Doalgaz

Doalgaz ve Svlatrlm Petrol Gazlar

ACST - Kasm 2003

Doalgaz

Gaz Yaktlar Gaz Halinde

! Doalgaz (doal) ! Havagaz (fabrika) ! Kokgaz (fabrika)

Svlatrlm Halde
! Doalgaz (doal) ! Propan (rafineri) ! Btan (rafineri)

Bu sunumda doalgaz ve svlatrlm petrol gazlar (propan ve btan) incelenecektir.

ACST - Kasm 2003

Doalgaz

DOALGAZ
Organik teoriye gre, dier fosilyakacaklar gibi doalgaz da milyonlarca yl nce yaam bitki ve hayvan artklarndan olumutur. Yeryz kabuklar arasna gmlen bu artklar, basn ve scaklk etkisiyle, kimyasal deiikliklere urayarak doal gaz meydana getirmitir. Genelde doal gaza sra da yamalarnda, petrol yataklar ile birlikte veya serbest olarak rastlanlr.
ACST - Kasm 2003

Doalgaz

DOALGAZ
Nakil, Depolama, Kullanma Sunu

ACST - Kasm 2003

Doalgaz

DOALGAZIN ZELLKLER
Doal gaz renksiz ve kokusuz bir gazdr. Kullancnn gaz kaan kolaylkla hissedebilmesi amacyla gaza koku verici bir madde eklenir. Havadan hafiftir. Bu nedenle sznt durumunda yukarda toplanr.

ACST - Kasm 2003

Doalgaz

DOALGAZIN ZELLKLER
Temiz bir yakt olmas en nemli zelliidir. evreyi, doay kirletmez. Yandnda kl karmaz. Gaz halinde olmas nedeniyle hava ile daha iyi bir karm oluturarak kolay yanar. Tam yandnda mavi bir alev oluur.

ACST - Kasm 2003

Doalgaz

DOALGAZIN ZELLKLER
Doal gazn sanayide, elektrik santrallerinde ve konutlarda kullanlr. Evsel kullanm ve merkezi stma olmak zere konutlarda iki farkl kullanm alan vardr.

ACST - Kasm 2003

Doalgaz

DOALGAZIN ZELLKLER
Doal gaz esas olarak: - Metan (CH4) ve daha az oranda - Etan (C4H10) ve - Propan (C3H8) gibi hidrokarbonlardan meydana gelir.

ACST - Kasm 2003

Doalgaz

DOALGAZIN ZELLKLER
Ayrca bileiminde: - Azot (N2), - Karbondioksit (CO2), - Hidrojenslfr (H2S) ile - Helyum (He) gazlar da bulunabilir. Ancak H2S evreye zararl bir bileen olduundan, doal gaz retim noktasnda bu bileenden temizlenerek boru hattna pompalanr.

ACST - Kasm 2003

Doalgaz

DOALGAZIN ZELLKLER
Doal gazn yanabilmesi iin hava ile % 5 - 15 arasnda bir karm yapmas gerekir. Karm bu orann dnda olursa doal gaz yanmaz. deal karm oran % 9 doal gaz + % 91 hava karmdr.

ACST - Kasm 2003

10

Doalgaz

Yanma ve Yanma Ortam

! Gaz yaktlar dorudan hava ile kararak yanc hale geer. ! Doal gazn yanabilmesi iin hava ile % 5 15 arasnda bir karm yapmas gerekir. Karm bu orann dnda olursa doal gaz yanmaz. deal karm oran % 9 doal gaz + % 91 hava karmdr.

ACST - Kat Yaktl KonforalKasm 2003 Kazanlar- EDM/st Kasm 2001

11 36

Doalgaz

Yanma ve Yanma Ortam

! Her yaktn bir TUTUMA SICAKLII vardr. Tutuma scaklna kadar stlan yanc karm tutuarak yanmaya balar. ! Tututurma ilemi yardmc bir s kayna ile gerekletirilir.

ACST - Kat Yaktl KonforalKasm 2003 Kazanlar- EDM/st Kasm 2001

12 36

Doalgaz

Yanmann Sreklilii
Yeterli Yakt + Yeterli Hava
ISI

Yeterli Is

Yanma CH4 Oksijen

Konforal Kat Yaktl ACST - Kasm 2003 Kazanlar- EDM/st Kasm 2001

13 37

Doalgaz

Tam Yanma
Yaktn tam olarak yanmas iin gereken hava miktar Yakttan alnabilecek en yksek verim

Konforal Kat Yaktl ACST - Kasm 2003 Kazanlar- EDM/st Kasm 2001

14 38

Doalgaz

Uygun Yanma Havas

Fazla Hava ya da Az Hava

Dk Verim

Konforal Kat Yaktl ACST - Kasm 2003 Kazanlar- EDM/st Kasm 2001

15 39

Doalgaz

Homojen Yanma
Yakt ve hava gaz halinde. Tam karm. rnek: Gaz yaktlar Yksek Yanma Hz + Tam Yanma Kontrol
ACST - Kat Yaktl KonforalKasm 2003 Kazanlar- EDM/st Kasm 2001

Yksek Verimli Yanma

16 40

Doalgaz

Heterojen Yanma
Yakt ve hava farkl hallerde. rnek: Kat ve sv yaktlar. Dk Yanma Hz + Yanma Kontrol Tam Deil
Konforal Kat Yaktl ACST - Kasm 2003 Kazanlar- EDM/st Kasm 2001

Dk Verimli Yanma

17 41

Doalgaz

Gaz Yaktlarn Yanma zellikleri ve Karlatrma Gaz Yaktlar

Sv Yaktlar
! Yanma hzlar ok yksek ! Yksek sl deer ! Tam kontroll yanma ! Yanma hzlar yksek ! Yksek sl deer ! Kontroll yanma ! Yanma hzlar dk ! Dk sl deer ! Yanma kontrol tam deil ! Fazla yanma havas gerektirir
18 42

Kat Yaktlar

Konforal Kat Yaktl Kazanlar- EDM/st Kasm 2001 ACST - Kasm 2003

Doalgaz

DOALGAZIN ZELLKLER Yanma

Metan : CH4 + 2O2 ! CO2 + H2O Propan : C2H8 + 7/2O2 ! 2CO2 + 3H2O ! 3CO2 + 4H2O Btan : C3H10 + 5O2 Azot : N2 + O2 ! 2NO N2 + 2O2 ! 2NO2

ACST - Kasm 2003

19

Doalgaz

DOALGAZIN ZELLKLER Yanma

CO2 + H2O ISI Doalgaz tam yandnda, yanma sonucu karbondioksit (CO2) ve su buhar aa karr. Yanma CH4 Oksijen Eser miktarda azotoksit, azotdioksit ve kkrtdioksit aa kar, ancak bu emisyon, dier yaktlarn yanmas sonucu kan oranlarn ok ok altndadr.

ACST - Kasm 2003

20

Doalgaz

DOALGAZIN ZELLKLER Yanma

CO2 + H2O ISI Doal gazn yanmas sonucu karbonmonoksit (CO) olumad iin zehirsizdir. Yanma CH4 Oksijen Ancak kapal ortamda ok miktarda bulunursa, bu ortamdaki kiiler oksijensizlikten boulabilirler. Baca gaz sznts olan ortamlarda ise doal gaz, oksijen (O2) yerine, bacadan atlamayan karbondioksit (CO2) ile tepkimeye girdiinde CO aa kar. Bu durumda tam yanma olmaz ve zehirleyici olabilir.
21

ACST - Kasm 2003

Doalgaz

DOALGAZIN ZELLKLER

ACST - Kasm 2003

22

Doalgaz

DOALGAZIN ZELLKLER
! Havadaki tutuma scakl 645Cdr. ! Alt sl deeri 8.250 kCal/mdr. ! Yanma sonucu kan su buhar youturulup, aa kan ilave enerji de (baca gaz gizli ss) kullanldnda ise st sl deeri 9.155 kCal/ m dr. ! Verimi % 90 94 aralndadr. ! Havaya gre izafi younluu (hava=1 iken) 0,6dr. ! ehir ii datm ebekelerinde, 21 mbar dk basn veya 300 mbar orta basnta datm yaplr.

ACST - Kasm 2003

23

Doalgaz

SIVILATIRILMI PETROL GAZI- LPG

Svlatrlm Petrol Gazlar (LPG); propan, propilen, btan, izobtanve bu gazlarn oluturduu hidrokarbon karmlardr. Oda scakl ve 1 atmosfer basnta gaz halinde bulunur, basn uygulandnda svlarlar. Sv halde tanan, depolanan ve llen LPG, basn kaldrldnda evreden s alarak yeniden buharlar ve gaz olarak kullanlr.

ACST - Kasm 2003

24

Doalgaz

SIVILATIRILMI PETROL GAZI- LPG

LPG, ham petroln rafinelerde artlmas veya doalgazdan olmak zere iki ana kaynaktan elde edilir. Ham petroln damtlmas ile elde edilen LPG, sudan artlr ve ierdii kkrt miktar standartlara uygun bir snra indirilir. Aslnda kokusuz olan LPG, olas bir tehlikeyi nlemek amacyla etil merkaptan ile kokulandrldktan sonra kullanma sunulur.

ACST - Kasm 2003

25

Doalgaz

SIVILATIRILMI PETROL GAZI- LPG

lkemizde kullanma sunulan miks LPG, - %70 btan - %30 propandan oluur.

ACST - Kasm 2003

26

Doalgaz

SIVILATIRILMI PETROL GAZI- LPG

LPGnin basnc, scaklk ykselince artar, dnce azalr. Propan iin 50Cdeki mutlak basn deeri 17.5 atm. ve Trkiyede LPG stok tanklarnn en yksek alma basnc 17.5 atm. olarak kabul edilir. Oda scakl ve atmosferik basnta gaz halinde bulunan LPGnin, herhangi bir basn deerinde faz deitirdii belli bir scaklk derecesi veya herhangi bir scaklk derecesi iin faz deitirdii belli bir basn deeri vardr. LPG sistemlerinde gaz faz borularndaki sabit bir alma basnc iin evre scaklnn dmesi, LPGnin gaz fazndan sv fazna gemesine neden olur. Buna LPGnin iylemesi (svlamas) denir.
ACST - Kasm 2003

27

Doalgaz

SIVILATIRILMI PETROL GAZI- LPG

1 atmosfer basn altnda: propan 25Cda, btan 20Cda, miks LPG ise 10Cda iylemeye balar. Bu durumda scakln 10Cn altna dt k aylarnda nlem alnmazsa miks LPGnin iylemesi kanlmazdr. Gaz faznn sv fazna gre yaklak 270 kat daha fazla hacime sahip olmas nedeniyle sv LPGnin tketim noktasna ulamas istenilen bir durum deildir. Bu nedenle sistem tasarm LPGnin iylemeyecei basnscaklk deerlerine gre yaplr. Propan iin yeniden svlama scaklklar ok dk olduundan, sistemde propan kullanldnda iyleme problemi yaanmaz.
ACST - Kasm 2003

28

Doalgaz

SIVILATIRILMI PETROL GAZI- LPG

Svlatrlm gazlar (LPG) bireysel ve endstriyel kullanmlar iin TP iinde veya DKME tipte tankta depolanacak ekilde tankerle satlr.

LPG LE LGL BLG VE RESMLER AYGAZ NTERNET STESNDEN ALINMITIR

ACST - Kasm 2003

29

Doalgaz

SIVILATIRILMI PETROL GAZI- LPG

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Bina duvar duvar Yol Komu arsa Kom snr Kotalt hacim Kotalt (kuyu, kanal) Yanc maddeler Yan Elektrik hatt hatt Havalandrma Havaland menfezi

Konutlarda ok amal LPG tank kullanm

LPG tank ile bina, yol ve arkasnda tank arkas braklmas gereken minimum uzaklklar rak lmas uzakl (TSE 1446)

LPG LE LGL BLG VE RESMLER AYGAZ NTERNET STESNDEN ALINMITIR

ACST - Kasm 2003

30