TERBYE Ham tekstil malzemeleri grn ve kullanllk asndan satlabilir durumda deildirler.

ini ve kullanlln arttrarak sata hazr duruma getirme ilemlerinin tmne terbiye mlerini basit olarak yle snflandrabiliriz. 10-1-n Terbiye ( = n muamele = Hazrlama = Kasar ) 10-2-Renklendirme 2.1-Boyama 2.2-Bask 10-3-Apre ( = Bitim ) 3.1-Mekanik Apre ( = Kuru Apre ) 3.2-Kimyasal Apre ( = Ya Apre ) Geni anlamda terbiye terimi yukardaki ilemlerin hepsini kapsar. Fakat genellikle da ha dar anlamda sadece 3. basama yani mekanik ve kimyasal apre ilemlerini ifade etme kte kullanlr.

10-1- N TERBYE : Kumam dokuma veya rg makinasndan ktktan sonra boyanma ve veya baslmaya hazr durum kadar grd ilemlerin tmne n terbiye denir. n terbiyenin, terbiye teknolojisindeki nemi byktr. nk terbiye edilen tekstil malzem nin hemen hepsi n terbiyeye urarlar ve n terbiyeyi takip eden basamaklarda zellikle boyama ve baskda grlen hatalarn yaklak % 60-70 i yanl veya yetersiz n terbiyeden k nr. 10-1-1 PAMUUN N TERBYES : Pamuk tekstil lifleri iinde en eski ve bolluu, ucuzluu, ykama zelliklerinin mkemmelli mukavemeti, mr bakmndan en nemli tekstil lifidir. Ancak, pamuun boyanp / baslabili e gelmesi dier liflerin ouna gre deha fazla n muamele gerektirir. Bu nedenle pamuklu mamullerin n terbiyesi zel bir nem tar. Dzgn bir n muamele ile pamukta elde edilen balca zellikler unlardr: Hal, pel, pektin, mum, katalitik maddeler gibi safszlklarn dzgn ekilde ekstraksiy Dzgn bir beyazlk derecesi, Boya nakli iin dzgn ekilde imi lifler, Sabit bir pH, Dzgn bir artk nem yzdesi, Dzgn bir su emme yetenei, Dzgn bir n terbiye ve dolaysyla renk verimi ve tekrarlanabilirlie etki eden balca f r unlardr: Makine park ve dolaysyla uygulanan n terbiye metodu, Takip edilen proses basamaklar, Uygulanan reeteler ve alma artlar ( scaklk, zaman, vb. ) Pamuun n terbiyesinden ama ekstraksiyon yoluyla sellozu zerindeki safszlklardan temi yerek hidrofil klmak ve bileimindeki doal boya maddeleri oksitleyerek rengini aartma ktr. Pamuun ortalama bileimi aadaki gibidir. te yandan dokuma prosesinden nce dokum ini kolaylatrmak iin zg ipliklerine uygulanan hal da sellozdan uzaklatrlmas ge andr. Hal miktar hem kuma arlnn ortalama % 6-10 u kadardr. ( Bu rakam % 15 e ka ). Tekstil malzemeleri retim srasnda bulaan kir ve makine yalarn da ihtiva eder. Standart bir n terbiye ana proses basamandan oluur. Bu basmaklar.

Hal skme Piirme Aartma zel makineler gerektiren yakama ve merserizasyonu dndaki n terbiye ilemlerini ( hal piirme, aartma ) ayn tip makinelerde yapmak mmkndr. Bu makinelerin bir ksm kesikli parti usul ), bir ksm yar kesikli ( = yar kontin ), bir ksm da kesiksiz ( = kontin uygundur. Bu nedenle mevcut makine parkna bal olarak n terbiye prosesleri kesikli, y ar kesikli ve kesiksiz prosesler diye snflandrlr. n terbiye prosesleri, kuman halat veya ak ende muamele ediliine bal olarak ak n otlar ve halat halinde n terbiye metotlar diye de snflandrlabilir. Gerek halat halinde, gerek ak enli olarak pamuklu kuma kesikli, yar kesikli veya kesi

ksiz ileyen ok eitli n terbiye makineleri veya sistemleri vardr. Bunlarn balcalar biliriz. 1- Ak-en muamele sistemleri ; a- Kesikli alanlar ( jigger ) b- Yar kesikli alanlar ( cold pad-batch = emdirme - souk bekletme pad - roll = emdirm e - scak bekletme sistemleri ) c- Kesiksiz alanlar ( pad - steam = emdirme - buharlama sistemleri ) 2- Halat halinde muamele sistemleri ; a- Kesikli alanlar ( Haspel, kazan, overflow ve jetler ) b- Kesiksiz alanlar ( J-Box sistemleri ) Bu sistemlerin temel zellikleri aada ksaca zetlenmitir: 1- Balca Ak - En muamele Sistemleri : Jigger En eski ve en basit ak - en muamele makinesi jiggerdir. Hal skme, alkali kaynatmadan beyazlatmaya kadar btn n muamele prosesleri jiggerde ektirme ( tam banyo ) metoduna gre kesikli olarak yaplabilir. Bu makinede paslanmaz elikten bir tekne zerinde iki silindir vardr. Muamele grecek k uma bu silindirlerden birine gergin olarak sarlr. Kuma bu silindirden boalp dierine ken banyo teknesi iinden geer. Kuman bu silindirden dierine sarlmasna 1 pasaj denir. lk pasaj bitince silindirlerin me yn deitirilerek ikinci pasaja geilir. Bu ekilde muamele trne bal olarak bir ka amele sonras ykamalar da banyo deitirilerek ayn makinede yaplr. Jiggerde banyo hareketsiz kuma hareketlidir. Ayn prensibe gre alan fakat kuma halat nde muamele eden haspele gre ksa flotte oranlarnda altndan haspele gre daha ekono akinedir. Ancak burada kuma ekme gerilimlerine maruz kaldndan ince, hassas kumalardan k orta arlkta ve ar kumalarn muamelesinde kullanlr. Jiggerlerle kesiksiz almak mmkn deildir. Bu nedenle rasyanilizasyon iin gnmz gere arlamamaktadr. Yani bu makineler de byk metrajlar ekonomik olarak allamaz. 2- Balca Halat Halinde Muamele Sistemleri : Haspel, Jet ve Overflow : Bu makineler kuman halat halinde ektirme metoduna gre zelti iinde kesikli olarak al gundurlar. Halat halinde muamele sistemlerinin en basiti olup, tahta ve paslanma z elikten bir tekne ile teknenin zerinde kuman devrini salayan bir krktan oluur. Y veya oval kesitli bu krk zerinden kuma halatnn iki ucu dikilir. krk boyunca ayn a krk muamele grebilir. Haspel makineleri kk metrajlarda alan kk fabrikalar i Triko mamullerin terbiyesinde hala geni lde kullanlr zel avantaj, dk yatrm mal tum ve hacim asndan kaliteye yarar salanmasdr. Byk ekme gerilimlerine dayanmayan h hassas kumalar haspelde allr. Haspelde muamele uzun flotte oranlar gerektirir. Bu makine iin normal olarak kulla nlan 1 : 15 flotte oran yksek bir su, kimyasal madde ve enerji tketimine sebep olur, bu nedenle haspel, sadece 750 kg / gn kuma kapasitesine kadar ekonomiktir. Muhtelif haspel makinelerini bir araya getirerek kontin muamele imkan salanabilir. Bu prosdrde haspeller arsndaki mesafenin ve dolaysyla kuma geriliminin ok fazla olma gerekir. Jet makineleri haspellerin deiik bir versiyondur. Bu makinelerin haspelden farkl ku ma hareketinin krkla deil, bir jet ( dse ) yardmyla salanmasdr. yle ki, bu mak bal olan bir boru zerinde bir daralma olur. Bu daralma olur. Bu daralma bir pompa vastasyla hareket eden banyonun daralan blgede ak hznn artmasna ve basncnn dm Banyo dk basnl ksma hcum ederken beraberinde kuma da srkler. Ower - flow veya yumuak akml diye isimlendirilen makinelerde ise, kuman hareketi bir jet yardm ile deil, sadece banyonun normal ak ile yani dinamik bir basn olmakszn durum muameleyi ok yumuak klar. Bylece ok ince ve hassas kumalarn zorlanmadan hareke tmesi salanr. Kazanlar : n terbiye ilemleri kazanlarda da yaplabilir. Kuma kazanlarda halat halinde ektirme et oduna gre zelti iinde muamele edilir. Muamele kesiklidir. Yaklak 1 / 5 olan flotte or n haspellerin flotte oranndan ok daha iyidir ve bu flitte orannda su, kimyasal madde ve enerji tketimi daha dktr. Piirme prosesi iin atmosfer k kazanlar veya 100 C nin zerinde alabilen kapal, yk nlar ( otoklavlar ) kullanlr.

Aartma iin kullanlan kazanlar da vardr. Esas itibar ile tatan yaplan bu kazanlar son rece uzun mrldr. H2O2 aartmas iin uygun deildirler, fakat zellikle klorit aartmas rlar. Kazanlarda zahmetli elle istifin yerini otomatik halat istifleyiciler almtr. Otomat ik kontrol nitelerinin kullanm ise, yksek prodktivite, tekrarlanabilme gvenirlilii s Hangi sistem kullanlrsa kullanlsn n terbiyede balca proses basamaklar olan hal s ve aartma ile bunlara ek olarak yakma ve merserizasyonun genel esaslar proses ak sras a gre yle zetlenebilir: Yakma: Yakma tamamyla mekanik bir prosestir. %100 pamuklu kumalarn yakma ilemi srasnda hibi mli problemle karlalmamasna karlk PES/Pamuk karmlarnda, alev scaklnn PES l tna dmemesi salanmaldr. te yandan alev ve kuman zaman ve mesafe bakmndan ar d ye zen gsterilmelidir. Aksi halde PES lifi kavrulur. Klasik bir terbiye ilem dizisinde yakma ou kez enzimatik hal skme ile kombine edilir. Hal skmenin oksidatif olarak yaplmas halinde de kuma yaktktan sonra kuru olarak sar e sonra dorudan doruya oksidatif hal skme maddesini de ihtiva eden piirme zeltisiyl mele etmek mmkndr. Hal Skme: Dokuma iletmesinde, zg ipliklerine hal uygulamann ana amac dk kopulu optimum a Ancak etkili bir piirme ve dolaysyla dzgn bir boyama ve / veya bask eldesi iin doku srasnda uygulanan bu haln iyi bir ekilde sklmesi gerekir. Bu amac salamak zere b ullanlmaktadr. Hal seiminde maliyet de nemli bir faktr olduundan doal niasta esas a tekstil piyasasna hakimdirler ve tek balarna yada suda znebilen hal maddeleriyle ne olarak geni lde kullanlmaktadrlar. En ok kullanlan hal tipleri ve bunlar skme imkanlar aada sralanmtr: a) Suda znmeyen hallar: Doal niasta Patates niastas Msr niastas Pirin niastas Buday niastas Modifiye Niasta Niasta esteri b) Suda znebilen hallar: Karbonsi metil selloz Metil selloz Polivinil alkol Akrilatlar, Poteinler, Niasta eteri, Ayrca aklda tutulmas gereken bir husus, dokumada alma artlarn gelitirmek zere, h n hal yalar, mumlar, parafinler, antistatik maddeler, vb. ilave maddeler de ihtiva e ttikleridir. Bu ilave maddelerin uzaklatrlmas terbiyeci iin ilave glkler yaratr. H sonra iplikler zellikle sertletirmek iin ou kez ar kurutulurlar. Bu srada yukard maddeler lif iinde kavrulurlar. Bunlarn uzaklatrlmas zellikle uygulanan haln yap k n bilgisi olmayan fason terbiyeciler iin zel bir aba gerektirir. Niasta esasl hallarn sklmesi muhtelif hal skme maddeleriyle yaplabilir. Kullanl esine bal olarak balca hal skme metotlar unlardr: a- Su ile hal skme b- Asitlerle hal skme c- Alkalilerle hal skme d- Oksidasyon maddeleriyle hal skme e- Enzimatik hal skme Gnmzde metodun endstriyel nemi kalmamtr. Dier iki metoddan oksidatif hal skm yannda lifi paralama ( = rtme ) riskini de tadndan en iyi hal skme metodu enzi skmedir. Enzimatik hal skme iin bakteri, pankreas veya malt esasl amilazlar kullanlr. Fakat b eri esasl amilazlarla hal skme genellikle hakimdir. Enzimatik hal skme kesikli ve kesiksiz yntemlerle uygulanabilir. Ancak en yaygn uygul ama ekli kuma yakma ileminden sonra hal skme maddesi ve bir slata maddesi / deterja

iva eden zeltiyle emdirip, sonra scakla bal olarak saate 12 saate kadar - ou kez r de bekletmektedir, daha sonra scak ykama uygulanr. Enzimatik hal skmenin bir dezavantaj bu ilemin mstakil bir ilem olmasdr. PH baml seslerle kombine edilemez. Oysa oksidatif hal skme kontin piirme ve aartma prosesleri ile kombine edilebilir. Oksidatif hal skmenin uyguland bu kombine prosesler zaman, su, buhar ve yardmc madd e tasarruf salar. Ayrca enzimatik yolla tatminkar ekilde hal skmenin mmkn olmad vardr. Genellikle haln yksek miktarda ya ihtiva etmesinden, paralanamayan tapioka niastas nlmasnda ve hala kflenmeyi nleyici maddelerin ilavesinden kaynaklanan byle durumlard ksidatif hal skme tavsiye edilir. Bugn oksidatif hal skme hemen hemen sadece kontinemdirme metoduyla yaplmaktadr. Uzun ardan beri en ok bilinen oksidatif hal skme maddesi perslfatlardr. Ancak perslfatlar stay paralama yannda sellozu da paralayabilecekleri unutulmamal ve bu risk minumuma i dirilmedike yada tamamyla elimine edilmedike oksidatif hal skme uygulanmaldr. Yeni tip oksidatif hal skme maddelerinin gelitirilmesiyle lifin rme riskinin nne g ( Bu tr maddeler, aktif oksidatif bir madde ile seilmi anyonik / noniyonik yzey akt if maddelerin kombinasyonlardr. ) Perslfatlardan baka H2O2 de oksidatif hal skme maddesi olarak nerilmitir ve zellikl terede kullanlmaktadr. Ancak, tecrbeler, H2O2 ile niasta paralanmasnn aartmay da i birok muamele basamandan sonra elde edildiini gstermektedir. Bu nedenle metot sadece tam beyazlk istenen hallerde uygundur. H2O2 ile kombine tek basamakl bir piirme ile mi sonunda elde edilen hal skme derecesi yeterli deildir. Piirme: Gerek anlamda piirme ilemi, pamuklu mallar seyreltik scak sodyum hidroksit zeltisi i muamele ederek ihtiva ettii safszlklardan temizleme ilemidir. Piirilecek pamuklu malz eme ya, mum, proteinler, renk maddeleri gibi selloz d safszlklar, yaprak, pel, vs tki artklarn, makine ya, gibi imalattan gelen ilave safszlklar ihtiva eder. Piirme asnda renk maddeleri hari btn safszlar mteakip bir ykama ile mamulden uzaklaabilece uma gelirler. yle ki yalar sabunlaarak, proteinler basit amino asitlerin sodyum tuzl arna paralanarak suda znr hale gelirler. Mumlar ve makine yalar suda znr hale g k yalarn meydana getirdii sabunlar yardm ile piirme zeltisi iinde emlsiye olurlar n NaOH etkisi ile imesi sonucu yaprak, pel, vs. gibi bitki artklar da znr hale ge Btn bu znebilir hale gelen veya emlsiye olan safszlklar, piirmeyi takibeden iyi bi ama ile tekstil malzemesinden uzaklar. Safszlklarn uzaklatrlmas, mamulde, uzaklaa iktarna edeer bir arlk kaybna sebep olur. Aartma: Aartma ileminin birinci derecede amac pamua arzu edilmeyen esmerlii veren renkli safs lklar ( boyar maddeleri ) gidermektedir. Pamuun aartlmasnda oksidatif aartma maddele kullanlr. Bu tr maddelerle alldnda, aartma olay atomik oksijen aa kmas il addelerinin en nemlileri hidrojen peroksit, sodyum hipoklorit ve sodyum klorittir . Merserizasyon: Merserizasyon her zaman uygulanmayan, n terbiye ilemlerine, daha ok yksek kaliteli m amullerde ( bluzluk ve st giyim poplinlerde ) veya boyal ve baskl mallarn boya verimi ni arttrmak zere ilave edilen bir prosestir. Merserize prosesi, pamuun makinelerde bir yandan gerilim altnda tutulurken bir yan dan da yksek konsantrasyonda (26-30) NaOH zeltisiyle muamele edilmesi diye tanmlanabi lir. Merserizasyonun amalar aadaki ekilde zetlenebilir. Kuma yzeyinde bir parlaklk elde etme Boyutsal stabilite Daha yksek mukavemet Selloz liflerinin muntazam ekilde imesi yzeydeki art nedeniyle daha iyi boya alma Olgunlamam ve l pamukta boya absorblama kabiliyetini arttrma

10-1.2 DER SELLOZK LFLERN N TERBYES KETENN N TERBYES : Tekstil endstrisinde kullanm alan bulan dier bir doal selloz lifi ketendir. Keten bir

sap lifidir. zellikle yapay liflerin retimlerinin artyla ketenin retimi gerilenitir. cak son yllarda yeniden bir art gzlenmektedir. Bunun balca nedenleri moda, keten lifl rin serin tutma zelliklerinin ok iyi oluu, artan hayat standard ( daha pahal, lks mam llere ynelme ) olarak sralanabilir. Kimyasal yaplar bakmndan selloz lifleri olan keten liflerinin terbiye ilemleri genell kle pamuktakine benzer yalnz ierdikleri yabanc madde miktarnn fazla olmas nedeniyle k tenin n terbiyesi daha teffarruatldr. REJENERE SELLOZ LFLERNN N TERBYES : Rejenere selloz lifleri yaplar itibaryla temiz, beyaz ve parlak lifler olduklarndan b unlarn terbiyesi pamuk, keten, vb. doal selloz liflerine nazaran ok daha lman ekilde plabilir. Bunun yannda rejenere selloz lifleri kimyasal maddelere, zellikle bazlara kar hassas olduklarndan ve ya dayanmlar dk olduundan n terbiye ilemlerinin lm as zorunludur Aksi halde lifler kimyasal ve mekanik bakmlardan zarar grrler. Rejenere selloz liflerin n terbiyesinde balca ilemleri hal skme, alkali ile muamele rtmadr. Bu liflere genellikle suda znebilen hal maddeleri uygulandndan hal skme ak ykamadan ibarettir. Suda znmeyen hal maddelerinin uygulanmas halinde pamuktakine zer enzimatik hal skme yntemleri uygulanr. 10-1.3 PROTEN LFLERNN N TERBYES : YNN N TERBYES : Yn, zayf alkali ortamda yksek scaklklarda ypranan nazik bir tekstil Malzemesi olduun ynn terbiyesinde alkali ortamda alrken ok dikkatli olmak gerekir. Sulu ortamda yap erme, skma, ovma gibi her trl mekanik ilem de ynn keelemesine sebep olur. Ynn n terbiyesinde uygulanan alca ilemleri unlardr: Ykama : Ynn kendine yapkanlk veren ve erilmesini zorlatran doal yalardan temizle gulanr.Genellikle az miktarda amonyak ve soda konulan sabunlu suya 40-50 C de yaplr. Yalama : Elyaf kayganlatrmak liflerin birbirine yapmasn kolaylatrmak bylece iyi alamak iin yaplr. Karbonizasyon : Ynde bulunan al, diken, ot, saman vb. bitkisel maddeleri uzaklatrmak iin yaplr. Bu amala yn seyreltik ( 4-5 Be ) H2SO4 ile oda scaklnda bir mddet sl bonizasyon sobalarnda 80-100 C de stlr. Bu srada buharlaan su yznden deriikleen selloz artklarn kmrletirir. Sonra kmrleen partikller dvlerek uzaklatrlr. ntralize edilir. Aartma : Yn daha ok renkli kullanldndan aartlmas pamuunki kadar nem tamaz. Sa nklere boyanacak trikotajlar ile aslacak ynl malzemeler aartlr. Aartma redktif ( = gen ) veya oksidatif ( = ykseltgen ) maddelere veya bunlar kombine ederek yaplabili r. PEN N TERBYES : pein n terbiyesinde uygulanan balca ilemler unlardr: Zamk karma : Fibroinin etrafn saran serisin maddesini uzaklatrmak iin uygulanr. Bu aynar deriik sabun banyolarnda yaplr. ( Serisini Uzaklatrma ) Aartma : Serisini uzaklatrlm ipek olduka beyaz olduundan ipein aartlmas byk ktiren hallerde ipek indirgen veya yseltgen maddelere aartlabilir. Arlatrlm : pekli mamullerin hacim ve arln arttrarak bylece dolgunluk ve zen sinin uzaklatrlmas yznden meydana gelen arlk kaybn telafi etmek iin uygulanr. ganik maddelerle ( birbiri ardna kalay, fosfat ve slikat tuzlaryla ) veya bitkisel maddelerle ( tanen, mee mazs z, vb. maddelerle ) muamele ederek yaplabilir. Veya bu temin karm uygulanabilir. 10-1.4 SENTETK LFLERN N TERBYES Poliester, Nylon, Poliakrilonitril, polipropilen ve dier sentetik lifler btnyle kimy asal olarak elde edildiklerinden genelde boyama ncesi nemli bir n muamele gerektirm eyen temiz liflerdir. Bu nedenle burada, sade fikir vermek zere Poliesterin n terb iyesi satr balar ile verilecektir. POLYESTERN N TERBYES : Polyesterin n terbiyesinde balca u ilemler yer alr : Ykama : retim srasnda muhtelif maddelerden ( eirme yalar, hal maddeleri, makine ya ileri gelen kirlenmeleri gidermek iin yaplr. Bu amala PES mamulleri 70-80 C de sodasabunlu suda 20-30 dakika muamele edilir, durulanr sonra asetik asitle ntralize ed ilir. Aartma : PES lifin beyazl hayli yksek olduundan aartlmaya pek ihtiyac yoktur. ok

kimyasal olarak sadece NaC1O2 le aartlabilir. Ya da optik aartma uygulanr. PES / Pamuk veya PES / Viskoz karmlar NaC1O2 veya H2O2 ile, PES / Keten karmlar asi rtamda sodyum hipoklorit ve takiben sodyum klorit veya takiben H2O2 ile, PES / Yn karmlar peroksitle, PES / Naylon karmlar asidik ortamda sodyum kloritle aartlr. Termofikse : Aslnda bir bir bitim ilemi olmakla beraber genellikle n terbiye srasnda ygulanr. PES lifin i gerilimlerini giderek metaryali boyamadan nce boya ve ekilce st abilize etmek iin uygulanr. Scak hava, scak su, doymu buhar veya scak silindirlerle y plr Kostikleme : PES lifinin tipik sentetik karakterini deitirerek kumaa ipek tutumu ve grnm vermek ve esnekliini arttrmak iin uygulanr. lem sonunda boyar maddeler life la eker. Ancak bu prosesin mukavemeti drme etkisi yznden alma artlar ( zaman, s konsantrasyonu ) dikkatle seilmelidir.

10-2 BOYAMA VE BASKI GENEL Tekstil malzemelerinin eitli boyar maddelerle muamele edilerek olduka kalc bir ekilde renklendirilmesine boyama denir. Kalclk terimiyle ykama ve a tutma ile rengin kolay derilemeyecei anlatlmak istenir. Ancak boyamada rengin kalcl mukayese amacyla belir . Yoksa gerekten btn koullarda kalc olduu, yani rengini deitirmedii garanti edile r boyar madde yoktur. Boyamada ve baskda kumaa renk veren madde olan, bu nedenle byk nem tayan boyar madde i yle tanmlayabiliriz: Boyar maddeler zelti veya sspansiyon halinde tekstil malzemesi tarafndan emilerek orada fikse olan ( = sabitleen ) ve bu suretle tekstil maddeler inin renklenmesinin salayan renkli bileiklerdir. Ancak bu tanmlama kapsamna renksiz olmakla beraber boyar maddeler gibi lif tarafndan emilerek kumaa fikse olan optik beyazlatclar ve komponentlarinden lif iinde meydana gelen boyar maddeler ( naftol b oyar maddeleri ve anilin siyah gibi ) de girer. Bu bileikler iin boya terimi yerine boyar madde teriminin kullanlmas, zellikle anlaml . Burada boya ve boyar madde terimleri arsndaki fark aklamakta yarar vardr. Bir cismi n renklendirilmesi iki ekilde olur. a) Cismin renkli bir tabaka ile rtlmesi. Burada cisme renk veren madde o cisme nfuz etmez, sadece yzeyini kaplar. Biraz kazynca cismin ilk rengi meydana kar. Byle boyam lar iin kullanlan renkli maddelere boya denir. Boya tozlar kuruyan yalar ve film mey dana getirici plastik bir maddeyle kartrldktan sonra zemin yzeyine srlr. Bu proses boyann bir balayc yardmyla cismin zerine yaptrlmasndan ibarettir. Boya ile cisi ngi bir ilgi sz konusu deildir b) Asl boyama : Tekstil maddelerinin ( veya deri ve kadn ) bizzat kendisini renkli kl maktr. Bunu salayan renkli ve renksiz maddelerin hepsini birinci gurup boyalardan ayrmak iin boyar madde denmesi daha uygundur. Renkli maddelerin ve dolaysyla boyar maddelerin renklilii, zerlerine den beyaz kta li dalga boylarn yutup kalann yanstmalarndan ileri gelir ki biz buna seimli k abs diyoruz. Disperz ve pigment boyar maddelerin dndaki btn boyar maddeler suda znen veya boyama a znr duruma gelerek lif tarafndan emilen boyar maddelerdir. Btn bu boyar maddelerin tekstil liflerine balanmas, boyar maddelerin ve lifin yapsna al olarak aadaki mekanizmalardan biri yardm ile salanr. 1. Boyar maddenin adsorbsiyon denen kuvvetlerle life balanmas ( direkt boyar madde lerin tekstil liflerine balan bu yolla olur. ) 2. Suda znm durumda life emdirilen boyar maddenin lif iinde znmez duruma getirilme n, kp, zlebilen kp, azoik gibi boyar maddelerinin tekstil liflerine balan byle ol 3. Boyar madde ile lif arasnda elektrostatik ekime dayanan bir tuz olumas ( rnein, as t boyalarnn yne ve ipee, veya boyalarn akrilik liflerle balanmas byle olur. ) 4. Boyar maddelerin lif iinde znmesi ( Disperz boyar maddelerin sentetik liflere ve asetat liflerine balanmas byle olur. ) 5. Boyar maddelerin life kimyasal olarak balanmas, ( Reaktif boyalarn selloz lifleri ne balanmas byle olur. ) 6. Boyar maddelerinin yapay reineler yardm ile life yaptrlmas ( pigment boyar madde life balanmas byle olur. ) Boyama ve bask srasnda yukardaki mekanizmalardan biri ile life balanan boyar maddenin

d etkilere kar mukavemeti ok nemlidir. Bu zellie renk hasll denir. Renk hasll myasal yapsna yakndan baldr. Ancak uygulanan boya ve bask prosesi de hasl nemli u nedenle boyama ve baskya balamadan nce kullanm amacna en uygun haslklara sahip boya arn seimi kadar bu boyalarn doru proseslerle uygulanmas da nemlidir. Rengin koyuluu lif cinsinin de haslk zerine etkileri vardr. Renk haslklar retim ve kullanm haslklar olmak zere, iki guruba ayrlr. retim hasl baskl malzemenin daha terbiye iletmesini terketmeden, urayabilecei mteakip prosesler kar renginin - veya renklerinin - mukavemetini gsterir. ( Piirme hasl, peroksit has kleme hasl gibi ). Kullanm haslklar ise, malzemenin sata sunulduktan sonra kullanm srasndaki d etkil ginin - veya renklerinin- mukavemetini gsterir. ( Ik hasl, ykama hasl, ter hasl )

10-2.1 BOYAMA : Tekstil malzemeleri ak elyaf, tops, iplik, kuma hatta hazr giysi halinde boyanabilir ler. Her durum iin gelitirilmi zel boyama makineleri vardr. Konum genilii asndan dece tekstil malzemelerinin kuma halinde boyanmas ele alnacaktr. Kuma boyama iin teknikte bir ok metotla olmakla beraber bunlardan en geni uygulama a lan bulanlar ektirme ( = exhaustion ) ve emdirme ( =empregnation ) metotlardr. Eer tekstil malzemesi uzunca bir sre uzun flotte oranl bir banyoda muamele edilirse bu metoda ektirme veya tam banyo metodu denir. Bu metodda makine tipine bal olarak kuma ak enli veya halat halinde alabilir. Eer tekstil malzemesi ksa flotte oranl banyodan ak enle ksa srede geirilir ve hemen sndan skma silindirleri arasnda sklrsa bu metoda emdirme ve ya empregnasyon ( = paddi g ) metodu denir. Bu tanmlamalarda geen flotte terimi Almanca kkenli olup, banyo anlamna gelmektedir. Flotte oran terimi ise, boyanacak mal miktarnn ( kg. olarak ), banyo miktarna ( kg. veya litre olarak ) oranna denir. rnein; 200 kg. kuma 2400 lt. boyama zeltisi ile mua ele ediliyorsa flotte oran 200 = 1 dir. 2400 12 Yani bir kg. malzeme 12 lt. zeltide muamele ediliyor demektir. Muamele edilen tekstil malzemesine gre flotte ( = banyo ) miktar ne kadar az ise f lotte oran o kadar ksadr denir. Muamele edilen tekstil malzemesine gre flotte (=bany o) miktar ne kadar fazla ise, flotte oran o kadar uzundur denir. rnein; 1 / 0.8 ksa b ir flotte orann, 1 / 30 uzun bir flotte oran gsterir. Flotte orannn hangi deerden it ren uzun veya ksa olduuna dair kesin bir kural yoktur. Herhangi bir boyama makines i iin ksa kabul edilen bir flotte oran, baka bir makine iin uzun saylabilir. ( rnei / 5 flotte oran bir haspel makinesi iin ksa bir oran iken bir fular iin fazla uzundu r. ) Prensip olarak emdirme yntemine gre almalarda flotte 1 / 0.5 - 1 / 1.5 arasndaki flotte oranlar, ektirme yntemine gre olan almalarda 1 / 2 - 1 / 100 arsndaki flotte lar kullanlr. ektirme metoduna gre kuma boyanmasnda kullanlan balca makineler haspel, jet, over-fl jigger ve levent boyama makineleridir. Haspel ve bunun versiyonlar olan jet ve o ver-flow makinelerinde kuma halat halinde , jigger ve levent boyama makinelerinde ise, ak enli olarak muamele edilir. Halat halinde muamele zellikle krk izi tehlikesi olmayan ince kumalar uygulanr. Eer b yama srasnda meydana gelen kat izleri sonradan dzelmiyorsa bu tr izler krk izi denir. Krk tehlikesi olan kaln kumalar ( zellikle selloz-PES karmlar ) ise ak enli ola dilir. Kumalarn emdirme, metoduna gre boyanmasnda kullanlan en nemli makine ise fular &#8216 dr. Bu makine, iinde sevk rolikleri bulunan bir tekne ile, tekne kndan en az bir i a silindirlerinden oluur. Emdirme ynteminde kuman zerine ald zelti miktar bir ok faktre baldr. Lif cin ma basnc, kuman daha nce grd ilemler, banyo scakl gibi. Fakat btn bunlarn ndirlerinin skma basncdr. Bu yzden kuman ald zelti miktar ou kez skma efekt lir. rnein skma efekti % 70 demek, 100 gr. kuma zerine % 70 gr. zelti alm demektir Fularda boya ile emdirilen kuman daha sonra fikse ve ykama iin tamamlayc baz muamele den gemesi gerekir. Bu yzden bir fular bayar madde cinsine ve boyama metoduna bal ol arak daima baka makinelerle kombine edilerek kullanlr. Bu kombine sistemleri yle sral yabiliriz.

Emdirme - Buharlama ( = Pad - Steam ) Emdirme - Kurutma ( = Pad - dry ) Emdirme - Termofikse ( = Pad - ermofixation ) Emdirme - Souk bekletme ( = Pad - batch ) Emdirme - Scak bekletme ( = Pad - roll ) Emdirme - Jiggerde muamele ( = Pad - jig ) Emdirme - Ak en ykama Kuma boyamaclnda ektirme veya emdirme metotlarndan hangisinin uygulanacana kumata n zellikler ( tutum, vs. ), retim miktar, lif cinsi, boyar madde cinsi ve mevcut ma kine park gz nne alnarak kara verilir. Boyama reetelerinin hazrlanmasnda da boyama u, lif ve boyar madde cinsi, fikse artlar gibi faktrler esas alnr. Boyama Reetesi denince, bir boyama banyosuna konulacak boyar madde miktar ile kimy asal ve yardmc kimyasal madde miktarlarn belirten formlasyon akla gelir. Boyar madde bildiimiz gibi tekstil malzemesinin renklenmesini salar. Ancak boyar maddenin znmesi, life nfuza, lif iinde dzgn dalmas ve fiksesi, hasl , ve buna benzer hususlar banyoya boyar madde yannda baz kimyasal maddeler ( NaOH , Na2CO3, K2CO3 vb. ) ve yardmc kimyasal madde dediimiz belli amalar iin zel olarak h zrlanm maddelerin ( slatma, kpk kesme, egalize, fikse, ykama maddeleri gibi ) ilaves gerektirir.

10.2-2 BASKI Tekstil malzemeleri tarak band, zg iplii ve kuma halinde baslabilirler. Bunlardan en lisi phesiz kuma basmacldr ve burada konunun genilii nedeniyle sadece kumalarn ktr. Baslacak kuma genellikle beyaz olur, fakat bir n boyamadan geirilmi kumalar zerinde bask yaplabilir. kinci durumda orjinal boyama ve bask ile rtlr veya baz kimyasal ma rin etkisi ile tahrip olur. Buna gre bask metotlarn gurupta toplayabiliriz. 1. Direkt ( = Aplike ) Bask : Bu baskda bask pat beyaz veya bir n boyadan gemi kuma e uygulanr. Kuman daha nce bir n boyamadan getii hallerde basl alanlarda zemin boy p olmaz, sadece rtlr. 2. Andrma ( Ronjan ) Bask : Andrma basksnn esas boyal bir kuman rengini basl mektir. Bu amala bir n boyamadan gemi, boyas tamamen fikse olmu kumalar zerine, ii maddesi dediimiz zemin boyasn tahrip eden kimyasal maddeler bulunan bir bask pat ile bask yaplr. Bylece basl alanlarda zemin boyasn tahribi ile beyaz figrler oluur ki, buna beyaz a enir. Eer bask pat iine andrma maddelerine dayankl ve zeminden farkl renkte olan deler eklenirse basl alanlarda zemin boyasndan farkl renkte figrler oluur ki buna da enkli andrma denir. Andrma basklar, phesiz ancak zemin boyas andrlabilir zellikte ise, yani andr yanksz ise, yaplabilir. rnein Azoik boyalar, seilmi direkt boyalar, reaktif boyalar, llozik elyaf iin en ok kullanlan andrlabilir zemin boyalardr. Bu lifler zerine re yapmak iin bask patna ilave edilen andrma maddelerine kar dayankl boyar maddeler igment boyar maddelerdir. 3. Rezerve Bask : Rezerve basknn esas basl bir alanda zemin renginin fiksesini nleme r. Bu amala beyaz kuma zerine nce rezerve maddesi dediimiz bir madde ieren bir bask pat baslr, daha sonra kuma boyanr. Rezerve maddesi basl alanlarda ya boyann kumaa nfu ini bloke eder ( mekanik rezerve ) veya fiksesini nler ( kimyasal rezerve ). Bylece basl alanlarda beyaz figrler elde edilir, bunu beyaz rezerveler elde edilir. Rezerve baskda bir baka yntem de boyar madde zeltisi ile muamele edilmi fakat boyas se edilmemi kuma rezerve maddesi ieren bask pat ile basmaktr. Daha sonraki fikse il asnda baslmayan yerlerde zemin rengi fikse olurken basl alanlarda renk fikse olmaz v e rezerve patnn boyar madde ierip iermemesine bal olarak beyaz veya renkli rezerve ef ktleri elde edilir. Mekanik adan bask tekniklerini drt grupta incelemek mmkndr. 1- El Basmacl ( Hand Printing, Block Printing ) El basmaclnda baslacak ekli tahta kalplarla knt halinde oyulur. Boya pat hazrl den bir stampaya emdirilir. Kalplar stampa zerine baslarak knt ksmlar boyanr. B kuma zerine basldnda baslan yerler boyanm olur. En eski ve artistik bask metodud yava ve pahal bir prosestir.

2- ablon Basmacl ( = Stencilling ) ablon basmaclnda baslmas istenen desenler bir inko veya mukavvaya olur. Bu kalp ba uman zerine konulduktan sonra boya pat bir fra veya pskrtme tabancas ile oyulmu k ma zerine uygulanr. Bu proses ok eski bir proses olmakla beraber ksa bir zaman ncesin kadar unutulmu durumdayd. Bu da zor ve pahal bir metoddur. 3- Rulo Basmacl Bu metoda makine baskcl da denir. 1783 ylnda Bell adl bir ngiliz ‘ in Rulo b kinasn icad ile bu metot kullanlmaya baland. Bu makinede byk bir ana s silindir etrafnda baslacak renk says kadar bask silindiri unur. Bakrdan yaplm bu silindirlere desen ya knt halinde ilenir ki buna rllef bas eya derinliine oyulur ki, buna derin bask veya gravr bask denir. Rlief bask daha ok asmakta kullanlmasna karlk, derin bask tekstil baskclnda kullanlr. Derin bask erinin her birinin altnda bir boya teknesi vardr. Silindir dnerken tekneden boyay alr . Bask patnn fazlas rakle denilen bir bakla syrlr. Bylece sadece oyuk ksmlarn olar, bu boya ana silindir zerinden geen kumaa basnla baslr. Rulo basma makineleri icat edildiinden gnmze kadar yaygn ekilde kullanlm, bol mikt ucuza bask saladndan tekstil endstrisine byk hizmeti olmutur. Ancak gnmzde yer askclna brakmtr. 4- Film Baskcl ( = Screen Printing ) Film baskcl ablon baskclnn gelimi bir eklidir. Bu metodda ince ipek veya met u bir elekle rtl tahta veya metal ereveler kullanlr. ablon ad verilen bu elekleri eni meydana getiren ksmlar hari su ve boya geirmez bir lak tabakas ile kaplanr. Bask snda ablon kuma zerine yatrlr ve zeri boya pat ile svanr. Lakla kapl olmayan k maa geerek oray boyam olur. Film baskcl elle veya makinede yaplr. El basksnda 20-80 m. uzunluunda masalar kul cak kuma ya masa zerine hafife yaptrlr veya ineler ile tutturulur. Her renk iin b rekir. Mekanik film basma makineleri ya dz veya rotasyon tipi makinelerdir. Dz film basma makinesi elle yaplan film basks gibidir. ablonlar dikdrtgen eklinde erevelerdir. R on tipi makinelerde ise, ablonlar silindir eklindedir. Pat ablonlar iine pompalanr ra le iten syrlr. Bask ve kurutmadan sonra boyalarn fiksesi iin, kullanlan boyar madde cinsine bal olar k u metotlardan biri uygulanr: 1-Buharlama ile fikse a-Doymu buharla b-Kzgn buharla ( HT-buhar ) c-Basnl buharla 2-Scak hava ile fikse a-150 C scaklktaki hava ile b-195-200 C scaklktaki hava ile ( Termozol muamelesi ) 3-Ya fikse metotlar Pigment basklar dndaki btn basklarda boya fiksajn ykama ilemi takip eder. Bylec rinin, fikse olmam boya partkllerinin, kimyasal madde artklar vs. nin kumatan uzakla mmkn olur. Baz boyar maddelerin ( rnein kp boyalarn ) fiksaj ykama srasnda tama larak ykama optimum haslk zellikleri salar rengi parlatr. 10-3-BTM

Tekstil rnlerinin tutum, grn ve kullanm zelliklerini gelitirmek iin yaplan son i m ilemleri denir. Bitim ilemleri sanayide zaman zaman “ terbiye ” ve & #8220; apre ” terimleri ile de ifade edilmekle beraber kavram kargaasna yol amamak iin burada bu terimlerin kullanlmasnda saknlacaktr. Eskiden bitim ilemlerinin ana amac alcda satn alma istei uyandrmak, yani rnn albe ttrmakt. Bu ise, tutum ve grnm gelitirmekle salanyordu. Oysa sentetik liflerin ort e deien yaam koullar yznden doal liflere, kendilerine has iyi zelliklerini kaybetm ave baz zellikler ( rnein burumazlk gibi ) kazandrlmas olay gndeme geldi. Bylec n sentetik liflerle rekabeti mmkn olabilecekti. Bu eilim, tekstil rnlerinin kullanm liklerini gelitirmeye ynelik bitim ilemlerinin domasna yol at. Dier bir gelime de bitim ilemleri ile elde edilen etkilerinin dayankll (kalcl) konusunda oldu. Eskiden bitim ileminden ana ama alcda satn alma isteini uyandrmak ol

dan elde edilen etkilerin kullanma dayankl olmasna ok nem verilmezdi. Bugn ise, ou kstil rnne bir takm zelliklerin verilmesi yeterli olmakla bu zelliklerin kullanma, kle ykmaya, kar dayankl olmas istenmektedir. Tekrarl ykamalara kar dayankl olup olmamasna gre geici veya kalc diye snfland e tekstil malzemesine verilen balca zellikler unlardr: 1-Grn ile ilgili zellikler: Dzgnlk, parlaklk, sklk matlk gibi 2-Tutum ile ilgili zellikler: Sertlik, dirilik, dolgunluk, yumuaklk, elastiklik, to kluk gibi. 3-Kullanm ile ilgili zellikler: Burumazlk, yanmazlk, su geirmezlik, ekmezlik, keele , kir tutmazlk ve ykama ile kiri kolay giderme, kflenmezlik, antimikrobiklik gibi. Bu ilemleri iki byk gurupta incelemek mmkndr. 1.Kimyasal bitim ilemleri ( =ya bitim ilemleri ) 2.Mekanik bitim ilemleri ( =kuru bitim ilemleri ) Kimyasal bitim ilemlerinin esas terbiye maddelerinin herhangi bir uygulama yntemine gre tekstil rnne uygulanmas ve bu srada life balanmasdr. Terbiye maddeleri malzem banyodan uygulandklar iin bu ilemlere ya bitim ilemleri de denilmektedir. Kimyasal b tim ilemlerine yine ya terbiye ilemleri olan n terbiye ilemlerinden ayran balca ze erbiye ilemlerinin ekstraktif olmasna karlk kimyasal bitim ilemlerinin additif ( kat ) ilemi olmasdr. Yani ilem sonunda tekstil malzemesine bir eyler katlmakta, dolays n art olmaktadr. Kimyasal bitim ilemlerinde kullanlan tekstil terbiye maddelerinin genellikle lifle re fazla afinetisi yoktur. Dolaysyla ektirme yntemi yerine ounlukla emdirme yntemine uygulanrlar. Ayrca aktarma, kaplama, pskrtme yntemlerinden birine gre da almak m Mekanik bitim ilemlerine gelince, bu tr ilemlerde kimyasal bir madde uygulamas sz kon usu deildir. Elde edilmek istenen efektler bastrma, kesme, tylendirme, sl ilemler gib mekanik ( fiziksel ) yollarla salanr. Baz durumlarda mekanik bitim ilemleri srasnda ekstil malzemesine su, yardmc madde vb. etki ettirilirse bile genellikle bu tip bi tim ilemleri kuru ilemlerdir. Bu ilemler bazen tek bana, ama ou kez kimyasal bitim i erinden sonra uygulanr. Mekanik bitim ilemlerinden ama, genellikle kuman grnm ve tutumu gelitirmektir. Faka n, pamuklu mallarn ekmesini nlemek iin yaplan sanforizasyon gibi baz ilemler kullan iklerini gelitirmek iindir. Bir tekstil malzemesine uygulanacak bitim ilemleri ( kimyasal ve mekanik ) lifin cinsine yakndan baldr. rnein, ipek ve yn gibi liflerin kendilerine has zellikleri n yle satlabilir hale gelmek iin olduka kk apta ve mutedil bitim ilemine ihtiyalar e, pamuk lifi ok daha fazla ve iddetli bitim ilemi gerektirir; ayrca bu ldeki ileml e dayanabilecek zelliktedir. Maln kullanm amac da uygulanacak bitim ilemlerini belirlemede nemlidir. rnein, giysi pmnda kullanlacak bir mala uygulanacak bitim ilemleri ile demelik mallara uygulanacak ayn deildir Ksaca bitim ilemleri ; Tekstil mamullerine n terbiye ve renklendirme ilemleri sonrasnda uygulanan ve tekst il mamulne istenilen grnm ve zellikleri salamak amacyla uygulanan ilemlerdir. kiye ayrlrlar; A-Tutum ve grnm gelitiren apreler, B-Kullanm gelitiren apreler

A-TUTUM VE GRNM GELTREN APRELER YUMUATMA: Tekstil mamullerine yumuak tutum verebilmek amacyla yaplan ilemlerdir. yumuatma ilemi mekanik olarak elde edilebilse de yinede yumuatc maddelerin kullanlmas ile daha iyi s onu elde edilir. Tekstil mamulleri, piyasaya sunulmadan nce alc istei uyandrma ,kulla rahatl vermek amacyla yumuatc maddelerle muamele edilirler. SERT TUTUM APRES: Sert tutum apresi genellikle pamuklu dokumalar iin kullanlr. Kumalar sertletirici mad de ieren apre zeltisine sokulur ve apre maddesinin mamuln gzeneklerine yerlemesi sal rak, istenilen sertlik elde edilebilir. PRESLEME: Ynl mamullerin yzey dzgnln salamak amacyla silindir preslerle ile yaplan ilemd layan iki silindir arasndan geirilir.

KALENDERLEME: Tekstil mamuln yumuatmak ve yasslatmak , iplikler arasndaki aralklar kapatmak veya y parlaklk vermek amacyla kuman basnl silindirler arasndan geirilmesidir. En az iki ir arasndan geirilir. Ynller hari pamuklu ve sentetik elyaflarn tmne uygulanr. MAKASLAMA: Kuma yzeyindeki hav tycklerini tamamen uzaklatrmak yada bunlarn belirli bir yksekli gn bir seviyede kesmek amacyla yaplr. Ynl kumalarn yaklmas zor olduundan genelli nr. ARDONLAMA: Dokuma yada rme kumalarn ipliklerinin ierisinden ,liflerin ekilerek kuma yzeyine k bylece tylendirilmi yzeyli bir kuma grn oluturulmasdr. ardonlama enlemesine oal veya metalik ince teller yada zmpara kapl dnen silindirler ile aksi ynde geirilir en mamuln zerinden geirilmesi ile gerekleir. Battaniye, pelu, oduncu gleklik kumala llikle uygulanr. ZIMPARALAMA: ardonlamann dier bir eklidir. Dokuma yzeyinin gderi benzeri bir grn elde etmesi i kad ile kapl bir silindir ile ilemden geirilmesidir. nce dili baklarn yada zmpa rinin kullanm ile uygulanan mekanik ilemlerdir. Montluk, elbiselik vb gibi kumalara e vtali kabuu gibi tylk kazandrlr. DEKATR: Tekstil mamulnn bir bant zerinde hareket ederken istenilen ende basn altnda s veril aldktan sonra silindirler arasndan geirilirken tlenir. tlemenin daha iyi olmas i rilir. DOLGU APRES: Ak yapl pamuklu kumalarda , atk ve zgler arasndaki boluklarn dolgu maddesi ile ak doldurulmas ilemidir. Dolgu maddeleri kuma tllendirdiinden beyaz mamullerde kullan

B-KULLANIMI GELTREN APRELER EKMEZLK APRES : ekmezlik apresi; tekstil materyalinin ekmesine neden olan etkileri en aza indirmek veya yok etmek amacyla yaplan ilemlerdir ancak; bir mamuln ekmezlik ilemi grmesi ha de ekmeyi salayan tm artlara kar diren kazanaca sylenemez. Bu tekstil mamulnn y ilem koullarna baldr. BURUMAZLIK APRES : Bir tekstil kumann kullanm srasnda oluan buruukluklara kar direncini ve ondan ku ni ifade eder. Burumazlk da tamamen diren gsterme kabiliyetinden ziyade, ilk ekline d ebilme kabiliyeti nemlidir. G TUTUURLUK, YANMAZLIK APRES : Liflerin yada kumalarn g tutuurluk maddeleri ile ilemden geirilmeleridir. Bu bitim i ; Tekstil materyalinin alev almaya kar koymasn, Eer alev almsa hznn yavalatlmasn, Yakc etkenden uzaklatrldnda ksa bir sre sonra yanmann kendiliinden durmasn sa SU GERMEZLK APRES : Kuman yzeyinin su ve hava geirmez bir tabaka ile kaplanmasdr. Deri solunumu ve ter na li mmkn deildir. SU TCLK APRES : Mamuldeki lif ve ipliklerin etrafnda ok ince bir hidrofob zar oluturmaktr. Lifler ve iplikler arasndaki gzenekler kapanmaz. Deri solunumu ve ter nakli gerekletirilebili r. ok fazla yamur sonucu zamanla mamul gzeneklerden su girebilir. BONCUKLANMAYI NLEYC APRE: Boncuk veya pilling denilen ufak lif dmlerinin ortaya kmasn nleyen ve mamul kumala lanan bir ard ilemdir. Prensip ; boncuklanmaya neden olan lif ularnn yok edilmesidir . Yakma ve makaslama ilemi bu ilem iin uygulanabilir. GVE YEMEZLK APRES: Gve kurdu ve hal knkanatllar, hayvansal liflerden oluan kumalara, zarar verici olara ilinirler. Bu lifler karm halde iken de , karm oluturan dier lif bu zararlnn sin bir lif olmasa dahi hayvansal lifle birlikte zarar grebilir. Gve yemezlik apresi; yn yada dier protein liflerini gve ve benzeri gibi haerelerin verebilecei zarardan ko rumak amacyla uygulanr.

YA TCLK: Ya itici kimyasallarn kullanlarak, tekstil mamulnn kat ve sv yalara kar leke tut yetinin salanmasdr. KAYMAZLIK APRES: Yapay lif flamentlerinden oluana dokumalarda ipliklerin kayma dayanmn artrmaya yaraya n bitim ilemidir. Astarlar iin nemlidir. Yapay reineler, yapkan ve film oluturucu ma ler ile gerekletirilir. KR TC APRE- KR TUTMAZLIK APRES: Tekstil liflerinde elektrostatik yklenme yaltkanl ve yal kirlerin tutunma zelliini emeye yarayan ve daha sonraki temizleme ilemlerini kolaylatran tm bitim ilemleri iin ullanlan genel bir terimdir. Kir iticilik , kir tutmazlk ve kirin kolay uzaklatrlmas gibi kavramlar aada gsteri drma ile aklanabilir: Kuru kirin itilmesi ve kuru tekstil mamullerinden slak kirin itilmesi, Hafif kirlerin uzaklatrlmasnn kolaylatrlmas, Ykama srasnda slak tekstillerden slak kirin itilmesi. SANFORLAMA: zellikle selloz esasl mamullerde ( pamuk, viskon, keten vb.) ,mamuln her yerinde ayn ellii salamak amacyla yaplan mekanik ilemdir. Bu ilemin amac tekstil iletmelerinde a (veya rme) ncesi , dokuma (veya rme) ve terbiye ilemleri srasnda kumata oluan z rilimlerin yok edilmesi, bylece lifler doku iinde daha rahatlam, daha gerilimsiz hal e getirilmi olur. Gmleklik kumalarda zellikle uygulanr. BTM (APRE) LEMLERNDE GENEL HATALAR Dzgn Olmayan Apre Apre Lekeleri (zellikle Silikon Lekeleri) Krk zi (Kumata) Basn Uygulama Fark (Basn zi) Tuenin ok Sert Olduu Sert Tutum Hatas Dolgunlatrma Apresinden Kaynaklanan Hata Tozlanma, Gri Tllenme Hatas Reine Esasl Apre Maddelerinden Kaymaklanan Kt Koku Hatas Ar Kimyasal Kullanmndan Kaymaklanan Elyafn Zarar Grd Hatalar Eko-Teks erisinde stenmeyen Formaldehit Fazlas Hare, Apre Maddesi Kalnts Bozuk Tylendirme, ardon Apresinden Kaynaklanan Hatalar Burumazlk Apresi Gibi Ar Kimyasal Kullanlan Aprelerden Kaynaklanan Haslk Dmesi (Ma

Moderatre Bildir

Kaytl

Sayfa: [1]

Yukar git