You are on page 1of 16

GUIDG.COM PG.

5/7/2011 CDI-1: Inequaes, passo passo, exerccios resolvidos.


TAGS: Exerccios resolvidos, Inequaes, passo passo, solues, clculo 1, desigualdades, matemtica bsica.

Exerccios iniciais: Determine o conjunto soluo das inequaes: i) x 2 + 1< 2x 2 @ 3 @ 5x : Soluo: Resolvendo em partes: y1)
x 2 + 1 < 2x 2 @ 3 @x2 + 4 < 0 x2@ 4 > 0 w w w w w w w x = F p4 = F 2 y2)

2x 2 @ 3 @ 5x 2x 2 + 5x @ 3 0 wwwwww`wwa wwwwwwwww wwwwwwwww wwwwwwww wwwwwawww wwwwwwww wwwwwwww wwwwwwww ` w q @4 2 @ffFfffffffffff@fff 5ffff25fffffffffff 3 fffffffffffffffffff fffffffffffffffffff ffff ff ff x= 4 ww ww ww ww w w w w p 49 f ffffff @ffFfffff @ffffff 5fffffff ffffff 5F7 ffffffff ffff x = fffffffff ffffff = 4 4 1f f f x i = e x ii = @ 3 2 Logo o conjunto soluo a interseo de y1 e y2 , ento montamos o diagrama:

S = x 2R |@3 x <@2

ou por intervalos S = @ 3, @ 2

Exerccio para o leitor: ii) @ 5 < x 2 @ 3 < 1


S = x 2 R | @ 2 < x <2
R S

ou por intervalos

S = @ 2, 2

GUIDG.COM PG. 2
TAGS: Exerccios resolvidos.

Livro: Calculo A Funes, Limite, Derivao, Noes de integrao (5 Edio, revista e ampliada). Diva Marlia Flemming, Mirian Buss Gonalves

(Nmeros reais, pg. 15) - 1.6 Exerccios. (Inequaes) 1. Determinar todos os intervalos de nmeros que satisfaam as desigualdades abaixo. Fazer a representao grfica. a 3 @ x < 5 + 3x
a 1f 3xf 1ffff @f f ff ffff f ff ffxf f b 2x @ 5 < f+ ff+ ffff 3 4 3
a

l x4 x2
a ffff x ffff ffff m fffff 4 < x @3

c 2 > @ 3 @ 3x @ 7

a 5f 3f f f f f f f

n o

<

e x 9
2

f x 2 @ 3x + 2 > 0 g 1 @ x @ 2x 2 0
h
a xffff ffff x fffff ffff f+ff ffff ffff f1 ffff

a fffff f3ff ffff ffff f

1f f f f f x@3 a 2ffffff ffffff ffffff ffffff

4+x

>1

x@5

p x3 @ x2 @ x @ 2 > 0 q x 3 @ 3x + 2 0
r
a fffff fffff f1ff f3ff ffff ffff ffff ffff f f

2@x

<

3+x

x+1

x@2

i x3 + 1 > x2 + x
j k
ab

s 8x 3 @ 4x 2 @ 2x + 1 < 0
a

x2 @ 1 x + 4 0 1

a fffff xffff +2 f2ff fffff ffff ffff ffff ffff f

c`

t 12x 3 @ 20x 2 @ 11x + 2

x@2

x@2

Solues: a a 3 @ x < 5 + 3x Por tratar-se de uma desigualdade simples, podemos resolver da seguinte maneira:

3 @ x < 5 + 3x 3 @ x @ 5 @ 3x < 0 @ 4x @ 2 < 0 4x + 2 > 0 4x> @ 2 2f f f x >@ f 4 1f f x >@ f 2 f g 1f f S = @ f, + 1 2

GUIDG.COM PG. 3

1f 3xf 1ffff @f f ff ffff f ff ffxf f b 2x @ 5 < f+ ff+ ffff 3 4 3 Soluo:


a

c 2 > @ 3 @ 3x @ 7 Soluo: 2 > @ 3 @ 3x @ 7 5 > @ 3x @ 4 @ 5 < 3x 4 5f 4f f f f @ f< x f 3 3 f G 5f 4f f f f S = @ f, f 3 3

2xf 5f 1f 3xf 1ffff @x ff f f ff ffff ff f f ff ffff f f f @ < + f + ffff 1 1 3 4 3 m A m A c 1,3,4 = 12 24xfffff<ffffffff4fffff ffffffffffffffffffffff fffffffffffffffffffff fffffffffffffffffffff ff@ 60 f 4 + 9x + f@ 4x 12 24x @ 60 @ 4 @ 9x @ 4 + 4x < 0 19x @ 68 < 0 68f ff f f x < ff 19 f g 68f ff ff f f S = @1 , 19
a 5f 3f f f f f f f

<

Soluo: 5f 3f f f f f f f @ <0 x 4 20fffff ffffff ffffff ffffff f@ 3x <0 x4

ou

c @fffffff b 3x + 20 ffffffff ffffffff ffffffff < 0 inequao quociente 4x

Anlise do comportamento de sinais das funes. Pela ltima desigualdade queremos a parte menor que zero (negativa):

y1

@ 3x + 20 < 0 @ 3x + 20 = 0 @ 3x = @ 20 20f ff ff f f x= 3

y2

4x< 0 x =0

Ento montamos o diagrama de sinais:

Logo, vemos que os valores que tornam a desigualdade verdadeira a unio de dois intervalos:

S = @1 ,0 S

20f ff ff f f ,+1 3

GUIDG.COM PG. 4
e x2 9 x2@ 9 0 b c 2 x 2 @ 3 0 produto notavel, diferena de quadrados
` a

x + 3 A x @ 3 0 inequao produto

a`

Anlise do comportamento de sinais das funes:

y1

x+30 x + 3 = 0 [ x =@3

y2

x @3 0 x @3 =0[x =3

E assim montamos o diagrama de sinais:

Portanto encontramos os valores que tornam esta inequao verdadeira:

S = x 2 R | @ 3 x 3 ou por intervalos S = @ 3,3

GUIDG.COM PG. 5

f x 2 @ 3x + 2 > 0
x 2 @ 3x + 2 = 0

Para resolver, precisamos comparar com a equao do segundo grau: ax + bx + c = 0 , assim identificamos os valores de a = 1, b = -3, c = 2 . Isso se repetir sempre, importante saber!
x=
wwwwwww wwwwww wwwwww wwwwww wwwwww wwwwww wwwwww wwwwww qb2 @ 4 A a A c @ffFffffffffffff b ff ffffffffffffffff ffffffffffffffff ffffffffffffffff

2a

Agora substitumos nessa frmula, que conhecida como frmula de Bhaskara, daqui pra frente ser muito til, portanto voc deve memorizar! Substituindo os valores na frmula temos:
wwwwwwwwww wwwwwwwwww wwwwwwwwww wwwwwwwwww wwwwwwwwww wwwwwwwww wwwwwwwww wwwwwwwww ` a q` a2 ` a` a @fffffffff@fffffffffffff @ 3 F fff @ 4 A 1 f 2 ffffffffffffffffffffAffff ffffffffffffffffffffffff fffffffffff3 ffffffff fff ` a = =

2 1

3fffffffff F p9 @ 8 3ffffff F p1 3ffff F1 ffffffffff fffffffff fffffffff ffffff ffffff ffffff ffff ffff ffff = = 2 2 2

www www www www www www www ww

w w w w w

Resolvendo, encontramos os valores de x : S = { 1, 2 } Mas o exerccios no quer os valores de x , e sim os valores de x para os quais a funo maior que zero (smbolo >), ento fazemos o grfico para melhor visualizar:

O software Geogebra gera esse grfico facilmente, mas voc tambm deve aprender a fazer o grfico sem a ajuda do computador, veja que s precisamos dos valores de x e do sinal de a , que identifica se a parbola esta para cima (positivo) ou para baixo (negativo).

Agora podemos responder a pergunta. Para que valores a funo maior que zero? A resposta a parte cinza do grfico, ou b c b c R S S = @1 ,1 S 2, + 1 ou ainda S = x 2 R | x 2 1 < x < 2 6

g 1 @ x @ 2x 2 0
Este fica como exerccio para o leitor. O processo de resoluo o mesmo, mas veja que o sinal de a negativo, ento a parbola esta para baixo.

F G 1f 1f f f f f S = x 2|@1 x ou por intervalos: @ 1, 2 2

GUIDG.COM PG. 6
h
a xffff ffff x fffff ffff f+ff ffff ffff f1 ffff

2@x

<

3+x

Soluo:
Veja que x 2 e x @ 3 (veja que o denominador no pode ser zero) ... ento:
` a` a ` a xf+fffffffffffffffff ffffffffffffffffffff fffffff+ffffffffffff fffff3fffffffff@ x f f 1 f f x < x 2 fff ` a` a

2@x 3 + x

2 2xfffffffff ffffffffff ffffffffff fffffffff f + 2x + 3 <0 @ x2@ x + 6

Inequao quociente, resolvendo o numerador:


y1 2x 2 + 2x + 3< 0 2x 2 + 2x + 3 = 0
www www www www ww ww ww @ffffffffffffffff @ffFffwwwf 2 F q4 @ 4 2 3 2 ffffffff @ 20 fffffffffffffffff fffffffffff fffffffffffffffff ffffffffff ffffffffffffffff ffffpfffff x= = 4 4 wwwwwww wwwwwww wwwwwww wwwwwww wwwwwwa wwwwww wwwwww wwwwww ` a` a

Como vemos deu raiz negativa e isso implica que no existem razes Reais tais que tornem a equao verdadeira, isto , as razes so nmeros complexos. Logo a funo positiva para todo x pertencente aos reais. Resolvendo o denominador:

y2 @ x 2 @ x + 6 < 0 @ x2@ x + 6 = 0 wwwwwwww wwwwwwww wwwwwwww wwwwwwww wwwwwwwa www`wwww wwwwwww www www w a` q1 @ 4 @ 1 6 1ffffffffffffffff 1ffff Fffffffffffffff ffff F5 ffffffffffffffff ffff ffffffffffffffff ffff ff x= = @2 @2 x i = @ 3 e x ii = 2 Logo, temos os valores que satisfazem a inequao e podemos ver neste esboo. (em vermelho os valores de x):

A soluo dada aps montarmos o diagrama de sinais:

Ento os valores que tornam a inequao verdadeira o conjunto:


R S b c b

S = x 2 | x< @ 3 e x>2 ou por intervalos S = @1 , @ 3 S 2, + 1

GUIDG.COM PG. 7

i x3 + 1 > x2 + x
Soluo: x3 + 1 @ x2@ x > 0 ` a ` a x2 x @ 1 @ 1 x @ 1 > 0
b

x2@ 1 x @ 1 > 0
a

c`

y1

x 2 @ 1> 0 x 2 @ 1 w0 = w w w w p1 = F 1 x =F

y2

x @1>0 x @1 =0 x =1

Montamos o diagrama de sinais de y1 com y2 :

Portanto o conjunto de nmeros que satisfazem a inequao:


S = x 2 R | @ 1 < x < 1 e x >1 ou por intervalos S = @ 1,1 S 1, + 1 j
ab R S b c b c

x2 @ 1 x + 4 0

c`

Inequao produto, resolvendo:

y1

x2@ 1 0 x2@ 1 = 0

y2

x+40 x +4=0 x =@4

Montando o diagrama de sinais temos:

Portanto o conjunto de nmeros que satisfazem a inequao: S = x 2 R | x @ 4 e @ 1 x 1 ou


R S b

@1 , @ 4 S @ 1,1

C B

GUIDG.COM PG. 8
k
a fffff xffff +2 f2ff fffff ffff ffff ffff ffff f

x@2

x@2

Soluo: Resolvendo cada inequao separadamente, com x 2 :


2 +2 fffff xffff ffff fffff ffff ffff ffff ffff x @2 x @2 2fffffff @x @2 ffffffff fffffff fffffff 0 x @2
zy 1 | ~ ~x ` a @x ffffffff ffffffff ffffffff ffffffff ` a 0 x~ } { @ 2~ ~ ~ ~ ~y
y2

passando ao lado esquerdo e simplificando


c

ineq A prod A

Pelo grfico das funes podemos concluir, visualizando o digrama de sinais:

Logo

S 1 = @ 1 ,0 U 2, + 1

Agora, resolvendo o lado direito:

xf+fff ffff ffff ffff f2 1 x @2 xf+fff ffff ffff ffff f2 @1 0 x @2 4 fffff ffff ffff ffff 0 x @2
b

mmc e simplificao

Pelo grfico da funo do denominador, conclumos:

S 2 = @ 1 ,2

GUIDG.COM PG. 9 Comparado as solues:


S 1 = @ 1 ,0 U 2, + 1 S 2 = @ 1 ,2
b c b C b c

Visualizando por intervalos, lembrando que x 2 para no zerar no denominador:

A nica soluo (ou o domnio) que satisfaz simultaneamente as duas inequaes a interseo das solues:

S = x 2R | x 0
a

ou

S = @1 , 0

l x4 x2
Soluo x4 x2 x4@ x2 0 b cb c x2 + x x2@ x 0
y1 x 2 + x 0 x2 + x = 0 x=
wwwwww wwwwww wwwwww wwwwww wwwwww wwwwww wwwwww wwwwww q12 @ 4 A 1 A 0 @ffFffffffffffff @ffffff 1 ff 1F1 ffffffffffffffff ffffff ffffffffffffffff ffffff fffffffffffffff ffffff a

y2 x 2 @ x 0 1fffffffffffffffff 1ffff F q ff1fff 4 f1f0 f ffff F1 fffffffff@ffffAfff ffff ffffffffffffff ff ffff ffff@ f fffA fff x= = 2 2 x i = 1 e x ii = 0 x2@ x = 0
wwwwwwwww wwwwwwww wwwwwwww wwwwwwww wwwwwwww wwwwwwww wwwwwwww wwwwwwww ` a2

2 x i = 0 x ii = @ 1

Montando o diagrama de sinais:

E assim: S = @1 , @ 1 S 1, + 1 S 0
b C B c PQ

GUIDG.COM PG. 10
a fx ff ffff ffff f m fffff 4 < x @3

Ficabcomo exerccio para o leitor. c b c S = @1 ,3 U 4, + 1


1f f f f f x@3 a 2ffffff ffffff ffffff fffff

4+x

>1

1f 1f 6f f f f f f f f x @ 3 fxffff @f ffffff ffffff ffffff ffffff fffff f 2 2ffffff 2ffffff

4+x

4+x

@ 1>0

4+x

xffff @f ff ff ffff ff6 fff ffff f2fff ffff f ff f

@ 1>0

xffff ffff @6 1 fffff ffff ffff ffff ffff ffff A @ 1>0 2 4+x 8 + 2x xfffff @6 fffff fffff fffff @ 1>0

xfffff 8fffff @f + 2x fffff fffff fff6f fffff fffff fffff @ >0 8 + 2x 8 + 2x xffff@ff@fff f@fffffffff fffffffffff ff6 ff8 ff2x f ffffffffff >0 8 + 2x @ffffff fffffff fffffff fx fffff ff@ 14 >0 8 + 2x
Da ltima desigualdade temos: y1) -x-14 > 0 -x -14 = 0 -x = 14 x = -14 y2) 8+2x > 0 2x +8 = 0 x = -8/2 = -4

Logo, os valores de x que tornam a desigualdade verdadeira o intervalo aberto: S = @ 14, @ 4 . Isto , a inequao verdadeira para todo x pertencente a este intervalo, exceto as bordas x = -14 e x = -4 .

GUIDG.COM PG. 11
o
a fffff f3ff ffff ffff f

x@5

Fica como exerccio para o leitor.

S = @1 , @ 5 U

c F 13 ff ff ff f

,+1

p x3 @ x2 @ x @ 2 > 0 x3@ x2@ x @ 2 = 0

O mtodo para encontrar as razes de polinmios como este se chama Pesquisa de razes , e assim: (-2) o coeficiente d, e 1 o coeficiente a da funo polinomial. As possveis razes so os divisores inteiros de d, e de a, na frao d/a . Divisores de Divisores de d(-2): {1, 2} a(1): {1}

Q f P f f Possveis razes: df: F 1, F 2 a

Agora utiliza-se o dispositivo de Briot-Ruffini para dividir o polinmio pelas possveis razes e achar a primeira que reduza o grau: 1 1 1 1 -1 0 -2 1
b

1 -1 2

-1 -1 1 1
c`

-2 -3 -3 0
a

F F V

E re-escrevemos a funo polinomial como: x 2 + x + 1 A x @ 2 = 0

Mas estamos procurando por valores tais que:


y1
a

x2 + x + 1 A x @ 2 > 0

c`

x @2>0 x @2 =0[x =2

y2

x 2 + x + 1>0 x2 + x + 1 = 0 wwwwww wwwwww wwwwww wwwwww wwwwww wwwww wwwww wwwww @fffffffffffffff 1 F p1 @ 4 A 1 A 1 ffffffffffffffff fffffffffffffff fffffffffffffff x= 2 b c + logo 9 x 2 R as razes so nmeros complexos

Como y2 maior que zero para todo x pertencente aos Reais, temos que: S = 2, + 1

GUIDG.COM PG. 12

q x 3 @ 3x + 2 0
Neste caso a soma dos coeficientes resulta num valor igual a zero: a = 1 , b = -3 , c = 2 a+b+c = 0 Conclui-se que 1 raiz da equao, para mais informaes consulte o exerccio t. Prosseguimos realizando a diviso de polinmios. Diviso de polinmios, mtodo da chave: x - 3x + 2 x-1 -x + x x + x - 2 = 0 + x -3x + 2 -x + x = 0-2x + 2 +2x - 2 = 0+0 Ento 1 raiz. Logo podemos escrever: x -3x + 2 = (x -1)(x + x -2) 0 y1) x-1 0 x -1 = 0 x=1

y2)

x + x -2 0 x + x 2 = 0
wwwwwwww wwwwwwww wwwwwwww wwwwwwww wwwwwwww wwwwwwwa wwwwwww wwwwwww `
2

q @ffFfffffffffffffff @ffffff 1 ff 1 @ 4.1 A @ 2 1F3 ffffffffffffffffff ffffff ffffffffffffffffff ffffff ffffffffffffffffff ffffff x= = 2 2 x i = 1 e x ii = @ 2

Portanto o intervalo que satisfaz a inequao : S = @1 , @ 2 U 1

P Q

GUIDG.COM PG. 13
r
a fffff fffff f1ff f3ff ffff ffff ffff ffff f f

x+1

x@2

Soluo: Verificando o denominador vemos que: x -1 e x 2 .

` a ` a xffffffffffffff @2 @3 x + 1 fffffffffffffff ffffffffffffff ffffffffffffff ` a` a

x+1

1 ffff fffff ffff f3ff ffff ffff ffff ffff f @ x @2

0 0

x + 1 x @2

xffffffffffff @ 2 @ 3x @ 3 fffffffffffff ffffffffffff ffffffffffff 0 2 x @ 2x + x @ 2 x2@ x @ 2 @fffffff ffffffff ffffffff ffffffff f2x @ 5 0

Resolvendo a ltima desigualdade: y1) -2x -5 0 -2x -5 = 0 -2x = 5 2x = -5 x = -5/2 y2) x -x -2 0 x -x -2 = 0


Vamos resolver esta equao de segundo grau usando Soma e Produto, isto dois nmeros somados que so iguais S, e dois nmeros multiplicados que so iguais P:

bf @ff 1 f f fff ff S = @ f= @ fff 1 = a 1 cf 2f f f f P = f= @ f= @ 2 a 1 xi = @ 1 e x ii = 2 e P: 1 A @ 2 = @ 2


e x ii = 2
` a

Pois S: @ 1 + 2 = 1
Logo, as razes so

xi = @ 1

Com isso montamos o diagrama:

c G 5f b f Logo os valores de x que satisfazem a inequao o intervalo S = @ 1 , @ f S @ 1,2 . 2

GUIDG.COM PG. 14

s 8x 3 @ 4x 2 @ 2x + 1 < 0
Uma das formas de resolver este exerccio fatorando o polinmio:

8x 3 @ 4x 2 @ 2x + 1 = 4x 2 2x @ 1 @ 2x @ 1 <0
`

2x @ 1 4x 2 @ 1 <0

ab

Resolvendo a ltima desigualdade: y1) 2x-1< 0 2x-1= 0 2x= 1 x=1/2

y2) 4x -1 < 0 4x-1 = 0 4x = 1 x =

ww w w w w w w w 1f 1f f f f f f x = s = F

ento: x i = @

1f f f e 2

1f f x ii = f 2

Ento montamos o diagrama:

Logo, os valores que tornam a desigualdade verdadeira o intervalo: S = (- , -1/2)

GUIDG.COM PG. 15

t 12x 3 @ 20x 2 @ 11x + 2


O procedimento j foi visto na resoluo do exerccio ( p ) , chama-se Pesquisa de razes, infelizmente so poucos os alunos que tenham estudado este assunto no ensino mdio, portanto se voc no entender dever estudar Polinmios e equaes polinomiais. Soluo:
12x3 @ 20x 2 + 11x @ 2 0 12x 3 @ 20x 2 + 11x @ 2 = 0 Agora devemos fatorar o polinmio e precisamos das razes. O procedimento um pouco longo, mas funciona.

Pesquisa de razes:
(-2) o coeficiente d , e 12 o coeficiente a da funo polinomial. As possveis razes so os divisores inteiros de d , e de a , na frao d/a . Divisores de d(-2): {1, 2} Divisores de a(12): {1, 2, 3, 4, 6, 12}
1f f f f f f f f f f f ff ff f f f f f f f ff ff Possveis Razes: df: F 1, F 1f F 1f F 1f, F 1f F ff, F 2, F 2f F 2f F 2f, F 2f F 2f , f, f , , f, f , ff a 2 3 4 6 12 2 3 4 6 12
V W

Percebemos que algumas so equivalentes, e resumimos o conjunto em:


1f 1f 1f 1f 1f 2f df f f f f f f f f ff ff f : F 1, F f, F f, F f, F f, F ff, F 2, F f 2 3 4 6 12 3 a
V W

Agora utiliza-se o dispositivo de Briot-Ruffini para dividir o polinmio pelas possveis razes e achar a primeira que reduza o grau: 12 12 12 12 -20 -8 -32 -14 11 3 43 4 -2 1 -45 0

1 -1 1/2

F F V

Logo podemos re-escrever a funo polinomial como um produto:


b

1f f f 12x @ 14x + 4 A x @ = 0 2
2

cf

Mas estamos procurando por valores tais que:


b

12x 2 @ 14x + 4 A x @

cf

1f f f 0 2

GUIDG.COM PG. 16
b

1f f f 12x @ 14x + 4 A x @ 0 2
2

cf

Resolvendo a ltima desigualdade:


a 1f f y1 x @ f 0 2 1f f x @ f= 0 2 1f f x= f 2

y 2 12x 2 @ 14x + 4 0 12x 2 @ 14x + 4 = 0 6x 2 @ 7x + 2 = 0 wwwwwww wwwwwww wwwwwww wwwwwww wwwwww wwwwww wwwwww wwwwww F1 7fffffffffffffff 7ffff F p 49 @ 4 A 6 A f fffffffffffff2f fffff fffffffffffffff ffff ffffffffffffff ffff = x= 12 12 xi = 12 8f f ff 2f ff f ff = 3 e x ii = 12 6f f ff 1f ff f ff = 2

Ento, montamos o diagrama:

Logo, os valores de x que tornam a inequao verdadeira o intervalo: S = {1/2} U [2/3 , + )

Encontrou erros? Envie sua sugesto, ajude-nos a melhorar este manual de solues. guilhermedg@hotmail.com | www.guidg.hd1.com.br

You might also like