156

13
_____________________________________________________________________________________

POMPA SSTEMLER
13.1 SSTEM BASINCI
Sistem basnc verilen herhangi bir debide sistemin toplam basncdr. Sistem basnc statik basn ve dinamik basntan oluur.

13.1.1 STATK BASIN

Statik basn, sistem basncnn bir paras olup ak debisine bal deildir. unlar kapsar; 1. 2. Sv seviyesinde ykselti olarak ortaya kan potansiyel ykseklik Sv basncnda art olarak ortaya kan basn ykseklii

13.1.2 DNAMK BASIN

Dinamik basn, sistem basncnn bir paras olup ak debisine bal olarak deiir. unlar kapsar: 1. 2. Sv hznn deimesini salayan hz ykseklii. Birok sistemlerde hz ykseklii ihmal edilebilir. Sistem balant elemanlarnda ve borularda trblans ve srtnme kayplaryla oluan basn kayplar.

ekil 13.1 Tipik sistem basn erisi

157

Dinamik basncn ak debisine bal olarak artmasnn nedeni, sistemdeki toplam basncn ak debisine bal olarak artmasdr. Genellikle trblansl akta, dinamik basn yaklak olarak hzn karesiyle doru orantl olarak (parabolik) artmaktadr. Sistem basnc, genellikle y eksenindeki basnca karlk x ekseninde hacimsel debi ile izilir. Tipik bir sistem basn erisi ekil 13.1de gsterilmitir. Toplam sistem basnc Bernoulli eitliinin genel biiminden karlabilir.
2 p1 u1 p u2 + + h1 + H = 2 + 2 + h2 + H k g 2g g 2g

H=

2 p2 p1 u2 u1 + h2 h1 + 2 +Hk g 2g

H = toplam basn

(p2-p1/ g) basn ykseklii

(h2 h1) + potansiyel ykseklik

u22-u12/2g hz ykseklii

HL basn kayb

statik basn

dinamik basn

13.2 SSTEM BASINCININ HESAPLANMASI

Pratikte, sistem basn kayplarnn tam hesab uzun bir ilem gerektirmekte olup, Reynolds saysna ve hza bal olarak bulunan srtnme kayplarna baldr. Bunun anlam, her ak debisi iin basn kayplar teorik olarak hzn, Reynolds saysnn ve srtnme faktrnn (Moody diyagram kullanlarak) doru hesaplanmasdr. Bylelikle verilen her ak seviyesi iin basn kayplar hesaplanabilir ve toplam sistem basnc belirlenir. Pompann emme ve basma taraflarndaki hesaplamalar farkl boru aplarndan dolay karmak ise pompadan itibaren emme ve basma hatlarndaki basn kayplar ayr ayr hesaplanr. Bu uzun hesaplama prosedr genellikle garantili deildir. nk srtnme faktr, Reynolds saysnn byk veya kk olmasna gre deiim gstermektedir. Bylelikle mutlak przllk ve K faktrleri tam olarak belirlenemez ve boru przllnn erozyon (anma), yalanma ve kireta oluumu neden ile deimesi sonucu basn kayplar nemli lde deiebilmektedir. Bu yzden birok pratik uygulamalar iin, her ak seviyesinde ayr ayr srtnme faktrnn hesaplanmasna gre ortalama ak temeline dayal ortalama srtnme katsays deerinin kullanlmas tercih edilir. Bu metot rnek 13.1de gsterilmitir. rnekte boru apnn da batan sonra sabit kald farz edilmitir. ayet aplar farkl kabul edilirse, basn kayplarnn belirlenmesi iin emme ve basma taraflarnda ayr ayr ilem yapmak zorunlu olur.

rnek 13.1. ekil 13.2deki gibi 60 kPa basntaki bir tanka atmosferik tanktan 27 0Cde su pompalanmaktadr. 100 mm apnda galvanizli elik borunun emme taraf 2,5m uzunluunda, basma taraf ise 80m uzunluundadr. Ayrca aadaki balant elemanlar mevcuttur: Emme taraf: 2 birletirme (nyon), 1 klapeli valf (pislik tutucu ile birlikte), 1 standart dirsek Basma taraf: 1 konik redksiyon (65-100mm, 200al), 1 kresel vana (yarm ak), 16 birletirme (dili nyon), 2 standart dirsek, 1 kapama valfi (tam ak), 1 ani genileme (tank giriinde)

158

Toplam sistem basn kayplarn 0-20 L/s debi iin 5 L/slik admlarla belirleyin. Buna bal olarak sistem basn erisini iziniz. Srtnme faktr 10 L/slik debi iin sabit kabul edilebilir. Suyun 270Cdeki dinamik viskozitesi 0,9 cp (0,9.10-3 Pa.s) alnabilir.

ekil 13.2

zm: Su, 1den 2ye pompalanmaktadr. Bu noktalar ayn zamanda sistemin snrlarn tarif eder. Statik Basn:

Basn ykseklii deiim = i

p2 p1 60.103 3 = 6,12m g 10 .9,81

Potansiyel ykseklik deiimi = h2-h1 = 10-1 = 9m Toplam statik basn = 6,12+9 = 15,12m

Dinamik Basn:

Hz ykseklikdeiimi=
seviye art sfra yakndr.

2 u2 u1 2 = 0 u1 ve u2 deerleri sfrdr. nk her iki tanktaki 2.9,81

159

Balant elemanlarndaki basn kayplar; Ek-1deki tablodan ilgili K faktrleri alnrsa: Balant Eleman Klapeli valf Dili nyon Redksiyon (200) Kresel vana (yar ak) Kapama valfi Dirsek Ani k
u2 u2 = 27,7 2g 2g

K Faktr 10 0,05 0,4 12,5 0,2 0,9 1,0

Adet 1 18 1 1 1 3 1 Toplam

Toplam K Faktr 10 0,9 0,4 12,5 0,2 2,7 1 27,7

HL =K

Borulardaki basn kayplar: Moody diyagram (Ek-2) kullanlarak galvanizli elik boru iin mutlak przllk; = 0,15mm alnabilir. d = 100mm olduundan, bal przllk Ortalama ak debisi 10 L/s ise;
h z u = U 1 .1 0 0 3 = =1 2 3m/ s , 7 A 0 7 5.012 , 8 , R = e u.d . 01.1 2 3.1 3 , , 7 0 = =1 4 .1 5 , 2 0 3 0 9.1 , 0
R

= /d = 0,0015 bulunur.

R yo ss y e n ld a s

Moody diyagram kullanlarak Re = 1,42.105 ve R=0,0015 iin f = 0,023 alnr. Darey eitliinden;
H =f s L u2 . d 2g 8 ,5 u2 2 . 01 2g , u2 2 g

H =0 0 3 s , 2

H =1 ,9 5 s 8 7

Bylelikle balant elemanlarndaki yerel kayplar ve borulardaki srekli kayplar toplanrsa;

H k =18 97 , 5 u2 u2 +27,7 = 2 38u2 , 2g 2g

Biz imdi aada verilen ak seviyeleri iin toplam sistem basnlarn hesaplayabiliriz: Ak Debisi Hz (m/s) Basn kayb (m) Statik basn (m) 0 0 0 15,12 5 0,637 0,97 15,12 10 1,273 3,68 15,12 15 1,91 8,68 15,12 20 2,55 15,48 15,12

Bu noktalar ile aadaki eri izilebilir:

160

ekil 13.3 Toplam Sistem Basnc

13.3 POMPA VE SSTEM ARASINDAK DENGE

Daha nce pompa performans erilerinin nasl izildii grlmt. zellikle trbinli pompalarda basma ykseklii debiye bal olarak srekli deiim gsterir. Bir santrifj pompada geriye doru eimli kanat olmas durumunda debi arttka basma ykseklii azalr. Ayrca sistem basncnn debiye bal olarak deitiini ve kayplarn hzn karesiyle orantl olarak arttndan (trblansl ak) sistem basnc debi arttka artar. Bylelikle bir sisteme bir pompa yerletirildiinde, sistem basnc ile pompa basncnn dengelendii noktada alma (hizmet) noktas olarak adlandrlr. Bu denge veya alma noktas grafik olarak bulunabilir(ekil 13.4). Bu alma noktas bir kez bulunduunda, debi ve basma ykseklii grafikten okunabilir. Pompann alma noktas bilindiinde; pompa performans erisinden verimi, gc ve ENPY deerlerini bulmak mmkndr.

161

ekil 13.4 Pompa ve sistem erilerinin birlikte izilmesi

rnek 13.2 ekil 12.13te verilen pompann performans erisini ve rnek 13.1deki sistem erisini kullanarak her ark boyutu iin alma noktasn belirleyiniz. Bylelikle her durum iin gc, verimi ve ENPY deerini hesaplaynz. zm: ekil 13.5te grld gibi sistem basnc ve pompa basn erisi st ste konulursa her durum iin alma noktas hesaplanabilir.

ark (mm) 336 298 248

Debi (L/s) 18,9 15,1 7,8

Basma Ykseklii (m) 29 24 18

G (kW) 9,3 6,5 3,0

Verim (%) 57 54 47

ENPY (m) 5 3 1

162

ekil 13.5

13.4 SSTEM N POMPA SEM

Gerekli debi bilindiinde sistem basnc belirlenebilir, fakat pompa performans pompa seilinceye dek bilinmez. Bylece uygulamada en byk problem sistem iin en iyi pompann seimidir. En iyi kelimesi yalnzca pompa seiminde en iyi hidrolik verimli pompann seilmesini ima etmez. Ayrca pompa en ekonomik verimi salamaldr. Ekonomik pompalama sorunu olduka karmak bir dizi ilemler gerektirir. Bununla birlikte pompa seiminde genel bir kural olarak alma noktasnn en yksek verimi salayan debide olmas istenir. Sistem erisi, alma artlarnn veya kesitin zamanla deimesiyle deiir. Genellikle boru ve balant elemanlarnda kireta oluur ve i yzey daha przl olmaya balar, buna bal olarak srtnme katsays artar. Ayrca boru ve balant elemanlarnda (zellikle pislik tutucularda) zamanla kelti oluur. Bu durum valf kapanmas etkisine benzer, balant elemanlarndaki basn kayplar ve toplam basn artar. Bylece iyi bir pompa seiminde alma noktas, en yksek verim noktasnn biraz sa tarafnda yer alr. Bundan dolay sistem basnc herhangi bir nedenle arttnda verim azalmakszn alma noktas sola kayar. retici kataloglar genellikle, eitli ark boyutlarnda ve hzlarda tatmin edici hizmet veren eitli pompalarn seimine imkan veren seim kartlarn ihtiva ederler. Son seim yalnzca sistem erisi, pompa performans erisi zerine izilerek ve mmkn olan her ihtimal denenmek suretiyle yaplabilir.

163

Bir pompa srekli almadndan en yksek noktas (pik) ile ortalama hizmet noktas arasnda bir fark olmas zorundadr. ayet sistemin ak debisi dzensiz deiiyorsa pompa bunu en yksek debide karlayacak ekilde pompa seimi gerekmektedir. Buna ramen, birok durumlarda pompa iin yalnzca ortalama ak seviyesi gerekmektedir ve benzeri durumlarda pompann alma noktas genellikle ok ekonomik olan ortalama debiye tamamen uyar.

rnek 13.3 nceki rnekte verilen her bir pompa ark iin gnlk ortalama 600m3 su basmak artyla pompann gnlk alma maliyetini hesaplaynz. Elektrik motoru dorudan kavrama (kaplin) ile bal olup alma-durma (on-off) kontrol sistemi kullanlmaktadr. Elektrik fiyat her kWh iin 15.000TLdir. Bu uygulama iin en uygun pompa arkn seiniz. zm: Hesaplamalar aadaki gibi tablolatrlmtr: 248 7,8 21,4 3,0 64,1 2,88 ARK API 298 15,1 11,04 6,5 71,7 3,22 336 18,9 8,82 9,3 82,0 3,69

Ak debisi (L/s) Gnlk alma saati (h) Giri gc (kW) Gnlk enerji (kWh) Gnlk elektrik creti (TL)

Grld gibi 248mmlik ark gnlk ortalama debiye yakn bir debiye sahip olduundan elektrik sarfiyat ynnden dierlerinden daha uygundur.

V=

600.103 = 6,94 L / s (ortalam debi) a 60.60.24

13.5 POMPANIN SSTEMDEK YER

Bir pompa sisteminde pompann yeri olduka nemlidir. ayet mmknse pompa, kovuklamay nlemek ve kolay emme yapabilmesi iin sv tank seviyesinin altna yerletirilmelidir. Bununla birlikte, birok durumda bu mmkn deilse pompa sv seviyesinin zerine yerletirilmelidir. Pompa sv seviyesinin zerine yerletirildiinde, pompann ilk almasnda svy almas ve durma annda svy karmamas gereklidir. Genel olarak pompada sv seviyesinin korunmas iin ek valf veya besleme valfi mevcuttur. Buna ilave olarak pompa giriinde basnc korumak iin yardmc depolama tank da kullanlr. Pompa giriindeki basn negatif olduunda veya pompalanan sv scakl ykseldiinde kovuklamadan korunmak iin emmedeki net pozitif kullanl ykn, ENPYden daha byk olduu kontrol edilmelidir. Emmedeki net pozitif kullanl yk; giriteki mutlak basn ile pompalanan svnn buharlama basnc arasndaki farktr.

164

ENPKY =

pi pv g

(13.1)

ENPKY = Emmedeki net pozitif kullanl yk (m) pi = Pompa giriindeki mutlak basn (Pa) pv = Svnn mutlak buharlama basnc (Pa) = Svnn younluu (kg/m3) Not: Pmutlak = Pgsterge + Patm

rnek 13.4 Pompalanan Freon-12nin scakl 250Cdir. Pompa giriindeki gsterge basnc 40 kPadr. Verilen 250C scaklnda ENPKY deerini hesaplaynz. zm: pi (mutlak) = 101,3 + 40 = 141,3 kPa pv = 123,7 kPa
EN PKY = pi pv (1413123 7).103 , , = =1 22m , g 1470.9,81

rnek 13.5 nceki rnekte ENPY=3m hizmet noktasnda kovuklamay nlemek iin pompa giriindeki minimum basnc hesaplaynz. zm: Kovuklamay nlemek iin ENPKY, ENPY deerinden daha byk olmaldr. Bylelikle kovuklamay nlemek iin pompa giriindeki basn;
3<

( pi

2 ,7).1 3 13 0 1 7 .9 8 40 , 1

pi =1 3,7 4 ,3 is 2 3 e pi =1 7 k a (m tla ) 6 P u k pi =6 ,7 k a (g s rg ) 5 P te e

165

13.6 EMMEDEK NET POZTF KULLANILI YK (ENPKY) DEERNN HESABI

Bir sistemin tasarmnda, pompa giriindeki basn bilinmez ancak hesaplanabilir. Bu, sisteme Bernoulli denklemi uygulanarak yaplabilir. ekildeki gibi tipik bir sistem dnlebilir.

ekil 13.6 Tipik bir pompa giri sistemi

1 ve 2 arasna Bernoulli eitlii uygulanrsa;

2 p1 u1 p u2 + + h1 = 2 + 2 + h2 + H k g 2g g 2g

Fakat u1 = 0(hazne), h1 = 0(referans), h1 = h, u2 = u(giri hatt hz) Pompa giriindeki basma ykseklii;
p1 p u2 = 2 + +h+H k g g 2g

(13.2)

166

Bylece pompa giriindeki mutlak basn hesaplanabilir; pi = p2 + patm Notlar: 1. 2. ayet hazne atmosfere ak ise p1 = 0 p1 ve p2 gsterge basnlardr.

zm 13.6 Pompa giriinden 3m aada bulunan atmosferik bir haneden 300Cde su pompalanmaktadr. Emme hatt hz 2,5m/s ve bu hatta srtnme kayplar 0,6mdir. 30 0C su scakl iin buharlama basnc 4,24 kPa olduuna gre ENPKY deerini hesaplaynz. zm: Bu durumda atmosferik hazne basnc pi=0 olur.
p2 u2 = 2 h H k g 2g p2 1 3.9 8 0 , 1 = 2 52 , 30 6 , 2.9 8 , 1

p2 = 8,4 kP (g ste e) 3 4 a rg p2 = 6 ,8 k a (m tla ) 2 6 P u k E P Y NK = pi pu (6 ,8 4 2 ).1 3 2 6 , 4 0 = =5 9 m , 8 g 1 3.9 8 0 , 1

13.7 SSTEM EMME HATTININ TASARIMI

Kovuklamadan korunmak iin sistem emme hatt tasarmnda dikkatli olmak gerekir. alma noktasndaki ENPY deerinden daha byk olmal; onlar arasndaki farkn bykl kovuklama ihtimalini azaltacaktr. (1) ve (2) eitlikleri birletirilirse;
ENPKY = pi pv p + patm pv u2 = 2 hH k g g 2g

Bylelikle sistem emme hatlarnn tasarmnda ENPKY deerinin yksek deerde tutulmas iin aadaki noktalara dikkat edilmelidir: 1. Pompa giriindeki mevcut hazne basnc (p1) mmkn olduunca yksek tutulmal. Birok durumlarda hazne atmosfere ak yaplr ve bylece p1=0 olur. Sistem deniz seviyesinden yksee yerletirildiinde atmosfer basnc (patm) nemli lde azalr. Bu durum kovuklama ihtimalini arttracaktr.

167

2.

Svnn mutlak doyma basnc (pv) mmkn olduunca dk tutulmaldr. Doyma basnc scaklkla artacandan, zellikle kolay buharlaabilen svlarda scaklk olabildiince dk tutulmaldr. Emme hattnda sv ak hzn (u) olabildiince dk tutmak gerekir. Bu, emme hatt apn byk tutmakla salanabilir. Ayrca pompada kovuklama eilimi mevcutsa, bu eilim, pompa basma hatt valfini ksarak debiyi azaltmak suretiyle giderilebilir. Pompa mmkn olduunca hazne sv seviyesine yakn yerletirilerek emme ykseklii (h) dk tutulmaldr. Pompa sv seviyesinin altna yerletirilerek emme ykseklii negatif yaplrsa, bu yalnzca kovuklama problemini azaltmakla kalmaz, ayrca ilk emme problemini de engeller. Basn kayplarn (Hk) azaltmak iin emme hatt mmkn olduu mertebe ksa tutulmal. Bu emme hatt basnc dikkatli tasarlanarak baarlabilir. Aadaki noktalar gz nnde tutulmaldr: a) b) c) d) e) f) Ksa boru hatt uzunluu Byk boru ap Przsz boru yzeyi Minimum balant eleman (zellikle valfler) Balant elemanlarnn minimum basn kayb oluturacak ekilde seilmesi (rnek olarak geni dirsek) Borular ve filtreleri basn kayb oluturan tkanmalara, keltilere ve yosunlara kar korumak amacyla dzenli olarak temizlemek

3.

4.

5.

13.8 EMME VE BASMA HATLARINDA FARKLI APLARDA SSTEM BASINCININ DEM

rnek 13.1deki incelendiimiz sistemin boru aplar ve srtnme kayplar sabit idi. Pratikte eme hatt boru ap, basma hattndan daha byk yaplr. Ayrca ak debisinin deimesiyle srtnme kayplar sabit olarak kalmaz. imdi emme ve basma hatlarnda farkl aplar olan daha karmak ve her debi iin ayr srtnme faktr hesab gerektiren bir rnek gstereceiz.

rnek 13.7 rnek 13.1deki problemi, emme hatt ap 100mm ve basma hatt 65mm olmas durumunda tekrarlaynz. Ayrca 270C scaklkta 3,56 kPa doyma basnc iin her ak seviyesinde ENPKY deerlerini hesaplaynz. zm: Statik basn: Daha nce hesaplanmt = 15,12m

168

Dinamik basn: Basn kayplar. Emme ve basma hatlarnda ayr ayr boru aplar kullanldndan basn kayplar da ayr ayr hesaplanacaktr.

Emme Hatt

BALANTI ELEMANI Klapeli nyon Dili nyon (birletirme) Standart dirsek Kresel vana (yar ak) Kapama valfi (ak) Dili nyon (birletirme) Standart dirsek Ani k

K FAKTR 10,0 0,05 0,9 12,5 0,2 0,05 0,9 1,0

Basma Hatt

ADET 1 2 1 Toplam 1 1 16 2 1 Toplam

TOPLAM K FAKTR 10,0 0,1 0,9 11,0 12,5 0,2 0,8 1,8 1,0 16,3

Not: Pompa k ve boru ayn apta olduklarndan ara paraya ihtiya yoktur.

Boru Boyutlar: Emme taraf: Uzunluk = 2,5m, ap = 100mm Basma taraf: Uzunluk = 80m, ap = 65mm Boru ve Balant Elemanlarnda Basn Kayplar:
H k =f
2 L.u2 u2 L u +K =f +K d 2g . 2g d 2g

25 , u2 2 E m ta f H k =f m e ra 1 , 7 , 6 01 +1 2.9 8 = (1 2 4f +0 5 1)u , , 1 A n e ild b s a ta f i y k e am ra in H k =( 6 ,7 f +0 8 1)u2 2 3 , 3

Dier hesaplamalar sonucu aadaki tablo hazrlanmtr: Ak Debisi (L/s) Hz (m/s) Reynolds says Emme Hatt Srtnme faktr Basn kayplar (m) Hz (m/s) Reynolds says Basma Hatt Srtnme faktr Basn kayplar (m) Toplam basn kayb (emme+basma) Toplam sistem basnc (statik basn+basn kayplar) 0 5 0,637 7,1.104 0,0245 0,24 1,51 1,1.105 0,027 5,76 6,0 21,12 10 1,273 1,4.105 0,023 0,96 3,014 2,2.105 0,026 22,37 23,33 38,45 15 1,91 2,1.105 0,023 2,15 4,52 3,3.105 0,025 49,02 51,17 66,29 20 2,55 2,8.105 0,0225 3,83 6,03 4,35.105 0,025 87,23 91,06 106,18

0 0 15,12

169

Notlar:
Emme taraf u= V .103 . Re = 0,12 4
.

Basma taraf
.

= 0,1273 V

u=

V .103 .
2 0,065 4

= 0,3014V

ux0,1.103 0,9.10
3

u .106 9

Re =

ux0,065103 . 0,9.103

= 72 2u.106 ,

0,15 = = 0,0015 d 100 ENPKY = p2 u2 = h H k (p1 = 0 hazne ) g 2g

0,15 = = 0,0023 d 65

Bu durumda h = 2m, u ve Hk nceki tablodan alnrsa u sonular elde edilir. Ak Debisi (L/s) Pompa giriinde gsterge basnc (kPa) Pompa giriinde mutlak basn (kPa) Doymu buharn mutlak basnc (kPa) ENPKY (m) 0 -19,62 81,68 3,56 7,96 5 -22,18 79,12 3,56 7,70 10 -29,85 71,45 3,56 6,92 15 -42,54 58,76 3,56 5,63 20 -60,44 40,86 3,80 3,80

Hesaplanan toplam basn kayplarn ve ENPKY deerlerini ekil 13.7deki izimle gsterebiliriz.

ekil 13.7

170

BLM LE LGL PROBLEMLER

Not: K faktr Ek-1deki tablodan, srtnme faktr ise Moody diyagramndan alnabilir. Su iin 300Cde doymu buhar basnc 4,24 kPa(mutlak) ve dinamik viskozitesi 0,9cp (centipoise) (0,9.10 -3Pa.s) alnabilir. 13.1 Bal younluu 0,9 ve dinamik viskozitesi 0,05 Pa.s olan yalama ya 20 L/s debide atmosferik basntaki ilem tankndan 50 kPadaki depolama tankna pompalanmaktadr. Seviye fark 6mdir. Sistem 60mlik 80mm apnda ticari elik borudan olumu olup u balant elemanlarn kapsamaktadr; 1 ani k, 1 kapama valfi ve kresel vana (tam ak), 15 dili nyon ve 4 adet standart 90lk dirsek. Aadakileri hesaplaynz. a) Statik basn

b) Dinamik basn c) Toplam sistem basnc

d) Akkan gc a) 11,7m ; b) 36m ; c) 47,7m ; d) 8,42 kW 13.2 50mm apndaki su besleme hattndan pompa yardmyla bir su haznesinden 8m ykseklikte ak depolama tankna su baslmaktadr. Boru hatt galvanizli elikten yaplm olup 100m uzunluundadr. Ayrca su elemanlar kapsamaktadr. 1 adet besleme valfi (filtreli) 3 adet 90 dirsekler (standart), 2 adet kapama valfi (tam ak) 20 nyon (dili) ve 1 adet ani k. Boru iin srtnme faktr 0,03 alnabilir. Debi (L/s) Toplam basma ykseklii (m) Verim (%) 0 47 0 1,5 43,5 23,5 3 38 45 4,5 31,5 59 6 24 63 7,5 15 53

Sistem basnc H = 8 + 0,887V2 (V: hacimsel debi = L/s) alma noktas iin unlar belirleyiniz: a) Basma ykseklii ve debi

b) Verim c) Akkan gc

d) Pompalama gc a) 29,5m 4,9L/s ; b) %61 ; c)1,42 kW ; d) 2,32 kW

13.3 Problem 13.2deki alma noktas iin Reynolds saysn belirleyiniz. Ayrca Moody diyagramndan borular iin srtnme faktrn bulunuz ve her durumda 0,03 alnabilecein tespit ediniz. Suyun viskozitesi 1 cp alnabilir. 1,25.105 ; 0,0275 13.4 Problem 13.2deki kapama valflerinden biri orannda kapal iken sistem basnc H = 8+1,202V2 olarak veriliyor. Yeni alma noktas iin;

171

a)

Basma ykseklii ve debiyi

b) Verimi c) Akkan gcn

d) Pompa gcn hesaplaynz. Srtnme faktr 0,03 alnabilir. a) 32m 4,45L/s ; b) %58,5 ; c) 1,4 kW ; d) 2,39 kW 13.5 Bir basn gstergesi 300C su scakl iin pompa giriinde 20 kPa gstermektedir. ENPKY deerini belirleyiniz. 7,86m 13.6 Bir santrifj pompa atmosferik bir hazneden 300Cde suyu emmekte olup, pompa girii hazneden 2m yksekliktedir. alma noktas iin giri hattndaki basn kayplar 1,3m olarak hesaplanmtr ve su hz 2,8m/sdir. Pompa giriindeki basnc ve ENPKY deerini belirleyiniz. ayet pompann alma noktasnda ENPY deeri 4,2m suyun msaade edilebilir en byk vakum deeri ne olurdu? -36,3 kPa ; 6,19m ; 19,5 kPa (vakum) 13.7 Bir santrifj pompa atmosferik bir hazneden 400C scaklkta 150mm apndaki giri hattndan su emmektedir. alma noktasndaki debi 35L/s ve ENPY deeri 3,5m. Boru iin srtnme faktr 0,03 ve balant elemanlarnn K deerleri toplam 15,5tir. Pompa girii hazneden 2m yksekte ve giri hatt uzunluu 3mdir. Pompa giriindeki basnc ve ENPKY deerini belirleyiniz. Ayrca pompann hazneden msaade edilebilir yksekliini hesaplaynz. 400Cde su iin buharlama basnc 7,4 kPa (mutlak) alnabilir. 13.8 Buhar kazannda besleme su iin kullanlan bir santrifj pompann performans erisi ekil 12.13de verilmitir. Pompa suyu pompa giriinden 1,5m alt seviyedeki 10 kPa vakum altndaki hazneden emmektedir. Su pompa giriinden 5,5m yukar seviyeye 50 kPa basntaki kazana basmaktadr. Emme hattnda 2m uzunluunda 80mm apnda ticari tip elik boru, basma hattnda 16m uzunluunda ayn boru kullanlmaktadr. Emme Hatt: 1 besleme valfi ile filtresi, 2 uzun dirsek, 1 kapama valfi (ak), 4 dili nyon. Basma Hatt: 10 dili nyon, 4 uzun dirsek, 1 kresel vana (ak), 2 kapama valfi (ak), 1 gei redksiyon (50-80mm, 300 eim al), 1 s deitirici (K=3,5), 1 ani k. a) Reynolds saysn ve srtnme faktrn,

b) 0, 5, 10, 15, 20 L/slik debiler iin adaki hesaplanm sabit deerleri kullanarak sistem basncn, c) 336mm apl ark kullanldnda debi, basma ykseklii ve verimi,

d) alma noktasndaki ENPY ve ENPKY deerlerini hesaplaynz. e) KWh bana 120 YKuru elektrik fiyatna gre gnlk (24 saat) alma fiyatn hesaplaynz. a) 1,77.105 0,0193 ; b) 13,12 14,5 18,5 25,1 34,5m c) 18L/s 31m 9kW %58 ; d) 4m 4,05m ; e) 432 YTL