartıldığı zaman da kütlesinin 2475 gram olduğu saptanıyor. Buna
göre aşağıdaki fiziksel özellikleri bulunuz?

marazi = 2500 gr, mdoygun = 2575 gr, mkuru = 2475 gr,


ρsu = 1000 kg/m3, g = 9.81 m/sn2

a. Yoğunluk
b. Birim Hacim Ağırlığı
c. Katı Tane Yoğunluğu
d. Gözeneklilik
e. Su İçeriği
f. Doygunluk Derecesi

Çözüm :

Vtoplam = (0.1 m)3 = 0.001 m3 = 1000 cm3


Vboşluk =(mdoygun – mkuru) / ρsu = 0.0001 m3 = 100 cm3
Vkatı = Vtoplam - Vboşluk = 0.0009 m3 = 900 cm3
Vsu =(marazi - mkuru) / ρsu = 0.000025 m3 = 25 cm3
Mkatı = 2.475 kg msu = Vsu*ρsu = 0.025 kg

a. Yoğunluk: ρ = m arazi / Vtoplam = 2500 kg/m3


b. B.H.A.: γ = Warazi / Vtoplam = ρ.g =2500 kg/m3 *9.8 m/s2= 24500 N/m3 = 24.5 kN/ m3
c. Ρkatı = mkatı /Vkatı = 2750 kg / m3
d. n = Vboşluk / Vtoplam = 0,1 veya % 10
e. W = Wsu / Wkatı = Msu / Mkatı = 0.01 veya % 1.01
f. Sr = Vsu / Vboşluk = 0.25 veya % 25

Ödev 2: Gözenekliliği 0.2, su içeriği % 0.8 ve doygunluk derecesi 0.1 olan 1 dm3 hacmindeki
kaya örneğinin katı tane yoğunluğunu bulunuz?

Verilenler; n = 0.2 W = 0.008 Sr = 0.1 Vtoplam = 1 dm3


İstenen : ρk = mK/ VK

Çözüm ;

n = Vboşluk / Vtoplam ⇒ Vboşluk = n.Vtoplam = 2. 10-4 m3


Vkatı = VT-VB = 8.10-4 m3
Sr = Vsu / Vboşluk ⇒ Vsu = Sr . VB = 2.10-5 m3
W = WS/WK =(ms.g / mk.g) = ms/mk = (ρsu. Vs / mk)
mk = (ρsu .Vs / W) = 2.5 kg, ρk = mk / VK = 3125 kg /m3
Ödev 3: Kömür yüzeyindeki çamurtaşı vb. çevre kayaçlarının suda dağılma potansiyelini
belirlemek amacıyla 395 gr’lık tambur içinde yapılan deneyde indeks değerinin yüksek
olduğu bulunmuştur. 2. deney işlemi sonrası tambur + numune ağırlığı 670 gr olarak
bulunduğuna göre

1. Tambur içerisine konulan numune miktarını belirleyiniz?


2. Index değerinin düşük olması için 3. deney işlemi sonrası numuneden ne kadarlık bir
azalma gözlenir?

Çözüm;
1)
Id2 : Yüksek ise aralık ( 95-98) olmalıdır.
Id2 : (C-D) / (A-D) *100
95-98 : (670-395)/ (A-395) *100
A değeri : 696,94-684,47 gr aralığında bulunur. (En yüksek değeri alırsak)

2)
Id3 : (E-D)/(A-D) *100
30-60 : (E-395)/(696,94-395) * 100

30 için;
0.3 : (E-395)/301.94
90.582 : E-395
Elimizde kalan numune : 90,582 gr dır
Öyleyse azalan miktar: 696.94-90.582 : 606.358 gr’dır.

60 için ;
0.6 : E-395/301,94
181.164 : E-395
Elimizde kalan numune : 181.164 gr dır
Öyleyse azalan miktar: 696.94-181.164 : 515.776 gr’dır.
Ödev 4: Bir yeraltı kömür madeninde toplam hacmi 55.no cm3 olan bir kısım kömür örneği
alınarak kaya mekaniği laboratuara getirilmiştir. Kömürün kırılganlığını ve kazılabilirliğini
belirlemek için örnekler üzerinde darbe dayanım indeks deneyi gerçekleştirilmiştir. Bu amaçla
örnek üzerine 30 cm yükseklikten 2 kg kütlesindeki çekiç 12 kere düşürülmüştür ve bu esnada
örnekler kırılmıştır (Düşüşler arasındaki zaman 2 sn). Buna göre;

1. Toplam vurma işi,


2. Darbe dayanımı… hesap ediniz.

Çözüm;

V= Hacim, cm3
A= Toplam vurma işi, kgf-cm
D= Darbe dayanımı, kgf-cm / cm3

V= 55 cm3
n 12
12.13
A= 2 ∑ i => 2 ∑ i => 2. => 156 kgf-cm
i =1 i =1 2
156
D= => 2.83 kgf-cm / cm3
55
Ödev 5: Eşdeğer karot çapı 70 mm olan bir kaya örneği 16.no kN’luk nokta yükü altında
kırılmaktadır. Örneğin nokta yükü dayanımını belirleyerek Deere ve Bieniawski’ye göre
dayanım sınıfını belirleyiniz.

Eşdeğer çap = De = 70 mm
F = 16.no kN
N/(mm)2 = MPa
(De)2 = (70)2 = 4900 mm2
Is = (F)/(De)2 = 16no0/4900 = 3.44 MPa
Is(50) = Is(De/50)0.45
Is(50) = 4 MPa

Nokta Yükü Dayanım Sınıflandırması, Is(50)


Sınıf Dayanım Sınıfı Bieniawski (1973) Deere (1968)
A veya 1 Çok Yüksek > 8 MPa > 10 MPa
B veya 2 Yüksek 4–8 5 – 10
C veya 3 Orta 2–4 2.5 – 5
D veya 4 Düşük 1–2 1.25 – 2.5
E veya 5 Çok Düşük <1 < 1.25

• Bieniawskinin sınıflamasına göre yüksek ile orta dayanım arasında yer almaktadır.
• Deere sınıflamasına göre yüksek dayanım olarak belirlenmektedir.

Ödev 6. Çapı 32 mm olan kaya örneğinin tek eksenli basınç dayanımı 65 MPa ise aynı
kayaçtan alınan 70mm çapındaki örneğin dayanımını tahmin ediniz.

σc = σc ( ). (50/D)0.18
50

σc( ) = σc ( ). (50/32)0.18
32 50

σc ( ) = σc( ) / (50/32)0.18
50 32

σc ( ) = 59.98 MPa ≈ 60 MPa


50

σc ( ) = σc( ) / (50/70)0.18
70 50

σc ( ) = 56.47 MPa ≈ 56.5 MPa


70

Ödev 7. Çap/yükseklik oranı 3 olan kaya örneğinin tek eksenli basınç dayanımı 40 MPa ise
aynı kayaçtan alınan ve yükseklik/çap oranı 2 olan kaya örneğinin dayanımını tahmin ediniz.

D/H = 3, H/D = 2 => D/H = 0.5


σc = 40 MPa
σc = (σc )H=D. [0.778 + 0.222.(D/H)]
40 = (σc )H=D. [0.778 + 0.222.(3)] => (σc )H=D = 27.7 MPa
σc = 22.7. [0.778 + 0.222.(0.5)]
σc = 24.6 MPa

You might also like